Hướng dẫn ôn tập môn công tác xã hội trong lĩnh vực HIVAIDS

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA XÃ HỘI HỌC – CÔNG TÁC XÃ HỘI – ĐÔNG NAM Á

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ KIỂM TRA
MÔN: CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG LĨNH VỰC HIV/AIDS
Mục đích
Tài liệu này nhằm hỗ trợ cho học viên hình thức giáo dục từ xa nắm vững nội dung ôn tập
và làm bài kiểm tra hết môn hiệu quả.
Tài liệu này cần được sử dụng cùng với tài liệu học tập của môn học và bài giảng của
giảng viên ôn tập tập trung theo chương trình đào tạo.
Nội dung hướng dẫn
Nội dung tài liệu này bao gồm các nội dung sau:
Phần 1: Các nội dung trọng tâm của môn học. Bao gồm các nội dung trọng tâm
của môn học được xác định dựa trên mục tiêu học tập, nghĩa là các kiến thức hoặc
kỹ năng cốt lõi mà người học cần có được khi hồn thành mơn học.
Phần 2: Cách thức ơn tập. Mơ tả cách thức để hệ thống hóa kiến thức và luyện tập
kỹ năng để đạt được những nội dung trọng tâm.
Phần 3: Hướng dẫn làm bài kiểm tra. Mô tả hình thức kiểm tra và đề thi, hướng
dẫn cách làm bài và trình bày bài làm và lưu ý về những sai sót thường gặp, hoặc
những nỗ lực có thể được đánh giá cao trong bài làm.
Phần 4: Đề thi mẫu và đáp án. Cung cấp một đề thi mẫu và đáp án, có tính chất
minh hoạ nhằm giúp học viên hình dung yêu cầu kiểm tra và cách thức làm bài thi.

-1-


PHẦN 1. CÁC NỘI DUNG TRỌNG TÂM
Bài 1: TỔNG QUÁT VỀ HIV/AIDS.
Kiến thức chung về HIV/AIDS
Tổng quan về tình hình HIV/AIDS trên thế giới và ở VN
Kết quả triển khai hoạt động chun mơn về phịng, chống HIV/AIDS.

Khó khăn và thách thức
Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030
Bài 2: KỲ THỊ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ VỚI NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS
Khái niệm và các biểu hiện của kỳ thị, phân biệt đối xử.
Nguyên nhân của kỳ thị, phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS
Hậu quả của kỳ thị, phân biệt đối xử.
Giải pháp chống kỳ thị, phân biệt đối xử.
Bài 3:

HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM
LIÊN QUAN ĐẾN HIV/AIDS
Khái niệm
Hệ thống chính sách, pháp luật liên quan đến cơng tác phịng, chống HIV/AIDS
Nhận định về hệ thống chính sách, pháp luật Việt Nam liên quan đến HIV/AIDS

Bài 4: THAM VẤN HIV/AIDS
Đặc điểm tâm lý của người sống chung với HIV/AIDS
Tham vấn HIV/AIDS
Tiến trình tham vấn
Các phẩm chất của tham vấn viên
Những kỹ năng cơ bản trong tham vấn
Bài 5: QUẢN LÝ CA (TRƯỜNG HỢP) TRONG LĨNH VỰC HIV/AIDS
Khái niệm quản lý ca.
Mục đích của quản lý ca.
Nguyên tắc trong quản lý ca.
Tiến trình quản lý ca.
-2-


Những dịch vụ trực tiếp với thân chủ, gia đình và những người liên quan

Những công việc quản trị
Bài 6: BIỆN HỘ TRONG LĨNH VỰC HIV/AIDS
Khái niệm
Các hình thức biện hộ
Các ngun tắc biện hộ
Quy trình biện hộ
Các vai trị của người biện hộ
Một số yêu cầu đối với người biện hộ
Các kỹ năng cần thiết

-3-


PHẦN 2. CÁCH THỨC ÔN TẬP
Bài 1: TỔNG QUÁT VỀ HIV/AIDS.
I. KIẾN THỨC CHUNG VỀ HIV/AIDS
1. Khái niệm về HIV/AIDS.
2. Quá trình nhiễm HIV
3. Các đường lây truyền HIV
4. Dự phịng
II. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH HIV/AIDS TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI
VIỆT NAM
1.Tình hình HIV/AIDS trên thế giới
2. Tình hình nhiễm HIV/AIDS tại Việt nam
III. KÊT QUẢ TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG CHUN MƠN VỀ PHỊNG,
CHỐNG HIV/AIDS
1. Cơng tác thơng tin, giáo dục, truyền thông thay đổi hành vi
2. Công tác can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV
3. Công tác giám sát HIV/AIDS và tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện
4. Chương trình chăm sóc và điều trị HIV/AIDS

5. Chương trình dự phịng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con (PLTMC)
IV. KHĨ KHĂN VÀ THÁCH THỨC
1. Thơng tin, giáo dục, truyền thông
2. Can thiệp giảm hại
3. Tư vấn và xét nghiệm HIV
4. Điều trị ARV và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (PLTMC)
5. Nguồn ngân sách và tính bền vững của chương trình
V. CHIẾN LƯỢC QUỐC GIA PHỊNG, CHỐNG HIV/AIDS ĐẾN NĂM
2020 VÀ TẦM NHÌN 2030
Mục tiêu chung
Mục tiêu cụ thể
Tầm nhìn đến năm 2030

-4-


Bài 2: KỲ THỊ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ VỚI NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS
I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC BIỂU HIỆN CỦA KỲ THỊ VÀ PHÂN BiỆT ĐỐI XỬ
1. Khái niệm
2. Các biểu hiện kỳ thị và phân biệt đối xử
II. NGUYÊN NHÂN CỦA KỲ THỊ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ LIÊN QUAN ĐẾN
HIV/AIDS
1. Do thiếu hiểu biết hoặc hiểu biết không đúng, không đầy đủ về HIV/AIDS
2. Đánh đồng HIV/AIDS với ‘tệ nạn xã hội’
3. Do truyền thông không đầy đủ và khơng phù hợp
4. Do sự bất bình đẳng về giới
III. HẬU QUẢ CỦA KỲ THỊ VÀ PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ
1. Đối với người nhiễm HIV/AIDS
2. Đối với gia đình của người nhiễm HIV/AIDS
3. Đối với cộng đồng

4. Đối với các chương trình AIDS
IV.GIẢI PHÁP CHỐNG KỲ THỊ VÀ PHÂN BiỆT ĐỐI XỬ
1. Giải pháp về truyền thông
2. Các giải pháp khác

-5-


Bài 3: HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT VIỆT NAM LIÊN QUAN
ĐẾN HIV/AIDS
I . KHÁI NIỆM
1. Luật pháp
2. Chính sách
3. Chính sách xã hội
4. Luật pháp, chính sách liên quan đến HIV/AIDS
II . HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT LIÊN QUAN ĐẾN CƠNG TÁC
PHỊNG, CHỐNG HIV/AIDS
1. Các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về cơng tác phịng, chống
HIV/AIDS
2. Tổ chức thực hiện
III . NHẬN ĐỊNH VỀ HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT LIÊN QUAN
ĐẾN HIV/AIDS
IV. KẾT LUẬN

-6-


Bài 4: THAM VẤN HIV/AIDS
I. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS
1. Tâm lý trẻ bị nhiễm HIV

2. Tâm lý người nhiễm HIV/AIDS
3.Những điều nên làm/ không nên làm
II. THAM VẤN HIV/AIDS
1. Phân biệt các khái niệm
2. Tại sao phải tham vấn HIV/AIDS ?
3. Ai có thể làm tham vấn ?
4. Tham vấn cho ai ?
5. Tổ chức tham vấn ở đâu ?
6. Tham vấn khi nào ?
III. TIẾN TRÌNH THAM VẤN
1. Tiếp cận
2. Hành động
3. Kết thúc
IV. CÁC PHẨM CHẤT CỦA THAM VẤN VIÊN
V. MỘT SỐ KỸ NĂNG CƠ BẢN TRONG THAM VẤN
1. Giao tiếp
2. Truyền thông
3. Khơi dậy

-7-


Bài 5: QUẢN LÝ CA (TRƯỜNG HỢP) TRONG LĨNH VỰC HIV/AIDS
I. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ CA
II. MỤC ĐÍCH CỦA QUẢN LÝ CA HIV/AIDS
III. NGUYÊN TẮC TRONG QUẢN LÝ CA
IV. TIẾN TRÌNH QUẢN LÝ CA HIV/AIDS
1. Tiếp nhận
2. Đánh giá tồn diện
3. Xây dựng kế hoạch dịch vụ cho cá nhân

4. Thực hiện kế hoạch dịch vụ cá nhân, theo dõi tổng quát và tái đánh giá.
5. Lượng giá
6. Kết thúc ca
V. DỊCH VỤ TRỰC TIẾP VỚI THÂN CHỦ, GIA ĐÌNH, NGƯỜI LIÊN QUAN
1. Biện hộ và liên kết
2. Chuyển tuyến
3. Giáo dục về HIV/AIDS và các hoạt động giảm thiểu tác hại
4. Tiền trợ cấp/Tham vấn tài chính
5. Can thiệp khủng hoảng
6. Thảo luận ca
7. Tham khảo ý kiến
VI. NHỮNG CÔNG VIỆC QUẢN TRỊ
1. Giám sát
2. Tham gia những buổi họp giữa cộng đồng và cơ sở
3. Tham gia/Tổ chức huấn luyện
4. Lưu hồ sơ, tư liệu
5. Cải tiến chất lượng

-8-


Bài 6: BIỆN HỘ TRONG LĨNH VỰC HIV/AIDS
I. KHÁI NIỆM
II. CÁC HÌNH THỨC BIỆN HỘ
1.Biện hộ cho thân chủ
2.Tự biện hộ
3.Biện hộ đồng cảnh
4.Biện hộ tập thể
III. CÁC NGUYÊN TẮC BIỆN HỘ
1.Đảm bảo sự bình đẳng và cơng bằng

2.Tập trung vào nhu cầu và quyền của thân chủ
3.Đảm bảo sự tham gia của thân chủ và gia đình
4.Tơn trọng các bên
IV. QUY TRÌNH BIỆN HỘ
1.Tìm hiểu và nhận diện vấn đề
2.Thu thập và phân tích dữ liệu
3.Lập kế hoạch hành động
4.Thực hiện kế hoạch hành động
5.Giám sát và lượng giá
V. CÁC VAI TRỊ CỦA NGƯỜI BIỆN HỘ
1.Chun gia
2.Người làm cơng tác vận động
3.Người giáo dục
VI. MỘT SỐ YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI BIỆN HỘ
1.Kiến thức
2.Kỹ năng
3.Thái độ
VII. CÁC KỸ NĂNG CẦN THIẾT TRONG BIỆN HỘ
1. Kỹ năng giao tiếp
2. Kỹ năng trình bày
3. Kỹ năng thương lượng

-9-


PHẦN 3. HƯỚNG DẪN LÀM BÀI KIỂM TRA
a/ Hình thức kiểm tra: Tự luận
Có 4 câu, mỗi câu 2 hoặc 3 điểm tùy theo độ khó của câu.
b/ Hướng dẫn làm bài tự luận
Đọc kỹ câu hỏi để làm đúng và đầy đủ theo yêu cầu. Làm thừa so với u

cầu sẽ khơng được tính điểm, mất thời gian vơ ích.
Không cần làm bài theo thứ tự. Câu dễ làm trước.
Không chép nguyên văn từ tài liệu.
Chép bài người khác sẽ khơng được tính điểm.

- 10 -


PHẦN 4. ĐỀ THI MẪU VÀ ĐÁP ÁN
1. Tình hình dịch HIV/AIDS và các biện pháp phòng chống HIV/AIDS tại địa
phương của anh/chị từ 2010 đến nay. (2 điểm)
-

Nêu được tình hình dịch HIV/AIDS tại nơi sinh sống/ làm việc/ học tập trong
năm 2010 và thời điểm hiện tại (địa điểm, đối tượng có nguy cơ, số liệu tăng/
giảm) (0,5 điểm)

-

Ghi cụ thể các biện pháp đã được thực hiện như: Thông tin, giáo dục, truyền
thông; Can thiệp giảm hại; Tư vấn và xét nghiệm HIV; Điều trị ARV và dự
phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (1,5 điểm)

2. Nêu 1 trường hợp cụ thể về kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV. Các
giải pháp đã thực hiện nhằm giảm kỳ thị. Kết quả ra sao? (3 điểm)
-

Nêu được 1 trường hợp về người nhiễm HIV đang bị kỳ thị, phân biệt đối xử
(hoàn cảnh gia đình, lý do bị kỳ thị, hậu quả của sự kỳ thị đối với cá nhân và gia
đình người nhiễm HIV) (1,0 điểm)

-

Nêu được những giải pháp do cộng đồng, đồn thể, chính quyền địa phương, gia
đình hoặc bản thân người nhiễm đã thực hiện nhằm giảm/ xóa bỏ kỳ thị, phân
biệt đối xử (1,5 điểm)

-

Nêu được kết quả của việc vận động nhằm giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với
người nhiễm HIV (0,5 điểm)

3. Vì sao kỹ năng khơi dậy được cho là kỹ năng quan trọng nhất trong tham
vấn? Ví dụ minh họa ( 2điểm)
-

Nêu được lý do: xây dựng mối quan hệ tin tưởng, lắng nghe, đặt câu hỏi phù
hợp nhằm tìm hiểu vấn đề; nhận ra và phản ánh những cảm xúc của người được
tham vấn (0,5 điểm)

-

Nêu được ví dụ về việc áp dụng kỹ năng khơi dậy trong tham vấn (1,5 điểm)

4. Sử dụng kỹ năng viết để biện hộ cho người nhiễm HIV có được việc làm phù
hợp (3 điểm)
u cầu: Trình bày dưới dạng đơn đề nghị/ kiến nghị. Sử dụng ngơn từ đơn giản
và dữ liệu chính xác
- Đưa ra 1 trường hợp cụ thể cần can thiệp (1 điểm)
- Xác định mục đích bài viết, đối tượng tiếp cận thông điệp (0,5 điểm)

- Hiểu rõ môi trường, bối cảnh chung. (0,5 điểm)
- Nêu rõ lợi ích khi người nhiễm được tham gia lao động (0,5 điểm)
- Đưa ra khuyến nghị khả thi để khuyến khích người đọc hành động (0,5 điểm)

- 11 -