chương 1 mở đầu - sơ lược về các loại máy thủy khí

1

Chỉång 1

Måí âáưu

3 tiãút

1-1 Så lỉåüc vãư mạy thy khê :
Mạy thy khê l loải mạy lm viãûc bàòng cạch trao âäøi nàng lỉåüng våïi dng cháút lng
chy qua mạy theo cạc ngun lê ca thy khê âäüng lỉûc hc v cå hc cháút lng nọi
chung. Ngy nay mạy thy khê thỉåìng gàûp räüng ri trong sn xút cng nhỉ trong sinh
hoảt. nhỉ Båm , Turbine , Quảt ,Mạy nẹn .
Khong 3000 nàm trỉåïc âáy, â xút hiãûn mäüt hçnh thỉïc mạy thy lỉûc thä så l gưng
nỉåïc, låüi dủng nàng lỉåüng dng nỉåïc trãn säng súi âãø quay gưng kẹo cạc cäúi xay hồûc
âỉa nỉåïc vo kãnh tỉåïi rüng.
Âãún thãú kè 18 vãư sau, cạc nh bạc hc bàõt âáưu nghiãn cỉụ hçnh dảng, kãút cáúu ca mạy
thy khê v tỉì âọ xút hiãûn nhiãưu loải phong phụ. Ngy nay âãø âạp ỉïng nhu cáưu nàng
lỉåüng ngy cng låïn ca cäng nghiãûp hiãûn âải, ngỉåìi ta â chãú tảo cạc Turbine nỉåïc cọ
cäng sút hån 500.000 kW
1-2 Phán loải : Cọ cạc cạch phán loải sau:
I - Theo tênh cháút trao âäøi nàng lỉåün g våïi dn g cháút ln g qua mạy :
Báút cỉï dng cháút lng no cng âãưu tiãưm tng mäüt nàng lỉåüng nháút âënh v mạy thy khê
lm viãûc bàòng cạch trao âäøi nàng lỉåüng våïi dng chy qua mạy âãø váûn chuøn cháút
lng hồûc kẹo cạc mạy khạc lm viãûc.Ta phán loải nhỉ sau:
1) Loải mạy thy khê tiãúp thu nàng lỉåüng ca dng cháút lng âãø biãún nàng
lỉåüng cháút lng thnh cå nàng kẹo cạc mạy khạc lm viãûc, ta gi l âäüng cå thy lỉûc vç
nọ cọ tạc dủng nhỉ 1 âäüng cå. Loải ny cọ thãø kãø: Turbine nỉåïc, cạc âäüng cå thy lỉûc
dng trong mạy cäng củ hồûc cạc bäü truưn âäüng thy lỉûc thãø têch, âäüng cå giọ...
2) Loải mạy thy khê truưn cå nàng cho dng cháút lng âãø tảo nãn ạp
sút cho cháút lng hồûc váûn chuøn cháút lng , ta gi l båm, quảt hồûc mạy nẹn

-- Båm: váûn chuøn cháút lng åí dảng nỉåïc ( cháút lng khäng nẹn)
-- Quảt : váûn chuøn cháút lng åí dảng khê nhỉng váùn coi cháút khê l khäng nẹn âỉåüc vç
ạp sút nẹn <= 1500 kG/m2
-- Mạy thäøi: váûn chuøn cháút lng åí dảng khê våïi ạp sút nẹn (1500 ÷ 3500) kG/m2
--Mạy nẹn : váûn chuøn cháút lng åí dảng khê våïi ạp sút nẹn > 3500 kG/m 2 , khäng thãø
b qua tênh nẹn âỉåüc ca cháút khê, lm lảnh bàòng khäng khê hồûc nỉåïc
II- Phán loải theo ngun l tạc dủng ca mạy våïi dng cháút lng trong quạ trçnh
lm viãûc:
Ch úu cọ hai loải:


2

1) Maùy caùnh dỏựn: Doỡng chỏỳt loớng qua maùy laỡ lión tuỷc, bọỹ phỏỷn laỡm vióỷc
chuớ yóỳu laỡ baùnh cọng taùc coù chuyóứn õọỹng quay, baùnh cọng taùc bao gọửm 1 mayồ coù gừn
caùc caùnh dỏựn laỡ caùc baớn caùnh õóứ dỏựn doỡng chaớy.
Vióỷc trao õọứi nng lổồỹng trong maùy caùnh dỏựn thổỷc hióỷn õổồỹc nhồỡ taùc duỷng lổỷc tổồng họứ
giổợa hóỷ thọỳng caùnh dỏựn vaỡ doỡng chỏỳt loớng.
Nng lổồỹng trao õọứi bao gọửm :
-- ọỹng nng: v2/2g
-- Thóỳ nng : z + p /
Sổỷ bióỳn õọứi õọỹng nng cuớa doỡng chaớy seợ keỡm theo sổỷ bióỳn õọứi thóỳ nng vaỡ ngổồỹc laỷi.
Vờ duỷ: Doỡng chỏỳt loớng qua hóỷ thọỳng caùnh dỏựn cuớa 1 bồm seợ õổồỹc cung cỏỳp nng lổồỹng,
nng lổồỹng naỡy coù taùc duỷng khừc phuỷc nhổợng tọứn thỏỳt trong hóỷ thọỳng, õọửng thồỡi laỡm tng
õọỹng nng vaỡ thóỳ nng cuớa doỡng chỏỳt loớng.
Maùy caùnh dỏựn õổồỹc sổớ duỷng rọỹng raợi vỗ coù tờnh nng kyợ thuỏỷt cao, chố tióu kinh tóỳ tọỳt
Toùm laỷi õỷc õióứm cuớa loaỷi maùy naỡy laỡ:
-- Doỡng chỏỳt loớng qua maùy lión tuỷc
-- Vỏỷn tọỳc vaỡ aùp suỏỳt cuớa doỡng chỏỳt loớng khọng thay õọứi õọỹt ngọỹt, ồớ 1 chóỳ õọỹ laỡm vióỷc ọứn
õởnh thỗ lổồỹng chỏỳt loớng chuyóứn õọỹng qua maùy trong 1 õồn vở thồỡi gian laỡ hũng sọỳ

2) Maùy thóứ tờch:
Vióỷc trao õọứi nng lổồỹng vồùi doỡng chỏỳt loớng õổồỹc thổỷc hióỷn theo nguyón lyù cheỡn eùp chỏỳt
loớng trong 1 thóứ tờch kờn dổồùi taùc duỷng cuớa aùp suỏỳt thuớy tộnh
Nng lổồỹng chuớ yóỳu maỡ doỡng chỏỳt loớng trao õọứi vồùi maùy laỡ thóỳ nng, coỡn thaỡnh phỏửn
õoỹng nng cuớa doỡng chỏỳt loớng chuyóứn õọỹng qua maùy thỗ thay õọứi khọng õaùng kóứ, do õoù
coỡn goỹi laỡ maùy thuớy tộnh
Loaỷi maùy naỡy coù caùc ổu õióứm sau: laỡm vióỷc vồùi aùp suỏỳt cao, lổu lổồỹng nhoớ, õổồỹc duỡng
nhióửu trong ngaỡnh chóỳ taỷo maùy, bồm dỏửu, caùc hóỷ thọỳng truyóửn õọỹng dỏửu eùp
Nhổồỹc õióứm cuớa loaỷi maùy naỡy laỡ doỡng chỏỳt loớng chuyóứn õọỹng qua maùy khọng lión tuỷc,
lổu lổồỹng vaỡ aùp suỏỳt thay õọứi theo thồỡi gian, mổùc õọỹ thay õọứi phuỷ thuọỹc vaỡo tổỡng loaỷi
maùy, trong thổỷc tóỳ ta cọỳ gừng giaớm õọỹ dao õọỹng naỡy caỡng nhieỡu caỡng tọỳt.
trón ta õaợ phỏn loaỷi caùc maùy thuớy khờ, trong kyợ thuỏỷt hióỷn õaỷi ngổồỡi ta coỡn kóỳt hồỹp caùc
cồ cỏỳu thuớy lổỷc taỷo thaỡnh 1 tọứ hồỹp caùc cồ cỏỳu thuớy lổỷc õóứ truyóửn cồ nng tổỡ bọỹ phhaỷn
dỏựn õọỹng õóỳn bọỹ phỏn cọng taùc, ta goỹi laỡ truyóửn õọỹng thuớy lổỷc. Coù 2 loaỷi:
- Truyóửn õọỹng thuớy õọỹng: laỡ sổỷ kóỳt hồỹp laỡm vióỷc giổợa 1 bồm vaỡ 1 turbine. Bồm nhỏỷn cồ
nổng cuớa bọỹ phỏỷn dỏựn õọỹngvỏỷn chuyóứn chỏỳt loớng cung cỏỳp cho turbine, Turbine nhỏỷn
nng lổồỹng cuớa doỡng chaớy maỡ bồm cung cỏỳp õóứ bióỳn thaỡnh cồ nng quay Turbine vaỡ
truyóửn chuyóứn õọỹng cho bọỹ phỏỷn cọng taùc. Nhổ vỏỷy trong truyóửn õọỹng thuớy õọỹng vióỷc
truyóửn cồ nng giổợa caùc bọỹ phỏỷn maùy chuớ yóỳu laỡ õổồỹc thổỷc hióỷn bũng nng lổồỹngk cuớa
doỡng chỏỳt loớng


3

- Truưn âäüng thy ténh: thỉåìng dng cạc mạy thy lỉûc thãø têch, sỉí dủng nhiãưu trong cạc
hãû thäúng âiãưu khiãøn tỉû âäüng, cạc mạy ẹp thy lỉûc, cáưn trủc
Ta cọ thãø tọm tàõt sỉû phán loải cạc mạy lm viãûc våïi cháút lng dảng nỉåïc bàòng 1 bng
sau:
MẠY THY LỈÛC

Mạy thãø têch

Mạy cạnh dáùn
Båm cạnh dáùn Âcå cạnh dáùn
Båm
ly
tám

Båm Turbine
hỉåïng phn
trủc
lỉûc

Turbine
xung
lỉûc

Truưn âäüng thy âäüng

Khåïp näúi
thy lỉûc

Biãún täúc
thy lỉûc

Mạy thy lỉûc khạc

Båm v Âcå thãø têch
Båm v
Âäüng cå

piston

Båm v Båm v
Âäüng cå Âäüng cå
roto
piston
roto

Båm
xoạy

Båm
phun
tia

Truưn âäüng thãø têch

TÂTLTT cọ TÂTLTT cọ
TÂTLTT cọ
châäüng tënh tiãún châäüng quay châäüng ty âäüng

Hçnh dỉåïi l biãøu âäư phán bäú phảm vi sỉí dủng ca cạc båm hỉåïng trủc, ly tám v
piston thäng dủng:


4

1-3 Cạc thäng säú cå bn ca mạy thy khê:
Cạc thäng säú lm viãûc ca mạy thy khê l nhỉỵng säú liãûu k thût biãøu thë kh nàng lm
viãûc vì âàûc tênh lm viãûc ca mạy. Kho sạt hàûc thiãút kãú 1 mạy thy khê l phi biãút

âỉåüc cạc thäng säú lm viãûc ny. Mäüt mạy thy khê nọi chung cọ 4 thäng säú cå bn sau:
1) Lỉu lỉåüng Q:
Âënh nghéa: lỉu lỉåüng l lỉåüng cháút lng qua mạy trong 1 âån vë thåìi gian.Cọ 2 loải lỉu
lỉåüng :
-- Lỉu lỉåüng trng lỉåüng: k hiãûu G, âån vë [KG/h]...
-- Lỉu lỉåüng thãø têch
: k hiãûu Q, âån vë [m3/h]; [l/s]
Vç cháút lng chuøn âäüng qua mạy cọ khäúi lỉåüng riãng l γ nãn ta cọ quan hãû :
γQ=G
Mäüt mạy thy khê lm viãûc cọ 2 quạ trçnh trong 1 chu ky;vê dủ xẹt 1 båm:
-- Hụt cháút lng tỉì bãø chỉïa vo mạy
-- Âáøy cháút lng trong mạy vo bãø âáøy
Nãúu b qua r rè giỉỵa cạc bäü pháûn mạy thç lỉåüng cháút lng hụt vo bàòng lỉåüng cháút lng
âáøy ra:
Gh = Gâ
Nãúu b qua sỉû nẹn âỉåüc ca cháút lng thç: γh = γâ ⇒ Qh = Qâ
Nãúu cháút lng chëu nẹn:
⇒ Qh > Qâ
Lỉu lỉåüng Q phủ thüc kêch thỉåïc hçnh hc ca mạy, váûn täúc chuøn âäüng ca bäü pháûn
lm viãûc v cháút lỉåüng chãú tảo mạy (nh hỉåíng âãún r rè)

Q l t : lỉu lỉåüng l thuút, cọ thãø tênh âỉåüc tỉì kãút cáúu, kêch thỉåïc, täúc âäü lm
viãûc (váûn täúc quay ca bạnh cäng tạc, váûn täúc tënh tiãún ca piston trong
xilanh)
Q = Q l t - ∆Q: lỉu lỉåüng thỉûc;
∆Q: lỉu lỉåüng täøn tháút do r rè.
2) Cäüt ạp : H
Kh nàng trao âäøi nàng lỉåüng ca mạy våïi dng cháút lng lm viãûc âỉåüc thãø hiãûn bàòng
mỉïc chãnh lãûch nàng lỉåüng âån vë ( nàng lỉåüng ca 1 âån vë trng lỉåüng cháút lng) åí 2
màût càõt trỉåïc v sau mạy, ta gi âọ l cäüt ạp ca mạy.

Âënh nghéa 1: Cäüt ạp ca mạy thy khê l nàng lỉåüng m 1 âån vë trng lỉåüng cháút lng
trao âäøi våïi mạy khi váûn chuøn qua mạy


5

ởnh nghộa 2: Cọỹt aùp cuớa maùy thuớy khờ laỡ hióỷu nng lổồỹng õồn vở cuớa doỡng chaớy khi vaỡo
vaỡ ra khoới maùy
Kyù hióỷu : H

ồn vở: m cọỹt chỏỳt loớng

Xeùt 1 bồm nhổ hỗnh veợ, doỡng chỏỳt loớng tổỡ bóứ chổùa theo õổồỡng ọỳng huùt , qua mỷt cừt A
vaỡo bồm, chỏỳt loớng õổồỹc cung cỏỳp nng lổồỹng vaỡ qua mỷt cừt B ra khoới bồm
Taỷi mỷt cừt A caùch mỷt chuỏứn 1 õoaỷn Z A, doỡng chỏỳt loớng coù aùp suỏỳt p A vaỡ vỏỷn tọỳc vA
Doỡng chỏỳt loớng qua bồm õổồỹc cung cỏỳp
nng lổồỹng, taỷi mỷt cừt ra B caùch mỷt
chuỏứn 1 õoaỷn ZB, doỡng chỏỳt loớng coù aùp
suỏỳt pB vaỡ vỏỷn tọỳc vB

Theo õởnh nghiaợ vóử cọỹt aùp ta coù:


6

H lt = e B e A

p B v B2
p A v A2

= ZB +
+
Z +
+

2g A

2g

p
p v2 v2
= ( ZB ZA ) + B A + B A
2g 2g

= H ltt + H ltd
Cọỹt aùp ồớ trón goỹi laỡ cọỹt aùp lờ thuyót vỗ chổa tờnh õóỳn tọứn thỏỳt , cọỹt aùp lờ thuyóỳt bao gọửm
cọỹt aùp lờ thuyóỳt tộnh (chónh lóỷch aùp nng vaỡ vở nng) vaỡ cọỹt aùp lờ thuyóỳt õọỹng (chónh lóỷch
õọỹng nng)
3) Cọng suỏỳt vaỡ hióỷu suỏỳt:
-- Cọng suỏỳt thuớy lổỷc: Ntl
Xeùt 1 maùy thuớy khờ, vờ duỷ xeùt 1 bồm, coù cọỹt aùp H vaỡ lổu lổồỹng Q, troỹng lổồỹng rióng cuớa
chỏỳt loớng laỡ . Nhổ vỏỷy toaỡn bọỹ nng lổồỹng maỡ bồm truyóửn cho chỏỳt loớng trong 1 õồn vở
thồỡi gian laỡ:
Ntl = .Q.H
Vỏỷy ta coù õởnh nghộa: Cọng suỏỳt thuớy lổỷc laỡ nng lổồỹng maỡ chỏỳt loớng trao õọứi vồùi maùy
trong 1 õồn vở thồỡi gian.
-- Cọng suỏỳt trón truỷc: Ntr

Nóỳu maùy laỡm vióỷc khọng coù tọứn thỏỳt thỗ cọng suỏỳt trón truỷc cuớa maùy chờnh bũng cọng
suỏỳt maỡ maùy trao õọứi vồùi chỏỳt loớng. Trong thổỷc tóỳ khi maùy laỡm vióỷc luọn coù tọứn thỏỳt,
phaới tọỳn 1 phỏửn cọng suỏỳt trón truỷc õóứ khừc phuỷc tọứn thỏỳt naỡy. Do õoù cọng suỏỳt trón truỷc
seợ khaùc cọng suỏỳt thuớy lổỷc.
Goỹi <1 : hióỷu suỏỳt cuớa maùy thuớy khờ
+ Nóỳu maùy laỡ bồm:
N
N tr = tl

+ Nóỳu maùy laỡ õọỹng cồ thuớy lổỷc :
Doỡng chỏỳt loớng cung cỏỳp cho õc thuớy lổỷc 1 cọng suỏỳt thuớy lổỷc laỡ N tl = .Q.H.
ọỹng cồ nhỏỷn nng lổồỹng cuớa doỡng chỏỳt loớng, bióỳn thaỡnh cồ nng cho maùy cọng taùc vaỡ
khừc phuỷc phỏửn nng lổồỹng tióu hao cho tọứn thỏỳt , do õoù cọng suỏỳt trón truỷc õọỹng cồ
thuớy lổỷc laỡ:
Ntr = . Ntl
-- Hióỷu suỏỳt :
Xeùt sổỷ laỡm vióỷc cuớa 1 maùy thuớy khờ, ta thỏỳy luọn coù 1 phỏửn cọng suỏỳt tióu hao õóứ khừc
phuỷc tọứn thỏỳt nng lổồỹng trong qua strỗnh laỡm vióỷc. Caùc tọứn thỏỳt õoù coù thóứ kóứ nhổ sau:


7

a) Täøn tháút thy lỉûc: (täøn tháút cäüt ạp)
L nàng lỉåüng tiãu hao âãø khàõc phủc täøn tháút dc âỉåìng v cạc täøn tháút củc bäü khi dng
cháút lng chuøn âäüng qua mạy . Âạnh giạ bàòng hiãûu sút ηH
Goi Hlt l cäüt ạp l thuút ca mạy
∆H l täøn tháút thy lỉûc ca dng cháút lng qua mạy
∆NH = γ.Q. ∆H
Hiãûu sút thy lỉûc âỉåüc âënh nghéa:
γ . Q. H lt − γ . Q. ∆H

∆H
ηH =
= 1−
γ . Q. H lt
H lt
b) Täøn tháút lỉu lỉåüng :
Do âiãưu kiãûn lm viãûc v cháút lỉåüng chãú tảo, khi lm viãûc mạy thy khê bao giåì cng bë
r rè tỉỵ vng cọ ạp sút cao âãún vng cọ ạp sút tháúp hồûc r rè ra ngoi, do âọ s cọ 1
pháưn lỉu lỉåüng bë máút mạt âỉa âãún sỉû máút mạt mäüt pháưn nàng lỉåüng. Pháưn nàng lỉåüng
tiãu hao âãø khàõc phủc nàng lỉåüng máút mạt do r rè trong 1 thåìi gian âỉåüc âạnh giạ qua
hiãûu sút lỉu lỉåüng ηQ
Gi ∆Q l lỉåüng cháút lng r rè trong 1 âån vë thåìi gian, cäng sút tiãu hao s l
∆Nll = γ.∆Q.Hlt
Hiãûu sút lỉu lỉåüng ηQ âỉåüc âënh nghéa:
γ . Q lt . H lt − γ . ∆Q. H lt
∆Q
ηQ =
= 1−
γ . Q lt . H lt
Q lt
Trong cäng thỉïc trãn γ.Qlt.Hlt l cäng sút l thuút ca dng chy , tỉïc l cäng sút
trong âiãưu kiãûn hon ton l thuút (khäng cọ täøn tháút thy lỉûc v khäng cọ r rè)
c) Täøn tháút cå khê :
Mäüt mạy lm viãûc bao giåì cng cọ nhỉỵng chi tiãút mạy chuøn âäüng tỉång âäúi våïi nhau,
vç váûy m cọ 1 pháưn nàng lỉåüng ca mạy bë tiãu hao âãø khàõc phủc nhỉỵng ma sạt giỉỵa
cạc bäü pháûn chuøn âäüng v khäng chuøn âäüng (äø trủc, cạc âãûm lọt...).
Pháưn nàng lỉåüng tiãu hao ny âỉåüc âạnh giạ bàòng hiãûu sút cå khê ηm
Gi ∆Nm l cäng sút tiãu hao do täøn tháút cå khê:
Cäng sút trãn trủc båm s l:
Ntr = γ.Qlt.Hlt + ∆Nck

N − ∆N ck
∆N ck
ηck = tr
= 1−
N tr
N tr
d) Hiãûu sút ton pháưn η:
Xẹt trỉåìng håüp 1 båm:


8

Ta â cọ âënh nghéa:
N
γ . Q. H
γ . Q. H γ . Q lt . H lt
Q H γ . Q lt . H lt
η = tl =
=
⋅
=
⋅
⋅
N tr
N tr
γ . Q lt . H lt
N tr
Q lt H lt
N tr
η = ηQ ⋅ η H ⋅ η m

Váûy :
Khi xẹt pháưn ny ta coi cháút lng l khäng nẹn nãn γ = const
1- 4 Hiãûn tỉåün g xám thỉûc - Chiãưu cao hụt cho phẹp :
I - Hiãûn tỉåüng xám thỉûc trong mạy thy khê: Ta biãút 1 cháút lng åí 1 nhiãût âäü nháút
âënh s bay håi dỉåïi 1 ạp sút nháút âënh gi l ạp sút bay håi bo ha tải nhiãût âäü âọ, kê
hiãûu pbh.
Mạy thy khê ln lm viãûc våïi cháút lng, åí nhiãût âäü lm viãûc ca cháút lng, khi ạp sút
trong cháút lng bàòng ạp sút bay håi bo ha thç cháút lng s bäúc håi, tảo thnh nhiãưu
bt khê trong dng chy. Dng chy âi vãư vng cọ ạp sút cao hån (p > p bh), cạc bt khê
s ngỉng tủ thnh cạc git cháút lng cọ thãø têch nh hån nhiãưu so våïi thãø têch bt khê,
tảo nãn nhỉỵng vng khäng gian träúng trong dng chy. Cháút lng s láûp tỉïc xä vo âiãưn
âáưy vng khäng gian träúng âọ våïi váûn täúc ráút cao tảo nãn sỉû tàng âäüt ngäüt ạp sút tải âọ.
Nãúu hiãûn tỉåüng ny xy ra åí v båm hồûc bãư màût bạnh cäng tạc thç s tạc âäüng lãn bãư
màût kim loải gáy trọc räù bãư màût v phạ hng cạc bäü pháûn lm viãûc.
Nãúu hiãûn tỉåüng xy ra trong lng cháút lng thç s gáy nhỉỵng sọng va âáûp truưn âãún bãư
màût chi tiãút v phạ hoải chụng.
Tọm lải hiãûn tỉåüng xám thỉûc lm hỉ hng bạnh cäng tạc v cạc chi tiãút khạc âäưng thåìi
lm gim hiãûu sút, cäüt ạp v lỉu lỉåüng ca mạy.. Khi hiãûn tỉåüng xám thỉûc phạt triãøn
mảnh, mạy cọ thãø bë ngỉng hoảt âäüng hon ton . Nhỉ váûy xám thủc l 1 úu täú cọ nh
hỉåíng ráút låïn âãún sỉû lm viãûc ca mạy thy lỉûc . Hon ton khäng cho mạy thy lỉûc
lm viãûc láu ngay c trong khu vỉûc cọ hiãûn tỉåüng xám thỉûc khäng låïn làõm vç tạc dủng
phạ hoải ca nọ.
II- Cäüt ạp hụt v chiãưu cao hụt cho phẹp ca båm:


9

H 3.4 p32 DNA

Chiãưu cao hụt l cao trçnh giỉỵa trủc bạnh

cäng tạc v màût tỉû do ca bãø hụt, tỉïc l bãø
chỉïa m tỉì âọ båm láúy cháút lng. Nãúu båm
nàòm åí dỉåïi mỉûc cháút lng (khi båm cháút
lng nọng) thç chiãưu cao hụt tråí thnh ám v
gi l âäü dáng. Mäüt trong nhỉỵng phỉång
phạp gim chiãưu cao hụt l sỉí dủng kãút cáúu
cọ trủc âỉïng v âàût bạnh cäng tạc åí âiãøm
tháúp nháút ca trảm.

Trong quạ trçnh hụt cháút lng, bạnh cäng tạc phi tảo âäü chãnh ạp sút nháút âënh giỉỵa
miãûng hụt ca båm v màût thoạng bãø hụt. Âäü chãnh ạp sút ny gi l cäüt ạp hụt ca
båm, nhåì nọ m cháút lng chy tỉì bãø hụt vo båm.
p − pv
Hh = 1
våïi pv : ạp sút tải cỉía vo.
γ
Nãúu p1 bàòng ạp sút khê tråìi p a thç cäüt ạp hụt chênh l cäüt ạp chán khäng tải cỉía vo ca
båm.
p − pv
H h = H ck = a
γ
Phỉång trçnh Ber cho 2 màt càõt: màt càõt 1-1 v màt càõt tải cỉía vo cho ta:
p − pv
v2
Hh = 1
= Zh + v + ∑ hh
γ
2g
Nhỉ váûy cäüt ạp hụt ca båm dng âãø:
- Khàõc phủc chiãưu cao hụt Z h

- Khàõc phủc täøn tháút trãn âỉåìng äúng hụt.
- Tảo âäüng nàng cáưn thiãút cho dng chy tải miãûng vo ca båm.
Trong trỉåìng håüp p 1= pathç kh nàng hụt täúi âa ca båm ỉïng våïi khi p 2=0 l
Hhmax=Hckmax= pa/γ =10m cäüt nỉåïc. Trong thỉûc tãú cäüt ạp sút hụt låïn nháút ca båm (khi
p1= pa khäng bao giåì âảt tåïi 10m cäüt nỉåïc vç ạp sút tải miãûng vo ca båm khi nh âãún
bàòng ạp sút bay håi bo ha ca cháút lng thç â xy ra xám thỉûc. Âãø trạnh hiãûn tỉåüng
xám thỉûc thç trong cạc ti liãûu k thût ca båm âãưu qui âënh cäüt ạp chán khäng cho
phẹp [Hck] v âiãưu kiãûn âãø båm lm viãûc khäng xám thỉûc l :
p − pv
v2
Hh = 1
= Z h + v + ∑ h h ≤ H ck
γ
2g

[

Tỉì âọ ta suy ra chiãưu cao hụt cho phẹp ca båm l:

]


10

[Z ] =[H ]
h

ck

v v2

hh
2g

Nóỳu taỡi lióỷu kyợ thuỏỷt khọng cho giaù trở [H ck] thỗ chióửu cao huùt cuớa bồm seợ xaùc õởnh theo
õióửu kióỷn khọng xaớy ra xỏm thổỷc: aùp suỏỳt toaỡn phỏửn taỷi lọỳi vaỡo cuớa bồm phaới lồùn hồn aùp
suỏỳt bay hồi baợo hoỡa cuớa chỏỳt loớng ổùng vồùi nhióỷt õọỹ laỡm vióỷc:
p v v v2 p bh
+

+ h

2g

H laỡ cọỹt aùp dổỷ trổợ chọỳng xỏm thổỷc
pbh xaùc õởnh theo nhióỷt õọỹ laỡm vióỷc, õọỳi vồùi nổồùc ta coù:
Nhióỷt õọỹ to
0
10
20
30
40
60
p bh
0,06
0,12
0,24
0,48
0,75
2,03

[m]

Ta co tổỡ phổồng trỗnh Ber:


80
4,83

100
10,33

pa
p
v2
= Zh + v + v + hh


2g

[Z ] =
h


p a p bh

+ h + h h



h xaùc õởnh tổỡ thổỷc nghióỷm, phuỷ thuọỹc vaỡo sọỳ voỡng quay vaỡ lổu lổồỹng cuớa bồm:

n Q

h 10
C
Vồùi

4

3

n: sọỳ voỡng quay trong 1 phuùt
Q: lổu lổồỹng tờnh bũng m3/s
C = 800 ữ 1000: hóỷ sọỳ phuỷ thuọỹc vaỡo õỷc õióứm kóỳt cỏỳu cuớa bồm.

120
20,2