ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG tư DUY SÁNG tạo của SINH VIÊN TRONG học tập môn THIẾT kế TRANG PHỤC 1 tại TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƯƠNG THÀNH PHỐ hồ CHÍ MINH

10

MỤC LỤC
Trang

LụăL CHăCỄăNHỂN ............................................................................................. 1
L IăCAMăĐOAN .................................................................................................. 2
L IăC MăT ......................................................................................................... 3
TịMăT T .............................................................................................................. 4
ABSTRACT ........................................................................................................... 7
M CăL C ............................................................................................................ 10
DANHăM CăCỄCăKụăHI U,ăCỄCăCH ăVI TăT T ....................................... 12
DANHăM CăCỄCăB NG................................................................................... 13
DANHăM CăCỄCăHỊNH .................................................................................... 14
PH NăM ăĐ U .................................................................................................. 24
1. LụăDOăCH NăĐ ăTÀI ................................................................................... 15
2. M CăTIểUăNGHIểNăC U ............................................................................ 18
3. NHI MăV ăNGHIểNăC U ........................................................................... 18
4. KHỄCHăTH ăVÀăĐ IăT

NGăNGHIểNăC U .......................................... 18

5. GI ăTHUY TăVÀăPH MăVIăNGHIểNăC U ............................................... 18
6. PH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U ................................................................... 19

PH NăN IăDUNG .............................................................................................. 21
CH NG 1: C ăS ăLụăTHUY TăV ăKH ăNĔNGăT ăDUYăSỄNGăT OăC Aă
NG IăH C ................................................................................................... 21
1.1.T NGăQUANăV ăV NăĐ ăNGHIểNăC U ................................................ 21

1.2.M TăS ăKHỄIăNI MăC ăB N .................................................................. 27
1.3.CỄCăY UăT ăVÀăQUỄăTRỊNHăTỂMăLụăTRONGăT ăDUYăSỄNGăT O 35
1.4.NH NGă Y Uă T ă NHă H
NGă Đ Nă KH ă NĔNGă T ă DUYă SỄNGă T Oă
.......................................................................................................................... 39
1.5.M Tă S ă QUANă ĐI M,ă PH
NGă PHỄP,ă K ă THU Tă D Yă H Că NH Mă
NỂNGăCAOăKH ăNĔNGăT ăDUYăSỄNGăT Oă ăNG
IăH C ............. 41
K T LU N CH

NG 1 ...................................................................................... 62


11

CH NG 2 : TH Că TR NGă V ă VI Că NỂNGă CAOă KH ă NĔNGă T ă DUYă
SỄNGă T Oă C Aă SINHă VIểNă TRONGă D Yă VÀă H Că MỌNă THI Tă K ă
TRANGăPH CăIăT IăTR NGăCAOăĐ NGăCỌNGăTH NGăTP.HCM 63
2.1.T NGăQUANăV ăTR
2.2.CH

NGăCAOăĐ NGăCỌNGăTH

NGăTP.HCM ... 63

NGăTRỊNHăMỌNăắTHI TăK ăTRANGăPH CăIẰ ........................... 64

2.3.TH Că TR NGă V ă VI Că NỂNGă CAOă KH ă NĔNGă T ă DUYă SỄNGă T Oă
C AăSINHăVIểNăTRONGăD YăVÀăH CăMỌNăắTHI TăK ăTRANGăPH Că

IẰăT IăTR
NGăCAOăĐ NGăCỌNGăTH
NGăTP.HCM ........................ 68
K T LU N CH

NG 2 ...................................................................................... 91

CH NG 3 :Đ ăXU TăGI IăPHỄPăNỂNGăCAOăKH ăNĔNGăT ăDUYăSỄNGă
T OăC AăSINHăVIểNăTRONGăH CăT PăMỌNăTHI TăK ăTRANGăPH CăIă
T IăTR
NGăCAOăĐ NGăCỌNGăTH
NGăTP.HCM ............................ 93
3.1.C ăS ăĐ ăXU TăGI IăPHỄP ..................................................................... 93
3.2.GI IăPHỄP .................................................................................................... 94
3.3.ĐỄNHăGIỄăGI IăPHỄP ............................................................................. 119
K T LU N CH

NG 3 .................................................................................... 122

PH NăK TăLU NăVÀăKHUY NăNGH ........................................................ 123
TÀIăLI UăTHAMăKH O .................................................................................. 128
PH NăPH ăL C ............................................................................................... 130


12

DANH MỤC CÁC CÁC CHỮ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU
Từ vi t t t
B
CB

DH
DHDA
DHăGQVĐ
GD&ĐT
GP
GV
HS
HT
HTTC
KTDH
KT-ĐG
NCTH
PP
PPDH
PTDH
QĐDH
SV
TD
TDST
TKTP I
TP.HCM
TS
Ký hi u
D
N
R1, R2
X

�
�

Nghĩaăc a từ
B c
Cán b
D yh c
D y h c d án
D y h c gi i quy t v năđ
Giáo d căvƠăđƠoăt o
Gi i pháp
Giáo viên
H c sinh
H ct p
Hình th c t ch c
K thu t d y h c
Ki m tra ậ Đánhăgiá
Nghiên c uătr ng h p
Ph ngăpháp
Ph ngăphápăd y h c
Ph ngăti n d y h c
Quanăđi m d y h c
Sinh viên
T ăduy
T ăduyăsángăt o
Thi t k trang ph c I
Thành ph H Chí Minh
T ns
Nghĩaăc a ký hi u
Hi u s 2 th h ng trong m t cặp
S cặp
Th h ng

Giá tr trung bình
M căỦănghĩa
T ngăquanăth h ng


13

DANH MỤC CÁC BẢNG
B ng 2.1: Th ng kê ý ki n SV v cách th c h c t p môn TKTP I
B ng 2.2: Th ng kê ý ki n SV v bi u hi n c a SV trong h c t p môn TKTP I
B ng 2.3: Th ng kê ý ki n GV v bi u hi n c a SV trong h c t p môn TKTP I
B ng 2.4: B ngăt ngăquanăth h ng v ý ki n c aăGVăvƠăSVăđ i v i các bi u hi n
h c t p c aăSVăđ i v i môn h c TKTP I
B ngă2.5:ăTh ngăkêăỦăki năSVăv ăt măquanătr ngăc aăcácănguyênănhơnăkíchăthíchă
ho tăđ ngăsángăt oătrongăh căt pămônăTKTPăI
B ngă2.6:ăTh ngăkêăỦăki năSVăv ăm căđ ăv n d ngăc aăGVăđ iăv iăcácăHTTCăvƠă
PPDH trong môn TKTP I
B ngă2.7:ăTh ngăkêăỦăki năGVăv ă m căđ ăv n d ngăđ iăv iăcácăHTTCăvƠăPPDHă
trong môn TKTP I
B ng 2.8: B ngăt ngăquanăth h ng v ý ki n c aăGVăvƠăSVăđ i v i các m căđ
v n d ng PPDH c aăGVăđ i v i môn h c TKTP I
B ng 2.9: Th ng kê ý ki n GV v m căđ v n d ngăKTDHăđ i v i môn h c TKTP
I
B ng 2.10: Th ng kê ý ki n SV v v n d ng KTDH c aăGVăđ i v i môn h c TKTP
I
B ngă2.11:ăTh ngăkêăỦăki năGVăv ăm căđ ăs d ngăPTDHătrongăDHămônăTKTPăI
B ngă2.12: Th ngăkêăỦăki năSVăv ăm căđ ăs d ngăPTDHăc aăGVătrongăDHămônă
TKTP I
B ng 2.13: B ngăt ngăquanăth h ng v ý ki n c aăGVăvƠăSVăđ i v i các m căđ
s d ng PTDH c aăGVăđ i v i môn h c TKTP I

B ngă 2.14:ă ụă ki nă c aă GVă vƠă SVă v ă cácă hìnhă th că KT-ĐGă đ
mônăh căTKTPăI

căv nă d ngă trongă

B ng 2.15: Th ng kê ý ki n c a GV và SV v n i dung các câu h i khi ki m traăđ i
v i môn TKTP I
B ngă3.1:ăTh ngăkêăỦăki năcácăchuyênăgiaăv ăcácăgi iăphápăđ căđ ăxu tănh mănơngă
caoăkh ănĕngăt ăduyăsángăt oăc aăSVătrongăh căt pămônăTKTPăI


14

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1: Các thành ph n c uătrúcănĕngăl c
Hìnhă1.2:ăQuyătrìnhăt ăduyăsáng t o (t nhu c uăđ năhƠnhăđ ng)
Hình 1.3: M c phát tri nătríăt

ngăt

ng theo th i gian

Hìnhă1.4:ăS ăđ c u trúc quá trình gi i quy t v năđ
Hình 2.1: Bi uăđ th hi n m căđ t ăduyăc a SV trong h c t p môn TKTP I
Hình 2.2: Bi uăđ so sánh m căđ v n d ng HTTC và PPDH môn TKTP I c a GV
(ý ki n c a SV)
Hình 2.3: Bi uăđ so sánh m căđ v n d ng HTTC và PPDH môn TKTP I c a GV
(ý ki n c a GV)
Hình 2.4: Bi uăđ th hi n ý ki n GV v m i quan h gi a d y và h c môn TKTP I

15

Đ U

PH N M

1. LÝ DO CH NăĐ TÀI
Đ tă n

că Vi tă Namă đangă trongă giaiă đo nă h iă nh p, t ngă b

dòngăch yăc aăth ăgi i. Mặt khác,ăn
n năkinhăt ăth ătr

ng,ă nhăh

că hòaă mìnhă vƠoă

cătaăcũng đangăch uătácăđ ngă m nhăm ăc aă

ngăb iăs ăduănh păt ănhi uăn năvĕnăhóaăkhác nhau

trênă th ă gi i.ă Chínhă đi uă nƠyă đƣ nhă h

ngă đ nă m iă mặtă đ iă s ngă xƣă h i,ă nh tă lƠ

tronglĩnhăv căgiáoăd c.ăĐ ăđánhăgiáăs ăgiƠuăcó,ăph năvinhăm tăqu căgia,ătr
ng

iătaăs ănhìnăvƠoăn năgiáoăd căc aăqu căgiaăđó,ăvìăv y,ăgiáoăd căđ

mặtăc a đ tăn
tr

cătiênă

căxemălƠăb ă

c. Trongăvĕnăki năĐ iăh iăđ iăbi uătoƠnăqu căl năVIII,ăĐ ngăđƣăch ă

ngă phátă tri nă m nhă m ă s ă nghi pă giáoă d că vƠă đƠoă t o,ă cùngă v iă khoaă h că vƠă

côngăngh ,ăgiáoăd căvƠăđƠoăt oălƠăqu căsáchăhƠngăđ uănh mănơngăcaoădơnătrí,ăđƠoă
t oănhơnăl c,ăb iăd
d căc năđ

ngănhơnătƠi. Đ ăthíchănghiăv iăs ăthayăđ iănƠy,ăcôngătácăgiáoă

căắm măhóaẰ,ăđaăd ngăhóaăsaoăchoăphùăh păv iănhuăc uăth ătr

ngălaoă

đ ngăhi nănay.
Bênăc nhăđó, trong th i đ i ngày nay, xu h

ng toàn c u hoá là t t y u, chúng

ta gia nh p WTO (World Trade Organization) ngày 15.11.2006, đơyălƠăs ăgiaănh pă
tr căti păvƠoăquáătrìnhătoƠnăc uăhóaăđ ăt năd ngănh ngăc ăh iăcũngănh ăsẵnăsƠngă

đ iămặtăv iănh ngătháchăth căm i. Chi năl

c phát tri n kinh t - xã h i giaiăđo n

2011 - 2020ăđƣăkh ngăđ nh: ph năđ uăđ nănĕmă2020ăn
công nghi pătheoăh
đ

cătaăc ăb n tr thành n

ng hi năđ i và v th c a Vi tăNamătrênătr

c

ng qu c t ti p t c

c nâng cao, t o ti năđ , n n t ng v ng ch căđ phát tri năcaoăh nătrongănh ng

giaiăđo n k ti p. S phát tri n c aăđ tăn

cătrongăgiaiăđo n m i s t o ra nhi uăc ă

h iăđ ng th iăcũngăt o ra nhi u thách th căđ i v i s nghi p phát tri n giáo d c v iă
đ nh h
ch tăl

ng ắPhátă tri nă vƠă nơngă caoă ch tă l
ngăcaoălƠă m tă đ tăpháăchi năl

ngă ngu nă nhơnă l c,ă nh tă lƠă nhơnă l că

cẰ[6, 1], đ nhăh

ngăđ iă m iăgiáoăd că vƠă

đƠoăt o,ăgóp ph năth căhi năth ngăl iăNgh ăquy tăĐ iăh iăĐ ngătoƠnăqu căl năth ăXIă
vƠăchi năl

căphátătri năkinhăt ă- xƣăh iăgiaiăđo nă2011ă- 2020ăc aăđ tăn

đƠoăt oălƠmăsaoăđ ăchoăraăđ

căm tăconăng

c.ăVi că

iăđ yăđ ăki năth căchuyênămônăvƠăbi tă


16

n măb t,ăbi tăđ iămặt v iănh ngătháchăth c,ăbi tăt năd ngănh ngăc ăh i,ăđ ăđƠoăt oă
raăngu nănhơnăl căch tăl
đ aăđ tăn

ngăcaoălƠăm tăđi uăkhó, vƠăph iăc năth iăgianăđ ăcóăth

căti năđ năg năh năv iăn năgiáoăd căth ăgi i,ăđi uănƠyăđƣătr ăthƠnhăm iă

quanătơmăhƠngăđ uăc aăcácăc ăs giáoăd c,ăcácătrungătơm đƠoăt oă ngăv iăt ngăb că

h c hi nănay.
Doăv y,ăvi cătrangăb ăki năth căchuyênămônăchoăng
d năthoátăkh iăcáchăd yăvƠăh cătruy năth ngătr
k tăqu ăc aăcácăph

iăh căhi nănayăph iăd nă

căđơy.ă Chúng ta không ph ănh nă

ngăphápăgi ngăd yătruy năth ng,ănh ngăcũngăph iăcôngănh nă

m tăđi uăr ngăsinhăviênăchúngătaăsauăkhiăt tănghi păcóăr tănhi uămặtăy u,ăvíăd ănh
th ăđ ng,ăch a bi tăn măb tăc ăh i,ăr păkhuôn theoănh ngăcáiăcóăsẵn,ăl
l

iăsuyănghĩ,ă

iăsángăt oầăM tătrongănh ngăquanăđi măch ăđ oăphátătri năgiáoăd călƠăph iăắĐ iă

m iăcĕnăb n,ătoƠnădi năn năgiáoăd căVi tăNamătheoăh

ngăchu năhoá,ăhi năđ iăhoá,ă

xƣăh iăhóa,ădơnăch ăhóaăvƠăh iănh păqu căt ,ăthíchă ngăv iăn năkinhăt ăth ătr
đ nhă h

ngă

ngă xƣă h iă ch ă nghĩa,ă phátă tri nă giáoă d că g nă v iă phátă tri nă khoaă h că vƠă

côngăngh ,ăt pătrungăvƠoănơngăcaoăch tăl

ng,ăđặcăbi tăch tăl

ngăgiáoăd căđ oăđ c,ă

l iă s ng,ă nĕngă l că sángă t o,ă k ă nĕngă th că hƠnhđ ă m tă mặtă đápă ngă yêuă c uă phátă
tri năkinhăt ă- xƣăh i,ăđ yăm nhăcôngănghi păhóa,ăhi năđ iăhóaăđ tăn

c,ăđ măb oăană

ninhă qu că phòng;ă mặtă khácă ph iă chúă tr ngă th aă mƣnă nhuă c uă phátă tri nă c aă m iă
ng

iăh c,ănh ngăng

iăcóănĕngăkhi uăđ

căphátătri nătƠiănĕngẰ[6, 8]. Trongăt tăc ă

cácălĩnhăv c,ăcácăngƠnhăngh ,ăvi căh

ngăd n,ătruy năth ăki năth c,ăk ănĕng,ăk ăx o

choăng

căquanătơmăđúngăm c,ăph iăd yălƠmăsao,ăph iă

iăh căluônălƠăv năđ ăc năđ

h cănh ăth ănƠoăđ ăđ tăđ

căk tăqu ăt tănh t.ăVìăth ,ắti p t căđ i m iăph

d y h căvƠăđánhăgiáăk t qu h c t p, rèn luy nătheoăh
giác, ch đ ng, sáng t oăvƠănĕngăl c t h c c aăng
h p,ăđ iăm iăph
đòiăh iăph

ng phát huy tính tích c c, t

i h cẰ[6, 12] và v năd ng,ăph iă

ngăphápăgi ngăd yăsaoăchoăphátăhuyăđ

cătínhătíchăc c,ăsángăt o,

ngăphápăh căt pănh ăth ănƠoă ăchínhăb năthơnăng

nanăgi i,ăgây nhi uăr căr i,ănênăápăd ngăquanăđi mănƠo,ăph
đangăr tăđ

căquanătơm.

ngăphápă

iăh c lƠăm tăv năđ ă

ngăphápăraăsao v năcònă

17

C ăth ătrongălĩnhăv căd tămay,ăđơyălƠăm tăngƠnh đangăchi m v ătríăquanătr ngă
trongăn năkinhăt ăc aănhi uăqu căgiaăvìănóăph căv ănhuăc uăt tăy uăc aăconăng
gi iăquy tăđ

i,ă

cănhi uăvi călƠmăchoălaoăđ ngăxƣăh iăvƠăt oăđi uăki năcơnăb ngăxu tă

nh păkh u.ăTrongăkhiăđó,ăv ămặtănhơnăl c, hi n t iălaoăđ ng ngành d t mayăđangăr t
thi u và y u c laoăđ ng tr c ti p, qu n lý, kinh doanh và c ăv ăchuyên môn nghi p
v . M tătrongănh ngăđ iăt

ngăc năđ

cătr căti păquanătơmă ăđơyăchínhălƠăsinhăviênă

chuyênăngƠnhăd tămay,ălƠmăcáchănƠoăđ ăchoăcácăemăcóăcáiănhìnăđúngăđ năv ăngƠnhă
ngh , hi uărõ t măquanătr ngăc aăngƠnhăngh ,ăt ăđóăs ăỦăth căh năv ătháiăđ ăh căt pă
c aămình.ăKhôngăđ năgi n lƠăsauăkhiăt tănghi p tìmăđ
cònăph iătìmăđ

căm tăcôngăvi c mà các em

căchínhăni măđamămêăc aămìnhăngayătrongăngƠnhăngh ăcácăemăđƣă

ch n.
Có 3ăđi măy uăl nănh tăc aăngƠnhăd tămayătrongăn

ph năph iănh păt ăn

căngoƠi,ăch aăth ăch ăđ ngăđ

đ iăngũănhơnăviênăthi tăk ,ăcácăỦăt

călƠămáyămóc,ăthi tăb ăđaă

căngu nănguyênăph ăli uăvƠă

ngăm uămƣăs năph mătrangăph căv năch aăđaă

d ng. Nh măgópăph năgi iăquy tăđi măy uăv ăđ iăngũănhơnăviênăthi tăk ,ăphátătri nă
m uă mƣă trangă ph c,ă ng
dƠnhăchoăđ iăt

iănghiênă c uă đ ă c pă đ nă mônă h că Thi t k trang phụẾ I

ngălƠăsinhăviênăh ăcaoăđ ng.ăĐơyăcũngălƠăm tătrongănh ngămônăh că

n năt ngăchoăcácămônăchuyênăngƠnhăti pătheo.ăCácăemăkhôngănênăđiătheoăl iămònă
tr

căđơy,ănh ngăconăđ

ngăđƣăđ

căd năsẵnămƠăph iăđiăl iăđiăch aăaiăt ngăđi, đ ăt ă

đóăt ăchi mălĩnhătriăth c,ăt ăt oăv năs ngăchoăriêngămình.

V iăvi căápăd ngăh căch ătínăch ăhi nănay,ăsinh viên c năph iălƠmăquenăv iăs ă
ch ăđ ngătrongăh căt p,ăm nhăd năphátăbi uăỦăki n,ăbƠyăt ăquanăđi măcáănhơn.ăTuyă
nhiên,ăn uămu năcóăk tăqu ăh căt păt t, ch ăch ăđ ngăthôiălƠăch aăđ , đ năkỳăthiăh că
thuô ̣căbƠiăthôiăv năch a đ ămƠăng

iăh căc năph iăcóăkh nĕngăt ăduyăsángăt o.ăPh i

lƠmă saoă đ ă kh iă d y kh ă nĕng t ă duyă sángă t oă trongă chínhă b nă thơn cácă b nă SV?
NgoƠiăs ăn ăl căc aăng
quanătr ng, đ nhăh

iăh c,ăng

iăth y vƠămôiătr

ngăh căt păcũngăcóăvaiătròă

ngăchoăsinhăviênăđ iăm iăt ăduy.ăV iăvaiătròănƠy,ăgiáoăviênăc nă

ph iăcóăs l aăch năn iădung, v năd ngăph

ngăpháp gi ngăd yăsao cho giúpăng

h căcóăth ăt ăkhámăphá,ăki năt o cácătriăth căm i choăb năthơn.

iă


18

Doă v y,ă vi că ti nă hƠnhă đ ă tƠiă ắĐ xu t giải ịháị nâng Ếao khả năng t ếuy
sáng tạo Ếủa sinh viên tọong h Ế t ị môn Thi t k tọang ịh Ế I tại Tọ ờng Cao
đẳng Công th

ng thành ịhố Hồ Chí MinhẰălƠăr tăc năthi t,ăcóăỦănghĩaăthi tăth că

trong công tácăd yăvƠăh căt iătr

ng.

2. M CăTIểUăNGHIểNăC U
Đ ă xu tă gi i pháp nâng cao kh ă nĕngă t ă duyă sángă t oă c aă sinhă viênă trongă
h căt p mônăThi tăk ătrangăph căIăt iăTr

ngăCaoăđ ngăCôngăth

ngăthƠnhăph ă

H ăChíăMinh.
3. NHI MăV ăNGHIểNăC U
- H ăth ng c ăs lỦălu năv ăkh nĕngăt ăduyăsángăt o trongăh căt păc aăng

iăh c.

- Phân tích th cătr ngătìnhăhìnhăd yăh c mônăThi tăk ătrangăph c I c a sinh viên
t iă tr

ngă Caoă đ ngă Côngă th

ngă thƠnhă ph ă H ă Chíă Minh và tìmă hi uă nguyên

nhơnăc aăth cătr ngăđó.
- Đ ăxu tăgi i pháp nâng cao kh ănĕngăt ăduyăsángăt oătrongăh căt păc aăsinhăviên
trongăh căt pămônăThi tăk ătrangăph căIăt iăTr

ngăCaoăđ ngăCôngăth

ngăthƠnhă

ph ăH ăChíăMinh.
- Đánhăgiáăcácăgi iăphápăđƣăđ ăxu t.ă
4. KHÁCHăTH ăVÀăĐ IăT

NGăNGHIểNăC U

Kháchăth ănghiênăc u

4.1.

Quáă trìnhă d yă vƠă h c c aă giáoă viênă vƠă sinhă viênă ngành Côngă ngh ă mayă t iă
Tr

ngăCaoăđ ngăCôngăth
Đ iăt

4.2.

ngăthƠnhăph ăH ăChíăMinh.

ngănghiênăc u

Kh ănĕngăt ăduyăsángăt oăc aăsinhăviênătrongăh căt pămônăThi tăk ătrangăph c I
t iăTr

ngăCaoăđ ngăCôngăth

ngăthƠnhăph ăH ăChíăMinh.

5. GI ăTHUY TăVÀăPH MăVIăNGHIểNăC U
5.1.

Gi ăthuy tănghiênăc u


19

Hi năt i,ăquáătrìnhăd yăvƠăh cămônăTKTPăIăt iătr
TP.HCMăch aănơngăcaoăđ

ngăCaoăđ ngăCôngăth

ngă

căkh ănĕngăt ăduyăsángăt oăc aăSVătrongăh căt p. M tă

trongănh ngănguyênănhơnăch ăy uăd năđ năth cătr ngănƠyălƠădoăđaăs ăSVăcònăt năt iă
ắtínhăì tơmălỦẰătrongăh căt p,ălƠmăc nătr ăquáătrìnhăt ăduyăsángăt o.
Ph măviănghiênăc u

5.2.

V iăđ ătƠiănƠy,ăkhiăkh oăsát ng

iănghiênăc uăt pătrungăvào sinh viên chuyên

ngƠnhă Côngă ngh ă mayă khóaă 2013-2015 trong 3ă l p:ă CCQ1313A, CCQ1313B,
CCQ1313C vƠăcánăb ,ăgiáoăviênătr căti păthamăgiaăgi ngăd yă mônăThi tăk ătrangă
ph căIăt iătr
6. PH

ngăthƠnhăph ăH ăChíăMinh.

NGăPHÁPăNGHIểNăC U
Ph

6.1.

ngăCaoăđ ngăCôngăth

Ph

ngăphápănghiênăc uătƠiăli u

ngăphápăth c hi n b ng cách nghiên c u sách và tài li u có n i dung liên

quană đ nă ph

ngăphápă d y h că theoă h

ng tích c că hóaă ng

i h c, d y h c theo

nĕngăl c th c hi n, d y h c tích h păđ lƠmăc ăs lý lu n cho v năđ nghiên c u.
6.2.

Ph

ngăphápăquanăsát,ăbútăv n

Quan sát thông qua d gi , dùngă phi u kh o sát, b ngăh iăthamăkh oăỦăki nă
giáoăviên , sinhăviênănganhăCôngăngh

mayăta ̣iătr

ngăCaoăđ

ngă côngă th

ngă

TP.HCM nh m:
- Kh o sát, phân tích ph

ngă phápă h c t p c aă sinhă viênă vƠă ph

ngă phápă gi ng

d y c a giáo viên.
- Đánhăgiáătínhăkh thi, tính th c ti n c a các gi iăphápăđ

6.3.

Ph
Ng

căđ xu t.

ngăphápăph ngăv n

i nghiên c u ti n hành l y ý ki n tr c ti p t phía SV và các GV tr c ti p

gi ng d y môn TKTP I nh m b sung k t qu th c tr ng d y và h c t i tr
đ ng Côngăth
6.4.

Ph

ngăTP.HCM.

ngăphápăth ng kê toán h c

ng Cao


20

ngăd ngătoánăh căx ălỦăd ăli uăthuăđ

căt

kh o sát, ph ng v n và l y ý ki n

c a các chuyên gia.
6.5.

Ph
Ng

ngăphápăchuyên gia

i nghiên c u xin ý ki n c aă cácă chuyênă giaă cóă trìnhă đ và giàu kinh

nghi m trong nghiên c u,ăđƠoăt oăđ c ng c c ăs lý lu n,ăc ăs th c ti n và hoàn
thi n các gi i pháp nâng cao kh nĕngăt ăduyăsángăt o trong h c t p c a sinh viên
nh m ki m ch ng tácăđ ng c a các gi iăphápăđƣăđ xu tăđ i v iăquáătrìnhăda ̣yăho ̣că
môn TKTP I.


21

PH N N I DUNG
CH
C ăS

NG 1

LÝ THUY T V

KH NĔNG T ăDUY SÁNG T O C AăNG

IH C

-----1.1.

T NGăQUANăV ăV NăĐ ăNGHIểNăC U

1.1.1. Trên th gi i
Khái ni m Ph

ng pháp ếạỔ họẾ tíẾh Ế Ệ́

m i xu t hi n

cu i th k XIX,

ng

iă đ aă kháiă ni m và quană đi m giáo d c tích c c là tri t gia và nhà Giáo d c

ng

i M - John Dewey (1859- 1952). Nh ngătheo b n ch t,ăđặcătr ng c aăph

pháp d y h c tích c c,ă ng
Ph

iă đ raă ph

ngă

ngă phápă vƠă lƠă c s n n móng cho các

ngăphápăd y h c tích c c hi n nay là Nhà Giáo d c Socrates (476 - 399 TTL),

nhà tri t gia tiên kh iă vƠă cũngă lƠă nhƠă giáoă d c kh kính c a Hy L p [17, 35].
Ph

ngăphápăgi ng d y c a ông lƠăđ i tho i, ông đặt câu h i đ mônăđ tìm tòi suy

nghĩăvƠătr l i,ăsauăđóăôngănh năđ nh v câu tr l i này, v chăraăđi uăhayăđi u d .
Ph

ngăphápăđ i tho i trong d y h c c aăôngăđ

thu tăđ đẻ - đ

c g iălƠăph

ngăphápăSocratesă-

ngăth i r t có giá tr (giá tr l ch s ), có giá tr th iăđ i, v a mang

tính truy n th ng v aălƠăc ăs c aăph

ngăphápăd y h c hi năđ i ngày nay.

Đ n th i Ph că h ngă (th k XIII-XVI), xu t hi n m t s nhà giáo d că nh ă
Vittorino da Feltre (1378-1446), m t nhà giáo d că nhơnă vĕnă n i ti ng nh t th i
Ph căH ng.ăNgoƠiăvi c d y lý thuy t ông còn chú tr ng th c hành, gi ng d y qua
cácă tròă ch i.ă Tri t lý giáo d c c aă Vittorinoă đ

că kh iă ngu n t lòngă tină t

nhi t thành, công minh, chính tr c, lý lu n, th c t ;ătráiăng

ng,

c v i tình tr ng l ng

lẻo, h i h t, hình th c, vô tri t lý c a n n giáo d cătrungăđ i [17, 120]. Hoặc là quan
đi mă ắgiáoă d c ch ng nh i s Ằă c a nhà giáo d c Petrus Ramus (1515-1572),
ch

ngătrìnhăgiáoăd c c a ông r t g n v i c đi n. Tuy nhiên ông nh năđ nh r ng

giáo viên không nên nh i s h c sinh v i quá nhi u bài v , ph i dành cho h m t


22

ph n th nhăth iăt do và ph n này r t quan tr ng.ăCũngătheoăông,ăgiáoăd c ph i có
tính cách th c t ,ăđemăl i l i ích cho cá nhân h c sinh và xã h i [17, 133]ầăD n v
sau,ăcácăquanăđi m d y h c tích c c, t l c, t giác, l y h c sinh làm trung tâm r t
đ

c quan tâm b i các nhà giáo d cănh ăJanăAmosăComeniusă(1592-1670) c a Ti p

Kh c, Jean Jacques Rousseau (1712-1778)

Đ c, Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827)

(1723-1790)
giáo d căng

Pháp, Johann Bernhard Basedow
Th y Sĩ,ă hayă nhƠă

iăĐ c Friedrich Froebel (1782-1852)ầăCácănhƠăgiáoăd c này mặc dù

ng d ngăquanăđi m d y h c tích c c
chung là h đ uăh

ngăđ năng

các hình th c, gócăđ khácănhauănh ngăcáiă

i h c, mang l i s h ng thú cho h c sinh c a mình.

VƠămƣiăđ n th k XIX,ăquanăđi măắl y h căsinhălƠmătrungătơmẰăm i th c s phát
tri năvƠăđ
Tr

c áp d ng r ng rãi.

c tiên ta ph i k đ n các tác gi nghiên c u v tính tích c c, tính tích c c

h c t p. Nh ng công trình này làm n n móng và g n li n v i s kh iăngu n cho kh
nĕngăt ăduyăsángăt o
- Khi nghiên c u v

ng

i h c:

tính tích c c h c t p, các tác gi

nh ă L.X.V gôtxki,ă

X.L.Rubinstein, A.N.Lêônchiep, P.Ia.Galperin và J.Piaget cho r ng: D a trên
quanăđi m cá nhân luôn ho tăđ ng, không có ho tăđ ng thì cá nhân không t n t i
trongămôiătr

ng t nhiên và xã h i xung quanh mình. Ch có trong ho tăđ ng thì

tính tích c căcũngănh ătơmălỦ,ăỦăth c c aăconăng

i m i b c l , n y sinh, hình

thành và phát tri n. X.L.Rubinstein kh ngă đ nhă ắb t kỳ ho tă đ ng nào c a con
ng

iăcũngăxu t phát t ch nóălƠănh ăm tăcáănhơn,ănh ăm t ch th ho tăđ ng

đóẰă[19, 84]. H c là m t ho tăđ ng, m t hành vi tích c c ch khôngăđ năthu n
ch là s ti p nh n,ănh ăv y ho tăđ ng h c t p là m t ho tăđ ng tích c c. B i s
khác bi tăc ăb n gi aăcácăquáătrìnhăthíchănghiătheoăđúngănghĩaăc a nó và các quá
trình ti păthu,ălĩnhăh i là

ch quá trình thích nghi sinh v t là quá trình thayăđ i

các thu c tính c aăloƠiăvƠănĕngăl c c aăc ăth , hành vi loài c aăc ăth ; còn quá
trình ti păthuăhayălĩnhăh iăthìăkhác,ăđóălƠăquáătrìnhămangăl i k t qu là cá th tái
t o l iăđ

c nh ngănĕngăl c và ch cănĕngăng

iăđƣăđ

c hình thành trong quá


23

trình l ch s . Mu năng

i h c chuy n tri th c nhân lo i thành tri th c c a riêng

b n thân mình thì ph i t ch c cho h tích c c tham gia vào các ho tăđ ng.
- Carrol.E.Jard trong tác ph m Những cảm xúc của ng
nghiên c u v h th ngătháiăđ c aăconăng
tính tích c c c aăconăng

i đƣă côngă b công trình

i ậ thành ph n không th thi u c a

i. Tác gi đƣătrìnhăbƠyă nhăh

ng chi ph i c a c m xúc

v i ý th c, m căđ phát tri n cao c a tính tích c c. Tác gi còn nghiên c u sâu
s c thành ph n tâm lý quan tr ng c a tính tích c c
m că đ th p nh tă lƠă ắtínhă tòă mòẰă vƠă

conăng

i mà bi u hi n t

m că đ cao nh tă lƠă ắkhaoă khátă nghiênă

c uẰ,ăkhaoăkhátăkhámăpháầ[5]
- Các nhà Tâm lý h c, Giáo d c h căph

ngăTơyă ti p thu thành t u sinh lý h c,

tri t h c, tâm lý h cămacxităđƣăxemăh cănh ălƠăm t ho tăđ ng. Trong tác ph m
Dạy trẻ học c aămình,ăRobertăFisherăđƣăgi i thi u công trình nghiên c u 10 chi n
l

c d y h că(1.ăT ăduyăđ h c,ă2.ăĐặt câu h i, 3. L p k ho ch, 4. Th o lu n, 5.

V s ă đ nh n th c,ă 6.ă T ă duyă đaă h

ng, 7. H c t p h p tác, 8. Kèm cặp, 9.

Ki măđi m, 10. T o nên m tăcôngăđ ng h c t p). M căđíchăc a công trình này là
giúpăng

i h căcóăt ăduyăđ h c t p m t cách hi u qu . Tác gi đƣănêuălênăcáchă

th c h c t p hi u qu và m t h th ng bài t păđ h c sinh, sinh viên b c l , hình
thành, phát tri n cách th c h c t păđóăvƠăquanătr ngălƠăhƠnhăđ ng tích c călĩnhă
h i tri th c, k nĕng,ăk x o c a nhân lo i chuy n thành tâm lý, ý th c c a b n
thân [20].
M t s tác gi nghiên c u v v năđ tính tích c c h c t p và sáng t o:
- V.Ôcôn trong cu n Những Ế sở của việc dạy học nêu vấn đề cho r ng tích c c là
lòng mong mu năhƠnhăđ ngăđ

c n y sinh m t cách không ch đ nh và gây nên

nh ng bi u hi n bên ngoài hay bên trong c a s ho tă đ ng. Ch th đƣă Ủă th c
đ

c m căđíchăhƠnhăđ ng [18].

- Iu.K.Babanxki trong cu n Tích cực hóa quá trình dạy học [1], I.F.Kharlamôp
trong cu n Phát huy tính tích cực học t p của họẾ sinh nh th nào [13]ăđƣăchoă
r ng tích c c là tr ng thái ho tăđ ng c a ch th .


24

Mặc dù khoa h c v sáng t oăđƣăcóăt r t lâu, tuy v yăđ n mãi th k XX cho
đ n nay, khi mà m iălĩnhăv c khoa h c khác có nh ngăb
conăng

c phát tri năv

t b c, thì

i ta m iăđặt nhi u câu h i v TDST và làm th nƠoăđ phát huy t iăđaăs c

sáng t o c aă conă ng

i. Lúc này khoa h c sáng t o m i th c s đ

c quan tâm

nghiên c u m t cách bài b n trên kh p th gi i.
1.1.2. T i Vi t Nam
Giáo d c Vi t Nam ch kh i s và phát tri n t khiăgiƠnhăđ c l păvƠoănĕmă939,ă
sau trêm 1000ănĕmăB c thu c. N n giáo d c này ch u nhăh

ng sâu r ng c a n n

giáo d c Trung Hoa [17, 405-406]. N n giáo d c đặc bi t là ch u nhăh

ng m nh

m t cácătônăgiáoănh ăPh tăgiáo,ăNhoăgiáo,ăđặc bi t là Nho giáo. Vì v y Giáo d c
Vi t Nam thiên v h
phá t nhiên.ă Nênă ph

ng nội, ch y u giáo d c v conăng

i, ít chú tr ngăđ n khám

ngă phápă d y h c ch y uă lƠă ph

ngă pháp truy n th m t

chi u, th yăđ c ậ trò h c thu c lòng hoặcăghiăchépăkinhăth ,ăsáchăv .
Khi Pháp xâm chi m mi nă Namă n

că taă vƠoă nĕmă 1861ă vƠă toƠnă lƣnhă th vào

nĕmă1884,ăn n giáo d c Vi t nam ch u nhăh

ng giáo d căPháp,ănh ngă nhăh

ng

t n n giáo d c Trung Hoa nhi u ít v n t n t i. Sau Cách m ngă thángă Támă nĕmă
1945, Vi t Nam m i có n n giáo d căhoƠnătoƠnăđ c l p [17, 406]. T đóăgiáoăd c
m i th c s đ

c coi tr ng,ăđ uăt ăphátătri năvƠăđ c p nhi uăđ năph

h c,ătrongăđóăb tăđ u nghiên c uăvƠăđ c păđ năph
b ph

ngăphápănh i s , l i h c hình th c c aănhƠătr

ngăphápăd y

ngăphápăd y h c tích c c. Xóa
ng th cădơn,ăđ cao tinh th n

khoa h c nh m trau d i cho h c sinh m t l i nh n th c có quy c , m tăph

ngăpháp

t ăduyăkhoaăh c, phát tri n óc phê bình, phân tích, t ng h p, tinh th n sáng t o và
g n li n v i th c ti n. Ph

ngăphápăgi ng d y có nhi u ti n b so v iătr

c, giáo

viên t oă c ă h i cho h că sinhă đóngă gópă Ủă ki n,ă nh ngă vìă thi u phòng h c và giáo
viên vì v y l p h căđôngănênăch y u v năđ cao vai trò c a giáo viên.
Nĕmănĕmăđ uăsauăĐ i h i VI c aăĐ ng (tháng 12/1986) t căgiaiăđo n 1986 ậ
1991,ăđƣăđ aăraăquy tăđ nhăđ

ng l iăđ i m i, b tăđ u b ng đ i m iăt ăduyănh t là

v đ i m iăt ăduyăgiáoăd c: Kh c ph c nh ngăquanăđi măvƠăcáchălƠmăcũăth i bao
c p v giáo d c.ăTrongăđóăvi c kh c ph c cách d y h căđ năthu n (nay g iălƠăắhƠnh


25

chínhăhóaẰăvi c lên l p, vi c giáo d c) ch c t truy năđ t cho xong bài gi ng. Nhà
tr

ng, nhà giáo, cán b qu n lý giáo d c các c p luôn luôn ph i bám sát m c tiêu

giáo d c. Đ nhăh
Quy tă Trungă

ngăđ i m i ph

ngăphápăd y h c đƣăđ

căxácăđ nh trong Ngh

ngă IV khóa VII (tháng 1/1993), Ngh quy tă Trungă

VIII (tháng 12/1996),ă vƠă đ

c th ch hóa trong Lu t Giáo d c s aă đ i ban hành

ngƠyă27/6/2005,ăđi uă2.4,ăđƣăghiăắPh

ngăphápăgiáo d c ph i phát huy tính tích c c,

t giác, ch đ ng,ăt ăduyăsángăt o c aăng

i h c; B iăd

ng choăng

l c t h c, kh nĕngă th c hành, lòng say mê h c t pă vƠă Ủă chíă v
ph

ngă II khóa

ngăphápăgiáoăd c cũngăđ

i h cănĕngă

nă lênẰ.T đóă

căđ i m i, kh c ph c l i truy n th m t chi u, rèn

luy n thành n păt ăduyăsángăt o c aăng

i h c. Áp d ngăph

ngăphápăti n ti n hi n

đ iăđ m b oăđi u ki n và th i gian t h c, t nghiên c u cho h c sinh, sinh viên.
Ph

ngă phápă gi ng d y v nă đặt nặng sách giáo khoa, nhi u giáo viên th c hi n

ph

ngăphápăs ăph m ti n b v i s đóngăgópăỦăki n c a h c sinh.
GS.ăPhanăDũngăđƣănh năđ nh,ăắn uănh ătr

căđơy,ăsángăt oăđ

c coi là huy n

bí, mang tính thiên phú, may m n hay ng u h ngầă thìă ngƠyă nayă v i nh ng phát
hi n m i,ăng

i ta cho r ng có th khoa h căhóaăđ

có th d y và h căđ

lơuănayăng
n

călĩnhăv c sáng t o và sáng t o

c. Không nh ng th , còn c n ph i qu n lý s sáng t oănh ălƠă

i ta v n qu n lý m t cách có k t qu nhi uălĩnhăv c khácẰă[8].
c ta, nh ng ho tăđ ngăliênăquanăđ n khoa h c v t duy sáng t o m i th c

s b tăđ u vào cu i nh ngănĕmă70 c a th k XX và th hi n trên ba hình th c [7]:
- Gi iăthi uăb ngăcácăbƠiăbáoăng nătrênăcácăbáoăTrungă

ngănh ăNhân Dân, Khoa

họẾ ốà đ i s ng,ă trênă cácă báoă c aă thƠnhă ph ă H ă Chíă Minh,ă b ngă cácă bu iă nóiă
chuy năt iăc ăquan,ăxíănghi p,ătr

ngăh c,ătrênămƠnă nhănh . Hìnhăth cănƠyăm iă

mangătínhăch tăắđánhăđ ngẰ đôngăđ oăqu năchúngăv ămônăkhoaăh căcònăítăng
bi tăđ nănh ngăkháăg năgũi,ăthi tăth căv iăm iăng

iă

i.

- Xu tăb nănh ngătƠiăli uăchiăti tăh năv ămônăkhoaăh căt ăduyăsángăt o.Ví d ăcu nă
sách Algôrit sáng Ếh (NhƠăxu tăb năKhoaăh căvƠăK ăthu t,ăHƠăN i,ă1983)ăhoặc
đĕngăth

ngăkỳătrongă t păchíă Sáng tạo c aă yă banăkhoaăh că vƠăk ă thu tăthƠnhă


26

ph ăH ăChíăMinh.ăHìnhăth cănƠyăđƣăcóăb ăsơuăh năvƠăđ

cănh ngă ng

iăquan

ngăphápăt ăduyăsángăt o.ăChoăđ nănayăđƣăm ăđ

căm tă

s ăl păt iăthƠnhăph ăH ăChíăMinhăvƠăHƠăN i.ăQuaăkinhănghi măc aăcácăn

cătiênă

tơmăh

ngă ng.

- D yăvƠăh cănh ngăph

ti năvƠăkinhănghi măth căt ă ăn

cătaăthìăhìnhăth cănƠyălƠăhìnhăth căt tănh tăđ ă

lĩnhăh iăvƠăápăd ngăvƠoăcu căs ng,ăcôngătác.
V năđ phát huy kh nĕngăt ăduy sáng t o

h căsinh,ăsinhăviênăluônăđ

c các

c pălƣnhăđ o và các nhà Giáo d c h c, các nhà Tâm lý h căquanătơm,ătrĕnătr , b i l
đơyălƠăm t trong nh ng y u t quan tr ng quy tăđ nhăđ n k t qu h c t p. Có th k
đ n m t s công trình nghiên c u c a các tác gi tiêu bi u nh :
- Tác gi Ph m Th Di u Vân v i công trình Làm cho học sinh tích cực chủ động
ốà độc l p sáng tạo trong gi lên l p cho r ng tính tích c c không ch th hi n
trong các mặtăquanăsát,ăchúăỦ,ăt ăduy,ătríănh mƠăcònăcĕnăc vƠoăc

ngăđ ,ăđ

sâu, nh păđi u c a nh ng ho tăđ ngăđóătrongăm t th i gian nh tăđ nh [26, 51].
- Trong Tuyển t p tâm lý học J.Piaget c a nhà Tâm lý h c Ph m Minh H c [10],
Hoạt động dạy họẾ ốà năng lựẾ s phạm c a Nguy n K Hào [11]ă đƣă ti p c n
quană đi m duy v t bi n ch ng và ho tă đ ngă đ u coi nhân cách là ch th có ý
th c. Tính tích c c là m t thu c tính c a nhân cách.
- Và m t s côngă trìnhă khácă nh Làm th nào để sáng tạo (Phană Dũng,ă 1992),ă
Kh i ế y tiềm năng sáng tạo (Nguy n C nh Toàn (ch biên),ă2004)ầ
Nhìn chung các tác gi đƣăcôngăb các công trình v i các k t qu c th v các
thành ph n c a tính tích c c trong h c t pă trongă đóă cácă tácă gi ch y uă điă tìmă
ph

ngăh

ng, hình th c t ch c,ăph

h c nh m tích c căhóaăng

ngăphápăgi ng d y,ăđánhăgiáăho tăđ ng d y

i h c.Trong các bài vi t c a mình, các tác gi cũngănói

đ n tính tích c c c a h c sinh là s say mê tìm tòi khám phá tri th cădoăđóăng
th yăcóăph
sáng t o

i

ngăphápăgi ng d y sao cho kích thích phát tri n tính tích c c ch đ ng
ng

đ u h c sinh.

i h c ch không ph i nh i nhét nh ng ki n th c có sẵn vào trong


27

T vi c tìm hi u v l ch s và cácăcôngătrình,ăcácăđ tài, các bài báo khoa h c
trong và ngoài n

c trên, nh n th y các tác gi đƣănêuălênăcácăquanăđi m c a mình

v vi căkh iăd y tính tích c c, sáng t o trong h c t p và vi c v n d ng nĕngăl căs ă
ph m c aă ng

i th yă giúpă choă ng

i h c có th t ă duyă đ h c t p m t cách hi u

qu . ĐơyălƠăn n t ng,ălƠăc ăs giúpăng

i nghiên c u trong vi c đ xu t gi i pháp

nh m nâng cao kh nĕngăt ăduyăsángăt o, ng d ng c th cho môn h c Thi t k
trang ph c I t iătr
1.2.

ngăCaoăđ ngăcôngăth

ngăTP.HCM.

M TăS ăKHÁIăNI MăC ăB N

1.2.1. Gi iăpháp
Gi iăphápă(solution) lƠăcáchăgi iăquy t m t v năđ ăkhóăkhĕn.
Vi căđ ăxu tăgi iăpháp trongăđ ătƠiănƠyăchính là tìm ra cách, tìm raăconăđ
đ điăt iăđ

ng

căcáiăắđíchẰ mình c năđ n hay m cătiêuămongăđ i,gi i pháp t tăthìăđ n

đíchă nhanhă ană toƠn, gi i pháp không phù h p có th khôngă đ nă đ

că đíchă mƠă taă

mong mu n.
1.2.2. Nâng cao
Nâng cao (enhance) cóănghĩaălƠălƠmătĕngăthêm.
V iă đ ă tƠiă nƠy,ă kháiă ni mă ắnơngă caoẰă đ
đánhă th că theoă h

că hi uă lƠă lƠmă tĕngă thêm,ă kh iă d y,ă

ngă tíchă c c,ă mangă l iă hi uă qu ă nh tă đ nhă d aă trênă n nă t ngă cóă

sẵn.
1.2.3. Kh ănĕngăt ăduyăsángăt o
1.2.3.1.

Kh ănĕng

Theo T đi n Ti ng Vi t, thứ nhất, kh nĕng (ability) là cái có th xu t hi n, có
th x y ra trong nh ngăđi u ki n nh tăđ nh (ph iătínhăđ n kh nĕngăx u nh t); thứ
hai, kh nĕngă(competence) lƠănĕngăl c, ti m l c (m t cán b có kh nĕngăphátăhuyă
m i kh nĕngăc aătƠiănguyênăn

c ta).

Trongăđ tài này, s d ng khái ni m kh nĕngătheoăcáchăth hai,ăcóănghĩa kh
nĕng là nĕngăl c. Khái ni mănĕngăl c g n li n v i kh nĕngăhƠnhăđ ng. Trong tâm
lý h c,ănĕngăl căđ

c xem là m t thu cătínhătơmălỦăđ căđáoăc a cá nhân phù h p

28

v i nh ng yêu c u c a t ng ho tăđ ng nh tăđ nh và ph iăđ m b o ho tăđ ng có hi u
qu .
Khái ni mă nĕngă l c (competency) có ngu n g c ti ngă Laă tinhă ắcompetentiaẰ.ă
Nĕngăl căđ

c hi uănh ăs thành th o, kh nĕngăth c hi n c aăcáănhơnăđ i v i m t

công vi c [4, 27].ăNĕngăl c là m t thu c tính tâm lý ph c h p,ălƠăđi m h i t c a
nhi u y u t nh ătriăth c, k nĕng,ăk x o, kinh nghi m, s sẵnăsƠngăhƠnhăđ ng và
trách nhi m.
Nĕngăl călƠăkh ănĕngăth căhi năcóătráchănhi măvƠăhi uăqu ăcácăhƠnhăđ ng,ăgi iă
quy tăcácănhi măv ,ăv năđ ătrongănh ngătình hu ngăkhácănhauăthu căcácălĩnhăv că
ngh ă nghi p,ă xƣă h iă hayă cáă nhơnă trênă c ă s ă hi uă bi t,ă k ă nĕng,ă k ă x oă vƠă kinhă
nghi măcũngănh ăs ăsẵnăsƠngăhƠnhăđ ng [4, 27-28].
Cóănhi uălo iănĕngăl căkhácănhau.ăTheoăquanăđi m c aăcácănhƠăs ăph m ngh
Đ c, c u trúc chung c aănĕngăl căhƠnhăđ ngăđ

c mô t là s k t h p c aă4ănĕngă

l c thành ph n: Nĕngăl c chuyên môn (Professional competency); Nĕngăl căph

ngă

pháp (Methodical competency); Nĕngăl c xã h i (Social competency); Nĕngăl c cá
th (Induvidual competency) [4, 28].
Nĕngăl c cá th

Nĕngăl c chuyên môn

Nĕngăl c xã h i

Nĕngăl c ph

ngăpháp

NĔNGăL CăHÀNHăĐ NG

Hình 1.1: Các thành phần cấu trúc của năng lực
N i dung d y h cătheoăquanăđi m phát tri nănĕngăl c không ch gi i h n trong
tri th c và k nĕngăchuyênămônămƠăg m nh ng nhóm n i dung nh m phát tri n các
lĩnhăv cănĕngăl c.


29

Trong m iă lĩnhă v c ngh nghi pă ng

iă taă cũngă môă t các lo iă nĕngă l c khác

nhau. Ví d nĕngăl c c a giáo viên bao g m nh ngănhómăc ăb n sau: nĕngăl c d y
h c,ă nĕngă l c giáo d c,ă nĕngă l c ch nă đoánă vƠă t ă v n,ă nĕngă l c phát tri n ngh
nghi p và phát tri nătr

ng h c.

T c u trúc c a khái ni mă nĕngă l c cho th y giáo d că đ nhă h

ng phát tri n

nĕngă l c không ch nh m m c tiêu phát tri nă nĕngă l c chuyên môn bao g m tri
th c, k nĕngăchuyênămônămƠăcònăphátătri nănĕngăl căph

ngăpháp,ănĕngăl c xã h i

vƠă nĕngă l c cá th . Nh ngă nĕngă l c này không tách r i nhau mà có m i quan h
chặt ch . Nĕngăl căhƠnhăđ ngăđ

căhìnhăthƠnhătrênăc ăs có s k t h păcácănĕngăl c

này.
Bảng 1.1: Nội dung học t p theo quan điểm phát triển năng lực [4,31]
H c n i dung
chuyên môn

H c PP ậ
chi năl c

Cácătriăth c chuyên môn
(cácă kháiă ni m,ă ph m
trù,ă quyă lu t,ă m iă quană
h ầ);
- Cácă k ă nĕngă chuyênă
môn;
- Úngă d ng,ă đánhă giáă
chuyên môn.


- L pă k ă ho chă
h că t p,ă k ă ho chă
lƠmăvi c;
- Cácă ph ngă
phápă nh nă th că
chung: Thu thâp,
x ă lỦ, đánhă giá,ă
trình bày thông
tin;
- Các ph ngă
pháp chuyên môn.


- LƠmă vi că trongă
nhóm;
- T oă đi uă ki nă
choă s ă hi uă bi tă
v ă ph ngă di nă
xƣăh i;
- H c cách ng
x , tinh th n trách
nhi m, kh nĕngă
gi i quy t xung
đ t.


Nĕngăl c
chuyên môn

Nĕngăl c
ph ngăpháp

Nĕngăl c xã h i

1.2.3.2.

H c giao ti p -xã H c t tr i nghi m
h i
- đánhăgiá
- T ă đánhă giáă
đi mă m nh,ă đi mă
y u;
- XDă k ă ho chă
phátă tri nă cáă
nhân;
- Đánhă giá, hình
thƠnhă cácă chu nă
m că giáă tr ,ă đ oă
đ că vƠă vĕnă hoá,ă
lòngăt ătr ngăầ

Nĕngăl c cá th

T ăduy

T ếuỔ (TD)ă lƠă m tă quáă trìnhă tơmă lỦă ph nă ánhă nh ngă thu că tính,ă b nă ch t,ă
nh ngă m iă liênă h ă vƠă quană h ă bênă trongă cóă tínhă quyă lu tă c aă s ă v t,ă hi nă t
trongăhi năth căkháchăquan,ămƠătr
D

ngă

căđóătaăch aăbi tă[12, 25].

iăgócăđ giáo d c, có th hi uăt ăduyălƠăh th ng g m nhi uăỦăt

ng, t c là

g m nhi u bi u th tri th c v m t v t hay m t s ki n. Nóădùngăsuyănghĩăhayătáiă


30

t oăsuyănghĩăđ hi u hay gi i quy t m t vi cănƠoăđó. Theo cách hi uăđ năgi n nh t,
TD là m t lo t nh ng ho tă đ ng c a b não di n ra khi có s kích thích. Nh ng
kích thích này nh năđ

c thông qua b tăkìăgiácăquanănƠoătrongănĕmăgiácăquan: xúc

giác (touch), th giác (sight), thính giác (sound), kh u giác (smell) hay v giác
(taste) [16, 13].
Theo các k t qu nghiên c u trong tâm lý h c, TD di n ra thông qua các thao
tác sau [16, 15]:
- Phân tích:ălƠăquáătrìnhădùngătríăócăđ phơnăchiaăđ i t
ph n, các thành ph n khác nhau t đóăv chăraăđ
đi m c aăđ iăt

ng nh n th c thành các b

c nh ng thu c tính, nh ngăđặc

ng nh n th căhayăxácăđ nh các b ph n c a m t t ng th b ng

cách so sánh, phân lo i,ăđ i chi u, làm cho t ng th đ

c hi n minh.

- T ng h p:ălƠăquáătrìnhădùngătríăócăđ h p nh t, s p x p hay k t h p nh ng b
ph n, nh ng thành ph n, nh ng thu c tính c aăđ iăt

ng nh n th căđƣăđ

r i nh s phân tích thành m t ch nh th đ t đóănh n th căđ iăt
bao quát, toàn di năh n.ăTrong TD, t ng h pălƠăthaoătácăđ
n sáng t o.ăKhiănóiăng

iăcóăắđ u óc t ng h pẰăthìăcũngăt

c tách

ng m t cách

c xem là mang d u
ngăt nh ănóiăng

i

cóăắđ u óc sáng t oẰ.
- So sánh - t

hi năt

ngăt : nh măxácăđ nh s gi ng nhau và khác nhau gi a các s v t

ng c a hi n th c. Nh soăsánhăng

i ta có th tìm ra các d u hi u b n

ch t gi ng nhau và khác nhau c a các s v t. Ngoài ra còn tìm th y nh ng d u
hi u b n ch t và không b n ch t th y u c a chúng.
- Trừuăt

ng hóa:ălƠăquáătrìnhădùngătríăócăđ g t b nh ng mặt, nh ng thu c tính,

nh ng m i liên h , quan h th y u, và ch gi l i nh ng y u t đặcătr ng,ăb n
ch t c aăđ iăt

ng nh n th c.

- Khái quát hóa:ălƠăquáătrìnhădùngătríăócăđ h p nh t nhi uăđ iăt

ng khác nhau

thành m t nhóm, m t lo i theo nh ng thu c tính, nh ng liên h , quan h chung,
b n ch t c a s v t, hi năt

ng. K t qu c a khái quát hoá là cho ra m tăđặc tính

chung c a hàng lo tăcácăđ iăt

ng cùng lo i hay t o nên nh n th c m iăd

th c khái ni m,ăđ nh lu t, quy t c.

i hình


31

Nh ăv y, các thaoătácăt ăduy c ăb năđ

c xem nh ăquyălu t bên trong c a m i

hƠnhăđ ng TD. RõărƠngălƠămo ̣iăhanhăđô ̣ngăcủaăconăng

iăđêuănhĕmăthỏaămañ ănh ̃ ngă

nhuăcơuăcaănhơnăvaăđêuăxuơtăphatăt ănhuăcơuăcaănhơn . Ng
nhuăc u , thìăchínhănhuăc uăđóăđƣăthôiăthúcăhanhă

iăh căcũngăv y , khi có

đô ̣ngădi năraănhĕmăđápă ngănhuă

cơu. Cóăth ăđ uătiênălƠănh ngăhanhăđô ̣ngătheoăthoiăquen ,ătheoăb nănĕngănh ngăn uă
hƠnhăđ ngăđóăkhôngămangăđ năs ăth aămƣnă ăng
đơuăt ăduy. CƠngăt ăduy, ng

iăh căthìăch căch nălƠăh ăph iăbĕtă

iăh căs ăcangăđa ̣tăhiê ̣uăq u ăcaoăh năvƠăd năthƠnhă th́i

quen, vƠănh ăth ăkhiăcoănhuăcơu , h ăs ăbĕtăđơuăt ăduyăđ ătìmăraănh ngăhƠnhăđ ngă
nh măth aămƣnănhuăc u.ăTóm l i, có th hi u TD là m t hi năt
đ ng nh n th c b c cao

conăng

ng tâm lý, là ho t

i.ăC ăs sinh lý c a TD là s ho tăđ ng c a não

b . Ho tăđ ngăTDăđ ngănghĩaăv i ho tăđ ng trí tu . M c tiêu c a TD là tìm ra các
tri t lý, lý lu n,ă ph

ngă phápă lu n,ă ph

ho tăđ ng c aăconăng
1.2.3.3.

ngă pháp,ă gi i pháp trong các tình hu ng

i.

Sángăt o

Sángăt oă(creative) đ

căhi uătheoă2 nghĩa: một là, lƠmăraăcáiăm iăch aăaiălƠm;ă

hai là, tìmătòiălƠmăchoăt tăh nămƠăkhôngăb ăgòăbó [25, 657].
Sáng t oălƠăvi călƠmăraăcáiăkhácăđi,ăm iăh nă(ch aăt ngăcóătr
hoặcălƠmăt tăh năk tăqu ăbìnhăth

căđóăthìăcƠngăt t)ă

ngăv iănh ngăcáchăth căkhôngăgi ngănh ătruy nă

th ng [2, 75]. Bênăc nhănh ngăgìăđƣăcó,ănh ngăgìăđƣăbi t,ăconăng

iăluônăkhaoăkhátă

nh ngăcáiăm iăh n,ăt tăh n,ăl ăh n.ăChínhăđ ăth aămƣnănh ngămongămu nă y,ăconă
ng

iăđƣăkhôngăng ngătìmătòi,ăsángăt o.
Theo GS. Phană Dũng,ă sángă t o lƠă ho tă đ ngă t o ra ẽất kỳ Ếái gì cóă đ ngă th iă

tínhăm iăvƠătínhăíchăl i.ăắTínhăm iẰălƠăs ăkhácăbi tăc aăđ iăt
đ iăt

ngăcùngălo iăraăđ iătr

khiăđ iăt

ngăchoătr

ngăchoătr

căsoăv iă

căđóăv ămặtăth iăgian.ăắTínhăíchăl iẰăch ăth ăhi năraă

căho tăđ ngătheoăđúngăch cănĕngăvƠăph măviăápăd ngăc aănó.ă

Sángăt oăđòiăh iăắcóă đ ngăth iẰătínhă m iăvƠă tínhăíchăl i.ăNóiăcáchă khác,ătínhăm iă
ph iăđemăl iăíchăl iăthặngăd ăsoăv iătr

căđó [9, 10].

B năch tăc aăsángăt oălƠăt ăduyăcóăđ nhăh

ng.ăXétăv ăb năch t,ăsángăt oănghĩaă

là nghĩ ra. NghĩăraăcóănghĩaălƠăv chăk ăho chătrongăóc,ăquyăho chătrongăđ u,ăhìnhă


32

dungăm tăcáiăgìăđóănh ălƠăcáiătoƠnăth ăvƠăsángăch ăraănó.ăSángăt oălƠăho tăđ ngăc aă
conăng
đ

iăt oăraănh ngăhìnhăt

ngăhoặcăhƠnhăđ ngă m iăsoăv iăcáănhơn.ăSángăt oă

căxơyăd ngătrênăc ăs ăc aătríăt

ngăt

ngă[12, 33].

Mặcădùăcóănhi uăỦăki năkhácănhauăv ăb năch tăvƠăngu năg căc aătríăsángăt oăc aă
conăng

iănh ngărõărƠngănóăr tăc năchoăcu căs ngănƠyănênăcácănhƠătơmălỦăh căđƣă

tìmăcáchă đoă l

ng,ăđánhă giáă nĕngă l că sángă t oă choă m iă cáă nhơn.ă Ng

iă taă đ aă raă

m tă tìnhăhu ngă vƠă m tă s ă đi uă ki nă xu tă phátă t ă nhuă c uă đ ă xu tă cƠngă nhi uă gi iă
phápăcƠngăt tăvƠătrongăm tăth iăgianăcƠngăng năcƠngăhay.ăVi căđánhăgiáăđ

căcĕnă

c ăvƠoătínhăm i,ătínhăđ căđáo,ătínhăh uăíchăc aăcácăđ ăxu t.ăNh ngătr cănghi mătheoă
h

ngănh ăv yăcùngăv iănh ngăth cănghi măđƣăchoăth y:

- Sángăt oălƠăm tăti mănĕngăv năcóăc aăm iăconăng
- M iăng

iăvƠăs ăb căl ăkhiăcóăc h i.

iăch ăcóăth ăquenăcáchăsángăt oătrongăm tălĩnhăv cănh tăđ nhăvƠăcóăth ă

luy năt păđ uăócăsángăt oătrongălĩnhăv căđó.
Theo Nguy n Huy Tú [21, 16], vi c phân bi t các m căđ sáng t oăcóăỦănghĩaă
r t quan tr ng tr ng vi c giáo d căvƠăđƠoăt oăconăng

i.ăỌngăđƣăphơnăchiaăsángăt o

thành 5 m căđ sau:
- Sáng t o bi u hi n: là m c sáng t oă c ă b n nh tă khôngă đòiă h i k nĕngă quană
tr ngănƠo.ăĐặcătr ngăc a m căđ sáng t o này là tính b căphátăắh ng kh iẰ.
- Sáng t o ch t o: là m c sáng t oăcaoăh năsángăt o bi u hi n.ăNóăđòiăh i nh ng
k nĕngă nh tă đ nh (k nĕngă x lý thông tin hoặc k nĕngă k thu t).

m că đ

này, các quy t c thay th cho tính b c phát trong vi c th hi n cái tôi c aăng

i

sáng t o.
- Sáng t o phát ki n:ăĐóăchínhălƠăs đ xu t sáng ki n hay phát ki n.ăNóăcóăđặc
tr ngălƠăs phát hi n hoặc tìm ra các quan h m i d a vào cách s p x p các thông
tinătr

căđơy.

- Sáng t o c i bi n:ăĐây là m c sáng t o cao. Nó th hi n s hi u bi t sâu s c các
ki n th c khoa h c hoặc các ki n th c chuyên môn. Vi c xây d ngăcácăỦăt
đòiăh i m tătrìnhăđ trí tu nh tăđ nh c a ch th .

ng


33

- Sáng t o phát minh: là m căđ sáng t o cao nh t,ăcóăđặcătr ngălƠăt o ra nh ng
s n ph m v t ch t hay tinh th n hoàn toàn m i, nh ng cách th căhƠnhăđ ngăch aă
t ng có trong kinh nghi m.ăĐơyălƠăm căđ sáng t o có

các nhà khoa h c, nhà

sáng ch .
Nh ă v y,ă trongă t tă c ă cácă lĩnhă v c,ă sángă t oă h uă nh ă r tă c nă thi t.ă Trongă h că
t p, ng

iăh căc năch ăđ ngănơngăcaoănĕngăl căt ăduyăc aăb năthơn,ăng

iăgiáoăviênă

c năph iăluônătìmăcáchălƠmăắm iẰăcácăbu iăh c,ăcácăti tăh c,ăgơyăh ngăthú,ăt oăđ ngă
c ăchoăSV và kích thích kh ănĕngăt ăduyăsángăt o ăcá nhân ng
1.2.3.4.

iăh c.

T ăduyăsángăt o

ụăđ nhăắkhoaăh căhóaăt ăduyăsángăt oẰăđƣăcóăt ălơu.ăNhƠătoánăh căHyăL păPappă
ăAlexanđri,ăs ngăvƠoăth ăk ăIII,ăg iăkhoaăh cănƠyălƠă rixtică(Heuristics)ăcóăg călƠă
t ă ricaă(Eureka).ăTheoăquanăni mălúcăb yăgi ,ă rixticălƠăkhoaăh căv ăcácăph

ngă

phápăvƠăquyăt călƠmăsángăch ,ăphátăminhătrongăm iălĩnhăv căkhoaăh c,ăk ăthu t,ăvĕnă
h c,ăngh ăthu t,ăchínhătr ,ătri tăh c,ătoánăh c,ăquơnăs ...ăĐ tìm ra các k thu t thích
h păđ kích ho t kh nĕngăt ăduyăsáng t o vƠăđ tĕngăc
nhơnăng

ng kh nĕngăt ăduyăc a cá

i h c hay m t t p th trong l p h c ta c n ph iăquanătơmăđ n t ếuỔ sáng

tạo.
Đ ăc păđ năt ếuỔ sáng tạo (TDST), đơyălƠăm tălĩnhăv cănghiênăc uănh mătìmă
raă cácă ph
c

ngă án,ă bi nă phápă thíchă h pă đ ă kíchă ho tă kh ă nĕngă sángă t oă vƠă tĕngă

ngăkh ănĕngăt ăduyă c aă m tăcáănhơnăhayăm tăt păth ăc ngăđ ng.ăT ăduyă giúpă

chúngătaăph năbi năl iăm tăcáchănhanhănh tăcóăl pălu năvƠălogicărõărƠng,ătìmăraăđ
nh ngă Ủă t

că

ngă m iă mangă tínhă sángă t o.ă TDST cóă kh ă nĕngă giúpă chúngă taă t ă duyă

m tăcáchănh yăbénănh tăvƠălinhăđ ngănh t,ăgiúpălỦăgi iăđ
sơuă r ngă v ă v nă đ ă đóă vƠă cóă th ă tránhă đ

cănhi uăv năđ ,ăhi uăbi tă

că nh ngă l iă mònă t ă duyă mangă tínhă r pă

khuôn.
Tùy vƠoăc

ngăđ ăvƠăm căđ ăc păthi tăc aănhuăc uămƠăng

iăh căcƠngăb ăthúcă

đở yăđ ăd năđ năhanhăđô ̣ng . Thông qua hình 1.2, chúngătaăcũngănh năth yăr ngănêuă
nh ̃ ngăhanhăđô ̣ngătrênăđaẵ thanhăthoiăquenăthốăng

iăh căseẵ hanhăđô ̣ngămô ̣tăcachă

t ă


34

đ ngăhóa, khôngăthôngăquaănhuăcơu , xúcăc măn a .ăVìăth căt ăthìănh ngănhuăc uăvƠă
xúcăc mălúcănƠyăđƣătr ăthƠnhăti măth cătrongăb năthơnăcáănhơnăng
rènăluy nătínhăsángăt oăng

iăh c,ădoăđóăđ ă

iăh căc nărènăluy năchoămìnhăluônăcóănh ngănhuăc uă

tìm tòi cáiăm i,ăcáiăhi uăqu ăh n;ăhayăluônăđặtăcơuăh iăTại sao? Ć ẾáẾh nào t t h n
không? Khiă yăvôătìnhăng

iăh căđƣătr ăthƠnhăng

iăcóătínhăsángăt oă mƠăngayăc ă

b năthơnăh ăcũngăkhôngăk pănh năra.

Hình 1.2: Quy trình t ếuỔ sáng tạo (từ nhu cầu đ n hành động)[9, 37]
Trongăbu iăđ uătiênăđ năl p,ăng
t ăduyăsángăt oă ăng

iăgiáoăviênăcũngăcóăth ăphátăhi năraăkh ănĕngă

iăh căthôngăquaăm tăs ăbi uăhi năsau:

- Tr ăl iănhanh,ăchínhăxácăcơuăh iăc aăgiáoăviên,ăphátăhi năraăv năđ ăm uăch t,ăcácă
năỦătrongăcơuăh i,ăbƠiăt păgiáoăviênăđ aăra.
- K tăh păđ

căcácăthaoătácăt ăduy,ăcóăđ uăócăphánăđoánăvƠăđ aăraăk tălu nănhanhă

chóng và chính xác.
- TrìnhăbƠyălinhăho tăm tăv năđ ăvƠăđ ăxu tănhi uăph

ngăánăgi iăquy t.

- V năd ngătriăth căth căt ăđ ăgi iăquy tăm tăv năđ ăkhoaăh căvƠăng

căl iăbi tăv nă

d ngă nh ngă triă th că khoaă h că đ ă đ aă raă nh ngă sángă ki n,ă nh ngă gi iă thích,ă ápă
d ngăphùăh p.
- M nhă d nă đ ă xu tă nh ngă cáiă hoƠnă toƠnă m i,ă khôngă đi theoă đ
nh ngăquyăc vƠăbi tăcáchăb oăv ăỦăki năc aămình.
- Bi tăcáchăv năd ngăvƠăc iăti nănh ngăđi uăv aăh căđ

c.

ngă mònă hayă