Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường trung học cơ sở tại cấp trường ở huyện mê linh, hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

ĐỖ XUÂN THAO

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI CẤP TRƢỜNG
Ở HUYỆN MÊ LINH, HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2


ĐỖ XUÂN THAO

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI CẤP TRƢỜNG
Ở HUYỆN MÊ LINH, HÀ NỘI

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Dƣơng Thị Hoàng Yến

HÀ NỘI, 2015

i

LỜI CẢM ƠN

Tác giả luận văn xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quý thầy cô
giáo của trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, các giảng viên đã trực tiếp giảng
dạy, hướng dẫn, quan tâm và tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học.
Cho tôi được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến PGS.TS. Dương
Thị Hoàng Yến, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, người hướng dẫn khoa học
đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc định hướng đề tài cũng như trong suốt quá
trình nghiên cứu, viết luận văn.
Xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, cán bộ quản lý và giáo viên các trường
trung học cơ sở trên địa bàn huyện Mê Linh và các đồng chí lãnh đạo, chuyên
viên phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mê Linh đã động viên, giúp đỡ, tạo
điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề tài này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót, tác giả luận văn kính mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý thêm của
các thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Hà Nội, tháng 11 năm 2015
Tác giả luận văn

Đỗ Xuân Thao


ii

LỜI CAM ĐOAN
Tên tôi là: Đỗ Xuân Thao
Công tác tại: Trường THCS Trưng Vương, huyện Mê Linh, TP Hà Nội.

Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, đến nay tôi đã
hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn trường trung học cơ sở tại cấp trường ở huyện Mê Linh, Hà Nội”.
Thuộc chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số chuyên ngành: 60.14.01.14
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là do chính tôi nghiên cứu và viết ra,
dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Dƣơng Thị Hoàng Yến. Luận văn này chưa
được bảo vệ ở Hội đồng và chưa công bố trên bất kỳ phương tiện thông tin
đại chúng nào.
Lời cam đoan này đảm bảo nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, tháng 11 năm 2015
Tác giả luận văn

Đỗ Xuân Thao


iii

BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

STT

Nghĩa của từ

1.

BGH

Ban giám hiệu

2.

BPQL

Biện pháp quản lý

3.

CBQL

Cán bộ quản lý

4.

CNTT

Công nghệ thông tin

5.

CSVC

Cơ sở vật chất

6.

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

7.

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

8.

GV

Giáo viên

9.

HS

Học sinh

10.

NCBH

Nghiên cứu bài học

11.

NCKH

Nghiên cứu khoa học

12.

PPCT

Phân phối chương trình

13.

PPDH

Phương pháp dạy học

14.

QL

Quản lý

15.

QLGD

Quản lý giáo dục

16.

SGK

Sách giáo khoa

17.

SHCM

Sinh hoạt chuyên môn

18.

SHTCM

Sinh hoạt tổ chuyên môn

19.

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

20.

TBDH

Thiết bị dạy học

21.

TCM

Tổ chuyên môn

22.

THCS

Trung học cơ sở

23.

THPT

Trung học phổ thông

24.

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn


iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lực của học sinh THCS
huyện Mê Linh, Hà Nội năm học 2014-2015
Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của tổ chuyên môn
trong nhà trường THCS của huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.3. Thực trạng nhận thức về vai trò của tổ chuyên môn đối với
nhà trường THCS và cộng đồng dân cư trong khu vực huyện Mê Linh
Bảng 2.4. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn của

các trường THCS trên địa bàn huyện Mê Linh, Hà Nội

43

47

48

49

Bảng 2.5. Thực trạng hướng dẫn xây dựng kế hoạch và quản lý kế
hoạch của giáo viên trong tổ chuyên môn của các trường THCS trên 51
địa bàn huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.6. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho
giáo viên trong tổ chuyên môn của các trường THCS trên địa bàn 52
huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.7. Thực trạng tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ
chuyên môn của các trường THCS trên địa bàn huyện Mê Linh, Hà 53
Nội
Bảng 2.8. Thực trạng đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên
trong tổ chuyên môn các trường THCS trên địa bàn huyện Mê Linh, 54
Hà Nội
Bảng 2.9. Thực trạng duy trì sinh hoạt tổ chuyên môn của các trường
THCS trên địa bàn huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.10. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn trường THCS ở
huyện Mê Linh, Hà Nội

55

56

v

Bảng 2.11. Thực trạng đánh giá về tầm quan trọng của quản lý tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trong nhà trường THCS của huyện Mê 58
Linh, Hà Nội
Bảng 2.12. Thực trạng quản lý lập kế hoạch hoạt động của tổ chuyên
môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh

59

Bảng 2.13. Thực trạng chỉ đạo đổi mới nội dung sinh hoạt chuyên môn
theo yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông của Hiệu trưởng trường 61
THCS huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.14. Thực trạng chỉ đạo thực hiện nội dung, chương trình giảng
dạy của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh, 62
Hà Nội
Bảng 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch hoạt động
tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.16. Thực trạng quản lý công tác sử dụng thiết bị dạy học ở tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh
Bảng 2.17. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu
trưởng trường THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 2.18. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
của tổ chuyên môn của trường THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội
Bảng 3.1. Khảo nghiệm mức độ cần thiết của các BPQL hoạt động tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS
Bảng 3.2. Khảo nghiệm mức độ khả thi của các BPQL hoạt động tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS

Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và khả thi của các BPQL
hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS

64

66

67

72

95

96

98


vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Cấu trúc hệ thống quản lý

23

Biểu đồ 2.1. So sánh mức độ quan trọng và mức độ thực hiện hoạt
động của tổ chuyên môn trường THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội

58

Biểu đồ 2.2. So sánh mức độ quan trọng và mức độ thực hiện các
BPQL hoạt động của tổ chuyên môn trường THCS ở huyện Mê Linh,

68

Hà Nội
Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của BPQL hoạt động tổ chuyên môn của
Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh, Hà Nội

96

Biểu đồ 3.2. Mức độ khả thi của các BPQL hoạt động tổ chuyên môn
của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh, Hà Nội

98

Biểu đồ 3.3. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các BPQL
hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê 100
Linh, Hà Nội


vii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... ii
BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................. iii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... iv
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ........................................................ vi

MỤC LỤC .................................................................................................... vii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1.

Lý do chọn đề tài .................................................................................. 1

2.

Mục đích nghiên cứu ........................................................................... 2

3.

Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................... 3

4.

Giả thuyết khoa học ............................................................................. 3

5.

Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 3

6.

Giới hạn phạm vi nghiên cứu ............................................................. 4

7.

Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................... 4

8.

Cấu trúc của luận văn ......................................................................... 4

NỘI DUNG..................................................................................................... 6
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................... 6
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về người giáo viên ....................................... 6
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động tại các
trường THCS ................................................................................................... 7


viii

1.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS .................................. 8
1.2.1. Tổ chuyên môn ở trường THCS ............................................................. 8
1.2.2. Vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của TTCM trong trường THCS............. 11
1.2.3. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS .................................... 14
1.2.4. Đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS trong giai đoạn
hiện nay ........................................................................................................... 16
1.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng trƣờng THCS...21
1.3.1. Quản lý trường THCS ........................................................................... 21
1.3.2. Hiệu trưởng trường THCS và quản lý hoạt động của tổ chuyên môn .. 27
1.3.3. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường
THCS ............................................................................................................... 30
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
trƣờng THCS ............................................................................................... 39
1.4.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 39
1.4.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 39

Kết luận chƣơng 1 ....................................................................................... 41
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRƢỜNG THCS Ở HUYỆN MÊ LINH, HÀ NỘI ..... 42
2.1. Khái quát về giáo dục THCS huyện Mê Linh, Hà Nội ..................... 42
2.1.1. Về quy mô trường lớp, học sinh ........................................................... 42
2.1.2. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý ...................................................... 42
2.1.3. Cơ sở vật chất – kỹ thuật của giáo dục và đào tạo ................................ 43
2.1.4. Chất lượng giáo dục và đào tạo............................................................. 43
2.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn trƣờng THCS ở huyện
Mê Linh, Hà Nội .......................................................................................... 44
2.2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ............................................................. 44


ix

2.2.2. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn . 46
2.2.3. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa
bàn huyện Mê Linh, Hà Nội ............................................................................ 49
2.2.4. Đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn trường THCS ở huyện Mê Linh,
Hà Nội ............................................................................................................. 56
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng
trƣờng THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội .................................................. 58
2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý tổ chuyên môn .. 58
2.3.2. Thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn
huyện Mê Linh, Hà Nội .................................................................................. 59
2.3.3. Đánh giá quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường
THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội .................................................................... 67
2.4. Đánh giá chung về thực trạng và yếu tố ảnh hƣởng ......................... 69
2.4.1. Đánh giá thực trạng ............................................................................... 69
2.4.2. Yếu tố ảnh hưởng .................................................................................. 71

Kết luận chƣơng 2 ....................................................................................... 74
CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRƢỜNG THCS Ở HUYỆN MÊ LINH, HÀ NỘI ..... 75
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................. 75
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......................................................... 75
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................................ 75
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ...................................................... 76
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......................................................... 76
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu
trƣởng trƣờng THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội ..................................... 77


x

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giáo viên trong nhà trường về
đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn ............................................................ 77
3.2.2. Xây dựng kế hoạch, quy chế sinh hoạt chuyên môn của nhà trường ... 79
3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn thực hiện đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn . 83
3.2.4. Tăng cường kiểm tra đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn ............... 86
3.2.5. Xây dựng tổ chuyên môn thành “Tổ chức biết học hỏi” ...................... 89
3.3. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp đề xuất ........................................................................................ 93
3.3.1. Các bước khảo nghiệm .......................................................................... 93
3.3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của BPQL hoạt động tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS huyện Mê Linh, Hà Nội ............... 94
Kết luận chƣơng 3 ..................................................................................... 100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 102
1. Kết luận .................................................................................................. 102
2. Khuyến nghị ........................................................................................... 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 105

PHỤ LỤC .........................................................................................................


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phát triển năng lực toàn diện cho học sinh là nhiệm vụ trọng tâm của tất
cả các nhà trường hiện nay theo tinh thần đổi mới giáo dục. Để làm tốt nhiệm
vụ đó các nhà QLGD phải đầu tư nghiên cứu, trải nghiệm để tìm ra những
giải pháp nâng cao chất lượng dạy học nói riêng và chất lượng GD&ĐT nói
chung trong nhà trường. Một trong những giải pháp đó là đổi mới mạnh mẽ
cơ chế quản lý trong nhà trường, vì hoạt động quản lý trong nhà trường giữ
vai trò quyết định đến chất lượng dạy học. Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà
trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động của
đội ngũ giáo viên và cho học sinh hoạt động.
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là nhiệm vụ hàng đầu, là trọng tâm
trong quá trình quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, qua đó
nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. Các hoạt động thực hiện
chương trình, kế hoạch giảng dạy, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới
kiểm tra, đánh giá, bồi dưỡng nhằm phát triển năng lực sư phạm cho giáo viên
của từng tổ chuyên môn thông qua các hoạt động dự giờ, sinh hoạt chuyên đề,
thao giảng, hội giảng, hội thi giáo viên giỏi, học sinh giỏi để nâng cao chất
lượng dạy và học của trường… đều được triển khai thông qua hoạt động của
tổ chuyên môn.
Công văn số 4099/BGDĐT-GDTrH về việc Hướng dẫn thực hiện
nhiệm vụ Giáo dục Trung học năm học 2014-2015, ngày 05 tháng 8 năm 2014
của Bộ GD&ĐT đã xác định rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm
học này là: “Tập trung phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo
dục về năng lực chuyên môn, kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo

dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh; năng lực đổi mới phương


2

pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo;
quan tâm phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn, giáo viên cốt cán, giáo
viên chủ nhiệm lớp; chú trọng đổi mới sinh hoạt chuyên môn…” [8].
Tuy nhiên, thực tế hiện nay, vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
các nhà trường phổ thông vẫn còn nhiều bất cập, chưa mang lại hiệu quả,
chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục như hoạt động của các tổ
chuyên môn có lúc, có nơi còn nặng về quản lý hành chính hơn là sinh hoạt
chuyên môn và nhiều khi mang tính hình thức, đối phó mà chưa đi vào thực
chất. Hoạt động của tổ chuyên môn chưa được thực hiện thường xuyên,
thường chỉ mới tập trung vào các đợt hội giảng, thao giảng hay các đợt thi
giáo viên giỏi. Đó là nguyên nhân khiến cho các giáo viên trong cùng chuyên
môn chưa thực sự gắn kết được với nhau một cách chặt chẽ để tạo ra sự thống
nhất trong hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời qua đó nâng
cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
Các trường THCS ở huyện Mê Linh, Hà Nội cũng nằm trong hiện trạng
đó. Thực tế trên đòi hỏi phải tăng cường các biện pháp quản lý thiết thực, hiệu
quả của Hiệu trưởng nhà trường trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm
đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, yêu cầu của
nhiệm vụ năm học 2014-2015 theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Và
đây là một vấn đề cần được triển khai nghiên cứu trước yêu cầu của thực tiễn.
Xuất phát từ những lí do trên, đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn trường trung học cơ sở tại cấp trường ở huyện Mê Linh, Hà
Nội” được lựa chọn nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp

quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường trung học cơ sở ở huyện Mê
Linh, Hà Nội nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng mục tiêu


3

phát triển năng lực học sinh và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - chính
trị, văn hóa - xã hội của địa phương.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường trung học cơ sở ở huyện
Mê Linh, Hà Nội.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động của tổ chuyên môn các trường THCS ở huyện Mê Linh, Hà
Nội đã có những đổi mới nhất định nhưng vẫn còn mang nhiều tính hành
chính. Nếu đề xuất được biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn một
cách khoa học, phù hợp với yêu cầu đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn hiện
nay sẽ góp phần nâng cao chất lượng trường trung học cơ sở ở huyện Mê
Linh, Hà Nội, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.

Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về quản lí hoạt động của tổ

chuyên môn trường trung học cơ sở.
5.2.

Đánh giá thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường

trung học cơ sở ở huyện Mê Linh, Hà Nội và các yếu tố ảnh hưởng.
5.3.

Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường

trung học cơ sở ở huyện Mê Linh, Hà Nội.


4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Chủ thể quản lý: Đề tài nghiên cứu để đề xuất biện pháp quản lý hoạt
động của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS.
- Địa bàn khảo sát: Trường THCS Trưng Vương, THCS Tiến Thắng.
THCS Thanh Lâm B.
- Thời gian nghiên cứu: Các số liệu thực tế được lấy trong 3 năm học
trở lại đây.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích – tổng hợp tài liệu, khái quát hóa các nhận định độc lập các tài
liệu lý luận về quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường trung học cơ sở.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
-

Phương pháp quan sát;

-

Phương pháp điều tra viết;

-

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;

-

Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;

-

Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.

7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng một số công thức thống kê toán học để xử lý số liệu thu được.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, khuyến nghị, nội dung của Luận
văn được thực hiện trong 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trường trung học cơ sở.


5

Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường
trung học cơ sở ở huyện Mê Linh, Hà Nội.
Chƣơng 3. Biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường
trung học cơ sở ở huyện Mê Linh, Hà Nội.

6

NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Xuất phát từ vị trí của cấp THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân, là
cấp học quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bước nối tiếp của
chương trình giáo dục tiểu học và là bước chuẩn bị để học sinh có thể tiếp tục
học lên phổ thông trung học hoặc các trường nghề, hoặc đi vào đời sống xã
hội; nên rất cần thiết phải nâng cao chất lượng đào tạo của cấp học này. Trong
lĩnh vực quản lý giáo dục đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý các
vấn đề thuộc cấp học THCS. Có thể khái quát các công trình nghiên cứu về
quản lý nhà trường THCS theo các bước cơ bản sau:
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về người giáo viên
Theo hướng nghiên cứu này, có thể kể đến các công trình nghiên cứu
về quản lý dạy học, quản lý đội ngũ, quản lý bồi dưỡng giáo viên... như:
- Tác giả Bùi Thanh Nhi (2007), Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
của Hiệu trưởng trường THCS huyện Yên Lập – Phú Thọ, luận văn thạc sĩ
khoa học giáo dục [27].
- Tác giả Hoàng Đàm Thanh (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ cộng
tác viên thanh tra giáo dục THCS tỉnh Cao Bằng, luận văn thạc sĩ khoa học
giáo dục [32].
- Tác giả Nguyễn Thanh Tú (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ cán
bộ quản lý các trường THCS của Phòng Giáo dục – Đào tạo huyện Minh
Thượng – Kiên Giang, luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục [37].


7

- “Biện pháp quản lý bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm làm công
tác giáo dục đạo đức cho học sinh của Hiệu trưởng trường THCS” của …
- Tác giả Nguyễn Thị Dung (2008), Biện pháp quản lý dạy học ở
trường THCS trên địa bàn huyện Tân Hiệp – Kiên Giang, luận văn thạc sĩ
khoa học giáo dục [11].

1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động tại các
trường THCS
- Tác giả Vũ Mạnh Hùng (2008), Quản lý hoạt động chuyên môn của
hiệu trưởng trường THCS theo hướng tiếp cận lý thuyết quản lý chất lượng
tổng thể [21].
- Tác giả Huỳnh Hùng Châu (2008), Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
trường THCS thành phố Rạch Giá theo yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, [10].
- Tác giả Vũ Thế Duy (2008), Biện pháp chỉ đạo của Phòng Giáo dục
và Đào tạo trong việc xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia, [12].
- Tác giả Ngô Thị Phương Thảo (2012), Quản lý hoạt động tổ chuyên
môn của Hiệu trưởng trường THCS quận Hai Bà Trưng – TP. Hà Nội, [33].
Nhận xét chung
Khái quát lại, có thể rút ra một số đặc điểm chung của các công trình
nghiên cứu về quản lý nhà trường THCS:
Một là, các công trình nghiên cứu tập trung đi vào quản lý hướng đến
giáo viên, học sinh nhiều hơn, còn ít các công trình nghiên cứu quản lý hoạt
động của các bộ phận trong nhà trường THCS.
Hai là, quản lý hoạt động tổ chuyên môn còn ít được nghiên cứu trong
các hướng nghiên cứu về quản lý nhà trường THCS.


8

Ba là, ở địa bàn TP. Hà Nội có rất ít các công trình nghiên cứu về quản
lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng. Nhất là trong bối cảnh đổi mới giáo dục
hiện nay, tổ chuyên môn được quan niệm là một tổ mới với việc triển khai
dạy học theo hướng tích hợp và mô hình Nhà trường kết nối.
Vì vậy, đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trường trung học cơ sở tại cấp trường ở huyện Mê Linh, Hà Nội” được lựa
chọn nghiên cứu nhằm mục đích đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ
chuyên môn phù hợp với hoàn cảnh đổi mới giáo dục nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học trong nhà trường THCS huyện Mê Linh, Hà Nội.
1.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS
1.2.1. Tổ chuyên môn ở trường THCS
1.2.1.1. Khái niệm tổ chuyên môn
Theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở,
trường trung học phổ thông và trường phổ thông nhiều cấp học (gọi tắt là
Điều lệ trường trung học), quy định ở Điều 16:
“Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác
thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của
trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn
học hoặc nhóm các hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên
môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng,
do Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao
nhiệm vụ vào đầu năm học” [6].
Tổ chuyên môn là một nhóm nhỏ, đó là nhóm chính thức tồn tại trên cơ
sở pháp quy. Trong công tác, các thành viên có quan hệ trực tiếp với nhau và


9

cùng chung hoạt động để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của tổ, cùng nhau

thực hiện quy chế chuyên môn của ngành. Tổ chuyên môn còn là tổ chức cơ
sở giúp nhà trường thực thi các quy định về dạy học, mang tính thống nhất và
chuyên sâu. Thông qua tổ chuyên môn, tay nghề của GV từng bước được
nâng lên, qua đó nâng cao chất lượng dạy học. Nhờ có tổ chuyên môn, các cá
nhân nhận thức và thực hiện tốt nền nếp, kỷ cương trong dạy học - giáo dục.
Tổ chuyên môn còn là đơn vị cơ sở để thực hiện các chức năng QLGD, qua
đó các kế hoạch được thực hiện theo mục tiêu đề ra. Tổ chuyên môn là môi
trường, là “tổ ấm” để các thành viên trong tổ thông cảm, chia sẻ, động viên,
giúp đỡ nhau trong công tác và cuộc sống. Quản lý có hiệu quả hoạt động của
tổ chuyên môn sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học - giáo dục ở các nhà
trường nói chung và trường THCS nói riêng.
TCM là nơi thực hiện mọi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước,
của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, địa phương và nhà trường.
1.2.1.2. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường THCS
Hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam bao gồm: giáo dục mầm non,
giáo dục phổ thông, giáo dục chuyên nghiệp, giáo dục thường xuyên, giáo dục
đại học và sau đại học. Giáo dục THCS là một cấp học trong bậc giáo dục phổ
thông. Luật Giáo dục 2005 đã quy định: “Giáo dục trung học cơ sở được thực
hiện trong bốn năm học, từ lớp sáu đến lớp chín. Học sinh vào học lớp sáu
phải hoàn thành chương trình tiểu học, có tuổi là mười một tuổi” [29].
Trong điều lệ trường trung học, vị trí trường THCS được xác định như
sau: “Trường THCS của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh học
vấn phổ thông. Trường THCS có tư cách pháp nhân và có con dấu riêng” [6].
Trên cơ sở thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ năm học theo các văn bản
hướng dẫn và chỉ đạo của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo, nhiệm vụ phát triển


10

nhà trường trong giai đoạn hiện tại, đặc điểm và tình hình thực tiễn của nhà

trường, hiệu trưởng phải trả lời được các câu hỏi: trường chọn tổ chuyên môn
nào thực hiện hoạt động SHTCM làm mẫu? Đó là tổ nào? Giáo viên nào sẽ
tiếp thu tốt nhất tinh thần SHTCM theo hướng NCBH để được lựa chọn dạy
đầu tiên? Các TCM khác sẽ học tập những gì?
TCM có vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch tổ, quản lý kế
hoạch và hoạt động của tổ viên, quản lý các thành viên trong việc thực hiện
quy chế chuyên môn của ngành. Tổ chuyên môn còn là tổ chức cơ sở giúp nhà
trường thực thi các quy định về dạy học mang tính thống nhất và chuyên sâu.
Thông qua tổ chuyên môn, tay nghề của GV từng bước được nâng lên,
qua đó nâng cao chất lượng dạy học (từ việc dự giờ, thao giảng, hội giảng, các cá
nhân GV học tập kinh nghiệm lẫn nhau...). Nhờ có tổ chuyên môn, các GV nhận
thức và thực hiện tốt nền nếp, kỷ cương trong dạy học và giáo dục. Tổ chuyên
môn là đơn vị cơ sở để thực hiện các chức năng QLGD, qua đó các kế hoạch,
mục tiêu được thực hiện, đồng thời các thành viên trong tổ biết mình đang ở đâu,
phải làm gì để góp phần hoàn thành kế hoạch chung cùng với nhà trường.
TCM là một bộ phận cấu thành của trường THCS. Các tổ, nhóm
chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các các bộ phận
nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong việc thực hiện các nhiệm vụ của
tổ và các nhiệm vụ khác của chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà
trường đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà
trường, trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học.
Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập
trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản
nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của GV.
Đặc biệt, TCM là nơi tập hợp, đoàn kết, tìm hiểu nắm vững tâm tư, tình


11

cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong tổ, kịp thời động
viên, giúp đỡ GV trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ của người GV trong
trường trung học.
1.2.1.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn trong trường THCS
Theo qui định tại Khoản 2, Điều 16 Điều lệ trường THCS, trường
THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học, tổ chuyên môn có các nhiệm vụ
chính sau đây:
- Xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế
hoạch dạy học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của
nhà trường.
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho GV thuộc tổ quản lý.
- Tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của
Chuẩn nghề nghiệp GV trung học và các quy định khác hiện hành.
- Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó.
- Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.
- Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo
yêu cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu. [6]
Căn cứ theo qui định này, mỗi trường có thể qui định cụ thể hơn các
nhiệm vụ của TCM phù hợp với điều kiện và yêu cầu thực hiện nhiệm
vụ từng năm
1.2.2. Vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của TTCM trong trường THCS
1.2.2.1. Vai trò của TTCM
TTCM là những giáo viên có chuyên môn vững, có phẩm chất chính
trị, đạo đức tốt, biết tập hợp các thành viên trong tổ, biết giúp Hiệu trưởng


12

triển khai kế hoạch hoạt động của nhà trường. TTCM là người chỉ đạo trực

tiếp các thành viên trong tổ thực hiện kế hoạch của tổ và của cá nhân, biết
điều hành hoạt động của tổ một cách hợp lý, đề xuất, tham mưu với Hiệu
trưởng trong phân công chuyên môn, phân công giảng dạy phù hợp với năng
lực chuyên môn của GV bộ môn trong tổ. TTCM phải là người tiên phong
trong các công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và tự học, tự bồi dưỡng;
biết đem lại bầu không khí tâm lý lành mạnh trong tổ; hiểu được tâm tư
nguyện vọng, nhu cầu của các thành viên; sống trung thực, mẫu mực, công
bằng; là trung tâm đoàn kết của tổ, tạo nên động lực tích cực để các thành
viên trong tổ nỗ lực, phấn đấu hoàn thành mục tiêu chung.
1.2.2.2. Nhiệm vụ của TTCM
Người TTCM có nhiệm vụ thực hiện các nội dung ở Điều 16 của Điều
lệ trường trung học. Trong đó nhấn mạnh đến các nhiệm vụ trọng tâm:
(1) Quản lý giảng dạy của GV
- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và
cả năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động
khác theo kế hoạch giáo dục, PPCT môn học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch
năm học của nhà trường.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp,
dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo HS yếu kém.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy
học đúng, đủ theo các tiết trong PPCT.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân,
soạn giảng của tổ viên (kế hoạch cá nhân dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt
nghiệp, dạy bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy
học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong PPCT; soạn giáo án theo


13

PPCT, chuẩn kiến thức, kĩ năng và SGK, thảo luận các bài soạn khó; tổ chức

nghiên cứu khoa học, viết sáng kiến kinh nghiệm về nâng cao chất lượng dạy
học, đổi mới PPDH, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát hiện và bồi dưỡng HS
giỏi, phụ đạo HS yếu kém...).
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV trong tổ, GV mới
tuyển dụng (đổi mới PPDH; đổi mới kiểm tra, đánh giá; dạy học theo chuẩn
kiến thức kĩ năng; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng
CNTT trong dạy học góp phần đổi mới PPDH, phương pháp kiểm tra,
đánh giá...).
- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy
định về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác);
lưu trữ hồ sơ của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định.
- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV (thực
hiện hồ sơ chuyên môn; soạn giảng theo kế hoạch dạy học và PPCT, chuẩn
kiến thức kĩ năng; ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy định; kế
hoạch dự giờ của các thành viên trong tổ...).
- Dự giờ GV trong tổ theo quy định (4 tiết/GV/năm học).
- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại GV; đề xuất khen thưởng,
kỉ luật giáo viên... Việc này đỏi hỏi TTCM phải nắm thật rõ về tổ viên của
mình, về ưu điểm, hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được
phân công).
(2) Quản lý học tập của học sinh
- Nắm được kết quả học tập của HS thuộc bộ môn quản lý để có biện
pháp nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục.
- Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa
cho học sinh để thực hiện mục tiêu giáo dục.