Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MACH LẠC
CHO TRẺ 5-6 TUỔITHÔNG QUA MÔN VĂN HỌC
THỂ LOẠI KỂ CHUYÊN

I. Phần mở đầu
I.1. Lý do chọn đề tài:
Dạy tiếng mẹ đẻ cho trẻ tuổi mầm non có một ý nghĩa đặc biệt quan
trọng. Ngơn ngữ của trẻ phát triển tốt sẽ giúp cho trẻ nhận thức và giao tiếp tốt
góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Việc
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ trong giao tiếp sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận
với các môn khoa học khác như : Môn khám phá khoa học, làm quen với tốn,
âm nhạc, tạo hình...mà điều tơi muốn nói ở đây đặc biệt là thông qua bộ môn
làm quen văn học trẻ đọc thơ, kể chuyên, đóng kịch tạo cho trẻ được hoạt động
nhiều, giúp trẻ khả năng phát triển trí nhớ, tư duy và ngơn ngữ, khả năng cảm
thụ cái hay, cái đẹp, cái tốt cái xấu của mọi vật xung quanh trẻ. Giúp trẻ phát
triển ngôn ngữ cho trẻ là một nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục
tồn diện trẻ và tạo tiền đề cho trẻ trước khi vào lớp 1, hiện nay trẻ mầm non
việc tiếp cận với tác phẩm văn học còn nghèo nàn vốn từ, một phần trẻ không
biết diễn đạt sao chép mạch lạc, để giúp trẻ trong khi đọc, nghe, kể có sự chú ý
và có hiệu quả tối ưu nhất. Chính vì vậy tơi chọn đề tài “ Một số biện pháp phát
triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại
truyện kể”.
I.2. Mục tiêu và nhiệm vụ
Mục tiêu: Bản thân tơi nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích phát triển
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là phát triển khả năng nghe, hiểu ngơn ngữ, khả năng
trình bày có lơ gíc, có trình tự, chính xác và có hình ảnh nội dung.
Nhiệm vụ: Nghiên cứu một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể.

I.3. Đối tượng nghiên cứu
1
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

- Học sinh lớp lá 1 buôn K62 trường Mầm non Hoa Hồng
I.4. Phạm vi nghiên cứu
- Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông
qua môn văn học thể loại truyện kể.
I.5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp quan sát hoạt động của đồng nghiệp.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá chất lượng.

2
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lý luận :
“ Non sơng việt Nam có được trở lên vẻ vang hay khơng, Dân tộc Việt
nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay
khơng chính là nhờ phần lớn ở cơng lao học tập của các cháu”.

Câu nói của Hồ Chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho
hàng triệu người dạy và người học, đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải
truyền lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước. Dạy tiếng
mẹ đẻ cho trẻ tuổi mầm non có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ngơn ngữ của
trẻ phát triển tốt sẽ giúp cho trẻ nhận thức và giao tiếp tốt góp phần quan trọng
vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Mỗi từ cung cấp cho trẻ
phải dựa trên một biểu tượng cụ thể có ý nghĩa gắn liền bới âm thanh sử dụng
chúng. Nội dung vốn từ cung cấp cho trẻ cũng như hình thức ngữ pháp phải phụ
thuộc vào khả năng tiếp xúc, hoạt động nhận thức của trẻ
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một nhiệm vụ quan trọng trong chương
trình giáo dục tồn diện trẻ, chương trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ đã được
nhà giáo dục Liên Xô nổi tiếng Eiti-Khê va xem là khâu chủ yếu nhất của hoạt
động trong nhà trường mầm non, là tiền đề để thành công của công tác khác
Hiện nay việc trẻ em của chúng ta nói trống, nói khơng đủ câu, đủ nghĩa
chiếm một số lượng khơng nhỏ và rất khó cho việc tiếp cận với các tác phẩm
văn học bởi vì trẻ một phần nghèo nàn về vốn từ, một phần trẻ không biết diễn
đạt sao cho mạch lạc.
Tôi hy vọng rằng qua đề tài nghiên cứu này sẽ góp một phần bé nhỏ vào
việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
II.2. Thực trạng.
a. Thuận lợi, khó khăn.
- Thuận lợi
Lớp có đầy đủ cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng dạy học phục vụ cho
cô và trẻ. Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường phân công cho 2 giáo
viên đứng lớp đều trẻ, tâm huyết với ngành học, yêu nghề mến trẻ, có phẩm chất
3
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

nghề nghiệp, có trình độ chun mơn tiếp thu nhanh với những đổi mới trong
chương trình giáo dục mầm non.
Giáo viên luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu nhà
trường về chuyên môn tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập bồi dưỡng
chuyên môn nghiệp vụ.
Giáo viên đều là người địa phương gần trường, gần lớp, gần gũi với phụ
huynh.
- Khó khăn:
Là một giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm nên tổ chức các hoạt động
chưa thực sự linh hoạt.
Do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn, một số phụ huynh chưa thật sự
quan tâm đến việc học của con em mình nên sự phối kết hợp giữa giáo viên với
phụ huynh chưa thật sự có hiệu quả.
Trí nhớ trẻ cịn hạn chế, trẻ chưa biết hết khối lượng các âm tiếp thu cũng
như trật tự các từ trong câu, vì thế trẻ bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
73% kinh nhgieemj sống của trẻ còn nghèo nà, nhận thức hạn chế dẫn tới
tình trạng trẻ dùng từ khơng chính xác, câu lủng củng.
30% trẻ nói, phát âm sai do ảnh hưởng của người lớn xung quanh trẻ(Nói
tiếng địa phương)
Với những khó khăn như thế tơi phải dần dần khắc phục, sửa đổi và
hướng dẫn trẻ phát triển ngôn ngữ một cách đúng đắn nhất qua giao tiếp và tập
cho trẻ làm quen văn học thể loại truyện kể.
b. Thành công, hạn chế.
- Thành công:
Sau khi thực hiện đề tài ngôn ngữ của trẻ phát triển mạch lạc, rõ ràng hơn,
trẻ thích đi học, thích đến trường lớp hơn.
Giáo viên nắm vững phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động phong
phú, thu hút được trẻ, trẻ hoạt động tích cực.
- Hạn chế:

4
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Khi áp dụng đề tài, vì xen lẫn cả trẻ người kinh và trẻ đồng bào nên khả
năng tiếp thu chưa đồng đều, tỉ lệ đạt chưa tối đa.
c. Mặt mạnh, mặt yếu.
- Mặt mạnh:
Khi thực hiện đề tài, để lôi cuốn được sự tập trung chú ý của trẻ, địi hỏi
giáo viên phải ln học tập, nâng cao kiến thức, vì vậy mà chun mơn của giáo
viên ngày càng được nâng cao.
Giáo viên nắm vững phương pháp, có thêm nhiều kinh nghiệm để tổ chức
hoạt động.
Trẻ mạnh dạn, tự tin, sáng tạo hơn trong các hoạt động.
- Mặt yếu:
Để tổ chức tốt hoạt động giáo viên phải nắm vững kiến thức, trẻ đi học
chuyên cần tuy nhiên đa số trẻ ở đây là con em người dân lao động nên trẻ hay
theo bố mẹ đi rẫy vì vậy giáo viên gặp rất nhiều khó khăn trong việc truyền thụ
kiến thức.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
- Nguyên nhân thành công
Cơ sở vật chất của trường đầy đủ, có bộ đồ dùng cho bé làm quen văn
học.
Giáo viên có trình độ chun mơn, được đào tạo qua trường lớp, nhiệt
tình ln học hỏi tìm tịi để tạo ra những đồ dùng đồ chơi đẹp hấp dẫn để phục
vụ cho hoạt động.
- Nguyên nhân hạn chế
Một số trẻ là người đồng bào nên việc tếp thu kiến thức cịn chậm, chưa

thật sự tích cực trong hoạt động học.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
- Từ kết được phương pháp tổ chức cho trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc
tuy nhiên sự quả khái quát thực trạng của đề tài, tơi có thể đưa ra những phân
tích và đánh giá sau:
5
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

+ Giáo viên sáng tạo và linh hoạt trong quá trình tổ chức chưa cao nên
chất lượng giáo dục chưa hiệu quả. Chính vì vậy chưa lơi cuốn và thu hút được
trẻ, trẻ chưa hứng thú hoạt động.
+ Giáo viên nắm sáng tổ chức hoạt động chưa linh hoạt, khơng bao qt
trẻ tốt vì vậy việc khuyến khích trẻ hoạt động chưa được giáo viên chú trọng, trẻ
còn nhút nhát, chưa mạnh dạn và tự tin để tham gia hoạt động.
+ Giáo viên chưa thường xuyên cho trẻ tiếp xúc nhiều với các tác phẩm
văn học (Trong các hoạt động mọi lúc, mọi nơi), mà đa phần trẻ tiếp xúc với các
tác phẩm văn học thông qua các hoạt động học khi giáo viên tổ chức.
Chính vì nhận thấy được những bất cập trong việc tổ chức cho trẻ hoạt
động với các tác phẩm văn học, bản thân tơi đã mạnh dạn tìm tịi, học hỏi để tìm
cho mình những biện pháp có thể áp dụng trong q trình thực hiện hoạt động
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ.
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Những giải pháp, biện pháp nêu ra trong đề tài nhằm mục tiêu giúp trẻ
phát triển ngon ngữ mạch lạc được tốt hơn. Trẻ phát huy hết được tính tích cực,
chủ động, sáng tạo khi hoạt động.
Giáo viên trau dồi thêm kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ.

b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
Từ việc khảo sát chất lượng đầu năm của trẻ lớp lá 1 phân hiệu buôn K62
trường Mầm non Hoa Hồng tơi đã tìm ra một số biện pháp phát triển ngôn ngữ
mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể.
Biện pháp 1: Bồi dưỡng chuyên môn cho bản thân.
Để bản thân nắm được mục đích, ý nghĩa, yêu cầu, nội dung, phương
pháp về việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua môn văn
học thể loại truyện kể tơi tích cực tham gia vào các chuyên đề về phát triển ngôn
ngữ do nhà trường, các đơn vị bạn, phịng GD tổ chức. Ngồi ra để nắm vững
6
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

nội dung kiến thức và các yêu cầu về kỹ năng của “phát triển ngơn ngữ” một
cách chính xác, tơi tham gia vào các hình thức do nhà trường tổ chức như:
- Thảo luận kiến thức: Bản thân tôi tự nghiên cứu tài liệu, tự đặt ra những
câu hỏi có liên quan đến chun đề “Phát triển ngơn ngữ” để hỏi các đồng chí
chun mơn và giáo viên về vấn đề mình cịn băn khoăn, chưa hiểu.
- Để dạy trẻ phát triển ngơn ngữ có hiệu quả, ngồi việc giáo viên có kiến
thức về nội dung, phương pháp tổ chức. Giáo viên cần phải có kĩ năng về cách
truyền tải phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, hướng vào đề tài giáo dục. Vì
vậy tơi đã tham gia vào những chương trình do nhà trường tổ chức như dự thi
“Năng khiếu”: “Kể chuyện về Bác Hồ”, với nội dung thi rất phong phú. Với
hình thức này đã tạo cho tôi mạnh dạn, tự tin hơn khi cung cấp kiến thức cho trể
bằng nét mặt, cử chỉ, hành động của mình, lơi cuốn sự chú ý của trẻ, giúp giờ
hoạt động của trẻ thành công.
- Tham gia thao giảng, dự giờ đồng nghiệp.
Để lý thuyết và thực hành đi đơi với nhau, giúp bản thân có thể tiếp cận

được nội dung một cách sâu sắc. Sau các buổi bồi dưỡng chuyên môn, sinh hoạt
tọa đàm, thi năng khiếu, khi đã nắm vững kiến thức lý thuyết và có kĩ năng tơi
đã mạnh dạn đăng ký các tiết thao giảng, đặc biệt hoạt động văn học. Các tiết
thao giảng, tôi đã đầu tư chặt chẽ về nội dung hình thức, phương pháp dạy theo
hướng đổi mới. Sau khi chuyên môn, đồng nghiệp dự giờ thao giảng, tôi xin ý
kiến góp ý, rút kinh nghiệm cho tiết dạy của mình. Bên cạnh đó, bản thân tơi
cịn sắp xếp thời gian để dự giờ các đồng chí, đồng nghiệp trong trường và các
đơn vị bạn để học hỏi kinh nghiệm.
Biện pháp 2. Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ :
Trước hết cần tạo mơi trường tâm lí lành mạnh để trẻ thoải mái và cởi mở
khi giao tiếp với mọi người, dần dần trẻ cảm thấy tự tin và mạnh dạn trao đổi,
biểu đạt ý kiến cá nhân
- Tơi ln tận dụng diện tích phịng học, chú ý bố trí sắp xếp các đồ dùng,
đội hình để tạo môi trường học tốt và thoải mái cho trẻ .
7
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Góc trẻ làm quen với văn học
Khi thực hiện các hoạt động làm quen văn học thể loại truyện kể mà trọng
tâm là dạy kể chuyện sáng tạo thì tơi ln tận dụng khơng gian lớp học để trưng
bày các dụng cụ kể chuyện, như khung sân khấu, sắp đặt tranh và các con rối sao
cho trẻ dễ sử dụng, kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn.
Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể,
cách sử dụng tranh, sách tranh, rối mơ hình... để giúp trẻ cảm thụ được tác
phẩmvăn học đó là một cách tốt nhất.
Biện pháp 2. Tổ chức tiết học nhẹ nhàng, linh hoạt:
Tôi vào bài một cách sinh động để gây sự chú ý của trẻ. Tùy vào từng

chủ đề mà tơi sử dụng mơ hình cho phù hợp với tiết dạy.

8
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Dạy trẻ kể lại truyện: Để trẻ tái hiện lại một cách mạch lạc, diễn cảm tác
phẩm văn học mà trẻ được nghe. Trẻ sử dụng nội dung, hình thức ngơn ngữ đã
có sẵn của các tác giả và của giáo viên, tuy nhiên yêu cầu trẻ không học thuộc
lịng câu chuyện, trẻ phải kể bằng ngơn ngữ của chính mình, truyền đạt nội dung
câu chuyện một cách tự do thoải mái nhưng phải đảm bảo nội dung cốt truyện.
Giọng điệu của cô khi đọc thơ, kể truyện có một sức mạnh lay động và
lan tỏa rất lớn. Trẻ sẽ nhớ mãi khi được nghe cô kể một câu chuyện thật xúc
động hay đọc một bài thơ diễn cảm. Trẻ sẽ nhận ra được sức mạnh của ngôn
ngữ, biết cách sử dụng ngôn ngữ cho phù hợp. Chất trữ tình, vẻ đẹp của vần
điệu, tình yêu quê hương đất nước…thấm vào trẻ một cách tự nhiên, nhuần nhị
mà tinh tế. Vì vậy cơ giáo mầm non cần hiểu rõ điều này để giúp cho trẻ chở
thành những con người tinh tế, sâu sắc, có tâm hồn trong sáng, cao đẹp trong
tương lai. Nếu trẻ chỉ được nghe những lời nói cộc cằn, thơ lỗ thì tất yếu ngơn
ngữ của trẻ sẽ không thể trong sáng, lễ phép, không thể trở thành một trẻ ngoan,
một công dân tốt của xã hội tương lai được. Ngơn ngữ chính là nhân cách, là
tâm hịn, là con người. Dân gian ta có câu:
9
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Chim khơn kêu tiếng rãnh rang
Người khơn nói tiếng dịu ràng rễ nghe
Vì vậy việc trở thành những tấm gương sáng cho trẻ noi theo là nhiệm vụ
quan trọng bậc nhất của các co giáo trong trường mầm non.
Tổ chức hoạt động đa dạng dựa vào hoạt động trọng tâm. Ví dụ khi trọng
tâm là kể chuyện sáng tạo, tôi cho trẻ lựa chọn cách sử dụng trang phục, đồ dùng
phù hợp với nội dung câu chuyện trẻ sẽ kể dựa theo hình thức khác nhau.
+ Khi cho trẻ hoạt động ngoài trời:
Dạy trẻ kể về những sự vật hiện tượng xung quanh cuộc sống hàng ngày,
những điều trẻ đã biết, tưởng tượng... trẻ phải tự lựa chọn nội dung, hình thức,
ngơn ngữ, sắp xếp chúng theo một trình tự nhất định. Tơi chủ yếu tập cho trẻ kể
theo dạng: Kể chuyện miêu tả, kể chuyện theo chủ đề. Ví dụ: Miêu tả hiện tượng
thời tiết: Trời âm u, mây đen, gió thổi mạnh trời sắp mưa…
Kể chuyện theo chủ đề: Tôi chủ yếu rèn cho trẻ truyền đạt lại những sự
kiện xảy ra trong thời gian nhất định của nhân vật nào đó. Ví dụ: Truyện (Dê con
nhanh trí) con cáo giả vờ làm dê mẹ lúc dê đi vắng và nhúng chân vào chậu bột
cho chân trắng giống dê mẹ. Nhưng cáo vẫn bị dê con phát hiện và đuổi cáo đi.
+ Khi cho trẻ hoạt động góc:
Dạy trẻ kể theo trí giác: Khơng ngừng phát triển ngơn ngữ độc thoại nên
cho trẻ nói đúng ngữ pháp tư thế tác phong khi trẻ nói và phát triển các cơ quan
cảm giác. Bởi vì trẻ quan sát tốt mới miêu tả tốt. Mục đích nhằm phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ phát triển tư duy lô gíc, khả năng quan sát, trẻ tập trung
vào đồ chơi.
+ Dạy trẻ kể chuyện theo trí nhớ:
Mục đích phát triển ngôn ngữ mạch lạc, ghi rõ mẫu cần luyện. Chọn đề
tài phù hợp với nhận thức và kinh nghiệm của mình. Ví dụ: Ngày mai là ngày
cuối tuần các con ở nhà làm gì? Trẻ sẽ nhớ lại những việc đã làm hoặc đi chơi
như thế nào? kể lại cho cơ nghe. Tơi chọn hình thức cả lớp tham gia sau đó cho
cá nhân trẻ kể.
+ Dạy trẻ kể chuyện sáng tạo:

10
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

u cầu trẻ kể mạch lạc, lơ gíc, các câu nói phải đúng ngữ pháp, thể hiện
rõ ràng về ngơn ngữ có thể kể bằng mơ hình, hay bằng tranh, có thể hình thức cơ
kể một đoạn, rồi yêu cầu trẻ kể tiếp, tổ chức nhiều hình thức sinh động phát huy
trí tưởng tượng của trẻ.
Biện pháp 3. Sử dụng các loại rối trang phục, mơ hình, đồ dùng thu hút
sự chú ý của trẻ.
Tôi sử dụng các nguyên liệu mở như: Thanh tre, bìa cứng, gỗ, hộp xốp,
đất ...để làm thành những con vật xinh xắn, trẻ cũng có thể sử dụng được để kể
chuyện theo ý thích. Ví dụ: Từ bìa cứng, xốp làm những con vật ngộ ngĩnh, đa
dạng màu sắc để thu hút trẻ .
Ví dụ: Kể chuyện “Dê con nhanh trí’’ để gây hứng thú cho trẻ tôi chuẩn
bị một sân khấu rối, các con rối được làm bằng vải vụn được cải biên màu sắc
rực rỡ.
Ví dụ kể chuyện “Quả bầu tiên” để làm trang phục cho trẻ tôi dùng quần
áo để trẻ hoá thân vào các nhân vật nhập vai .
Biện pháp 4. Chú ý rèn nề nếp, rèn kỹ năng và kích thích sự sáng tạo của
trẻ:
Tổ chức cho trẻ làm việc theo nhóm để trẻ có cơ hội nói, trình bày, chia sẽ
những suy nghĩ của mình với các bạn, phát triển kĩ năng làm việc, hợp tác với
nhau: thảo luận, bàn bạc vì mục đích chung của nhóm. Đây là cơ hội để trẻ học
từ trẻ khác, học lấn nhau. Giáo viên cần khuyến khích mọi trẻ đều được tham
gia, tạo bầu khơng khí giao tiếp tích cực, tạo cơ hội cho trẻ luân phiên trình bày
các ý kiến chung của nhóm.
Trẻ biết chia nhóm kể chuyện, tạo cho trẻ cảm giác tự tin, mạnh dạn, linh

hoạt qua việc trẻ biểu diễn đóng kịch.
Tạo điều kiện cho trẻ thoả thuận và tự chọn vai kể của mình theo ý thích
về sự sáng tạo của trẻ, có thể dùng lời khuyến kích động viên trẻ thực hiện vai
diễn của mình.

11
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Theo phương pháp dạy học tích hợp với mơn làm quen văn học có thể
lồng ghép, kết hợp với tất cả các môn khác và giúp cho các bộ mơn khác trở lên
sinh động hơn.
Ví dụ: Mơn âm nhạc hoạt động bổ trợ đề tài: Câu truyện “Nhổ củ cải”
Cho trẻ vận động theo bài “Củ cải trắng”.
Biện pháp 5. Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thông qua lễ
hội, trò chơi:
Nhà văn hào vĩ đại người Nga M.Gorki đã nói “Vui chơi là cuộc sống của
trẻ” đúng vậy thơng qua những trị chơi đầy đam mê, trẻ bị cuốn hút vào mơi
trường đó và lĩnh hội kinh nghiệm sống thơng qua các trị chơi. Giáo viên khơng
gị ép trẻ khi dạy mà phải để trẻ hết sức tự nhiên. Đặc biệt là thông qua các trị
chơi, hiệu quả của việc phát triển ngơn ngữ là rất cao. Có rất nhiều trị chơi về
phát triển ngơn ngữ và các hoạt động đóng vai, đọc thơ, kể truyện thơng qua đó
sẽ thấy rằng ngơn ngữ của trẻ phát triển rất nhanh chóng và linh hoạt.
Ơn luyện mọi lúc mọi nơi cũng là biện pháp giúp trẻ ổn định, thông qua
các hoạt động tổ chức ngày lễ hội tổ chức cho trẻ hoạt động kể chuyện, đóng
kịch, theo một chương trình biểu diễn văn nghệ mà tất cả các trẻ được tham gia
nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ môn làm quen với văn học thể loại truyện kể cho
trẻ.

Ví dụ: Ngày hội 8-3 trẻ kể về “Em bé quàng khăn đỏ” hay ngày tết 1-6
kể về Bác Hồ với thiếu nhi, hay ngày 22-12 trẻ kể chuyện sáng tạo về chú bộ đội
, hoặc hội thi bé kể chuyện giỏi.
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi như:
+ Chơi đóng vai theo chủ đề :
Khi chơi đóng vai theo chủ đề, trẻ phải tham gia vào cuộc nói chuyện với
bạn để phân vai, trao đổi với nhau trong khi chơi, trẻ bắt chước các nhân vật mà
trẻ đóng vai, làm cho ngơn ngữ đối thoại của trẻ thêm phong phú và đa dạng .
Ví dụ: Chủ đề: Gia đình: Nấu ăn: Trẻ tự phân vai chơi của mình: Mẹ đi
chợ, nấu ăn, chăm sóc các con, ba đi làm, ông bà kể chuyện cho các cháu nghe .
+ Chơi đóng kịch:
12
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Có rất nhiều trị chơi khác nhau, tùy vào từng nội dung của bài học cụ thể,
tùy theo khả năng và sở thích của trẻ. Giáo viên có thể cùng trẻ chọn các trò
chơi cho phù hợp với việc rèn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng của bài học. Ví
dụ: Sau khi nghe kể truyện nhiều lần ta có thể sử dụng trị chơi đóng vai để các
trẻ diễn đạt lại ngôn ngữ của nhân vật cùng cử chỉ, điệu bộ, trang phục.
Tổ chức cho trẻ chơi đóng kịch là một phương pháp tốt để phát triển ngôn
ngữ đối thoại cho trẻ. Nội dung kịch được chuyển thể từ tác phẩm văn học mà
trẻ đã được làm quen. Trẻ làm quen với các mẫu câu văn học đã được gọt giũa
chọn lọc. Khi đóng trẻ cố gắng thể hiện đúng ngữ điệu, tính cách nhân vật mà trẻ
đóng, giúp cho ngơn ngữ của trẻ mang sắc thái biểu cảm rõ rệt .
Biện pháp 6. Xây dựng kế hoạch:
Tôi xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ trong một
năm như sau :

Tháng 9 - 10 bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giác âm
vị ( Cho trẻ nghe những bài hát, câu chuyện, ca dao..) tôi tạo điều kiện cho trẻ
tập trung chú ý luyện khả năng thính giác thơng qua các bài tập trị chơi: (Tai ai
thính, ai đốn giỏi) sửa sai cho trẻ về lỗi phát âm .
Tháng 11 - 12 tôi tập trung vào tăng vốn từ nói diễn cảm, rõ ràng, giải
thích nghĩa của từ khó, cho trẻ các bài tập luyện cơ quan phát âm thích hợp: Bà
bảo bé, bé búp bê, bé hồng, bé bé, búp bê ngoan nào. Phát triển vốn từ cho trẻ
thơng qua trị chơi: Đố con gì kêu, đố ai kể được nhiều nhất, đố ai nhanh, đố ai
đoán giỏi, đố ai nói ngược.
Tháng 1 - 2 tơi đào sâu vấn đề luyện trí nhớ thơng qua các bài thơ, đồng
dao, đặc biệt về những câu chuyện kể lôi cuốn và hấp dẫn gợi cho trẻ sử dụng
câu đơn giản, đủ nghĩa.
Tháng 3 - 4 - 5: Tôi xây dựng những trị chơi giúp cho trẻ nói đúng ngữ
pháp, nói mạch lạc, ví dụ: Nói theo mẫu câu như câu truyện “Cây khế” người
anh tham lam chiếm hết ruộng vườn, nhà cửa, trâu bị của cha mẹ để lại. Ví dụ
“Câu truyện Tích chu “Bà biến thành chim vì....trẻ nói bà muốn bà đi tìm nước
uống, hoặc tích chu ham chơi không lấy nước cho bà ...cô lưu ý thay đổi mẫu
13
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

câu khác nhau từ câu đơn giản đến câu phức tạp, từ câu phức tạp đến câu đơn
giản, đặt câu từ kết nối tuyện để trẻ có khả năng nói đúng ngữ pháp, phát triển
trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ.
Một khi đã có một số vốn từ phong phú trẻ sẽ tự tin kể chuyện, đóng kịch
một cách hứng thú hơn.
Biện pháp 7. Làm đồ dùng đồ chơi:
Tơi tận dụng các ngun vật liệu có sẵn ở địa phườg như: Sách báo, lịch

cũ, ống lon, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây khô, quần áo cũ nhằm tạo ra nhiều
đồ dùng chơi phục vụ cho tiết dạy.
Dựa vào từng chủ đề tôi triển khai kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi một
cách cụ thể mỗi chủ đề có một bộ đồ chơi phục vụ cho q trình giảng dạy và
vui chơi tôi cho các cháu vào hoạt động chơi góc để trẻ tạo ra nhừng đồ chơi
làm bằng lá cây, giấy vụn, hột hạt vẽ và tô màu những bức tranh, những hình
ảnh trẻ sưu tầm gợi mở cho trẻ tưởng tượng kể chuyện .
Từ những quần áo, vải vụn, ống giấy, tôi hướng dẫn trẻ làm ra những con
rối thật xinh xắn từ câu truyện cổ tích trẻ học được, sáng tạo ra những nhân
vật trẻ thích.
Khi kể chuyện tơi dùng những tranh ảnh sáng tác màu sắc đẹp để gây
hứng thú cho trẻ nghe, xem để trẻ biết cách sử dụng và giữ gìn đồ chơi .
Biện pháp 8. Phối hợp với phụ huynh:
Tôi trao đổi và vận động phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với
trẻ và lắng nghe trẻ nói, khi trị chuyện với trẻ phải nói rõ ràng mạch lạc, tốc độ
vừa phải để trẻ nghe cho rõ, cha mẹ người thân phải cố gắng phát âm đúng cho
trẻ bắt chước.
Khuyến khích phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh
khơng nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngơn ngữ
khơng chính xác
Tun truyền dưới hình thức, bảng tun truyền đẹp, thay đổi nơi dung và
hình thức phù hợp với chủ đề. ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật: Tết và mùa
14
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

xn, bảng tun truyền có những hình ảnh về tết và mùa xuân, câu thơ, câu
truyện, bài hát, đồng dao...có tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh.

Tuyên truyền bằng truyền thanh, đài phát thanh có nội dung theo chủ đề,
những câu truyện hấp dẫn vào giờ đón, trả trẻ để các cháu và phụ huynh được
nghe.
Làm bảng tin về chương trình dạy theo chủ đề trong tuần để phụ huynh
biết và phối kết hợp với giáo viên rèn thêm cho trẻ ở nhà.
Vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu, nguyên liệu như: Giấy, sách, những
lọ nhựa, quần áo cũ, vải vụn ...
c. Điều kiện thực hiện các giải pháp
Để thực hiện tốt các biện pháp nêu trên:
Giáo viên cần nắm vững phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động.
Giáo viên phải u thích mơn văn học, có năng khiếu về kể chuyện, yêu
nghề, mến trẻ, tự tìm tịi sáng tạo, học hỏi đồng nghiệp, tài liệu và truy cập
internet để có những biện pháp hay.
Giáo viên phải biết tham mưu với nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật
chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động học.
Giáo viên phải có kỹ năng giao tiếp tốt, biết vận dụng kiến thức chuyên
môn của mình để giải thích cho phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của việc
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, từ đó có được sự ủng hộ của phụ huynh.
d. Mối quan hệ giữa các biện pháp.
Các biện pháp nêu ra tuy khác nhau về mặt nội dung và phương pháp
nhưng đều có mối quan hệ mật thiết, khăng khít, hỗ trợ cho nhau.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Kết quả khảo nghiệm:
Sau một thời gian nghiên cứu đề tài đã đạt một số kết quả như sau:
- 95 % vốn từ của trẻ phát triển rõ rệt. Trẻ nói rõ ràng, mạch lạc hơn, nói
nhiều câu có nghĩa đầy đủ, trẻ đã phân biệt được ý nghĩa một số từ.
- 85% kinh nghiệm sống của trẻ đã phong phú hẳn lên, trẻ hứng thú tham
gia học, phát biểu, kể chuyện và đóng kịch.
15
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

- 85% trẻ kể chuyện theo trí nhớ tốt.
- 90% trẻ đã tham gia đóng kịch thể hiện vai diễn của mình tốt
- 90% trẻ phát âm chính xác hơn, mạch lạc hơn, ít sử dụng ngơn ngữ địa
phương.
- 100% Phụ huynh ủng hộ cho trẻ tham gia làm đồ dùng đồ chơi cho các
cháu như: Tranh ảnh, sách báo, truyện theo chủ đề, truyện sáng tạo, khâu rối tay
giống vải, góp phần phát triển ngơn ngữ mạch lạc cho trẻ, trẻ hứng thú khi học
môn văn học thể loại tryuện kể .
Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Qua đề tài nghiên cứu rèn cho trẻ nói mạch lạc thơng qua bộ mơn văn học
thể loại truyện kể là tổng hợp toàn bộ nội dung rèn luyện ngơn ngữ cho trẻ. Trẻ
nói mạch lạc chứng tỏ ngôn ngữ của trẻ đã đạt yêu cầu cao về mặt biểu hiện âm
thanh, từ diễn đạt, câu đúng ngữ pháp cũng như sự mạnh dạn trong giao tiếp.
Đây là một đề tài sát với thực tế của lớp lá 1 trường Mầm non Hoa Hồng
giúp giáo viên có thêm một số kinh nghiệm và biện pháp để giảng dạy tốt. Trẻ
phát triển toàn diện về mọi mặt chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1.
II.4. Kết quả.
Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp đã thu được kết quả
rất khả quan:
- Về giáo viên:
Giáo viên nắm vững phương pháp và hình thức tổ chức vì vậy được
chuyên môn đánh giá cao xếp loại tốt.
Được ban giám hiệu nhà trường quan tâm hơn, tạo điều kiện đi học
chuyên đề, học hỏi thêm kinh nghiệm tại sở, phịng giáo dục.
Được nhà trường phân cơng tổ chức dạy chuyên đề, hội giảng, thao giảng
cho đồng nghiệp dự giờ.

Được sự tin yêu của đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh
- Về phía trẻ:
Trẻ ngoan, có nề nếp. Tự tin mạnh dạn hơn trong các hoạt động đặc biệt
là hoạt động làm quen với văn học thể loại truyện kể.
16
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Trẻ nói rõ ràng, mạch lạc hơn, nói nhiều câu có nghĩa đầy đủ, trẻ đã phân
biệt được ý nghĩa một số từ.
Kinh nghiệm sống của trẻ đã phong phú hẳn lên, trẻ hứng thú tham gia
học, phát biểu, kể chuyện và đóng kịch.

III. Phần kết luận, kiến nghị
III.1. Kết luận:
Ngành giáo dục mầm non là ngành học đặc biệt quan trọng trong sự
nghiệp đào tạo con người mới, là cơ sở hình thành và phát triển con người.
Chính vì vậy là một giáo viên mầm non ln cần có phẩm chất đạo đức, lối
sống, tư tưởng, lập trường vững vàng. Luôn bồi dưỡng, trau dồi kiến thức, rèn
luyện kỹ năng phát âm chuẩn cho trẻ vì kỹ năng này đóng một vị trí rất quan
trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, giúp trẻ có thêm nhiều vốn từ mới làm
giàu cho kho tàng kiến thức của trẻ.
Luyện cho trẻ nói mạch lạc thơng qua bộ mơn làm quen văn học thể loại
truyện kể là sự tổng hợp tồn bộ nội dung rèn luyện ngơn ngữ. Nói mạch lạc chứng
tỏ ngôn ngữ của trẻ đã đạt yêu cầu cao về mặt biểu hiện âm thanh, từ diễn đạt, câu
đúng ngữ pháp, cũng như sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp. Đề tài nghiên cứu này
sẽ làm cơ sở vững chắc cho việc học tập của trẻ những năm tiếp theo .
Việc rèn cho trẻ nói mạch lạc hiện nay là một vấn đề rất quan trọng, nên

mỗi giáo viên không chỉ rèn cho trẻ tốt qua các tiết học mà bên cạnh đó phải rèn
luyện bản thân để có trình độ chun mơn dạy tốt, mang tri thức thắp sáng thế
hệ mầm non, phấn đấu tất cả vì: Trẻ thơ thân yêu.
Trên đây là một số biện pháp hữu ích nhằm giúp trẻ phát triển ngơn ngữ
mach lạc qua bộ môn làm quen văn học. Tôi rất mong được sự ủng hộ của các
đồng nghiệp và của các cấp lãnh đạo.
III.2. Kiến nghị:
- Đối với giáo viên:
Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc cần có phương pháp, biện pháp,
hình thức dạy học phù hợp với sự tiếp thu của trẻ. Tránh các phương pháp, biện
17
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

pháp gị bó đơn điệu với nội dung nghèo nàn làm ảnh hưởng tới sự pháp triển trí
tuệ và nhân cách của trẻ mầm non.
Cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho giáo viên và trẻ hoạt động. Giáo viên
cần kết hợp lồng ghép với nhiều môn học khác để trẻ tiếp thu khơng bị nhàm
chán.
Cần khuyến khích trẻ tích cực chủ động, sáng tạo tham gia vào các hoạt
động tìm tịi, khám phá phát hiện .
Tổ chức môi trường giáo dục và chế độ sinh hoạt hằng ngày phong phú,
xây dựng bầu khơng khí giao tiếp tích cực, khuyến khích các hoạt động tự lực
giải quyết vấn đề, tự diễn đạt những suy nghĩ bằng lời nói của trẻ, quan sát giúp
trẻ hành động theo nguyên tắc phát triển.
- Đối với nhà trường
Cần tăng cường hơn nữa các lớp tập huấn, tổ chức cho giáo viên tham
quan học tập ở các đơn vị bạn.

Bổ sung thêm một số đồ dùng, đồ chơi để giáo viên tổ chức hoạt động đạt
hiệu quả hơn.
Băng Adrênh, ngày 25 tháng 12 năm 2014
Người viết

Trịnh Thị Hằng

Nhận xét của hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

18
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Tài liệu tham khảo
1. Phương pháp dạy trẻ học nói thế nào (Tác giả: Kha - Hai - Nơ - Đích.
NXB1990).
2. Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 -6 tuổi .
3. Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua bộ môn làm quen với văn
học .
4. Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em: www mam non.com .
5. Tâm lý học trẻ em .
6. Giáo trình văn học trẻ em.

19
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua môn văn học thể loại truyện kể

Mục lục
Nội dung

Trang
1
1
1
1
1
1
2
2
2
4
11
11
11
12

Phần mở đầu
Lý do chọn đề tài
Mục tiêu và nhiệm vụ
Đối tượng nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu
Phần nội dung
Cơ sở lý luận
Thực trạng
Giải pháp, biện pháp
Kết quả
Phần kết luận, kiến nghị
Kết luận
Kiến nghị

20
Người thực hiện: Trịnh Thị Hằng-Trường Mầm non Hoa Hồng