RÈN LUYỆN kỹ NĂNG SỐNG THÔNG QUA dạy học môn CÔNG NGHỆ CHO học SINH TRƯỜNG TRUNG học PHỔ THÔNG CHUYÊN LƯƠNG THẾ VINH THÀNH PHỐ BIÊN HOÀ, ĐỒNG NAI

vi

M CL C
LÝ L CH KHOA H C ........................................................................................ i
L IăCAMăĐOAN ...............................................................................................ii
L I C Mă N ................................................................................................... iii
TÓM T T ........................................................................................................... iv
ABSTRACT ......................................................................................................... v
M C L C ........................................................................................................... vi
DANH SÁCH CÁC BI UăĐ

........................................................................... x

DANH SÁCH CÁC B NG ............................................................................... xii
DANH SÁCH CÁC HÌNH ............................................................................... xiv
DANH M C CÁC T
M

VI T T T ................................................................... xv

Đ U .............................................................................................................. 1

1. Lý do chọnăđề tài ............................................................................................. 1
2. M c tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2
3. Đốiătư ng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu ............................................... 2
4. Gi thuyết nghiên cứu ....................................................................................... 2
5. Câu h i nghiên cứu ........................................................................................... 2
6. Nhiệm v nghiên cứu ....................................................................................... 2
7. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 3
8. Phươngăphápănghiênăcứu .................................................................................. 3
N I DUNG .......................................................................................................... 4

Chư ngă1:ăC ăS
1.1 L CH S

LÍ LU N .............................................................................. 4

V NăĐ NGHIÊN C U ................................................................ 4

1.1.1 Trên thế giới ......................................................................................... 5
1.1.2

Việt Nam ......................................................................................... 7

1.2 M T S KHÁI NI M .................................................................................. 10
1.2.1 Rèn luyện ........................................................................................... 10


vii

1.2.2ăKƿănĕng ............................................................................................... 11
1.2.3ăKƿănĕngăsống....................................................................................... 11
1.3ăăC ăS PHÁP LÍ .......................................................................................... 11
1.4ăKƾăNĔNGăS NG VÀ H C SINH THPT ...................................................... 14
1.4.1ăKƿănĕngăsống....................................................................................... 14
1.4.1.1 Các loạiăkƿănĕngă ..................................................................... 16
1.4.1.2 M t số quanăđiểm phân loại KNS............................................ 16
1.4.2.3ăMôăhìnhăkƿănĕngăsống 4-H ( Steve McKinley) ......................... 18
1.4.1.4ăVaiătròăvƠăỦănghƿaăc a KNS..................................................... 20
1.4.2 Học sinh lứa tuổi THPT..................................................................... 21
1.4.2.1ăĐ căđiểm tâm lí lứa tuổi THPT ............................................... 21
1.4.2.2ăĐ căđiểm hoạtăđ ng học tập và phát triển trí tuệ c a HS

THPT ................................................................................................. 22
1.4.3 S c n thiết ph i rèn luyện KNS cho HS THPT.................................. 23
1.5 D Y H C MÔN CÔNG NGH 10 CHO HS THPT .................................... 26
1.5.1 V trí môn Công nghệ 10 .................................................................... 26
1.5.2 M cătiêuăchươngătrìnhămônăCôngănghệ 10.......................................... 26
1.5.3 N i dung cấuătrúcăchươngătrìnhăCôngănghệ 10 ................................... 26
1.5.4 Vai trò và nhiệm v môn Công nghệ 10 ............................................. 27
1.5.5ăĐ căđiểm dạy học môn Công nghệ 10 ............................................... 28
1.6 RÈN LUY N KNS CHO HS THPT THÔNG QUA D Y H C MÔN
CÔNG NGH 10................................................................................................. 29
1.6.1 M c tiêu rèn luyện KNS cho HS THPT .............................................. 29
1.6.2 N i dung rèn luyện KNS cho HS THPT ............................................. 30
1.6.3 Các nguyên t c rèn luyện KNS cho HS THPT .................................... 32
1.6.4ăCácăphươngăphápărènăluyện KNS cho HS THPT ................................ 32
1.6.5 Quy trình rèn luyện KNS cho HS THPT thông qua dạy học môn Công


viii

nghệ 10 ................................................................................................................ 33
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 38
Chư ngă2:ăC ăS

TH C TI N C A VI C RÈN LUY Nă KƾăNĔNGăS NG

CHO H C SINH THPT THÔNG QUA MÔN CÔNG NGH
THPTăCHUYểNăL
2.1ăĐỌIăNÉTăV TR

T Iă TR

NG

NGăTH VINH ậ BIÊN HÒA ậ Đ NG NAI ............. 39
NGăTHPTăCHUYểNăL

NGăTH VINH ................. 39

2.1.1Tênătrường - Tr sở làm việc ............................................................... 39
2.1.2ăSơălư c về quá trình hình thành và phát triển ...................................... 39
2.1.3 Quy mô và thành tích ......................................................................... 41
2.1.4 Cơăcấu tổ chức.................................................................................... 42
2.1.4ăĐ iăngũăgiáoăviên ............................................................................... 43
2.1.5ăPhươngătiện dạy học ........................................................................... 43
2.2. TH C TR NG D Y H C MÔN CÔNG NGH T IăTR
CHUYểNăL

NG THPT

NGăTH VINH .......................................................................... 43

2.2.1 M căđíchăvƠăđốiătư ng kh o sát .......................................................... 43
2.2.2 Công c kh o sát ................................................................................ 43
2.2.3 Quy trình kh o sát .............................................................................. 44
2.2.4 Kết qu kh o sát ................................................................................. 44
Kết luậnăchươngă2 ....................................................................................... 67
Chư ngă 3:ă RỆNă LUY Nă Kƾă NĔNGă S NG THÔNG QUA D Y H C MÔN
CÔNG NGH

10 T Iă TR

NGă THPTă CHUYểNă L

NGă TH

VINH ậ

BIÊN HÒA ậ Đ NG NAI ................................................................................. 69
3.1 PHỂNăTệCHăCH

NG TRÌNH MÔN CÔNG NGH 10 .................................

3.2 RÈN LUY NăKNSăCHOăHSăTR

NGăTHPTăCHUYểNăL

NGăTH

VINH THÔNG QUA D Y H C MÔN CÔNG NGH 10.................................. 70
3.2.1 Quy trình rèn luyện KNS cho học sinh THPT thông qua dạy học môn
Công nghệ 10 ...................................................................................................... 70


ix

3.2.2 Giáo án ................................................................................................. 73
3.2.3 Kiểm nghiệm ........................................................................................ 78
3.2.3.1 M căđíchăth c nghiệm ............................................................ 78
3.2.3.2ăĐốiătư ng ................................................................................ 78
3.2.3.3 ThờiăgianăvƠăđ aăđiểm th c nghiệm ......................................... 78

3.2.3.4 N i dung th c nghiệm ............................................................. 79
3.2.3.5 Quy trình th c nghiệm ............................................................ 79
3.2.3.6 Kết qu th c nghiệm ............................................................... 79
Kết luậnăchươngă3 .............................................................................. 95
K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................... 96
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 99
PH L C


x

DANH SÁCH CÁC BI UăĐ
Chư ngăă2

Trang

Biểuăđồ 2.1 Vai trò c a môn Công nghệ 10ăđối với rèn luyện KNS cho HS
THPT .................................................................................................................... 45
Biểuăđồ 2.2 Mứcăđ rèn luyện KNS qua môn Công nghệ 10 ................................. 46
Biểuăđồ 2.3 Nh ngăkhóăkhĕnăGVăg p ph i khi rèn luyện KNS cho HS THPT
thông qua môn Công nghệ 10 ................................................................................ 47
Biểuăđồ 2.4 Ý kiến CBQL về việc s d ngăcácăphươngăphápătíchăc c khi dạy
học môn Công nghệ 10ăđể rèn luyện KNS cho HS THPT ...................................... 48
Biểuăđồ 2.5 Nh ng biện pháp nâng cao chấtălư ng dạy học môn Công nghệ 10 .... 49
Biểuăđồ 2.6 Vai trò c a môn Công nghệ 10ăđối với rèn luyện KNS cho HS
THPT .................................................................................................................... 51
Biểuăđồ 2.7 Mứcăđ rèn luyện KNS thông qua môn Công nghệ 10 ....................... 52
Biểuăđồ 2.8 KNS th c hiệnăđư c sau khi học xong môn Công nghệ 10 c a
HS THPT theo đánhăgiáăc a GV ........................................................................... 53
Biểuăđồ 2.9. Tháiăđ c a HS khi học môn Công nghệ 10 trên lớp.......................... 54

Biểuăđồ 2.10 Nh ngăkhóăkhĕnăGVăg p ph i khi rèn luyện KNS cho HS THPT
thông qua môn Công nghệ 10 ............................................................................... 55
Biểuăđồ 2.11 Nh ng biện pháp nâng cao chấtălư ng dạy học môn Công nghệ
10ătheoăđánhăgiáăc a GV ....................................................................................... 56
Biểuăđồ 2.12 Mứcăđ nhận thức vai trò c a môn Công nghệ 10ăđối với HS
THPT .................................................................................................................... 57
Biểuăđồ 2.13 Mứcăđ tiếp thu kiến thức sau khi học xong môn Công nghệ 10 ...... 58
Biểuăđồ 2.14 Mứcăđ hứng thú học môn Công nghệ 10 c a HS THPT ................. 59
Biểuăđồ 2.15 Mứcăđ tham gia phát biểu trong giờ Công nghệ 10 c a HS
THPT .................................................................................................................... 60
Biểuăđồ 2.16 Mứcăđ s d ngăcácăphươngăphápădạy học ...................................... 61
Biểuăđồ 2.17 Mứcăđ đư c ý kiến tham gia xây d ng bài ..................................... 62


xi

Chư ngă3

Trang

Biểuăđồ 3.1. Tỷ lệ %ăđánhăgiáămứcăđ đạt m c tiêu bài học .................................. 80
Biểuăđồ 3.2. Tỷ lệ %ăđánhăgiáăGVăvề việcăđưaăraăyêuăc u c thể cho t ng nhiệm v
bài học ......................................................................................................................... 80
Biểuăđồ 3.3 Biểuăđồ đánhăgiáăphươngăphápăgi ng dạy ........................................... 81
Biểuăđồ 3.4 Tỷ lệ % mứcăđ phù h p áp d ngăcácăphươngăphápărènăluyện KNS .... 82
Biểuăđồ 3.5.ăTháiăđ c aăHSăđối với PPDH c a GV .............................................. 83
Biểuăđồ 3.6 Mứcăđ hiểu bài c a HS sau khi học xong môn Công nghệ
b ngăphươngăphápătíchăc c nh m rèn luyện KNS .................................................. 84
Biểuăđồ 3.7. Tỷ lệ % HS muốn tham gia các hoạtăđ ng do GV tổ chức ................. 84
Biểuăđồ 3.8. Tỷ lệ % HS rèn luyện m t số KNSăđể gi i quyết vấnăđề .................... 85

Biểuăđồ 3.9. Biểuăđồ đường t n suất bài kiểm tra số 1 ........................................... 88
Biểuăđồ 3.10. Tỷ lệ % xếp loại kết qu học tập lớpăĐCăvƠăTN............................... 89
Biểuăđồ 3.11. Biểuăđồ đường t n suất bài kiểm tra số 2 ......................................... 92
Biểuăđồ 3.12. Tỷ lệ % xếp loại kết qu học tập lớpăĐCăvƠăTN............................... 93


xii

DANH SÁCH CÁC B NG
Chư ngă2

Trang

Bảng 2.1. Cơăcấu, số lư ng giáo viên c aătrườngăquaăcácănĕmă2011-2015 ............ 43
Bảng 2.2. Thống kê số phiếu kh o sát h p lệ......................................................... 44
Bảng 2.3 Kết qu kh o sát vai trò c a môn Công nghệ 10ăđối với rèn luyện KNS
cho HS THPT ........................................................................................................ 45
Bảng 2.4 Kết qu kh o sát mứcăđ rèn luyện KNS thông qua môn Công nghệ 10 46
Bảng 2.5 Kết qu kh o sát nh ngăkhóă khĕnă GVăg p ph i khi rèn luyện KNS cho
HS THPT thông qua môn Công nghệ 10 ................................................................ 47
Bảng 2.6 Kết qu kh o sát ý kiến CBQL về việc s d ngăcácăphươngăphápătíchăc c
khi dạy học môn Công nghệ 10ăđể rèn luyện KNS cho HS THPT.......................... 48
Bảng 2.7 Nh ng biện pháp nâng cao chấtălư ng dạy học môn Công nghệ 10 ....... 49
Bảng 2.8 Kết qu kh o sát vai trò c a môn Công nghệ 10ăđối với rèn luyện KNS
cho HS THPT ........................................................................................................ 50
Bảng 2.9 Kết qu kh o sát mứcăđ rèn luyện KNS thông qua môn Công nghệ 10 . 51
Bảng 2.10 Kết qu kh o sát KNS th c hiệnăđư c sau khi học xong môn Công nghệ
10 c a HS THPT ................................................................................................... 52
Bảng 2.11 Kết qu kh oăsátătháiăđ c a HS khi học môn Công nghệ 10 trên lớp .. 54
Bảng 2.12 Kết qu kh o sát nh ngăkhóăkhĕnăGVăg p ph i khi rèn luyện KNS cho

HS THPT thông qua môn Công nghệ 10 ................................................................ 55
Bảng 2.13 Nh ng biện pháp nâng cao chấtălư ng dạy học môn Công nghệ 10 ..... 56
Bảng 2.14 Kết qu kh o sát mứcăđ nhận thức vai trò c a môn Công nghệ 10 ..... 57
Bảng 2.15 Kết qu kh o sát mứcăđ tiếp thu kiến thức môn Công nghệ 10............ 58
Bảng 2.16 Kết qu kh o sát s hứng thú học môn Công nghệ 10 c a HS THPT ... 59
Bảng 2.17 Kết qu kh o sát mứcăđ phát biểu tham gia xây d ng bài c a HS
THPT .................................................................................................................... 60
Bảng 2.18 Kết qu kh o sát mứcăđ s d ngăcácăphươngăphápădạy học ............... 61
Bảng 2.19 Kết qu kh o sát mứcăđ đư c tham gia xây d ng bài học .................. 62


xiii

Chư ngă3

Trang

Bảng 3.1. Xácă đ nh n i dung, m că tiêu,ă phươngă phápă vƠă phươngă tiện rèn luyện
KNS. ..................................................................................................................... 70
Bảng 3.2. K ch b năsưăphạm tiến trình dạy học rèn luyện KNS cho HS THPT thông
qua dạy học môn Công nghệ 10. ............................................................................ 71
Bảng 3.3. B ng đánhăgiáăphươngăphápăgi ng dạy .................................................. 81
Bảng 3.4. B ngătháiăđ c aăHSăđối với PPDH c a GV .......................................... 83
Bảng 3.5. B ng mứcăđ HS muốn tham gia các hoạtăđ ng do GV tổ chức............. 84
Bảng 3.6. B ng thốngăkêăđiểm trung bình bài kiểm tra số 1 .................................. 86
Bảng 3.7. B ng phân phối t n suất bài kiểm tra số 1.............................................. 87
Bảng 3.8. B ng t n số kǶ vọng xếp loại kết qu bài kiểm tra số 1 ......................... 88
Bảng 3.9. B ng thốngăkêăđiểm trung bình bài kiểm tra số 2 ................................... 90
Bảng 3.10. B ng phân phối t n suất bài kiểm tra số 2............................................ 92
Bảng 3.11. B ng t n số kǶ vọng xếp loại kết qu bài kiểm tra 2 ............................ 92

xiv

DANH SÁCH CÁC HÌNH
Chư ngă1

Trang

Hình 1.1. Mô hình 4-H life skills .......................................................................... 19
Hình 1.2. Quy trình rèn luyện KNS cho HS THPT thông qua dạy học môn Công
nghệ 10 .................................................................................................................. 35
Chư ngă2

Trang

Hình 2.1. TrườngăTHPTăchuyênăLươngăThế Vinh ậ Biên Hòa ậ Đồng Nai ........... 39
Hình 2.2. Cơăcấu tổ chứcătrườngăăTHPTăChuyênăLươngăThế Vinh........................ 42


xv

DANH M C CÁC T

VI T T T

STT

Vi t tắt

Vi tăđ yăđ

1

CBQL

Cán b qu n lý

2

ĐC

Đối chứng

3

GV

Giáo viên

4

HS

Học sinh

5

KNS

Kƿănĕngăsống

6

THCS

Trung họcăcơăsở

7

THPT

Trung học phổ thông

8

TN

Th c nghiệm

9

UNICEF

Quỹ Nhiăđồng Liên Hiệp Quốc

10

UNESCO

Tổ chức Giáo d c - Khoa học - Vĕnăhóaăquốc tế

11

WHO

Tổ chức Y tế thế giới


1

PH N M

Đ U

1. Lý do ch năđ tài
Lứa tuổiăHSăTHPTăđư căđánhăgiáălƠălứa tuổi có nhiềuăđ t phá, biến chuyển
tâm sinh lý khá mạnh m .ă Đơyă lƠă giaiă đoạn phát triển quan trọng c aă conă người,
xuất hiện nh ng biểu hiện rấtăđ cătrưngăvề tâm sinh lí. Trong thời kì này các em b t
đ u có nh ngăbĕnăkhoĕn,ăsuyănghƿăvề s biếnăđổiăcơăthể, nh ng khác biệt giới tính
gi a nam và n , nh ng nhu c u về tình yêu, tình bạn, tình d cầăCácăemăluônămuốn
th sức, muốn t khẳngăđ nh, thích mạo hiểmănhưngăkhiăg păkhóăkhĕn,ăthất bại lại
chưaăđ b n lƿnhăđể vư t qua. [5]
Thôngă quaă thôngă tưă số 04/2014/TT-BGDĐTă c a B GD&ĐTă quyă đ nh về
qu n lý hoạtăđ ng giáo d c KNS và hoạtăđ ng giáo d c ngoài giờ chínhă khóa)ăđưă
hướng dẫn về việc th c hiệnăchươngătrìnhăgiáoăd c KNS dành cho HS. Bên cạnhăđóă
m c tiêu c a giáo d c phổ thông là giáo d c toàn diện, hình thành nhân cách cho
người học. Tuy nhiên, m t th c trạng hiệnănayătrongăcácătrườngăTHPTăđóălƠăHSăch
luônăquanătơmăđến các môn họcăliênăquanăđến các kǶ thi tuyểnăsinhăvƠoăcácătrường
Đại học,ăCaoăđẳng mà không quan tâm ho căítăquanătơmăđến nh ng môn họcănhưă

môn Công nghệ. Ngay chính b n thân nh ngă GVă cũngă chưaă quană tơmă đúngă m c
đến việc dạy môn Công nghệ. Môn Công nghệ luôn b cho là môn ph , không quan
trọng dẫnăđến việcăngười họcăđánhăgiáăkhôngăđúngăvaiătròăc a môn học.
Môn Công nghệ THPT chú trọngă đến việc hình thành và phát triển nhân
cách, có mối quan hệ mật thiếtăđến cu c sống th c ti n, cung cấp cho các em nh ng
kƿă nĕngă để gi i quyếtă đư c các vấnă đề n y sinh trong các tình huống thách thức.
Hơnă thế n a, KNS là m t thành ph n quan trọng cho s phát triển nhân cách c a
conăngười trong xã h i hiệnăđại. Muốn thành công và sống có chấtălư ng trong xã
h i hiệnăđại,ăconăngười ph i có KNS. KNS v a mang tính xã h i v a mang tính cá
nhân. Giáo d c KNS trở thành m c tiêu và là m t nhiệm v trong giáo d c nhân
cách toàn diện.
M t khác, môn Công nghệ giúp HS rèn luyện cácăkƿănĕngătrongăhọc tậpănhưă
quan sát, th o luận, nêu nhận xét, th c hành và vận d ng vào th c tế. M c tiêu môn


2

học luôn yêu c u GV ph i vận d ng các phươngă phápă vƠă kƿă thuật dạy học theo
hướng tích c c, ch đ ng, sáng tạo. N i dung môn học tạoăđiều kiện thuận l i cho
GV có thể l a chọn phối h p nhiềuăphươngăpháp,ăkƿăthuật dạy học vớiănhauăđể giúp
HS t tìm tòi, phát hiện kiến thức mới;ăcùngănhauătươngătác, tr i nghiệm trong các
tình huống, vấnăđề c a cu c sống hàng ngày. T nh ng phân tích trên có thể khẳng
đ nh r ng: môn Công nghệ là nh ng môn học phù h p và có nhiều tiềmănĕngăđể GV
có thể khai thác nh m rèn luyệnăKNSăchoăHSăTHPT.ăĐóăcũngăchínhălƠălỦădoăđể tác
gi l a chọnăđề tài luậnă vĕnă vớiătiêuăđề “Rèn luyện KNS thông qua dạy học môn
Công nghệ 10ăchoăHSătrườngăTHPTăChuyênăLươngăThế Vinh thành phố Biên Hòa,
t nh Đồng Nai”.
2. M c tiêu nghiên c u
Rèn luyện KNS thông qua dạy học môn Công nghệ 10 cho HS trường THPT
chuyên LươngăThế Vinh thành phố Biên Hòa, t nhăĐồng Nai.

3. Đ iătượng nghiên c u và khách thể nghiên c u
3.1. Đ iătượng nghiên c u:
Rèn luyện KNS và dạy học môn Công nghệ 10 cho HS THPT.
3.2. Khách thể nghiên c u:
Quá trình dạy học môn Công nghệ 10 cho HS tại trường THPT chuyên
LươngăThế Vinh thành phố Biên Hòa, t nhăĐồng Nai.
4. Giả thuy t nghiên c u
Nếu tổ chức dạy học môn Công nghệ 10ănhưăđề xuất c a tác gi thì s giúp
cho HS THPT cóăđiều kiện rèn luyện tốtăhơnănh ng KNS thông qua việc học, giúp
HS THPT hứng thú học tập vì nhận thấy tính thiết th c c a môn Công nghệ 10 với
cu c sống th c ti n.
5. Câu hỏi nghiên c u
- Nh ng KNS nào phù h păđể rèn luyện cho HS lứa tuổi THPT?
- Thông qua môn Công nghệ 10, có thể rèn luyệnăđư c KNS sống nào?
- Rèn luyện nh ng KNS cho HS THPT qua dạy học môn Công nghệ 10 nhưă
thế nào?


3

6. Nhi m v nghiên c u
- Nghiên cứuăcơăsở lý luận về KNS và dạy học môn Công nghệ 10 cho HS
THPT.
- Kh o sát th c trạng dạy học môn Công nghệ 10 cho HS THPT ở m t số
trường THPT chuyên LươngăThế Vinh thành phố Biên Hòa, t nhăĐồng Nai.
- Rèn luyện KNS thông qua dạy học môn Công nghệ 10 cho HS THPT và
kiểm nghiệmăđánhăgiáătínhăkh thi c aăđề xuất.
7. Ph m vi nghiên c u
Do thờiăgianăvƠănĕngăl c có hạn nên tác gi ch điều tra th c trạng ở m t số
trườngăTHPTătrênăđ a bàn TP. Biên Hòa,ăđề xuất m t số hình thức dạy học ở m t số

bài trong chươngă4ăvƠăchươngă5ăthu c n iădungăchươngătrìnhămônăCôngănghệ 10.
8. Phư ngăpháp nghiên c u
Để th c hiệnăđề tài, tác gi đưăs d ngăcácăphươngăphápănghiênăcứuăsauăđơy:
 Phương pháp nghiên cứu lý luận :
- QuaăcácănguồnătƠiăliệuăđểăphơnătích,ăchọnălọcăvƠăvậnăd ngăvƠoăđềătƠi.
- Thamăkh oăcácătạpăchí,ăbáoăcáoăkhoaăhọc,ătƠiăliệuălưuătr ,ăsáchăgiáoăkhoa,ă
cácătrangăwebăvềănghiênăcứuăgiáoăd căởăViệtănamăvƠătrênăthếăgiới.ă
- Thamăkh oăcácăvĕnăkiện,ăngh ăquyết,ăquyếtăđ nhătrongăcôngătácăgiáoăd cănóiă
chungăvƠăvấnăđềăđổiămớiăphươngăphápădạyăhọcănóiăriêng.
 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn :
- Phương pháp khảo sát
Kh o sát và ph ng vấn HS, kh oăsátăphươngăphápădạy học môn Công nghệ c a
GV tại m t số trường THPT trên đ a bàn TP. Biên Hòa.
- Phương pháp quan sát
D giờ, quan sát hoạtăđ ng dạy và học tại các lớp.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm
 Phương pháp thống kê toán học :
- X lý, thống kê, mô t vƠăđánhăgiáăkết qu nghiên cứu.


4

9. C u trúc luậnăvĕn
Ngoài ph n mở đ u và kết luận, n i dung bao gồmăbaăchương :
ChươngăIăậ Cơăsở lí luận
ChươngăIIăậ Cơăsở th c ti n rèn luyệnăkƿănĕngăsống cho HS THPT thông qua
dạy học môn Công nghệ 10 tạiă trường THPT chuyên Lươngă Thế Vinh thành phố
Biên Hòa, t nhăĐồng Nai..
ChươngăIIIăậ Rèn luyệnăkƿănĕngăsống cho HS THT thông qua dạy học môn
Công nghệ 10 tạiătrườngăTHPTăchuyênăLươngăThế Vinhậ Biên Hòa ậ Đồng Nai.

5

Chư ng 1

C ăS
1.1 L CH S

LÝ LU N

V NăĐ NGHIÊN C U

1.1.1 Trên th gi i
T nh ngă nĕmă 90ă c a thế k XX, các tổ chức Liên Hiệp Quốc (LHQ)ă nhưă
WHO (Tổ Chức Y Tế Thế Giới), UNICEF (Quỹ cứu tr Nhiăđồng LHQ), UNESCO
(Tổ chức Giáo d c, khoa học và vĕn hóaăLHQ)ăđưăchungăsức xây d ngăchươngătrìnhă
giáo d c KNS cho thanh thiếuă niên.ă ắBởi nh ng th thách mà nh ng trẻ em và
thanh niên ph iăđối m t là rất nhiềuăvƠăđòiăh iăcaoăhơnălƠănh ng kƿ nĕngăđọc, viết và
tính toán tốt nhấtẰ. Thuật ng

KNS đưă xuất hiện trong m t số chươngă trìnhă giáoă

d c nĕmă 1996ă c aă UNICEF,ă trướcă tiênă lƠă chươngă trìnhă ắgiáoă d c nh ng giá tr
sốngẰăvới 12 giá tr cơăb n c n giáo d c cho thế hệ trẻ. Nh ng nghiên cứu về KNS
trongă giaiă đoạn này mong muốn thống nhấtă đư c m t quan niệm chung về KNS
cũngănhưăđưaăraăđư c m t b ng danh m c các KNS cơăb n mà thế hệ trẻ c n có.
Ph n lớn các công trình nghiên cứu về KNS ở giaiă đoạn này quan niệm về KNS
theoănghƿaăhẹp,ăđồng nhất nó với các kƿ nĕngăxưăh i. [2,59], [14,10]
Nhưngătrênăth c tế vấnăđề nƠyăđưăcóăt xaăxưa.ăĐiều này thể hiện qua nh ng

kƿ nĕngăđơnăgi n nhất mang tính chất kinh nghiệm, phù h p vớiăđời sống và giai cấp
c a xã h i ở nh ng thờiăđiểm khác nhau. Nghiên cứu kƿ nĕngăở mứcăđ khái quát,
đại diệnă choă hướng nghiên cứu này có P. La. Galperin, V. A. Crutexki, P. V.
Petropxki ...trongăđóăP. La. Galperinăđiăsơuănghiênăcứu vấnăđề hình thành tri thức và
kƿ nĕngă theoă lỦă thuyết hình thƠnhă hƠnhă đ ng trí tuệ theoă giaiă đoạn. Nghiên cứu ở
mứcăđ c thể, các nhà nghiên cứu kƿ nĕngăở nh ngălƿnhăv căkhácănhauănhưăkƿ nĕngă
laoăđ ng g n với các nhà tâm lý ậ giáo d cănhưăV. Tseburseva, kƿ nĕngăhọc tập g n
với G. X. Cochiue, N. A. Menchinxcaia, kƿ nĕngă hoạtă đ ngă sưă phạm g n với tên
tuổi X. I. Kixegops. [4, 15].
Tại nhiều nướcă phươngă Tơy,ă thanh thiếuă niênă đưă đư c học và rèn luyện
nh ng KNS thông qua nh ng tình huống s x y ra trong cu c sống,ăcáchăđối diện


6

vƠăđươngăđ u với nh ngăkhóăkhĕn,ăvƠăcáchăvư t qua nh ngăkhóăkhĕnăđóăcũngănhưă
cách tránh nh ng mâu thuẫn,ăxungăđ t, bạo l c gi aăngườiăvƠăngười.
Tại Mỹ Latinh,ănĕmă1996,ăm t cu c h i th o về KNSăđư c tổ chức tại Costa
Rica nh măđ y mạnh giáo d c sức kh e thông qua giáo d căKNSătrongăcácătrường
học và coiăđóănhưăm t trong nh ngăưuătiênăc a mạngălưới y tế tạiăđơy. [18]
Tại vùng biển Caribbean,ăcácăcơăquanăLiênăHiệp Quốc phối h p vớiăđại học
Tây n, B Giáo d c và B Y tế đưătiến hành nghiên cứuăvƠăđưaăchươngătrìnhăgi ng
dạy KNS vào các bậc học: mẫu giáo, tiểu họcă vƠă trường học trên toàn vùng
Caribbean thông qua cách tiếp cận giáo d c sức kh e và cu c sốngăgiaăđình. [18]
Tại Nam Phi b tăđ u t nĕmă1996,ăđư c s h tr bởi Trung tâm Chính sách
quốc tế về rư uă (ICAP),ă chươngă trìnhă ắGrowingă UpẰă (1996-1999) đư că raă đời
nh m giáo d c KNS cho m t số trường tiểu học ở khu v c này. Chươngă trìnhă
ắGrowingăUpẰăbaoă gồm 7 ch đề: (1) Xây d ng m t lớp học chia sẻ; (2) Học tập
h p tác, làm việc nhóm, giao tiếp, l ng nghe và kết bạn; (3)ăĐối phó với tình c m và
c m xúc; (4) Ra quyếtăđ nh; (5) Lớn lên kh e mạnh;ă(6)ăGiúpăđ để trường học và

giaăđìnhătrở thƠnhănơiăanătoƠnăhơn;ă(7)ăM i cá nhân là m tăngườiăđ c biệt. [16]
Tại khu v că Đôngă Namă Á,ă cácă nghiênă cứu về giáo d c d a trên giáo d c
KNS xuất hiện ch yếu ở các quốc gia vƠoă5ănĕmăcuối thế k XX. D a trên các cách
tiếp cận khác nhau qua t ngălƿnhăv c c thể, các quốcăgiaăđưăt ngăbước triểnăkhaiăđể
đưaăKNSăvƠoăgiáoăd c ở trongăvƠăngoƠiănhƠătrường.ăKNSăđư căcoiănhưăm tăphươngă
tiện hiệu qu trong việc phát triểnă kƿănĕngăở thanh thiếuăniênăđể l a chọn lối sống
lành mạnh. [19], [22]
Tháiă Lan,ă nĕmă 1996,ă giáo d că KNSă đư c nghiên cứu và triển khai cùng
chươngă trìnhă ngĕnă ch n AIDS. Chươngă trìnhă đư c th c hiện ở c ba bậc học phổ
thông, ch yếu thông qua các hoạtă đ ng ngoại khóa. Hiệnă nay,ă Tháiă Lană đangă ở
trong trạng thái duy trì và mở r ng phát triển giáo d c KNS trên nhiềuă lƿnhă v c
khác nhau. [20], [22]
Indonesia,ă nĕmă 1997,ă giáoă d c KNSă đư că đưaă ra quaă chươngă trìnhă giáoă
d c KNS cho cu c sống kh e mạnh, th c hiện trong cấp tiểu học. T nĕmă 2001,ă


7

Chính ph Indonesiaăđưănổ l căđưaăKNSăvƠoătrongăchươngătrìnhăgi ng dạy c a giáo
d căcơăb n. N i dung giáo d c KNS bao gồm: giáo d c KNS cho sống kh e mạnh (
dinhădư ng, giáo d c vệ sinh, trẻ em/ nhân quyền), giáo d c KNS cho phòng chống
HIV/AIDS. [20], [22]
Philippines, KNS b tă đ u gi ng dạy vào trong giáo d că cơă b n t nĕmă
2001. Bên cạnhăcácăchươngătrìnhătiếp cận KNS, Philippines còn triển khai giáo d c
KNS trong quân s nh m lồngă ghépăcácă kƿănĕngăcốtălõiă(tưăduyăph n biện,ătưăduyă
sáng tạo, gi i quyết vấnăđề, ra quyếtăđ nh, t nhận thức,ăđối phó với c măxúc,ăđối
phó vớiăcĕngăthẳng,ăđồng c m, giao tiếp có hiệu qu ,ăkƿănĕngăquanăhệ tích c c,ăkƿă
nĕngăs n xuấtăkinhădoanh)ăvƠoăchươngătrìnhăgi ng dạy. [15], [20], [22]
Myanmar,ă nĕmă 1998,ă d ánă ắChươngă trìnhă giáoă d c sống kh e mạnh và
phòng chống HIV/AIDS d aă vƠoă trường họcẰă (School-based healthy living and

HIV/AIDS preventive education)ă(SHAPE)ăđư c b tăđ u. D án này là s h p tác
gi a chình ph Myanmar và tổ chức UNICEF nh măđưaăKNSăvƠoătrong giáo d căđể
thúcăđ y lối sống lành mạnhăvƠăngĕnăng a HIV/AIDS. [17], [20], [21], [22]
Do ph n lớn các quốcă giaă đều mớiă bướcă đ u triển khai giáo d c KNS nên
nh ng nghiên cứu lí luận về vấnăđề này m cădùăkháăphongăphúăsongăchưaăthật toàn
diện và sâu s c. Trong thời gian g n 20 nĕmăkể t lúc xuấtăphátăđiểm,ăchưaăcóăquốc
giaănƠoăđưaăraăđư c kinh nghiệm ho c hệ thốngătiêuăchíăđánhăgiáăchấtălư ng KNS.
Hơnă thế n a, giáo d că trongă xuă hướng hiện nay không ch hướng vào m c
tiêu tạo ra nguồn nhân l căđápăứng yêu c u phát triển kinh tế xã h i,ămƠăcònăhướng
đến m c tiêu phát triểnăđ yăđ và t do giá tr c a m iăcáănhơnăgiúpăchoăconăngười
cóă nĕngă l că để cống hiến,ă đồng thờiă cóă nĕngă l că để sống m t cu c sống có chất
lư ng và hạnh phúc. Xã h i hiệnăđại luôn n y sinh nh ng vấnăđề phức tạp và nh ng
vấnăđề bấtăđ nhăđối vớiăconăngười. Nếuăconă ngườiăkhôngăcóănĕngăl căđể ứng phó
vư t qua nh ng th tháchăđóăvƠăhƠnhăđ ng theo c m tính thì rất d g p r i ro.
Giáo d c KNS choăngười họcăđangătrở thành m t nhiệm v quan trọngăđối
với giáo d căcácănước. Giáo d c ph i mang lại cho mọiăngười không ch kiến thức
mà c KNS trong xã h i d aăvƠoănĕngăl c (Competence ậ based societies). Nhu c u


8

vận d ng KNS m t cách tr c tiếp, hay gián tiếpă đư c nhấn mạnh trong nhiều
khuyến ngh mang tính quốc tế, bao gồm c trong việc th c hiệnăCôngăước Quyền
trẻ em; trong H i ngh quốc tế về dân số và phát triển, trong Công bố Cam kết c a
TiểuăbanăĐ c biệt thu c Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS (tháng 6/2001). [1, 106]
1.1.2

Vi t Nam

KNS và vấnă đề giáo d c KNS choă conă ngườiă đưă xuất hiện ở Việt Nam ở

nh ng hình thức và n i dung khác nhau t ngàn xưa nhưăhọcăĕn,ăhọc nói, học gói
học mở, họcă để lƠmă người, họcă để đối nhân x thế và họcă để đối phó với thiên
nhiên.
Còn thuật ng

KNS đư căngười Việt Nam b tăđ u biếtăđến t chươngătrìnhă

c aă UNICEFă (1996)ă ắGiáoă d c KNS để b o vệ sức kh e và phòng chống
HIV/AIDS cho thanh thiếuăniênătrongăvƠăngoƠiănhƠătrườngẰ.ă[13]
Khi UNESCO tiến hành d án ở 5ănướcăĐôngăNamăÁănh m các vấnăđề khác
nhauăliênăquanăđến KNS. Kết qu c a d án là bức tranh tổng thể nh ng nhận thức,
quan niệm về KNS mƠă cácă nước tham gia d ánă đangă ápă d ng ho c d kiến áp
d ng.ăTrênăcơăsở đóăđưaăraă m t khái niệmăchungăđể cácănước tham kh o s d ng
cho hoàn c nh s d ng c a m iănước.
Bàn về giáo d c KNS là m t vấnă đề không mới trên thế giới và c ở Việt
Nam, th c tế đưărất nhiều tác gi trên nhiềuăphươngădiện và cách thức khác nhau.
Nghiên cứu kƿănĕng ở mứcăđ c thể, các nhà nghiên cứuăkƿănĕngăở nh ngălƿnhăv c
khácănhauănhưăkƿănĕngălaoăđ ng g n với các nhà tâm lý ậ giáo d cănhưăTr n Trọng
Th y, kƿ nĕngăhoạtăđ ngăsưăphạm với các tác gi Nguy năNhưăAn,ăNguy năVĕnăH .
[4, 15]
Nh ng nghiên cứu về KNS cóăxuăhướngăxácăđ nh nh ngăkƿănĕngăc n thiết ở
cácălƿnhăv c hoạtăđ ng mà thanh thiếuăniênăthamă giaă vƠăđề xuất các biện phápăđể
hình thành nh ngăkƿănĕngănƠyăchoăthanhăthiếuăniênă(trongăđóăcóăHS THPT). M t số
công trình nghiên cứu tiêu biểuăchoăhướng nghiên cứu này là: C m nang tổng h p
kƿă nĕngă hoạtă đ ng thanh thiếu niên c a tác gi Phạmă Vĕnă Nhơnă (2002); kƿ nĕngă
thanh niên tình nguyện c a tác gi Tr n Thời (1998); m t trong nh ngă ngườiă đ u


9

tiên có nh ng nghiên cứu mang tính hệ thống về KNS và giáo d c KNS ở Việt Nam
là tác gi Nguy n Thanh Bình. Với m t loạtăcácăbƠiăbáo,ăcácăđề tài nghiên cứu khoa
học cấp b và giáo trình, tác gi Nguy năThanhăBìnhăđưăgópăph năđángăkể vào việc
tạo ra nh ngăhướng nghiên cứu về KNS và giáo d c KNS ở Việt Nam. Theoăhướng
nghiên cứu này còn có m t số công trình nghiên cứuă khácă như:ă KNS cho tuổi v
thành niên; m t số cơă sở tâm lý c a việc giáo d c KNS cho HS và nh ng nghiên
cứu c a m t số tác gi khác. [14, 12]
M t số nghiên cứu khác không tr c tiếpă đề cậpă đến vấnă đề KNS, giáo d c
KNS nhưăđốiătư ng nghiên cứu c a mình, nh ng kết qu nghiên cứu c a các công
trình này có giá tr quan trọng trong việc thiết lậpă quană điểmă phươngă phápă luận
cũngănhưănh ngăđ nhăhướng và tiếp cận trong việc nghiên cứu KNS, giáo d c KNS
cho thế hệ trẻ. Ðó là nghiên cứu c a các tác gi Ð ng Quốc B o;ăDươngăT Ðam;
Phạm Minh Hạc; Phạm Ðình Nghiệp. Kết qu c aăhướng nghiên cứu này cho thấy,
nghiên cứu về KNS và giáo d c KNS ở Việt Nam xuất phát t yêu c u c a xã h i
đối với giáo d c trong thời kǶ công nghiệp hóa - hiệnă đại hóa; t nhiệm v triển
khai chiếnălư căvƠăđổi mới giáo d c phổ thông, t xu thế giáo d c thế giới và t s
phát triển n i tại c a khoa học giáo d cănóiăchungăvƠăbướcăđ uăđưăđạtăđư c nh ng
thành t u nhấtăđ nh. M t số công trình nghiên cứuătheoăhướng nghiên cứuănƠyăđưăđề
cậpăđến nh ng thách thứcăliênăquanăđến giáo d c pháp luật, giáo d c KNS cho HS
nhưăđề tƠiăắTh c trạng phạm t i c a HS - sinh viên Việt Nam trong mấyănĕmăg n
đơyă vƠă vấnă đề giáo d c pháp luậtă trongă nhƠă trườngẰă c a tác gi Vươngă Thanhă
HươngăvƠăNguy n Minh Ðức. [14, 13].
B tăđ u t nĕmăhọc 2002 ậ 2003 ở ViệtăNamăđưăth c hiệnăđổi mới giáo d c
phổ thông (Tiểu học và Trung họcăcơăsở) trong c nước.ăTrongăchươngătrìnhăTiểu
họcăđổi mớiăđưăhướngăđến giáo d c KNS thông qua lồng ghép m t số môn học tiềm
nĕngănhưă:ăGiáoăd căđạoăđức, T nhiên xã h i (1 ậ 3), và môn Khoa học ở lớp (4 ậ
5). KNS đư c giáo d c thông qua m t số ch đề :ăắConăngười và sức kh eẰ.ăĐề tài
cấp B c a TS. Nguy n Thanh Bình nghiên cứu về th c trạng KNS cho HS vƠăđề
xuất m t số gi i pháp về giáo d c KNS cho HS. Qua nghiên cứu c a mình và c ng

10

s tác gi Nguy nă Thanhă Bìnhă đưă choă cáchă nhìnă kháiă quát về chươngă trìnhă hƠnhă
đ ng giáo d c KNS ở các cấp bậc. Giáo d c trung họcăcơăsở chú trọng giáo d c các
KNS cơăb n cho HS như:ănĕngăl căthíchănghi,ănĕngăl căhƠnhă đ ng,ănĕngăl c ứng
x ,ă nĕngă l c t học suốtă đời;ă đ nhă hướngă để HS họcă để biết, họcă để làm, họcă để
chung sống và họcăđể t khẳngăđ nh.Với các bậc học trên, việc giáo d c KNS đư c
th c hiện ch yếuăthôngăquaăchươngătrìnhăcácămônăhọc và các hoạtăđ ng giáo d c
c aănhƠătrường cùng với m t số chươngătrìnhăd ánădoănước ngoài tài tr . Với trung
họcă cơă sở, nh ng môn họcă đư c khai thác nh m giáo d c KNS cho HS là: môn
Giáo d c công dân, môn Công nghệ. Trong giáo d c THPT, giáo d c KNS cho HS
đưăđư c triểnăkhaiăquaăchươngătrìnhăngoại khóa theo d án VIE 01/10 do UNFPA
tài tr . Tài liệuăhướng dẫn tổ chức các hoạtă đ ng ngoại khóa về giáo d c KNS v
thanh niên trongăcácătrường THPT đưăthể hiệnăđư c cách tiếp cận về KNS. [14, 14]
Theo tác gi Nguy n Thanh Bình, giáo d c KNS đưăth c hiệnătrongăcácălƿnhă
v căđư căkháiăquátănhưăsau: Giáo d c KNS trong giáo d căđạo đức, giáo d c công
dân; giáo d c KNS để th c hiện quyền trẻ em; giáo d c KNS để phòng ng a tai
nạn,ă thươngă tíchă choă trẻ em; giáo d c KNS trongă lƿnhă v c sức kh e do UNICEF
Việt Nam h tr ; giáo d c KNS để phòng tránh ma túy, HIV/AIDS; giáo d c KNS
để gi i quyết các vấnăđề giới tính và các sức kh e sinh s n cho v thành niên; giáo
d c KNS để tạo việcă lƠm,ătĕngăthuănhập cho ph n , thanh niên. Ngoài ra m t số
n i dung giáo d c KNS nhưăb o vệ môiătrường, giới, phòng chống ma túy, an toàn
giaoă thôngă đưă đư c tích h pă vƠoă chươngă trình,ă sáchă giáoă khoaă cácă mônă học ở
chươngătrìnhăcácăbậc học, ngành học.
M c dù giáo d căkƿănĕngăđưăđư căđ nhăhướng bởi m c tiêu, n iădungăchươngă
trình giáo d cănhưngămới ch ph năánhăđư căcơăsở chính tr ,ăphápălỦ,ăvĕnăhóaăậ xã
h i và khoa học cho việc tiếp cận kƿănĕng sống trong giáo d c. Ch yếuăcácăđề tài
phân tích làm rõ th c trạngătrước tính cấp bách c a vấnăđề KNS,ăchưaătập trung gi i
quyết nhiệm v nghiên cứu lí luận m t cách có hệ thống về phươngăpháp,ăhìnhăthức

giáo d c KNS cho HS, sinh viên nói chung và HS THPT nóiăriêng.ăCácăđề tƠiăđưăđề
cậpăđến nh ng hình thức giáo d c KNS c thể nhưng chưaăcóăkết qu th nghiệm rõ


11

ràng, c thể nên tính thuyết ph căchưaăcao.ăM t số đề tài nghiên cứuătươngăđốiăđ y
đ các nhiệm v : nghiên cứu lí luận,ăđánhăgiáăth c trạngăvƠăđề xuất các biện pháp
giáo d c KNS nhưngă ở trênă đốiă tư ng sinh viên, ở THPT đưă cóă giáoă d c KNS
nhưngăch thông qua giáo d c ngoài giờ lên lớp và ở m t số ít các môn học.
Có thể nói vấnăđề giáo d c KNS choăngười họcăchưaăđư c thể chế hóa trong
chính sách giáo d c ở Việt Nam, mà nếuăcóăcũngăchưaăđư c triển khai th c hiện c
thể, r ng rãi ở nhƠă trường; s g n kết n i dung c a nh ng môn học vào giáo d c
KNS còn hết sức hạn chế đ c biệt là bậc THPT. Vì th c tế ở đ tuổi c a các em bậc
THPT thì nh ng phát triển tâm sinh lý hết sức đ c biệt, hết sức mạnh m , việc giáo
d c và tiếp t c rèn luyện nh ng KNS cho các em HS trongăđ tuổiănƠyălƠăđiều hết
sức c n thiết.
Hiện nay vấnăđề giáo d c KNS chưaăđư c chú trọng và quan tâm m t cách
đúngăm c; lồng ghép nh ng KNS cho HS THPT qua các môn học còn rất hạn chế.
Môn Công nghệ 10 là m t môn n mătrongăchươngătrìnhăTHPTăvới nhiều kiến thức
liênăquanăđến th c tế; là môn học ứng d ng, nghiên cứu vận d ng nh ng nguyên lý
khoa học vào th c ti n nh măđápăứng các nhu c u vật chất và tinh th năconăngười.
Thông qua môn học này, tác gi thấy r ngăđơyălƠămônăhọc có nhiều kiến thức sinh
đ ng, là m t môn họcălỦătưởngăđể có thể lồng ghép rèn luyện KNS cho các em HS ở
lứa tuổi THPT mà t trướcăđếnănayăchưaăthấy ai nghiên cứu về vấnăđề này. Chính vì
vậy, c n thiết ph i khai thác n i l c c a chính các hoạtă đ ngă trongă nhƠă trường
THPT c thể là qua các môn học nh m th c hiện có hiệu qu n i dung rèn luyện
KNS cho HS ở bậc học này vì theo m cătiêuăđếnătrường không ch học lấy kiến thức
suông mà ph i biết vận d ng vào cu c sống.
1.2 M T S

KHÁI NI M

1.2.1 Rèn luy n
Theo t điển Tiếng Việt:ăắRèn luyện là luyện tậpăthường xuyên qua th c tế
để thu n th c, v ngă vƠngă hơn. Ví d nhưă phấnă đấu học tập và rèn luyện tốt, rèn
luyệnăđạoăđức, rèn luyện nâng cao tay nghềẰ.ă[12]


12

Theo T điển Tiếng Việt, rèn luyệnălƠăắLuyện tậpăkiênătrìăđể đạtăđư c nh ng
ph m chấtăcaoăquíẰ.ă[8]
1.2.2 Kƿănĕng
Theo t điển Tiếng Việt,ăkƿănĕngălƠăắKh nĕngăvận d ng nh ng kiến thức thu
nhậnăđư c trong m tălƿnhăv cănƠoăđóăvào th c tếẰ. [8]
Theo t điển Giáo d c học,ă kƿă nĕngă lƠă ắKh nĕngă th c hiệnă đúngă hƠnhă vi,ă
hoạtăđ ng phù h p với nh ng m cătiêuăvƠăhƠnhăđ ng tiến hành hoạtăđ ng ấy, cho dù
đóălƠăhƠnhăđ ng c thể hayăhƠnhăđ ng trí tuệẰ. [11, 220]
Theo t điển Anh ậ Anh:ăăKƿănĕngă(Skill)ăđư c mô t là kh nĕngăđưaăraăcácă
gi i pháp trong m t số vấnăđề nhấtăđ nh, nó có thể hình thành thông qua rèn luyện,
đƠoătạo.ăCònăắabilityẰăđư c mô t là các ph m chất bên trong cá nhân, tạoăđiều kiện
thuận l iăđể học có thể tạo ra nh ng thành côngăhayăthƠnhătíchănƠoăđó,ăắabilityẰăcóă
thể hiểu là kh nĕngăthu c về lƿnhăv c tâm lí, nó mang nh ngăđ căđiểm tâm lý con
người, nó là yếu tố tạo ra tính kh thi trong s thành công c a m tă cáă nhơn.ă Nhưă
vậy,ăkƿănĕngăcóăb n chấtătơmălỦănhưngăbiểu hiện c thể lƠăhƠnhăđ ng, hoạtăđ ng c
thể c a cá nhân, nó có thể rèn luyệnăđư c và là yếu tố tạo ra s thành công trong
cu c sống c aăconăngười.
1.2.3 Kƿănĕngăs ng (life skills)
Kƿă nĕngă sống là m t tập h p các kƿ nĕng mƠă conă ngườiă cóă đư c thông qua

gi ng dạy ho c kinh nghiệm tr c tiếpăđư c s d ngăđể x lý nh ng vấnăđề, câu h i
thường g p trong cu c sống hàng ngày c a conăngười. [2, 58]
1.3 C ăS

PHÁP LÍ

Trongă giaiă đoạnă đ y mạnh công nghiệp hóa, hiệnă đạiă hóaă đấtă nước và h i
nhập quốc tế, nguồn l căconăngười ViệtăNamăcóăỦănghƿaăquyếtăđ nh s thành công
c a công cu c phát triểnăđấtănước. Chiếnălư c phát triển kinh tế - xã h i Việt Nam
giaiă đoạn 2001 ậ 2010ă đưă nêuă rõă m că tiêuă ắC n có nh ngă thayă đổi triệtă để trong
giáo d cầẰ để đƠoătạo m t thế hệ người Việt Nam mới,ăđápăứng yêu c u phát triển
kinh tế - xã h iătrongăgiaiăđoạn mới.


13

Trênăcơăsở đó,ăcácăNgh quyết về nhiệm v đổi mới giáo d căđưăđư c triển
khai th c hiện,ătrongăđóăgiáoăd căKNSăđư c xem là m t trong nh ng n i dung c n
đổi mới c a giáo d c phổ thông và giáo d c nghề nghiệp.
- Ngh quyết H i ngh Trungăươngă8ăđưăch rõ vấnăđề thiết th c c aăđổi mới
giáo d c lƠă ắĐổi mới mạnh m phươngă phápă giáoă d c ậ đƠoă tạo, kh c ph c lối
truyền th m t chiều, rèn luyện thành nếpătưăduyăsáng tạo c aăngười họcầẰ
- Ngh quyết số 40/2000/QH10ăđưăkhẳngăđ nh m cătiêuăđổi mớiăchươngătrìnhă
giáo d c phổ thôngă lƠă ắXây d ng n iă dungă chươngă trình,ă phươngă phápă giáoă d c,
sách giáo khoa phổ thông mới nh m nâng cao chấtălư ng giáo d c toàn diện thế hệ
trẻ,ă đápă ứng yêu c u nguồn nhân l c ph c v công nghiệp hóa, hiệnă đạiă hóaă đất
nước, phù h p với th c ti n và truyền thống Việt Nam, tiếp cậnătrìnhăđ giáo d c
phổ thông ở cácănước phát triển trong khu v c và thế giớiẰ.
- Chiếnă lư c phát triển giáo d c Việt Nam 2009 ậ 2020ă đưă đề ra m c tiêu
chung:ăắXây d ng m t nền giáo d c Việt Nam hiệnăđại, khoa học, dân t c, làm nền

t ng cho s nghiệp công nghiệp hóa, hiệnă đại hóa, phát triển bền v ngă đấtă nước,
thích ứng với nền kinh tế th trường xã h iăchũănghƿa,ăhướng tới m t xã h i học tập,
có kh nĕngă h i nhập quốc tế; nền giáo d c ph iă đƠoă tạoă đư c nh ngă conă người
Việt Nam cóănĕngăl cătưăduyăđ c lập và sáng tạo, có kh nĕngăthíchăứng, h p tác và
nĕngăl c gi i quyết vấnăđề, có kiến thứcăvƠăkƿănĕngănghề nghiệp, có thể l c tốt có
b nălƿnh,ătrungăth c, ý thức làm ch và tinh th n trách nhiệm công dân, g n bó với lí
tưởngăvƠăđ c lập dân t c và ch nghƿaăxưăh iẰ.
NgoƠiă cácă vĕnă b n Ngh quyết, Chiếnă lư c, m t số B luậtă nhưă Luật Giáo
d c, Luật B o vệ,ăChĕmăsócăvƠăGiáoăd c trẻ emăcũngăcóănh ngăđiều kho năđề cập
đến vấnăđề giáo d c KNS.
- Luật Giáo d c số 38/2005/QH11ăngƠyă14ăthángă6ănĕmă2005ăc a Quốc h i
nước C ng hòa xã h iăchũănghƿaăViệt Nam có nh ngăđiều kho năquyăđ nh liên quan
đến vấnăđề giáo d c KNS:


14

+ Điều 34: Yêu c u về phươngăphápăgiáoăd c nghề nghiệpăđư căquyăđ nhăắă
Ph i rèn luyệnăkƿănĕngăth c hành với gi ng dạy lí thuyếtăđể giúpăngười học có kh
nĕngăhƠnhănghề và phát triển nghề nghiệp theo yêu c u c a t ng công việcẰ.
- N i dung c a Luật B o vệ,ă Chĕmă sócă vƠă Giáoă d c trẻ em (s aă đổiă nĕmă
2004)ăcũngăcóănh ngăđiều kho n về giáo d c KNS:
+ Điềuă21:ăQuyăđ nh bổn phận trẻ em. Nh ngăquyăđ nhătrongăđiều kho n này
đưăph năánhăkƿănĕngăthiện c m c a trẻ emăđối vớiăngườiăthơnătrongăgiaăđình,ăvới bạn
bè, với nh ngăngười có hoàn c nhăđ c biệt, ph năánhătháiăđ tr c nhiệmăđối với sức
kh e c a b n thân, tôn trọng l i ích chung c a xã h i,ăđ m b o an toàn giao thông
và b o vệ môiătrường.
+ Điềuă22:ăQuyăđ nh nh ng việc trẻ emăkhôngăđư c làm. N i dung c a quy
đ nh đồng thờiăcũngăph năánhăkƿănĕngăphòngătránhăr iăroănhưăviăphạm pháp luật, sa
vào các tệ nạn xã h i, s d ng các chất kích thích có hại cho sức kh e, s d ngăvĕnă

hóa ph măđồi tr y có hại cho s phát triển lành mạnh.
+ Điềuă32:ăQuyăđ nh trách nhiệm c aă giaăđình,ănhƠănước và xã h iălƠăắTạo
điều kiện,ă giúpăđ trẻ emăđư c tiếp cận thông tin phù h p,ăđư c phát triểnătưăduy
sáng tạo và bày t nguyện vọngẰ.
+ Điều 33: Trách nhiệm c aăcơ quan, tổ chức trong công tác b o vệ chĕmăsócă
và giáo d c trẻ emălƠăắTạoăcơăh i thuận l iăđể trẻ em th c hiện quyền, bổn phận và
phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh th năvƠăđạoăđứcẰ.
Th c hiện Ngh quyếtă đổi mới giáo d c,ă đ c biệtă lƠă đổi mớiă phươngă phápă
giáo d c,ăxácăđ nh yêu c u c n thiết c a giáo d c KNS cho HS, B Giáo d căvƠăĐƠoă
tạoăđưătriển khai th c hiệnăđổi mớiăchươngătrìnhăvƠăsáchăgiáoăkhoa,ăđổi mớiăphươngă
pháp qu nă líă vƠă phươngă phápă dạy họcă trênă cơă sở phát huy vai trò c aă người học
trong mọi hoạtăđ ng giáo d c.
Luật Giáo d căquyăđ nh, m cătiêuăchươngătrìnhăgiáoăd c cấpăTHPTălƠ:ăắGiáo
dục trung học phổ thông nhằm giúp HS củng cố và phát triển những kết quả của
giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông, có những hiểu biết thông
thường về kĩ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn hướng phát triển và phát


15

huy năng lực cá nhân, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học
nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. [7]
Ch th 40/2008/CT-BGD&ĐTă c a B trưởng B GD ậ ĐTă về phátă đ ng
phongătrƠoăắXây d ngătrường học thân thiện, HS tích c cẰ:
Rènăluyệnăkƿănĕng sốngăchoăHS:
- Rènăluyệnăkƿănĕng ứngăx ăh pălỦăvớiăcácătìnhăhuốngătrongăcu căsống,ăthóiă
quen và kƿănĕng lƠmăviệc,ăsinhăhoạtătheoănhóm.
- Rènă luyệnă sứcă kh eă vƠă Ủă thứcă b oă vệă sứcă kh e,ă kƿă nĕng phòng,ă chốngă taiă
nạnăgiaoăthông,ăđuốiănướcăvƠăcácătaiănạnăthươngătíchăkhác.
- Rènăluyệnăkƿănĕng ứngăx ăvĕnăhóa,ăchungăsốngăhòaăbình,ăphòngăng aăbạoă

l căvƠăcácătệănạnăxưăh i.ă[3]
Thôngătưăsốă04/2014/TT-BGDĐTăc aăB ăGD&ĐTăquyăđ nhăvềăqu nălỦăhoạtă
đ ngăGDKNSăvƠăhoạtăđ ngăgiáoăd căngoƠiăgiờăchínhăkhóa:
- Đi u 1. BanăhƠnhăkèmătheoăThôngătưănƠyăQuyăđ nh Qu n lý hoạtăđ ng giáo
d c KNS và hoạtăđ ng giáo d c ngoài giờ chính khóa.
- Đi u 2. ThôngătưănƠyăcóăhiệu l c kể t ngày 15 tháng 4 nĕmă2014.
- Đi uă 3. Chánhă Vĕnă phòng,ă V ă trưởngă V ă Giáoă d că thườngă xuyên,ă Th ă
trưởngăcácăđơnăv ăliênăquanăthu căB ăGiáoăd căvƠăĐƠoătạo; Ch ăt chă yăbanănhơnă
dơnăt nh,ăthƠnhăphốătr căthu căTrungăương; Giámăđốcăsởăgiáoăd căvƠăđƠoătạo; Giám
đốcă đạiă học,ă họcă viện;ă Hiệuă trưởngă trườngă đạiă học,ă caoă đẳng,ă trungă cấpă chuyênă
nghiệp;ăcácătổăchứcăvƠăcácăcáănhơnăcóăliênăquanăch uătráchănhiệmăthiăhƠnhăThôngătưă
này.
Vĕnăb năsốă463/BGDĐT-GDTX ngày 28/01/2015 v/văhướngădẫnătriểnă khaiă
th căhiệnăgiáoăd căKNSătạiăcácăcơăsởăGiáoăd căm mănonăvƠăGiáoăd căthườngăxuyênă
như:ă M că đích,ă yêuă c u,ă n iă dungă giáoă d că KNS,ă phươngă thứcă tổă chứcă giáoă d că
KNSăvƠătổăchứcăth căhiện.
T các vấnă đề mang tính pháp lý nêu trên, ta có nhậnă đ nh:ă ắBGHă nhƠă
trường th c hiện tốt công tác ch đạo hoạtăđ ng giáo d căđạoăđức HS thông qua giáo
d c KNS dẫnăđến hệ qu là cán b giáo viên, HS, ph huynh HS, các l călư ng xã