21 bài tập cá nhân tố tụng dân sự

Anh A và chị B làm lễ cưới năm 1986 trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện
nhưng không đăng ký kết hôn. Sau khi cưới, chị B về chung sống với gia đình bố
mẹ anh A tại phường P, quận H, nhưng chưa chuyển hộ khẩu về. Thời gian đầu hai
người chung sống hạnh phúc, đến năm 2000 bắt đầu phát sinh mâu thuẫn, nguyên
nhân do anh A nghi ngờ chị B có quan hệ ngoại tình. Từ năm 2002 đến nay, chị B
bỏ về sống với gia đình mẹ tại thôn Y, huyện Đ, Hà Nội và đăng ký tạm trú tại đây.
Vợ chồng chưa có con chung. Tháng 5/2005, anh A đã làm đơn gửi đến Tòa án
quận H với nội dung yêu cầu hủy hôn nhân trái pháp luật giữa anh và chị B, vì anh
chị không đăng ký kết hôn và hiện chị B đang sống với người đàn ông khác.
a. Theo anh (chị) thì quan hệ pháp luật cần giải quyết trong vụ việc nói trên
là quan hệ hôn nhân thực tế hay quan hệ hôn nhân trái pháp luật? Tại sao?
b. Tòa án nhân dân (TAND) quận H có thẩm quyền giải quyết vụ án này
hay không? Tại sao?

BÀI LÀM
a. Quan hệ pháp luật cần giải quyết trong vụ việc trên là quan hệ hôn
nhân thực tế, được pháp luật thừa nhận.
Theo Khoản 3 Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình 2000:
“Kết hôn trái pháp luật là việc xác lập quan hệ vợ chồng có đăng ký kết
hôn nhưng vi phạm điều kiện kết hôn do pháp luật quy định”
Trong trường hợp trên, anh A và chị B làm lễ cưới hoàn toàn tự nguyện
nhưng không đăng ký kết hôn. Như vậy, đây không phải là trường hợp kết hôn trái
pháp luật.
Theo Khoản 1 Điều 2 Nghị định 77/2001/NĐ – CP:
“Những trường hợp quan hệ vợ chồng xác lập trước ngày 03 tháng 01 năm
1987, mà chưa đăng ký kết hôn, thì được Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện
thuận tiện cho đăng ký kết hôn. Việc đăng ký kết hôn đối với những trường hợp
này không bị hạn chế về thời gian.”
1

Theo các quy định trên, pháp luật thừa nhận quan hệ vợ chồng xác lập
trước ngày 03 tháng 01 năm 1987. Trong trường hợp này, anh A và chị B làm lễ
cưới hoàn toàn tự nguyện nhưng không đăng ký kết hôn từ năm 1986. Như vậy,
pháp luật thừa nhận quan hệ vợ chồng giữa anh A và chị B.
Qua phân tích, ta có thể thấy quan hệ pháp luật cần giải quyết trong vụ việc
nói trên là quan hệ hôn nhân thực tế bởi bên cạnh việc làm đám cưới năm 1986,
anh chị chưa có con chung nhưng họ chung sống với nhau tại nhà bố mẹ anh A cho
tới năm 2000 khi mối quan hệ rạn nứt và năm 2002, chị B đã bỏ về sống với bố mẹ
chị tại thôn Y. Mặc dù không có con chung nhưng họ đã sống hạnh phúc với nhau
15 năm và pháp luật nước ta thừa nhận đó là quan hệ hôn nhân thực tế.
Theo Điểm a Mục 3 Nghị quyết 35/2000/QH10:
“ Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng
01 năm 1987, ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa
đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu
cầu ly hôn thì được Tòa án thụ lý giải quyết theo quy định về ly hôn của Luật hôn
nhân và gia đình năm 2000”
Như vậy, việc anh A gửi đơn đến Tòa án với nội dung yêu cầu hủy hôn
nhân trái pháp luật giữa anh và chị B là không đúng. Tòa án cần hướng dẫn anh
làm đơn xin li hôn thì mới đúng theo pháp luật hiện hành.
b. TAND quận H có thẩm quyền giải quyết
Thứ nhất, như đã phân tích ở câu a, TAND quận H cần hướng dẫn anh làm
đơn xin li hôn chứ không phải làm đơn yêu cầu hủy hôn nhân trái pháp luật.
Thứ hai, chị B về nhà bố mẹ sống với gia đình mẹ chị tại thôn Y, huyện Đ,
Hà Nội và đăng ký tạm trú tại đây từ năm 2002. Như vậy, có thể coi chị B hiện
đang cư trú tại huyện Đ, Hà Nội. Bởi vậy, về vấn đề thẩm quyền của TAND quận
H, căn cứ vào Điểm a, b Khoản 1 Điều 35 BLTTDS ( phụ lục ) ta xác định được
thẩm quyền như sau:

2

- Nếu quận H nằm trong tỉnh khác, không thuộc thành phố Hà Nội và anh
A không đưa ra văn bản thỏa thuận giữa anh A và chị B về việc chọn TAND tỉnh
mà anh cư trú thì vụ án do TAND thành phố Hà Nội giải quyết. Trong trường hợp
anh A đưa ra được văn bản thỏa thuận thì vụ án do TAND tỉnh mà anh cư trú giải
quyết.
- Nếu quận H nằm trong thành phố Hà Nội, nếu anh A không đưa ra được
văn bản thỏa thuận của anh A và chị B về việc chọn TAND quận H là nơi giải
quyết vụ án thì vụ án do TAND huyện Đ giải quyết. Trong trường hợp có văn bản
thỏa thuận thì vụ án do TAND quận H giải quyết.
Vậy, TAND quận H có thẩm quyền giải quyết vụ án này nếu quận H nằm
trong địa phận Hà Nội và anh A đưa ra được văn bản thỏa thuận giữa anh và chị B
về việc chọn TAND quận H là nơi giải quyết vụ án.

3


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình luật tố tụng dân sự Việt Nam - Trường Đại học Luật Hà Nội NXB Tư pháp – 2005;
2. Bộ luật tố tụng dân sự 2005;
3. Luật hôn nhân và gia đình 2000;
4. Nghị quyết 35/2000/QH10 về thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm
2000;
5. Nghị định 77/2001 quy định về đăng ký kết hôn theo Nghị quyết số
35/2000.

4


Anh A và chị B làm lễ cưới năm 1986 trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện

nhưng không đăng ký kết hôn. Sau khi cưới, chị B về chung sống với gia đình bố
mẹ anh A tại phường P, quận H, nhưng chưa chuyển hộ khẩu về. Thời gian đầu hai
người chung sống hạnh phúc, đến năm 2000 bắt đầu phát sinh mâu thuẫn, nguyên
nhân do anh A nghi ngờ chị B có quan hệ ngoại tình. Từ năm 2002 đến nay, chị B
bỏ về sống với gia đình mẹ tại thôn Y, huyện Đ, Hà Nội và đăng ký tạm trú tại đây.
Vợ chồng chưa có con chung. Tháng 5/2005, anh A đã làm đơn gửi đến Tòa án
quận H với nội dung yêu cầu hủy hôn nhân trái pháp luật giữa anh và chị B, vì anh
chị không đăng ký kết hôn và hiện chị B đang sống với người đàn ông khác.
a. Theo anh (chị) thì quan hệ pháp luật cần giải quyết trong vụ việc nói trên
là quan hệ hôn nhân thực tế hay quan hệ hôn nhân trái pháp luật? Tại sao?
b. Tòa án nhân dân (TAND) quận H có thẩm quyền giải quyết vụ án này
hay không? Tại sao?

5