BÁCH KHOA HÀNG HẢI VÀ ĐÓNG TÀU

Kính viếng hương hồn Nhà Nho Đông Kinh Nghĩa Thục
ĐỖ VĂN PHONG (1870-1930),
-Tù khổ sai Guyane Nam Mỹ của thực dân Pháp ,
-nhà “Hàng Hải Bất Đắc Dĩ “ đã đi vòng quanh thế giới,
-ông Đồ Nghệ miền Bạc Liêu Nam Bộ
-người sáng lập Nhà Mai Lĩnh chúng tôi !

Biên soạn:Nhóm Văn Phong
Chủ biên :Đỗ Thái Bình
Có sử dụng bản dịch Bách Khoa Hàng Hải từ tiếng Nga của :
Phạm Văn Đồng
Võ Anh
Đoàn thị Như Mai
Thư ký :
Lê thị Huyền Châu
Trần Thị Chúc Ly
Phan Thúy
Trân trọng cảm ơn
Kỹ sư Lương Văn Triết
Thomas Lamb
Randall
Xingjue Hu

i


LÒI NÓI ĐẦU
Tổ chức biên soạn một cuốn sách công cụ cho nghề khai thác biển nước nhà là một mong
ước đã manh nha xuất hiện từ khá lâu trong nhóm anh em chúng tôi,từ khi mới chập
chững những bước đi đầu tiên trong họat động nghề nghiệp này.Mặc dù ,những kiến thức

thu gom chỉ như những mảnh ghép vô cùng nhỏ bé trong mênh mông của Đại Dương và
Biển Cả Trí Tuệ.Một cảm giác chênh vênh,thiếu tự tin khi các thành tựu mới của công
nghệ,với những bách khoa online,từ điển wikipedia ngày càng được hoàn thiện và tất cả
chỉ cần một …cú nhấp chuột là có tất cả những gì mình muốn !Tuy nhiên,một động lực
thôi thúc chung tôi vẫn tiếp tục một công việc tưởng chừng như lạc lõng trong thế giới
đầy rẫy thông tin như hiện nay:
1/Sự thiếu vằng một cuốn sách tóm tắt có hệ thống các kiến thức cơ bản của nghề biển
bằng tiếng Việt,những Công Ước của IMO,ILO …cần thiết cho người làm nghề biển nói
riêng và cho tất cả mọi ngành nghề trên một đất nước gắn liền mọi sinh hoạt với sông
ngòi biển cả như nước ta
2/các thông tin về lịch sử nghề biển của nước nhà,những người đi biển tài ba …của dân
Việt cần được nêu gương một cách có hệ thống .Có lẽ cuốn sách này trong hàng loạt
nhiều cuốn sách khác,lần đầu tiên đã làm được việc này.Một kỹ sư thiết kế tàu biển cũng
cần biết rõ ràng trận Bạch Đằng đã diễn ra sao,việc bảo vệ Hoàng Sa,Trường Sa đang
diễn ra như thế nào
Trong khi chưa thể hoàn chỉnh cho một bản in giấy hay một trang web,chúng tôi xuất bản
cuốn sách dưới dạng ebook ,phát hành miễn phí cho tất cả các bạn đọc.Mong nhận được
thư từ góp ý xin gửi tới: Đỗ Thái Bình email hay comments trên
www.binhbien.multiply.com.
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG
1/Các mục từ trong sách được xếp theo thứ tự a,b.c tiếng Việt theo quy định của Viện
Ngôn Ngữ Hà Nội
2/Cuối cuốn sách có các phụ lục :
-các mục từ sắp xếp theo chủ đề
-các mục từ sắp xếp theo tên chủ đề bằng các thứ tiếng Anh,Hoa,Nga
Như vậy,giúp cho bạn đọc có thể tìm những vấn đề cần biết theo nhiều cách khác nhau
3/ Ngành hàng hải và đóng tàu dùng nhiều đơn vị khác nhau.Ngoài hệ mét chính thống
còn các hệ Anh ,Mỹ do những vấn đề lịch sử.Điều này được áp dụng trong cuốn sách khi
trình bày các vấn đề lịch sử hàng hải,đôi khi dùng đơn vị cổ
-các đơn vị dung tải (tonnage) đều dùng gt và nt .Các ký hiệu BRT,NRT…đều chỉ dung

tải của con tàu trước khi áp dụng Công Ước Tonnage 69
-phần lớn các con tàu đều được giới thiệu kèm các kích thước chủ yếu gồm chiều dài
(L),chiều rộng (B),chiều cao mạn (H),mớn nước (T),công suất (tính bằng mã lực
CV),lượng chiếm nước (D),trọng tải tàu (tính bằng tấn dwt),tốc độ (v tính bằng nút tức
hải lý/giờ)

ii


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU

189 -Công ty đóng tàu 189 - trực thuộc
Tổng cục Công nghiệp Quốc Phòng tiền
thân là xưởng 10B Công Binh thuộc Bộ
Tham Mưu Quân Khu Ba – có trụ sở tại
Kiến An Hải Phòng.Là một trong những
nhà đóng mới tàu, xuồng cao tốc vỏ hợp
kim nhôm có uy tín trong ngành công
nghiệp đóng tàu Việt Nam,với các sản
phẩm như tàu tuần tra Hải Quân, Cảnh
Sát Biển, tàu khách, tàu khách hai thân,
xuồng cao tốc, tàu cứu hộ cứu nạn,
phòng chống lụt bão, tàu hoa tiêu, xuồng
cấp cứu, xuồng thuỷ văn và các loại tàu
xuồng chuyên dụng đặc biệt khác ...

Vinashin

Vinalines

Vinamarine

VR

5V
Vimaru
5V –tên gọi tắt sự liên kết của 5 cơ quan
: Cục Hàng Hải Việt Nam (Vinamarine),
Tổng Công Ty Hàng Hải Việt Nam
(Vinalines), Tập Đoàn Công Nghiệp Tàu
Thủy (Vinashin), Cục Đăng Kiểm Việt
Nam (Vietnam Register - VR), Trường
Đại học Hàng Hải (Vietnam Maritime
University-Vimaru ) để thực hiện Chiến
Lược Biển của Quốc Gia .

Tàu khách cao tốc vỏ nhôm ST196 chạy
tuyến Sa Kỳ-Đảo Lý Sơn,sản phẩm của
189
196 giờ Thần Thánh –thuật ngữ để chỉ
tổng số thời gian ngừng bắn trên miền
Bắc nước ta trong cuộc chiến tranh
chống Mỹ ,tổng cộng thời gian của ba
thời điểm nối liền nhau :Nô-en,Tết
Dương Lịch,Tết Nguyên Đán.Cùng với
các mặt trận tiếp vận khác ,trong thời
gian này,toàn bộ vận tải Sông ,Biển
được huy động tối đa .Khả năng vận
chuyển trong thời gian này gấp gẩn trăm

lần ngày thường.Đặc biệt trong chiến
dịch VT5
Nguồn : Chu Lai Khúc tráng ca về biển
XB QDND 1997

« 20/7 » trong ngày hạ thủy

20 tháng Bảy -con tàu 1000 tấn đầu
tiên được đóng tại Nhà Máy Đóng Tàu
Bạch Đằng,đặt tên ngày tổng tuyển cử
thống nhất đất nước theo Hiệp Định
Geneva,thể hiện ý chí thống nhất đất
nước .(LxBxH =67,0x11x 5,51.Máy hơi
nước 620 mã lực,giải bản năm
-1-


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
1978).Tàu được làm lễ đặt ky ngày
19/07/1964 và hạ thủy một năm sau vào
ngày 14/07/1965,4 ngày sau cuộc ném
bom leo thang của Mỹ xuống huyện Hải
An ngoại thành.Buổi lễ khởi công trọng
thể có sự hiện diện của Thủ Tướng Phạm
Văn Đồng,Bộ Trưởng Phan Trọng Tuệ
và 5 ngày sau,vào ngày 24 tháng Bảy
,Nhà Máy Đóng Tàu Hải Phòng được
đặt tên la Nhà Máy Đóng Tàu Bạch
Đằng mang tên con sông lịch sử ,thể

hiện ý chí quyết chiến thắng trên biển cả
của dân tộc.Từ chỗ chỉ đóng và sửa các
tàu phà nhỏ đi sông,việc chế tạo con tàu
máy hơi đi biển xa ”20 tháng Bảy”-còn
nhiều hạn chế về tiến bộ công nghệ thời
bấy giờ-cũng đã góp phần đặt nền móng
đào tạo ,xây dựng đội ngũ đóng tàu và
các ngành liên quan như thiết kế,đăng
kiểm,bảo hiểm,vận tải….

-2-


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU

ABB (tên trước đây là Asea Brown
Boveri ) –một tập đoàn đa quốc gia,có
trụ sở tại Zurich Thụy Sĩ,chủ yếu họat
động trong lĩnh vực năng lượng và tự
động hóa . ABB là một trong những tập
đoàn lớn nhất thế giới,năm 2008 có 115
nghìn nhân viên hoạt động tại 110 nước.
Azipod là tên thương mại đã đăng ký
của chân vịt bầu xoay do tập đoàn ABB
chế tạo .Chân vịt này được phát triển từ
những hệ thống đẩy tàu tại xưởng
Wartsila Phần Lan

Tại Trụ Sở Chính của ABS tại

Houston,ngày 14/05/2007 , Chủ Tịch
ABS Christopher J Wiernicki và Cục
Trưởng Cục Đăng Kiểm Việt Nam (VR)
Nguyễn Văn Ban ký hiệp định hợp tác
mới,nâng cao hơn nữa các hiệp định đã
ký năm 1994,1999
Admiral
Nakhimov
(Адмирал
Нахимов )- tàu chở khách của Công Ty
Blasco (Vận Tải Biển Đen) Liên
Xô ,LxBxTx v=174x21x9x15 nút,đóng
năm 1925 tại Bremen Đức,hoán cải năm
1951-1954 tại Warnemunde .Chuyên
chạy tuyến Bremen-Newyork cho tới
năm 1938,sau đó thành tàu bệnh viện
của phát xít Đức và bị trúng mìn.Sau đó
chuyển sang cho Liên Xô như một vật
bồi thường chiến tranh và từ năm 1957
chuyên chạy tuyến Odessa-Batumi,đôi
khi đi cả sang Cuba.Ngày 31/08/1986
sau khi rời Novorossiyk trực chỉ
Sochi,tàu đã va phải chiếc tàu chở xô
Piotr Vasyev và chìm tại độ sâu 47 mét
chỉ trong 8 phút,cách bờ 2 hải lý.Trong
số 1234 hành khách và thuyền viên ,423
người đã chết .Vụ tai nạn thảm khốc này
được coi là vụ “Soviet Titanic” mãi gần
đây mới được công bố đầy đủ mà
nguyên nhân là đã vi phạm nghiêm trọng

Quy tắc tránh va Colreg cũng như nhiều
yêu cầu về an toàn và quản lý tàu một
cách tùy tiện (ví như tàu đã bị bắt chậm
lại để kịp đón gia đình một viên tướng
KGB đi nghỉ mát dùng canô cao tốc đuổi

ABS (viết tắt American Bureau of
Shipping; 美 国 船 级 社 ;Американское
Бюро Судоходства) ,Tổ chức phân cấp
(đăng kiểm) Mỹ có trụ sở tại Houston
Texas .Được thành lập vào năm
1862,hiện nay ABS là một trong “ ba đại
gia “ cùng với Lloyd’s Register và Det
Norske Veritas .Ngoài trụ sở chính tại
Mỹ,ABS còn có trụ sở vùng tại Luân
Đôn,Doha và Singapore.Tại New
York,trước đây ABS sử dụng văn phòng
trên tầng thứ 91 Tháp Bắc của Trung
Tâm Thương Mại Quốc Tế (World
Trade Center North Tower) cho tới ngày
11/09/2001. Tất cả nhân viên đều chạy
thoát khi tòa nhà sập đổ do bị khủng bố.
Hiện nay,ABS chiếm tới trên 80% thị
phần phân cấp các tàu dầu và giàn
khoan . ABS cũng là người giám sát
chiếc tàu Prestige vừa gây ô nhiễm ven
bờ Tây Ban Nha

3

NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
2002,điều 19 chương V SOLAS yêu cầu
áp dụng thiết bị này cho các con tàu chở
khách,tàu trên 300 gt chạy tuyến quốc tế
và các tàu trên 500 gt chạy tuyến không
phải quốc tế. Sau sự kiện 11 tháng 09
năm 2001,nhiều vấn đề an ninh ra đời và
AIS được IMO chú ý như một công cụ
để kiểm sóat an ninh trên biển, cho tới
ngày 1/07/ 2007 , tất cả các tàu có gt từ
300 trở lên đều bắt buộc trang bị AIS

theo ,rủi thay cả gia đình này cùng chết
theo tàu !)
Aegis –hệ thống đạn đạo (dẫn đường cho
tên lửa –missile guidance) tích hợp được
Hải Quân Mỹ sử dụng ,gồm hệ thống
cho một tàu hay cả mạng lưới tàu .Hệ
thống này cũng được Hải quân Nhật,Tây
Ban Nha,Na Uy ,Hàn Quốc,cũng sử
dụng .Tên Aegis viết tắt từ Advanced
Guidance
Information
Electronic
System
Aframax – một lọai tàu dầu có trọng tải
vào khỏang 80 cho tới 120 nghìn
dwt.Tàu dầu aframax chủ yếu họat động

trên các tuyến Biển Bắc,vùng
Caribê,Viễn Đông và Địa Trung
Hải.Thuật ngữ này xuất phát từ chữ afra
–Average Freight Rate Assessment ,môt
hệ thống tính giá cước tàu dầu trong
Worldscale.Những nước ngoài OPEC
thường yêu cầu dùng tàu dầu aframax vì
cảng và kênh mà qua đó họ xuất khẩu
dầu thường quá nhỏ nên không đón được
các loại tàu VLCC và ULCC.Nước ta
bắt đầu tự trang bị các tàu lọai aframax
qua việc Công Ty PV Trans mua 5 chiếc
aframax vào năm 2005 (con tàu đầu tiên
mang tên Poseidon M) và Vinashin bắt
đầu đóng aframax từ năm 2006

Nguyên lý hoạt động của AIS
Trên hình vẽ,chúng ta nhìn thấy một
thiết bị AIS ,cụ thể là thiết bị của hãng
Nauticast chế tạo , đặt trên một con
tàu.Thiết bị được nuôi bằng nguồn điện
24 V một chiều ,có hai an ten
riêng :anten VHF và anten GPS.Các dữ
liệu hàng hải của tàu từ radar, la bàn
điện,GPS,các thông tin từ hải đồ điện tử
(ECDIS) được đưa vào máy .với những
thông tin đó ,các con tàu thông báo cho
nhau,thông báo cho trạm bờ (cụ thể là hệ
VTS) biết những thông tin như sau :
-MMSI-mã nhận dạng của tàu

-vị trí tàu
-SOG –(speed over ground) tốc độ so
với đất của tàu
-COG (course over ground) hành trình
so với đất của tàu
-ROT (round of turn ) bán kính quay
vòng của tàu
-Heading hướng mũi của tàu
-Loại hàng tàu chuyên chở ….
Việc liên lạc này thực hiện bằng sóng
VHF ,thông qua một công nghệ

AFS 2001 xem chữ Công Ước Quốc Tế
về Kiểm Tra các Hệ Chống Bám Bẩn
có Hại cho Tàu
AIS (Automative Identification System;
自动识別系;Система автоматической
идентификации судов viết tắt АИС )hệ thống nhận dạng tự động,một thiết bị
tự động trên tàu nhằm thường xuyên
thông báo thông qua sóng VHF đặc
điểm tàu bằng cách phát đi các thông tin
về tên tàu,tốc độ ,hành trình…tới các tàu
khác và tới trạm VTS ven bờ gần khu
vực tàu.Trong sửa đổi áp dụng từ năm

4


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU

mới ,phát minh bởi nhà sáng chế Thụy
Điển Hakan Lans vào những năm 80,có
tên là SOTDMA ( Self-Organizing Time
Division Multiple Access ) mới có thể
đảm bảo tốc độ truyền cao ( tới 9600
bit/giây) như vậy .Nó cho phép một số
lượng lớn cuộc truyền chia xẻ cùng một
kênh đơn băng hẹp bằng cách đồng bộ hóa
việc truyền dữ liệu theo một tiêu chuẩn
thời gian chính xác. Theo SOTDMA cứ
mỗi phút thời gian được chia thành
2250 khe thời gian (timeslot) tức là mỗi
khe chiếm 26.67 ms .

chỉnh tùy theo mật độ tàu bè trong khu
vực ,nếu lượng khe timeslot đã dùng hết
thì hệ thống sẽ tự động bỏ các mục tiêu
ở xa mà giành khe cho các mục tiêu có
tầm gần
Aivazovskij Ivan Konstantinovitr
(Айвазовский Иван Константинович
1817-1900)

Девятый вал-Con Sóng thứ Chín ,
1850 Sơn Dầu 221 x 332 cm
Bảo Tàng Quốc Gia Nga , St. Petersburg
Ngưyên lý SOTDMA
họa sỹ bậc thầy về phong cảnh biển,viện
sỹ Viện Hàn Lâm Mỹ Thuật Nga (từ
1847) cũng như nhiều Viện Mỹ Thuật

châu Âu.Người đã giành cả đời cho hội
họa biển với tuyên ngôn:”Biển là cuộc
đời tôi”.Một trong những thành tựu của
Aivazovskij là bức họa lớn “Con Sóng
Thứ Chín” sáng tác năm 1850 ,mô tả số
phận cay đắng của con người đắm tàu
trước con sóng hung dữ cuối cùng dưới
bầu trời sấm sét

Với một tốc độ truyền 9.6 kbps ,cuộc
truyền cần 256 bits/time-slot, đủ để cho
một báo cáo AIS . Tín hiệu định giờ
chính xác của máy thu GPS giúp cho
việc đồng bộ hóa các timeslot của các
con tàu đang liên lạc bằng AIS ,cũng
như đã cho dữ liệu vị trí của mỗi con
tàu.Khi một con tàu bắt đầu “nói
chuyện “ với con tàu khác,nó đã giành
một khe thời gian trống để cho lần tiếp
xúc sau đó ,tùy theo tình trạng của con
tàu theo tiêu chuẩn đã quy định (ví như
tàu chạy với tốc độ 23 nút.cứ hai giây
cập nhật thông tin một lần thì phải
“giành” một khe thời gian 75 khe kể từ
lần tiếp xúc đầu tiên (2250/30=75)
v..v…). Tầm họat động của hệ thống là
trong tầm ngang VHF của mỗi con tàu
mang thiết bị AIS ,với mỗi con tàu là
trung tâm trong “mạng lưới” của
mình .Kích thước của lưới sẽ được điều

Aker Finnyards –công ty đóng tàu Phần
Lan ,điều hành ba xưởng tại
Helsinki,Turku và Rauma ,sử dụng
4.000 công nhân viên,một bộ phận của
tập đoàn đóng tàu quốc tế Aker Yards .
Aker Finnyards hiện nay là hậu duệ của
hai công ty khác nhau
1/Wärtsilä có các nhà máy đóng tàu tại
Helsinki và Turku từ những năm 1970

5


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
tàu :Raketa,Meteor,Sputnik;sau đó là các
tàu chạy biển: Kometa,Vikhr.Đó là
những loại tàu đang được các công ty
nước ta như Greenlines,PetroExpress…
sử dụng trên các tuyến từ Sài Gòn đi
Vũng Tàu,Cần Thơ,từ Hải Phòng đi
Móng Cái.. hiện nay

mà 90% sản phẩm xuất sang Liên Xô,bị
phá sản năm 1989
2/Masa-Yard
.Giữa
những
năm

90 ,Kvaerner mua lại Masa-Yards và
thành lập Kvaerner Masa-Yards .Xưởng
Rauma Shipyard cũng được Kvaerner
mua lại và trở thành Aker Finnyards.
Tháng 01/2005 , Kvaerner Masa-Yards
và Aker Finnyards hợp nhất lại trở thành
Aker Finnyards.
Aker Finnyards và các xưởng tiền bối
của nó đã đóng những tàu du lịch cruise
sang trọng nhất thế giới (như Freedom of
the Seas,Genesis) ,các tàu phá băng ,là
công ty hạt nhân của hải quân Na Uy

Alexander Kielland –giàn khoan tại mỏ
Ekofisk Biển Bắc mang tên nhà văn nổi
tiếng người Na Uy ,cách bờ Scotland
khoảng 320 km ,và là sở hữu của Công
Ty dầu mỏ Mỹ Phillips.Sau 40 tháng
họat động,giàn thôi không làm nhiệm vụ
khoan nữa mà chuyển sang làm khách
sạn nơi trú ngụ cho nhân viên giàn Edda
gần đó .Ngày 27/03/1980,trong khi hầu
hết mọi người đang tụ tập xem phim thì
một chân giàn bị gãy khiến giàn lật
nhào. Trong số 212 người trên giàn ,123
người dã chết ,một vụ tai nạn khốc liệt
nhất trong lịch sử khai thác dầu Na Uy.
Báo cáo nghiên cứu hoàn thành một năm
sau vụ tai nạn cho biết chân giàn gẫy vỉ
chịu tác dụng mệt mỏi .Sau tai nạn

này,môt lọat các biện pháp quản lý giàn
khoan và an toàn cứu sinh trên biển được
đặt ra

Albert
Sarraut (1872-1962) luật
sư ,hai lần Toàn Quyền Đông Dương
(1911-1914;1916-1919),Bộ Trưởng Bộ
Thuộc Địa (1920-24, 1932-33);Bộ
Trưởng Bộ Hàng Hải,Bộ Hải Quân
(1930-1931) .Có một số chính sách nới
lỏng trong cai trị vốn rất hà khắc của
thực dân Pháp,trong đó có việc phát triển
hàng hải và đường thủy .Con tàu mang
tên Albert Sarraut đóng tại Ba Son ,hạ
thủy ngày 6/08/1921,với kích thước
LxBxDxHxTxNxv=85x12x6000x5.9x7x
1200CVx11nút.Con tàu 3.100 tấn này là
con tàu đầu tiên được chế tạo và chạy
thử ngày 23/03/1922 ,một con tàu trong
chương trình của A.Sarraut nhằm xây
dựng một đội tàu Đông Dương ngay tại
bản xứ.Ngoài Bắc,tại xưởng S.A.C.R.I.C.
(Les Societé des Ateliers maritime
d’Haiphong) cũng đồng thời đóng các
con tàu mang tên Van-Vollen Hoven và
Fils-Doumer. .

Alexandr Grin (Алекса́ндр Грин ,tên
khai sinh là Алекса́ндр Степа́нович

Грине́вский,1880-1932) — nhà văn
Nga gốc Ba Lan ,đại diện cho trường
phái hiện thực lãng mạn .Sau khi tốt
nghiệp trung học tại Odessa ,đã từng làm
thủy thủ sau đó làm nhiều nghề kể cả đi
đào vàng tại Ural,sau đi lính.Thiên
truyện Cánh Buồm Đỏ Thắm (Алые
паруса) chan hòa ánh mặt trời và thấm
đượm tình người được Grin viết vào
năm 1920 làm say đắm nhiều thế hệ
người đọc .Con tàu mang tên nhà văn đã
bị máy bay Mỹ bắn cháy tại Cảng Hải
Phòng vào tháng 07/1968.Lúc này con
tàu chở chất nổ mà nếu không kịp dập tắt
thì một vụ nổ khủng khiếp sẽ xảy ra ,với

Alekseev R.E. (Алексеев Р.Е. 19161980) tiến sỹ,kỹ sư đóng tàu Xô
Viết,người chế tạo tàu cánh ngầm.Tại
phòng thiết kế của nhà máy “Krasnoje
Sormovo”,ông đã lần lượt thiết kế các
tàu cánh ngầm đầu tiên là cho đường
sông
,đó
là
các

6


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH

BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
cảng Toulon Pháp đi Ấn Độ hay
Bangladesh để phá dỡ và tiêu hủy với
khẩu hiệu “ Asbestos Carrier Stay Out of
India” –Mẫu hạm amiăng cút khỏi Ấn
Độ!

mức độ bằng hai quả bom nguyên tử mà
Mỹ đã ném xuống Hiroshima năm
1945.Nhờ sự hy sinh dũng cảm của
thuyền viên con tàu và công nhân cảng
Hải Phòng,đám cháy đã được dập tắt .Đi
theo con tàu vào lúc này có phóng viên
hãng thông tấn Liên Xô (АПН ) tên là
Boris Sumeev (Борис Шумеев )

Amundsen Roald (1872-1928) nhà
nghiên cứu và thám hiểm địa cực người
Na Uy.Sau khi tốt nghiệp bác sỹ ,đã làm
thủy thủ trên nhiều con tàu.Ông là người
đầu tiên đã mở đường Tây Bắc vào Bắc
Cực vào năm 1906 và là người đầu tiên
tới đỉnh Nam Cực vào năm 1911.Ông đã
mất tích trong khi đi tìm đoàn thám hiểm
do Nobile cầm đầu

Alpha (Альфа hay RSDN-20 )-hệ vô
tuyến dẫn đường hàng hải của Nga
tương tự như hệ Omega của phương Tây
dùng sóng rất thấp VLF ,với ba trạm

phát đặt tại Novosibirsk,Krasnodar và
Komsomolsk-na-Amur ,phát sóng dài
3,6 giây trên các tần số 11,905 kHz,
12,649 kHz and 14,881 kHz.Từ hiệu số
pha của tín hiệu nhận được ,xác định
được vị trí của tàu .

Amyot d’Inville (1904-1943) -Thuyền
trưởng viễn dương người Pháp ,từng
điều khiển tàu của hãng MM (Đầu Ngựa)
và tham gia chiến tranh Pháp-Đức

Amiăng (asbestos; 石 棉 ;асбест)-một
loại sợi trong mỏ thiên nhiên,có tính
chống cháy .Được dùng trong hàng vạn
chi tiết,thiết bị như guốc hãm,gioăng
đệm chịu nhiệt,lò đỉện ,bàn là ,làm tấm
lợp vật liệu xây dựng…Trong đóng
tàu,trước đây,amiăng được dùng phổ
biến trong các tấm ngăn cách ,lót các
phòng ở.Do phát hiện thấy amiăng là
nguồn gây ra nhiều bệnh cực kỳ nguy
hiểm ,kể cả bệnh ung thư phổi,nên đã bị
cấm sử dụng tại nhiều nước.Amiăng đã
bị cấm sử dụng trong đóng mới tàu và
Nghị Quyết MSC/Circ.1045 ngày
28/05/2002 của IMO hướng dẫn bảo
quản và xử lý các vật liệu amiăng đã có
trên tàu cũng như trong tái chế ,phá dỡ
tàu cũ .Quyết định 133/2004/QĐ TTg

ngày 20/7/2003 nghiêm cấm sử dụng và
không cho phép nhập khẩu amiăng nâu
và xanh vào nước ta Ngày
15/02/2006 ,Phong Trào Hòa Bình Xanh
Green Peace đã kịp thời chặn lại mẫu
hạm Clémenceau 27 nghìn tấn chất đầy
amiăng,chì,thủy ngân…chuẩn bị rời

Thông báo hạm quét mìn (aviso draguer)
của thực dân Pháp mang tên Amyot
d’Inville
với kích thước chủ
yếu:LxBxTxDxNxvmax=78x8.78x2.38x
738 tấnx4000CVx20nút .1 pháo
105mm,1 pháo 40mm.Tàu được đóng
năm 1939 ,đưa vào sử dụng năm
1947.Tham chiến Việt Nam với mục
đích càn quét vùng ven biển,triệt hạ giao
thông sông biển.Ngày 27/09/1950, ngoài
khơi Thanh Hóa, điệp viên tình báo
Nguyễn Thị Lợi đã dũng cảm lên tàu,hy
sinh cùng với một gói thuốc nổ.Vụ nổ
lớn giết chết sĩ quan chỉ huy tàu
Aubin,làm hư hỏng nặng mạn phải của
tàu khiến con tàu phải quay trở về Sài
Gòn sửa chữa tạm thời trước khi sang
Nhật vào ụ tàu của hãng Uraga và nằm
7

NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
thập kỷ 50-60 thế kỷ 18,Anson được tôn
vinh là “người cha của hạm đội Anh”

tại đó cho tới năm 1952 .Đây là chiến
công lớn của tổ tình báo Việt Nam do
Kim Sơn chỉ huy..Sau hiệp định
Geneva,tàu quay về tham chiến tại
Algérie,rồi trở về Pháp làm tàu thực tập
cho học sinh hải quân.
Xem thêm :Văn Phan (nhà văn ;Tổng
biên tập kiêm Giám đốc Nhà xuất bản
Công an nhân dân) Tiếng nổ trên chiến
hạm Amyot D'Inville (XB CAND,1995).

Ansul –một doanh nghiệp chuyên về
chống cháy của Hoa Kỳ ,thành lập từ
năm 1912.Từ năm 1990 ,thành một bộ
phận của Tâp Đoàn Tyco.
anten thuỷ âm (sonar antenna; 声纳天
线; антенна гидролокатора
) - thiết bị được dùng để bức xạ và nhận
âm thanh trong môi trường nước và đồng
thời bằng các mạng điện điều khiển các
đặc tính của thiết bị ,ứng với một không
gian đã định, đảm bảo được tính chọn
lựa của bức xạ và nhận. Các thành phần
cấu tạo chính của anten thuỷ âm gồm có
: các cái biến điện –âm nhằm đổi điện

năng thành âm thanh; các tấm phản hồi
âm thanh đảm bảo cho việc định hướng
phát xạ và thu nhận,mạng điện nối thiết
bị biến đổi với mạch tạo và điều khiển
tính định hướng,các kết cấu mang đỡ và
bộ phận cách ly an ten khỏi chịu ảnh
hưởng của rung và ồn của thiết bị.

Andrea Doria (1466-1560) Đô đốc
thành Gênes nước Ý,được đặt tên cho rất
nhiều con tàu của nước này.Nhưng
người ta thường nói tới Andrea Doria
như tên con tàu khách đâm va với tàu
chở hàng Thụy Điển Stockholm vào
ngày 25/07/1956 ngoài khơi Nantucket
Massachusetts khi tàu đang chuẩn bị vào
cảng New York Hoa Kỳ.46 người
chết,1660 hành khách và thuyền viên
được cứu thoát.Tai nạn khủng khiếp này
đã thúc đẩy việc bổ sung nhiều điều
khoản của Solas và Quy Tắc Tránh Va
Colreg.Andrea Doria cũng là một trong
những con tàu cuối cùng chấm dứt kỷ
nguyên đi lại giữa châu Âu và Hoa Kỳ
bằng tàu thuyền mà thay bằng phi cơ
ngày càng phát triển.

APL (tên gọi trước đây American
President Lines) –hãng vận chuyển
container của Mỹ ,đứng hàng thứ sáu

toàn cầu .Cũng là chủ sở hữu của hãng
NOL (Neptune Orient Lines) có trụ sở
tại Singapore.Trong các năm 50,sở hữu
một số con tàu mang tên các tổng thống
Wilson,Roosevelt…Đi đầu vể áp dụng
công nghệ mới,IT,e-commerce (thương
mại điện tử).Sau khi đặt đại lý tại Việt
Nam,đã rút ngắn thời gian vận chuyển
Sài Gòn-Seatlle chỉ còn 7 ngày

Anilam –công ty hàng đầu của Mỹ trong
lĩnh vực các thiết bị gia công kim loại
điều khiển số .Bắt đầu từ cuối những
năm 1960 và tới năm 1976 đưa ra MDI200 ,thiết bị điều khiển số đầu tiên.Có
chí nhánh tại Anh,Đức,Ý,Đài Loan và
Trung Quốc.Nhiều máy CNC tại nước ta
trong đó có các xưởng đóng tàu,do Viện
Máy và Dụng Cụ Công Nghiệp ( IMI)
cung cấp với bộ phận chỉ huy là do
Anilam chế tạo

Archimede (khoảng 287-212 trước CN)
nhà bác học cổ Hy Lạp,sống và làm việc
tại Syracuse.Đã đề ra phương pháp tính
diện tích ,thể tích của nhiều hình thể,
trước khi có các phép tính tích phân.Xác
định trọng tâm của các hình thể,đặt cơ sở
cho thủy tĩnh học.Phát minh định luật

Anson,George (1697-1762),đô đốc,nhà

lý thuyết hải quân người Anh.Do có
những đóng góp to lớn vào việc phát
triển lý thuyết chiến tranh trên biển vào

8


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
khoảng một lít dầu.Những thuyền viên
sống sót cho rằng chỉ tới khi người sống
sót cuối cùng qua đời thì dầu mới ngừng
rỉ ra.Một số cựu binh sống sót đề nghị
sau khí mất sẽ được hỏa táng và bình tro
được đặt trong tàu ,một ngôi lăng mộ
chiến tranh,bên cạnh các đồng đội đã hy
sinh

Archimede nổi tiếng ,đặt cơ sở cho các
khái niệm lượng chiếm nước của tàu,tính
ổn định,tâm nổi…Đã đưa ra công thức
toán của đòn bẩy,phát minh ra dụng cụ
tạo sức nâng,là nguyên thủy của chân vịt
và chong chóng hiện đại,thiết kế dụng cụ
đo góc bầu trời(tổ tiên của kính sextant
sau này ),chế tạo quả cầu sao giúp ta mô
hình tọa độ các thiên thể ,các tuần
trăng,hiện tượng nhật thực,nguyệt
thực.Trong cuộc chiến tranh giữa La
Mã-Carthage lần thứ hai (218-201 trước

CN) nhằm giành vị trí thống trị Địa
Trung Hải,ông đã tham gia tích cực ,
ứng dụng các phát minh nhằm bảo vệ
thành phố.Bị lính La Mã giết.

Arpa (viết tắt Automatic Radar Plotting
Aid) –thiết bị tự động đồ giải radar ,tức
là máy vi tính xử lý dữ liệu rađa,có thể
tính hành trình,tốc độ của các đối tượng
và CPA tức là điểm tiệm cận gần nhất
(closest point of approach) ,tức là biết
được nguy cơ đâm va .Như vậy,đó là
thiết bị hiệu quả để tránh va trên
biển ,giảm nhẹ công việc đồ giải bằng
tay của người quan sát rađa .giúp họ lựa
chọn và tiếp nhận một cách tự
động,nhanh chóng và đầy đủ các thông
tin thích hợp của nhiều mục tiêu cùng
một lúc ,thay vì phải đồ giải bằng tay
từng mục tiêu để tự mình quyết định
hành động tránh va.Theo quy định của
IMO,các tàu có gt trên 10.000 phải trang
bị Arpa
Yêu cầu cần thiết trang bị Arpa được
đặt ra sau vụ tai nạn đâm va của tàu chở
khách Andrea Doria do sưong mù và
chìm ngoài bờ đông Hoa Kỳ.Con tàu đầu
tiên trang bị Arpa có giá trị thương mại
là tàu Taimyr với thiết bị do Norcontrol
nay là một bộ phận của Kongsberg

Maritime chế tạo.Do công nghiệp vi điện
tử ngày càng phát triển,hiện nay cả
những con tàu nhỏ bé cũng trang bị rađa
có chức năng Arpa

Argo con thuyền theo thần thoại cổ Hy
Lạp đã chở đoàn thám hiểm của Jason đi
tìm bộ lông cừu vàng tại Colchide.Đã có
nhiều tác giả viết thơ ca ca ngợi chuyến
đi này,nhưng nổi bật là những vần thơ
của đại thi hào Homer.Năm 1984,nhà
nghiên cứu-thám hiểm người Anh
T.Severin đã đóng một con thuyền và
thử lặp lại chuyến đi của Argo ,theo chỉ
dẫn của các vần thơ thần thoại
Arizona – tàu chiến Mỹ (BB-39) mang
tên tiểu bang thứ 48 của Hoa Kỳ đã bị
Nhật ném bom chìm trong trận Trân
Châu Cảng vào sáng 7/12/1941 kéo theo
1.177 sĩ quan và thuyền viên tử
trận
.LxBxTxD
xv=185,3x32,3x8,8x31.400
tấnx
21nút .Xác tàu không được vớt lên mà
trở thành đài kỷ niệm với một công trình
xây phía trên bắt ngang qua ,bên trong
có phòng cầu nguyện với danh sách
những người hy sinh tạc trên một bức
tường đá hoa cương .Từ trên đài có thể

nhìn xuống thấy một trong các tháp pháo
của tàu ẩn mình dưới sâu.Đi qua đây,hải
quân tất cả các nước đều làm thủ tục
viếng chào.Tới năm 2006,65 năm đã trôi
qua nhưng từ xác tàu hàng ngày vẫn rỉ ra

ASROC (Anti-Submarine ROCket ; 反
潜 艇 火 箭 ;противолодочная ракетаторпеда)-hệ thống hỏa tiễn chống ngầm
tấn công tức thời,trong mọi điều kiện
thời tiết do Hải Quân Mỹ phát triển và
được lắp đặt trên 200 tàu mặt nước,chủ
yếu là tàu tuần dương và khu trục.Một

9


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
các tàu tuần dương lớp Ticonderoga ,tàu
khu trục lớp Arleigh Burke và lớp
Spruance trang bị với Hệ Phóng Thẳng
Đứng VLS (Vertical Launching System )
Mk41 và hệ điều khiển bắn Mk 116.Hỏa
tiễn VLA được áp dụng từ năm 1993 ,là
vũ khí cơ bản của các tàu tuần dương và
khu trục có trang bị hệ chiến đấu
Aegis ,với ngư lôi là loại Mk 46

tàu mặt nước ,một máy bay tuần tra,một
trực thăng săn ngầm dùng sonar phát

hiện thấy tàu ngầm đối phương sẽ thông
báo cho tàu tấn công phóng một hỏa tiền
ASROC theo một quỹ đạo xạ đạo không
dẫn (unguided ballistic trajectory) về
phía mục tiêu ,hỏa tiễn này mang một
ngư lôi dẫn đường âm học (acoustic
homing) hay một bom hạt nhân độ sâu
NDB (Nuclear Depth Bomb) .Tại một vị
trí định trước trên quỹ đạo của hỏa
tiễn ,bộ phận tải có ích (payload) sẽ tách
ra khỏi hỏa tiễn và phóng ra một cái dù
để giảm tốc độ của ngư lôi hay NDB cho
phép hạ thấp dần ,vào nước với một tốc
độ thấp nhất và tiếng ồn dễ phát hiện
thấp
nhất
(minimum
detectable
noise).Việc vào nước sẽ kích hoạt ngư
lôi ,ngư lôi sẽ được dẫn đường tới mục
tiêu bằng chính hệ sonar của nó và phát
nổ.Khi hỏa tiễn mang vũ khí hạt nhân
tức bom NDB ,bom này sẽ chìm nhanh
tới độ sâu đã định và nổ .Một hỏa tiễn
ASROC có thể mang một đầu đạn hạt
nhân 10 kiloton W44 (loại W44 này đã
ngừng sử dụng từ năm 1989).Hệ
ASROC đầu tiên (RUR-5), sử dụng ống
phóng Hộp Diêm "Matchbox" MK-112 ,
là loại được phát triển vào những năm

1950 và lắp đặt vào những năm 1960.Hệ
này ngừng sử dụng vào những năm 1990
và được thay thế bằng RUM-139
Vertical phóng thẳng đứng

Atlas Đại Dương ( UN Atlas of the
Oceans) – công cụ tra cứu vô cùng công
phu do Liên Hiệp Quốc chủ trì ,trên cơ
sở
sử
dụng
internet
www.oceansatlas.com ,có thể phục vụ từ
em nhỏ học sinh tới các nhà hoạch định
chính sách của mọi quốc gia trên thế
giới .Atlas được ra mắt nhân ngày Môi
Trường Thế Giới (World Environment
Day ) ngày 05/06/2002 tại cuộc họp của
UNESCO tại Paris
Atlas Elektronik GmbH- công ty điện
tử hàng hải và phục vụ hải quân,có trụ
sở tại Bremen Đức .Từ tháng
12/2005,công
ty
này
được
ThyssenKrupp mua lại
Autoship -công ty phần mềm về kỹ
thuật đóng tàu và hàng hải nổi tiếng,có
trụ sở tại Vancouver (Canada),được

thành lập từ năm 1980.Với các sản phẩm
Autoship,Autoyacht,Autohydro,Autopo
wer,Autostructure
(trước
đây
là
Autobuild),Autoplate,AutoNC,Autoload
(tính tải trọng và ổn định tàu đang sử
dụng),phục vụ cho việc thiết kế chế tạo
và khai thác các con tàu nhỏ và trung
bình,Autoship được sử dụng tại hơn
6000 đơn vị thuộc 50 nước trên thế
giới.Ở nước ta,Autoship là một trong
những phần mềm thiết kế tàu đầu tiên
được áp dụng và giảng dạy tại các đại
học và cơ sở sản xuất

ASROC
Hỏa tiễn VLA là một vũ khí chống
ngầm ,đẩy bằng rocket,ba tầng,dùng trên
10


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
Avondale (tên đầy đủ Avondale
Industries, Inc.)-một trong những tổ
chức đóng tàu lớn nhất Hoa Kỳ chuyên
thiết kế và đóng,hoán cải tàu quân sự
(chiếm hơn 80% sản lượng) và một ít tàu

dân sự (vì dụ đóng tàu dầu 125 nghìn
dwt) . Thành lập năm 1938 ,trụ sở tại bờ
Tây sông Mississippi tại Avondale bang
Louisiana,cách trung tâm New Orleans
khoảng 15 miles,với 229 acres đất sở
hữu bởi công ty,174 công trình với diện
tích khoảng 2 triệu square feet ,khoảng
41 acres đất thuê thêm và ụ khô dài 900
feet .Đây là nơi đầu tiên ở Mỹ áp dụng
thành công công nghệ đóng tàu
module ,outfit hiện đại ,học từ IHI Nhật
Bản từ năm 1979.Nhà máy có thể đóng
tất cả các loại tàu chiến,trừ tàu ngầm hạt

nhân và siêu mẫu hạm (những loại này
đóng tại Newport News)
Ánh sáng đặc trưng (characteristic light;
典型光;характеристический свет) –mô
tả đã mã hóa trên các hải đồ ,là các ký
hiệu hải đồ của hải đăng hay tiêu hàng
hải cho biết ánh sáng hay âm thanh sẽ
được nhận biết như thế nào .Ví dụ trên
hải đồ có ghi ký hiêu Gp Oc(3).10s 15m
10M có nghĩa là ánh sáng phát ra kiểu
lúc sáng lúc tắt nhưng thời gian tắt và
sáng bằng nhau (occulting nhóm 3 ),thời
gian là 10 giây,độ cao của đèn là 15
mét,tầm xa là 10 hải lý.Trong bảng kèm
theo là các loại phát sáng.

nổi tối thiểu là 150N.Một ví dụ đau
thương về dụng cụ nổi là trong vụ đắm
ca nô Hải Phòng –Quảng Ninh năm
1965,nhiều bà đi lễ đền Trần đã chết
trong tư thế mình quấn đủ “áo phao cục
gạch” (áo gồm nhiều miếng bần quấn
quanh lưng) ,nổi lập lờ với khuôn mặt úp
xuống nước !
Vế mặt vật liệu,áo phao được chia làm
ba loại :
-bằng foam hoặc các vật độn nhẹ (bần …)
-khí và foam-vừa có foam vừa có
khoang chứa không khí
- chỉ dùng không khí làm phồng lên bằng
cách giật tay chai hơi CO 2,thổi miệng
hay tự động

áo phao - tên gọi hiện nay dùng chung
cho cả dụng cụ nổi (buoyancy aids; 浮力
工具; Поддерживающий жилет ) và áo
cứu sinh(lifejacket; 救 生 衣 ;
Спасательный жилет) .Dụng cụ nổi là
thiết bị giúp cho người còn tỉnh táo có
thể nổi trên mặt nước ,nhưng không
đảm bảo quay mặt người lên khỏi mặt
nước vì sức nổi của dụng cụ có hạn
(thường chỉ bằng một nửa yêu cầu ) và
phân bố không hợp lý trong khí áo cứu
sinh phải giúp cho người dù bất tỉnh
cũng quay được mặt và nhất là hai lỗ

mũi lên khỏi mặt nước và áo phải có lực

11


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
Về sức nổi,áo phao được phân chia
thành bốn loại như sau theo tiêu chuẩn
của Cộng Đồng châu Âu :
-loại 1 – 50 Newton hay 11 lbs
(10N=1kg=2.2 lbs) theo tiêu chuẩn EN
393 .đó là dụng cụ nổi chỉ thích hợp cho
những người có khả năng bơi lội
khá .Chỉ trang bị cho những người tỉnh
táo,có thể tự cứu lấy mình
-loại 2-100N hay 22 lbs –theo tiêu chuẩn
EN 395 là dụng cụ nổi thích hợp cho
người biết bơi,đảm bảo an toàn khi gặp
tai nạn trong những vùng nước
tĩnh.Không đảm bảo quay mặt một
người bất tỉnh với đầy đủ quần áo kín
nước ra khỏi mặt nước
-loại 3-150N hay 33lbs –áo cứu sinh
theo tiêu chuẫn EN 396 là dụng cụ thích
hợp cho cả người biết bơi lẫn không biết
bơi ,có thẻ dùng trong những trưởng hợp
khắc nghiệt ,nhưng nó không đảm bảo
có thể lật mặt một người bất tỉnh mặc
đầy đủ quần áo kín nước quay mặt tức

khắc khỏi mặt nước trong vòng 5 giây
-loại 4-275N hay 62,1 lbs áo cứu sinh
theo tiêu chuẩn EN 399 thích hợp cho
người biết bơi lẫn không biết bơi hoạt
động xa bờ trong tình trạng hiểm
nghèo.Cũng như các thiết bị cứu sinh
khác,các áo phao phải tuân thủ theo các
tiêu chuần :-tiêu chuẩn quốc gia như
TCVN
(tiêu
chuẩn
Việt
Nam).BSI(British Standards Institutetiêu chuẩn Anh),USCG (United States
Coast Guard-tiêu chuẩn Cục Phòng Vệ
Duyên Hải);DOT (Department of
Transport-Bộ Giao Thông các nước )tiêu chuẩn châu Âu EN với dấu đóng
CE-Công Ước Quốc Tế SOLAS.

Trong ảnh là một loại áo phao do hãng
Secumar Đức sản xuất trang bị cho tàu
Phong Lan của Công Ty PTSC
Marine.Áo thuộc loại có sức nổi 275 N
đạt tiêu chuẩn EN 399 và có đai an toàn
để giữ cho người làm việc khỏi rơi
xuống nước ,đai này đạt tiêu chuẫn EN
1095.Áo được thổi phồng bằng chai có
chứa 53 gam CO 2 và có van nước
(hydromative) để khi rơi xuống nước
không cần giật tay,van cũng tự kích hoạt
để mở chai CO 2 ,thổi phồng áo phao

Áp kế ( barometer ;气压表;Баро́метр) –
dụng cụ để đo áp suất khí quyền .Áp kế
thường dùng trên tàu là loại cơ khí
(aneroid ),có đường kính 150mm và 200
mm .Trên tàu ,thường dùng để dự báo
thời tiết ,ngoài các thiết bị báo thời tiết
hiện đại khác vì như ta biết ,áp suất khí
quyển cao là trời đẹp , khí áp thấp là trời
xấu .Áp kế tự ghi (barograph; 气压自动
记录仪;барограф /самопишущий
барометр) có loại ghi trong 24 giờ và
loại tự ghi trong 7 ngày.

Áp kế lò xo
Áo phao Secumar Sau khi được thổi
trước khi thổi phồng
phồng
12


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
mòn kiêm xói mòn có đặc điểm là xuất
hiện những rãnh,những sóng …thường
có tính theo một hướng nào đó và bề mặt
sáng không có những sản phẩm của sự
ăn mòn
Ẩm kế ( hygrometer, 濕 度 計 ,
влагомер)-thiết bị đo độ ẩm của tàu.Ẩm
kế gồm nhiều loại :

1/Ẩm kề khô và ướt (wet &dry bulb
hygrometer) gồm hai nhiệt kế giống hệt
nhau . Bầu của một nhiệt kế luôn luôn
ẩm vì bọc bởi một tấm ướt nên lạnh hơn
do nước bốc hơi ,nhiệt độ thấp hơn nhiệt
kế kia luôn luôn khô .So sánh nhiệt độ
giữa hai nhiệt kế,dùng bảng tra độ ẩm ta
xác định được độ ẩm tương đối .Trên
tàu ,ẩm kế dùng vào nhiều việc ví như
xác định độ ẩm của hàng hóa (gạo…)
Dùng bảng để tính độ ẩm tương đối hay
điểm sương (dew point)
2/Ẩm kế tóc (Hair Hygrometer)

Áp kế tự ghi
áp lực thủy tĩnh ( hydrostatic pressure;
静水压力; гидростатический напор)áp lực ở điểm bất kỳ của chất lỏng yên
tĩnh. Ap lực này bằng tổng số của áp lực
trên mặt thoáng (khí quyển) và áp lực
của cột chất lỏng nằm ở trên điểm đang
xét. Ap lực thủy tĩnh ở mọi phương đều
bằng nhau ( định luật Pascal). Ap lực
thủy tĩnh của nước cũng là lực thủy tĩnh
(lực nổi, lực nâng tàu)
Ăn mòn điện hóa (electrochemical
corrosion;
电
化
学
腐

蚀;электрохимическая коррозия)- việc
ăn mòn có liên quan với một dòng điện
chạy qua .Nếu dòng tạo ra bởi chính hệ
thống đó thì việc ăn mòn được gọi là ăn
mòn pin (Galvanic Corrosion).Còn nếu
ăn mòn gây ra bởi một dòng điện áp đặt
tới thì việc ăn mòn được gọi là ăn mòn
điện ly (Electrolytic Corrosion).
Ăn mòn mép (edge corrosion; 边缘腐
蚀; кромочная коррозия)-ăn mòn cục
bộ tại các mép tự do của các thanh nẹp
(stifeners
),mã,lỗ
người
chui
(manholes)…
Ăn mòn Xói mòn (Erosion& Corrosion;
侵蚀&腐蚀; эрозия & коррозия
)-là tác dụng đồng thời cả ăn mòn
(corrosion) lẫn xói mòn (erosion) do có
mặt một dòng chảy chất ăn mòn,dẫn tới
thúc đẩy nhanh việc tổn hao vật liệu .Ăn

Ầm kế khô và ướt

13


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU

Âm kế tóc
Ấn Độ Dương (Indian Ocean;印度洋;
Инди́йский океа́н) -Đại dương lớn thứ
ba, với diện tích 73.427.000 km vuông,
kéo dài từ Nam Á cho tới Antarctica và
từ Đông Phi đến Đông Nam châu Uc.
Chiều rộng chỗ đường xích đạo 4.000
dặm (6,400 km). Nó chứa khoảng 20 %
tổng diện tích đại dương thế giới.An độ
dương nối với Thái Bình Dương bởi các
dòng chảy xuyên qua các quần đảo
Malay và giữa Châu Uc và Châu Nam
cực; và với Đại tây Dương qua việc mở
rộng giữa Châu Phi và Nam Cực và bởi
kênh đào Suez. Các nhánh chính là Biển
A rập (với Hắc hải, vịnh Aden, và vịnh
Persian), Vịnh Bengal, và Biển
Andaman.Thềm lục địa của An độ
dương hẹp. Madagascar và Sri Lanka là
những đảo lớn nhất của Đại dương.
Ấn phẩm hàng hải ( nautical
publication
; 航 海 出 版 品 ;
навигационная публикация)-một tập
hợp các sách báo,tài liệu,sổ tay …cần
thiết cho người đi biển mà con tàu phải
trang
bị
theo

yêu
cầu
của
SOLAS,chương V

14


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
-đọc trệch từ tiếng Pháp bassin (có nghĩa
là ụ sửa tàu)
- đọc trệch từ tiếng Pháp poissons (có
nghĩa là cá ,vì trong xưởng xưa kia có ụ
người ta thường tới câu cá)
-có một người tên Son ,thứ ba trong gia
đình,làm cai thầu chuyên mộ thợ cho
xưởng,được gọi là ông Ba Son.
Chiếc ụ nhỏ đầu tiên (ụ Antoine) được
xây dựng năm 1863 ,ngày nay dùng để
chữa tàu 1000 tấn ,Chiếc ụ chìm lớn
được xây dựng từ 1884 và khánh thánh
ngày 05/12/1888 với chiều dài 156
mét,rộng 21 (sau mở rộng thành 25 ) mét
,sâu hơn 10 mét do kỹ sư Paviller nghiên
cứu thiết kế và chỉ đạo thi công.
Tên những người con ưu tú của Ba Son
đặt cho các đường phố thành phố Hồ Chí
Minh:Tôn Đức Thắng ,Ngô Văn
Năm,Trần Đình Xu (quận 1);Lý Chính

Thắng (quận 3);Đoàn Văn Bơ (quận
4);Nguyễn Thị Nhỏ (quận 5,11);Nguyễn
Đình Chính (Phú Nhuận);Nguyễn Văn
Nghi,Nguyễn Bảo,Nguyễn Văn Lượng
(Gò Vấp)
Những người đứng đầu Ba Son từ tháng
09/1945:Ngô Văn Năm,Collins de
Verdiere (1946-1951) ,Guely (19511956) ,Lê Quang Mỹ (1956-1957),Trần
Văn Chơn (1957-1959);Nguyễn Dần
(1959-1960);Lâm Ngươn Tánh (19601963),Đào Ngọc Bích,Nguyễn Văn Lịch
(1972-1975);Đinh Gia Cấp (chỉ huy tiếp
quản 05/1975);Nguyễn Thanh Ba (19751988);Ngô Long Minh (1988-1995);Lâm
Quang Thước (1995- );Nguyễn Viết
Dũng ;Trần Mạnh Hải

Ba Đình-tàu 1000 dwt của Cty Hamaco
(Vận Tải Hà Nội) ,trên hành trình từ
Singapore trở về Hải Phòng với sợi bông
và hóa chất chất đầy hầm hàng và boong
tàu ,đã bốc cháy tại vùng biển Vũng
Tàu tháng 05/1988,gây tổn thất tới 4
triệu USD.Tàu đã vi phạm Luật chở
hàng nguy hiểm trong việc bố trí sắp xếp
hàng hóa .Trước đó,tàu Sông Chanh bị
cháy tại Đà Nẵng làm thiệt hại về tàu và
hàng hóa khoảng 3 triệu USD,tàu Sông
Hương bị chìm tại biển Nhật Bàn
(08/1987) với tổn thất thân tàu 750 nghìn
USD,về trách nhiệm chủ tàu 950 nghìn
USD.

Ba Lạt –cửa nhánh sông Hồng đổ ra
Vịnh Bắc Bộ ,thuộc tỉnh Nam Định.Trên
đảo nhỏ cửa sông có ngọn hải đăng trên
tháp bê tông tám cạnh cao 34 mét ,bốn
chớp trắng,kiểu 3+1 cứ mỗi 20 giây
.Đèn Ba Lạt cách đèn Hòn Dấu khoảng
55 km
Ba Son (Arsenal de Saigon;Hải Quân
Công Xưởng )- nhà máy đóng và sửa
chữa tàu tại Sài Gòn,cạnh Thảo Cầm
Viên Quận 1,có truyền thống lâu đời
nhất Việt Nam,cái nôi của nền công
nghiệp nói chung và công nghiệp đóng
sửa chữa tàu nói riêng .Chính thức xây
dựng ngày 28/4/1863 trên một phần khu
đất trước đây là Xưởng Chu Sư thời
Nguyễn,theo dự án của kỹ sư
Antoine.Từ năm 2008,Xưởng có kế
hoạch di dời ra khỏi thành phố
Có ba cách giải thích về nguồn gốc tên
xưởng Ba Son:

Bà Triệu /Triệu Thị Trinh/Triệu Trinh
Nương/Triệu Ẩu (225-248)-nữ AH dân
tộc,lãnh tụ khởi nghĩa chống nhà Ngô
Trung Hoa .Quê quận Cửu Chân (nay là
huyện Triệu Sơn,Thanh Hóa).Bà là em
của Triệu Quốc Đạt,người miền núi
Quán Yên,giỏi võ nghệ,nuôi chí lớn
đánh đuổi quân Ngô .19 tuổi cùng anh

15


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
tập hợp nghĩa sĩ trên đỉnh núi Nưa (Triệu
Sơn Thanh Hóa) phát động khỏi
nghĩa.Năm 248 thất bại trong cuộc tiến
công của 8000 quân Ngô do tướng Lục
Dận chỉ huy .Tự vẫn trên đỉnh núi Tùng
(nay thuộc xã Phú Lộc,Hậu Lộc Thanh
Hóa),tại đây còn lăng mộ và đền thờ
Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh,đạp bằng
sóng dữ,chém cá kình ở Biển
Đông,đánh đuổi quân Ngô,cởi ách nô
lệ…..

Toàn cảnh nhà máy nhìn từ vệ tinh

Bá Đa Lộc (Pigneau de Béhaine 17411799) –giám mục Pháp,người giúp
Nguyễn Ánh đánh Tây Sơn và đặt nền
móng cho thời kỳ Việt Nam phụ thuộc
Pháp.1777 làm quen và giúp Nguyễn
Ánh tại Hà Tiên khi Ánh trốn Tây Sơn
tại đây và từ đó quan hệ khăng khít với
Ánh .1784 Bá Đa Lộc đi cầu cứu nước
Pháp và ngày 28/11/1787 ký với Pháp
hiệp định Versaille gồm nhiều khoản có
lợi cho Pháp .Khi triều đình Pháp còn do

dự trong việc thực hiện hiệp ước
trên,1788 Bá Đa Lộc đã bỏ tiền riêng
cùng tiền của Nguyễn Ánh mua vũ
khí,tàu chiến và thuê thủy thủ giúp Ánh
đánh Tây Sơn,các công nghệ đóng và sử
dụng tàu Tây Phương theo đó được du
nhập vào nước ta.Chết bệnh sau khi
chiếm được Quy Nhơn

Sơ đồ phối cảnh nhà máy
Nhà máy đóng tàu hàng đầu Việt
Nam,nay thuộc Tổng Công Ty Đóng
Tàu Bạch Đằng ,Tập Đoàn Vinashin.
Bạch Long Vĩ (tên Pháp cũ Nightingale
Island)- huyện đảo ở phía đông nam
cách trung tâm thành phố Hải Phòng 133
km, cách đảo Hải Nam (Trung Hoa) 130
km. Toạ độ 20 09'30''B, 107 42'30''Đ.
Chiều dài đảo theo hướng đông bắc - tây
nam: 3 km, chiều rộng theo hướng tây
bắc - đông nam: 1,5 km.
Diện tích (chỉ tính phần đất liền): 4,5
km2.Cả khu vực rộng 550 ha gồm 250
ha mặt đất và 300 ha mặt biển thuộc khu
bảo tồn sinh vật quý hiếm
Do nằm trên đường giao thông trên biển
nên đảo Bạch Long Vĩ thường là nơi qua
lại, neo đậu tàu thuyền của các luồng
ngư dân khác nhau.Vị trí chiến lược
quan trọng trên biển.Năm 1805 Quận

He,Quận Hẻo cho xây thành đắp lũy ,từ
1920,dân Quảng Yên ra lập nghiệp,1937
Bảo Đại cho quân đội ra lập chính quyền
trên đảo.Trong kháng chiến chống
Pháp,Trung Quốc giữ đảo theo hiệp định
giải giáp quân Nhật.Năm 1959,Trung

Bạch Đằng-đoạn cuối sông Đá Bạch
,tỉnh Quảng Ninh,đổ ra Vịnh Bắc Bộ tại
cửa Nam Triệu,dài 20 km,rộng gần 2000
mét (lúc nước triều lên),sâu 6-10
mét.Tàu thuyền ra vào dễ dàng.Tại đây
có nhà máy đóng tàu Phà Rửng và Nam
Triệu.Trong lịch sử chống ngoại
xâm,trên sông Bạch Đằng đã diễn ra
nhiều trận thủy chiến
Bạch Đằng (Nhà Máy Đóng Tàu)-

16


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
kinh doanh làm giàu.Khi về nước, xin
thôi việc và bắt tay xây dựng cơ nghiệp
riêng.Kinh doanh thầu tà vẹt đường
sắt,dịch vụ cầm đồ, thầu thuế chợ ở Vinh
(1906-1913), Nam Định (1906-1909),
Thanh Hóa (1907-1909), mở “Công ty in
và Xuất bản Bạch Thái Bưởi” (sau là

Đông Kinh ấn quán), xuất bản tờ “Khai
hóa nhật báo” nhằm cổ động phong trào
thực
nghiệp
ở
nước
ta.
.Từ năm 1909,lao vào kinh doanh vận tải
đường thủy bắt đầu bằng việc thuê và
đặt lại tên cho ba tàu Phi Phụng,Phi
Long,Khóai Tử Long của A.R.Marty
(thường gọi là Tây Điếc,chủ hãng Marty
d’Abbadie) chạy tuyến Nam Định-Bến
Thủy và Nam Định-Hà Nội. Vào nghề
sông nước,phải đương đầu với các đối
thủ người Pháp, Hoa có thế lực mạnh, lại
giàu kinh nghiệm hơn nhiều lần. Đặc
biệt là việc ông cạnh tranh quyết liệt với
người Hoa. Giới Hoa thương lúc đầu rất
ngạc nhiên khi thấy một người Việt dám
lao vào vùng “cấm địa” của họ. Về sau,
họ mới lo sợ, kết hợp với nhau để loại
trừ ông. Cuộc tranh đua rất căng thẳng:
ông hạ một giá, họ hạ hai giá; ông đãi
khách uống trà, họ thết khách thêm bánh
ngọt. Giá tàu từ Nam Định lên Hà Nội:
trước là 40 xu, nay còn 5 xu… So với
các thương gia người Hoa, tình thế của
ông thật nguy ngập, mướn ba chiếc tàu,
mỗi tháng trả 2.000 đồng, mà mỗi

chuyến chỉ thu được 20 đồng.
Chính lúc cực kỳ nguy ngập đó, Bạch
Thái Bưởi đã sử dụng thế mạnh tinh
thần: "Vật chất khó đương đầu thì dùng
đòn tâm lý". Ông vận động, kêu gọi mọi
người ủng hộ công cuộc kinh doanh của
người Việt, “ta về ta tắm ao ta”. Ông
tung ra những đoàn diễn thuyết trên các
bến tàu, nêu rõ những thiệt thòi của
người Việt, cổ vũ tinh thần đồng bang.
Bạch Thái Bưởi còn treo một cái ống
trên tàu, để ai thấy việc làm của ông là
đáng khuyến khích, bỏ tiền vào, giúp

Quốc trả lại cho Việt Nam.Trong kháng
chiến chống Mỹ,đã bắn rơi 23 máy bay
Mỹ,là đơn vị anh hùng (1973)
Vùng biển Bạch Long Vĩ có 395 loài,
229 giống thuộc 105 họ hải sản, trong đó
có 61 loài có giá trị kinh tế, có nguồn lợi
thuỷ sản quý hiếm như bào ngư, cá song
và cá má, rong chế agar là rong câu, san
hô...(theo Nguyễn Chu Hồi ,Nguyễn
Huy Yết –Viện Nghiên Cứu Biển Hải
Phòng ) Vùng thềm lục địa có thể có
dầu khí. Định hướng phát triển kinh tế
chủ yếu là ngư nghiệp (có đủ điều kiện
để trở thành một trung tâm hậu cần nghề
cá của vịnh Bắc Bộ), khai thác, nuôi
trồng các loại thuỷ hải sản, có thể làm

dịch vụ khai thác dầu khí.Ngọn hải đăng
trên đảo trên một tháp màu xám cao
khoảng 80 mét so với mặt biển.
Bạch Thái Bưởi (1874-1932)

Bạch Thái Bưởi (1874-1932)
“Ông vua đường thủy” ,khởi nghiệp từ
hai bàn tay trắng,một trong hàng “tứ đại
gia” giàu có nhất nước vào những năm
đầu của thế kỷ XX (nhất Sĩ, nhì Phương,
tam Xường, tứ Bưởi),một doanh nhân
kiệt xuất của đất Việt.Sinh trong một gia
đình nông dân nghèo,cha mất sớm, họ
Đỗ người An Phúc Hà Đông ,được nhà
giàu họ Bạch nuôi cho ăn học và đổi
họ.Năm 21 tuổi,được Phủ Thống sứ Bắc
kỳ chọn làm người giới thiệu sản phẩm
gian hàng tại hội chợ Bordeaux (Pháp)
năm 1895. Qua chuyến đi này, được mở
rộng tầm mắt, hiểu biết về kỹ thuật văn
minh phương Tây cũng như nghệ thuật

17


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
thiết bị tân tiến mua tận Hamburg (Đức),
chương trình đặt ống cống, xây nhà máy
nước, dựng nhà máy điện cho thành phố

Nam Định và cả việc đặt đường sắt Nam
Định – Hải Phòng, nhưng tiếc là vì hoàn
cảnh, vì chiến tranh, nên ông không thực
hiện được.

cho chủ tàu đỡ phần lỗ lã, đủ sức cạnh
tranh. Kết quả hành khách đều bỏ tàu
Hoa
mà
đi
tàu
Việt.
Cuối cùng nhờ vậy ông đã thắng. Đội tàu
của ông không những vượt qua sóng gió
mà còn lớn mạnh, được bổ sung bằng
những đội tàu của công ty Pháp, Hoa bị
phá sản như: Marty d’Abbadie,
Deschwanden… Năm 1915, ông còn
mua lại xưởng đóng và sửa chữa tàu của
R.Marty(nay là xưởng sửa chữa tàu sông
của Sở Công Nghiệp Hải Phòng) và mời
một kỹ sư người Maroc về điều
hành.Sau bảy năm kinh doanh trên sông
nước, Bạch Thái Bưởi đã tạo dựng một
cơ ngơi khép kín từ chạy tàu đến đóng
tàu, sửa chữa tàu và các chi nhánh ở
nhiều nơi. Năm 1916, ông chuyển trụ sở
từ Nam Định về Hải Phòng và đặt tên
cho hãng là “Giang hải luân thuyền Bạch
Thái Công ty”, với lá cờ hiệu màu vàng

có hình mỏ neo và ba sao đỏ.Năm 1917,
Hãng Deschwanden của Pháp bị phá sản,
Bạch Thái Bưởi mua lại sáu chiếc tàu
khác của hãng này. Công ty của Bạch
Thái Bưởi bắt đầu mở rộng tầm hoạt
động khắp Đông Dương và các nước lân
cận như Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật,
Singapore…Nhưng đỉnh cao phát triển
của công ty là khoảng cuối thập niên
1920 đầu 1930, khi ấy công ty có trên 40
con tàu, với số lượng nhân viên lên tới
2.500 người làm việc trên các đội tàu,
xưởng đóng tàu. Văn phòng và chi
nhánh của công ty có ở các thành phố
lớn như Hà Nội, Nam Định, Tuyên
Quang, Việt Trì, Bến Thủy, Quy Nhơn,
Đà Nẵng, Sài Gòn…Năm 1928, Bạch
Thái Bưởi lại đem hết tài sản, dốc vào
việc khai mỏ. Hoạt động như vậy, không
bao lâu, than của ông chất thành núi (đến
năm 1945 mới bán hết), ông trở thành
“Vua mỏ nước Việt”. Với đầu óc thực tế,
tầm mắt nhìn xa, ông còn dự định tạo
dựng nhiều công trình như: xây một nhà
máy xay gạo ở Nam Định với những

Mặc dù tiếp xúc thường xuyên với người
Pháp, học tập kỹ thuật tân tiến của người
phương Tây, nhưng chưa bao giờ Bạch
Thái Bưởi đánh mất “cội nguồn dân tộc”

của mình. Chẳng hạn, khi đặt tên các con
tàu, ông đều lấy từ nguồn lịch sử của dân
tộc như: Lạc Long, Hồng Bàng, Trưng
Trắc, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Hàm
Nghi… Có lần lên tiếng bênh vực cho
quyền lợi của người dân bị trị, trong Hội
nghị kinh tế lý tài, ông bị Toàn quyền
Robin đe dọa: “Nơi nào có Robin thì
không có Bạch Thái Bưởi”, ông đáp lại:
“Nước này còn Bạch Thái Bưởi thì
không còn Robin”.
Xuất thân từ tầng lớp nghèo khó, ông
luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ
thuyền. Ngoài chế độ an sinh dành cho
các nhân viên của mình, ông còn giáo
dục con cái lòng quý trọng những người
cần lao, nghèo khó. Các con đến tuổi
trưởng thành đều được ông cất giao công
việc trên các bến tàu hay các khu mỏ…
Thậm chí, cô con gái học ở Hà Nội, nghỉ
hè về, ông cũng dẫn theo để tập việc, ghi
chép sổ sách, xét hồ sơ trợ cấp cho học
sinh nghèo có chí du học.
Nếu Lương Văn Can vạch ra 10 nguyên
nhân làm các doanh nghiệp Việt Nam
không phát triển được, thì chính Bạch
Thái Bưởi đã lấp đầy những khiếm
khuyết đó bằng những tôn chỉ nghiêm
túc trên thương trường: thương phẩm,
thương hội, tín thực, kiên tâm, nghị lực,

trọng nghề, thương học, giao thiệp, tiết
kiệm và coi trọng hàng nội hóa.
Ngày 22/7/1932, một cơn đau tim đã vật
ngã “Nhà doanh nghiệp bền chí, quả cảm

18


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
thủy quân đầu tiên (Lính Thủy Sông Lô)
với 180 học viên tại Đoan Hùng Phú
Thọ. Lớp học được gọi là Đội Thủy
Binh 71 với một số giáo viên đã làm
trong ngành hàng hải của Pháp như
Trần Đình Vọng,Nguyễn Văn Quế
…Đầu tháng 6/1950, gần 100 học viên
của Đội 71 sang Điều Thuận thuộc Trạm
Giang để huấn luyện .Khi trở về nước
(04/1951),khóa 2 của khóa học thủy
quân trong nước cũng vừa kết thúc với
100 học viên .Tháng 4/1951,Trung Ương
quyết định giải thể Ban và Đội 71,đưa
anh em về các đơn vị.

bậc nhất của nước Việt, ở đầu thế kỷ
XX”. Sau hơn 20 năm ngang dọc trên
thương trường, Bạch Thái Bưởi qua đời
tại Hải Phòng để lại cho lịch sử doanh
thương Việt Nam một tên tuổi đã trở

thành huyền thoại.
Bãi cạn/bãi cạn lúc chìm lúc nổi -vùng
đất nhô cao tự nhiên có biển bao quanh
,khi thủy triều xuống thấp thì lộ ra,khi
thủy triều lên cao bị ngập nước.Khi toàn
bộ hay một phần bãi cạn ở cách lục địa
hay một đảo của quốc gia ven biển một
khoảng cách không vượt quá chiều rộng
của lãnh hải thì ngấn nước triều thấp
nhất trên bãi cạn này có thể được dùng
làm đường cơ sở để tính chiều rộng của
lãnh hải.Khi các bãi cạn hoàn toàn ở
cách lục địa hay một hải đảo một khoảng
cách vượt quá chiều rộng của lãnh hải
thì các bãi cạn đó không có lãnh hải
riêng

Nguồn :Lịch sử Hải Quân NDVN (19552005)
Bán kính hoạt động chiến thuật của
tàu-khoảng cách tính bằng hải lý lớn
nhất mà tàu có nguồn động lực thông
thường với lượng dự trữ nhiên liệu đầy
đủ có thể đi xa căn cứ với vận tốc kinh tế
,đồng thời bảo đảm có đủ nhiên liệu để
chiến đấu,giải quyết những tình huống
bất trắc có thể xảy ra và trở về căn cứ
xuất phát.Thông thường bán kính hoạt
động chiến thuật của tàu bằng 0,3-0,4
tầm đi xa của tàu và là tính năng kỹ chiến thuật quan trọng của tàu

Bãi cọc Bạch Ðằng- nằm trong khu đầm
nước của xã Yên Giang giáp đê sông
Chanh thuộc xã Yên Giang, huyện Yên
Hưng, đã được Bộ Văn hoá Thông Tin
cấp bằng công nhận là di tích lịch sử (số
191 VH/QÐ ngày 22 tháng 3 năm 1988)
nhân kỷ niệm 700 năm chiến thắng Bạch
Ðằng.Bãi cọc Bạch Ðằng tồn tại cùng
thời gian là nhân chứng trong lịch sử
chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
Nơi ghi dấu thiên tài quân sự của anh
hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn ở thế kỷ
13.

Bắc ( từ tiếng Pháp –bac) – phà sang
sông ,tàu phà .Tên gọi còn dùng ở Nam
Bộ :ví dụ ,bến bắc Mỹ Thuận .
Bắc Băng Dương (Arctic Ocean ;北冰
洋 ;Се́верный Ледови́тый океа́н)-đại
dương nằm giữa lục địa Á-Âu và Bắc
Mỹ.Bờ biển chia cắt nhiều,địa hình đáy
phức tạp,có những dãy núi đá
ngầm.Nhiều đảo.Những cảng lớn là
Churchill,Manitoba,Inuvik
(Canada) ;Barrow
,Prudhoe
Bay
Alaska(Mỹ) ;Pevek,Tiksi,Dikson,Dudink
a,Murmansk,Arkhangelsk(Nga) ;Kirkene

Ban Nghiên Cứu Thủy Quân –thuộc
Bộ Tổng Tham Mưu được thành lập theo
nghị định 604/QĐ do Đại Tướng Võ
Nguyên Giáp ký ngày 08/03/1949 nhằm
chuẩn bị cho Hải quân ra đời sau
này.Trưởng
ban
Nguyễn
Văn
Khương,chính trị viên Nguyễn Việt
.Tháng 02/1950,khai giảng khóa học

19


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
s ,Vardo,Spitsbergen(Na Uy).Khí hậu
bắc cực.Thềm lục địa có nhiều mỏ dầu
khí lớn.

Biểu tượng IMO (photoluminescent
IMO symbol,荧光标贴,ИМО символ)tên gọi chung cho việc dán các biểu
tượng,dấu hiệu (marine signage) nói
chung cho tàu,bao gồm:
-các dấu hiệu an toàn (safety signs)

Bắc Đẩu (北斗 phiên âm běidǒu
;Beidou;Бэйдоу)-hệ thống vệ tinh hàng
hải của Trung Quốc mang tên ngôi sao

chỉ phương Bắc ,sao Bắc Đẩu xem
Compass

Các biểu tượng IMO được sử dụng trong
các bản vẽ ,ví như sơ đồ an toàn và
chống cháy cho tàu
Bình Chuẩn-con tàu đầu tiên hoàn toàn
do người Việt,tức Bạch Thái Bưởi tổ
chức thiết kế, thi công. Tàu chạy
chuyến đầu tiên từ Hải Phòng cập bến
20


NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
Sài Gòn ngày 17/9/1920, trong sự đón chào
nồng nhiệt của giới công thương Sài Gòn lúc đó.
bên,mặt cắt dọc,sơ đồ boong và sàn,các
thượng tầng,một số mặt cắt ngang điển
Bản lược khai hàng hóa (cargo
hình,hình con tàu nhìn từ trên xuống
manifest; 货 物 舱 单 / 载 货 清 单 ;
,nhìn từ mũi,có khi nhìn cả từ đuôi.
грузовой манифест) – Chứng từ của tàu
ghi lại một số chi tiết nhất định về những
Bản vẽ đường hình dáng /Bản vẽ
hàng hóa được xếp lên tàu theo thứ tự:
tuyến hình (ship lines drawing; 船线型
cảng bốc hàng, ngày tàu khởi hành, cảng
đích, số hiệu của từng vận đơn, ký mã

图 ; Теоретический чертеж корабля)hiệu trên bao bì, số lượng kiện và nội
bản vẽ biểu thị bề mặt bên trong của vỏ
dung các kiện hàng, tên người gửi và
bao thân con tàu (với tàu gỗ là mặt
người nhận, trọng lượng hoặc dung tích
ngoài vỏ bao) và được biểu thị trên ba
hàng theo từng vận đơn, cước phí. Đối
mặt chiếu vuông góc với nhau.Căn cứ
với hàng container, mỗi container có một
vào bản vẽ này,người ta chế tạo mô hình
bản lược khai hàng hóa và tất cả các bản
để thử trong các bể thử tàu và vẽ nó theo
lược khai hàng hóa cho tất cả container
tỷ lệ thực trên các sàn phóng dạng để
hàng được xếp lên tàu lập thành bản
chuẩn bị đóng tàu.Cùng với việc áp dụng
lược khai hàng hóa cho toàn tàu. Theo
các phần mềm CAD,hình dáng con tàu
tập quán, bản lược khai hàng hóa thường
được biểu diễn không những trên ba
do đại lý của hãng tàu tại cảng bốc hàng
hình chiếu mà còn có hình không gian
lập trên cơ sở các vận đơn đã cấp. Bản
3D và việc phóng dạng được giảm nhẹ
lược khai hàng hóa phải nộp cho Hải
nhờ sự giúp sức của các máy tính
quan tại cảng đi và cảng đến. Hải quan
nước nhập khẩu sẽ sử dụng bản lược
khai hàng hóa được nộp để kiểm soát hải
quan đối với hàng hóa. Khi tất cả hàng

hóa trên bản lược khai đã được kiểm tra
theo chứng từ đã nộp thì coi như hàng
hóa đã hoàn thành thủ tục hải quan.
Bản phân công khi nguy cấp(muster
list, 应 变 部 署 表 , Расписание по
тревогам)-một tài liệu xác định rõ
nhiệm vụ của từng người nhằm chiến
đấu bảo vệ tính sống còn của con tàu
,khi cấp cứu hay trong những tình huống
nguy kịch khác

Bản vẽ đường hình dáng
Bảng
lặn /bảng giảm áp (
decompression
table,
Декомпрессио́нная табли́ца) –bảng xây
dựng được dựa trên kết quả thực nghiệm
và mô hình hóa toán học ,phản ánh mối
liên quan giữa lượng khí trơ (nitơ
và/hoặc hêli) đã hấp thụ và chế độ giàm
áp tại các độ sâu,thời gian lặn và thành

bản vẽ bố trí chung (general
arrangement,总布置图) bản vẽ chỉ dẫn
bố trí tất cả phòng ốc,khoang hàng của
tàu,bố trí máy móc trang thiết bị trong
các khoang đóng kín cũng như các
khoang hở.Trên bản vẽ có hình chiếu
1

NHÓM VĂN PHONG&ĐỖ THÁI BÌNH
BÁCH KHOA HÀNG HẢI&ĐÓNG TÀU
phần hỗn hợp khí thở.Những bảng lặn
phổ biến là bảng của Hải Quân Mỹ,của
Buhlmann và của PADI

Bảng thủy triều / lịch thủy triều (tide
tables; 浪潮桌; таблица приливов и
отливов) – một trong những ấn phẩm
hàng hải , giúp ta dự báo theo thời gian
chiều cao thủy triều ,lúc nước cường
nước kém tại một địa điểm nào đó
.Nhiều khi bảng thủy triều là một phần
nằm trong Lịch Hàng Hải (Nautical
Almanac).Trong bảng,người ta cho thủy
triều ở một số địa điểm và thời gian cụ
thể,ta dùng phép nội suy để tìm ra các số
liệu khác.Bảng thủy triều cũng được
soạn thành các phần mềm tin học và
công bố trên internet.Ở nước ta,Trung
Tâm Khí Tượng Thủy Văn Biển hàng
năm xuất bản Lịch Thủy Triều trong ba
tập sách nhỏ

băng dán nắp hầm hàng (hatch cover
tape; 装货 口盖封带)-băng dán quanh nắp
hầm hàng để đảm bảo kín nước.Nắp hầm
hàng sau khi được phủ bạt (hatch cover

canvas) ,sẽ được nêm lại cho chặt và dán
băng từ các cuộn băng (roll) hay các giải
băng (strip)
Băng phản quang (retro-reflective tape,
反 光 帶 ,Лента светоотражающая)băng phản chiếu lại ánh sáng theo yêu
cầu của SOLAS và Nghị Quyết
A.656(16) IMO được dán trên tất cả các
thiết bị cứu sinh như áo phao,quần áo
bơi chống mất nhiệt.bẻ bơm hơi,xuồng
cứu sinh,phao tròn …Băng có chiều
rộng 50mm,có màu bạc (silver) hay cam
(orange).

Bảng thuyết minh buồng lái
(Wheelhouse Poster;驾驶台操纵性图)một
bảng
vẽ

thường xuyên treo trong buồng lái nêu
rõ đặc tính chung của tàu ,các thông tin
chi tiết về tính quay trở của tàu .Đặc tính
quay trở trong bản vẽ này lấy từ Sổ tay
quay trở (manoeuvering booklet) của tàu
và có thể xác định bằng cách thử thực tế
hay mô phỏng trên máy tính hay có thể
luận tính.Thuyền trưởng cần nhớ rằng
đặc tính quay trở thực tế có thể khác với

bản vẽ do điều kiện môi trường,tình hình
làm hàng.(Những chú thích tiếng Anh

trong bảng thuyết minh buồng lái :
turning circles at max rudder angleđường tròn quay trở ở góc lái tối đa

2