3.4 điểm làm việc của bơm trong hệ thống lưới

21

3.4 ióứm laỡm vióỷc cuớa bồm trong hóỷ thọỳn g lổồùi - Sổỷ
õióửu chốnh bồm ly tỏm:
Khi bồm laỡm vióỷc trong lổồùi:
Q bồm = Q lổồùi
H bồm = H lổồùi
Giao õióứm A cuớa õổồỡng õỷc tờnh bồm vaỡ õổồỡng õỷc tờnh
lổồùi chờnh laỡ õióớm laỡm vióỷc cuớa bồm trong hóỷ thọỳng lổồùi.
3.4.1 ổồỡng õỷc tờnh lổồùi:
Xeùt 1 bồm laỡm vióỷc trong hóỷ thọỳng nhổ hỗnh veợ, bồm nổồùc tổỡ
bóứ A lón bóứ B qua ọỳng huùt lh,dh, h, h vaỡ ọỳng õỏứy lõ,dõ, õ, õ
xỏy dổỷng õổồỹc pt cọỹt aùp lổồùi vaỡ õổồỡng õỷc tờnh lổồùi.
Lổu lổồỹng vaỡ cọỹt aùp laỡm vióỷc cuớa bồm õổồỹc xaùc õởnh thọng
qua caùc thọng sọỳ cuớa hóỷ thọỳng lổồùi.

H'
HA
HA,n'

A'

A

Hlổồùi(Q)

HBồm(Q) [n]
An'
HBồm(Q) [n']
A
Q'

QA

(Q)

- Xỏy dổỷng õổồỡng õỷc tờnh lổồùi:
Goỹi ev, er laỡ nng lổồỹng õồn vở taỷi mt cừt vaỡo vaỡ mt cừt ra cuớa
bồm:
Hbồm= er - ev
Tờnh er vaỡ ev thọng qua caùc thọng sọỳ cuớa hóỷ thọỳng lổồùi:


22

Vióỳt pt Ber cho mt cừt A vaỡ mt cừt vaỡo cuớa bồm:
zA +

p A v 2A
+
= e v + h whut
2g

Vióỳt pt Ber cho mt cừt ra vaỡ mt cừt B:
er = zB +

H Bom

p B v B2
+
+ h wday

2g


p B v 2B
p A v 2A
= e r e v = z B +
+ zA +
+
+ h whut + h wday
2g
2g

2

H
K.Q

p B p A v 2B v 2A
= ( z B z A ) + +
+ hw

2g 2g


luoi tinh

H Bom

H luoi

Kóỳt luỏỷn:
1) Cọỹt aùp bồm duỡn g õóứ khừc phuỷc yóu cỏửu cuớa cọỹt aùp
lổồùi
2) Cọỹt aùp lổồùi bao gọửm :
- ọỹ chónh Z cuớa mỷt thoaùng bóứ õỏứy vaỡ bóứ huùt
- ọỹ chónh aùp suỏỳt trón mỷt thoaùng bóứ õỏứy vaỡ bóứ huùt, = 0 nóỳu
hai bóứ hồớ.
- ọỹ chónh õọỹng nng giổợa mỷt thoaùng bóứ õỏứy vaỡ bóứ huùt
(thổồỡng bũng 0)
- Tọứn thỏỳt nng lổồỹng trong ọỳng huùt vaỡ ọỳng õỏứy.
Vỏỷy
Hlổồùi = Hlổồùi tộnh + K.Q
3.4.2 ióửu chốnh sổỷ laỡm vióỷc cuớa bồm:
Nhióỷm vuỷ cuớa õióửu chốnh bồm laỡ õóứ cung cỏỳp cho hóỷ thọỳng
lổồùi 1 lổu lổồỹng Q' theo yóu cỏửu.


23

Âiãưu ny gáy ra sỉû thay âäøi cạc thäng säú lm viãûc cå bn ca
båm (Q,H,N,η) nhỉ â tháúy trong âỉåìng âàûc tênh. Sỉû âiãưu
chènh lỉu lỉåüng cọ thãø âỉåüc thỉûc hiãûn theo cạc cạch sau:
1) Âiãưu chènh van trãn âỉåìn g äún g âáøy , giỉỵ ngun säú
vn g quay ca båm (âàûc tênh lỉåïi bë thay âäøi (ζâ → ζ'â), giỉỵ
ngun âàûc tênh båm)
Khi âiãưu chènh van (gim âäü måí), täøn tháút qua van tàng lãn,
âỉåìng âàûc tênh lỉåïi s thay âäøi (cạc âỉåìng nẹt âỉït) âiãøm lm
viãûc A s dëch chuøn vãư phêa trại trãn âỉåìng âàûc tênh båm
âãún A' cọ cạc thäng säú lm viãûc måïi Q’,H’,N’. Tiãúp tủc gim
âäü måí ca van, täøn tháút qua van cng tàng, âỉåìng âàûc tênh lỉåïi

cng däúc lãn v âiãøm lm viãûc tiãúp tủc dëch vãư phêa trại.
Tọm lải âiãưu chènh lỉu lỉåüng bàòng cạch âọng dáưn van trãn
âỉåìng äúng âáøy tỉïc l âỉa thãm vo hãû thäúng 1 sỉïc cn thy lỉûc
(täøn tháút qua van), chè sỉí dủng khi cáưn âiãưu chènh gim lỉu
lỉåüng so våïi lỉu lỉåüng åí chãú âäü lm viãûc täúi ỉu.
Phỉång phạp âiãưu chènh ny khäng cọ låüi vãư tênh kinh tãú nàng
lỉåüng, tuy nhiãn do tênh âån gin, dãù váûn hnh nãn phỉång
phạp ny thỉåìng âỉåüc sỉí dủng räüng ri.
Van âiãưu chènh thỉåìng âàût trãn âỉåìng äúng âáøy, trạnh âàût van
trãn âỉåìng äúng hụt vç cọ thãø dáùn âãún xám thỉûc, nh hỉåíng âãún
sỉû lm viãûc ca hãû thäúng.
2) Âiãưu chènh bàòn g cạc h thay âäøi säú vn g quay ca
trủc båm (thay âäøi âỉåìng âàûc tênh båm, giỉỵ ngun âỉåìng
âàûc tênh lỉåïi: âiãøm lm viãûc âỉåüc xạc âënh trãn âỉåìng âàûc tênh
lỉåïi)


24

Nóỳu bồm coù thóứ õióửu chốnh õổồỹc sọỳ voỡng quay, thỗ phổồng
phaùp õióửu chốnh lổu lổồỹng bũng caùch thay õọứi sọỳ voỡng quay
thóứ hióỷn nhióửu ổu õióứm.
Trón õọử thở laỡ caùc õổồỡng õỷc tờnh cuớa bồm ổùng vồùi caùc sọỳ voỡng
quay n vaỡ n'õọử thở. Caùc õióứm laỡm vióỷc tổồng ổùng vồùi caùc sọỳ voỡng quay seợ
laỡ A vaỡ Ao' vaỡ caùc lổu lổồỹng tuồng ổùng laỡ Q,Q, caùc cọỹt aùp
tổồng ổùng laỡ H, Ho. Bũng phổồng phaùp naỡy, caớ lổu lổồỹng vaỡ
cọỹt aùp õóửu giaớm khi sọỳ voỡng quay giaớm, khọng coù mọỹt phỏửn
nng lổồỹng tọứn thỏỳt naỡo phaùt sinh thóm vaỡ do õoù phổồng phaùp
naỡy coù nhióửu ổu õióứm so vồùi phổồng phaùp trón, tuy nhión vỏựn

khọng õổồỹc thọng duỷng bũng phổồng phaùp trón do phaới sổớ
duỷng õọỹng cồ õióỷn coù thóứ thay õọứi sọỳ voỡng quay laỡ rỏỳt tọỳn
keùm.
3) ióửu chốnh bũng phổồng phaùp õỷt baùnh dỏựn hổồùng taỷi cổớa
vaỡo baùnh cọng taùc :
Sổớ duỷng 1 baùnh dỏựn hổồùng bao gọửm nhióửu caùnh dỏựn hổồùng õỷt
taỷi lọỳi vaỡo cuớa baùnh cọng taùc. Caùc caùnh dỏựn hổồùng coù thóứ xoay
quanh truỷc cuớa noù vaỡ do õoù laỡm thay õọứi õọỹ mồớ, khi caùc caùnh
õoùng hoaỡn toaỡn thỗ Q=0.
4) ióửu chốnh bũng phổồng phaùp kóỳt hồỹp:
Trong thổỷc tóỳ ta thổồỡng kóỳt hồỹp 2 phổồng phaùp 1 vaỡ 2, duỡng
õọỹng cồ coù nhióửu cỏỳp tọỳc õọỹ vaỡ kóỳt hồỹp vồùi van trón õổồỡng ọỳng
õỏứy õóứ õióửu chốnh õaỷt lổu lổồỹng yóu cỏửu.
3.5 Gheùp bồm:
3.5.1 Gheùp song song:


25

Mọỹt hóỷ thọỳng lổồùi coù thóứ õổồỹc cung cỏỳp chỏỳt loớng bồới nhióửu
bồm. Khi lổu lổồỹng thay õọứi lồùn do yóu cỏửu theo ngaỡy hay
theo muỡa cuớa maỷng lổồùi, vióỷc õióửu chốnh lổu lổồỹng õổồỹc thổỷc
hióỷn tọỳt nhỏỳt laỡ bũng caùch gheùp song song caùc bồm vaỡ thay õọứi
sọỳ bồm laỡm vióỷc õóứ thay õọứi lổu lổồỹng.

B

A

Q = Q1 + Q2 + Q3 + ...

Hlổồùi = H1 = H2 = H3 = ...
3.5.2 Gheùp nọỳi tióỳp:
Trong trổồng hồỹp hóỷ thọỳng coù yóu cỏửu vóử cọỹt aùp lồùn hồn cọỹt aùp
cuớa 1 bồm, ta coù thóứ gheùp nọỳi tióỳp caùc bồm õóứ thoớa maợn yóu
cỏửu vóử cọỹt aùp cuớa hóỷ thọỳng. Cọỹt aùp laỡm vióỷc cuớa hóỷ thọỳng bũng
tọứng cọỹt aùp cuớa caùc bồm gheùp khi bồm laỡm vióỷc taỷi chóỳ õọỹ lổu
lổồỹng naỡy.
Q1 = Q2 =.......= Qlổồùi
Hlổồùi= H1+H2+...


26

Khi õióửu kióỷn cho pheùp, vióỷc choỹn 1 bồm khaùc coù õuớ cọỹt aùp
yóu cỏửu õóứ laỡm vióỷc trong hóỷ thọỳng seợ thuỏỷn tióỷn vaỡ kinh tóỳ
hồn nhióửu so vồùi gheùp nọỳi tióỳp caùc bồm.
3.6 Luỏỷt tổồng tổỷ (õọửn g daỷn g trong maùy caùn h dỏựn ) :
3.6.1 Nhừc laỷi caùc quan hóỷ tổồng tổỷ cuớa 2 maùy caùnh dỏựn ồớ
chóỳ õọỹ laỡm vióỷc tổồng tổỷ:
Caùc thọng sọỳ Khi D2 thay õọứi Khi n thay õọứi Khi D2,n cuỡng thay õọứi

Q
H
N

D
Q a = Q b 2 a
D2b

3

n
Q a = Q b a
nb

D
H a = H b 2 a
D2b

2

n
H a = H b a
nb

D
N a = N b 2 a
D2b

5

n
N a = N b a
nb

D
Q a = Q b 2 a
D2b

3

na

nb

2

na

nb

2

5

na

nb

3

2

D
H a = H b 2 a
D2b

3

D

N a = N b 2 a
D2b

3.6.2 Lỏỷp õổồỡng õỷc tờnh mồùi cuớa bồm khi sọỳ voỡng quay
thay õọứi:
Cho õổồỡng õỷc tờnh H=f(Q) tổồng ổùng vồùi sọỳ voỡng quay n a,
õổồỡng õỷc tờnh cuớa bồm khi bồm laỡm vióỷc vồùi sọỳ voỡng quay n b
> na seợ õổồỹc xỏy dổỷng tổỡ caùc õióứm laỡm vióỷc tổồng tổỷ giổaợ 2 sọỳ
voỡng quay naỡy.
Goỹi Qa vaỡ Ha laỡ toỹa õọỹ cuớa 1 õióứm 1a bỏỳt kyỡ trón õổồỡng õỷc
tờnh ổùng vồùi sọỳ voỡng quay na, õióứm laỡm vióỷc 1b taỷi sọỳ voỡng
quay nb vaỡ tổồng tổỷ (cuỡng hióỷu suỏỳt) vồùi õióứm 1a seợ thoớa maợn
phổồng trỗnh tổồng tổỷ sau:


27

nb
Q' b = Q'a
na

;

nb
H' b = H' a
na

2

Xaùc õởnh õổồỹc Qb vaỡ Hb ta seợ xaùc õởnh õổồỹc õióứm 1 b trón õọử

thở.
Caùc õióứm 2b, 3b, 4b seợ õổồỹc xaùc õởnh tổồng tổỷ nhổ trón.
Nọỳi caùc õióứm 1b, 2b, 3b, 4b... ta õổồỹc õổồỡng õỷc tờnh cuớa bồm taỷi
sọỳ voỡng quay nb
3.6.3 Xỏy dổỷng parabol õọửng daỷng vồùi 1 õióứm laỡm vióỷc:
Caùc õióứm 1a, 1b, 1c laỡ 3 dióứm laỡm vióỷc tổồng tổỷ (cuỡng hióỷu suỏỳt)
khi bồm laỡm vióỷc vồùi caùc sọỳ voỡng quay na, nb ,nc. Caùc õióứm naỡy
coù hióỷu suỏỳt 1a laỡ hióỷu suỏỳt cuớa õióứm 1a (tổồng ổùng vồùi sọỳ
voỡng quay na).
Nọỳi caùc õióứm 1a, 1b, 1c... ta õổồỹc tỏỷp hồỹp caùc õióứm cuỡng hióỷu
suỏỳt 1a, ta goỹi õỏy laỡ õổồỡng õọửng hióỷu suỏỳt eta1
- Phổồng trỗnh cuớa õổồỡng õọửng hióỷu suỏỳt:
1 õióứm laỡm vióỷc taỷi sọỳ voỡng quay n vaỡ õọửng hióỷu suỏỳt (tổồng
tổỷ) vồùi õióứm 1a seợ thoớa maợn phổồng trỗnh õọửng daỷng sau:
n
n
Q
Q = Q' a =
na
n a Q' a

do õoù

2

Q
n

H = H' a = H' a
na

Q' a

2



H=

H' a
Q2 = K Q2
Q' a2

K laỡ hũng sọỳ phuỷ thuọỹc vaỡo cac thọng sọỳ cuớa õióứm 1a.
Vỏỷy khi n thay õọứi, caùc õióứm laỡm vióỷc õọửng daỷng vồùi õióứm 1 a
seợ nũm trón parabol õọửng daỷng qua õióứm 1 a coù phổồng trỗnh H
= K.Q2, õổồỡng parabol õọửng daỷng naỡy coỡn õổồỹc goỹi laỡ õổồỡng
cuỡng hióỷu suỏỳt 1a


28

3.6.3 Xaùc õởnh sọỳ voỡng quay n cuớa bồm khi õióửu chốnh
lổu lổồỹng bũng caùch õióửu chốnh sọỳ voỡng quay:
Yóu cỏửu xaùc õởnh sọỳ voỡng quay n cuớa bồm õóứ bồm laỡm vióỷc
taỷi õióứm A1 vồùi lổu lổồỹng Q1, cọỹt aùp H1 , õióứm A1naỡy khọng
nũm trón õổồỡng õỷc tờnh õaợ cho trổồùc H=f(Q) ổùng vồùi sọỳ voỡng
quay n.
Trổồùc tión phaới xaùc õởnh parabol bióứu dióựn caùc õióứm laỡm vióỷc
tổồng tổỷ vồùi õióứm A1, parabol naỡy õổồỹc xaùc õởnh qua phổồng
trỗnh H=K.Q2 vồùi

K=

H '1
Q'12

. Do õaợ bióỳt õổồỹc K, ta coù thóứ veợ õổồỹc

parabol, giao õióứm cuớa parabol naỡy vồùi õổồỡng õỷc tờnh H(Q) laỡ
õióứm A1. Do A1 vaỡ A1 laỡ 2 õióứm laỡmvióỷc tổồng tổỷ nón ta coù thóứ
tỗm ra sọỳ voỡng quay n cuớa bồm õóứ bồm coù thóứ laỡm vióỷc theo
yóu cỏửu cho trổồùc.
n' = n

Q'1
H'1
= n
Q1
H1

3.7 Lổỷc hổồùn g truỷc trong bồm ly tỏm:
3.7.1 Lổỷc hổồùng truỷc do aùp suỏỳt khọng cỏn bũng:
Khi bồm laỡm vióỷc, baùnh cọng taùc cuớa bồm chởu lổỷc ngang
(thúng goùc vồùi truỷc bồm) vaỡ lổỷc hổồùng truỷc (cuỡng phổồng vồùi
truỷc bồm). Lổỷc ngang xuỏỳt hióỷn laỡ do nguyón nhỏn doỡng chaớy
khi õi vaỡo baùnh cọng taùc vaỡ õi ra khoới baùnh cọng taùc laỡ khọng
õọỳi xổùng vaỡ do õoù phỏửn quay cuớa bồm seợ mỏỳt cỏn bũng tộnh vaỡ
cỏn bũng õọỹng. Do õoù nóỳu bồm õổồỹc thióỳt kóỳ tọỳt, doỡng chaớy seợ
coù tờnh õọỳi xổùng tọỳt hồn vaỡ do õoù lổỷc ngang coỡn kaỷi rỏỳt beù. Tuy

29

nhión trong thổỷc tóỳ lổỷc ngang laỡ khọng thóứ traùnh õổồỹc vaỡ coù
thóứ deợ daỡng chọỳng õồợ bũng caùc ọứ truỷc.
Lổỷc hổồùng truỷc xuỏỳt hióỷn do sổỷ khọng cỏn bũng aùp lổỷc taùc
duỷng lón phờa ngoaỡi cuớa õốatổồùc vaỡ õộa sau cuớa baùnh cọng taùc.
Ngoaỡi ra taùc õọỹng cuớa doỡng chaớy khi chaớy vaỡo baùnh cọng taùc
cuợng gỏy ra 1 phỏửn lổỷc hổồùng truỷc.
Trong bồm ly tỏm nhióửu cỏỳp lổỷc hổồùng truỷc coù thóứ õaỷt giaù trở
rỏỳt lồùn (haỡng chuỷc tỏỳn). Do õoù cỏửn phaới nghión cổùu tờnh toaùn
vaỡ phổồng phaùp khừc phuỷc lổỷc naỡy.
Lổỷc hổồùng truỷc do aùp suỏỳt chỏỳt loớng taùc duỷng lón bóử mỷt cong
cuớa õộa baùnh cọng taùc gỏy nón, theo cồ sồớ cuớa thuớy tộnh hoỹc, ta
coù thóứ tờnh thaỡnh phỏửn lổỷc taùc duỷng lón mp thúng goùc vồùi truỷc
baùnh cọng taùc (hỗnh 3.32)
Goỹi p1 laỡ aùp suỏỳt taỷi cổớa vaỡo cuớa baùnh cọng taùc ,baùnh cọng taùc
coù õóỷm chọỳng thỏỳm a õỷt taỷi vở trờ ngang vồùi cổớa vaỡo. Doỡng
chaớy taỷi cổớa ra coù aùp suỏỳt p2 seợ vaỡo khe hồớ b,c ồớ phờa trổồùc vaỡ
phờa sau baùnh cọng taùc, aùp suỏỳt taỷi 1 õióứm naỡo õoù trong khe hồớ
naỡy seợ bũng:
p = p2 + p
p laỡ aùp suỏỳt do lổỷc ly tỏm cuớa chỏỳt loớng quay trong khọng
gian giổợa voớ bồm vaỡ õộa baùnh cọng taùc., thổỷc nghióỷm chổùng toớ
chỏỳt loớng quay trong khọng gian naỡy vồùi vỏỷn tọỳc bũng 0,5 vỏỷn
tọỳc voỡng cuớa baùnh cọng taùc .
Khaớo saùt khọỳi chỏỳt loớng nũm trong khoaớng baùn kờnh r vaỡ r+dr
trong buọửng c vồùi bóử rọỹng bũng 1 õồn vở. Do chỏỳt loớng quay
vồùi vỏỷn tọỳc voỡng bũng 0,5 nón bóử mỷt sau cuớa õộa baùnh
cọng taùc trong giồùi haỷn baùn kờnh õoù seợ chởu 1 lổỷc:

30
2


dP = 2 r dr r
2

Aùp suỏỳt do lổỷc ly tỏm nóu trón seợ laỡ :
dp =

2
dP

= r dr
2
2r 1

Dỏỳu trổỡ trong cọng thổùc trón cho thỏỳy aùp suỏỳt cuớa lổỷc ly tỏm
trong buọửng c coù taùc duỷng laỡm giaớm aùp suỏỳt chỏỳt loớng trong
buọửng c. Aùp suỏỳt cuớa lổỷc ly tỏm taùc duỷng taỷi baùn kờnh r seợ õổồỹc
tờnh theo cọng thổùc sau:
R2

2

2

p = r dr =
( R 22 r 2 )


2
8
r

Vỏỷy aùp suỏỳt taỷi 1 õióứm trong buọửng c seợ laỡ:

p = p2 8 ( R r ) (3.7.1)
2

2
2

2

Trong buọửng (b) qui luỏỷt phỏn bọỳ aùp suỏỳt laỡ tổồng tổỷ nhổ trón,
do õoù ta coù trong khoớng tổỡ R2 õóỳn Rsl, , aùp suỏỳt taùc duỷng trón 2
bóử mỷt ngoaỡi cuớa õộa trổồùc vaỡ õộa sau cuớa baùnh cọng taùc seợ cỏn
bũng nhau. Phỏửn coỡn laỷi tổỡ R sl ,õóỳn Rin laỡ phỏửn chởu aùp suỏỳt
khọng cỏn bũng,mỷt trổồùc cuớa baùnh cọng taùc chởu aùp suỏỳt vaỡo
p1 trong khi mỷt sau chởu aùp suỏỳt p tờnh toaùn theo cọng thổùc
(3.7.1), nhổ vỏỷy seợ sinh ra 1 lổỷc doỹc truỷc coù chióửu tổỡ phaới
sang traùi:
R sl

2 2
PI = 2 r dr
R 2 r 2 ) ( R sl2 R in2 ) p1
(
8


R in

Tờch phỏn vaỡ bióỳn õọứi õaỷi sọỳ phổồng trỗnh trón trồớ thaỡnh:

P = ( R R ) ( p p )
( R R ) [ R 0,5( R + R ) ] (3.7.2)
8
I

2
sl

2
in

2

2

1

2

sl

2
in

2
2

2
sl

2
in

3.7.2 Lổỷc hổồùng truỷc do sổỷ õọứi hổồùng cuớa doỡng chaớy:


31

Doỡng chỏỳt loớng qua baùnh cọng taùc seợ bở õọứi hổồùng tổỡ doỹc truỷc
(cổớa vaỡo) õóỳn ly tỏm (taỷi cổớa ra), tổỡ õoù gỏy nón 1 lổỷc doỹc truỷc
PII tờnh theo phổồng trỗnh bióỳn õọứi õọỹng lổồỹng.
Goỹi co laỡ vỏỷn tọỳc taỷi mióỷng vaỡo cuớa baùnh cọng taùc, phổồng
trỗnh bióỳn thión õọỹng lổồỹng chióỳu lón phổồng truỷc seợ cho:
PII = Q co
Lổỷc PII cuỡng chióửu vồùi vỏỷn tọỳc co cuớa doỡng chaớy taỷi lọỳi vaỡo
baùnh cọng taùc vaỡ giaù trở nhoớ hồn PI rỏỳt nhióửu.
Nhổ vỏỷy lổỷc hổồùng truỷc tọứng cọỹng seợ bũng tọứng õaỷi sọỳ cuớa PI,
PII vaỡ coù chióửu cuớa PII (tổỡ phaới sang traùi, ngổồỹc chióửu vồùi doỡng
chaớy vaỡo baùnh cọng taùc)

P = ( R R ) ( p p )
( R R ) [ R 0,5( R + R ) ] Q c
8
2
sl

2
in

2

2

1

2
sl

2
in

2
2

2
sl

2
in

o

Nhổ vỏỷy lổỷc hổồùng truỷc phuỷ thuọỹc vaỡo nhióửu yóỳu tọỳ, trong õoù
chuớ yóỳu laỡ caùc kờch thổồùc cuớa baùnh cọng taùc, vỏỷn tọỳc voỡng vaỡ
cọỹt aùp cuớa baùnh cọng taùc.
Nóỳu bồm coù nhióửu cỏỳp thỗ tọứng lổỷc hổồùng truỷc seợ laỡ:
P = i.P
ọỳi vồùi bồm ly tỏm truỷc õổùng, trong cọng thổùc tờnh lổỷc hổồùng
truỷc cỏửn bọứ sung vaỡo thaỡnh phỏửn troỹng lổồỹng cuớa roto G
P = i.P G
Lổỷc hổồùng truỷc trong bồm laỡm moỡn caùc ọứ chỷn taỷo nón sổỷ sai
lóỷch caùc khe hồớ trong bồm vaỡ laỡm cho roto coỹ vaỡo voớ bồm khi
laỡm vióỷc, aớnh hổồớng xỏỳu õóỳn hióỷu suỏỳt vaỡ laỡm hoớng bồm. Vỗ
vỏỷy khi thióỳt kóỳ chóỳ taỷo bồm cỏửn phaới coù caùc bióỷn phaùp khừc
phuỷc lổỷc doỹc truỷc.


32

3.7.3 Caùc bióỷn phaùp khừc phuỷc lổỷc doỹc truỷc:
1) Cho chỏỳt loớng õi vaỡo baùnh cọng taùc tổỡ hai phờa:
Hỗnh 3.33a bióứu dióựn baùnh cọng taùc 2 mióỷng huùt cuớa bồm ly
tỏm 1 cỏỳp, do cổớa vaỡo õọỳi xổùng tổỡ 2 phờa do õoù lổỷc hổồùng truỷc
seợ trióỷt tióu nhau vaỡ do õoù khọng coỡn lổỷc doỹc truỷc trón truỷc
bồm.
Hỗnh 3.33 trỗnh baỡy 1 bồm ly tỏm 4 cỏỳp trong õoù 2 cỏỳp õỏửu coù
cổớa vaỡo õọỳi xổùng vồùi 2 cỏỳp sau vaỡ do õoù lổỷc hổồùng truỷc õaợ
phỏn tờch ồớ phỏửn trón seợ trióỷt tióu. Bồm chố chởu 1 lổỷc hổồùng
truỷc nhoớ do õóứ cọỳ õởnh roto theo phổồng truỷc vaỡ 1 lổỷc khọng

õaùng kóứ do sổỷ thióỳu õọỳi xổùng cuớa roto maỡ nguyón nhỏn laỡ do
sai sọỳ trong chóỳ taỷo vaỡ lừp raùp.
2) Cỏn bũng aùp suỏỳt ồớ 2 bón cuớa baùnh cọng taùc bũng caùch
khoan lọự cỏn bũng trón õộa sau cuớa baùnh cọng taùc :
Lổỷc doỹc truỷc xuỏỳt hióỷn chuớ yóỳu laỡ do chónh lóỷch aùp suỏỳt ồớ 2
phờa cuớa baùnh cọng taùc trong khoaớng baùn kờnh tổỡ R sl õóỳn Rin.
óứ cỏn bũng aùp suỏỳt ồớ vuỡng naỡy ta cỏỳu taỷo vaỡnh loùt kờn thổù hai
s taỷi vở trờ ngang vồùi baùn kờnh R sl chia khe hồớ giổợa thỏn bồm vaỡ
õộa sau cuớa baùnh cọng taùc thaỡnh 2 phỏửn, phỏửn trón õaợ cỏn bũng
aùp suỏỳt vồùi õộa trổồùc, phỏửn dổồùi thọng vồùi buọửng huùt bũng caùc
lọự cỏn bũng khoan trón õộa sau cuớa baùnh cọng taùc (sọỳ lọự thổồỡng
tổỡ 3 ữ 6).
Nhổồỹc õióứm cuớa bióỷn phaùp naỡy laỡ laỡm giaớm hióỷu suỏỳt lổu lổồỹng
cuớa bồm do chỏỳt loớng chaớy qua caùc lọự khoan vóử laỷi buọửng huùt.
Tuy nhión do õồn giaớn trong chóỳ taỷo, phổồng phaùp naỡy thổồỡng
õổồỹc sổớ duỷng nhỏỳt laỡ õọỳi vồùi bồm ly tỏm 1 cỏỳp.


33

3) Sỉí dủng âéa cán bàòng:
Trong båm ly tám nhiãưu cáúp, lỉûc dc trủc thỉåìng âỉåüc khàõc
phủc bàòng 1 âéa cán bàòng làõp chàût trãn trủc båm åí cáúp cúi
cng. (Hçnh 3.35)
Cháút lng cọ ạp sút p2 tải cỉía ra ca cáúp cúi cng s âi qua
khe håí δr vo bưng C tạc dủng lãn âéa cán bàòng theo chiãưu
mi tãn. Bưng A åí phêa sau âéa do thäng våïi bưng hụt nãn
cọ ạp sút bàòng ạp sút p1 tải äúng hụt ca båm. p sút åí
bưng A chè cọ thãø bàòng p1 khi khe håí δa giỉ âéa cán bàòng v
bãư màt v båm l ráút bẹ. A gi l bưng cán bàòng ạp lỉûc. Do sỉû

chãnh lãûch ạp sút giỉỵa bưng A v bưng C m âéa cán bàòng
s chëu 1 lỉûc tỉì trại sang phi (ngỉåüc chiãưu våïi lỉûc hỉåïng trủc)
gọp pháưn triãût tiãu lỉûc hỉåïng trủc sinh ra trong båm.
Âéa cán bàòng l 1 thiãút bë tỉû âäng âiãưu chènh.Gi sỉí do tạc
dủng ca lỉûc hỉåïng trủc, roto di chuøn vãư phêa trại, khe håí δa
s gim âi lm cho ạp sút trong bưng C tàng lãn v ạp sút
trong bưng cán bàòng A gim âi cho âãún khi roto cán bàòng
khäng dëch chuøn nỉỵa. Khi roto dëch chuøn vãư phêa trại ,
khe håí δa tàng, dng chy tỉì bưng C âi vo bưng A v ạp
sút trong bưng A s tàng lãn, ạp sút bưng C gim âi cho
âãún khi roto âảt sỉû cán bàòng måïi.

3.8 Mäüt säú lỉu khi sỉí dủn g båm ly tám:
- Chn båm âụng u cáưu k thût, dỉûa vo âàûc tênh båm v
âàûc tênh lỉåïi.


34

- Cạc thiãút bë v âäưng häư âo ạp sút phi cọ âáưy â. Nãn làõp
van 1 chiãưu trãn äúng hụt v äúng âáøy âãø âãù dng khi mäưi båm
v khåíi âäüng båm.
- Trỉåïc khi båm lm viãûc phi âm bo cháút lng â âiãưn âáưy
äúng hụt v bưng bạnh cäng tạc, nãúu khäng thç phi mäưi båm,
cọ thãø mäưi båm bàòng cạc cạch sau:
+ Dng båm chán khäng hay båm phun tia tảo chán
khäng trong äúng hụt.
+ Cho cháút lng trãn bãø chỉïa chy vo båm v äúng hụt
qua âỉåìng äúng âáøy hồûc âỉåìng äúng phủ.
- Trỉåïc khi khåíi âäüng cáưn kiãøm tra dáưu måỵ trong båm v âäüng

cå, kiãmtra cạc mäúi ghẹp, hãû thäúng âiãûn.
- Khi khåíi âäüng båm nãn cho âäüng cå quay äøn âënh räưi måí
dáưìn dáưn khọa trãn âỉåìng äúng âáøy, nãúu måí khọa trãn äúng âáøy
trỉåïc räưi måïi khåíi âäüng thç âäüng cå s khọ khåíi âäüng v dãù bë
quạ ti.
- Khi chøn bë tàõt âäüng cå, âọng van åí âỉåìng äúng âáøy trỉåïc
räưi tàõt mạy sau.
- Khi båm âang lm viãûc nãúu cháút lng khäng lãn hồûc lãn êt ,
cáưn dỉìng båm âãø kiãøm tra:
+ Cạc van trãn âỉåìng äúng hụt v âỉåìng äúng âáøy
+ Lỉåïi chàõn rạc bë láúp kên hồûc miãûng äúng hụt khäng åí
âụng âäü sáu cáưn thiãút.
+ Bạnh cäng tạc quay ngỉåüc do âäüng cå bë âáúu dáy ngỉåüc
pha.
3.9 Trçnh tỉû thiãút kãú cạc kêch thỉåïc chênh ca båm
ly tám:


35

Xạc âënh cạc kêch thỉåïc chênh ca båm âãø båm lm viãûc våïi
cạc thäng säú Q(m3/s), H(m), n(v/ph)
1) ÄÚng hụt v äúng âáøy:
Âỉåìng kênh äúng hụt v äúng âáøy phi chn håüp l âãø âm bo
váûn täúc :
Vâáøy = 1,5 ÷ 2 m/s
Vhụt = 0,75 ÷ 1 m/s
Âỉåìng kênh äúng hụt v äúng âáøy khäng âỉåüc nh thua âỉåìng
kênh miãûng hụt v miãûng âáøy ca båm.
2) Xạc âënh cạc hiãûu sút : cạc hiãûu sút âỉåüc xạc âënh theo

cạc cäng thỉïc kinh nghiãûm sau:
- Hiãûu sút lỉu lỉåüng :
ηQ =

1
1 + a ⋅ n s− 0 ,66

Hãû säú a phủ thüc vo tè säú giỉỵa âỉåìng kênh âỉåìng kênh mẹp
vo v âỉåìng kênh ngoi mẹp ra ca cạnh, thỉåìng cọ giạ trë
khong 0,68.
Âäúi våïi cạc båm låïn cọ bạnh cäng tạc âỉåüc chãú tảo våïi tiãu
chøn cao, hiãûu sút lỉu lỉåüng ηQ=0,96 ÷ 0,98. Våïi cạc båm
kêch thỉåïc trung bçnh v bẹ, ηQ=0,85 ÷ 0,95.
Hiãûu sút lỉu lỉåüng ca båm phủ thüc ch úu vo tçnh trảng
ca âãûm lọt kên, âãûm lọt kên s mn nhanh khi båm lm viãûc
våïi cháút lng cọ tênh cháút phạ hoải váût liãûu.
Täøn tháút thy lỉûc trong båm ly tám phủ thüc vo ma sạt thy
lỉûc, va âáûp v sỉû hçnh thnh xoạy trong dng chy. Dng chy
trong rnh cạnh s âm bo hiãûu sút thy lỉûc cao khi rnh


36

caùnh õổồỹc thióỳt kóỳ tọỳt, khọng coù nhổợng thay õọứi tióỳt dióỷn chaớy
õọỹt ngọỹt vaỡ õổồỹc gia cọng vồùi chỏỳt lổồỹng cao.
Vồùi bồm ly tỏm lồùn, hióỷn õaỷi coù caùc caùnh õổồỹc chóỳ taỷo vồùi chỏỳt
lổồỹng cao, tọứn thỏỳt thuớy lổỷc coù thóứ õổồỹc xaùc õởnh theo cọng
thổùc sau:
H = 1

0,42

( lg D 0,172)
Trong õoù D1tõ laỡ õổồỡng kờnh tờnh õọứi cuớa baùnh cọng taùc, õổồỹc
xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
2

1td

2
D1=tõ = D12 d hb

Trong õoù dhb laỡ õổồỡng kờnh mayồ cuớa baùnh cọng taùc
Bũng thọỳng kó ta coù:

D1tõ 4,253

Q
n

Nhổ vỏỷy hióỷu suỏỳt thuớy lổỷc phuỷ thuọỹc vaỡo lổu lổồỹng vaỡ sọỳ
voỡng quay cuớa bồm.
Vồùi caùc bồm hióỷn õaỷi, chóỳ taỷo chỏỳt lổồỹng cao, H=0,85 ữ 0,96,
vồùi caùc bồm nhoớ,ù caùc bóử mỷt bón trong coù chỏỳt lổồỹng khọng
cao lừm, H=0,8 ữ 0,85
Tọứn thỏỳt cồ khờ phuỷ thọỹc vaỡo ma saùt cuớa õóm chọỳng thỏỳm (loùt
kờn) vaỡ ọứ truỷc vaỡ ma saùt thuớy lổỷc trón bóử mỷt baùnh cọng taùc vaỡ
õộa cỏn bũng.
Vồùi caùc bồm hióỷn õaỷi, chóỳ taỷo chỏỳt lổồỹng cao, Q=0,92 ữ 0,96.
Hióỷu suỏỳt cao nhỏỳt coù thóứ õaỷt õổồỹc cuớa bồm ly tỏm laỡ =0,75 ữ

0.90, õọi khi coù thóứ õóỳn 0,92.
3) Caùc kờch thổồùc cồ baớn:


37

Fig 4.4 p122 Pump

Hỗnh 3.35
Caùc kờch thổồùc chờnh cuớa baùnh cọng taùc

- ổồỡng kờnh truỷc:
Mọỹt khi bióỳt õổỷồc cọỹt aùp, lổu lổồỹng, sọỳ voỡng quay vaỡ hióỷu suỏỳt
cuớa bồm thióỳt kóỳ, ta coù thóứ suy ra cọng suỏỳt trón truỷc, moment
quay vaỡ tờnh õổồỹc õổồỡng kờnh cuớa truỷc bồm theo õọỹ bóửn xoừn:
ds =

M
0,2[ ]

[] = 1,2 ữ 2 kN/cm2 : ổùng suỏỳt tióỳp cho pheùp.
ổồỡng kờnh mayồ dhb=(1,2 ữ 1,4) ds
- ổồỡng kờnh cổớa vaỡo cuớa baùnh cọng taùc :
2
D 0 = D12tõ + d hb

- Chióửu daỡi mayồ baùnh cọng taùc lừp trón truỷc:
lhb=(1 ữ 1,5) dhb

38

- Cạc thäng säú tải cỉía vo cạnh:
Âỉåìng kênh mẹp vo ca cạnh:
D1 = 1,15Do
Váûn täúc vng tải mẹp vo:

u1 =

2π ⋅ R 1 ⋅ n
60

Váûn täúc tải cỉía vo bạnh cäng tạc:

co =

4Q

2
η Q π( D o2 − d hb
)

Cho c1 = c1m = co , tỉì tam giạc váûn täúc tải cỉía vo cạnh ta cọ:
tgβ1 =

c1
u1

Gọc âàût cạnh tải cỉía vo khi tênh âãún gọc tåïi i s l:
β1 v= β1 +i

i=0 ÷ 6o
Bãư räüng cạnh tải cỉía vo
b1 =

Q
η Q ⋅ π ⋅ D1 ⋅ µ 1 ⋅ c1

µ1 = 0,9 : hãû säú tênh âãún nh hỉåíng ca chiãưu dy cạnh, chiãưu
dy cạnh bàòng thẹp âục thỉåìng êt nháút l 4mm.
- Cạc thäng säú tải mẹp ra ca bạnh cäng tạc :
Chn β2 cho tam giạc váûn täúc tải cỉía ra, våïi gọc trãù σ ta cọú
gọc âàût cạnh
β2v= β2 + σ
Âỉåìng kênh cỉía ra: (âỉåìng kênh ngoi ca bạnh cäng tạc)
2

1
gH
 c ⋅ ctgβ 2 
u 2 = c 2m ⋅ ctgβ 2 +  2m
+

2
2
ηH



⇒

D2 =

60u 2
πn

Cho c2m =c1m ta tênh âỉåüc bãư räüng tải cỉía ra ca cạnh:
b 2 = b1

D1
D2

- Tênh säú lỉåüng cạnh: Sỉí dủng cäng thỉïc (3.30)


39

3.10 Så âäö kãút cáúu 1 säú båm ly tám: