BÀI GIẢNG THỜI GIAN TRONG VĂN HỌC THIẾU NHI. TS BÙI QUANG XUÂN

THỜI GIAN TRONG TRUYỆN CỔ TÍCH

THỜI GIAN TRONG VĂN HỌC THIẾU

THỜI GIAN
TRONG VĂN
HỌC THIẾU
NHI

NHI


THỜI GIAN NGHỆ THUẬT TRONG VĂN
HỌC THIẾU NHI

TS. BÙI QUANG XUÂN
HV CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH

ĐT 0913 183 168


THỜI GIAN NGHỆ THUẬT

Thời gian nghệ thuật là một biểu tượng, một
tượng trưng, thể hiện một quan niệm của
nhà văn về cuộc đời và con người.


THỜI GIAN NGHỆ THUẬT

... Thời gian nghệ thuật là thời gian mà ta có thể thể nghiệm

được trong tác phẩm nghệ thuật với tính liên tục và độ dài
của nó, với nhịp độ nhanh hay chậm, với các chiều thời gian
hiện tại, quá khứ hay tương lai.


THỜI GIAN NGHỆ THUẬT

... Thời gian nghệ thuật là một sáng
tạo khách quan trong chất liệu.


THỜI GIAN TRONG TRUYỆN CỔ TÍCH

 Truyện cổ tích là một thể loại thuộc loại hình tự sự dân gian.
 Truyện cổ tích “nói về quan hệ gia đình và xã hội, sự đấu tranh
giữa cái Thiện và cái ác, phản ánh giai đoạn con người phải đấu
tranh để chống lại những hủ tục, thói hư tật xấu, đề cao ý chí, trí
tuệ thông minh của người lao động”


THỜI GIAN TRONG THẦN THOAI

- Thời gian thần thoại gắn chặt với sự vật. Thời
gian có tính chất tuần hoàn, quay vòng tròn của
các sự vật một cách vĩnh viễn như chính sự vĩnh
viễn của thần linh.


THỜI GIAN TRONG THẦN THOAI

Thời gian trong thần thoại là thời gian của sự
sáng tạo.
Những câu chuyện thần thoại thường xoay
quanh sự khởi đầu, phát sinh của vũ trụ, của
nhân loại, của vạn vật.


THỜI GIAN TRONG THẦN THOAI

Thời gian thần thoại cũng có tính khép kín
(như trong truyện cổ tích), không có liên hệ trực
tiếp với một thời gian lịch sử nào.
Nói cách khác, nó nằm ngoài lịch sử.


THỜI GIAN TRONG THẦN THOAI

- Ngoài những đặc điểm trên, thời gian thần thoại còn bộc lộ những
dấu ấn riêng như tính chất “không có đầu và cuối”; đôi lúc, đôi chỗ
thiếu logic và liên hệ nhân quả làm cho các việc như diễn ra trong
giấc mơ và là thời gian vĩnh viễn, khép kín.


THỜI GIAN TRONG CA DAO

- Đặc trưng nổi bật của thời gian nghệ thuật ở ca dao là thời
gian hiện tại. Nếu có thời gian quá khứ và thời gian tương
lai thì nó cũng ở rất gần:
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ...

THỜI GIAN TRONG CA DAO

Thời gian nghệ thuật trong ca dao cũng được diễn đạt bằng các
công thức thời gian mà ứng với nó là những tâm trạng “điển
hình”.
 Công thức “buổi chiều” và “ban đêm” được sử dụng nhiều hơn
so với những thời gian khác (như sáng, trưa...).


THỜI GIAN TRONG TRUYỆN NGỤ NGÔN

Do cấu trúc và dung lượng tác phẩm nên độ dài thời gian của
truyện ngụ ngôn cũng được giản lược đến mức nhỏ nhất.
Thời gian nghệ thuật trong truyện ngụ ngôn thường chỉ diễn ra
trong phút chốc, trong một khoảnh khắc, trong một thời điểm nào
đó của một ngày.


THỜI GIAN TRONG TRUYỆN NGỤ NGÔN

Khác với thời gian trong ca dao hay trong truyện cổ tích,
thời gian của ngụ ngôn thường có sự “mơ hồ” về ý niệm.
Điều này được ghi nhận bằng những trạng ngữ thời gian
- không - xác - định như: một lần, lần khác...


THỜI GIAN TRONG TRUYỆN NGỤ NGÔN

Nhịp độ thời gian trong truyện ngụ ngôn tương đối
nhanh, ít sự ngắt quãng, ít điểm dừng.
Thời gian nhân vật (cũng như số lượng nhân vật) cũng
có tính liên tục, nặng về sự kiện mà không đặc trưng cho
thời gian tiểu sử.


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

 Sự đa dạng hoá hình thức trần thuật
 Sự đan quyện, soi chiếu thường xuyên giữa thời gian cá
nhân, quá khứ, hiện tại, tương lai trong những khoảnh
khắc đồng thời... cũng làm tăng thêm tính đa diện, đa
chiều trong tiếp nhận và cảm thụ.


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

 Yếu tố thời gian chủ quan trong thời gian
trần thuật và thời gian nhân vật là một
bước “mở đường đi vào thế giới nội tâm
nhân vật”.


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

 Trong văn học thiếu nhi, do đặc điểm tâm lí và tư
duy của trẻ nhỏ nên các câu chuyện thường
được xây dựng với kết cấu tương đối rõ ràng.

THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Thời gian nghệ thuật trong bài thơ Mẹ ốm là một thành công
của thần đồng thơ Trần Đăng Khoa:
Mọi hôm mẹ thích vui chơi
Hôm nay mẹ chẳng nói cười được đâu
Lá trầu khô giữa cơi trầu


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Truyện Kiều gấp lại trên đầu bấy nay
Cánh màn khép lỏng cả ngày
Ruộng vườn vắng mẹ cuốc cày sớm trưa
Nắng mưa từ những ngày xưa
Lặn trong đời mẹ đến giờ chưa tan


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Khắp người đau buốt, nóng
ran
Mẹ ơi! Cô bác xóm làng
đến thăm
Người cho trứng, người
cho cam
Và anh y sĩ đã mang thuốc
vào

Sáng nay trời đổ mưa rào
Nắng trong trái chín ngọt
ngào bay hương
Cả đời đi gió đi sương
Bây giờ mẹ lại lần giường
tập đi


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Mẹ vui, con có quản gì

Quanh đôi mắt mẹ đã nhiều nếp nhăn

Ngâm thơ, kể chuyện, rồi thì múa ca

Con mong mẹ khoẻ dần dần

Rồi con diễn kịch giữa nhà

Ngày ăn ngon miệng, đêm nằm ngủ say
Rồi ra đọc sách, cấy cày

Một mình con sắm cả ba vai chèo

Vì con, mẹ khổ đủ điều

Mẹ là Đất nước, tháng ngày của con...

THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Mọi hôm mẹ thích vui chơi
Hôm nay mẹ chẳng nói cười được đâu


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Hiện tại (“hôm nay”) tiếp nối quá khứ (“mọi hôm”)
trong sự tương phản của thời gian nhân vật: Mẹ thích
vui chơi - mẹ chẳng nói cười. Chuỗi sự kiện vận động
đằng sau nó là những phác thảo ở thời hiện tại trong sự
đồng hiện của những kí ức thời gian.


THỜI GIAN TRONG VH THIẾU NHI HIỆN ĐẠI

Mẹ ốm nên “lá trầu khô giữa cơi trầu”, trang
sách không người đọc, cánh màn thì khép lỏng
và ruộng vườn vắng dáng mẹ tần tảo hôm sớm.