skkn một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các TCDG cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn

I.

Đặt vấn đề:

Nh chúng ta đã biết, hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt
động vui chơi. Trẻ em không chỉ cần đ ợc chăm sóc sức khoẻ, đ ợc học
tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải đ ợc thoả mãn nhu cầu vui chơi.
Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ em
và nhu cầu hởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi
các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa.
Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau,
trong đó có thể nói, trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý
báu của dân tộc. Nó đ ợc kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt,
trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ ng ời Việt xa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc
biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích,
đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền đ ợc chia sẻ niềm
vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh
các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ
niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ
cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết đ ợc lựa chọn,
giới thiệu trong nhà tr ờng tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Đúng nh PGS. TS
Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói:
Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân
gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả
nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân
gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển t duy,
sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê
hơng, đất nớc. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen
với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi.
1

Thiệt thòi hơn khi các em không đ ợc làm quen và chơi những trò chơi
dân gian của thiếu nhi ngày tr ớc - đang ngày càng bị mai một và quên
lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế,
giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một
việc làm cần thiết.
ở lứa tuổi mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo.Thông qua hoạt
động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội,
qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.Chính vì vậy, giáo
viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trò chơinói chung và trò chơi dân
gian nói riêng. Năm học 2008 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát
động phong trào: Xây dựng tr ờng học thân thiện Học sinh tích
cực trong đó có nội dung đ a trò chơi dân gian vào tr ờng học. Nhng
làm thế nào để tổ chức đ ợc các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả,
lôi cuốn và hấp dẫn đợc trẻ là một bài toán khó với các giáo viên, đặc
biệt là các giáo viên mầm non. ( Vì khả năng chú ý có chủ định của trẻ
mầm non còn kém. Trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi nh ng cũng nhanh
chán, nhanh bỏ cuộc ).
Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm các biện pháp để
tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Sau đây tôi
xin trình bày sáng kiến kinh nghiệm của mình với đề tài: Một số
kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi
mẫu giáo lớn .
Phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là 47 trẻ lớp MGL số 10
Trờng MN Mai Dịch do tôi phụ trách.

2


II. GiảI quyết vấn đề:

1 Thực trạng của vấn đề:
1.1: Thuận lợi:
- Luôn đựơc sự hớng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của
phòng giáo dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH
nhà trờng. Nhà trờng đã xây dựng lịch trình tổ chức giao l u trò
chơi dân gian ở từng khối lớp.
- Trẻ MGL mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các
trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian.
- Bản thân tôi đã có một thời tuổi thơ sống ở ngoại thành Hà Nội.
Chính vì vậy, những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với
tôi trong suốt một thời gian dài.
- Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và s u tầm đợc rất
nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ MG.
- Đợc đào tạo chính quy và trải qua bốn năm kinh nghiệm thực tế. (
Trong đó có 2 năm trực tiếp tham gia giảng dạy lứa tuổi MGL ).
1.2: Khó khăn:
-

Giáo viên phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các trò

chơi dân gian.
- Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh
hoạt và tính sáng tạo cao.
- Mức độ khó hay dễ của các trò chơi không giống nhau. Có những
trò chơi vô cùng đơn giản nh ng cũng có những trò chơi phức tạp,
đòi hỏi ngời chơi phải t duy trong quá trình chơi.
- Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không
thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ
đợc lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi.

3


- Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập
cuộc chơi nhng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó
không còn hứng thú.
- Trong lớp còn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không
thích tham gia vào các hoạt động tập thể.
2. Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu
giáo lớn ( 5 6 tuổi ):
Từ những thuận lợi và khó khăn trên đây, tôi đã đề ra một số biện
pháp cụ thể nh sau:
2.1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của
trẻ.
Kho tàng các trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa
dạng nhng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế,
giáo viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có
luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu.
Bên cạnh đó, trong trờng mầm non lại có sự phân chia trẻ theo
nhiều độ tuổi. Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú
ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế, các trò chơi cũng cần phải đ ợc lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi.
Cụ thể nh sau:
* Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé ( từ 2 đến 4 tuổi ): khả
năng chú ý có chủ định còn kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ
chỉ có thể chơi đợc các trò chơi đơn giản nh : Lộn cầu vồng ,
Chi chi chành chành , Tập tầm vông , Nu na nu nống ,
Dung dăng dung dẻ
* Với trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn ( từ 4 đến 6 tuổi ): khả năng chú ý
có chủ định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi
trớc. Vì thế, trẻ có thể chơi đ ợc các trò chơi dài hơn và khó hơn.

4


Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ MGL, tôi thực hiện
theo các tiêu chí sau:
- Trò chơi không quá đơn giản nh ng cũng không quá phức tạp.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố t duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây đợc hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lớp
MGL: Thả đỉa ba ba , Ô ăn quan , Chuyền thẻ , Hát chuyền
sỏi , Trốn tìm , Đếm sao , Kéo co , Rồng rắn lên mây ,
Chồng đống chồng đe , Trồng nụ trồng hoa , Ném còn , C ớp
cờ
2.2: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm tr ớc khi tổ chức
cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
2.2.1: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng
và phong phú, mang tính đặc tr ng và đợc thiết kế dựa vào cách chơi
và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc
nhiều loại đồ dùng đồ chơi t ơng ứng mà thiếu nó thì trò chơi không
thể tiến hành đợc.
Ví dụ nh trò: Chơi chuyền đòi hỏi phải có 10 que chuyền và
một đồ vật có dạng khối cầu nh quả bóng, quả bởi non Trò chơi
Ném còn không thể diễn ra nếu thiếu quả còn - đồ chơi truyền
thống của trò chơi đó. Hay đơn giản nh trò chơi Bịt mắt bắt dê
cũng không thể đợc tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt
mắt
Chính vì vậy, trớc khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian

nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kỹ l ỡng về luật chơi, cách chơi cũng
5


nh việc có hay không có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ
đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi.
2.2.2: Dạy trẻ đọc thuộc lời ca ( đối với những trò chơi có lời đồng
dao ):
Một đặc điểm đặc trng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ
không bao giờ chỉ hùng hục thực hiện các vận động của mình mà chúng
thờng vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao
đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải
bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với t duy
hồn nhiên của trẻ. Ví dụ nh : chơi Chi chi chành chành, trẻ hát Chi
chi chành chành Cái đanh thổi lửa Con ngựa chết tr ơng Tam v ơng ngũ đế . Câu hát dờng nh chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nh ng
thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Hay nh chơi Rải ranh trẻ
hát Rải ranh Bẻ cành Hái ngọn Chọn đôi . Cùng với lời hát
trong trẻo là bàn tay rải những viên sỏi một cách khéo léo, tung viên
cái lên, nhặt một hoặc hai viên con d ới đất, rồi lại giơ tay đỡ viên cái
vừa rơi xuống.
Trò chơi chỉ có thể đợc tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính
vì vậy, tôi thờng cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi
dân gian trớc khi hớng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của
trẻ nh: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời Khi trẻ đã thuộc lời
đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi t ơng ứng với lời đồng
dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi.
2.2.3: Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có
những trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao, th ờng có số lợng
ngời tham gia chơi lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng

nh Kéo co , Rồng rắn lên mây , Thả đỉa ba ba , Trồng nụ trồng
hoa
6


Các trẻ đang hào hứng tham gia trò chơi Kéo co
Nhng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm
nhỏ nh Chi chi chành chành , Tập tầm vông , Rải ranh , Chuyền
thẻ , Ô ăn quan

Trẻ đang chơi Ô ăn quan

7


Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm
của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp tr ớc khi tổ
chức cho trẻ chơi.
2.3: Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động.
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt đ ợc một mục đích nhất định.
Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu nh hoạt
động chung đợc tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì
hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ đ ợc gần gũi với thiên nhiên, khám
phá các hiện tợng tự nhiên và phát triển thể chất; hay nh ở hoạt
động góc trẻ lại đợc mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng
chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ
chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt
động.
*Với HĐ ngoài trời: tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo
viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện

và phát triển thể lực cho trẻ nh : Rồng rắn lên mây , Bịt mắt bắt
dê , Nhảy dây , Nhảy lò cò , Thả đỉa ba ba
* Với hoạt động góc: nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi
theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp nh : Ô ăn quan , Chơi
chuyền , Rải ranh , Chuyền thẻ , Kéo c a lửa xẻ
*Với hoạt động chung và hoạt động chiều ( chủ yếu diễn ra trong
phòng nhóm ): nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển
nhận thức cho trẻ nh: Ô ăn quan , Tập tầm vông , Rải ranh ,
Chơi chuyền , Chơi cờ , Vấn đáp , Đếm sao , Đọc câu
Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung,
giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm của từng môn
học.

8


Ví dụ:
- Với môn thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn
luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi
đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng.
Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ng ợc lại vui chơi
giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
Chẳng hạn:
+ Với trò chơi Rồng rắn lên mây , khi trẻ hát xong câu cuối:
Xin khúc đuôi Tha hồ thày đuổi , lập tức trẻ làm đuôi
( đứng sau cùng ) phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị thầy
tóm lấy, sau đó có thể bị thay ng ời khác hoặc lại phải làm
thầy để đi đuổi những trẻ khác.

Trò chơi Rồng rắn lên mây

+ Trò Nhảy dây , Trồng nụ trồng hoa , Nhảy lò cò có
nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai đến bàn m ời

9


( Nhảy lò cò ); từ một nụ, một hoa đến tám hoa ( Trồng nụ
trồng hoa ) Trẻ phải v ợt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi
tiếp nấc sau. Nh vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và
khéo léo mới có thể tiến dần đến đ ợc nấc cuối của trò chơi.

Trò chơi Nhảy dây

Trò chơi Nhảy lò cò
10


+ Trò Chi chi chành chành lại buộc trẻ phải rất nhanh tay,
nhanh miệng vì nếu câu cuối bài là ù à ù ập đợc đọc xong mà
trẻ không rút kịp tay ra, ngón tay của nó sẽ bị giữ lại, nh thế là
thua.

Cô và trẻ đang chơi trò chơi Chi chi chành chành
- Với môn MTXQ, toán, văn học khi lựa chọn các trò chơi cần đáp
ứng đợc các tiêu chí sau:
+ Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ.
+ Phát triển ngôn ngữ.
+ Cung cấp cho trẻ các kỹ năng nh : kỹ năng hoạt động theo nhóm,
kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi
+ Rèn luyện trí nhớ và khả năng t duy cho trẻ.

Ví dụ:
+ Lời đồng dao của trò chơi chuyền: Con ruồi có cánh - Đòn
gánh có mấu Châu chấu có chân đã giúp trẻ nhận biết đ ợc
đặc điểm đặc trng của một số con vật và đồ vật quen thuộc.

11


+ Những câu hát ngợc có tính chất đánh lừa nhận thức, thử
thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật
thì phải chuyển ngợc lại:
Non cao đầy nớc
Đáy biển đầy mây
Dới đất lắm mây
Trên trời lắm cỏ
Ngời thì có mỏ
Chim thì có mồm
+ Chuyền thẻ là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng
hay trừ. Đó là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các
nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10: bắt
đầu từ bàn một cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến sau đó là
nhóm đôi và các nhóm cao hơn đôi tôi, đôi chị , ba lá đa, ba
lá đề , tám quả trám, hai lên chín Bài tập đó có thể giúp trẻ
đếm thành thạo trong phạm vi 10.
- Với môn âm nhạc nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát nh
các trò chơi: Tập tầm vông , Hát chuyền sỏi , Đồng dao chăn
trâu xứ Quảng
Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung,
một điều cần đặc biệt l u ý đó là: phải lựa chọ trò chơi phù hợp với đề
tài và chủ điểm của bài dạy.

Chẳng hạn nh:
- Chủ điểm Thế giới động vật có thể tổ chức các trò chơi: Đồng
dao hỏi tuổi xứ Quảng , Đồng dao chăn trâu xứ Quảng , Bịt mắt
bắt dê , Phụ đồng ếch , Thi tìm những con vật có từ láy
- Chủ điểm Thế giới thực vật có thể cho trẻ chơi các trò chơi:
Trồng nụ trồng hoa , Mít mật mít gai , Làm nón mão bằng lá
12


- Chủ điểm Tết và mùa xuân là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho
trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết nh
Ném còn , C ớp cờ , Bịt mắt đập niêu , Đẩy gậy , Chơi đu ,
Múa lân
2.5: Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi.
Một u thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất
cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số
ngời chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các
trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi Bịt mắt bắt dê , mỗi
khi có một ngời vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi
không thay đổi. Còn trò chơi Rồng rắn lên mây thì thêm một ngời,
cái đuôi sẽ dài ra một chút và tất cả mọi ng ời đều đợc chơi, đợc chạy
nh nhau. Những trò chơi Thả đỉa ba ba , Chi chi chành chành ,
Nhảy lò cò , Nhảy dây cũng tơng tự nh vậy.

Trong khi chơi,

mọi trẻ đều bình đẳng nh nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng
luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng
cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ đ ợc
nâng lên rất nhiều.

Các trẻ đang chơi trò chơi: Mèo đuổi chuột
13


3. Kết quả:
Qua việc áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào việc tổ chức
cho trẻ lớp MGL số 10 làm quen với các trò chơi dân gian, tôi đã thu
đợc nhiều kết quả tốt:
- 100% trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian.
- 100% trẻ đợc mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về
các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
- Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn
trong lớp.
- Qua việc thờng xuyên đợc tham gia vào các trò chơi dân gian,
nhận thức và thể lực của các trẻ trong lớp tôi đ ợc nâng cao rõ rệt.
Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp
với mọi ngời.
- Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với
nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.

14


III. Kết luận:
Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi đã rút ra đ ợc một số bài học
kinh nghiệm sau:
- Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển
của trẻ nhỏ. Trò chơi dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui
chơi, vừa góp phần nâng cao nhận thức, phát triển các giác quan,

tăng cờng thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những ng ời lao động
tài giỏi trong tơng lai.
- Những trẻ chơi một cách hăng hái, hoạt động nổi bật trong khi
chơi thờng cũng chính là những đứa trẻ thông minh, tháo vát và
biết tổ chức trong cuộc sống.
- Cần phải tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển
ở trẻ tinh thần tập thể, biết nh ờng nhịn bạn bè, biết giao l u, chia
sẻ kinh nghiệm của mình với bạn khác.
- Khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ giáo viên cần tìm hiểu kỹ
cách chơi, luật chơi và chuản bị đầy đủ các yếu tố cần thiết để
tiến hành trò chơi.
- Những kinh nghiệm của tôi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng
thực hiện.
- Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong tr ờng đã áp
dụng kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi dân gian và đạt đợc kết quả tốt.
- Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp
trẻ đợc thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn đ ợc một di
sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc vận
động Xây dựng tr ờng học thân thiện Học sinh tích cực .

15


Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ
mẫu giáo lớn chơi các trò chơi dân gian đã đ ợc thực hiện trong lớp,
trong trờng mầm non Mai Dịch.
Rất mong nhận đợc sự đóng góp ý kiến của các chị em đồng
nghiệp và các cấp lãnh đạo.

Hà Nội, ngày 26 tháng 3 năm 2009
Ngời viết

Lê Phơng Hằng

16


Phụ lục:
Một số trò chơI dân gian cho trẻ lứa tuổi
mẫu giáo lớn ( 5 6 tuổi )
1. mèo đuổi chuột:
* Số lợng ngời chơi: Từ 7 đến 10 ng ời hoặc có thể chơi tập thể lớp.
* Địa điểm chơi: Sân bãi rộng.
* Cách chơi và luật chơi:
Tất cả đứng thành vòng tròn, tay nắm tay, giơ cao lên đầu rồi bắt
đầu hát:
Mèo đuổi chuột
Mời bạn lại đây
Tay nắm chặt tay
Đứng thành vòng rộng
Chuột luồn lỗ hổng
Chạy vội chạy mau
Mèo chạy đằng sau
Trốn đâu cho thoát
Thế rồi chú chuột
Lại đóng vai mèo
Co cẳng chạy theo
Bác mèo hóa chuột.
Một ngời đợc chọn làm mèo và một ng ời đợc chọn làm chuột. Hai

ngời này đứng giữa vòng tròn, quay l ng vào nhau. Khi mọi ngời hát
đến câu cuối thì chuột bắt đầu chạy, mèo chạy đuổi theo sau. Tuy
nhiên, mèo phải chạy đúng chỗ chuột đã chạy. Mèo thắng khi mèo
bắt đợc chuột. Rồi hai ngời đổi vai mèo và chuột cho nhau. Trò chơi
lại tiếp tục.
17


2. Rồng rắn lên mây:
* Số lợng ngời chơi: Từ 7 đến 10 ng ời hoặc có thể chơi tập thể lớp.
* Địa điểm chơi: Sân bãi rộng.
* Cách chơi và luật chơi:
Một ngời đứng ra làm thầy thuốc, những ng ời còn lại xếp hàng
một, tay ngời sau nắm vạt áo hoặc đặt lên vai ng ời đằng trớc.
Sau đó tất cả bắt đầu đi l ợn qua lợn lại nh con rắn, vừa đi vừa hát:
Rồng rắn lên mây
Có cây lúc lắc
Có nhà điểm binh
Hỏi thăm thầy thuốc
Có nhà hay không?
Ngời đóng vai thầy thuốc trả lời:
- Thầy thuốc đi chơi ( hay đi chợ, đi câu cá, đi vắng nhà tùy ý mà
chế ra).
Đoàn ngời lại tiếp tục đi và hát tiếp cho đến khi nào thầy thuốc trả
lời:
- Có!
Và bắt đầu đoạn đối thoại nh sau:
Thày thuốc hỏi:
- Rồng rắn đi đâu?
Ngời đứng đầu làm cái trả lời:

- Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
- Con lên mấy?
- Con lên một.
- Thuốc chẳng hay.
- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay.
18


Cứ nh thế cho đến khi cái trả lời:
- Con lên mời.
- Thuốc hay vậy.
Kế đó thì thầy thuốc đòi hỏi:
- Xin khúc đầu.
- Những xơng cùng xẩu.
- Xin khúc giữa.
- Những máu cùng me.
- Xin khúc đuôi.
- Tha hồ thầy đuổi.
Lúc đó thầy thuốc phải tìm cách làm sao mà bắt cho đ ợc ngời cuối
cùng trong hàng.
Ngợc lại thì ngời đứng đầu phải dang tay chạy, cố ngăn cản không
cho ngời thầy thuốc bắt đợc cái đuôi của mình. Trong lúc đó, cái đuôi
phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt đ ợc ngời
cuối cùng thì ngời đó phải thay làm thầy thuốc.
Nếu đang chơi giằng co giữa chừng mà rang rắn bị đứt ngang thì tạm
ngừng để nối lại và tiếp tục trò chơi.

3. Ô ăn quan:
* Số lợng: Từ 2 đến 5 ngời chơi.

* Địa điểm chơi: Trong phòng nhóm hoặc ngoài sân tr ờng ( không cần
diện tích rộng).
19


* Cách chơi và luật chơi:
Vẽ 1 hình chữ nhật chia đôi theo chiều dài và ngăn thành 5 hàng dọc
cách khoảng đều nhau, ta có đ ợc 10 ô vuông nhỏ. Hai đầu hình chữ
nhật đợc vẽ thành 2 hình vòng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc tr ng cho
mỗi bên, đặt vào đó 1 viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để
dễ phân biệt 2 bên, mỗi ô vuông đ ợc đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên có 5
ô.
Hai ngời ngồi 2 bên. Ngời thứ nhất đi quan với nắm sỏi trong 1 ô
vuông nhỏ bất kỳ, sỏi rải đều chung quanh từng viên một trong những
ô vuông cả phần ô quan lớn. Khi đến hòn sỏi cuối cùng, ta vẫn bắt lấy
ô bên cạnh và cứ thế tiếp tục đi quan ( bỏ những viên sỏi nhỏ vào từng
ô liên tục ). Cho đến lúc nào viên sỏi cuối cùng đ ợc dừng cách khoảng
là 1 ô trống, nh thế ta chập ô trống bắt lấy phần sỏi trong ô bên cạnh
để nhặt ra ngoài. Vậy là những viên sỏi đó đã thuộc về ng ời chơi và
ngời đối diện mới đợc bắt đầu.
Đến lợt đối phơng đi quan cũng nh ngời đầu tiên. Cả hai thay phiên
nhau đi quan cho đến khi nào nhặt đ ợc phần ô quan lớn và lấy đ ợc hết
phần của đối phuơng. Nh thế ngời đối diện đã thua hết quan.
Hết quan tàn dân, thu quân kéo về. Hết ván, bày lại nh cũ. Ai thiếu
phải vay của bên kia. Tính thắng thua theo nợ các viên sỏi. Quan ăn 10
viên sỏi.
Cách chơi ô ăn quan thì rất đơn giản nh ng ngời chơi phải giỏi tính
toán thì mới có thể thắng đối ph ơng.
4. Thả đỉa ba ba
* Số lợng ngời chơi: Từ 7 đến 10 ng ời hoặc có thể chơi tập thể lớp.

* Địa điểm chơi: Sân bãi rộng.
20


* Cách chơi và luật chơi:
Trò chơi thể hiện việc qua sông, qua b ng, ruộng ngập n ớc. ở dới nớc có đỉa. Cả nhóm làm sao để xuống n ớc mà không bị đỉa bắt. Tr ớc
hết vẽ hai đờng song song cách nhau độ 2m ( hay quy định khoảng
trống nào đó ) giả định là sông n ớc. Một em ra giữa vòng tròn vừa hát
vừa lấy tay đập nhịp vào vai các bạn:
Thả đỉa / ba ba
Chớ bắt / đàn bà
Phải tội / đàn ông
Cơm trắng / nh bông
Gạo thuyền / nh nớc
Đổ mắm / đổ muối
Đổ chuối / hạt tiêu
Đổ niêu / nớc chè
Đổ phải nhà nào
Nhà ấy phải chịu
Từ chịu nghĩa là trúng em nào thì em đấy xuống làm đỉa . Bọn
trẻ đứa chạy đầu này, đứa băng qua sông nọ. Đỉa rợt để bắt. Bọn trẻ
hát bài hát ghẹo.
Sang sông / Về sông / Trồng cây / Ăn quả / Nhả hạt .
Đỉa rợt bên này bên kia sông. Đỉa quay lại bên kia thì lũ bên nọ
lại réo lên: Ăn quả / Nhả hạt rồi lại nhào xuống. Chẳng may ai bị
đỉa bắt thì lại phải làm đỉa .
5. Đánh quay
* Số lợng ngời chơi: Từ 2 ngời trở lên.
* Địa điểm chơi: Sân bãi rộng.
21

* Cách chơi và luật chơi:
Đánh quay là trò chơi dành cho con trai. Đồ chơi là con quay gỗ hay
song hình nón cụt, có chân bằng sắt. Dùng 1 sợi dây, quấn từ d ới lên
trên rồi cầm một đầu dây thả thật mạnh cho quay tít. Con quay của ai
quay lâu nhất, ngời đó thắng cuộc. Có thể dùng một con quay khác bổ
vào con quay đang quay mà nó vẫn quay thì ng ời chủ con quay đó đợc
nhất.
6. Chồng đống, chồng đe
* Số lợng: Từ 2 đến 5 ngời chơi.
* Địa điểm chơi: Trong phòng nhóm hoặc ngoài sân tr ờng ( không cần
diện tích rộng).
* Cách chơi và luật chơi:
Các em ngồi theo hình vòng tròn xếp nắm tay lần l ợt theo chiều cao.
Một em đứng riêng ra, vừa lần l ợt chỉ từng nắm tay vừa hát:
Chồng đống chồng đe
Con chim le lỡi
Nó chỉ bạn nào
Nó chỉ bạn này
Chữ này sau cùng rơi vào nắm tay em nào, em đó lập tức vùng
đuổi, các em khác cũng lập tức vùng chạy 4 phía. Em nào chạy không
kịp bị bắt thì phải vào thay thế.
7. Xin lửa
* Số lợng: Chơi theo nhóm, mỗi nhóm có 2 ng ời chơi.
* Địa điểm chơi: Trong phòng nhóm hoặc ngoài sân tr ờng ( không cần
diện tích rộng).
* Cách chơi và luật chơi:
22

Hai trẻ chơi với nhau, một trẻ làm lửa, một trẻ làm ng ời xin lửa. Em
làm lửa xòe hai bàn tay, các ngón tay đan vào nhau. Rút hai ngón út,
hai ngón trỏ, hai ngón cái lên rồi chụm hai đầu ngón tay vào nhau nh
mái nhà.
Ngời xin lửa đa ngón tay vào khoảng trống giữa hai ngón út của bạn
làm lửa và nói: Xin lửa .
Lửa đáp: Lửa tắt
Ngời xin lửa nói: Xin dấm ( Vừa nói vừa đ a hai ngón tay trỏ vào
giữa hai ngón tay trỏ của lửa)
Lửa: Dấm chua
Ngời xin lửa: Xin cua ( Đa ngón tay trỏ vào giữa hai ngón tay cái
của lửa )
Lửa: Cua cắp ( Hai ngón tay cái kẹp vào ngón tay cáI của ng ời xin
lửa).
Ngời xin lửa phải rút tay ra thật nhanh nếu không sẽ bị cua cắp và
phạt nhảy lò cò. Và nếu bạn làm lửa không kẹp đ ợc tay bạn xin lửa thì
bạn ấy sẽ đổi vai cho bạn kia.

8. Lộn cầu vồng:
* Số lợng: Chơi theo nhóm, mỗi nhóm có 2 ng ời chơi.
* Địa điểm chơi: Trong phòng nhóm hoặc ngoài sân tr ờng ( không cần
diện tích rộng).
* Cách chơi và luật chơi:
Hai trẻ đứng quay mặt vào nhau, vừa vung tay lên theo nhịp bài hát.
Lời 1:

Lời 2:

Lộn cầu vồng

Lộn cầu vồng

Nớc trong nớc chảy

N ớc trong nớc chảy
23


Có cô mời bảy

Thằng bé lên bảy

Có chị mời ba

Con bé lên ba

Hai chị em ta

Đôi ta cùng lộn.

Ra lộn cầu vồng.
Khi hát một tiếng, hai trẻ vung tay sang một bên. hát tiếng cuối cùng
cả hai trẻ vẫn nắm tay vào nhau. Cùng giơ hai tay lên đầu rồi cùng chui
qua tay về một phía, quay l ng vào nhau. ở t thế quay lng vào nhau, các
em tiếp tục vung tay lên rồi hạ tay xuống nh lần trớc, vừa vung tay vừa
hát lời hai. Đến tiếng cuối cùng các em lại chui qua tay lộn lại và về t
thế nh ban đầu.
9. Lặc lò cò:
* Số lợng: Từ 10 đến 12 trẻ chia làm 2 nhóm t ơng đối cân sức nhau,

mỗi nhóm từ 5 6 trẻ.
* Địa điểm: Sân chơi rộng rãi.
* Cách chơi và luật chơi:
Kẻ 2 vạch cách nhau khoảng 3m. hai nhóm sắp thành hàng ngang
đứng đối diện nhau ở hai vạch mốc. Lần l ợt mỗi nhóm cử một bạn lặc
lò cò sang hàng bạn rồi lặc lò cò về. Khi lặc không đ ợc đổi chân,
không dợc nhảy bằng hai chân. Trong khi hai bạn đang lặc lò cò thì hai
nhóm hát:
Lặc lò cò
Mò cuốc cuốc
Cò chân bớc
Cuốc chân vàng
Sang đây chơi
Ngồi đây hát
Mỏ dính cát
24


Thì xuống sông
Bùn dính lông
Chân dẫm lúa
Thì phải treo
Cù kheo à ập.
Khi bài hát kết thúc mà bạn nào ch a lặc về hàng của mình là bạn đó
bị thua, phải đứng ra ngoài. Trò chơi lại tiếp tục. Kết thúc trò chơi,
nhóm nào hết bạn, nhóm đó bị thua và phải chịu hình phạt do 2 nhóm
tự đề ra.
10. Vuốt hột nổ
* Số lợng: Chơi theo nhóm hoặc hai em chơi với nhau.
* Địa điểm: Sân chơi rộng rãi.

* Cách chơi và luật chơi:
Trẻ ngồi thành hai hàng đối diện nhau, đồng thanh đọc bài đồng dao:
Vuốt hột nổ

Cái ná bắn chim

Đổ bánh xèo

Cái kim may áo

Xao xác vạc kêu

Cái giáo đi săn

Nồi đồng vung méo

Cái khăn bịt trốc

Cái kéo thợ may

Cái nốc đi buôn

Cái cày làm ruộng

Cái khuôn đúc bánh

Cái thuổng đắp bờ

Cái chén múc chè

Cái lờ thả cá

Cái ve rót r ợu

Câu thứ nhất: 2 bàn tay của em A vuốt nhẹ lên mu bàn tay của em B.
Câu thứ hai: 2 bàn tay của em B vuốt nhẹ lên mu bàn tay của em A.
Đến tiếng Sao : 2 em cùng vỗ tay
Đến tiếng Xác : Bàn tay phải của em A vỗ vào bàn tay trái của em
B.
25