Bài giảng dịch tễ học bài 6 các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả nguyên cứu dịch tễ học

Các yếu tố ảnh hưởng đến
kết quả NC DTH


Mục tiêu
1.
2.
3.

4.

Nêu khái niệm nguyên nhân
Khái niệm sự kết hợp căn nguyên
Trình bày được quy trình xác định sự
kết hợp căn nguyên
Các tiêu chí xác định căn nguyên


Giới thiệu


Mục đích cơ bản của YTCC:

• đưa ra can thiệp nhằm “nâng cao sức
khỏe và kéo dài tuổi thọ”


Nhiệm vụ và vai trò của DTH

• Xác định nguyên nhân, các yếu tố quyết
định

• Đưa ra biện pháp phòng ngừa


Khái niệm nguyên nhân







Sự kiện, điều kiện, đặc tính hay tập
hợp của nhiều yếu tố đóng vai trò quan
trọng trong việc sinh ra bệnh
Nguyên nhân xảy ra trước bệnh
Nguyên nhân đủ: có nó chắc chắn có
bệnh
Nguyên nhân cần: không có nó, không
có bệnh


Khái niệm nguyên nhân




Nguyên nhân đủ không phải luôn là
một yếu tố, mà thường gồm nhiều
thành phần, trong đó có thành phần
“cần”

Khi can thiệp không cần thiết phải xác
định tất cả các thành phần, tác động
vào mỗi thành phần có thể góp phần
hạn chế được bệnh


Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ








Nhiều nguyên nhân không phải là đủ
cũng không phải là cần, vd: hút thuốc
Yếu tố nguy cơ, thuật ngữ thường dùng
để chỉ yếu tố có sự kết hợp dương tính
với sự xuất hiện bệnh
Một yếu tố nguy cơ có thể liên quan
đến nhiều bệnh
Một bệnh có thể liên quan đến nhiều
yếu tố nguy cơ


Sự kết hợp căn nguyên


Trong DTH:

• Sự kết hợp căn nguyên là sự kết hợp mà
trong đó khi có thay đổi của phơi nhiễm sẽ
dẫn đến thay đổi tương ứng của bệnh.
(làm gia tăng/giảm đi xác suất xuất hiện
bệnh)


Quy trình xác định căn nguyên
Từ giá trị đo lường sự kết hợp
1. Có do sai số hệ thống không?


• Có  sự kết hợp có được là do sai số
• Không  bước 2
2.

Có do nhiễu không?

• Có  sự kết hợp có được là do nhiễu
• Không  bước 3


Quy trình xác định căn nguyên
Từ giá trị đo lường sự kết hợp
3. Có do ngẫu nhiên không?


• Có  sự kết hợp có được là do ngẫu
nhiên

• Không  bước 4
4.

Có thể là nguyên nhân không?

• Áp dụng các tiêu chí xác định căn nguyên


Các tiêu chí xác định căn nguyên
1.

Mối liên hệ thời gian

• Yếu tố xảy ra trước hay sau khi xuất hiện
bệnh?
2.

Tính hợp lý

• Có phù hợp với những hiểu biết đã có?
3.

Tính nhất quán

• Phát hiện (sự kết hợp) có được lặp lại
trong các nghiên cứu khác


Các tiêu chí xác định căn nguyên
4.

Độ mạnh

• Độ mạnh sự kết hợp là bao nhiêu?
5.

Quan hệ liều lượng và đáp ứng

• Khi thay đổi phơi nhiễm, có thấy thay đổi
bệnh?
6.

Tính thuận nghịch

• Nguy cơ thay đổi như thế nào khi
bỏ/chấm dứt phơi nhiễm

loại


Các tiêu chí xác định căn nguyên
7.

Thiết kế nghiên cứu

• Kết quả có dựa trên thiết kế nghiên cứu
tốt?
8.

Phán xét bằng chứng

• Có bao nhiêu loại bằng chứng cho ra kết
quả