Module Giáo dục thường xuyên 8- Xây dựng môi trường học tập cho học viên giáo dục thường xuyên - Nguyễn Thị Thu Thủy

NGUYỄN THỊ THU THUỶ

Module GDTX

8
X©y dùng m«i tr−êng
häc tËp cho häc viªn
gi¸o dôc th−êng xuyªn

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

161


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

Trong quá trình d y h c, m i giáo viên có th t nh ng câu h i nh : T i
sao trong cùng m t gi d y, m t s h c viên t k t qu t t, m t s khác
l i ch a t t? i u gì làm cho h c viên c m th y bu n chán ho c không
thích h c trong l p h c? Làm th nào bi t c h c viên ã h c c
nh ng gì? M i quan tâm và kh n ng h c t p c a h c viên là gì? Và chi n
l c gi ng d y c n a ra là gì gi i quy t nh ng câu h i nh v y?
tr l i các câu h i này, chúng ta c n tìm hi u nguyên nhân t các y u t
nh h ng t i quá trình d y — h c. Nh ng y u t này g m các y u t v
v t ch t, tâm lí, xã h i, trí tu , t n t i trong môi tr ng di n ra vi c d y
h c, có nh h ng n s hình thành và phát tri n ho t ng h c t p
c a ng i h c.
L p k ho ch bài gi ng c n th n s giúp b n thi t k các ho t ng có ý
ngh a t o ra môi tr ng h c t p nâng cao ch t l ng và hi u qu

d y — h c. Module này cung c p cho b n các ki n th c v môi tr ng h c
t p và nh ng nh h ng c a nó t i ho t ng d y h c. Trên c s ó
h ng d n cho b n l a ch n các ph ng pháp s ph m thích h p
tích h p vào quá trình d y h c nh m làm cho ho t ng d y — h c ngày
m t hi u qu h n.
Module ”Xây d ng môi tr ng h c t p cho h c viên GDTX” là m t
module t h c có h ng d n. Các n i dung c thi t k theo m t c u
trúc th ng nh t giúp ng i h c ti p c n d dàng. Các ho t ng trong
t ng n i dung d n d t ng i h c i t nh ng kinh nghi m ã có n ti p
thu nh ng cái m i b ng cách t nghiên c u các thông tin c cung c p
k t h p v i trao i, th o lu n v i ng nghi p. Nh ng câu h i, bài t p
và thông tin ph n h i c cung c p xuyên su t trong tài li u nh m giúp
ng i h c tích c c h c t p, c ng c , b sung, c p nh t ki n th c và rèn
luy n k n ng áp d ng c nh ng ki n th c ã h c vào th c t d y
h c v i vai trò t o d ng môi tr ng h c t p thu n l i cho h c viên GDTX
h c t p thành công.

162

|

MODULE GDTX 8


B. MỤC TIÊU
I. MỤC TIÊU CHUNG

Module GDTX 8 nh m b c u trang b cho b n nh ng n i dung, k
thu t và m t s công c giúp b n có th v n d ng trong i u ki n d y
h c c a mình t o ra c môi tr ng h c t p thu n l i nh t cho

h c viên GDTX.

II. MỤC TIÊU CỤ THỂ
2.1. Về kiến thức

— Trình bày c c i m h c t p c a h c viên GDTX, môi tr ng h c t p
và tác ng c a môi tr ng h c t p vào ho t ng d y h c cho
h c viên GDTX.
— Phân tích c các y u t nh h ng t i môi tr ng h c t p c a h c viên
GDTX; bi t l a ch n các ph ng pháp d y h c phù h p trong vi c tác
ng t i các y u t c a môi tr ng t o ra c môi tr ng h c t p
thu n l i cho h c viên GDTX h c t p thành công.

2.2. Về kĩ năng

— Cung c p m t s k thu t s d ng các ph ng pháp d y h c tác ng
kích thích h c viên GDTX h c hi u qu và thành công.
— Hình thành n ng l c ánh giá tác ng c a môi tr ng h c t p t i h c
viên GDTX.
— V n d ng, c i thi n nh ng ph ng pháp s ph m thông qua các sáng
ki n trong gi ng d y t ng lo i môi tr ng h c t p khác nhau, sao cho
khuy n khích và t o i u ki n cho ng i h c ti n b .

2.3. Về thái độ

Có nh n th c úng n v t m quan tr ng c a vi c t o d ng môi tr ng
h c t p kích thích c h c viên GDTX h c hi u qu và thành công.
KHUNG TH I GIAN

Th i gian c n thi t h c module này là 15 ti t, trong ó có 9 ti t lí

thuy t và 6 ti t th c hành. C th nh sau:

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

163


STT

Tên bài h c

1. Tìm hi u v môi tr ng h c t p
hi u s nh h ng c a môi tr ng h c t p t i quá
2. Tìm
trình d y h c
c hành xây d ng môi tr ng h c t p cho h c viên
3. Th
GDTX

T ng c ng

Th i gian (ti t)

5
4
6

15

ÁNH GIÁ

B n c n tr l i các câu h i, làm bài t p trong m i n i dung c a module.
H

NG D N S D NG MODULE

Trong khi c module, b n s th ng xuyên g p câu h i trong các bài
t p ph n h i t duy cá nhân. Tr l i cho nh ng câu h i này s giúp
b n bi t rõ mình ã hi u các n i dung ho c khía c nh có liên quan t i
n i dung module c ng nh t o ra các liên k t gi a các n i dung bài
gi ng và th c ti n ngh nghi p c a b n.
u tiên, chúng tôi ngh b n nên th c hi n ho t ng h c t p các n i
dung c a module mang tính cá nhân và ghi chú ng n câu tr l i c a b n.
Sau ó, so sánh và th o lu n các câu tr l i c a b n và nh ng b n kho n
(n u có) v i các ng nghi p c a b n trong các bu i sinh ho t chuyên
môn nh kì t i n v c a b n.
Ph n cu i c a module, b n s
c yêu c u th c hi n m t s bài t p.
làm t t i u này, chúng tôi khuyên b n nên b t u c các tài li u và tr
l i các câu h i cá nhân. Sau ó, so sánh và th o lu n v các câu tr l i
c a b n v i các ng nghi p hoàn thành các bài t p này. Trong
tr ng h p còn nh ng i u gì ch a rõ, chúng tôi r t vui lòng tr l i ho c
ch d n thêm cho b n giúp b n hoàn thành nhi m v b i d ng
th ng xuyên trong quá trình phát tri n chuyên môn liên t c c a mình.

164

|

MODULE GDTX 8


C. NỘI DUNG
Nội dung 1

TÌM HIỂU VỀ MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP
* M c tiêu

Nh m nâng cao s hi u bi t c a b n v môi tr ng h c t p và nh ng
t ng tác gi a môi tr ng h c t p v i ng i d y và ng i h c.

* N i dung
− Tìm hi u v môi tr ng h c t p.
− Tìm hi u v các t ng tác gi a môi tr ng h c t p v i ng i d y và
ng i h c.
Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trường học tập
1. THÔNG TIN NGUỒN

Nh ng canh tân trong l nh v c giáo d c th k XIX và n a u th k XX
cùng h ng n m c ích chung là làm cho nhà tr ng và ho t ng c
tr ng c a nó — d y h c − th c s h u ích v i ng i h c. Trong b i c nh
giáo d c ngày càng kh ng nh nh h ng to l n c a nó i v i s phát
tri n thì tính hi u qu c a nó càng c quan tâm và càng c xem xét
m t cách k l ng. Các công trình nghiên c u ã thi t l p c s lí lu n v
môi tr ng h c t p m t cách khá toàn di n. i u này c th hi n qua
nh ng nghiên c u v môi tr ng h c t p theo các quan i m, lí thuy t
c ng nh các tr ng phái d y h c khác nhau.
Theo Jean — Marc Denommé và Madeleine Roy, cách ti p c n s ph m

c a h v i quá trình d y h c chính là ph ng pháp s ph m t ng tác
t p trung vào b ba nhân t c b n c a quá trình d y h c là ng i d y,
ng i h c và môi tr ng.
T t ng c t lõi c a quan i m s ph m này là “ng i d y và ng i h c
phát tri n v i nh ng tính cách cá nhân trong m t môi tr ng r t c th
nh h ng n ho t ng c a h , nên môi tr ng tr thành m t tác
nhân tham gia t t y u” (6, tr.18) vào quá trình d y h c. Quan i m v
môi tr ng trong quan i m s ph m t ng tác là dành s quan tâm
c bi t cho s tác ng qua l i gi a ng i d y, ng i h c và môi
tr ng. Ng i h c có ti m n ng c n thi t hoàn thành m t ph ng
pháp h c t ch và cá nhân, nh ng ph ng pháp này c ti n hành
nh vào ng i d y, ng i gi vai trò ch o. Ng i h c c coi là
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

165


ng i ch u trách nhi m chính v ph ng pháp h c c a mình, không
theo h ng thú t ng lúc. Ng i d y là ng i h ng d n ng i h c theo
nh ng m c tiêu xác nh trong ch ng trình h c b ng ki n th c và
kinh nghi m c a mình. Môi tr ng c ng i d y và ng i h c cùng
nhau ph i h p t ch c.
Quan i m s ph m t ng tác xây d ng trên c s xác nh các y u t ,
các thao tác và t ng tác t n t i trong ho t ng giáo d c. ó là:
— Ng i h c: Khái ni m ng i h c có ngu n g c t ti ng Latinh (studium)
v i ý ngh a là “c g ng và h c t p”. Theo ngh a r ng, thu t ng này có
hàm ngh a là cam k t và trách nhi m. Trong quan i m s ph m t ng
tác, khái ni m ng i h c dùng ch t t c nh ng ai có tham gia (th c

hi n) ho t ng h c. Ng i h c c xác nh là ch th c a ho t ng
h c, là ng i mà v i n ng l c cá nhân c a mình tham gia vào m t quá
trình thu l m m t tri th c m i.
— Ng i d y: Quan i m s ph m t ng tác xác nh n vi c gi ng d y là
công vi c t t y u và bình th ng c a ng i d y th c hi n s m nh
c a b n thân. Tuy nhiên, quan ni m v vi c gi ng d y c a quan i m
này nh n m nh n ho t ng t ch c h ng d n làm n y sinh tri
th c trong (cho) ng i h c. Do v y gi ng d y không ph i là m t s
truy n t ki n th c n thu n theo ki u c thu c lòng m t bài gi ng
tr c h c trò hay theo ki u ph bi n khoa h c cho ng i h c. Ch c n ng
c a ng i d y là giúp ng i h c, h c và hi u.
— Môi tr ng: Ho t ng c a ng i d y và ng i h c di n ra trong không
gian và th i gian xác nh v i nh h ng c a r t nhi u các y u t bên
trong và bên ngoài khác nhau. ó là môi tr ng d y — h c. Môi tr ng
d y — h c do c ng i d y và ng i h c cùng nhau ph i h p t ch c.
Theo quan i m s ph m t ng tác, “ng i d y và ng i h c không ph i
là nh ng sinh v t tr u t ng, xung quanh h là th gi i v t ch t và v n
hoá. C ng i d y và ng i h c u có tính cách rõ r t và các giá tr cá
nhân c phát tri n trong m t t n c có nh ng c ch chính tr , gia
ình và nhà tr ng mà chúng t t y u có nh h ng nào ó n h . T t
c các y u t này, bên trong c ng nh bên ngoài t o thành môi tr ng
c a ng i d y và ng i h c”. (6, tr. 19)

Môi tr ng h c t p là t p h p các y u t t i n i mà ho t ng h c t p c a
ng i h c c th c hi n. Nhi m v c a giáo viên là t o d ng môi tr ng
h c t p thu n l i hình thành và phát tri n ho t ng h c t p cho
ng i h c.

166

|

MODULE GDTX 8


2. NHIỆM VỤ

B n hãy k tên ba nhân t c b n c a quá trình d y h c và m i quan h
t ng tác gi a ba nhân t y trung tâm GDTX.

3. CHIA SẺ NỘI DUNG NHIỆM VỤ ĐÃ THỰC HIỆN VỚI ĐỒNG NGHIỆP

Hoạt động 2: Tìm hiểu các mối tương tác giữa môi trường
học tập với người dạy và người học
1. THÔNG TIN NGUỒN

T ng tác là s tác ng qua l i tr c ti p gi a các y u t trong m t c u
trúc ho c gi a các c u trúc v i nhau trong m t không gian, m t th i gian
c th .
Quan i m s ph m t ng tác c p n khái ni m s t ng tác d a
trên m i quan h t ng h gi a ba y u t : ng i d y, ng i h c và môi
tr ng. Ba y u t này luôn quan h v i nhau sao cho m i y u t ho t
ng và ph n ng d i nh h ng c a hai y u t kia. S t ng tác này
c mô t nh sau:
Ng i h c

Ng i d y
Môi tr ng
Hình 1. Các t ng tác và t ng h c a ba nhân t c b n
trong quan i m s ph m t ng tác

— Ng i h c: thông qua ph ng pháp h c (t h p các hành ng h c) tác
ng n ng i d y h thông tin d i d ng các câu h i, l i bình lu n
ho c m t suy ngh . Ph ng ti n truy n thông tin có th b ng thái ,
c ch , cách ng x hay l i nói. áp l i tác ng này t phía ng i h c,
ng i d y tác ng n ng i h c b ng các thông tin nh câu tr l i, s
ng viên; nh ng thông tin b sung… Trong s t ng tác trên, ng i h c
hành ng, ng i d y ph n ng. ó là s tác ng qua l i gi a ng i d y
và ng i h c.
— Ng i d y: b ng ph ng pháp s ph m c a mình ã tác ng n ng i
h c thông qua nh ng g i ý v h ng i và nh ng ph ng ti n c n s
d ng i v i ng i h c h có th t c m c tiêu h c t p ã ra.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

167


áp l i tác ng c a ng i d y, ng i h c i theo con ng mà ng i
d y ã v ch ra ho c g i ý ng i h c l a ch n. Khi con ng c
ng i h c l a ch n giúp h t c m c tiêu, ng i h c s có nh ng
xúc c m d ng tính và d dàng có thi n c m v i ng i d y. Trong tr ng
h p ng c l i, n u ng i h c c m th y n n lòng ho c thi u h ng thú thì
n t ng c a h v i ng i d y có th x u i. Trong quan h này “ng i
d y ã hành ng và ng i h c thì ph n ng” (6, tr.20). Nói cách khác,
ng i d y là tác nhân gây ra nh ng ph n ng c a ng i h c và nh n
c nh ng tác ng tr l i t phía ng i h c.
— Môi tr ng: V i t cách là m t tác nhân s tác ng t i ng i d y và
ng i h c thông qua s tác ng n ph ng pháp ho t ng c a h .
Quan ni m ph ng pháp s ph m t ng tác nh m t o ra ng i h c s

tham gia, h ng thú và trách nhi m. Nó g n cho ng i d y vai trò xây
d ng k ho ch, h ng d n ho t ng và h p tác. Nó g n cho môi tr ng
nh h ng quan tr ng n các ph ng pháp riêng c a ng i h c và
ng i d y.
Trong quá trình d y h c, s t ng tác là s tác ng qua l i tr c ti p gi a
các cá nhân ng i h c và gi a ng i h c v i giáo viên trong m t không
gian (ví d l p h c) và th i gian (ví d ti t h c) nh m th c hi n các nhi m
v h c t p và các m c tiêu d y h c ã xác nh. Ph ng ti n th c hi n
các t ng tác có th là ph ng ti n ngôn ng ho c phi ngôn ng . N i
dung c a s t ng tác là các v n thu c nhi m v h c t p.
S t ng tác trong d y h c nhìn chung c n c xác nh v m c ích và
c t ch c v i s phân công trách nhi m và c bi t ph i di n ra hai
chi u. S tham gia tích c c c a m i thành viên vào ho t ng t ng tác
s thúc y ho t ng chung c a l p, c a ng i h c nhanh chóng t
c m c tiêu ã nh, ng th i em l i s tho mãn v nhu c u g n bó
gi a các thành viên.
2. NHIỆM VỤ

— Các y u t c a môi tr ng h c t p có nh h ng t i ho t ng
d y — h c trong l p h c c a b n nh th nào?
— B n có cho r ng xây d ng môi tr ng h c t p trong l p h c s nh
h ng l n t i hi u qu d y h c không? T i sao?

3. CHIA SẺ NỘI DUNG CÁC NHIỆM VỤ ĐÃ THỰC HIỆN VỚI ĐỒNG NGHIỆP

168

|

MODULE GDTX 8

THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG 1

G i ý th c hi n nhi m v Ho t

ng 1

Ba t ng tác óng vai trò quan tr ng trong quá trình d y h c t i các l p
h c cho h c viên GDTX là:
① Giáo viên ↔ H c viên
② H c viên ↔ H c viên
③ H c viên ↔ Môi tr ng h c t p
G i ý th c hi n nhi m v 1 c a Ho t

ng 2

G i ý th c hi n nhi m v 2 c a Ho t

ng 2

B n xem khái ni m v môi tr ng h c t p và k t h p v i kinh nghi m
d y h c c a b n làm bài t p này.
Vi c xây d ng môi tr ng h c t p trong l p h c có nh h ng quan
tr ng t i d y h c hi u qu , giúp ng i h c h c t p thành công.
H c t p là ho t ng c a ng i h c và do ng i h c th c hi n, không ai
có th thay th
c h . Trong quá trình tham gia h c t p, ng i h c
tuân th lu t c a môi tr ng: h th n kinh c a ng i h c, t nh ng giác
quan là n i thu nh n thông tin n n i sinh ra h ng thú, ho c trí nh ,

n i cho phép nh l i nh ng gì ã thu nh n, t t c u b nh h ng c a
các y u t môi tr ng. Nh ng y u t này có th thu c b n thân ng i
h c (tri th c, tình c m, v n hoá, o c, tinh th n v.v...), có th là y u t
bên ngoài ng i h c (xã h i, b i c nh, nhà tr ng v.v...) nh ng chúng có
tác ng tr c ti p ho c gián ti p n ho t ng h c, có tác ng qua l i
v i quá trình hình thành và phát tri n ho t ng h c c a ng i h c.

Nội dung 2

TÌM HIỂU SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP TỚI
QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
* M c tiêu

Nh m giúp b n tìm hi u s nh h ng c a môi tr ng h c t p t i quá
trình d y h c, ng th i giúp b n bi t cách phân lo i các lo i môi tr ng
có th a ra các tác ng phù h p trong vi c l a ch n ph ng pháp
d y h c phù h p t o d ng môi tr ng h c t p thu n l i cho h c viên
GDTX h c t p thành công.
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

169


* N i dung
— Tìm hi u s nh h ng c a môi tr ng h c t p t i quá trình d y h c;
— Các lo i môi tr ng h c t p.
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự ảnh hưởng của môi trường học tập tới
quá trình dạy học

1. THÔNG TIN NGUỒN

S tác ng c a môi tr ng h c t p là ng th i v i c ng i d y và
ng i h c vì h cùng ti n hành ho t ng và khi ó ph ng pháp s
ph m (ng i d y) và ph ng pháp h c (ng i h c) c tri n khai
trong m i quan h m t thi t v i nhau. Ng c l i, ng i d y và ng i
h c c ng tác ng tr l i môi tr ng thông qua s tác ng làm thay
i các y u t (bên trong ho c bên ngoài) c a môi tr ng khi n cho
môi tr ng bi n i.
Ng i h c — ng i làm vi c ch ng (worker):
Ng i h c c xác nh là ng i óng vai trò quy t nh trong quá trình
d y h c. i u này c lí gi i b i các lí do: (i) Th nh t, chính ng i h c
là ch th c a ph ng pháp h c. Ho t ng h c c th c hi n nh th
nào ph thu c vào chính ng i h c b i h là tác nhân u tiên th c hi n
ph ng pháp h c t u cho n khi k t thúc quá trình h c; (ii) Th hai,
ng i h c là ng i quy t nh nh ng thay i c a chính mình v ph ng
di n kinh nghi m cá nhân. Vì th ch có ng i h c m i quy t nh s c n
thi t có nh ng thay i hay không và ch h m i t o ra c thay i ó.
V i cách hi u nêu trên, ph ng pháp h c c a ng i h c ph i d a trên
chính ti m n ng c a ng i h c và ch u nh h ng áng k c a h ng thú,
s kì v ng và tính tích c c c a ng i h c. B ng vi c khai thác nh ng kinh
nghi m ã có c a b n thân (tri th c, k n ng, thái ) và d a trên các y u
t ng i h c v n có (h th ng th n kinh, các giác quan — nh ng b máy có
kh n ng l nh h i và s n sinh nh ng tri th c m i), ng i h c hoàn toàn
có kh n ng ki n t o tri th c, thay i kinh nghi m c a b n thân. Góp
ph n vào quá trình này là h ng thú, là ý th c trách nhi m c a ng i h c.
T t c nh ng i u ó giúp cho ng i h c th c hi n quá trình h c c a
mình b ng cách t o cho nó m t hình th c c áo liên quan t i tính
cách c a mình. “Không còn nghi ng gì, ng i h c, vì b n thân ã có
nh ng n ng l c c n thi t, có kh n ng ho t ng nh m i ng i th

chính trong quá trình h c c a mình” (tr. 27). C ng vì th “B ng cách gán
cho ng i h c vai trò tác nhân chính, ph ng pháp s ph m t ng tác

−

170

|

MODULE GDTX 8


−

gi thi t r ng i v i vi c h c, ng i d y ch n m t ph ng pháp coi
tr ng tính u tiên dành cho ng i h c và kh n ng c a ng i h c theo
cách nhìn nh n này, vi c d y rõ ràng ã tr nên t p trung vào ng i h c.
Làm nh v y, ng i d y t o nên m t h tr có giá tr i v i ng i h c
c ng nh giúp cho ng i h c tr thành ng i th chính trong quá trình
ào t o” (6, tr. 27).
Ng i d y — ng i h ng d n (Learing guide):
Ng i d y là ng i c xã h i u thác chuyên trách trong ch c n ng
chuy n giao tri th c, kinh nghi m xã h i cho ng i h c. Ng i d y là
ng i c ào t o, hu n luy n v i nh ng chuyên môn nh t nh nên
có các ph m ch t và n ng l c th c hi n c ch c n ng nói trên.
Tuy nhiên, vi c th c hi n ch c n ng chuy n giao tri th c, kinh nghi m
xã h i cho ng i h c c th c hi n nh th nào l i ph thu c vào
quan i m s ph m mà ng i d y coi là i m xu t phát cho ho t ng
s ph m c a mình.
Quan i m s ph m t ng tác xác nh “ng i d y là ng i h ng d n c a

ng i h c”. Sau khi ã cân nh c giao cho ng i h c vai trò c a ng i th
chính trong ph ng pháp h c, quan i m s ph m t ng tác quan tâm n
vi c làm rõ ch c n ng c a ng i d y. Nó coi ng i d y tr c h t là “ng i
h ng d n c a ng i h c và gi ng nh b t c ng i h ng d n gi i nào,
ng i d y i cùng ng i h c trong ph ng pháp h c c a ng i h c và ch
cho ng i h c con ng ph i i theo su t c quá trình” (6, tr. 28).
Trong t ng tác v i ng i h c, ng i d y là ng i cùng ng hành v i
ng i h c, ph i h p v i ng i h c trong ph ng pháp h c c a ng i
h c. H là nh ng ng i c ng tác th c s trong cùng m t công vi c, cùng
i trên con ng h c theo ph ng pháp riêng c a m i ng i. Vì l ó,
ph ng pháp d y c a th y không th là “m t bài c t u c a ng i d y
mà ph i th c s tr thành m t v k ch có ng i h c cùng tham gia trên
con ng hào hoa i n tri th c m i” (6, tr. 28).
Cùng v i vai trò là ng i ng hành v i ng i h c trong ph ng pháp
h c c a h , ng i d y còn m nh n vai trò c a ng i h ng d n i u
ch nh, ng i t o nh ng thu n l i cho ng i h c th c thi m t cách có
hi u qu ph ng pháp h c c a mình. Trong vai trò th hai này, thái
và tính trách nhi m là nh ng y u t r t c n thi t i v i ng i d y.
Ng i d y quan tâm, lo l ng theo dõi quá trình h c c a ng i h c
a
ra nh ng l i khuyên c n thi t và ôi khi ph i giúp ng i h c b ng
nh ng l i ng viên và nh h ng khi c n. Nhìn chung, trong vai trò
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

171


h ng d n c a mình, ng i d y th ng ph i gia t ng c h i trong vi c

bày t s chú ý c a mình v i ng i h c.
hoàn thành nhi m v kép nêu trên, theo quan i m s ph m tích
h p “ng i d y thông th ng ph i c trang b t t. ào t o ngh
nghi p c a anh ta th t s ã cho phép anh ta thu l m t p h p các ki n
th c s ph m và giúp cho anh ta làm ch n i dung và ngh thu t d y.
Ng i d y c n có m t tri th c v t ra ngoài l nh v c h n ch c a b môn
c a anh ta. Trên ph ng di n th c hành ngh nghi p, ng i d y ã c
h ng d n b c u v tâm lí h c và ph ng pháp gi ng d y c bi t
g n v i vi c gi ng d y… Tóm l i, ng i d y ch a ng t p h p t t c các
ki n th c, kinh nghi m t o thành m t t p h p r t phong phú và làm cho
anh ta tr thành m t ng i c ng i h c ánh giá r t cao”. (6, tr. 29)
Môi tr ng và nh h ng c a nó t i ho t ng d y h c.
Môi tr ng tác ng vào c ng i d y và ng i h c mà tr c ti p là tác
ng vào ph ng pháp s ph m c a ng i d y và ph ng pháp h c c a
ng i h c.
Ng i d y và ng i h c b nh h ng b i m t t p h p các y u t c a môi
tr ng và chính h c ng góp ph n t o d ng ra cái g i là môi tr ng
r i l i ch u tác ng b i chính các y u t ó. Ng i d y và ng i h c u
là nh ng cá nhân c chú ý b i nh ng ng i khác, nh ng ng i xung
quanh. M t khác, h c ng b tác ng b i nh ng d ki n trong cu c s ng
c a h , b i nh ng phong t c, t p quán c a c ng ng mà h là nh ng
thành viên. H là nh ng cá nhân có tính cách riêng c tr ng b i khí
ch t, b i di truy n và b i giáo d c. Ng i d y và ng i h c mang nh ng
y u t này c a riêng mình tham gia vào quá trình h c c a ng i h c và
quá trình h c l i di n ra m t a i m, m t th i gian xác nh. ó có
nhi u y u t khách quan nh ng l i nh h ng không nh n ho t ng
c ah .
Môi tr ng nh h ng n ho t ng s ph m (ho t ng d y và ho t
ng h c) thì ng c l i ng i d y và ng i h c c ng có th thay i c
môi tr ng. Môi tr ng, v i nh ng y u t xác nh (tu theo tình hu ng s

là y u t này ho c y u t khác) nh h ng n ng i d y và ng i h c.
Ng c l i, ng i d y và ng i h c tác ng tr l i môi tr ng, d n thích
nghi môi tr ng ó, th m chí xây d ng môi tr ng h c t p m i. Nh v y,
nh h ng và thích nghi là bi u hi n c th trong t ng tác gi a môi
tr ng v i ng i d y và ng i h c.

−

172

|

MODULE GDTX 8


nh h ng c a môi tr ng n ng i h c và ng i d y xu t phát t
nh ng y u t bên trong ho c bên ngoài c a nó. M t i u ki n n i mà ho t
ng di n ra ít thu n l i (nóng b c, thi u th n và trang thi t b …) s
khi n cho quá trình d y và h c khó t c các m c tiêu ã xác nh.
T ng t nh v y, ng i h c s h c t p khó kh n h n khi c th m t m i,
s h ng thú, m c tham gia trong các ho t ng c a h s b h n ch .
nh h ng c a môi tr ng i v i ng i d y và ng i h c n ch ng m c
nào ph c thu c m t ph n vào b n thân ng i d y và ng i h c vì chính
h ã tham gia vào môi tr ng ó, góp ph n t o ra môi tr ng ó. S
thi u thi n c m gi a nh ng ng i h c v i nhau, m t v ng m c gi a
ng i d y và ng i h c s t o ra m t môi tr ng tâm lí không thu n l i
cho vi c tri n khai ph ng pháp ho t ng c a c ng i d y và ng i h c.
Ng i d y giúp , h ng d n ng i h c b ng nhi u ph ng th c khác
nhau, có th tr c ti p cá nhân, nh ng c ng có th là h ng d n cá nhân
ng i h c t c m c tiêu h c t p trong nhóm h c t p c a mình. Có

nh ng nhóm h c t p s kích thích c m t cá nhân nào ó h c t p tích
c c và hi u qu h n. Ng c l i, h s h c t p không hi u qu khi tham gia
vào m t nhóm h c t p khác. Nhìn chung, các v n v tâm lí, v xã h i và
trí tu c a nhóm h c t p u thu c v môi tr ng và u có nh h ng
n ph ng pháp d y và ph ng pháp h c. “ nh h ng c a môi tr ng
x y ra theo nh ng cách th c khác nhau, khi thì m t trong nh ng y u t
môi tr ng có th góp ph n làm d dàng h n giai o n này ho c giai o n
khác c a quá trình h c ho c c a ph ng pháp ti n hành gi ng d y, khi thì
m t y u t khác gây nên nh ng khó kh n làm ch m l i ho c ng n cách s
di n ra bình th ng c a chúng” (6, tr.39).
V s thích nghi trong t ng tác c a ng i d y, ng i h c v i môi
tr ng, quan i m s ph m t ng tác kh ng nh: “S thích nghi v i môi
tr ng mang dáng d p c a s t ng c ng, hay m t s bi n i. Ví d khi
ng i h c vào l p tràn y h ng ph n b i m t ngày tr i n ng p, ng i
d y c n t ra ph n kh i
a ng i h c vào ch ng trình h c. Khi
ng i h c t ra ng ng nh i v i l i ích c a môn h c, ng i d y có th
i u ch nh ý ki n ó; ng c l i, nh ng ng i h c c xem là thông
minh có th bi n i nh n xét c a ng i th y i v i h b ng tính b n b
mà h ch ng minh c khi v t qua khó kh n. Nh ng quan h qua l i
r t có l i c thi t l p gi a các tác nhân c a ph ng pháp s ph m
t ng tác: môi tr ng gây nên m t s c ép thu n l i ho c không thu n l i
n ng i h c và ng i d y; ng i d y và ng i h c ph n ng b ng cách
tìm ra cái l i c a nh ng nh h ng t t c a môi tr ng ho c b ng cách
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

173

i u ch nh ho c bi n i các nh h ng tiêu c c. Ít nh t là ng i d y và
ng i h c ch p nh n thích nghi ng x c a mình”. (6, tr.40)
2. NHIỆM VỤ

— Làm rõ m i quan h t ng tác gi a môi tr ng v i ng i d y và ng i
h c trong quá trình d y h c.
— Nêu nh ng nh h ng c a môi tr ng h c t p t i quá trình d y h c
trung tâm GDTX.

3. CHIA SẺ NỘI DUNG CÁC NHIỆM VỤ ĐÃ THỰC HIỆN VỚI ĐỒNG NGHIỆP

Hoạt động 2: Tìm hiểu các loại môi trường học tập
1. THÔNG TIN NGUỒN

t o ra c môi tr ng h c t p thu n l i trong l p h c, giúp h c viên
GDTX h c t p thành công, b n c n xác nh c nh ng y u t nào c a
môi tr ng h c t p c n ph i tác ng. Môi tr ng nh h ng n ho t
ng h c và ph ng th c d y, và ó là s nh h ng qua l i. M i ng i
d y và ng i h c u b các y u t môi tr ng chi ph i trong m i
ph ng th c d y và h c.
B t c khi nào, trong i u ki n chu n b cho vi c d y h c, b n c n nh n
bi t các y u t ó thu c lo i môi tr ng nào tìm ra bi n pháp tác
ng cho phù h p v i m c tiêu d y h c c a mình. Vi c này òi h i b n
cùng lúc ph i xem xét t ng th t t c các ý t ng d y h c nh m t m c
tiêu v i nh ng y u t c a môi tr ng tâm lí, môi tr ng trí tu , môi
tr ng xã h i, môi tr ng v t ch t mà b n nh n th y c n tác ng.

1.1. Môi trường trí tuệ

Thông th ng, vi c gi ng d y theo l i truy n th ng có s d ng t i
nguyên t c "rót n c vào bình”: giáo viên rót nhi u thông tin vào u
h c viên là nh ng ng i ph n l n ng i th ng và c g ng h p th
nh ng thông tin ó. Nh ng khi ng i h c c khuy n khích óng góp
vào n i dung bài gi ng, tham gia vào vi c x lí v n , qu n lí vi c h c
t p c a chính h , trao i các ph ng pháp ki m tra ánh giá thì ó
chính là các ng c thúc y vi c h c t p.
Môi tr ng trí tu ph i có tính kích thích cao khuy n khích h c viên
trong các ho t ng h c c a h . Giáo viên ph i phát tri n vai trò c a
ng i d n d t, t o i u ki n cho h c viên h c t p.

174

|

MODULE GDTX 8


1.2. Môi trường vật lí

M i ho t ng c a ng i h c di n ra trong ph m vi không gian c a b i
c nh "l p h c” v i các y u t : bàn gh , ánh sáng, âm thanh cùng v i các
ph ng ti n ph c v d y và h c, các thi t b th c hành… Ng i h c s
c m th y khó h c n u h th y môi tr ng h c t p trong b i c nh không
phù h p hay không tho i mái.
Nh ng y u t v t ch t có nh h ng t i môi tr ng h c t p nh : nhi t
; ti ng n; ánh sáng; kích c phòng h c; lo i bàn gh ; ngu n i n...
C n s p x p phòng h c linh ho t, giáo viên có th t i g n t t c các h c
viên; trang trí phòng h c phù h p trang thi t b s n có. Các ngu n l c
h c t p khác c ng c n c chu n b ph c v vi c d y h c sao cho

phù h p nh t v i vi c h c c a ng i h c vi c d y h c c hi u qu .

1.3. Môi trường tâm lí

Khi tham gia các ho t ng h c t p t i l p, m i h c viên u mong
mu n c i x m t cách bình ng, công b ng, nghiêm túc. có
c môi tr ng h c t p giúp ng i h c có c tâm lí nh v y, b n c n
quan tâm t i xúc c m c a cá nhân h c viên, m i quan h c a m t cá
nhân i v i các thành viên khác trong l p h c và quan h giao ti p gi a
b n (v i t cách là giáo viên) v i các h c viên. Các v n b n c n xem
xét nh : (i) bi t tên t t c các h c viên; (ii) tìm hi u ngay t u xem h
mong mu n c chú ý t i nh th nào và b n mong mu n c chú ý
t i nh th nào? (iii) b o m r ng t t c các h c viên óng góp vào các
ho t ng di n ra t i l p h c; (iv) khuy n khích quan h t ng tác gi a
b n v i các h c viên và gi a các h c viên v i nhau; (v) tôn tr ng ý ki n
tr l i c a các h c viên.

1.4. Môi trường xã hội

Thành qu h c t p c a h c viên GDTX là s t c n ng l c h c n có.
V i c i m h c t p là h c viên GDTX, b n c n h ng h h c t p h p
tác ch không ph i là c nh tranh trong l p. Các h c viên c t o i u
ki n trong vi c thúc y s tr ng thành và phát tri n c a h thông qua
m t môi tr ng xã h i tích c c. Khi t i l p h c, h th ng mang theo
nhi u ki n th c, k n ng, thái và các kinh nghi m s ng khác nhau.
B n hãy t n d ng t t c c i m ó c a h t o ra c môi tr ng
h c t p thu n l i nh t cho h .

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

175


2. NHIỆM VỤ

— B n hãy li t kê các lo i môi tr ng h c t p mà b n bi t.
— B n hãy cho bi t nh ng y u t môi tr ng h c t p trong l p h c nào d i
ây có nh h ng n ho t ng d y h c? ( i n d u × vào ô t ng ng)

Y u t môi tr ng h c t p trong l p h c có nh h ng n
ho t ng d y h c

úng Sai

c trong phòng h c c b trí cho phép ng i h c di
chuy n d dàng.
T t c các h c sinh có ch ng i cho phép h có th theo dõi bài
gi ng.
Ng i h c có ch riêng
t
c.
T t c ng i h c có th d dàng truy c p các tài li u c a l p h c.
Các phi n nhi u cho quá trình h c t p c gi m t i thi u.
N i quy/mong i c ng t i t t c h c viên bi t.
N i quy/mong i là nh h ng hành ng và tr ng thái tích
c c hành ng.
L ch hàng ngày c a l p c ng t i và rà soát l i th ng xuyên.
nh h ng c a ra rõ ràng và ph i làm cho t t c ng i h c

hi u nó.
Ph n l n th i gian dành cho các ho t ng h c t p có s tham
gia tích c c c a h c viên.
T c gi ng d y nhanh và thích h p cho t t c h c viên.
H c viên hi u bài c ki m tra th ng xuyên .
Chi n l c h c t p h p tác c s d ng.
S hi u ch nh n i dung d y h c c thay i theo các nhu c u
cá nhân ng i h c.
Có nh ng c h i cho h c viên bình th ng và h c viên khuy t t t
trao i v i nhau.
Hàng ngày m i h c viên có m t s t ng tác tích c c v i giáo viên
.

176

|

MODULE GDTX 8


— B n hãy cho bi t các y u t sau có/không có nh h ng t i ho t ng
h c trong l p h c c a h c viên GDTX? Ghi rõ lí do t i sao.
Có
nh
h ng

Các y u t

1. Không gian l p h c (ánh sáng, nhi t ,
s p x p,..);

2. S chu n b các i u ki n ph c v d y h c
c a giáo viên
3. Trình , n ng l c và thái c a giáo viên
4. ng c , mong mu n c a ng i h c
5. Kh n ng ti p thu c a ng i h c
6. Tinh th n và ý th c h c t p c a ng i h c
7. Quan h giáo viên ↔ h c viên GDTX (giao
ti p, t ng tác, h tr )
8. S an toàn i v i ng i h c (không có s
e do )
9. Th i i m t ch c ho t ng d y h c
10. Tác ng c a ti ng n xung quanh
11. Tác ng c a y u t th i ti t
12. C nh quan môi tr ng xung quanh

Không
có
nh
h ng

Lí do

— B n hãy ánh d u × vào nh ng ô phù h p trong b ng sau:
Khi b n mu n

B trí l i l p h c
Kích thích ti m n ng c a ng i h c
S d ng kinh nghi m c a ng i h c
Thay i c m xúc c a ng i h c

C n tác ng y u t môi tr ng
V t lí
Xã h i Tâm lí Trí tu

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

177


— B n s làm gì giúp các h c viên c m th y tho i mái v s tham gia c a
h và không th y b lo i ra hay coi th ng theo b t kì cách nào trong các
ho t ng h c t p c a h t i l p h c?
3. CHIA SẺ NỘI DUNG CÁC NHIỆM VỤ ĐÃ THỰC HIỆN VỚI ĐỒNG NGHIỆP
THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG 2

G i ý th c hi n nhi m v 1 và nhi m v 2 c a Ho t

ng 1

B n nghiên c u k thông tin ngu n c a Ho t ng 1
nhi m v này.
G i ý th c hi n nhi m v 1 c a Ho t

th c hi n hai

ng 2

B n nghiên c u v các lo i môi tr ng trong thông tin ngu n c a Ho t

ng 2 li t kê các lo i môi tr ng h c t p.
G i ý th c hi n nhi m v 2 và 3 c a Ho t

ng 2

B n nghiên c u k thông tin ngu n c a Ho t ng 2 hoàn thành b ng.
G i ý th c hi n nhi m v 4 c a ho t
Khi b n mu n

B trí l i l p h c
Kích thích ti m n ng c a ng i h c
S d ng kinh nghi m c a ng i h c
Thay i c m xúc c a ng i h c

ng 2

hoàn thành b ng

C n tác ng y u t môi tr ng
V t lí
Xã h i
Tâm lí
Trí tu
×

G i ý th c hi n nhi m v 5 c a Ho t

×
×
×

ng 2

S d ng các ph ng pháp s ph m giúp h c viên tham gia h c t p
tích c c nh :
— T phát hi n v n , t gi i quy t v n , t rút ra k t lu n.
— L nh h i ki n th c m i g n v i ki n th c, kinh nghi m và hi u bi t ã có.
— Trao i, chia s kinh nghi m, h c t p l n nhau.

178

|

MODULE GDTX 8


Nội dung 3

THỰC HÀNH XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC
VIÊN GDTX
* M c tiêu

Nh m cung c p cho b n cách tìm hi u c i m, nhu c u h c t p c a
h c viên GDTX và l a ch n ph ng pháp s ph m thích h p t o
c môi tr ng h c t p trong l p h c, giúp h c viên GDTX h c t p
thành công.

* N i dung
− Tìm hi u c i m, nhu c u c a h c viên GDTX;
− L a ch n ph ng pháp s ph m thích h p

t o d ng môi tr ng h c
t p cho h c viên GDTX.
Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm, nhu cầu của học viên GDTX
1. THÔNG TIN NGUỒN

Hi u v c i m c a h c viên GDTX giúp b n phác ho
c k ho ch
t ch c tri n khai và qu n lí hi u qu vi c d y h c, thúc y các quá
trình tìm ki m c h i h tr cho ng i h c trong su t quá trình d y h c
b ng cách tác ng t i nh ng y u t c a môi tr ng t o ra c môi
tr ng thu n l i trong l p h c cho h c viên GDTX. c i m c a h c
viên GDTX ã c trình bày các module GDTX 3, GDTX 4 thu c
ch ng trình b i d ng th ng xuyên giáo viên GDTX.
H c viên GDTX là nh ng ng i có s khác nhau r t nhi u v trình h c
v n, tu i, thành ph n, ngh nghi p, nhu c u h c t p. Có hai nhóm
i di n cho h c viên GDTX là nhóm không có c may ho c không có
i u ki n theo h c các ch ng trình giáo d c chính quy và nhóm
tham gia h c t p theo nhu c u nh c p nh t ki n th c, k n ng, chuy n
giao công ngh ; b i d ng nâng cao trình chuyên môn, nghi p v .
Nh v y, h c viên GDTX có th là h c sinh ph thông nh ng c ng có th
là nh ng i t ng ng i h c v i y các c i m c a h c viên
ng i l n.
Các thông tin b n c n tìm hi u thêm v c i m h c viên GDTX g m: (i)
Trình ki n th c, n ng l c hi n t i; (ii) S thích, h ng thú, ng c , ý
chí h c t p; (iii) i u ki n, hoàn c nh h c t p; (iv) Nh ng mong mu n:
v k t qu , thành tích s t c; v s h tr c a ng i d y; v các ki u
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

179


t ch c ho t ng c a môn h c; v cách ki m tra ánh giá; (v) Kì v ng v
s phát tri n c a chính cá nhân ng i h c.
Bên c nh vi c xác nh c i m c a h c viên GDTX, i u quan tr ng là
b n c ng c n bi t v nhu c u h c t p c a h . M t s ch d n ánh giá
nhu c u h c t p c a h c viên c gi i thi u nh sau:
B NG T ÁNH GIÁ
N i
dung
Tìm
hi u v
nhu
cu
h c
t pc a
h c
viên

Cách
làm

180

|

Nh ng ch d n cho b n

— Li t kê v ki n th c, k n ng và thái mà h c viên c n gi i quy t.

— ánh giá i m m nh, i m y u c a h ;
— Xác nh, xây d ng và u tiên n i dung h c t p theo nhu c u c a h ;
— Làm vi c theo nhóm, chia s và cùng báo cáo k t qu c a nhóm.

Ch n theo nhóm 3 — 5 n i dung nh ng n ng l c c n thi t (ví d : ki n
th c, k n ng và quan i m) mà b n cho r ng c n u tiên trong l nh
v c làm vi c c a riêng b n và th c hi n trong 30 phút:
1. u tiên hãy t c danh sách c g i ý và t ánh giá nh ng nhu
c u h c t p c a h b ng cách ánh d u vào m t trong nh ng ô tr ng
phù h p.
2. Thêm nh ng ví d v nh ng nhu c u h c t p, ví d v n ng l c mà
b n cho r ng c n thi t nên có.
3. Sau khi ã hoàn t t vi c t ánh giá, chia s danh sách nh ng n ng
l c c n có c a b n v i các h c viên khác, a ra nh ng ví d v n ng
l c mà b n ã có và làm t t, c ng nh nh ng n ng l c mà b n ngh
mình còn thi u và c n phát tri n thêm.
Trong th i gian 30 phút:
— M t h c viên c a nhóm chia s quan i m c a nhóm mình v i
nh ng nhóm còn l i.
— B n và ng i i u ph i c a nhóm làm vi c s a ra danh sách các
i m t ng ng và khác bi t gi a các bài trình bày khác nhau và s
t ng k t nh ng k t qu thu c t ho t ng này.

MODULE GDTX 8


N i
dung

Nh ng ch d n cho b n

B ng t

ánh giá

Nhu c u h c t p
Nh ng n ng l c c n có
Trung
Th p
Cao
bình
Ví d v Ki n th c (Làm nh ng gì b n c n bi t)
Hi u nh ng khái ni m chính liên quan
nv n h ct p c ab n
Nh n th c v nh ng quy ph m, công c
có liên quan t i n i dung h c t p
Ki n th c v nh ng ph ng pháp và quy
trình áp d ng phân tích v các n i dung
h ct p
Liên k t các giá tr khác
Ví d v

Các k n ng (Nh ng gì b n c n làm

c)

Kh n ng ti n hành xác nh các v n
h c t p liên quan t i tr ng h c & c ng
ng
Kh n ng áp d ng các v n
ãh c

Kh n ng ch n l c và áp d ng các gi i
pháp phù h p h c t p
Làm th nào
c p t i các cách h c
khác nhau c a ng i h c.
Làm th nào
t o ra môi tr ng thân
thi n v i ng i h c?
Kh n ng lên k ho ch và ánh giá các
ho t ng liên quan n các v n
h ct p
Các k n ng giao ti p
Các k n ng xã h i
Các k n ng v n ng

XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

181


N i
dung

Nh ng ch d n cho b n
Thái

(quan i m)

Phát tri n nh n th c v các v n h c t p
Mu n có nh ng vai trò m i và trách
nhi m c a giáo viên

Thi t b — Chu n b b n phô tô t ánh giá cho m i h c viên.
d y h c — C n có b ng ho c máy chi u và máy tính cho m i nhóm

ánh
giá

chu n b

trình bày k t qu c a nhóm.
Cu i các ho t ng, cùng suy ngh và m r ng các ho t ng c a
nhóm v các v n sau:
— B n ã h c gì t các ho t ng?
— T i sao các bài t p này l i quan tr ng?
— B n mu n c h c t p v nh ng v n gì c n thi t nh t cho b n thân?
— Theo b n, các ho t ng này nên thay i nh th nào?

2. NHIỆM VỤ

— B ng kinh nghi m c a mình ho c tham kh o n i dung b i d ng trong
nh ng module khác thu c Ch ng trình BDTX giáo viên GDTX, b n
hãy cho bi t n i dung nào sau ây c coi là c i m h c t p c a h c
viên GDTX. (B n ánh d u × vào hàng, c t mà b n ch n và gi i thích lí
do t i sao.)

TT

N i dung

1 H c không ph i là ho t ng ch y u.
2 H c có b ng c p, ch ng ch ,
ti p t c h c lên.
c có ki n th c, k n ng s ng và
3 H
làm vi c t t h n.
4
5
6

182

H c có m c ích rõ ràng.
H c th ng.
Luôn i chi u so sánh v i kinh
nghi m ã có c a b n thân.
|

MODULE GDTX 8

úng

Không
úng

Gi i thích
lí do

— B n hãy trình bày 5 c i m h c t p c a 2 nhóm h c viên GDTX sau ây:
TT

1
2
3
4
5

Nhóm h c viên GDTX là h c viên
ng i l n

Nhóm h c viên GDTX là h c sinh
ph thông

— B n hãy ghi lí do t i sao có các tình hu ng sau xu t hi n trong d y h c.
Tình hu ng

1. Ng i h c không chú ý t i bài gi ng,
không có ng c h c, t nh t.
2. Ng i h c không t p trung, m t m i,
bu n ng , mu n k t thúc s m.
3. Giáo viên nói nh ng h c viên không
quan tâm, th v i bài gi ng.
4. Nhi u h c viên i ra kh i l p.
5. Không ai nói gì trong bu i th o lu n
nhóm.

Lí do

— B n hãy vi t ti p vào ch tr ng tìm hi u xem h c viên c a b n h c
nh th nào.
① H c viên GDTX h c nhanh nh t khi......................................................
② H c viên GDTX h c ch m nh t khi.......................................................
③ H c viên GDTX thích thú h c khi ........................................................
④ H c viên GDTX h c m t m i nh t khi.................................................
⑤ H c viên GDTX không thích h c khi....................................................
H c viên GDTX c m th y tho i mái, t tin phát bi u nh t khi
3. CHIA SẺ NỘI DUNG CÁC NHIỆM VỤ ĐÃ THỰC HIỆN VỚI ĐỒNG NGHIỆP
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

183


Hoạt động 2: Lựa chọn phương pháp sư phạm thích hợp để tạo
dựng môi trường học tập cho học viên GDTX
1. THÔNG TIN NGUỒN

Khi ã xác nh c nh ng y u t môi tr ng h c t p c n tác ng,
chi n l c t o d ng môi tr ng h c t p trong l p h c d y h c viên
GDTX là b n c n tìm hi u v ph ng pháp h c c a h c viên GDTX và l a
ch n các ph ng pháp s ph m kích thích c nh ng y u t tích
c c và tri t tiêu c nh ng y u t có nh h ng tiêu c c t i ho t ng
h c c a h c viên GDTX giúp h h c t p thành công.
— Ph ng pháp h c: “Ph ng pháp h c là khái ni m miêu t con ng
mà ng i h c ph i theo b ng cách a ra hành ng h c”. Nh v y,
ph ng pháp h c bao g m toàn b quá trình mà ng i h c ti n hành

chi m l nh tri th c, hình thành cho b n thân các k n ng, k x o.
Trong quá trình này, ng i h c th c hi n các hành ng h c t p t ng
ng v i i t ng h c t p. Do ó, ng i h c h c b ng các hành ng c a
chính mình. N i l c c a ng i h c là xu t phát i m và c ng là l c y
bên trong c a nh ng hành ng c ng i h c th c hi n. K t qu th c
hi n các hành ng h c t p, ng i h c s a c nh ng tri th c v n
t n t i khách quan v i b n thân vào h th ng tri th c ã có c a mình,
ng th i có th hoà nh p c v i tình hu ng th c ti n khi ho t ng
h c c di n ra. Khi ó, ng i h c ã ng hoá c m t tri th c m i.
Nh v y, theo quan i m s ph m t ng tác, ph ng pháp h c v b n
ch t là khái ni m mô t v con ng giúp cho ng i h c ng hoá c
nh ng tri th c mà h ph i l nh h i.
— Ph ng pháp s ph m: Khái ni m ph ng pháp s ph m c s d ng
trong quan i m s ph m t ng tác là dùng thu t ng s ph m theo
ngh a h p v i ý ngh a ch m t quá trình b ph n c a quá trình s ph m
t ng th — quá trình d y h c. “V i gi i h n này, ph ng pháp s ph m
c hi u là toàn b các can thi p c a ng i d y trong m c ích h ng
ng i h c th c hi n ph ng pháp h c” (6, tr.20). Ph ng pháp s ph m
c a ng i d y c kh i ng b i nh ng mong mu n c a ng i d y
trong vi c t o nên m t không khí thu n l i cho ng i h c, có ý ngh a
giúp ng i h c th c hi n c các hành ng h c c a b n thân m t
cách hi u qu nh t. Trong ph ng pháp s ph m, các y u t thu c ch
th ng i d y có vai trò r t quan tr ng. Có th k n các y u t nh tri
th c, kinh nghi m, ph m ch t s ph m c a ng i d y … Ph ng pháp

184

|

MODULE GDTX 8

s ph m c ng h i t trong nó nh ng y u t thu c môi tr ng, thu c
ng i h c. Nh ng y u t này c ng i d y nh n th c s t o nên m t
khách quan trong ph ng pháp s ph m.
Theo quan i m s ph m t ng tác, ”Ng i d y — Ng i h c — Môi
tr ng” là các y u t tham gia tr c ti p n quá trình d y h c. Môi
tr ng nh h ng n ng i d y, ng i h c và ng i d y ph i t o c
môi tr ng h c t p thu n l i cho ng i h c. Môi tr ng di n ra ho t
ng d y h c là nhân t có tác ng kích thích ho c c n tr quá trình
d y — h c. Vi c xây d ng môi tr ng h c t p óng vai trò quy t nh n
tính hi u qu và hi u su t c a quá trình d y h c cho h c viên GDTX. ây
là b c khó kh n trong quá trình l p k ho ch bài d y, òi h i s sáng
t o c a ng i d y, n ng l c chuyên môn, s ph m, kh n ng d báo các
tình hu ng phát sinh c ng nh hi u bi t th u áo v i t ng ng i
h c trong l p h c.
Vì ng i h c là tác nhân chính c a quá trình d y — h c trong ho t ng
h c nên m i h c viên GDTX là ng i th c thi ho t ng ngay t u cho
n khi k t thúc ho t ng d y h c. H c viên GDTX h c t p cho mình và
vì mình tr c tiên. Ho t ng h c c a h c viên GDTX d a vào ti m n ng
c a m i ng i. T b n thân m i h c viên GDTX ã có s n m t s kh
n ng c n thi t h c c. H có th khai thác nh ng tr i nghi m,
nh ng ki n th c ã có khám phá tri th c m i. B n c n liên h ch t
ch v i h c viên GDTX trong nhi m v l nh h i ki n th c m i. B n có th
c coi là ng i h ng d n chính cho h c viên GDTX. M i tác ng c a
b n ph i là m t s giúp t n tình i v i h c viên GDTX trong quá
trình h c t p. Là ng i luôn quan tâm n vai trò tác nhân chính c a
ng i h c trong quá trình h c t p, b n ph i xem xét các y u t nh
h ng c a môi tr ng h c t p i v i h . Trong và b ng cách ó, b n
l u tâm n vi c làm th nào tr thành ng i d n d t, ng i t o i u

ki n và là ng i giao ti p i v i ng i h c h c viên GDTX có ng c
b n v ng trong h c t p, giúp h th c hi n vi c ánh giá quá trình trong
m i bài h c và i u ch nh ph ng pháp d y h c theo nh p cá nhân
c a t ng ng i.
Các y u t c u thành các lo i môi tr ng h c t p c a h c viên GDTX có
liên quan ch t ch n nh ng c i m, nhu c u h c c ng nh nh ng
nguyên t c và phong cách h c t p c a h . Khi môi tr ng h c t p tác
ng n ho t ng h c c a h c viên GDTX thì b n và h c viên có th
i u ch nh nó. S i u ch nh này nh m giúp h c viên có h ng thú, tích
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

|

185