VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÍCH cực HOÁ vào dạy và học môn vật lý 11 tại TRUNG tâm GIÁO dục THƯỜNG XUYÊN TỈNH BÌNH DƯƠNG

1.1

T NG QUAN V L CH S
1.1.1ăPh

NGHIÊN C U V NăĐ D Y TÍCH C C .... 5

ngăphápăd y h c tích c căhóaăng

i h c trên th gi i ...................... 5

1.1.2. Ý ki n c a các tác gi Vi t Nam bàn v PPDH tích c căhóaăng

i h c. ..... 6

1.2. M T S KHÁI NI MăC ăB NăLIểNăQUANăĐ NăĐ TÀI ......................... 8
1.2.1.Tính tích c c và tích c c hóa ho tăđ ng h c ............................................. 8
1.2.2.ăPh

ngăpháp ............................................................................................. 9

1.2.3. Ph

ngăpháp d y h c ............................................................................. 10

1.2.4.ăPh

ngăphápăd y h c tích c c ............................................................... 10

1.2.5. V n d ng PPDH tích c c ....................................................................... 10
PH

1.3. KHÁI QUÁT V

NGă PHÁPă D Y H C TÍCH C Că HịAă NG

I

H C .......................................................................................................................... 11
1.3.1. Tích c căhóaăng

i h c .......................................................................... 11

1.3.2.ăăPh ngăphápăd y h c tích c căhóaăng i h c .............................................. 14
1.3.3.ăĐặcătr ngăc aăph

ngăphápăd y h c tích c căng

i h c ....................... 15

1.3.4. Các nguyên tắc v n d ng PPDH tích c căhóaăng

i h c ...................... 19

1.3.5.ăCácăăph
K T LU NăCH
Ch

ngăphápăd y h cătheoăh

ng tích c căhóaăng

i h c ............ 20

NGăI .......................................................................................... 30

ngă 2:ă TH Că TR NGă V ă VI Că D Yă H Că MỌNă V Tă Lụă 11ă T Iă

TTGDTXăT NHăBỊNHăD

NG ........................................................................... 33

2.1.GI I THI U T NG QUAN V TTGDTX T NHăBỊNHăD

NG .................. 33

2.1.1. T ng quan v TTGDTX T nhăBìnhăD

ng ........................................... 33

2.1.2. S m nh c a TTGDTX T nhăBìnhăD

ng............................................. 34

2.1.3. Đ iăng̃ăgiáoăviên. .................................................................................. 34
2.1.4.ăC ăs v t ch t, trang thi t b ph c v d y h c ....................................... 35
2.2. GI I THI U MÔN V T LÍ 11 ......................................................................... 36
2.2.1. M cătiêuăch
2.2.3.ăPh

ngătrìnhăV t lí 11 ............................................................. 36

ngăphápăd y h c ............................................................................. 38

2.2.4. Thi t b d y h c ...................................................................................... 39
2.2.5. Ki mătraăđánhăgiá ................................................................................... 39

vii


2.3. TH C TR NG V VI C D Y H C MÔN V T LÝ 11 T I TTGDTX T NH
BỊNHăD

NG. ........................................................................................................ 40

2.3.1. K t qu kh o sát th c tr ng vi c d y và h c môn V t lí 11 t ý ki n h c
sinh ............................................................................................................................ 41
2.3.2. K t qu kh o sát th c tr ng vi c d y và h c môn V t lí 11 t ý ki n giáo
viên ............................................................................................................................ 46
K T LU NăCH
Ch

NGăII ......................................................................................... 53

ngă 3:ă V Nă D NGă PH

NGă PHÁPă TệCHă C Că VÀOă D Yă VÀă H Că

MỌNăV TăLệă11ăăT IăTTăGDTXăT NHăBỊNHăD
3.1 NH NGă C ă S
THEOăH

Đ NHă H

NG V N D NGă PH

NG TÍCH C CăHịAăNG

3.2. V N D NGă PH

NG................................... 55

I H C MÔN V T LÍ 11. ......................... 55

NGă PHÁPă TệCHă C Că HịAă NG

LÝ 11 T I TTGDTX T NHăBỊNHăD

NGă PHÁPă D Y H C
I H C MÔN V T

NG. .......................................................... 56

3.2.1. L a ch n PPDH tích c c cho môn V t lí ............................................... 56
3.2.2. Thi t k giáoăánăđ d y h cătheoăh
lí 11 t i TTGDTX T nhăBìnhăD

ng tích c căhóaăng

i h c môn V t

ng. ....................................................................... 63

3.3 TH C NGHI M ................................................................................................. 74
3.3.1. M căđíchăTh c nghi m .......................................................................... 74
3.3.2. Nhi m v th c nghi m ........................................................................... 74
3.3.3.ăĐ iăt

ng th c nghi m........................................................................... 74

3.3.4. N i dung nghi m s ph m ..................................................................... 74
3.3.5. Th iăgianăvƠăđ aăđi m th c nghi măs ăph m ......................................... 74
6.3.6. Ti n hành th c nghi măs ăph m ............................................................ 75
3.3.7. K t qu th c nghi măs ăph m ................................................................ 76
K T LU NăCH
C.

NGăIII........................................................................................ 93

PH NăK TăLU NăVÀăKI NăNGH .......................................................... 94

1. K T LU N ........................................................................................................... 94
2. KI N NGH .......................................................................................................... 95
TÀI LI UăTHAMăKH O ...................................................................................... 97

viii


PH ăL Că1 ............................................................................................................ 1pl
PH L C 2 ............................................................................................................ 3pl
PH L C 3 ............................................................................................................ 5pl

PH L C 4 ............................................................................................................ 6pl
PH L C 5 ............................................................................................................ 8pl
PH L C 6 ............................................................................................................ 9pl
PH L C 7 .......................................................................................................... 10pl
PH L C 8 .......................................................................................................... 12pl
PH L C 9 .......................................................................................................... 14pl
PH L C 10 ........................................................................................................22pl
PH L C 11 ........................................................................................................51pl

ix


VI T T T TRONG LU NăVĔN

CÁC CH

STT

CH
VI T
T T

CH

VI TăĐ YăĐ

1

CNTT

Công ngh thông tin

2

ĐC

Đ i ch ng

3

GD&ăĐT

Giáo d că&ăĐƠoăt o

4

GQVĐ

Gi i quy t v năđ

5

GV

Giáo viên

6

GD

Giáo d c

7

HS

H c sinh

8

PGS

Phóăgiáoăs

9

PP

Ph

ngăpháp

10

PPDH

Ph

ngăphápăd y h c

11

PPGD

Ph

ngăphápăgi ng d y

12

PPTC

Ph

ngăpháp tích c c

13

PTDH

Ph

ngăti n d y h c

14

SGK

Sách giáo khoa

15

TC

Tích c c

16

TS

Ti năsĩ

17

TTC

Tính tích c c

18

Th.s

Th căsĩ

19

TN

Th c nghi m

20

THPT

Trung h c ph thông

21

TCN

Tr

22

THCS

Trung h căc ăs

23

TTGDTX

Trung tâm giáo d căth

24

TNKQ

Trắc nghi m khách quan

25

TL

T lu n

c Công Nguyên
ng xuyên

x


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Bi uăđ ă2.1:ăM căđ ăyêuăthíchăh cămônăv tălíă11 ..................................................... 41
Bi uăđ ă2.2:ăM căđ ănh năth căc aăHSăv ămônăV tălíă11 ........................................ 42
Biểu đồ 2.3: Nguyênănhơnăh căkémămônăV tălíă11 ................................................... 43
Bi uăđ ă2.5:ăBi uăđ ăt ăl ămongămu năc aăh căsinhăv ăPPDHăs ăđ

căv năd ngăchoă

mônăV tălíă11 ............................................................................................................. 46
Bi uăđ ă2.6:ăM căđ ăs d ngăcácăPPDH .................................................................. 47
Bi uăđ ă2.7:ăVi căs ăd ngăPPDHătheoăh

ngăTíchăc căăhóaăng

iăh c ................. 48

Bi uăđ ă2.8:ăM căđ ăkhóăkhĕnăkhiăs ăd ngăPPDHătíchăc c ..................................... 49
Bi uăđ ă2.9:ăM căđ ăđánhăgiáăv ăph

ngăti n,ăthi tăb ăph căv ăgi ngăd y .............. 50

Bi uăđ ă2.10:ăM căđ ăki mătraă- đánhăgiáătheoătiêu chí ........................................... 51
Bi uăđ ă2.11ă:ăM căđ ăs ăd ngăhìnhăth căki mătraăđánhăgiá .................................... 52
Bi uăđ ă3.1:ăBi uăđ ăv ăm căđ ăh ngăthú học tập của HS ....................................... 78
Bi uăđ ă3.2ă:ăBi uăđ ăv ăm căđ ăch ăđ ngăxemăl iăbƠiăc̃ ....................................... 79
Bi uăđ ă3.3:ăBi uăđ ăv ăm căđ ăthamăgiaăxơyăd ng,ătíchăc căth oălu n,ătraoăđ iăv iă
b năbèăvƠăGVăv ăbƠiăh căc aăHS............................................................................... 79
Bi uăđ ă3.4:ăM căđ ătìmăhi u,ătraăc uăm ăr ngăthôngătinăv ăki năth cătrênăm ng,ă
sáchăbáoc aăHS ......................................................................................................... 80
Bi uăđ ă3.5:ăM căđ ătínhăhi uăbƠiămônăV tălíă11ăquaăvi căh căcácăPPDHăđƣăđ

că

GVăápăd ng ............................................................................................................... 81
Bi uăđ ă3.7:ăBi uăđ ăphơnăb ătầnăsu tăk tăqu ăbƠiăKTăs ă1 ...................................... 83
Bi uăđ ă3.8:ăBi uăđ ăphơnăb ătầnăsu tăk tăqu ăbƠiăKTăs ă2 ...................................... 83
Bi uăđ ă3.9:ăBi uăđ ăphơnăb ătầnăsu tăk tăqu ăbƠiăKTăs ă3 ...................................... 83
Bi uăđ ă3.10:ăBi uăđ ăphơnăb ătầnăsu tăk tăqu ăbƠiăKTăs ă4 .................................... 84
Bi uăđ ă3.11 :ăT ăl ăx pălo iăHSătheoăđi măbƠiăki mătraăs ă1 ................................... 91
Bi uăđ ă3.12:ăT ăl ăx pălo iăHSătheoăđi măbƠiăki mătraăs ă2 .................................... 91
Bi uăđ ă3.13:ăT ăl ăx pălo iăHSătheoăđi măbƠiăki mătraăs ă3 .................................... 91
Bi uăđ ă3.14:ăT ăl ăx pălo iăHSătheoăđi măbƠiăki mătraăs ă4 .................................... 92

xi


DANH M C B NG
B ngă1.1:ăSoăsánhăgi aăhaiăđặcătr ngăc ăb năc aăd yăvƠăh c ................................... 17

B ngă1.ă2:ăD yăh căgi iăquy tăv năđ ăcácălo iăki năth căV tălíăđặcăthù ................... 25
B ngă2.1:ăM căđ ăyêuăthíchămônăV tălíă11 ............................................................... 41
B ngă2.2:ăM căđ ănh năth căc aăHSăv ămônăV tălíă11 ............................................ 41
B ngă2.3:ăB ngăth ngăkêăv ănguyênănhơnăHSăh căkémămônăV tălíă11 .................... 42
B ngă2.4:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăGVăs ăd ngăPTDHăd yămônăVLă11ăc aăHS ....... 43
B ngă2.5:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăv ătínhătíchăc căc aăHSăh cămônăV tălíă11 ......... 44
B ngă2.6:ăB ngăth ngăkêămongămu năc aăh căsinhăv ăPPDHăs ăđ

căv năd ngăchoă

mônăV tălíă11 ............................................................................................................. 45
B ngă2.7:ăTh ngăkêăv ăm căđ ăs ăd ngăPPDH ........................................................ 47
B ngă2.8:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăs ăd ngăPPDHătheoăh

ngătíchăc căhóa ............. 48

B ngă2.9:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăkhóăkhĕnăkhiăs ăd ngăPPDHătíchăc c ................. 49
B ngă 2.10:ă B ngă th ngă k ă v ă m că đ ă đánhă giáă v ă ph

ngă ti n,ă ă thi tă b ă ph că v ă

gi ngăd y,ătƠiăli uăh căt p ......................................................................................... 50
B ngă2.11:ăB ngăth ngăkêăv ăăm căđ ăki mătraă- đánhăgiáătheoătiêuăchí .................. 51
B ngă2.12:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăv ăs ăd ngăhìnhăth căki mătraăđánhăgiá ............ 52
B ngă3.1ăL aăch năPPDHătíchăc căchoămônăV tălí .................................................. 56
B ngă3.2:ăB ngăđi măki mătraăch tăl

ngăđầuănĕmăc aă2ăl păTNăvƠăĐC ................ 75

B ngă3.3:ăT ngăh păỦăki năđánhăgiáăv ăcácăho tăđ ngăd yăh căc aăGVăd ăgi ăquaă

phi uăd ăgi ............................................................................................................... 76
B ngă3.4: B ngăth ngăkêăm căđ ăh ngăthúăh căt păc aăHS ..................................... 78
B ngă3.5:ăB ngăth ngăkêăm căđ ăthamăgiaăxơyăd ng,ătíchăc căth oălu n,ătraoăđ iăv iă
b năbèăvƠăGVăv ăbƠiăh c ........................................................................................... 79
B ngă3.6:ăB ngăth ngăkêăm căđ ătìmăhi u,ătraăc uăm ăr ngăthôngătinăv ăki năth că
trênăm ng,ăsáchăbáo ................................................................................................... 80
B ngă3.7:ăB ngăth ngăkêăv ăm căđ ătínhăhi uăbƠiămônăV tălíă11ăquaăvi căh căcácă
PPDHăđƣăđ

căGVăápăd ng ...................................................................................... 81

B ng 3.8:ăBi uăth ăs ăphơnăph iăđi măs ăc aăHS ..................................................... 82

xii


B ngă3.9:ăS ăphơnăb ătầnăsu tăđi măc aăHSăl păTNăvƠăĐC- BƠiăKTăs ă1 ............... 85
B ngă3.10:ăS ăphơnăb ătầnăsu tăđi măc aăHSăl p TNăvƠăĐCă- BƠiăKTăs ă2 ............ 86
B ngă3.11:ăS ăphơnăb ătầnăsu tăđi măc aăHSăl păTNăvƠăĐCăậ BƠiăKTăs ă3 ........... 87
B ngă3.12:ăS ăphơnăb ătầnăsu tăđi măc aăHSăl păTNăvƠăĐCă- BƠiăKTăs ă4 ............ 88
B ngă3.13:ăBi uăth ăt ăl ăx pălo iăth ăh ngăchoăHSătheoăđi m.................................. 90

xiii


A.ăPH NăM ăĐ U
1.ăLụăDOăĐ ăCH NăĐ ăTÀI
Ngày nay v i s phát tri nănh ăṽăbƣoăc a khoa h c ậ kĩăthu tăđòiăh i con
ng

i trong quá trình làm vi c ph i không ng ng c p nh t nh ng thông tin ki n

th c, tri th c m i c a nhân lo i,ăh nălúcănƠoăh t, trách nhi m c a các nhà giáo d c,
đặc bi t là giáo viên tr c ti p gi ng d y là ph iălƠmăchoăng
h cănh ăth nào. Đi u này cho th y HS không ch đ
c ăb n

nhƠătr

ngămƠăcònăđ

c trang b ph

i h c bi t h c cái gì và

c cung c p nh ng ki n th c

ngăpháp,ăcáchăth c, t h c ngay t

b c ph thôngă đ HS có th ch đ ng trong vi c h c, khám phá, tìm tòi c p nh t
nh ng ki n th c m i c a nhân lo iăđ đápă ng nhu cầu c a xã h i.
Trong xu th h i nh p giáo d căn
di n trongă nhƠă tr
…theoăh

c ta cầnăđ i m i m nh m , sâu sắc, toàn

ng v m c tiêu, n iă dung,ă ph

ngă pháp,ă hìnhă th c t ch c,

ng nâng cao tính tích c c, t l c ho tăđ ng nh n th c c a h c sinh. Do

đó,ă nghiênă c uă ph

ngă phápă d y h c là nghiên c u h t s c quan tr ng trong quá

trìnhăđ i m i nhằm nâng cao ch tăl
Th c ti n giáo d c c aăn
tr ngăđ i m i m cătiêu,ăch

ng d y h c.
c ta hi nănayăđƣăvƠăđangăcóănh ng c i cách chú

ngătrình,ăsáchăgiáoăkhoa vƠăph

ngăphápăd y h c trong

đóăcoiăđ i m i v ph

ngăphápăd y là tr ng tâm. Theo m că2ăĐi u 28 c a Lu t giáo

d c 2005 có nêu “ph

ngăphápăgiáoăd c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t

giác, ch đ ng sáng t o c a HS, phù h p v iăđặcăđi m c a t ng l p h c, môn h c;
b iăd

ngăph

ngăphápăt h c, rèn luy n kỹ nĕngăv n d ng ki n th c vào th c ti n,

tácăđ ngăđ n tình c m,ăđemăl i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh”.
Môn v t lí 11 là môn h c chính khóa; là môn h c có nhi u ki n th c đ
hình thành t conăđ

c

ng th c nghi m, liênăquanăđ n th c t và ng d ng trong cu c

s ng hàng ngày. Do v y, môn v t lí 11 là môn h c r t thu n l i cho h c sinh phát
tri n nh ngăkĩănĕngăth c hành, phát tri n kh nĕngăt ăduy,ăsángăt o thông qua các
ki n th c mà giáo viên d y cho h c sinh

l păc̃ngănh ăcácăbƠiăt p giao v nhà.

1


Bên c nhăđó,ătìnhăhìnhăh c t p môn V t lí c a HS c p THPT thu c TT GDTX
còn nhi u t n t i. Đaăs các em r t th đ ng trong vi c xây d ng bài, ph
mƠă giáoă viênă đangă s d ngă ch aă phátă huyă đ
ph că cácă nh

ngăphápă

c tính tích c c, tính t l c đ khắc

că đi mă đangă t n t i, nâng cao k t qu h c t p môn V tă líă ă ng

nghiên c u th c hi năđ tài “V n d ngăph

ngăphápătích c c hóa vào d y và h c

môn v t lí 11 t i Trung tâm Giáo d căth

ng xuyên T nhăBìnhăD

ng”. Qua

đóăgóp phầnăđ i m i PPDH m tăcáchăđ ng b và có hi u qu theoăđ nhăh
Đ ngăvƠăNhƠăn

i

c nói chung và c a T nhăBìnhăD

ng c a

ngănóiăriêng.

2.ăăM CăTIểU,ăVÀăNHI MăV ăC AăĐ ăTÀIăNGHIểNăC U
2.1.ăM cătiêuănghiênăc u
V n d ngăph
T nhăBìnhăD

ngăpháp tích c c hóa vào d y và h c môn v t lí 11 t i TTGDTX

ng. Đ nhằm góp phần nâng cao hi u qu d y và h c môn V t 11: t o

choăHSăđ ngăc ăh c t p t t, phát huy tính tích c c, t giác trong h c t p.
2.2.ăNhi măv ăc aăđ ătƠi
Đ tài có các nhi m v nghiên c u sau:
Nhi m v 1: Nghiên c uăc ăs lý lu n v ph

ngăpháp tích c c vào d y và h c.

Nhi m v 2: Kh o sát th c tr ng vi c d y và h c môn V t lí 11 t i TTGDTX
T nhăBìnhăD

ng.

Nhi m v 3: Tri n khai d y h c v n d ng ph
và h c môn V t lí 11 t i TTGDTX T nhăBìnhăD
V t lí 11 t i TTGDTX T nhăBìnhăD

ngăpháp tích c c hóa vào d y
ng,ăthi t k vƠăTNăs ăph m môn

ng.

3.ăGI ăTHUY TăNGHIểNăC U
Vi c d y môn V t lí 11 t i TTGDTX T nhăBìnhăD

ngăch a kíchăthíchăđ

c

tính tích c c, tính t giác trong h c t p

h c sinh. N u v n d ng ph

ngăpháp tích

c c trong d y h c môn V t lí 11 nh ăng

i nghiên c uăđƣăđ xu t s góp phần nâng

cao hi u qu trong gi ng d y, phát huy tính tích c c, tính t giác trong h c t p
h c sinh t i TTGDTX T nhăBìnhăD

ng.

2


4.ăĐ IăT

NGăVÀăKHÁCHăTH ăNGHIểN C U

4.1.ăăĐ iăt
Ph

ngănghiênăc uă

ngăpháp d y h c môn V tălíă11ătheoăh

T nhăBìnhăD

ng tích c c hóa t i TTGDTX

ng.

4.2.ăăKháchăth ănghiênăc u
Ho tăđ ng d y và h c c a GV và HS môn h c V t lí 11 t i TTGDTX T nh
BìnhăD

ng.

Giáo viên và h c sinh tham gia d y và h c môn V t lí 11 t i TTGDTX T nh
BìnhăD

ng.

5.ăăGI IăH NăNGHIểNăC U
Do th i gian có h n nên đ tài ch t p trung vào vi c nghiên c u các PPDH
tích c c hoá vào d y và h c môn v t lí 11 t i TT GDTX T nhăBìnhăD

ng.

Ph m vi kh o sát: GV d y môn V t lí, h c sinh l p 11 c a TTGDTX T nh
BìnhăD

ng.

6.ăăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U

Đ th c hi năđ tƠi,ăng
6.1.ăPh
Ph

i nghiên c u s d ngăcacăph

ngăphapăsau:

ngăphápănghiênăc uătƠiăli u

ngă phápă th c hi n bằng cách nghiên c u sách và tài li u có n i dung

liên quanăđ năph

ngăphápăd y h c tích c c hóaăng

i h c, các tài li u môn V t lí

ph thôngănh :ăsáchăgiáoăkhoa,ăsáchăGV,ătƠiăli u t p hu n,...
6.2.ăPh
-

Ph

ngăphápănghiênăc uăth căti n.

ngăphápăquanăsát:ăD gi và quan sát vi c d y và h c,ătháiăđ c a GV và

HS trong gi h c môn V t lí 11.
-

Ph

ngăphápăđi u tra kh o sát: Kh o sát bằng phi uăthĕmădò thamăkhảoăyăkiênă

giáoăviênăvƠăh căsinh nhằm đ tìmăhi uăth c tr ng và k t qu th c nghi m d y
h c môn V t lí 11 t i TTGDTX T nhăBìnhăD
-

Ph
h

ng.

ngă phápă TN:ă TNă s ă ph mă đ tìm hi u qu b
ng tích c c hóaăng

că đầu c a PPDH theo

i h c môn V t lí 11 t i trung tâm.

3


6.3. Ph

ngăphápă ngădu ̣ngătoánăho ̣căvaăx ̉ ălyăsôăliêuă
̣

X lý s li u t các phi uăđi u tra trắc nghi m,ăđi u tra k t qu h c t p và

l păs đ t ng quát c aăc ăs th c ti n vi c gi ng d y môn V t lí 11 .
7.ăăNH NGăGIÁăTR ăĐịNGăGịPăC AăĐ ăTÀI
H th ngăhóaăc ăs lý lu n c a các v năđ v PPDH tích c c hóa ng
góp phầnălƠmăphongăphúăh năcáchăth c t ch c d y h cătheoăh

i h c,

ng tích c c hóa và

vi c v n d ng PP tích c c hóa vào d y và h c môn V t lí 11 t i TT GDTX T nh
BìnhăD

ng.

8.ăC UăTRỎCăC AăLU NăVĔN
Lu năvĕnăg m có các phần sau:
-

M đầu: T ng quan v lĩnhăv c nghiên c u.

-

Ch

-

Ch ngăII:ăTh c tr ng v vi c d y môn V t lí 11 t i TT GDTX T nhăBìnhăD ng.

-

Ch ngăIII:ăV n d ngăph ngăpháp tích c c hóa vào d y và h c môn V t lí
11 t i TT GDTX T nhăBìnhăD ng.

-

K t lu n và ki n ngh .

-

Tài li u tham kh o.

-

Ph l c.

ngăI:ăC s lý lu n v ph

ngăpháp tích c c hóa vào d y và h c.

4


B. PH NăN IăDUNG
Ch

ngă 1: C ă S ă Lụă LU Nă V ă PH

NGă PHÁP

TệCHăC CăHịAăVÀOăD YăVÀăH C.

1.1 T NGăQUAN V ăL CHăS ăNGHIểNăC UăV NăĐ ăD YăTệCHăC C
1.1.1ăPh

ngăphápăd yăh cătíchăc căhóaăng

PPDH tích c c hóaă ng

i h c là h th ng PPDH nhằm phát huy tích c c

ho tă đ ng c a h c sinh trong quá trình h c t p.
nhà giáo d căcóă t ă t

iăh cătrênăth ăgi iă
Ph

ngă Tơy,ă xu t hi n nhi u

ng ti n b đƣăchúăỦă đ n d y h că h

ngă vƠoă ng

i h c,

khai thác ti mănĕngăc a m i cá nhân h c sinh.
T ănh ngănĕmă30ă- 40ăc aăth ăkỷătr
sinhăđƣăđ
m iăph

c,ăd yăh căphátăhuyătínhătíchăc căc aăh că

căcácănhƠăgiáoăd căNgaăquanătơmăvƠăđặtălênăhƠngăđầuăv ăcôngăcu căđ iă
ngăphápăd yăh că[2].

J. A. Komenxki (1592 - 1670) đƣăvi tăcu nă“LỦălu năd yăh căvĩăđ i”.ăTrongă
đó,ăôngăđƣăphát h aăraăph

ngăphápăgiáoăd căph ăc p,ăhayălƠănh ngănguyênălỦă

giáo d că c ă b n.ă Đơyă chínhă lƠă côngă c h uă hi uă nh tă đ ă traoă đ iă triă th că gi aă
giáoăviênăvƠăh căsinh.ăC̃ngătrongăquy năsáchănƠyăôngăđƣăvi t:ă“Giáoăd căcóăm că
đíchăđánhăth cănĕngăl cănh yăc m,ăphánăđoánăđúngăđắn,ăphátătri nănhơnăcách…
hƣyătìmăraăph

ngăphápăchoăphépăgiáoăviênăd yăítăh n,ăh căsinhăh cănhi uăh n”.

J. J. Rousseau (1712 - 1778)ă quană tơmă đ nă s ă phátă tri nă t ă nhiênă c aă m i
conăng

i,ăph iălôiăcu năHSăvƠoăm iăquáătrìnhăh căt pălƠmăchoăh ătíchăc c,ăt ăl că

tìmătòi,ăkhámăpháăgiƠnhăl yătriăth c.
Th ăkỷăXX,ăcácănhƠăgiáoăd căĐôngăTơyăđ uătìmăđ năconăđ
tíchăc căh căt p,ăch ăđ ngăsángăt oăc aăng

ngăphátăhuyătínhă

iăh c,ăc ăth ănh :ăKharlamop,ănhƠăgiáoă

d căXôăVi tătrongăcu n:ă“ăPhátăhuyătínhătíchăc căh căt păc aăh căsinhănh ăth ănƠo”.
I.ă F.ă Kharlamopă đƣă khẳngă đ nhă vaiă tròă toă l nă c aă tínhă tíchă c c,ă ch ă đ ngă trongă

5


vi căti păthuătriăth căm i.ăTácăgi ăchoărằng:ă“Quáătrìnhănắmăki năth căm iăkhôngă
th ă hìnhă thƠnhă bằngă cáchă h că thu că bìnhă th
kháiăquátăhóa,ănóăph iăđ

ngă cácă nguyênă tắc,ă cácă k tă lu nă

căxơyăd ngătrênăc ăs ăc aăvi căc iăti năcôngătácăt ăl pă

c aăHS,ăc aăvi căphơnătíchătínhălogicăsơuăsắcătƠiăli u,ăs ăki nălƠmăn năt ngăchoă
vi căhìnhăthƠnhăcácăkháiăni măkhoaăh c”.[4,42].
Bênă c nhă đóăcònă cóă nhi uă nhƠă giáoă d că c̃ngă bƠnă v ă v nă đ ă nƠyă nh ă R.ă Că
Sharmaă(1988)ăvi t:ă“Trongăph
quáătrìnhăd yăh căđ uăh

ngăphápăd yăh căl yăHSălƠmătrungătơm,ătoƠnăb ă

ngăvƠoănhuăcầu,ăkh ănĕng,ăl iăíchăc aăHS.ăM căđíchălƠă

phátătri nă ăHSăkĩănĕngăvƠănĕngăl căđ căl păh căt păvƠăgi iăquy tăcácăv năđ …ă
Vaiă tròă c aă GVă lƠă t oă raă nh ngă tìnhă hu ngă đ ă phátă tri nă v nă đ ,ă giúpă HSă nh nă
bi tăv năđ ,ăl păgi ăthuy t,ălƠmăsángăt ăvƠăth ănghi măcácăgi ăthuy t,ărútăraăk tă
lu n”.ă[34].
1.1.2.ăụăki năc aăcácătácăgi ăVi tăNamăbƠnăv ăPPDHătíchăc c hóaăng
ăn

iăh c.

că ta,ă cóă nhi uă nhƠă nghiênă c u,ă nhƠă giáoă d că đƣă cóă nhi uă bƠiă vi t,ă nhi uă

côngătrìnhănghiênăc uăv ăPPDHătíchăc c,ăl yăh căsinhălƠmătrungătơm,ăphátăhuyătínhătíchă
c căc aăh căsinhătrongăd yăh cănh :
-

GS.ăTSKHăTháiăDuyăTuyênăv iăPhátăhuyătínhătíchăc cănh năth căc aăng

iăh c,ă

n iădungăđ ăc păđ nănh ngăbi uăhi năc aătínhătíchăc c,ăm tăvƠiăđặcăđi măv ătínhă
tíchăc căc aăHSăc̃ngănh ănh ngănhơnăt ă nhăh

ngăđ nătínhătíchăc cănh năth că

vƠăcácăbi năphápăphátăhuyătínhătíchăc cănh năth căc aăHSă[27].
-

PGS.ăTSăṼăH ngăTi năv iăPh
gi ăđ ăc păđ năm tăs ăph

ngăphápăd yăh cătíchăc că[27],ătrongăđóătácă

ngăphápăd yăh cătíchăc căcầnăphátătri nă ătr

ngă

ph ăthông…
Bênăc nhăđó,ăcònăcóănh ngăh căgi ăkhácăc̃ngăcóănh ngăcông trìnhănghiênăc u,ă

các báo các thamălu năkhoaăh căliênăquanăđ năvi căđ iăm iăPh

6

ngăphápăd yăh cătíchă


c căhóaăng
theoăh
-

iăh c,ăPh

ngăphápăd yăh căl yăHSălƠmătrungătơm,ăPh

ngăho tăđ ngăng

ngăphápăd yăh că

iăh cănh :

GS.ăTSăTrầnăBáăHoƠnh:ăH căvƠăd yăcáchăh c.ă(BƠiăđĕngătrênă“T ăh c”ăs ă17ă
(4-2001)).

-

PGS.ăTSăTrầnăKi u:ăM tăs ăỦăki năv ăvi căđ iăm iăph

ngăphápăd yăh cătoánă ă

b căph ăthôngătrungăh c.ă(BƠiăđĕngătrênă“T ăh c”ăs ă14ă(1-2001)).
-

PGS.ăTSăVõăTh ăXuơnă(ch ănhi măđ ătƠi)ăv iăđ ătƠiăc păB ,ă “Nghiênăc u,ăđ ă
xu tăgi iăphápănơngăcao hi uăqu ăđƠoăt oăkỹănĕngăs ăph măkỹăthu t”.ăTrongăđó,ă
tácăgi ăc̃ngăđ ăc păđ năgi iăphápăđƠoăt oăkỹănĕngăs ăph măkỹăthu tătheoăh

ngă

tíchăc căhóaăh căsinhăquaăbƠiăt păkỹănĕng.
-

TS.ăNguy năVĕnăTu n,ăv iă“Ph

ngăphápăd yăh cămônăkỹăthu t”.ăTrongăđó,ătácă

gi ăđ ăc păvƠăphơnătíchăcácăPPDHătheoăh
h căkhámăphá,ăd yăh căđ nhăh

ngătíchăc căhóaăng

iăh cănh :ăd yă

ngăho tăđ ng,ăd yăh cătheoăd ăán,ăd yăh căgi iă

quy tătìnhăhu ng…
Nh ngăk tăqu ănghiênăc uăđóăgiúpăchúngătaăhi uăsơuăh năv ăph

ngăphápătíchă

c căvƠăphátăhuy tínhătíchăc căc aăh căsinh,ăsinhăviênătrongăd yăh cănóiăchung.ăNgoài
ra,ăm tăs ălu năvĕnăth căsĩăc̃ngătìmăhi uăPPDHătíchăc căv ăcácămônăh cănh :
-

Lu năvĕnăth căsĩăă“V năd ngăph

ngăphápăd yăh cătíchăc cătrongăquáătrìnhă

d yă h că mônă Giáoă d că h că ă tr

ngă Cao đẳngă s ă ph mă Ngôă Giaă T - Bắcă

Giang”.ă Đ ă tƠiă đƣă đ aă raă quáă trìnhăxơyă d ngă vƠă s ă d ngă k tă h pă2ă ph

ngă

phápă d yă h că tíchă c că (ă đ ngă nƣo,ă th oă lu n)ă trongă quáă trìnhă d yă h că ă
tr
-

ngăCaoăĐẳngăS ăph măNgôăGiaăT - BắcăGiang.

Lu năvĕnăth căsĩăc aătácăgi ăăNguy n Ph
gi iă phápă nơngă caoă ch tă l
ng

iăh căt iătr

ngăHƠă(nĕmă2011)ă[14]ă“ăĐ ăxu tă

ngă d yă h că mônă Hóaă theoă h

ngă tíchă c că hóaă

ngăCaoăđẳngăKỹăthu tăLỦăT ăTr ng.ăĐ ătƠiănghiênăc uăcácă

kháiăni măliênăquanăđ năch tăl

ngăd yăh c,ă th cătr ngăd yăh cămônăHóaăt i

7


tr
l

ngăCaoăđẳngăKỹ thu tăLỦăT ăTr ngăvƠă đ ăxu tăgi iăphápănơngăcaoăch tă
ngăd yăh cămônăHóaătheoăh

ngătíchăc căhóaăng

iăh c. T ăđóăv năd ngă

m tă trongă nh ngă gi iă phápă đóă trongă th că nghi m s ă ph mă nhằmă nơngă caoă
tíchăc căh căt pămônăHóaătheoăh

ngătíchăc căhóaăt iătr

ngăCaoăđẳngăKỹă

Thu tăLỦăT ăTr ng.
-

Lu năvĕnăth căsĩăc aătácăgi ăNguy năTh ăThùyăTrangă(nĕmă2009)ă[24]ă“Phátă
huyătínhătíchăc c,ăt ăl căc aăh căsinhătrongăd yăh căcácăch ăđ ăv tălíăt ăch nă
thôngăquơăho tăđ nhănhóm”.ă Đ ătƠiăv năd ngăPPDH thôngăquaăho tăănhómă
theoăcácăch ăđ ăt ăch nătrongăquáătrìnhăd yăh cănhằmăphátăhuyătínhătíchăc c,ă
t ăl căc aăh căHSă ătr

-

ngăTHPT..

Lu nă vĕnă th că sĩă c aă tácă gi ă Ngôă Th ă Thanhă HoƠngă (nĕmă 2008)ă [11]ă “T ă
ch căho tăđ ngăd yăh căch

ngă“Dòngăđi nătrongăcácămôi tr

(Nơngăcao)ătrungăh căph ăthôngătheoăđ nhăh

ng”,ăV tălíă11ă

ngăphátăhuyătínhătíchăc c,ăt ă

l c,ăvƠăsángăt oăc aăh căsinh”.ăĐ ătƠiăt ăch căho tăđ ng d yăh c phùăh p yêu
cầuă đ iă m iă ph

ngă phápă d yă h c cóă th ă phátă huyă tínhă tíchă c c,ă t ă l că vƠă

sángăt oăc a h căsinhăvƠănơngăcaoăch tăl

ngăd yăh cămônăv tălíă11.

1.2.ăăM TăS ăKHÁIăNI MăC ăB NăLIểNăQUANăĐ NăĐ ăTÀI
1.2.1.Tính tíchăc căvà tíchăc căhóaăho tăđ ng h c
1.2.1.1. Tính tích cực
- Theo t đi n Ti ng Vi t (Hoàng Phê ch biên)ă“ tích c c”.ă
- CóăỦănghĩa,ăcóătác d ng khẳngăđ nh, tác d ng th căđẩy s phát tri n.
- T ra ch đ ng, có nh ng ho tăđ ng nhằm t o ra s bi năđ iăh

ng phát tri n.

- Hĕngăhái,ăt ra nhi tătìnhăđ i v i nhi m v , v i công vi c.”
Tác gi TháiăDuyăTuyênăthìăđ nhănghĩaăv mặt tích c cănh ăsau:ă“tích c c nh n
th c là khái ni m bi u th s n l c c a ch th khiăt
trình h c t p, nghiên c u, th hi n
ch cănĕngătơmălíănhằmăđ tăđ

ngătácăv iăđ iăt

s n l c ho tăđ ng trí tu ,

c m căđíchăđ ra v i ch tăl

8

ng trong quá

s huyăđ ng cao các

ngăcao”.[27]


1.2.1.2.Tích cực hóa hoạt động học tập.
Theo LU. C Babanxki, tính tích c c trong h c t pă đ
ánh vai trò cá nhân c aăng

c hi uă lƠ:ă “S ph n

i h c trong quá trình h c, nh n m nh rằng h c sinh là

ch th c a quá trình h c ch khôngăđóngăvaiătròăth đ ng. Tính tích c c c a HS
không ch t p trung vào vi c ghi nh ,ăghiăchépăđ năgi n hay th hi n s chú ý mà
cònăh

ngăng

i HS t lĩnhăh i các ki n th c m i, t nghiên c u các s ki n t rút

ra k t lu n và t khái quát sao cho d hi u, t c th hóa ki n th c m i nhằm ti p
thu ki n th c m i”[22]
TheoăP.NăErodowniewă“ăM t s nh n th căđ
th c hi năd

c làm cho d dƠngăđiăvƠăđ

c

i d ng ch đ o c aăgiáoăviên”[9; tr. 47]. Vì v yănóiăđ n s tích c c h c

t p th c ch tălƠănóiăđ n tính tích c c ho tăđ ng nh n th c.
Tính tích c c trong ho tăđ ng h c t p là tính tích c c nh n th c,ăđặcătr ngă
khát v ng hi u bi t, c gắng trí tu và ngh l c cao trong quá trình chi mă lĩnhă triă
th c.ăLĩnhăh i nh ng tri th c c aăloƠiăng

iăđ ng th i tìm ki m ra nh ng hi u bi t

m i cho b năthơn.ăQuaăđóăs thông hi u, ghi nh nh ngăgìăđƣănắmăđ

c qua ho t

đ ng ch đ ng, n l c c a chính mình.
Tính tích c c nh n th c trong h c t p liên quan v iăđ ngăc ăh c t p,ăđ ngăc ă
đúngăt o ra h ng thú. H ng thú là ti năđ c a t giác. H ng thú và t giác là 2 y u
t tâm lí t o nên tính tích c c. Tính tích c c s n sinh ra n pă t ă duyă đ c l p. Suy
nghĩăđ c l p là ngu n g c c a s sáng t oăvƠăng
Theoă ng

c l i.

i nghiên c u, tính tích c c hóaă ng

i h c t că lƠă lƠmă choă ng

i

h c luôn luôn có tr ng thái ch đ ng,ăhĕngăhái,ănĕngăn trong h c t p ki n th c và
rèn luy n kỹ nĕngăđ ng
1.2.2. Ph

i h c hoàn thành t t nh t m c tiêu h c t p.

ng pháp

Theo GS. Hà Th Ng
“ph

- GS.ăĐặngăṼăHo t ậ PGS. Hà Th Đ c: thu t ng

ngăpháp”ăbắt ngu n t ti ng Hy L pă“Metodos”ăcóănghĩaălƠăconăđ

ng, cách

th căđ đ t t i m căđíchănh tăđ nh.
Theo GS.TSKH Nguy năVĕnăH :ăph

ngăphápălƠăcáchăth c;ăconăđ

ng,ăph

ti năđ đ t t i m t m căđíchănh tăđ nh,ăđ gi i quy t nh ng nhi m v nh tăđ nh.

9

ngă


TheoăPGS.TSăL uăXuơnăM i: ph

ngăphápălƠăcáchăth căđ t t i m căđíchăvƠă

bằng m t hình nh nh tăđ nh, nghiã là m tăhƠnhăđ ngăđ
1.2.3. Ph

ngăphápăd yăh c

PPDH bao g măph
Ph

ngăphápăd yăvƠăph

c các nhi m v d y h c.

ngăphápăh c là cách th c làm vi c c a HS: Ti p thu, t ch c, t thi t k

và thi công quá trình h c t p nhằmăđ tăđ
Ph
ng

ngăphápăh c.

ngăphápăd y là cách th c c a GV chuy n giao tri th c, t ch c, ki m tra

ho tăđ ng nh n th c c a HS nhằmăđ tăđ
Ph

ngăphápăd yăh călƠăconăđ

iăd yăvƠăng

c các nhi m v h c t p.

ng,ălƠăt ngăh păcácăcáchăth căho tăđ ngăc aă

iăh cătrongăquáătrìnhăd yăh cănhằmăđ tăđ

PPDH tích c c là m t thu t ng rút g n,ă đ
ngăphápăgiáoăd c, d y h cătheoăh

sáng t o c aăng

i d yăvƠăng

huyăvaiătròăđ nhăh

nhi uă n

ng phát huy tính tích c c, ch đ ng,

i h c,ătrongăđóăl yăng

i h călƠmătrungătơmătrênăc ăs phát

i d y, vai trò th c hi n c aăng

i h c.

ng t i vi c ho tă đ ng hóa, tích c c ho tă đ ng nh n th c

i h , nghĩaălƠăt p trung vào phát huy tính tích c c c aăng

ph i là t p trung vào phát huy tính tích c c c aăng
theoă ph

că đ ch

ngăphápăkh iăd y, phát huy tính ch đ ng, sáng t o va tích

ng, t ch c c aăng

PPDH tích c că h
c aăng

c dùng

i h c.

PPDH tích c călƠăph
c c c a c ng

căm cătiêuăd yăh c.

ngăphápăd yăh c tíchăc că

1.2.4.ăPh
nh ngăph

căđi u ch nh.

i h c mà không

i d y. Tuy nhiên, đ d y h c

ngă phápă tíchă c c thì GV không ng ng tìm tòi, nghiên c u, ti p c n v i

nh ng thông tin m i nh t t o s ch đ ngătr

c m i tình hu ngă ng

kiên trì dùng cách d y ho tăđ ngăđ dần dần xây d ngăchoăHSăph

i h căđ aăra,ă

ngăphápăh c t p

ch đ ng m t cách v a s c, t th p lên cao b iăvìăHSăch aăthíchă ng, v n quen v i
l i d y h c v iăph

ngăphápăth đ ng.

1.2.5.ăV năd ngăPPDH tíchăc c
V n d ng,ălƠăđ ng t ,ănghĩaăđemătriăth c, lý lu n vào áp d ng trong th c ti n.
Nh ă v yă quaă đ nhă nghĩaă c a thu t ng trên, v n d ng PPDH tích c c hóa
ng

i h căcóănghĩaălƠăđemănh ng lí lu n, ki n th c v PPDH tích c c hóa và d y và

10

h c vào áp d ng trong quá trình t ch c d y và h c nhằm phát huy tính tích c c, t
giác, ch đ ng c aăng

i h c, hình thành và phát tri nănĕngăl c t h cătrênăc ăs đóă

trau d i các phẩm ch t linh ho t,ăđ c l p và sáng t oăt ăduy.ă
1.3. KHÁIă QUÁTă V
NG

PH

NGă PHÁPă D Yă H Că TệCHă C Că HịAă

IăH C
1.3.1.ăTíchăc căhóaăng

iăh c

 Khái ni m tích c căhóaăng

ih c

Tích c c hóa là m t t p h p các ho t đ ng c a giáo viên nhằm bi năng
t th đ ng sang ch đ ng, t đ iăt

ih c

ng ti p nh n tri th c sang ch th tìm ki m tri

th căđ nâng cao hi u qu h c t p.

Doăđó,ătíchăc căhóaăng

i h călƠăquáătrìnhădƠyăcôngălaoăđ ng sáng t o c a các

nhà giáo d c, t ch h căsinhăl ălƠ,ăl

i bi ng,ăng

i d yăgiúpăng

i h c tích c c

h n,ăsayămêăv i vi c h căh nănhằm mang l i hi u qu h năchoăh c t p.
 Đặcăđi m c a tính tích c c h c t p [28]
Tính tích c c h c t pă c̃ngă cóă nh ngă đặcă đi m riêng, trong ph mă viă đ tài
ng

i nghiên c u tìm hi u nh ngă đặcă đi mă riêngă nƠyă đ trênă c ă s đóă cóă thêmă

thông tin h tr cho vi c ch n l a nh ng bi n pháp d y h c tích c c phù h p v i
ng

i h c.
-

Tính tích c c (TTC) c a HS có mặt t phát và mặt t giác.
+ Mặt t phát: là nh ng y u t ti m ẩn, bẩm sinh th hi n

tính tò mò, hi u

kỳ, hi uăđ ng, linh ho t và sôi n i trong hành vi mà trẻ đ u có
đ khác nhau. Cần coi tr ng nh ng y u t t phátănƠy,ănuôiăd

nh ng m c
ng, phát tri n

chúng trong d y h c.
+ Mặt t giác: là tr ng thái tâm lý có m căđíchăvƠăđ iăt
ho tăđ ngăđ chi mălĩnhăđ iăt

ngăđó.ăTTCăt giác th hi n

ng rõ r t,ădoăđóăcóă
óc quan sát, tính

phêăphánătrongăt ăduy,ătríătòămòăkhoaăh c.
- TTC nh n th c phát sinh không ch t nhu cầu nh n th c mà còn t nhu
cầu sinh h c, nhu cầuăđ o đ c thẩm mỹ, nhu cầuăgiaoăl uăvĕnăhóa...ăH tănhơnăc ă

11


b n c a TTC nh n th c là ho tăđ ngăt ăduyăc aăcáănhơnăđ

c t o nên do s thúc

đẩy c a h th ng nhu cầuăđaăd ng.
- TTC nh n th c và TTC h c t p có liên quan chặt ch v iă nhauă nh ngă
không ph i là m t. Có m t s tr

ng h p, TTC h c t p th hi n

hƠnhăđ ng bên

ngoài, mà không ph iălƠăTTCătrongăt ăduy.
ĐóălƠănh ngăđi u cầnăl uăỦăkhiăđánhăgiáăTTCănh n th c c a HS. Gầnăđơy,ăm t
s nhà lý lu n cho rằng: v i nh ng HS khá, gi i, thông minh... vi c s d ng giáo c
tr c quan, PPDH nêu v năđ đôiăkhiănh là m t v t c n, làm ch măquáătrìnhăt ăduyă
v n di n ra r t nhanh và di n ra qua tr c giác c a các em này.
D y h c tích c c có th xem là m t trong nh ngăđặcăđi m quan tr ng nh t c a
nhƠătr

ng hi năđ i và có th l yăđóăphơnăbi t v iănhƠătr

ng truy n th ng.

* Có tám c păđ nĕngăl c nh n th c c aăconăng

iănh ăsauă:

1.ăĐ c và hi u: h c viên có th nhắc l i thông tin, nắmăđ
kh nĕngădi n gi i, mô t tóm tắt thông tin thu nh năđ

căỦănghĩaăthôngăquaă

c.

2. Phân tích: bi t phân tích thông tin t t ng th thành b ph n và bi t rõ s
liên h gi a các thành phầnăđóăv i nhau theo c u trúc c a chúng.
3. So sánh, l a ch n thông tin, quy tăđ nhăvƠăđánhăgiáătrênăc ăs các tiêu chí

xácăđ nh.
4.ăTáiăc ăc u l i: bi t k t h p các b ph n thông tin thành m t t ng th m i t
t ng th banăđầu.
5. T th hi n: có kh nĕngădi n gi i và truy năđ t ki n th căđƣăc ăc u l i cho
đ iăt

ng khác.
6. T đi u ch nh: trong quá trình t th hi n, h c viên t đi u ch nh nh ng

thi u sót cho phù h p.
7. Ghi nh ki n th c mà h căviênăđƣăc ăc u l iăvƠăđi u ch nh.
8. Áp d ng: áp d ng ki n th căđƣăc ăc u l i vào tình hu ng th c t .
* TTC h c t p th hi n qua các c păđ t th pălênăcaoănh :
- Tái nhận :
V ki n th c : SV trình bày l i các thông tin trong sách , giáo trình.

12


V kỹ nĕngă:ăSVăbắtăch

c,làm theo m uăhƠnhăđ ng c a GV, c a b n…luônă

luôn ph i ch u s giám sát c a GV.
+ Các ho tăđ ngăt

ngă ng v i c păđ tái nh n là: nh n d ng,ăđ i chi u, ch ra…

+ăCácăđ ng t t

ngă ng v i c păđ tái nh n có th lƠ:ăxácăđ nh,ăđặt tên, li t

kê,ăđ i chi u hoặc g i tên, gi i thi u, ch ra,
- Tái hiện :
V ki n th c : SV hi u và nắmăđ
di n gi ngăchoăng

căỦănghĩaăc a các thông tin, có kh nĕngă

i khác .

V kỹ nĕngă:ăSVăt tìmătòi,ăđ c l p gi i quy t v năđ , tìm cách gi i quy t
khác nhau v m t s v năđ …khôngăcần s giám sát c a GV.
+ Các ho tăđ ngăt
vi t l i, l yăđ

ngă ng v i c păđ tái hi n là: di n gi i, t ng k t, k l i,

c ví d theo cách hi u c aămình…

+ă Cácă đ ng t t

ngă ng v i c pă đ tái hi n có th là: tóm tắt, gi i thích,

di n d ch, mô t ,ă soă sánhă (đ nă gi n), phân bi t,ă đ i chi u, trình bày l i, vi t l i,
minh h a, hình dung, ch ng t , chuy năđ i…ă
- Tái tạo :
V ki n th c : SV hi uăđ

c các khái ni m , t oăđ

c s liên k t logic gi a

các khái ni măc ăb n và t c ăc u l i các thông tin, t o m t cách th c m i , hình
th c m i không gi ng v i bài gi ng c a GV hoặc trong giáo trình.
V kỹ nĕngă:ăSVăcóăkh nĕngăc ăc u l i qui trình công ngh m i.
+ Các ho tăđ ng t

ngă ng v i c păđ tái t o là: xây d ng mô phân lo i, sắm

vaiăvƠăđ oăvaiătrò,ă…
+ăCácăđ ng t t

ngă ng v i c păđ tái t o là: tính toán, phân lo i, s aăđ i,

đ aăvƠoăth c t , ch ngăminh,ă

c tính, v năhƠnh…

- Sáng tạo:
V ki n th c: SV sáng t o ra lý thuy t m iătrênăc ăs các ki n th căđƣăti p
thuăđ

c.
V kỹ nĕngă:ăSVătìmăraăcáchăgi i quy t v năđ m i,ăđ căđáo,ăh u hi u; hoặc

có kh nĕngăsángăt o ra quy trình công ngh m i.

13

c păđ này có th hi u, sáng t o là t ng hòa c 3 c păđ nh n th c là Phân
tích, T ng h păvƠăĐánhăgiáătheoăb ng phân lo i các c păđ nh n th c c a Bloom.
+ Các ho tă đ ngă t

ngă ng v i c pă đ sáng t o là: thi t k ,ă đặt k ho ch

hoặc sáng tác; bi n minh, phê bình hoặc rút ra k t lu n; t o ra s n phẩm m i…
+ăCácăđ ng t t

ngă ng v i c păđ sáng t o là: l p k ho ch, thi t k , t oăra,…

 Các bi n pháp phát huy TTC nh n th c c aăng

ih c

-

NóiălênăỦănghĩaălý thuy t và th c ti n, tầm quan tr ng c a v năđ nghiên c u.

-

N i dung DH ph i m iănh ngăkhôngăquá xa l v iăng

i h c ; cái m i ph i

liên h , phát tri năcáiăc̃ăvƠăcóăkh nĕngăápăd ngătrongăt

ngălai.ăKi n th c

ph i có tính th c ti n, gầnăg̃iăv iăsuyănghĩăhƠngăngƠy,ăth aămƣnăđ

c nhu

cầu nh n th c.
-

DùngăcácăPPăđaăd ng: nêu v năđ , thí nghi m, th c hành, so sánh, t ch c
th o lu n, sêmina và ph i h p chúng v i nhau.

-

Ki n th c ph iăđ

c trình bày trong d ngăđ ng, phát tri n và mâu thu n v i

nhau, t p trung vào nh ng v năđ then ch t, có lúc di n ra m tăcáchăđ t ng t,
b t ng .
-

S d ng các PTDH hi năđ i.

-

S d ng các hình th c t ch c DH khác nhau: cá nhân, nhóm, t p th , tham
quan, làm vi c trong phòng thí nghi m.

-

Luy n t p, v n d ng ki n th c vào th c ti n trong các tình hu ng m i.

-

Th

-

Kích thích TTC qua thái đ , cách ng x gi a GV và SV.

ng xuyên ki mătraăđánhăgiáăđ đi u ch nh k p th i,ăđúngăm c.

1.3.2. Ph

ngăphápăd yăh cătíchăc căhóaăng

iăh c

Hi n nay có nhi uăđ tài nói v PPDH tích c căhóaăng

i h c, tuy nhiên m i

tác gi có m t cách di năđ t v năđ theo cách riêng. PPDH tích c căhóaăng
đ

ih c

c hi u:
Theo PGS.ăTS.ăṼăH ng Ti n: PPDH tích c c là m t thu t ng rút g n,ăđ

dùng

nhi uăn

căđ ch nh ngăph

ngăphápăgiáoăd c, d y h cătheoăh

huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c aăng

14

i h c.

c

ng phát


Theo GS. TSKH Thái Duy Tuyên: Tích c c hóa h c t p là m t t p h p các ho t
đ ng nhằm làm chuy n bi n v trí c aă ng
t

ng ti p nh n tri th c sang ch th tìm ki m tri th căđ nâng cao hi u qu h c t p.
T nh ngă quană đi mă trên,ă ng

PPDH tích c că hóaă ng
h c lƠă ph
ng

i h c t th đ ng sáng ch đ ng, t đ i

i nghiên c u có th khái quát chung l i v

i h că nh ă sau:ă Ph

ngă phápă mƠă

ngăphápă d y h c tích c c hóa ng

đóă GVă ph i t o đ

i

c các ho tă đ ng d y h c làm cho

i h c tích c că h n,ă nĕngă đ ngă h nă vƠă t oă c ă h iă choă ng

i h c phát huy s

sáng t o c a mình; ph iăđaăd ng các hình th c h c tâp,...
Mu nălƠmă đ

cănh ăv y thìăGVăkhôngăcònă đóngăvaiătròăđ năthuầnălƠăng

truy năđ t ki n th c, mà GV tr thƠnhăng

i thi t k , t ch c,ăh

i

ng d n các ho t

đ ng h c t păchoăHS.ăGVăđầuăt ăcôngăs c, th i gian r t nhi u so v i ki u d y và
h c th đ ng m i có th th c hi n bài lên l p v iăvaiătròălƠăng

i g i m , xúc tác,

đ ng viên, c v n, tr ng tài trong các ho tăđ ng tìm tòi hào h ng, tranh lu n sôi n i
c a HS. V phía HS, ph i th hi n vai trò ho tăđ ng là chính trên l p h c; th hi n
s ch đ ng, tích c c, sáng t o trong ho tăđ ng thông qua s h

ng d n c aăGVăđ

chi mălĩnhătriăth c và kỹ nĕng.
1.3.3.ăĐặcătr ngăc aăph

ngăphápăd yăh c tíchăc căng

iăh c[12]

 Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động.
PPDH tích c c,ăng
th c a ho tăđ ngă“H c”ăđ

i h c - đ iăt

ng c a ho tăđ ngă“D y”,ăđ ng th i là ch

c cu n hút vào các ho tăđ ng h c t p do GV t ch c

và ch đ o, thông qua t l c khám phá nh ngăđi uămìnhăch aărõăch không ph i th
đ ng ti p thu nh ng tri th că đƣă đ
hu ng c aăđ i s ng th c t ,ăng

c GV sắpă đặt sẵn.ă Đ

că đặt vào nh ng tình

i h c tr c ti p quan sát, th o lu n, làm thí nghi m,

gi i quy t v năđ đặtăraătheoăcáchănghĩăc a mình; t đóănắmăđ
nắmăđ

căph

m u sẵnăcó,ăđ

c ki n th c m i,

ngăphápă“lƠmăra”ăki n th c, kỹ nĕngăăm iăđó;ăkhôngăr p theo khuôn
c b c l và phát huy ti mănĕng,ăsángăt o.

 Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học.
PPDH tích c c xem vi c rèn luy năph

ngăphápăh c t p cho HS không ch là

m t bi n pháp nâng cao hi u qu d y h c mà còn là m t m c tiêu d y h c.

15

Trongăcácăph
choă ng
ng

i h că cóă đ

ngăphápăh c thì c tălõiălƠăph
că ph

ngăphápăt h c. N u rèn luy n

ngăpháp,ă kỹ nĕng,ă thóiăquen,ă Ủă chíă t h c s t o cho

i h c lòng ham h c,ăkh iăd y n i l c v n có trong m i con ng

t păđ

i, k t qu h c

c nhân lên g p b i.
 Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác.
H c t p h pătácălƠmătĕngăhi u qu h c t p; nh t là lúc gi i quy t nh ng v n

đ gay c n, lúc xu t hi n th c s nhu cầu ph i h p gi aăcácăcáănhơnăđ hoàn thành
nhi m v chung. Trong ho tăđ ng nhóm s không có hi năt
cách,ănĕngăl c c a m iăthƠnhăviênăđ
tinh thầnăt

ngătr đ

ng ỷ l i,ăh năn a tính

c b c l ,ăđ u n nắn k p th i, ý th c t ch c,

c nâng cao.

Trong h c t p, không ph i m i tri th c, kỹ nĕng,ătháiăđ đ uăđ

c hình thành

bằng nh ng ho tăđ ngăđ c l p cá nhân mà thông qua th o lu n, tranh lu n trong t p
th thì ý ki n m i cá nh năđ

căđi u ch nh, khẳngăđ nh hay bác b ,ăquaăđóăng

i

h căđ

c nâng lên m tătrìnhăđ m iăđóăchínhălƠăh c t p h p tác nhóm. L p h c là

môiătr

ng giao ti p GV và HS, HS và HS, t o nên m i quan h h p tác gi a các cá

nhơnătrênăconăđ

ng chi mălĩnhăn i dung h c t p.

 Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của HS.
Trong d y h c, vi căđánhăgiáăHSăkhôngăch nhằm m căđíchănh n đ nh th c
tr ngăvƠăđi u ch nh ho tăđ ng h c c a HS mƠăcònăđ ng th i t oăđi u ki n nh năđ nh
th c tr ngăvƠăđi u ch nh ho tăđ ng d y c a GV.
Tr

că đơy,ă GVă v n gi đ c quy nă đánhă giáă HS.ă Trongă ph

c c, GV ph iăh

ngă pháp tích

ng d n HS phát tri năkĩănĕngăt đánhăgiáă đ t đi u ch nh cách

h c. GV cần t oăđi u ki n thu n l iăđ HSăđ

căthamăgiaăđánhăgiáăl n nhau.

T đánhăgiáăđúngăvƠăđi u ch nh ho tăđ ng k p th iălƠănĕngăl c r t cần cho s
thƠnhăđ t trong cu c s ngămƠănhƠătr

ng ph i trang b cho HS.

So sánh nh ngăđặcătr ngăc ăb n c aăph
vƠăph

ngăphápăd y h c truy n th ng

ngăphápăd y h c tích c c hóa

Có nhi u hình th c so sánh gi a PPDH tích c c hóa và PPDH truy n th ng

nhằm m căđíchălƠăđ làm n i b c nh ngă uăđi m c a PPDH tích c c hóa mang l i

16


choăng

i h c,ăđ t đóăGVăcóăthêmăc ăs cho vi c m nh d ngăđ i m i PPDH sao

cho phù h p v iăxuăh

ng giáo d c hi năđ i.

B ng 1.1: So sánh gi aăhaiăđặcătr ngăc ăb n c a d y và h c[9, tr. 79]
D YăH CăTRUY NăTH NG

D YăH CăTệCHăC C
(Đ nhăh

(GV làm trung tâm)

ngăHS)

M cătiêuăd yăh c
ĐƠoă t oă trẻă emă thƠnhă ng
quaă nh ngă ng

iă l nă thôngă

T oă raă cácă ch

ngă trìnhă đƠoă t oă phùă

iă l nă tu iă h n,ă nh ngă

h pă v iă ch ă đ ,ă nhằmă hìnhă thƠnhă cácă

iă hi uă bi t,ă nh ngă hìnhă m u.ă LỦă

nĕngă l că chuyênă môn,ă nĕngă l că xƣă h iă

lu năd yăh că ăđơyăthiênăv ăm nhăl nhă

vƠăcáăth ,ăkh ănĕngăhƠnhăđ ng.ăLỦălu nă

vƠăuyăquy n.

d yăh căchúătr ngăphátătri nănĕngăl căt ă

ng

ch ,ăkh ănĕngăgiaoăti p.
N iădungăd yăh c
N iă dungă h că t pă lƠă h ă th ngă triă th că
đ căc uătrúcăvƠăkhépăkín.
Ng

iăh căcầnăth căhi năcácătiêuăchuẩnă

ch tă l

ngă đƣă đ

că quyă đ nhă cóă tínhă

pháp lí.
Lĩnhă h iă cácă triă th că lý thuy t,ă v ă c ă
b năđ căgi iăh nătrongătriăth căchuyênă
môn.
Ph

Triăth căkhôngăkhépăkín,ăph ăthu căvƠoă
cáănhơnăvƠămôiătr ngăxƣăh iătrongăh că
t p.
M căđíchălƠălƠm ng

iăh căsuyănghĩăvƠă

hƠnhăđ ngănh ănhƠăchuyênămôn.
Triăth căđ căc uăt oăt ăcácătìnhăhu ng
h căt păph căh p,ătriăth călý thuy tăgắnă
v iăth căti năvƠăkinhănghi m.

ngăphápăd yăh c

D yăh căthôngăbáoăchi mă uăth ,ătrongă

Gi ăh că lƠă s ă ph iă h pă hƠnhă đ ngă c aă

đóă baoă g mă đ nhă h

ng

ngă m că đíchă h că

t păvƠăki mătra.
Cácă ph

ngă phápă nặngă v ă đ nhă h

iă d yă vƠă ng

iă h că trongă vi că l pă

k ăho ch,ăth căhi n,ăvƠăđánhăgiá.
ngă

hi uăqu ătruy năđ t.

D yăh cătheoăh
đ nhăh

Ng

iăh c

17

ngăgi iăquy tăv năđ ,ă

ngăhƠnhăđ ngăchi mă uăth .


Ng

iă h că cóă vaiă tròă b ă đ ng,ă doă bênă

ngoƠiăđi uăkhi năvƠăki mătra.

iăh căcóăvaiătrò tíchăc căvƠăt ăđi uă

khi n.
Ng

Ng

Ng

iă d yă trìnhă bƠyă vƠă gi iă thíchă n iă

iăd y
Ng

iăd yăcóănhi măv ăđ aăraăcácătìnhă

dungăm iăc̃ngănh ăch ăđ oăvƠăki mătraă

hu ngă cóă v nă đ ă vƠă ch ă d nă cácă “côngă

cácăb

c ”ă đ ă gi iă quy tă v nă đ .ă Giáoă viênă lƠă

căh căt p.

ng

iăt ăv năvƠăcùngăt ăch căquáătrìnhă

h căt p.
Quáătrìnhăh c
H că lƠă quáă trìnhă th ă đ ng.ă Vi că h că

H călƠăquáătrìnhăki năt o tíchăc c. Quá

đ

trìnhăh căđ

căti năhƠnhătuy nătínhăvƠăh ăth ng.

căti năhƠnhătrongăcácăch ă

đ ă ph că h pă vƠă theoă tìnhă hu ng.ă K tă
qu ă h că t pă lƠă quáă trìnhă ki nă t oă ph ă
thu că cáă nhơnă vƠă tìnhă hu ngă c ă th ,ă
không nhìn th yătr

c.

Quáătrìnhăd y
Quáătrìnhăd yălƠăquáătrìnhăchuy năt iătriă

Vi că d yă đ

th căt ăng

g iăỦ, h ătr ,ăvƠăt ăv năchoăng

iăd yăsangăng

quáă trìnhă ng

iăh c.ăCu iă

iă h că lĩnhă h iă n iă dungă

h că t pă theoă ph

ngă th că đƣă đ

k ă ho chă vƠă xácă đ nhă tr

că l pă

că ti nă hƠnhă v iă Ủă nghĩaă

Tínhă lặpă l iă cácă ph

iăh c.ă

ngă phápă d yă h că

đƣăs ăd ngăb ăh năch .

c.ă Quá trình

d yăcóăth ălặpăl i.
Đánhăgiá
K tăqu ăh căt păđ
nhi uăph

căđoăvƠăd ăbáoăv iă

ngăphápăkhácănhau.ăD yăh că

Quáă trìnhă h că lƠă đ iă t

ngă đánhă giáă

nhi uăh nălƠăk tăqu ăh căt p.ăH căsinhă

vƠă đánhă giáă lƠă haiă thƠnhă phầnă khácă

cầnă đ

că thamă giaă vƠoă quáă trìnhă đánhă

nhauăc aăquáătrìnhăd yăh c.

giá.

Chúătr ngăkh ănĕngăth căhi năchínhăxácă

Chúătr ngăvi că ngăd ngătriăth cătrongă

triăth c.

cácătìnhăhu ngăhƠnhăđ ng.

T nh ng khía c nh so sánh trên, ta có th nh n th y:

18