Những biểu hiện động cơ thành đạt của doanh nhân nước ta hiện nay PGS TS lê thị thanh hương

DONG CO THANH OAT
CUA DOANH NHAN NUOC TA HIEN NAY
NHCTNG BIEU HIEN

PGS.TS. L§ Thj Thanh Hirong

Trudng phdng Phdng Nghiin cilu ca bdn.

^

T6M TAT

Bang hai phucfng phdp nghien citu chii yi'u Id bdng hdi vd phdng vdn sdu tri
mdu 254 doanh nhdn, nhUng ngudi nghiin cdu dd nhdn thdy rdng, nhiiu doanh nhdn
hien nay o nudc ta co khdt vpng thdnh dat cao vd hp dd nS luc Idm viec de dat duac
nhung gid tri md hp mong mudn, nhieu ngudi trong sS'hp cQng sdn sdng mao hiem d
CO co hdi thdnh cdng, song tinh ganh dua nhin chung khdng cao. Nhiing gid tri cd y
nghia nhu nhiing ddng luc thiic ddy doanh nhdn nd luc lam viec la nhiing gid tri lien
quan de'n thu nhqp vdi y nghia nhu nhiing phucmg tien giiip doanh nhdn ndng cao
cudc sd'ng gia dinh vd bdn than, gidp hp cd dupc cam gidc lam dm bdn than, khdng
thupc vdo ngudi khdc, nhiing ca hdi de hp cd the khdng dinh dupc bdn thdn trong xd
hdi, dupc xd hoi cdng nhan.
Tit khoa: Ddng co thdnh dat; doanh nhdn.
Ngdy nhan bdi: 311511012;iNgay duyet ddng bdi: 20/8/2012.
Dat van de
Muc ti6u dua nudc ta tr6 thanh m6t nu6c c6ng nghi6p hoa, hi6n dai hoa
vao nam 2020 ma Dang COng san Viat Nam da xac dinh doi hoi m6i con ngircfi
Vi6t Nam phai khong ngiing c5' gang vuon I6n trong cong viec cung nhu trong
cuoc s6ng nham gop phdn vao vific thuc hi6n nhutig nhiem vu chung ciia ca
nu6c trong th6i ky lich sir nay.
D6ng CO thanh dat la mdt hi6n tuong tam ly giii vai tro quan trpng trong

ca'u triic nhan each va la mdt loai dpng co duoc xem la n6i luc thuc d^y con
ngucfi vucfn tdi su dieu luyen, thanh thao vdi ke't qua cao nhSft trong thuc hien
cong viec. Vi vay, viSc nghien cihi dong ccf thanh dat cua ngucfi lao dOng hi6n
nay, ve mat ly luan, se cho phep co nhutig tri thiic mdi ve nhiing pham trii co
ban cua tam ly hpc nhu ddng co, nhu c^u, hoat dpng, ve mat thuc ti6n, giiip
chiing ta hi^u ro hcfn thuc trang dCng co thanh dat cua ngucfi lao dpng, nhiing
nhan to tac dOng d6'n sir phat tri^n va hien thuc hoa loai dpng ccf nay, tir do, cd
thd d^ xua't nhiing bien phap nham nang cao hieu qua lam viec cua hp, nang cao

TAP CHI TAM L? HOC, S6' 9 (162), 9 - 2012


su ddng g6p cia ho vie vi6c thuc hifin nhihig nhiem vu ma qua trinh x4y dung
vi phSt Iri^n dSt nudc dat ra.
Trong tftm 1^ hpc, d^ng co thinh dat duoc xem \h loai dOng co bSc cao,
ph6 biS'n, thiic dSy con ngutn tfch cue lim viec, day Ii loai dOng co c6 tfnh khii
quit cao, th^ hien nhu mOt tfnh cich. Hai khfa canh ph^ quit nhit cOa dOng co
thinh dat mi nhiiu nhi nghien ciiu ghi nhan li sU khii khao thinh cOng vi con
ngutri n6 luc thuc hien nhiem vu nhim dat duoc k«t qui cao nhJt. Ben canh d6,
ml>t s6' tic gii da xem xii d6ng co thinh dat cua con ngu&i thflng qua mOt sd
bi^u hien khic nhu tfnh mao hi^m, tinh canh tranh/ganh dua... Mac du chiing
toi cho ring, nhihig phdm chit niy thay ddi tuy theo nin vin hoi m i mdi ci
nhin li thinh vien, vl viy, tuong quan ctia nhihig bi^u hien niy vdi hai bi^u
hien phd quit neu iren ciia dOng co thinh dat cQng se khic nhau 6 nhihig nhdm
khich th^ khic nhau, song trong nghien cihi niy, chiing tOi vin quan tim de'n
ci bdn bi^u hien neu tren nhim tim hi^u dOng co thinh dat cua nhdm khach th^
nghien ciiu - doanh nhin nudc ta hien nay ndi chung, ddng thdi phit hien
nhihig khic biet vin hoa trong dOng CO thinh dat cHa nhdm khich the- li ngudi
Viet Nam.
Trong nghien cim niy, ddng co thinh dat cua nhdm khich th^ nghien

ciru duoc xem xel ca tren khia canh luc (dd manh) vi khia canh ndi dung thdng
qua nhirng gii in m i mdi ci nhin coi trong.
2. Khich the va phuong phap nghien ciru
Khich Ihi cua nghien cihi niy li 2.^4 doanh nhin 6 Hi Ndi, thinh phd
Hd Oil Minh, Bien Hoi vdi cic dd tudi, ITnh vuc kinh doanh, trinh dd khic
nhau.
Phuong phap nghien cihi chu ye'u duoc sir dung la bang hoi vi phong
vi'n sau do khach Ih^ lu tra Idi. D^ dam bao dd lin ciy cua cic kei qua nghien
ciiu, bang hoi duoc xiy dung theo ki^u thang do. Mdi mdt khia canh duoc dinh
gia bang mdt thang do gdm nhi^u item ih^ hien nhung biiu hien cu thi khic
nhau vi khfa canh dd. Dd dam bao tinh khich quan cua ke't qua nghien ciin,
trong bang hoi, cic item cua cic thang do khic nhau duoc trdn lin trong ciing
mdt ciu hdi nhim han che' nhihig cau tra Idi ciia khich ihi nghien ciiu theo
hudng mong doi xa hdi,
Cd cic thang do nhu sau:
- Thang do khii vpng ihanh dal gdm 11 items, dd tin cay Cronbach's
Alpha = 0,74;
- Thang do nd luc thanh dat gdm 12 items, dd tin ciy Cronbach's Alpha = 0,83;
- Thang do linh ganh dua gdm 11 items, dd tin cay Cronbach's Alpha = 0,79;

2

TAPCHdAMLyHQCSd 9 (162), 9-2012


- Thang do tfnh mao hi^m gdm 4 items, dd tin ciy Cronbach's Alpha = 0,62.
Mdi items cd 5 phuong in tri Idi, (hig vdi cic miic dilm I, 2, 3, 4, 5,
Diim cing Idn ihi biiu hien dupc do cing thi hien ro nit. Nhin chung, vdi dd
tin ciy ndu trSn, cic Ihang do cd thi sir dung duoc.
Khao sit dupc thuc hien nam 2011.

3, Ke't qua nghien curu
3.1. Mtic dd vd sdc thdi fri'/u hiin ddng ca thdnh dat cua doanh nhdn
hien nay
Mdi sd nghien cihi nudc ngoii cho thiy, nhiing ngudi cd nhu ciu thinh
dat cao thudng chpn nghi kinh doanh hoic nhung nghi cd tfnh canh tranh cao
vi hp cho ring, vdi nhihig nghi dd, hp cd thi cd CO sd (nhflng tidu chf) danh gii
rd rang, cu the nhiing Ihinh cdng hay Ihil bai cia hp. Trdn co sd nhQng kit qui
khao sat thuc liin, cd thi nhan \€t khii quit ring, doanh nhin Irong miu khio
sat ciia nghien ciiu niy cd cic biiu hidn ddng co thinh dal d miic tuong ddi cao
{diem Irung binh (DTB) chung ciia ca bd'n khfa canh ddng co thinh dal dupc
nghien ciiu la 3,96, ci nhin cd DTB tha'p nha't la 2,82, cao nha't li 4,77; dd 16ch
chuan = 0,37 cho Ihi'y cd su tap trung luong ddi cua cic ciu Ira Idi). Diim
Irung binh ciia liing khia canh ddng co Ihinh dal deu cao hon diim trung binh
ciia cac thang do theo ly thuyet (> 3) (xem bang 1). Chiing la se Ihiy rd hon khi
phan lich cac bieu hien khac nhau cua ddng co thanh dat.
Bdng 1: Diem trung binh cdc khia canh dpng ca thdnh dat cda doanh nhdn
Khat vpng
thinh dat

N6 luc thanh
dat

Mao hiim

Ganh dua

DTB

4,21

4,25

4,11

3,32

Di^m trung vi

4,27

4,25

4,25

3,36

Do lech chuiJn

0,46

0,40

0,56

0,62

DTB thSp nhai

2,36

2,83

1,50

1,36

DTB cao nhai

5,00

5,00

5,00

4,73

Ghi ehii: Diem ciia thang do nhu sau: diim thdp nhdt — 1: diem cao nhdt = 5. Diem
Cling cao thi ttqc diem duac ddnh gid cdng the hien manh.
Tir gdc dp linh hieu luc cua ddng co thanh dal, mpi each tuong ddi, cd
the phan ra luc liim nang va luc thiic day hien Ihuc cua ddng co thanh dal...
Neu nhiing khai vpng dal thanh lich va nhirng trai nghiem xiic cam tuong dug
TAP CHI TAM Lt HOC, Sd 9 (162), 9 - 2012


ciia chi thi in chiia luc thiic diy tiim nftng thi liic thiic iiy hien thuc thi hien
d0 manh hien th^tc ciia ddng co, nhOng gii trj dupc chu thi khao kbit d i Ihit su
thiic diiy chi thi cd nhfmg n5 i\fc bing hinh ddng di dat dupc chiing. Tir gdc
dd niy thi diim n(5i bit nhfft trong sic thii biiu hien ddng co thinh dat cia
doanh nhin trong miu nghiin cihi li khdng chi nhihig biiu hien ddng co thinh
dal Irong tiim ning, m i ci nhQng biiu hifn luc thiic iiy hien thuc cOng khi

luo (DTB khit vong dal thinh tfch, nd luc thinh dal vi mao hiim diu cao hon
4, tuong ihig v('ti lit 70,2% din 77,8% sd nguM cd DTB tci 4 diim trd len), chi
duy linh ganh dua d miic Irung binh (DTB = 3,32, luong img vdi 15,6% sd
ngudi cd DTB tit 4 ird len).
Khi qusci dmh di vio con dudng kinh doanh, bit cii doanh nhin nio
cung udc mo ih.uih cdng, dil con dudng di chon cd nhiiu rui ro vi i p luc canh
iranh cao. Doanh nhin dinh );ia cao nhfhig ngudi thinh dat trong nghi nghiep
(90. r ; sP ngudi khing dinh didu niy); cho rang, niu khdng cd khit vpng
thinh dat thi cudc sd'ng sC- kem phin Ihii vi (90.6'/f), lim die vdi ciu ndi "HSy
vupt qua chfnh minh" (93,1'/,) vi mudn lim viec vdi nhihig ngudi cd yeu ciu
cao vi mat chuyen mdn (81.9'/,)... Nhiiu ngudi trong .sd ho cd nhihig Uii
nghiem budn, vui manh me khi thil bai trong cdng viec hoic khi hoin thinh
mdt cdng viec khd khin, 78,0% sd ngudi thudng h.iy suy nghT vi tuong lai va
mo udc minh se dal dupc nhiiu thanh ciuig Walter Doyle Staples - liin si vi
tim ly hpc ttng xir, chii lich mdt cdng ty Duo tao vii Phit triin chuyen vi cac
chuong trinh phat triin ca nhan vi nghi nghiep - tren co sd diic nil kinh nghiem
ciia nhung ngudi thanh dat bic nhai tren Ihi gidi da cho ring "nhirng gl ban cd
hdm nay chi'nh la nhttng diiu ban da ndi vdi chinh minh li ban mudn" (1, a.
39). Nhu viy, nhttng khit vpng thanh dat ciia doanh nhin dii chua thi hien dp
hieu lire hidn ihuc ciia ddng co thinh dal, nhung nhimg mong mudn dd li
nhOng luc liim ning cd kha ning se thiic 6iy hp nd luc trong ITnh vuc kinh
doanh cua minh.
Vdi nhihig khat vpng thanh dat nhu \ay. nhiiu doanh nhin thi hidn mdt
linh thin nd luc cao trong cdng viec (DTB = 4,23, DLC = 0,40). Su nd luc cua
hp thi hien d mirc diu tu thdi gian, thi luc vi Iri luc cho cdng vice, ciing cd thi
la nhimg cd ging di vupt qua dupc nhihig trang thii tim ly im linh do tinh chSt
cdng viec dem lai. Hp dat ra nhihig muc lieu ro rang vi phin diu vi nhirng muc
lieu dd (89,6%). Trong hoan canh cu Ihi d nudc la hien nay, vdi chinh saeh ciia
Nhi nudc hay thay ddi, tinh hinh kinh tc cd nhiiu bie'n ddng thi nhirng muc lieu
ma doanh nhin dal ra nhin chung cd ti'nh linh ddng ri't cao va linh kha thi ciia

chiing cung dupc die biel quan tim. "Ve muc lieu tinmg lai: Idi chi ddt ra mttc
tieu cho lirng thdng, titng quy, lidig nam vd cd'dal iluoc" (Glim dd'c kinh doanh
nganh Cdng nghe thdng tin, 34 ludi); "Trong xd hdi bdy gid nhieu nhd kinh
doanh thucrng chd trpng Im ich trudc mdt, ddu tu vdo cdc dich vu, it ddu tu vdo
sdn xudt. Ddy cung Id miit Men tuang - he qud ctia viec hay thay doi chinh sdch
4

TAP CHI'TAM Lt HOC, Sd 9 (162), 9 - 2012


qudn ly dd'i vdi hoat ddng kinh doanh tu nhdn. Da sd'cdc chii doanh nghidp tu
nhdn tdn tai ducfc Id nhiing ngU&i chii trpng mdi Idn vucfn lin mdt chiit, Idn sau
cao hcfn Idn trudc, phii hap vdi bdn thdn minh. Rd't khd ddt ra nhOng muc tiiu
to Idn, ddi han vi thdi the thay dSi" (Gidm d6c c6ng ty TNHH may); "Em
khong cd tham vpng nhdt thdnh phd'vi dieu dd nd vU0 qud tdm tay minh. /V^»
chung thi tham vpng cUng cd nhung dUfng cd ma mdng. Em khdng cd tham vpng '
nhdt nhi thdnh phd'Hd Chi Minh md chi cdn minh di di'n ddu ai cung bi^t minh
Id dil rSr (Gidm d6'c C6ng ty Xay dung, 36 tu6i).
Nhi^u doanh nhan lam viec cat luc d^ dat nh&ng muc tieu d6 (86,7%),
cO' gang d^ dat dupc ta't c^ nhiing gi ho cd thd (90,6%) v& nhiing liic gap khd
khan, hp.thucmg tran tr6 tlm mpi each ho^n thiinh muc tieu (95,0%)... ''Khi bat
ddu cdng viec ndy, tdi khdng cd sif lua chpn ndo nUa md chii lam phdi cd gdng
Idm tot hon ngudi khdc, mud'n td't han thi phdi thdng qua cdc chi s6 cu thi.
Quan idem ciia minh Id lam kinh doanh Id phdi co cdi "mdu". ke cd khi dang
ngii CO ngudi gpi day ciing phdi trd Idi, cd nghia la Idm kinh doanh la khdng
biet met mdi" (Giam ddc kinh doanh Cdng ty c6 ph^n Thep).
Trong linh vuc ngh6 nghiep co tfnh canh tranh cao v& nhu cdu xa hdi
thucfng cd nhiing bien dpng nhanh chdng thi di thanh cdng, ra't cdn nhiin| con
ngucri ddm mao hi^m. Doanh nhdn nudc ta ciing vdy (DTB = 4,11, DLC = 0,56).
Nhi^u ngucfi trong so hp sdn sang mao hi^m thuc hien nhiing cdng viec khd

khan de cd co hdi thanh cdng (63,0%). Tuy nhien, ciing cd mdt sd' lupng dang
ke doanh nhdn khong cd ph^m cha't nay. Dii rdt it ngucfi hoan toan khdng mao
hiem (8,8%), song ciing cd khoang gdn 1/3 so' doanh nhdn cd khuynh hu6ng
khdng sdn sang hanh ddng nhu vay. Mdt trong nhiing dac di^m th^ hien ph^m
chdt mao hiem cua nhiing ngucri co ddng co thanh dat cao ma nhieu tac gia
nudc ngoai da phdt hien ra la hp thucrng sdn sang mao hiem vdi nhutig nhiem
vu ma hp ddnh gid la khd khan, nhung cd the' hoan thanh dupc, chii khdng mao
hiem vdi nhutig viec qua khd khan. Ddc diem nay cung quan sdi thd'y 6 nhdm
doanh nhdn trong mdu nghien cuu. Kha nhieu doanh nhan thich thuc hien
nhiing cdng viec tuong ddi khd ma kha thi hon la nhiing cdng viec qud de
(75,9%); hp thich nhiing cdng viec doi hoi tri liic va ky nang cao hcfn la nhiing
cdng viec don gian va de thuc hien (86,2%) bcri nhiing cdng viec nhu the' dem
lai cho hp cam gidc thanh cdng cao hon va nhiing trai nghiem xiic cam tich cue
hon. ''Muon giau cd thi phdi mao hiem, phdi chiu lam, nhifng mifc dp mao hiem
phdi trong gidi han an todn, khdng vuot qud 50150. Vd nhu vdy se "khdng bao
phdt vd cdng khdng bao tdn" (Gidm ddc kinh doanh cdng ty co phdn).
Mot sd' tde gia nu6c ngodi khi nghien ciiu dpng cP thanh dat cija con
ngucfi da nhdn thd'y rdng, hien tuang tdm ly nay thudng di lien vdi ti'nh canh
tranh, ganh dua (2).

TAP CHf TAM LV HOC, SO 9 (162), 9 - 2012


John Nicholls (1984) cho ring, muc dfch ciia d^ng co thinh dat cOa ci
nhin li d i thi hien bin thin hay ning luc. Con ngudi cd thi dupc thiic iiy din
thinh dat khi hp mudn chiing minh nftng luc cia hp, so sinh bin thin vdi
nhttng ngudi khic. Kit qui nghiin clhi d i chi ra ring, niu con ngudi Ihtic hieii
jnOt cdng viec, m i Irong cdng viic dd khdng cd su so sinh vdi ngudi khic thi
ca nhin cd nhu ciu thinh dat cao hay thSp cflng diu thuc hien cdng viec nhu
nhau, nhung niu cdng viec tao ra su canh tranh vi so sinh vdi ngudi khic thi

nhihig ngutri cd nhu ciu thinh dal cao hoic ihip si Ihuc hien cdng viec mdt
each khac nhau. Khi con ngudi thuc hiin cic cdng vi*c m i viec thuc hien nd
khdng tao ra co hdi thi hien ning luc ciia hp trong so sinh vdi nhttng ngujM
khic thi hp se chpn nhttng cdng vide thu hiil sil chii ^ vi duy trt hiing thi cua
hp. Nhung khi viec thuc hien cdng vide cd thi thi hien thdng tin vi nftng luc
ciia hp, thi nhimg ngudi cd nhu ciu thinh dat cao thudng chpn nhttng cdng viec
phii hpp di dam bio thinh cdng. NhOng ngudi cd nhu ciu thinh dat ihip se ni
tranh nhttng danh gii ning lire.
Nhttng kit qud ciia nghien ciiu niy cho thiy, cd nhttng biiu hiin khi
die trung ciia ngudi lao ddng Viet, bao gdm ci doanh nhin lien quan din tfnh
ganh dua. Mic dil 55,1% sd doanh nhin cho ring, ho ludn cd ging la ngudi din
diu (tuong ling vdi DTB = 3,47 trong thang 1 li diim thSp nhJt, 5 li diim cao
nhi't, diim cing cao thi die diim dupc dinh gia cing thi hien manh), nhung
khdng nhiiu ngudi khing dinh vide thua kem ngudi khic lam cho hp day diit
(42,5%) hoic thtta nhin ring, vdi hp thing cudc la quan trpng (32,8%), cung
khdng nhiiu ngudi quan tim din nhttng danh hieu xa hdi (33,8%), song kha
nhiiu ngudi lai nd luc di mpi ngucri nhin thi'y ring, hp la ngudi cd ning luc
(72,4%), hp lam viec lot hon ngudi khac (72,8%).., Nhu viy, ganh dua nhim
khing dinh ban thin trong xa hdi la mdt luc thdi thiic khdng it doanh nhin.
Nhiing sic thai biiu hidn tinh ganh dua cila doanh nhin nhu phin tich neu tren
chua chic da la mdt die diim khdng thuin Ipi cho ban thin mdi doanh nhin
cung nhu cho su phit triin chung ciia ting Idp doanh nhin nudc ta trong giai
doan phat triin hidn nay. Theo EllioH Aronson - nhi tim ly hpc xa hdi ngudi
My thi trudc day ngudi My dupc giio due li thanh cdng cd nghia li chiin
thing, coi lam td't mdt vide cd nghTa li ha dupc mdt ddi thii. Nhu thi ia chi cd
canh tranh mdi cd thanh cdng. Nhiiu ngudi cung nghT ring, canh tranh li ye'u
id quan trpng ciia su liin bd. Tuy nhidn, nhiiu cdng Irinh nghidn ciiu sau nay
cho thi'y ring, thanh lich ci nhin cung nhu lip thi ludn ludn cao hon khi mpi
ngudi hpp lac vdi nhau thay vi ganh dua. Kit qua canh tranh khiin cho mdt
ngudi thanh cdng trdn thai bai ciia ngudi khac va duong nhidn diiu dd lam

giam hieu qua lim viec. Cac nha nghien cttu nhin thi'y ring, mdi Irudng canh
tranh chu trpng vao viec thuc diy ngudi la lam viec xua't sac hon ngudi khac,
chtt khdng phai la cung nhau lam viec td't. Ly giai vi cac nguydn nhin khiin
cho hpp tac ludn dem lai ke't qua cao hon so vdi canh tranh, Alfie Koln cho

TAP CHI'TAM Ly HOC, Sd 9 (162), 9-2012


' ring, tu tudng canh tranh chi cd duoc hoic mil se lim ngudi ta cing thing vi
lo ling nhiiu hon vl ngudi ta thuc su cd thi bi thil bai trong cudc dua, trong khi
dd, trong mdi trudng hpp tic, mpi ngudi ciing mud'n lim vide vi giiip dd lin
nhau di cung dal dupc thinh tfch. Hop tic lim phit triin ky ning vi tiim ning
tao ra hidu qui (din theo 1, tr. 289 - 290). Nhu viy, tfnh canh tranh hiiu theo
nghTa ndu tren d doanh nhin nudc ta khdng cao cd thi khdng phii li mdi diim
yiu, song biiu hidn niy se cd ^ nghTa lich cue niu nhu nd dupc kit hpp vdi tinh
thin hpp tic, m i phim chit niy dang dupc nhiiu ngudi dinh gii li khi yiu 6
ngudi Viet Nam ndi chung vi doanh nhin noi ridng.
Nhiing biiu hien ddng co thinh dat d doanh nhin trong miu nghien ciiu
hiu nhu khdng cd khic biet niu so sinh gitta cic nhdm khic nhau theo tidu chf
nhu thim jiien kinti'doanh, trinh dd dio tao nghi kinh doanh, quy md doanh
nghiip hay dia bin Sinh sdng...
Bdng 2: Tuang quan giUa cdc hi^u hien cda ddng ca thdnh dat
ctia doanh nhdn (H^ sd'tucfng quan r Pearson)

Khat vong thanh dal

Nd luc thanh dat

Mao hiim

Ganh dua

0,629**

0,475**

0,455**

0,444**

0,326**

N6 luc Ihanh dat
Mao hiem

0,236**

Ghi dm. ** khi p< 0,01
Cac ket qua ciia phep phdn tich tucfng quan cho thd'y rdng, td't ca cdc moi
tucfng quan giiia cdc khia canh khac nhau cua ddng co thanh dat 6iu cd chi^u
duong, nghia la ne'u nhu khat vpng thanh dat cua doanh nhdn dupc ndng len thi
nhieu kha nang nd luc y chi, tinh mao hi^m va tinh ganh dua cua hp ciing se
tang len. Tuy nhien, mdi tucfng quan giiia cac cap bien s6' cd nhiing gid tri khdc
nhau, dao ddng tit 0,236 de'n 0,692, p < 0,001 chiing to rdng, miic dd song hanh
cua nhiing dac diem tdm ly the hien ddng co thanh dat d mdt cd nhdn cu the la
khdng nhu nhau. Nhiing ngudi cd khat vpng thanh dat cao thi cd nhi6u kha
ndng nd luc y chf cua hp cung cao (nhiing thay doi ciia khat vong thanh dat giai
thi'ch duoc 39,6% nhiing bie'n thien b miic nd luc thanh dat), song su gan ke't
cua khdt vpng thanh dat vdi tinh mao hi^m va ganh dua khdng chat che nhu vdy
(giai thich dupc nhiJng bien thien b ti'nh mao hiem va tinh ganh dua vcri cdc ty

ie tucfng ling la 22,5% va 20,7%). Su gdn ket giiia bieu hien nd luc thanh dat
vdi linh mao hiem va tinh ganh dua cung ye'u hcfn. Ye'u nhdt Id su gdn ke't giiia
tinh mao hiem va tinh ganh dua.

TAP CHI'TAM L? HOC, Sd' 9 (162), 9 - 2012


Mdt diim ding luu tuong quan 6 mttc cd ^ nghia thdng k4 vdi nhttng biiu hidn m i chiing tdi gpi li
tfnh khdng kien Irl trong cdng vide, khfa canh nd luc thinh dat cd tuong quan
im vdi biin .sd niy (he sd tuong quan r = - 0,304, p < 0,01) li mOt diiu d i hiiu,
song tfnh ganh dua ciia doanh nhin trong miu nghien cthinfty cd tuong quan ty
le thuin vdi nhttng biiu hidn khdng kien Irl trong cdng viec vdi he sd tuong
quan r = 0,236, p < 0,01, Mic dil he sd tuong quan khdng cao, song kit qua niy
cho thiy, nhttng ngudi cd tfnh ganh dua lai thudng khdng kien trt trong cdng
viec, ho hay bo dd khi thuc hien mdt cdng viec nio dd, hay bd Id cic co hdi
thinh cdng trong kinh doanh, linh thin lim vide ciia hp thay ddi thSt thudng...
Ttt nhihig mdi tUPng quan gitta cic biin sd ndu tren cd thi ihiy, doanh
nhin nudc la cd nhiiu miu hinh vi ddng co thinh dat do su kit hop da_ dang
ciia cic khia canh biiu hien ddng co thinh dat. Ndi bit li cd nhttng doarth nhih"
cd khit vpng thinh dal cao vi rit n6 luc trong hinh ddng di dat dupc nhttng
mong udc cila minh, hp cd linh ganh dua manh vi sin sing mao hiim di cd
dupc CO hdi thinh cdng, nhung cOng cd nhflug doanh nhin cd khit vong thinh
dat vi nd lire thinh dal cao, song hoic khdng sin sing mao hiim vi khdng
quan lim nhiiu din chuydn ganh dua hoic cd them mdt trong hai phim chit
cudi ciing niy.
3.2. Nhiing ddng liic thdi thuc doanh nhdn Idm viic
Mdt cau hoi dal ra: nhung diiu gi da thdi thuc doanh nhin nd lire cd
ging trong cdng vide?
Bdng 3 Ndm gid Iri thiic ddy doanh nhdn nS life Idm viic manh nhal

(Iheo tit ddnh gid ctia doanh nhdn)

%

Ty le % tren so ngudi lua chpn
5
3
4
2

DTB

tren
long
miu

'

1. Kie'm duoc nhiiu liin

37,6

35,8

13,4

1').4

10,4

20,9

2,67

2. Mudn Ihu sttc minh

16,9

40,0

10,0

6,1

26,7

16,7

2,70

3. Dupc thtta nhin, danh
gia cao

36,5

24,6

26,9

29,2

16,9

12,3

2,75

4. Co diiu kien giiip dd gia
dinh

59,6

19,8

32,1

17,0

17,0

14,2

2,74

5. Lam chii nghe ciia minh

37,1

37,9

25,8

18,2

6,1

12,1

2,29

6. Co dia vi xa hdi tot

33,7

21,7

31,7

16,7

18,3

11,6

2,67

Cac muc tieu

TAP CHI'TAM Lf HOG, Sd 9 (162), 9 - 2012

22,9

8,6

32,1

37,7

18,9

29,7

13,9

16,7

22,2

8,2

16,4

13,7

15,7

7,1

14,3

13. Cd cudc sd'ng diy du.
sung liic

20,8

8,1

14. Dupc Uiirc hiftn niim
dam me, httng thii cua
minh

21,3

15. De gia dinh lu hao ve
minh

38,6

22,9

29,8

7,5

20,8

16,2

10. Duoc thudng vat chii

20,2

11. Dupc cd'ng hiin, li
ngudi c6 ich cho xa hdi

41,0

12. Khdng bi dinh gii la
thua kem ngudi khac

7,1

2,23

13,2

9,4

2,85

18,9

16,2

3,00

33,3

13,9

3,17

34,2

27,4

3,56

10,7

28,6

39,3

3,79

16,2

24,3

27,0

24,3

3,34

10,5

10,5

21,1

31,6

26,3

3,53

23,0

2,4

7,3

19,5

31,7

39,0

3,98

16. Dat dupc cac muc lieu
ma minh dal ra

29,8

13,2

11,3

11,3

26,4

37,7

3,64

17. Khong bl mil viec, pha
san

12,9

8,7

13,0

8,7

17,4

52,2

3,91

7. Lim chu cudc sdng,
khdng le thudc

39,3

8. Duoc thi hien nang luc
9. Li ta'm guong cho ngudi
khac (vi du: cho cic con...)

Ghi chii: UTB cang thdp thi gid tri cang dupc xem Id cd luc thdc ddy manh htm (theo
ddnh gid cua bdn thdn doanh nhdn)
Theo tu ddnh gid ciia doanh nhdn, cd nhi^u ddng lire ciing thiic d^y hp
nd luc trong kinh doanh, trong dd, nhiing ddng luc co y nghia vdi nhi^u ngudi
la "cd dieu kidn giiip d5 gia dinh" (59,6% sd' ngucri lua chpn); "dupc cd'ng hie'n,
la ngudi c6 ich cho xa hdi" (41,0% sd' ngudi lira chpn); lam chii cudc sdng,
khdng bi le thudc; kie'm dupc nhieu tiln; dupc xa hdi thifa nhdn va danh gia
cao; lam chii nghe cua minh; va cd dia vi td't trong xa hdi (sd' ngudi lira chpn
dao ddng tii 33,7% de'n 39,3%). Nhiing gid tri lien quan den co hdi th^ hien
nang lire, thuc hien niem dam me, hiing thii, gia dinh tu hao ve ban thdn, lam
gucfng cho con chdu... tuy cung la nhiing ddng luc thuc day doanh nhdn nd luc
trong cdng viec, song chua that sir cd ^ nghia vdi nhieu ngudi. Tuy nhidn,
khdng phai nhGng gid tri nao dupc nhieu ngudi lua chpn nhdt la nhiing gia tri
cd luc thiic day hp manh nhat. Neu nhu hai gid tri hen quan de'n dieu kien vat
chd't cho cudc song ban than, gia dinh va gia tri cd ich cho xa hdi la nhu'ng gia

TAP CHI TAM LV HOC, Sd' 9 (162), 9 - 2 0 1 2


tri dupc nhiiu ngudi lua chpn nhu nhttng gii trj quan trpng vdi hp thi niu linh
trdn sd nhfhig ngudi lua chpn cic gii trj khic nhau, nhQng gii Iri lien quan din
su khing dinh tfnh chit thi ddc lip ciia mdi ci nhin (lim chi, khdng Id thudc)
lai li nhttng gii trj mi doanh nhin cho ring, cd luc thdc diy hp n6 luc kinh
doanh manh nhii. Tiip din li nhttng gii tr; hdn quan din ngudn Ipi vii chit

(kiim dupc nhiiu tiin, cd diiu kien giiip dd gia dinh) vi khing dinh bin thin
trong xa hdi. Tit nhidn cic gii trj neu tren cd lien quan chit che vdi nhau. Di
khdng bi Id thudc vio ngudi khic, ci nhin cin ft nhftt li cd dti ngudn luc vit
chii (liin) dim bio cudc sd'ng gia dinh vi bin thin. Bdn canh dd, thu nhip cao
cung li mdt chi sd mi thdng qua dd ci nhin kh4ng djnh dupc gii tri ban thin
trong xa hdi. Tuy nhidn, viec doanh nhin di cao gii tri chu Ihi ddc lip cua ban
thin hon cic gii tri khic cho thiy vdi hp, vide kiim nhiiu tiin cd Ihi dip ttng
nhiiu muc dich khic nhau, song muc dich dint Viio cho doanh nhin cd mdt
cudc sdng ddc lip, khdng le thudc li mdt muc di'ch siu xa hon, bao triim hon.
"Mong mud'n nhd't Id Idm .sao minh tie'p cim duac vcfi khdch hdng Idn
han, theo mdu cdc cdng ty di trur'ic trong ITnh vue ctia minh. Mud'n minh Id chti,
tii'p Clin duoc khdch hdng tie' minh tu chu, 'minh quye't dinh mpi viec. "ru chti
duac" nghia la cam thd'y vm. tit hdo. gia dinh chd'p nhdn minh, vacdm thdng vd
cdc con ngudng md, duac lam nhiing gi minh ihich, khdng cdn qud nhieu fii'n.
NhUng khi minh thdnh cdng trong mdi cinlc canh tranh ndo do thi rd'l vui, cd
the ndi Id vui kep, vui vi vita cd thu nhdp Igi vira khdng dinh duac minh" (Giim
ddc cdng ty TNHH det may)...
"Muc tieu cd nhdn ciia tdi Id Idm the ndo de minh ttr chti duac. De Idm
duac dieu ndy toi thdy rdng, minh cdn c6 khdng chi kie'n thiic ve cdng nghi
Ihdng lin (kien thiic chuyen mdn) md cdn phdi cd cd kie'n thitc kinh doanh"
(Giim ddc kinh doanh trong ITnh vuc CNTT, 34 ludi).
"Dieu gi ddihdi thiic tdi thdnh lap ca sa may? Nhu cdu c6 thu nhdp chi
Id mdt phdn. Tdi dd cd miit chdt am hieu nghe, nhdn thdy nhu cdu .xd hdi vd
tinh hinh thi trudng nen cam thdy rdng minh cd the ddn thdn duac" (Giim ddc
cdng ly TNHH det may).
Dac diim niy trong hd gii trj cia doanh nhin khdng khic so vdi mdt sd
nhdm xa hdi khac (tham khao thdm liu lidu 3). Ttt day cd thi thiy ring, dd'i vdi
nhiiu ngudi, cic gia tri vit chi'l, mi cu the la mttc thu nhip (tiin) chi la nhung
gia tri phuong tidn di hp dal duoc nhttng gii tri linh thin ma hp di cao. Thuc li
nay cd y nghia trong viec gpi md hudng thiii ke cac bien phap khuydn khich

ngudi lao ddng ndi chung, doanh nhin ndi ridng nd luc lam vide. Trong mdt
chttng muc nhai dinh, nhung bidn phap lam cho ngudi lao ddng thi'y dupc ring,
nhttng gia tri tinh thin ma hp de cao hoan loan cd thi dupc thoa man va dupc
coi trong thi hp se hel Idng lam viec.

10

TAP CHI TAM LY HOC, Sd 9 (162), 9 - 2012


Gia tri cd fch cho xa hdi, dupc ddn^ gdp cho xa hdi dtt dupc khoing 2/5
sd doanh nhin lua chpn nhu mdt gii tri cd khi ning thiic d^y hp lim vide, song
diy lai li gii tri cd luc thiic diy khi yiu trong so sinh vdi 18 gii tri dupc liet
ke ra (xip thtt 14/18). Ro ring, trong he gii Irj ciia doanh nhin, nhttng gi doanh
nhan xem li quan Irpng vi nhihig gl thuc su cd hidu lire trong viec thiic diy hp
nd luc lam vide khdng hoin loin trttng khdp nhau. Nhttng kit qui niy cung cho
tha'y, trong bdi canh sd'ng hidn nay, nhihig gii tri xa hdi se phit huy td't hidu luc
thuc diy ci nhin hinh ddng khi chiing dupc gin kit mdt cich hpp IJJ vdi nhttng
gii tri cd y nghTa ci nhin.
Tdm lai, nhiiu doanh nhin nudc ta cd khit vpng thinh dat cao vi hp da
nd lire lim vide di dal dupc nhttng gii tri mi hp mong mud'n, nhiiu ngudi trong
sd hp cung sin sang mao hiim di cd CO hdi thinh cdng, song tfnh ganh dua
nhin chung khdng cao. NhOng gia trj cd y nghia nhu nhttng ddng luc thuc diy
doanh nhin nd luc lim viec la nhung gia trj liSn quan din thu nhip vdi y nghia
nhu nhttng phuong tidn giup doanh nhin ning cao cudc sdng gia dinh vi bin
thin, giup hp cd dupc cam giic lim chii ban thin, khdng le thudc vao ngudi
khac, nhttng co hdi di hp cd thi khing djnh dttOc ban than trong xa hdi, dupc
xa hdi cdng nhan.
Tai lieu tham khao
1. Walter Doyle Staples, Hay nghi nhu ngudi thdnh dat, NXB Tre, 2003.

2. McConell J.V., Phihpchalk R.P., Understanding human behaviour, Tai ban lin 7.
3. Le Thi Thanh Huong, liao cao ling ket di tai Dong ea thdnh dat cua thanh i\ieti
hien nay. 200?,.
4. Le Thi Thanh Huong (chii bidn), Nhdn cdch vdn hod tri thdc Viet Nam trong tie'n
trinh mdeCra vd hdi nhdp qudc te, NXB KHXH, 2010.

TAP CHI'TAM Lt HOC, Sd 9 (162), 9 - 2012