Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của cảnh sát phản ứng nhanh

LUẬN VĂN:

Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu
quả hoạt động của Cảnh sát phản ứng
nhanh - Công an thành phố Hà Nội trong
đấu tranh phòng, chống tội phạm


Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trước những diễn biến phức tạp về trật tự an toàn xã hội (TTATXH) trong những
năm gần đây, nhất là tại các đô thị, các địa bàn trọng điểm, các khu vực công cộng, tình
hình tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật có xu hướng gia tăng, xuất hiện một số
loại tội phạm mới, có nơi, có lúc gây tình trạng bất ổn trong nhân dân. Để nâng cao hiệu
quả hoạt động của lực lượng Cảnh sát nhân dân (CSND) trong đấu tranh phòng chống tội
phạm và các hành vi vi phạm pháp luật ở địa bàn công cộng, bảo đảm sự bình yên cho
nhân dân, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công an, Tổng cục Cảnh sát đã nghiên cứu,
chỉ đạo Công an các tỉnh, thành phố xây dựng lực lượng ứng trực 24/24 giờ để tiếp nhận
và xử lý nhanh các vụ việc về an ninh trật tự (ANTT) được nhân dân, các cơ quan, tổ
chức báo đến số điện thoại khẩn cấp 113, đồng thời điều động lực lượng đến ngay nơi
xảy ra vụ việc, tiến hành các biện pháp khẩn cấp để trấn áp, ngăn chặn kịp thời hoạt động
của tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật, ổn định tình hình TTATXH nơi xảy ra vụ
việc.
Được chính thức thành lập ngày 27 tháng 9 năm 2001, cho đến nay lực lượng
Cảnh sát phản ứng nhanh (PƯN) đã thể hiện được vai trò quan trọng của mình, góp phần
tích cực trong cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm. Lực lượng Cảnh sát PƯN đã kịp
thời ngăn chặn và hạn chế được nhiều vụ việc phức tạp, bắt giữ nhiều đối tượng vi phạm
pháp luật và tội phạm hình sự, giúp đỡ nhân dân khi gặp khó khăn, hoạn nạn, từng bước
nâng cao được lòng tin và sự tín nhiệm của nhân dân đối với lực lượng Công an.
Tuy đã đạt được những kết quả đáng khích lệ như trên song hoạt động của Cảnh

sát PƯN vẫn tồn tại những thiếu sót, khó khăn, vướng mắc. Một số đơn vị, địa phương
chưa nhận thức đúng về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát PƯN,
vì vậy đã điều động Cảnh sát PƯN đi giải quyết một số việc không đúng chức năng,
nhiệm vụ như dẹp chợ, đẩy đuổi hàng rong… điều đó đã làm hạn chế hiệu quả hoạt động
của lực lượng này, đặc biệt là trong hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm.


Thành phố Hà Nội là thủ đô, là trung tâm kinh tế, chính trị, xã hội của cả nước.
Trong những năm qua tình hình ANTT ở Thủ đô tiếp tục được giữ vững, bảo vệ tuyệt đối
an toàn các mục tiêu trọng điểm, các sự kiện chính trị, văn hóa xã hội của Nhà nước và
quốc tế. Đã kiềm chế được sự gia tăng của tội phạm, hạn chế các nguyên nhân, điều kiện
hình thành, phát triển tội phạm.
Tuy nhiên, hoạt động của các loại tội phạm trên địa bàn Hà Nội vẫn tiếp tục tiềm
ẩn nhiều dấu hiệu phức tạp. Các loại tội phạm nguy hiểm phổ biến như giết người, cướp
tài sản, cố ý gây thương tích… với tính manh động cao. Đặc biệt trong thời gian gần đây,
trên địa bàn đã xảy ra nhiều vụ án mạng thể hiện tính côn đồ, coi thường pháp luật, sẵn
sàng chém nhau chỉ vì những mâu thuẫn nhỏ, tức thì. Tình hình hoạt động của tội phạm
và các vi phạm pháp luật có nhiều phức tạp ở các địa bàn công cộng, các mâu thuẫn trong
nội bộ nhân dân cũng dễ phát sinh và kéo theo nhiều vấn đề phức tạp, nhiều vụ có nguy
cơ dẫn đến phạm pháp hình sự cần phải được can thiệp khẩn cấp của Công an để kịp thời
ngăn chặn, làm giảm mức độ thiệt hại và tính chất nghiêm trọng của sự việc. Với vị trí
đặc biệt của mình về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, ANTT trên địa bàn thành phố
phải được giữ vững trong mọi tình huống, các vụ tội phạm phải được ngăn chặn kịp thời
và xử lý nghiêm minh. Nhiệm vụ trên được đặt ra cho nhiều lực lượng nghiệp vụ, trong
đó có vai trò quan trọng của Cảnh sát PƯN - Công an thành phố Hà Nội.
Về phương diện lý luận, cho đến nay chưa có một công trình khoa học nào đề
cập riêng, nghiên cứu chuyên sâu, có hệ thống về hoạt động đấu tranh phòng chống tội
phạm của Cảnh sát PƯN. Do vậy, đây là một vấn đề cần quan tâm nghiên cứu.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: "Thực trạng và giải
pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Cảnh sát phản ứng nhanh - Công an thành

phố Hà Nội trong đấu tranh phòng, chống tội phạm" làm đề tài luận văn tốt nghiệp
Thạc sĩ luật học.
2. Tình hình nghiên cứu
ở góc độ chung, mới chỉ có đề tài "Tổ chức hoạt động của Cảnh sát 113 Công an
thành phố Hà Nội - Thực trạng và giải pháp", Đề tài khoa học cấp cơ sở của tác giả


Phạm Trung Hòa và một số luận văn tốt nghiệp của sinh viên nghiên cứu về tổ chức và
hoạt động của Cảnh sát PƯN nói chung.
Ngoài ra, còn có một số bài viết đăng trên các tạp chí của ngành:
- Xây dựng và củng cố lực lượng "Cảnh sát phản ứng nhanh" góp phần nâng cao
hiệu quả công tác phòng ngừa đấu tranh chống tội phạm và các hành vi vi phạm trật tự an
toàn xã hội của tác giả Nguyễn Văn Tảo và Mai Hồng Thọ, Tạp chí Cảnh sát nhân dân, số
12/1999.
- Kết quả và một vài kinh nghiệm bước đầu hoạt động của lực lượng trực ban tác
chiến phản ứng nhanh (Cảnh sát 113) Công an thành phố Hà Nội của tác giả Đỗ Xuân
Hàn và Hoàng Xuân Tú, Tạp chí Công an nhân dân, số 06/2000.
- Một số kết quả và kinh nghiệm trong tổ chức hoạt động của lực lượng Cảnh sát
phản ứng nhanh (Cảnh sát 113) của tác giả Đào Hữu Hòa, Tạp chí Cảnh sát nhân dân, số
7/2004.
- Về tổ chức hoạt động của lực lượng Cảnh sát phản ứng nhanh Công an thành
phố Hà Nội trong tình hình hiện nay của tác giả Trần Thị Hoa, Tạp chí Cảnh sát nhân
dân, số 11/2005.
Tuy nhiên, các bài viết này mới chỉ dừng lại ở góc độ nghiên cứu đề cập những
kết quả hoạt động thực tế của Cảnh sát PƯN Công an các địa phương, mang tính tổng kết
kinh nghiệm mà chưa đề cập được hệ thống những vấn đề mang tính cơ sở lý luận về tổ
chức và hoạt động của lực lượng này trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.
ở góc độ nghiên cứu hoạt động chuyên sâu, cho đến nay, chưa có một công trình
khoa học nào nghiên cứu một cách chuyên sâu về hoạt động đấu tranh phòng chống tội
phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Qua nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN Công an Hà Nội trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, tìm ra những hạn chế, vướng
mắc và nguyên nhân của những hạn chế đó, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả


hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN - Công an thành phố Hà Nội trong đấu tranh
phòng, chống tội phạm. Để đạt được mục đích nêu trên, nhiệm vụ đặt ra của đề tài là:
- Nghiên cứu, làm rõ những quy định trong các văn bản pháp lý về tổ chức, hoạt
động đấu tranh phòng chống tội phạm của Cảnh sát PƯN;
- Nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động đấu tranh phòng chống tội
phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN - Công an thành phố Hà Nội, kết quả đã đạt được, tồn
tại, thiếu sót và nguyên nhân;
- Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động đấu tranh phòng
chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN;
- Dự báo tình hình và đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt
động đấu tranh phòng chống tội phạm của Cảnh sát PƯN.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động của lực
lượng Cảnh sát PƯN trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.
- Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN - Công an thành
phố Hà Nội trong đấu tranh phòng, chống tội phạm từ năm 2002 đến tháng 6 năm 2006.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng, tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm của Đảng, Nhà nước, của ngành
Công an trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Trong quá trình nghiên cứu đề tài tác giả
sử dụng các phương pháp cụ thể sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp tổng kết thực tiễn, nghiên cứu điển hình.
- Phương pháp chuyên gia, tọa đàm trao đổi với các cán bộ chiến sĩ có kinh

nghiệm trong chỉ đạo, chỉ huy hoạt động của Cảnh sát PƯN và sử dụng các phương pháp
điều tra xã hội học khác.


6. Những đóng góp mới của đề tài
Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên, đề cập riêng về hoạt động đấu tranh phòng
chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN. Qua việc đi sâu nghiên cứu thực tiễn hoạt
động đấu tranh phòng chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN, đề tài chỉ ra những
vấn đề còn khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm
góp phần xây dựng và hoàn thiện lý luận về hoạt động phòng ngừa và đấu tranh chống tội
phạm.
Những kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức, chỉ
đạo thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN trong tình
hình hiện nay. Đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên
cứu, học tập trong các trường đào tạo lực lượng CSND.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 3 chương, 8 tiết.


Chương 1
Nhận thức chung về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của lực lượng
Cảnh sát phản ứng nhanh

1.1. Nhận thức về Cảnh sát phản ứng nhanh
1.1.1. Vài nét về sự hình thành, phát triển của Cảnh sát phản ứng nhanh
Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nước ta đã và
đang đạt được nhiều thành tựu to lớn trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, quốc phòng, an
ninh, văn hóa xã hội, hợp tác quốc tế với các nước trên thế giới và trong khu vực… Đời
sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng cao. Tốc độ phát triển đô thị

hóa nhanh nên đã hình thành nhiều loại hình địa bàn công cộng. Các nhu cầu về đi lại,
buôn bán, hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, hoạt động văn hóa thể thao, du lịch…
của nhân dân ngày càng nhiều và đòi hỏi cao hơn. Tuy nhiên, do tác động của những yếu
tố tiêu cực của cơ chế thị trường, đã làm nảy sinh những vấn đề tiêu cực và phức tạp mới.
Tình hình hoạt động của tội phạm và các vi phạm pháp luật có nhiều phức tạp ở các địa
bàn công cộng, các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân cũng dễ phát sinh và kéo theo nhiều
vấn đề phức tạp cần phải được can thiệp khẩn cấp của Công an để kịp thời ngăn chặn,
làm giảm mức độ thiệt hại và tính chất nghiêm trọng của sự việc.
Đặc biệt đáng chú ý một số loại tội phạm như: cướp, cướp giật, buôn bán ma túy,
tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, tội phạm có tổ chức… và các loại tệ nạn đang gia
tăng và có tính chất nghiêm trọng, táo bạo, trắng trợn, công khai hơn. Nhiều vụ việc xảy
ra rất nghiêm trọng và kéo dài nhưng chưa được sự can thiệp, ngăn chặn kịp thời nên bọn
tội phạm càng lộng hành, ngang ngược, gây dư luận xấu trong nhân dân. Xuất phát từ yêu
cầu của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ở địa bàn công cộng trong tình hình
mới, đòi hỏi phải thành lập một lực lượng phản ứng nhanh chuyên trách làm nhiệm vụ
ứng trực sẵn sàng tiếp nhận và giải quyết nhanh, kịp thời khi có vụ việc xảy ra.
Mặt khác, qua khảo sát tình hình thực tế ở một số địa phương cho thấy, việc tổ
chức tiếp nhận tin báo đến qua điện thoại số 113 chưa được tổ chức đồng bộ, thống nhất,


có nơi giao cho PV11, có nơi giao cho PC14, PC22… chưa thống nhất trong việc quy
định trách nhiệm cụ thể cho một lực lượng nào đảm nhận, chưa có lực lượng ứng trực
chuyên trách để tiếp nhận, giải quyết tin báo của nhân dân nên có nơi làm tốt, có nơi còn
đùn đẩy, né tránh dẫn đến xử lý tin báo không kịp thời, làm mất lòng tin của nhân dân.
Trong điều kiện hiện nay, hệ thống thông tin viễn thông đã và đang phát triển
mạnh mẽ, với mạng điện thoại rộng khắp sẽ là điều kiện thuận lợi để người dân khi phát
hiện tội phạm, vi phạm pháp luật hoặc bản thân đang bị tội phạm đe dọa tấn công đều có
thể sử dụng điện thoại để báo tin cho Công an yêu cầu cần can thiệp, giúp đỡ. Hơn nữa,
thực tế tâm lý của nhiều người không muốn trực tiếp đến trụ sở cơ quan Công an để báo
tin, vì vừa mất thời gian, vừa sợ bị trả thù, nghi kỵ. Do vậy, nếu tổ chức khai thác hệ

thống điện thoại số máy khẩn cấp 113 và vận động nhân dân sử dụng điện thoại 113 để
báo tin cho Công an thì vừa tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân báo tin, vừa đảm bảo
nhanh chóng, an toàn và chắc chắn sẽ nhận được sự ủng hộ của nhân dân.
Xuất phát từ tình hình và yêu cầu trên, ngày 26/4/1999 Bộ trưởng Bộ Công an đã
ban hành Chỉ thị số 02/1999/CT-BCA về việc "Tăng cường công tác Cảnh sát trật tự
trong tình hình mới" nhằm thống nhất nhận thức và định hướng chỉ đạo, đẩy mạnh các
mặt công tác nghiệp vụ cơ bản, nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng Cảnh sát trật
tự (CSTT) trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp
luật ở địa bàn công cộng. Một trong những nội dung chính của chỉ thị là giao cho Tổng
cục Cảnh sát phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu xây dựng đề án tổ chức lực
lượng Cảnh sát PƯN làm nhiệm vụ ứng trực 24/24 giờ để tiếp nhận và xử lý nhanh, ban
đầu các vụ việc về ANTT được báo đến số điện thoại khẩn cấp 113. Đồng thời, điều động
lực lượng nhanh chóng đến nơi xảy ra vụ việc tiến hành các biện pháp khẩn cấp để trấn
áp, ngăn chặn kịp thời những hành vi nguy hiểm đang hoặc sắp xảy ra, bắt giữ đối tượng
phạm tội quả tang, cấp cứu người bị thương, ổn định tình hình trật tự xã hội (TTXH). Bộ
trưởng cũng đã giao cho Tổng cục Cảnh sát chỉ đạo thí điểm công tác này ở Hà Nội,
Thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng để rút kinh nghiệm trước khi triển khai trong
phạm vi cả nước.
Sau hai năm chỉ đạo thí điểm ở các địa phương trên, lực lượng Cảnh sát PƯN đã
hoạt động có hiệu quả cao trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, đáp ứng


được nguyện vọng của nhân dân, được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành, đoàn
thể và nhân dân khen ngợi, uy tín của lực lượng CSND nói chung và Cảnh sát PƯN nói
riêng từng bước được nâng lên. Kết quả trên đã có cơ sở thực tiễn để xác định việc thành
lập lực lượng Cảnh sát PƯN là rất cần thiết và mang lại hiệu quả cao trong công tác
phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, giữ gìn TTATXH trong tình hình hiện nay.
Để phát huy kết quả trên, ngày 27/9/2001, Bộ trưởng Bộ Công an đã ban hành
Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA(X13) về thành lập Đội Cảnh sát PƯN ở Công an tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương và Quyết định số 944/2001/QĐ-BCA(X13) về quy định

công tác tiếp nhận, xử lý tin được báo đến Đội Cảnh sát PƯN để triển khai trên phạm vi
cả nước. Đến nay, các địa phương đã triển khai thành lập Đội Cảnh sát PƯN theo quyết
định của Bộ.
Sau năm năm hoạt động của Cảnh sát PƯN đã đi vào lòng dân và đã giữ vai trò
quan trọng trong phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, góp phần đảm bảo an ninh quốc
gia, giữ gìn TTATXH. Số điện thoại 113 trở thành "thương hiệu", gắn chặt với lực lượng
Cảnh sát PƯN - Cảnh sát 113. Khác với một số lực lượng nghiệp vụ khác, Cảnh sát PƯN
được tổ chức và ứng trực liên tục 24/24 giờ để tiếp nhận ngay và giải quyết nhanh ban
đầu mọi việc có liên quan đến ANTT, sau đó chuyển giao cho các đơn vị nghiệp vụ giải
quyết tiếp theo chức năng. Vì vậy, mọi thông tin có liên quan đến ANTT do nhân dân
yêu cầu đều được đáp ứng và giải quyết kịp thời, có hiệu quả và đã trở thành một địa chỉ
đáng tin cậy của nhân dân.
1.1.2. Khái niệm, vai trò của Cảnh sát phản ứng nhanh
* Khái niệm Cảnh sát phản ứng nhanh
Căn cứ Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA ngày 27 tháng 9 năm 2001 của Bộ
trưởng Bộ Công an cho thấy Cảnh sát PƯN là một lực lượng nghiệp vụ chiến đấu thuộc
lực lượng CSND. Cảnh sát PƯN có nhiệm vụ tổ chức lực lượng thường trực 24/24 giờ để
tiếp nhận những thông tin liên quan đến ANTT và yêu cầu chính đáng của nhân dân đề
nghị Công an giúp đỡ báo đến máy điện thoại khẩn cấp 113, để kịp thời xử lý nhanh tin
ban đầu theo quy định. Đồng thời, Cảnh sát PƯN tổ chức điều động lực lượng PƯN đến
nơi xảy ra vụ việc tiến hành các biện pháp ban đầu cần thiết, nhằm ngăn chặn hành vi vi


phạm pháp luật, như: bắt giữ đối tượng phạm tội quả tang; cấp cứu người bị thương; bảo
vệ hiện trường; bảo vệ tài sản của Nhà nước, của tập thể; tính mạng, tài sản công dân
Việt Nam và người nước ngoài; ổn định tình hình TTATXH nơi xảy ra; nắm tình hình có
liên quan đến vụ việc... bàn giao cho các đơn vị nghiệp vụ và Công an các cấp giải quyết
theo quy định. Trên cơ sở nghiên cứu các quy định trong các văn bản pháp lý và từ
nghiên cứu thực tiễn, có thể đưa ra khái niệm về Cảnh sát PƯN như sau:
Cảnh sát PƯN là một lực lượng nghiệp vụ có tính chiến đấu cao, cơ động nhanh,

tiếp nhận, kịp thời xử lý những thông tin ban đầu liên quan đến ANTT do nhân dân và
các cơ quan, tổ chức báo đến, tiến hành các biện pháp khẩn cấp nhằm ngăn chặn ngay
các hành vi vi phạm pháp luật, bắt giữ đối tượng phạm tội, giải quyết ban đầu các vụ
việc xảy ra để ổn định tình hình TTATXH, tạo điều kiện cho các lực lượng nghiệp vụ giải
quyết, xử lý có hiệu quả các vụ việc liên quan đến ANTT, góp phần đảm bảo sự ổn định
về TTATXH trên địa bàn công cộng và trong các khu vực dân cư.
* Vai trò của Cảnh sát phản ứng nhanh
- Cảnh sát PƯN là lực lượng nghiệp vụ có tính cơ động chiến đấu cao, giữ vai
trò quan trọng trong giải quyết những vụ việc phức tạp, đột xuất, nguy hiểm, cấp bách
xảy ra có liên quan đến ANTT.
Trong Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA(X13) ngày 27 tháng 9 năm 2001 của Bộ
trưởng Bộ Công an về thành lập Đội Cảnh sát PƯN ở Công an tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương, tại Điều 1 đã quy định: "Thành lập Đội Cảnh sát phản ứng nhanh thuộc Phòng
Cảnh sát trật tự hoặc thuộc Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương". Như vậy, Cảnh sát PƯN là lực lượng nghiệp vụ
trong hệ thống tổ chức bộ máy của lực lượng Cảnh sát quản lý hành chính (QLHC). Song
xuất phát từ nhiệm vụ đã được quy định và yêu cầu đặt ra đối với việc giải quyết, xử lý
các vụ việc phức tạp, cấp bách nên phương thức tổ chức hoạt động của Cảnh sát PƯN
luôn thể hiện tính cơ động chiến đấu cao, từ tổ chức lực lượng, điều động lực lượng tới
nơi xảy ra vụ việc đến chỉ đạo, chỉ huy lực lượng và áp dụng các biện pháp, chiến thuật
giải quyết các tình huống phức tạp, đều thể hiện tính cơ động nhanh, chủ động, sẵn sàng
ứng phó trước mọi diễn biến tình hình phức tạp xảy ra.


Từ đó cho thấy, hoạt động của Cảnh sát PƯN giữ vai trò rất quan trọng trong
việc giải quyết, ngăn chặn kịp thời các vụ việc phức tạp về ANTT, mang tính cấp bách
xảy ra. Với tính cơ động, chiến đấu cao, Cảnh sát PƯN luôn chủ động, có mặt nhanh nhất
tại nơi xảy ra vụ việc tiến hành các biện pháp khẩn cấp để trấn áp, ngăn chặn kịp thời những
hành vi nguy hiểm đang hoặc sắp xảy ra, làm giảm tính chất nguy hiểm, phức tạp của vụ việc
đang hoặc sẽ diễn ra, bắt giữ được nhiều đối tượng phạm tội quả tang, những đối tượng có

hành vi vi phạm pháp luật, tổ chức cấp cứu kịp thời người bị nạn, làm giảm tới mức thấp
nhất những thiệt hại về người và tài sản, lập lại ổn định tình hình TTXH ở nơi xảy ra vụ
việc. Báo cáo sơ kết 3 năm triển khai hoạt động của Cảnh sát PƯN cũng đánh giá: "Quyết
định thành lập lực lượng Cảnh sát PƯN là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp, có tác dụng
tốt với công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự trong giai
đoạn hiện nay cũng như lâu dài".
- Hoạt động của Cảnh sát PƯN vừa có vai trò quan trọng trong phòng ngừa,
ngăn chặn kịp thời hoạt động của tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ANTT,
vừa tạo điều kiện thuận lợi phục vụ cho các lực lượng nghiệp vụ điều tra có hiệu quả đối
với tội phạm xảy ra.
Do tính chất công tác, chức năng, nhiệm vụ của Cảnh sát PƯN nên hoạt động của
lực lượng này có tác dụng răn đe, nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đồng thời, đấu tranh ngăn
chặn kịp thời, có hiệu quả đối với hoạt động của tội phạm và các hành vi vi phạm pháp
luật về ANTT.
Đối với các thông tin về tội phạm, nhất là các vụ phạm pháp quả tang, khẩn cấp
và cần thiết phải có sự can thiệp của lực lượng Công an thì Cảnh sát PƯN là lực lượng
chủ động, thường có mặt nhanh nhất đến nơi xảy ra vụ việc để ngăn chặn kịp thời hành vi
phạm tội đang hoặc sắp diễn ra, làm giảm tới mức thấp nhất những thiệt hại về người và
tài sản, làm giảm tính chất nguy hiểm, phức tạp của vụ việc, bắt giữ được các đối tượng
phạm tội quả tang và các đối tượng vi phạm pháp luật khác. Những hoạt động này có tác
dụng phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời, có hiệu quả đối với hoạt động của tội phạm, đặc biệt là
các tội phạm nguy hiểm, hoạt động táo bạo, sử dụng vũ khí, các đối tượng côn đồ hung hãn,
tội phạm hoạt động theo các băng, ổ, nhóm. Thông qua đó, vô hiệu hóa, tước bỏ điều kiện
hoạt động của tội phạm; ngăn chặn không để xảy ra các vụ việc nguy hiểm, phức tạp về


ANTT, đồng thời, ngăn chặn các hành vi vi phạm khác không để phát sinh, phát triển
thành phạm pháp hình sự.
Hơn nữa, sự có mặt kịp thời của Cảnh sát PƯN còn tạo điều kiện thuận lợi cho
việc ổn định tình hình TTXH nơi xảy ra vụ việc, giải tán đám đông, giải quyết ùn tắc giao

thông, bảo vệ hiện trường, thu thập những tài liệu, chứng cứ, nắm được tên tuổi, địa chỉ
của những người có liên quan và những thông tin cần thiết ban đầu. Lực lượng Cảnh sát
PƯN tuy không có chức năng điều tra khám phá tội phạm, nhưng các thông tin tài liệu,
chứng cứ... mà lực lượng này thu thập được từ các biện pháp ban đầu là cơ sở rất quan
trọng phục vụ cho công tác điều tra, truy xét và xử lý vụ việc được sát đúng và có hiệu
quả hơn.
- Hoạt động của Cảnh sát PƯN góp phần quan trọng tạo niềm tin trong nhân
dân, thúc đẩy phong trào quần chúng phát hiện, tố giác tội phạm.
Việc tổ chức tiếp nhận thông tin nhanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho mọi cá
nhân, tổ chức, kể cả người nước ngoài tích cực tham gia vào công tác phòng ngừa, phát
hiện và đấu tranh chống tội phạm. Điện thoại 113 là địa chỉ tin cậy, dễ nhớ, dễ gọi, không
mất thời gian, khi cần có thể báo tin ngay các vụ việc về ANTT cho cơ quan Công an và
có thể hoàn toàn yên tâm tin tưởng sẽ được giải quyết kịp thời.
Đặc biệt, sự có mặt nhanh chóng, kịp thời, đủ sức mạnh quyền uy của Cảnh sát
PƯN đã làm cho trạng thái tâm lý của người dân và người bị hại tin tưởng và yên tâm
trước mọi sự đe dọa, tấn công của tội phạm. Kết quả hoạt động của Cảnh sát PƯN làm cho
quần chúng nhân dân tin tưởng vào sức mạnh của các cơ quan bảo vệ pháp luật, củng cố
niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và cơ quan Công an
nói riêng. Từ đó, người dân sẽ tích cực, chủ động tham gia vào công tác phòng ngừa, đấu
tranh chống tội phạm.
Có thể nói, việc thành lập Cảnh sát PƯN là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp, đây
là sự đổi mới phương thức hoạt động nhằm mang lại hiệu quả cao hơn trong công tác
phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và cũng thể hiện tính chiến đấu của lực lượng
Công an nhân dân (CAND). Đánh giá về vai trò của lực lượng này, báo cáo sơ kết 1 năm
triển khai hoạt động của Cảnh sát PƯN đã chỉ rõ: "... việc tổ chức lực lượng phản ứng


nhanh để kịp thời giải quyết các vụ phạm pháp xảy ra đã có tác dụng, hiệu quả cao trong
phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm, truy bắt được nhiều đối tượng phạm tội quả
tang, đỡ tốn kém nhiều công sức trong điều tra, truy xét... Đồng thời, tạo được sự chuyển

biến tích cực về trật tự an toàn xã hội, có tác động trực tiếp đến tâm lý tội phạm, nhất là
các băng ổ nhóm hoạt động manh động, có tổ chức theo kiểu "xã hội đen". Hạn chế nhiều
đến sự hoạt động công khai, ngang nhiên, coi thường pháp luật của bọn côn đồ, hung hãn,
chống người thi hành công vụ, động viên khích lệ được đông đảo nhân dân tích cực tố
giác tội phạm".
1.1.3. Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy và đặc điểm hoạt động của Cảnh
sát phản ứng nhanh
* Về chức năng của Cảnh sát phản ứng nhanh.
Cảnh sát PƯN là một bộ phận thuộc tổ chức bộ máy của ngành Công an nói
chung và lực lượng CSND nói riêng. Do vậy, tổ chức và hoạt động của Cảnh sát PƯN
không nằm ngoài mục đích thực hiện những nhiệm vụ cụ thể về bảo vệ an ninh quốc gia
và giữ gìn TTATXH mà Đảng, Nhà nước giao cho lực lượng CAND. Vì vậy, lực lượng
Cảnh sát PƯN có những chức năng sau:
- Tham mưu cho Nhà nước, lãnh đạo Công an các cấp để tổ chức chỉ đạo công
tác bảo vệ trật tự công cộng, trật tự đô thị.
Tham mưu đối với Nhà nước, Bộ Công an, các địa phương đề ra các chủ trương,
chính sách, biện pháp tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng Cảnh sát PƯN tiếp nhận, xử
lý mọi thông tin có liên quan đến ANTT một cách nhanh nhất, kịp thời nhất, góp phần
chủ động ngăn chặn, đấu tranh có hiệu quả đối với mọi hoạt động của tội phạm khi được
quần chúng nhân dân, các cơ quan, tổ chức báo tin.
Tham mưu trực tiếp cho Công an các tỉnh, thành phố đề ra các phương án tác
chiến, chiến thuật tuần tra kiểm soát, giữ gìn ANTT ở các địa bàn trọng điểm, phức tạp,
nhằm chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, ổn định ANTT, phát hiện, đấu tranh kịp
thời đối với hoạt động của tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật ở địa bàn công
cộng. Đồng thời, Cảnh sát PƯN còn tham mưu cho Công an tỉnh, thành phố trong việc tổ
chức lực lượng bảo vệ trật tự công cộng trên địa bàn quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc


tỉnh. Như vậy, Cảnh sát PƯN không trực tiếp giữ gìn trật tự công cộng, trật tự đô thị,
thực hiện công việc này là trách nhiệm của CSTT, Cảnh sát PƯN chỉ tham gia ở phạm vi,

cấp độ tham mưu, hướng dẫn về công tác bảo vệ trật tự công cộng, trật tự đô thị. Nhận
thức đúng chức năng này là cơ sở để tổ chức, phân công nhiệm vụ cho lực lượng Cảnh
sát PƯN đúng theo văn bản pháp lý quy định của Bộ Công an, không phân công lực
lượng Cảnh sát PƯN vừa thực hiện nhiệm vụ giữ gìn trật tự công cộng, trật tự đô thị như
ở một số địa phương hiện nay. Để khắc phục tình trạng trên, Bộ Công an cần phải có văn
bản quy định rõ ràng hơn về chức năng của lực lượng Cảnh sát PƯN, hướng dẫn thống
nhất trong toàn quốc, phân biệt rõ sự khác biệt giữa Cảnh sát PƯN với CSTT và Cảnh sát
cơ động.
- Lực lượng Cảnh sát PƯN thực hiện chức năng phòng ngừa, đấu tranh chống
tội phạm và các vi phạm pháp luật khác về ANTT.
Chức năng trực tiếp phòng ngừa, phát hiện đấu tranh chống tội phạm và các vi
phạm pháp luật khác về ANTT của Cảnh sát PƯN được thể hiện ở các nội dung sau:
Tổ chức xây dựng các phương án, chiến thuật tuần tra kiểm soát, giữ gìn
TTATXH ở các địa bàn trọng điểm, phức tạp về ANTT. Phát hiện, giải quyết, xử lý kịp
thời các hành vi vi phạm pháp luật về ANTT theo quy định. Chủ động phát hiện nguyên
nhân, điều kiện làm nảy sinh tội phạm và đề xuất các biện pháp khắc phục.
Duy trì chế độ trực ban tác chiến phản ứng nhanh 24/24 giờ trong ngày để tiếp
nhận, xử lý nhanh mọi vụ việc có liên quan đến ANTT và yêu cầu chính đáng của nhân dân
đề nghị Công an giúp đỡ được báo đến số điện thoại 113.
Tổ chức lực lượng, chuẩn bị các điều kiện về phương tiện, cơ sở vật chất, triển
khai phương án tác chiến tối ưu, đến nơi xảy ra vụ việc nhanh nhất, áp dụng các biện
pháp, chiến thuật nghiệp vụ một cách linh hoạt, sáng tạo để ngăn chặn kịp thời hoạt động
của tội phạm, các hành vi vi phạm pháp luật, ổn định ANTT trên địa bàn. Tiến hành các
biện pháp ban đầu cần thiết, nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật; bắt giữ đối
tượng phạm tội quả tang; cấp cứu người bị thương; bảo vệ hiện trường; bảo vệ tài sản
của Nhà nước, của tập thể; tính mạng, tài sản công dân Việt Nam và người nước ngoài;


ổn định tình hình TTATXH nơi xảy ra; nắm tình hình có liên quan đến vụ việc... trên cơ
sở đó bàn giao cho các đơn vị nghiệp vụ và Công an các cấp giải quyết theo quy định.

Như vậy, việc thực hiện chức năng này của Cảnh sát PƯN thể hiện tính phòng
ngừa thông qua ngăn chặn không để cho hành vi phạm tội và các vi phạm pháp luật
khác tiếp tục diễn ra hoặc khi hành vi đó đã diễn ra thì ngăn chặn không để xảy ra
những hậu quả xấu, đảm bảo được sự an toàn về người, tài sản cho nhân dân. Các biện
pháp thực hiện chức năng phòng ngừa, ngăn chặn đấu tranh chống tội phạm của Cảnh
sát PƯN là các biện pháp khẩn cấp để trấn áp, ngăn chặn tội phạm. Phạm vi thực hiện
chức năng này, Cảnh sát PƯN chỉ giải quyết ban đầu đối với vụ việc xảy ra có liên quan
đến ANTT khi cán bộ, nhân dân báo đến máy điện thoại 113, không đi sâu can thiệp
vào các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn của các lực lượng nghiệp vụ khác.
* Về nhiệm vụ của Cảnh sát PƯN.
Căn cứ Điều 2 Quyết định 943/2001/QĐ-BCA(X13) ngày 27 tháng 9 năm 2001
của Bộ trưởng Bộ Công an về thành lập Đội Cảnh sát PƯN ở Công an tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương, lực lượng Cảnh sát PƯN có những nhiệm vụ sau:
- Tổ chức lực lượng thường trực 24/24 giờ để tiếp nhận những thông tin liên
quan đến ANTT và yêu cầu chính đáng của nhân dân đề nghị Công an giúp đỡ báo đến
máy điện thoại khẩn cấp 113, để kịp thời xử lý nhanh tin ban đầu theo quy định.
Quy định nhiệm vụ trên để xác định rõ trách nhiệm của lực lượng Cảnh sát PƯN
phải thường xuyên tổ chức lực lượng ứng trực để tiếp nhận mọi thông tin có liên quan
đến ANTT khi công dân, các cơ quan, tổ chức báo đến máy điện thoại 113 và những tin
khác khi nhân dân yêu cầu sự giúp đỡ can thiệp của Công an.
- Điều động lực lượng phản ứng nhanh đến nơi xảy ra vụ việc tiến hành các biện
pháp ban đầu cần thiết, nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật; bắt giữ đối tượng
phạm tội quả tang; cấp cứu người bị thương; bảo vệ hiện trường; bảo vệ tài sản của Nhà
nước, tập thể; tính mạng, tài sản công dân Việt Nam và người nước ngoài; ổn định tình
hình TTATXH nơi xảy ra; nắm tình hình có liên quan đến vụ việc... trên cơ sở đó bàn giao
cho các đơn vị nghiệp vụ và Công an các cấp giải quyết theo quy định.


Nhiệm vụ trên mang tính cấp bách để phòng ngừa, ngăn chặn ngay những hành
vi vi phạm pháp luật, phạm tội. Nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát PƯN khi giải quyết các

vụ việc tại hiện trường là các biện pháp giải quyết ban đầu để ổn định tình hình, không
phải là hoạt động điều tra, khám phá, nhưng sẽ là cơ sở, tạo điều kiện thuận lợi cho các
lực lượng nghiệp vụ khác điều tra, xử lý, giải quyết ở giai đoạn tiếp theo.
- Truyền đạt, thông báo mệnh lệnh của Giám đốc Công an tỉnh, thành phố trực
thuộc Trung ương về những thông tin liên quan của vụ việc đến các đơn vị nghiệp vụ,
Công an các cấp để giải quyết theo thẩm quyền.
- Trực tiếp tuần tra kiểm soát giữ gìn TTATXH ở địa bàn phức tạp và trọng
điểm. Phát hiện, giải quyết, xử lý các hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp
luật.
Lực lượng Cảnh sát PƯN thực hiện nhiệm vụ tuần tra kiểm soát chỉ tập trung ở
những địa bàn phức tạp, trọng điểm, không tiến hành tuần tra kiểm soát thường xuyên ở
các địa bàn công cộng như lực lượng CSTT và Công an cơ sở. Tuy vậy, trong nhiệm vụ
này cần phải quy định rõ hơn hoạt động tuần tra kiểm soát của lực lượng Cảnh sát PƯN
khác gì với hoạt động tuần tra kiểm soát của lực lượng Cảnh sát cơ động, vì trên thực tế
tuần tra kiểm soát của lực lượng Cảnh sát cơ động cũng được tiến hành ở các địa bàn
trọng điểm, phức tạp vào những thời gian trọng điểm.
- Tham mưu giúp Trưởng phòng chỉ đạo, hướng dẫn lực lượng Cảnh sát trật tự ở
Công an quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh thực hiện công tác bảo vệ trật tự công
cộng, trật tự đô thị.
Năm nhiệm vụ quy định trong văn bản của Bộ Công an là cơ sở pháp lý để điều
chỉnh hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN, giúp Công an các địa phương có chỗ dựa
về mặt pháp lý để hướng dẫn, tổ chức, chỉ đạo hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN
trong thực tế công tác, chiến đấu. Trong các nhiệm vụ đó có hai nhiệm vụ mang tính chất
cơ bản, đặc thù của Cảnh sát PƯN là: Tổ chức lực lượng và phương tiện cần thiết để tiếp
nhận đầy đủ các thông tin về ANTT báo cho Công an qua hệ thống điện thoại khẩn cấp
113; tổ chức lực lượng ứng trực 24/24 giờ để sẵn sàng nhanh chóng cơ động nhanh đến
nơi xảy ra vụ việc để giải quyết ban đầu, tiến hành ngay các biện pháp khẩn cấp để ngăn


chặn hành vi vi phạm pháp luật đang hoặc sắp xảy ra nhằm hạn chế thiệt hại, giảm tính

chất nghiêm trọng, nguy hiểm, tiến hành truy bắt đối tượng phạm tội quả tang, yêu cầu
người vi phạm, người liên quan về trụ sở Công an gần nhất để giải quyết, tiến hành bảo
vệ hiện trường, bảo vệ dấu vết, ổn định tình hình trật tự, tổ chức cấp cứu người bị thương.
Tuy nhiên, theo các quy định hiện hành, trong các nhiệm vụ của Cảnh sát PƯN,
chưa có nhiệm vụ nào quy định về mối quan hệ phối hợp giữa lực lượng Cảnh sát PƯN
với các lực lượng nghiệp vụ khác và với Công an các cấp trong quá trình giải quyết các
vụ việc phức tạp về ANTT xảy ra. Chúng tôi cho rằng, cần phải quy định rõ vấn đề này
để xác định trách nhiệm của các lực lượng nghiệp vụ và Công an địa phương trong phối
hợp với lực lượng Cảnh sát PƯN giải quyết triệt để, có hiệu quả các vụ việc phức tạp xảy
ra.
Cùng với việc quy định nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát PƯN, trong các văn bản
pháp lý cũng cần quy định rõ quyền hạn của lực lượng này để đảm bảo cho việc thực hiện
nhiệm vụ, như: thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính, thẩm quyền trong việc áp dụng biện
pháp ngăn chặn và đảm bảo việc xử lý vi phạm hành chính, thẩm quyền khám người trong
trường hợp phạm tội quả tang...
Ngoài ra, theo chúng tôi, cần phải bổ sung thêm nhiệm vụ "Tổ chức xây dựng lực
lượng Cảnh sát phản ứng nhanh vững vàng về phẩm chất chính trị, trong sáng về đạo
đức, giỏi về nghiệp vụ chuyên môn, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà cấp trên giao
phó".
* Về tổ chức bộ máy của Cảnh sát PƯN.
Căn cứ Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA(X11) của Bộ trưởng Bộ Công an về
thành lập Đội Cảnh sát PƯN ở Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì tổ
chức bộ máy của Cảnh sát PƯN được quy định như sau:
+ ở Công an cấp tỉnh: Đội Cảnh sát phản ứng nhanh được thành lập thuộc phòng
CSTT (đối với địa phương có phòng CSTT) hoặc thuộc phòng Cảnh sát QLHC về TTXH
Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
+ ở Công an cấp huyện: đối với các thành phố trực thuộc Trung ương, được
thành lập Đội Cảnh sát PƯN thuộc Công an quận, huyện. ở các địa phương khác, Đội

CSTT thuộc Công an huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (nơi có Đội CSTT) thực hiện
chức năng phản ứng nhanh và những yêu cầu của Đội Cảnh sát PƯN theo quy định.
+ ở cấp phường: không có lực lượng Cảnh sát PƯN chuyên trách, mà Công an
phường phải tổ chức thực hiện chức năng PƯN trên địa bàn phường.
Đội Cảnh sát PƯN do Đội trưởng chỉ huy có từ 1 đến 2 Phó Đội trưởng giúp việc
và một số cán bộ chiến sĩ, do Giám đốc quyết định trong tổng biên chế Bộ ấn định cho
Công an tỉnh, thành phố.
Đội Cảnh sát PƯN có trụ sở thường trực và số máy điện thoại khẩn cấp gọi Công
an là 113, được trang bị các phương tiện thông tin liên lạc, phương tiện giao thông và
công cụ hỗ trợ cần thiết đảm bảo yêu cầu chiến đấu PƯN.
* Về đặc điểm hoạt động của Cảnh sát PƯN.
- Cảnh sát PƯN là lực lượng thường xuyên thường trực chiến đấu 24/24 giờ, tiếp
nhận, xử lý nhanh ban đầu các vụ việc có liên quan đến ANTT xảy ra do nhân dân, các
cơ quan, tổ chức báo tin.
Khác với các lực lượng nghiệp vụ khác, yêu cầu đặt ra đối với hoạt động của
Cảnh sát PƯN là mọi thông tin có liên quan đến ANTT được báo đến số điện thoại 113
phải được tiếp nhận và xử lý một cách nhanh nhất. Mục đích hoạt động của Cảnh sát
PƯN là ngăn chặn, đấu tranh ban đầu với các vụ việc về ANTT và hoàn tất các thủ tục để
chuyển giao cho các đơn vị nghiệp vụ và Công an cơ sở. Vì vậy, Cảnh sát PƯN đến hiện
trường càng sớm thì khả năng ngăn chặn tội phạm càng cao và hậu quả để lại càng nhỏ.
Với phương thức hoạt động cơ động nhanh và phương tiện tiếp nhận thông tin
thuận tiện, nên các thông tin liên quan đến hoạt động của tội phạm và các vi phạm pháp
luật thường được cán bộ, nhân dân báo đến số điện thoại khẩn cấp 113. Điều này đòi hỏi
lực lượng Cảnh sát PƯN phải tổ chức lực lượng thường trực chiến đấu 24/24 giờ trong
ngày để tiếp nhận, xử lý kịp thời các thông tin đó. Do tính cấp bách của các vụ việc xảy
ra nên đòi hỏi Cảnh sát PƯN phải nhanh chóng điều động lực lượng đến nơi xảy ra vụ
việc, tiến hành các các biện pháp khẩn cấp ngăn chặn kịp thời những hành vi nguy hiểm
cho xã hội, trấn áp, bắt giữ đối tượng phạm tội quả tang, bảo vệ an toàn tính mạng con

người, tài sản của Nhà nước, tập thể, tài sản công dân, nhanh chóng ổn định tình hình
TTATXH ở nơi xảy ra vụ việc.
Như vậy, Cảnh sát PƯN làm nhiệm vụ giải quyết ban đầu các vụ việc xảy ra có
liên quan đến ANTT để ổn định tình hình, không đi sâu vào các hoạt động nghiệp vụ đấu
tranh phòng, chống tội phạm của các lực lượng nghiệp vụ khác. Tuy vậy, Cảnh sát PƯN
thực hiện nhiệm vụ giải quyết nhanh, ban đầu các vụ việc xảy ra là cơ sở rất quan trọng
để nâng cao khả năng ngăn chặn tội phạm, làm giảm đến mức thấp nhất hậu quả thiệt hại
do tội phạm gây ra, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các lực lượng nghiệp vụ và
Công an các cấp giải quyết có hiệu quả các vụ việc đó ở giai đoạn tiếp theo. Từ đặc điểm
trên cho thấy, khi giải quyết các vụ việc xảy ra có liên quan đến ANTT do cán bộ, nhân
dân báo đến số điện thoại khẩn cấp 113 cần phải phân định rõ chức năng, nhiệm vụ giải
quyết của lực lượng Cảnh sát PƯN và chức năng nhiệm vụ giải quyết của các lực lượng
nghiệp vụ khác, đồng thời phải có quy chế phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng Cảnh sát
PƯN với các lực lượng nghiệp vụ khác có liên quan trong giải quyết các vụ việc xảy ra
có liên quan đến ANTT.
- Hoạt động của Cảnh sát PƯN mang tính chiến đấu cao, tính cơ động nhanh để
giải quyết kịp thời những vụ việc nguy hiểm, cấp bách xảy ra có liên quan đến ANTT.
Các vụ việc xảy ra có liên quan đến ANTT do công dân và các cơ quan, tổ chức
báo đến số điện thoại khẩn cấp 113 phần lớn là những vụ việc nguy hiểm, phức tạp, liên
quan đến hoạt động của các loại tội phạm hình sự nguy hiểm hoạt động táo bạo, mang
tính côn đồ hung hãn, sử dụng các loại vũ khí đâm thuê, chém mướn, thanh toán lẫn nhau
giữa các băng, nhóm tội phạm hoặc là các vụ việc mâu thuẫn phức tạp trong nội bộ nhân
dân có nguy cơ dễ dẫn đến phạm pháp hình sự... Vì vậy, để phòng ngừa, đấu tranh ngăn
chặn kịp thời hoạt động của các loại tội phạm nguy hiểm và các vi phạm pháp luật khác
về ANTT, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản công dân, đòi hỏi việc tổ chức lực lượng, chỉ
đạo, chỉ huy lực lượng Cảnh sát PƯN trong tiếp nhận, xử lý thông tin, giải quyết vụ việc
xảy ra, đều thể hiện tính mệnh lệnh chiến đấu của lực lượng vũ trang; các phương án, kế
hoạch triển khai lực lượng phải đảm bảo tính nhanh chóng, kịp thời, có đủ lực lượng,
phương tiện cần thiết, có mặt nhanh nhất tại nơi xảy ra vụ việc. Phương án, chiến thuật
trấn áp tội phạm, ngăn chặn hoạt động của tội phạm, các hành vi vi phạm pháp luật, xử lý

các tình huống phức tạp mang tính chiến đấu cao, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản công
dân, triệt tiêu các điều kiện, vô hiệu hóa hoạt động, không để bọn tội phạm tiếp tục gây
nguy hiểm cho xã hội, nhanh chóng lập lại sự ổn định tình hình TTATXH ở nơi xảy ra vụ
việc. Điều đó đòi hỏi việc tổ chức lực lượng Cảnh sát PƯN phải đảm bảo có đủ số lượng
cần thiết theo mô hình thành các đơn vị trực chiến, thường trực chiến đấu, luôn trong tư thế
sẵn sàng nhận nhiệm vụ, ứng phó, điều động lực lượng kịp thời để giải quyết các vụ việc
phức tạp xảy ra khi công dân, các cơ quan, tổ chức báo tin, yêu cầu hỗ trợ giúp đỡ. Cũng
từ đặc điểm trên đòi hỏi các cán bộ chiến sĩ lực lượng Cảnh sát PƯN phải được lựa chọn,
bồi dưỡng, huấn luyện đảm bảo có sức khỏe tốt, có bản lĩnh cao, có trình độ tác chiến
trong xử lý tình huống, được trang bị vũ khí, phương tiện mang tính chiến đấu.
- Hoạt động của Cảnh sát PƯN luôn đặt trong điều kiện nguy hiểm, phức tạp,
trực tiếp đối đầu với những đối tượng có hành vi côn đồ, hung hãn, manh động, hoạt
động táo bạo trắng trợn, sử dụng hung khí chống đối người thi hành công vụ.
Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát PƯN được quy định tại
Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA(X13) ngày 27/9/2001 của Bộ trưởng Bộ Công an cho
thấy: khi tiếp nhận thông tin về các vụ việc phức tạp xảy ra liên quan đến ANTT, lực
lượng Cảnh sát PƯN phải đến ngay nơi xảy ra vụ việc tiến hành các biện pháp giải quyết
ban đầu. Các hoạt động đó là: bằng mọi cách phải ngăn chặn ngay hành vi phạm tội, hành
vi vi phạm pháp luật, bắt giữ đối tượng phạm tội; xử lý các tình huống phức tạp, nguy
hiểm đe dọa trực tiếp đến sự an toàn về tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ
chức, cá nhân. Trong thực tế, khi tiến hành các hoạt động trên, lực lượng Cảnh sát PƯN
thường xuyên phải đối mặt với các tội phạm nguy hiểm, hoạt động manh động, táo bạo,
những đối tượng côn đồ, hung hãn, sẵn sàng sử dụng hung khí chống trả lại lực lượng
Cảnh sát. Điều đó đòi hỏi lực lượng Cảnh sát PƯN phải có tinh thần trách nhiệm cao
trước nhiệm vụ, công việc được giao, có bản lĩnh nghề nghiệp, mưu trí, dũng cảm, sẵn
sàng vượt mọi khó khăn, trở ngại với tinh thần cảnh giác cao, chủ động tấn công tội
phạm, linh hoạt, sáng tạo trong sử dụng các chiến thuật, biện pháp xử lý các tình huống
nguy hiểm phức tạp để vừa đảm bảo an toàn về người, tài sản cho cán bộ, nhân dân, vừa

đảm bảo được sự an toàn lực lượng trong đấu tranh ngăn chặn hoạt động của tội phạm.


- Địa bàn hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN và tính chất các vụ việc do
Cảnh sát PƯN tiếp nhận giải quyết đa dạng, phức tạp.
Phạm vi địa bàn hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN rất đa dạng, trên mọi địa
bàn, thành phố, thị xã, nông thôn, các khu công nghiệp; nơi nào xảy ra các vụ việc phức
tạp liên quan đến ANTT khi nhân dân, các cơ quan, tổ chức báo tin yêu cầu Cảnh sát
PƯN giải quyết, trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, không kể ngày, đêm, Cảnh sát
PƯN phải khẩn trương điều động lực lượng hoặc phối hợp với các lực lượng khác đến
nơi xảy ra vụ việc đảm bảo được nhanh chóng để trực tiếp giải quyết. Điều đó cho thấy
địa bàn hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN rất đa dạng, trong nhiều trường hợp địa
bàn xảy ra các vụ việc phức tạp ở xa trung tâm chỉ đạo, đường sá giao thông không thuận
lợi, nhưng với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra mang tính cấp bách, không thể trì hoãn được, lực
lượng Cảnh sát PƯN phải bằng mọi cách phối hợp với các lực lượng nghiệp vụ, các đơn
vị Công an sở tại nhanh chóng có mặt tại địa bàn để ngăn chặn kịp thời những hành vi
nguy hiểm, các tình huống phức tạp, không để xảy ra những hậu quả xấu cho xã hội.
Về tính chất các vụ việc do Cảnh sát PƯN tiếp nhận, giải quyết cũng đa dạng,
phức tạp, bao gồm các vụ việc về hình sự, tệ nạn xã hội, các vụ việc dân sự, mâu thuẫn
trong nội bộ nhân dân có nguy cơ dễ dẫn đến phạm pháp... Vì vậy, đòi hỏi lực lượng
Cảnh sát PƯN phải hiểu rõ, nắm vững địa bàn, tính chất vụ việc xảy ra, nắm vững cách
giải quyết, phương án giải quyết đối với từng loại vụ việc và các tình huống phức tạp có
thể xảy ra, để chủ động điều động lực lượng, phối hợp lực lượng có biện pháp, phương án
giải quyết hiệu quả vụ việc xảy ra.
1.2. Nhận thức về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của lực lượng
Cảnh sát phản ứng nhanh
1.2.1. Khái niệm, cơ sở pháp lý về hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm
của lực lượng Cảnh sát phản ứng nhanh
* Khái niệm hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát
PƯN

Trong quá trình hoạt động của mình Cảnh sát PƯN tiến hành nhiều biện pháp
khác nhau để góp phần hạn chế các nguyên nhân, điều kiện của tội phạm. Cụ thể là: tổ


chức tuần tra kiểm soát, giữ gìn TTATXH ở các địa bàn phức tạp và trọng điểm, thông
qua đó chủ động phát hiện và ngăn chặn kịp thời những tội phạm có thể xảy ra; tuyên
truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia vào công tác đấu tranh phòng chống tội
phạm. Đồng thời, với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình Cảnh sát PƯN trực tiếp
tiến hành hoặc phối hợp với các lực lượng khác để kịp thời xử lý các tin báo tố giác về tội
phạm, ngăn chặn ngay các hành vi phạm tội đang xảy ra. Mặt khác, các hoạt động cụ thể
của Cảnh sát PƯN như: bắt giữ đối tượng phạm tội quả tang; cấp cứu người bị thương;
bảo vệ hiện trường; bảo vệ tài sản của Nhà nước, của tập thể; tính mạng, tài sản công dân
Việt Nam và người nước ngoài; ổn định tình hình TTATXH nơi xảy ra; nắm tình hình có
liên quan đến vụ việc... là tiền đề rất quan trọng phục vụ cho công tác điều tra, truy xét và
xử lý vụ việc được sát đúng và có hiệu quả.
Từ những phân tích trên có thể đưa ra khái niệm: Hoạt động đấu tranh phòng,
chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN là việc sử dụng tổng hợp các biện pháp,
phương tiện do lực lượng Cảnh sát PƯN trực tiếp hoặc chủ động phối hợp với các cơ
quan, đơn vị, lực lượng nghiệp vụ tiến hành nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời tội
phạm và các yếu tố làm phát sinh tội phạm để chủ động phòng ngừa không để tội phạm
xảy ra.
* Cơ sở pháp lý về hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm của lực lượng
Cảnh sát PƯN.
Khoản 2 Điều 16 Luật Công an nhân dân quy định: lực lượng Cảnh sát nhân dân
có nhiệm vụ: "Chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh chống tội phạm và vi phạm
pháp luật về trật tự, an toàn xã hội, về bảo vệ môi trường; phát hiện nguyên nhân, điều
kiện phát sinh tội phạm, vi phạm pháp luật khác và kiến nghị biện pháp khắc phục; tham
gia giáo dục đối tượng vi phạm pháp luật tại cộng đồng theo quy định của pháp luật".
Cảnh sát PƯN là một trong những binh chủng thuộc lực lượng CSND, do vậy phải thực
hiện nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm theo sự phân công, phân cấp của ngành.

Đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng để Cảnh sát PƯN tiến hành các biện pháp nghiệp vụ
đấu tranh phòng, chống tội phạm theo chức năng, nhiệm vụ được giao.


Quyết định số 943/2001/QĐ-BCA(X13) của Bộ trưởng Bộ Công an về thành lập
Đội Cảnh sát phản ứng nhanh ở Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là cơ sở
pháp lý điều chỉnh trực tiếp hoạt động của lực lượng Cảnh sát PƯN trong phòng ngừa và
đấu tranh chống tội phạm.
Quy định về công tác tiếp nhận và xử lý tin được báo đến Đội Cảnh sát phản ứng
nhanh ban hành kèm theo Quyết định số 944/2001/QĐ-BCA(X13) của Bộ trưởng Bộ
Công an ngày 27 tháng 9 năm 2001 là cơ sở pháp lý quy định cụ thể, chi tiết nội dung,
quy trình, cách xử lý giải quyết, điều động lực lượng và nhiệm vụ cụ thể của từng chức
danh cán bộ chiến sĩ của Đội Cảnh sát PƯN; quy định phương thức chỉ huy, điều động
lực lượng nhằm bảo đảm được yêu cầu nhận tin đầy đủ, chính xác kịp thời và xử lý, điều
động lực lượng đến nơi xảy ra vụ việc được nhanh nhất, đáp ứng yêu cầu đấu tranh
phòng chống tội phạm trong những trường hợp cấp bách đặt ra.
Qua nghiên cứu cơ sở pháp lý về hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm của
lực lượng Cảnh sát PƯN cho thấy, sau năm năm triển khai thực hiện, hệ thống văn bản
pháp lý đảm bảo cho quá trình tổ chức và hoạt động của Cảnh sát PƯN có nhiều quy định
không còn phù hợp với thực tiễn nhưng chưa được bổ sung, sửa đổi. Quyết định số
943/2001/QĐ-BCA(X13) của Bộ trưởng Bộ Công an về thành lập Đội Cảnh sát PƯN ở
Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương mới chỉ lồng ghép và đề cập được một số
nhiệm vụ cơ bản của Cảnh sát PƯN. Điểm hạn chế lớn nhất của Quyết định này là chưa
chỉ rõ được chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể, quan hệ phối hợp và các điều kiện
đảm bảo cho hoạt động của Cảnh sát PƯN.
Quy định về công tác tiếp nhận và xử lý tin được báo đến Đội Cảnh sát PƯN ban
hành kèm theo Quyết định số 944/2001/QĐ-BCA(X13) của Bộ trưởng Bộ Công an ngày 27
tháng 9 năm 2001 đã đề cập được một số nội dung cơ bản về quy trình tiếp nhận và xử lý
thông tin của lực lượng Cảnh sát PƯN, tuy nhiên, quy định này còn hết sức chung chung,
thiếu rõ ràng, cụ thể nhất là trong việc chuyển giao thông tin, giải quyết vụ việc tại hiện

trường. Do vậy, đã dẫn đến tình trạng lúng túng, bị động, tùy tiện trong tiếp nhận và xử lý
thông tin.


1.2.2. Các biện pháp phòng ngừa tội phạm của lực lượng Cảnh sát phản ứng
nhanh
Phòng ngừa tội phạm là hoạt động của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội
và công dân bằng nhiều biện pháp hướng đến việc thủ tiêu những nguyên nhân, điều kiện
của tội phạm nhằm ngăn chặn, hạn chế làm giảm và từng bước loại trừ tội phạm ra khỏi
đời sống xã hội.
Do tội phạm là một hiện tượng xã hội vô cùng phức tạp, nó bị chi phối và ảnh
hưởng bởi nhiều yếu tố, nguyên nhân: kinh tế, chính trị, văn hóa, pháp luật... cho nên để
phòng ngừa tội phạm cần phải được tiến hành đồng bộ bằng nhiều biện pháp và nhiều lực
lượng ở tất cả các cấp, các địa phương, ở từng gia đình và từng cộng đồng.
Phòng ngừa tội phạm là một hoạt động xã hội, đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều
lực lượng, các tổ chức cũng như công dân. Tuy nhiên, do mỗi lực lượng, mỗi tổ chức, mỗi
công dân khi tham gia phòng ngừa tội phạm lại có chức năng, nhiệm vụ, vị trí khác nhau
trong hệ thống phòng ngừa tội phạm, vì thế cần phải xác định rõ vai trò của từng lực lượng
(chủ thể) tiến hành phòng ngừa tội phạm.
Lực lượng Cảnh sát PƯN căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mình tiến hành hoạt
động phòng ngừa tội phạm thông qua một số biện pháp chủ yếu sau:
- Vận động quần chúng phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm:
Lực lượng Cảnh sát PƯN thông qua hình thức vận động công khai, rộng rãi hoặc
cá biệt để phát huy tính tích cực, tự giác của quần chúng nhân dân vào công tác phát hiện,
tố giác tội phạm; hướng dẫn quần chúng nhân dân nắm được phương thức, thủ đoạn hoạt
động của tội phạm, khôn khéo, linh hoạt xử lý thông tin trong những trường hợp bất khả
kháng xảy ra, tạo thuận lợi cho Cảnh sát PƯN có điều kiện tiếp cận, giải quyết vụ việc
nhằm giảm tới mức thấp nhất những hậu quả xấu có thể xảy ra.
- Tổ chức hoạt động tuần tra, kiểm soát ở các địa bàn phức tạp và trọng điểm,
thông qua đó chủ động phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn kịp thời hoạt động của tội

phạm.


Thông qua hoạt động tuần tra kiểm soát ở các địa bàn phức tạp, trọng điểm, Cảnh
sát PƯN đã chủ động tước bỏ những điều kiện mà bọn tội phạm và phần tử xấu thường
chú ý lợi dụng tính chất phức tạp ở những địa bàn này để hoạt động. Mặt khác, sự hiện
diện của Cảnh sát PƯN tại các địa bàn này có tác dụng răn đe các đối tượng có ý định
phạm tội, làm cho các đối tượng không dám công khai, ngang nhiên thực hiện hành vi
phạm tội. Đồng thời, từ hoạt động tuần tra, kiểm soát sẵn sàng triển khai lực lượng giải
quyết các vụ việc khẩn cấp do Trung tâm chỉ huy điều động
- Xây dựng, thực hành các phương án giải quyết các tình huống phức tạp thường
xảy ra ở địa bàn công cộng để chủ động đấu tranh trấn áp kịp thời hoạt động của tội
phạm.
Phương thức hoạt động của Cảnh sát PƯN luôn mang tính khẩn trương, khép kín từ
khâu tiếp nhận tin đến điều động lực lượng kịp thời có mặt tại hiện trường để giải quyết
vụ việc xảy ra nhanh chóng. Nếu Cảnh sát đến hiện trường nhanh thì ngăn chặn kịp thời
hành vi nguy hiểm đang hoặc sắp xảy ra, hoặc bắt giữ ngay được đối tượng phạm pháp
quả tang. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong phòng ngừa tội phạm, không để tội phạm
xảy ra hoặc hạn chế, làm giảm thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra. Mặt khác, lực lượng
Cảnh sát PƯN thường xuyên phải trực tiếp giải quyết các vụ việc khẩn cấp do người dân
báo đến nên thường không biết trước được tính chất và phương thức thủ đoạn của tội
phạm. Do đó, đòi hỏi cán bộ chiến sĩ Cảnh sát PƯN phải thực hiện thành thạo các
phương án chiến đấu, quy trình giải quyết các vụ việc, các tình huống phức tạp, đột xuất
xảy ra thì mới hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Như vậy, xây dựng các phương án phòng ngừa tội phạm, các tình huống nghiệp
vụ và triển khai diễn tập các tình huống để chủ động đấu tranh khi có các vụ việc cụ thể
xảy ra là một biện pháp rất quan trọng, có tác dụng thiết thực trong công tác phòng ngừa
tội phạm của lực lượng Cảnh sát PƯN.
1.2.3. Các biện pháp đấu tranh chống tội phạm của lực lượng Cảnh sát phản
ứng nhanh

Bên cạnh hoạt động phòng ngừa tội phạm, lực lượng Cảnh sát PƯN còn trực tiếp
đấu tranh chống tội phạm thông qua các biện pháp: