Kiến thức về điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại nhà trong giai đoạn ổn định của bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính bệnh viện thanh nhàn

B GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
B

MỌNă I UăD

NGUY NăMAIăH

NG

NG

Mã sinh viên: B00389

KI N TH C V

I U TR B NH PH I T C NGH N M N TÍNH

T IăNHÀăTRONGăGIAIă O N

Nă

NH C A B NH NHÂN B

B NH PH I T C NGH N M N TÍNH B NH VI N THANH NHÀN

TÀI T T NGHI P C

NHỂNă I UăD

HÀ N I ậ Tháng 12,ăn mă2015

NG H VLVH


B
TR

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
MỌNă I UăD

NG

NGUY NăMAIăH

NG

B

Mã sinh viên: B00389

KI N TH C V

I U TR B NH PH I T C NGH N M N TÍNH

T IăNHÀăTRONGăGIAIă O N

Nă

NH C A B NH NHÂN B

B NH PH I T C NGH N M N TÍNH B NH VI N THANH NHÀN

TÀI T T NGHI P C

Ng

NHỂNă I UăD

NG H VLVH

i HDKH: ThS. Nguy n Th Nh ăMai

HÀ N I ậ Tháng 12,ăn mă2015

Thang Long University Library


L I C Mă N

ă hoƠnă thƠnhă khoáă lu nă t tă nghi pă nƠy,ă tôiă xină bƠyă t ă lòngă bi tă nă sơuă s că vƠă
chơnăthƠnhăt i:
- BanăGiámăhi u,ăPhòngă Ơoăt oă- Tr

ngă

iăh căTh ngăLongăđưăt oăđi uăki nă

vƠăgiúpăđ ătôiătrongăquáătrìnhăh căt p.
- CácăTh y,ăCôăgiáoăătrongăB ămôn

i uăd

ngă- Tr

ngă

iăh căTh ngăLongă

đưătr căti păd yăb o,ătrangăb ăki năth cătoƠnădi năchoătôiătrongăsu tăkhoáăh c.
- BanăGiámăđ c,ăt păth ăKhoaăN iăT ngăH pă- B nhăvi năThanhăNhƠnăăđưăđ ngă
viên,ăt oăm iăđi uăki năthu năl iăđ ătôiăcóăth ăhoƠnăthƠnhăđ

căkhoáăh c.

- TôiăxinăbƠyăt ălòngăkínhătr ngăvƠăbi tă năt iăThS. Nguy năTh ăNh ăMaiăđưăđ nhă
h

ng,ăh

ngăd năt nătìnhăđ ătôiăhoƠnăthƠnhăkhoáălu n.

- Tôiăxinăt ălòngăbi tă năt iăgiaăđình,ăb năbè,ăcùngăt păth ăl păKTC6ă - Tr

ngă

iă h că Th ngă Longă đưă đ ngă viên,ă giúpă đ ă tôiă r tă nhi uă trongă quáă trìnhă h că t pă vƠă
hoƠnăthƠnhăkhoáălu n.
- Tôiăc ngăxinăchơnăthƠnhăc mă năs ăh pătácăr tănhi tătình,ăquí báuăc aăcácăb nhă
nhân đưăthamăgia nghiênăc u.

Sinh viên

Nguy năMaiăH

i

ng


L IăCAMă OAN

Emăxinăcamăđoanăk t qu nghiên c u c a em hoàn toàn trung th c và không trùng
l p v i b t k k t qu nghiên c uănƠoăđưăđ

c công b tr

căđơy.

Sinh viên

Nguy năMaiăH

ng

ii

Thang Long University Library


M CL C

T V Nă
CH

.................................................................................................................... 1

NGăI: T NG QUAN TÀI LI U .......................................................................... 2

1.1.ă nhăngh a ...................................................................................................... 2
1.2.ă

căđi m d ch t h c ...................................................................................... 2

1.2.1. Tình hình d ch t h c th gi i ............................................................... 2
1.2.2. Tình hình d ch t h c

Vi t Nam ........................................................ 2

1.3. Nguyên nhân gây b nh ................................................................................... 3

1.4. Y u t nguyăc ............................................................................................... 3
1.4.1. Các y u t liênăquanăđ nămôiătr

ng .................................................... 3

1.4.2. Các y u t liênăquanăđ năc ăđ a ............................................................ 4
1.5 Tri u ch ng ..................................................................................................... 5
1.5.1. Tri u ch ng lâm sàng............................................................................ 5
1.5.2. C n lâm sàng ......................................................................................... 6
1.6. Ti n tri n và bi n ch ng................................................................................. 6
1.7.ă i u tr ............................................................................................................ 6
1.7.1.ă i u tr BPTNMTăgiaiăđo n năđ nh .................................................... 6
1.7.2.ă i u tr đ t c p BPTNMT .................................................................... 7
1.8. M t s n i dung giáo d c s c kh e c th cho b nh nhân b nh ph i t c
ngh n m n tính ...................................................................................................... 8
1.8.1. Kh n ngăkh i b nh .............................................................................. 8
1.8.2. S d ng thu c x t d phòng .................................................................. 8
1.8.3. Tái khám. ............................................................................................ 10
CH

NGăII:

2.1.ă

iăt

IăT

NGăVÀăPH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U ........................ 11

ng nghiên c u................................................................................... 11

2.1.1 Tiêu chu n l a ch n ............................................................................. 11
2.1.2 Tiêu chu n lo i tr ............................................................................... 11
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi m nghiên c u ................................................................ 11
2.3 Thi t k nghiên c u ....................................................................................... 11
2.4. C m uăvƠăph

ngăphápăch n m u.............................................................. 11
iii


2.5.ă

căđi m c aăđ iăt

2.6.ăPh

ng nghiên c u ............................................................ 11

ngăphápăthuăth p s li u ....................................................................... 12

2.6.1. Công c thu th p s li u ..................................................................... 12
2.6.2. Ti n hành thu th p s li u ................................................................... 12
2.6.3. Các bi n s nghiên c u ....................................................................... 13
2.7. X lý và phân tích s li u. ........................................................................... 15
2.8.ă

oăđ c trong nghiên c u ............................................................................ 15

CH

NGăIII: K T QU NGHIÊN C U ................................................................... 16

3.1.ă

căđi m c aăđ iăt

ng nghiên c u ............................................................ 16

3.2. Ki n th c c a b nh nhân .............................................................................. 18
3.2.1. Ki n th c chung v đi u tr BPTNMT

giaiăđo n năđ nh ............... 18

3.2.2 Ki n th c v s d ng thu c d phòng: ................................................ 21
CH

NGăIV: BÀN LU N ........................................................................................... 23

4.1.ă

căđi măđ iăt

ng nghiên c u ................................................................... 23

4.1.1. Tu i và gi i ......................................................................................... 23
4.1.2. Trìnhăđ h c v n ................................................................................. 24

4.1.3. Ngh nghi păvƠăn iă .......................................................................... 24
4.1.4. Th i gian m c b nh............................................................................. 24
4.1.5. Ngu n thông tin v b nh ..................................................................... 25
4.1.6. Vi căđ

căh

ng d n s d ng bình x t thu c d phòng .................... 25

4.2. Ki n th c c a b nh nhân .............................................................................. 25
4.2.1. Ki n th c chung v đi u tr BPTNMT

giaiăđo n năđ nh ............... 25

4.2.2. Ki n th c v s d ng thu c d phòng ................................................ 27
4.3. H n ch c a nghiên c u ............................................................................... 29
K T LU N....................................................................................................................... 30
KHUY N NGH .............................................................................................................. 31
TÀI LI U THAM KH O............................................................................................... 32

iv

Thang Long University Library


DANH M C B NG

B ng 3.1. Thông tin v nhân kh u h c ........................................................................... 16
B ng 3.2: Thông tin v b nh ........................................................................................... 17
B ng 3.3: Ki n th c v h n ch ti n tri n c a b nh ...................................................... 19

B ng 3.4: Ki n th c c a b nh nhân v vi c tái khám theo h n ................................... 20
B ng 3.5: Ki n th c v th iăđi m c năđiăkhámătr

c l ch h n c a bác s : ................. 20

B ng 3.6: Ki n th c c a b nh nhân v thayăđ i li u thu c x t n u b nh n ng lên..... 21

v


DANH M C BI Uă

Bi uăđ 3.1: Ki n th c v tên b nh ................................................................................. 18
Bi uăđ 3.2: Ki n th c v kh n ngăkh i b nh.............................................................. 18
Bi uăđ 3.3: Ki n th c v cácăb

c s d ng bình x tăđ nh li u ................................... 21

DANH M C HÌNH

Hình 1.1. Bình x tăđ nh li u ............................................................................................... 8
Hình 1.2. Bnh hít Tubuhaler .............................................................................................. 9
Hình 1.3. Ng m kín mi ng ngătr

c khi x t thu c ...................................................... 10

vi

Thang Long University Library

T V Nă
B nhă ph iă t că ngh nă m nă tínhă (BPTNMT)ă lƠă b nhă đ
chungălƠăt căngh năđ

ngă hôă h pă cóă đ că tínhă

ngăth ăkhôngăh iăph căhoƠnătoƠn,ăcònăg iălƠăCOPDă(Chronic

Obstructive Pulmonary Disease).ă ơyă c ngă lƠă m tă nhómă b nhă hôă h pă th

ngă g pă

trênăth ăgi iăc ngănh ă ăVi tăNam.ăV iăt ăl ăm căb nhăcao,ăti nătri năḱoădƠi,ăchiăphíă
đi uătr ăcaoăvƠăh uăqu ăgơyătƠnăph ăn ngăn ,ăBPTNMTăđưăth căs ătr ăthƠnhăv năđ ăl nă
v ăs căkh eăc aătoƠnănhơnălo i.
B nhăkhôngăth ăđi uătr ăkh iăhoƠnătoƠnăvƠăti nătri năliênăt căv iăt căđ ăch m.ă
Dùăkhôngăđi uătr ăkh iăhoƠnătoƠn,ăcácăch măsóc,ăđi uătr ăvƠăt păluy năđúngăs ăgiúpăh nă
ch ăt căđ ăti nătri năc aăb nh.ăB nhănhơnătrongăgiaiăđo nă năđ nhăđ

căđi uătr ăt iănhƠă

b ngăthu căd ăphòngăvƠăth căhi năl iăs ngăc ngănh ăt păluy năphùăh păđ ăng năch nă
đ tăc p,ăng năch năti nătri năc aăb nh.ăVi căb nhănhơnăđi uătr ăt iănhƠătrongăgiaiăđo nă
năđ nhăcóăhi uăqu ăhayăkhôngăph ăthu cănhi uăvƠoăcôngătácăh
yăt ăvìăkhiăb nhănhơnăv ănhƠ,ănhơnăviênăy t ăkhôngăgiám sátăđ

ngăd năc aănhơnăviênă
căvi căđi uătr .

T iăB nhă Vi năThanhă NhƠn,ăs ă b nhănhơnă m căBPTNMTăđangăgiaăt ng.ăH uă
h tă cácă b nhă nhơnă đ uă thamă giaă Cơuă l că b ă henă vƠă COPDă đ ă đ
phòngă theoă b oă hi mă vƠă đ

că dùngă thu că d ă

că nơngă caoă ki nă th că phòngă ch ngă BPTNMT.ă Ch aă cóă

nhi uă nghiênă c uă đánhă giáă v ă ki nă th că c aă b nhă nhơnă BPTNMT t iă Vi tă Namă vƠă
ch aă t ngă cóă nghiênă c uă nƠoă t

ngă t ă đ iă v iă b nhă nhơnă BPTNMTă t iă b nhă vi nă

Thanh Nhàn.
Chínhăvìăv y,ă nh măgópăph nănơngăcaoăhi uăqu ă giáoăs căkh eăv ăđi uătr ăt iă
nhƠăchoăb nhănhơnăBPTNMTătrongăgiaiăđo nă năđ nh,ăchúngătôiăti năhƠnhănghiênăc uă
đ ă tƠi:ă ắKi nă th că v ă đi uă tr b nhă ph iă t că ngh nă m nă tínhă t iă nhƠă trongă giai
đo nă năđ nhăc aăb nhănhơnăb ăb nhăph iăt căngh năm nătínhă B nhăvi năThanhă
NhƠn” v iăm cătiêu:
1. Mô t ki n th c chung c a b nh nhân v đi u tr b nh ph i t c ngh n m n
tính

giai đo n n đ nh.

2. Mô t ki n th c c a b nh nhân b nh ph i t c ngh n m n tính v s d ng
thu c d phòng t i nhà.
1


CH

NGăI

T NG QUAN TÀI LI U
1.1.ă nhăngh a
B nhăph iăt căngh năm nătínhălƠăm t tìnhătr ngăb nhălýă ăph i,ăđ cătr ngăb iăs ă
t căngh năl uăl
th

ngăkhíăth ăraăkhôngăh iăph căhoƠnătoƠn.ăHi năt

ngăt căngh nănƠyă

ngăti nătri năt ăt ăt ngăd năvƠăliênăquanăđ năm tăquáătrìnhăviêmăb tăth

ph iăd
1.2.ă

ngăc aă

iătácăđ ngăc aăôănhi măkhíăth ă[5].
căđi măd chăt ăh c

1.2.1. Tình hình d ch t h c th gi i
T iă M ă (1994)ă cóă kho ngă 16,365ă tri uă ng
50%ă s ă b nhă nhơnă b ă b ă sótă khôngă đ

că ch nă đoán.ă T ă l ă m că b nhă

kho ngă4ăậ 5%ădơnăs ,ăđưăcóăx păx ă96.000ăng

đ

că

cătínhăv iăt ăl ăm călƠă6,2%ă ă11ăn

TháiăBìnhăD

iă m că BPTNMTă trongă đóă cóă t iă
că tínhă vƠoă

iăch tătrongăn măvìăb nh.ăBPTNMTă

căthu căHi păh iăb nhăHôăh păchơuăỄă

ngă[12].

C ngăhoƠănhơnădơnăTrungăHoaăcóăt ăl ăm căBPTNMTăcaoănh tăsoăv iăcácăvùngă
khácătrongăcùngăkhuăv că(26,2/1.000ă ănamăvƠă23,7/1.000ă ăn ).ăBPTNMTălƠănguyênă
nhơnăgơyăt ăvongăđ ngăhƠngăth ă4ă ăthƠnhăph ăl năvƠăđ ngăhƠngăđ uă ănôngăthônăc aă
trênă50%ănamăgi iăhútăthu că ăTrungăQu c.
1.2.2. Tình hình d ch t h c

Vi t Nam

Theoăm tăs ăth ngăkêă ăB nhăvi năB chăMai,ătrongă3606ăb nhănhơnăvƠoăđi uătr ă
t iăkhoaăHôăh păt ă1996ăậ 2000,ăt ăl ăb nhănhơnăđ

căch năđoánăBPTNMTălúcăraăvi nă

chi mă25,1%,ăđ ngăhƠngăđ uătrongăcácăb nhălýăv ăph iăvƠăcóă15,7%ătrongăs ănƠyăđ

că

ch năđoánătơmăph ăm nă[1], [2].
Cácă nghiênă c uă d chă t ă v ă BPTNMTă trongă c ngă đ ngă ă n

că taă cònă r tă ít.ă

Trongă nghiênă c uă đi uă traă c aă Nguy nă Qu nhă Loană (2002),ă t ă l ă m că COPDă trongă
c ngă đ ngă dơnă c ă >35ă tu iă c aă ph

ngă Kh

ngă Mai,ă qu nă Thanhă Xuơn,ă HƠă N iă lƠă

1,53% [7].
Ngôă Quýă Chơuă vƠă c ngă s ă nghiênă c uă d chă t ă h că BPTNMTă trongă c ngăđ ngă
dơnăc ăcóătu iăt ă40ătr ălênăc aăthƠnhăph ăHƠăN iăth yăt ăl ăm căchungăchoăc ă2ăgi iălƠă
2%.ăT ăl ăm căb nhă ănamălƠă3,4%ăvƠă ăn ălƠă0,7%ă[3].
2

Thang Long University Library


1.3.ăNguyênănhơnăgơyăb nh
• Hútăthu căho căti păxúcăv iăkhóiăthu c:ăBPTNMTăx yăraă ăkho ngă15%ăng

iă

nghi năthu căvƠăvi căs ăd ngăthu căláăchi mă90%ănguyăc ăm căb nhănƠy.
Hútăthu căláăth ăđ ngăho căti păxúcăv iăkhóiăthu căc ngălƠmăgiaăt ngăt ăl ănhi mătrùngă
đ

ngăhôăh păd năđ năgi măch căn ngăc aăph i.
• Ọă nhi mă khôngă khí:ă Ng

iă taă v nă ch aă xácă đ nhă đ

că ch că ch nă vi că ôă

nhi măkhôngăkhíăcóăgơyăBPTNMTăhayăkhông.ăTuyănhiên,ăn uăcóăthìăh uăqu ăc aănóă
c ngănh ăsoăv iăthu călá.
• T ngă nh yă c mă đ

ngă d nă khí:ăLƠă tìnhătr ngă đ

ngăd nă khíă ph nă ngă quáă

m căv iănh ngăch tăkíchăthíchăt ăkhôngăkhí,ănh ăkhóiăthu căláăvƠăch tă ôănhi m.ăVaiă
tròălƠmăy uăt ănguyăc ăc aăch ngăb nhănƠyăđ iăv iăBPTNMTă ănh ngăng
v năch aăđ

iăhútăthu că

căch ngăminhărõărƠng.ă

• Thi u men 1 antitrypsin: Men 1ăantitrypsinălƠăm tălo iăproteinăc aăc ăth ă
đ

căganăs năxu tăđ ăgiúpăb oăv ăph iăkh iăb ăt năth

ng. Thi uămenă 1 antitrypsin có

tínhăch tădiătruy n,ăvƠănóălƠăy uăt ănguyăc ădiătruy năduyănh tăc aăBPTNMTăđ
đ n.ăNóăchi măkho ngăd

iă1%ăs ătr

căbi tă

ngăh păb ăBPTNMTă ăHoaăK ă[5],ă[6],ă[10].

1.4.ăY uăt ănguyăc
1.4.1. Các y u t liên quan đ n môi tr

ng

• Khói thu c lá
• Hútăthu căch ăđ ng
Khóiăthu călƠăm tăy uăt ănguyăc ăquanătr ngăgơyăraănh ngăb nhăđ
Kho ngă20%ănh ngăng

ngăhôăh p.ă

iăhútăthu căcóăgi măch căn ngăph iă ăgiaiăđo năs măvƠăcóăt ă

l ăcaoăcácătri uăch ngăho,ăkh căđ m.ăB ăthu căláăcóăýăngh aăđ căbi tăquanătr ngăđ iă
v iăb nhănhơnăBPTNMTăđ căbi tălƠănhómăm căBPTNMTăgiaiăđo năs m.ăKhóiăthu că
đóngăvaiătròălƠăy uăt ănguyăc ă ă80ă- 90%ăs ăcácăb nhănhơnăm căBPTNMT.

• Hútăthu căth ăđ ng
Ti păxúcăth

ngăxuyênăv iăkhóiăthu căc aănh ngăng

iăhútăthu cătrongăcùngăphòngă

(nhƠă ăho căn iălƠmăvi c)ălƠmăt ngăt ăl ăm căBPTNMT. Conă c aă nh ngă ng

iă nghi nă

thu căláăb ănhi mătrùngăđ

iăkhôngă

ngăhôăh pănhi uăh năvƠăn ngăh năconănh ngăng

hútă thu că lá,ă sauă nƠyă chúngă th
t

ngă cóă bi nă ch ngă m nă tínhă v ă hôă h p. M tă s ă đ iă

ngăkhôngăhútăthu cănh ngăđưăph iănhi măđ năm căđ ăcaoăc aăkhóiăthu călá:ăch ngă

3


hútăthu căláăn ng,ăv ăkhôngăbaoăgi ăhútăthu c,ăd uăhi uăt căngh nătìmăth yă ăc ăhaiăv ă
ch ngă.
• B iăvƠăhoáăch tăngh ănghi p

Ọă nhi mă ngh ă nghi pă lƠmă giaă t ngă t nă su tă m că b nhă đ
ngh nă đ

ngă hôă h p,ă lƠmă t că

ngă d nă khí,ă gi mă th ă tíchă th ă raă t i đaă trongă giơyă đ uă tiênă (FEV1) nhanh

h n.ăB iăvƠăhoáăch tăngh ănghi pă(h i,ăch tăkíchăthích,ăkhói)ăgơyăBPTNMTăkhiăph iă
nhi măv iătácăđ ngăm nhăvƠăḱoădƠi.
• Ọănhi măkhôngăkhí
M cădùăkhôngărõărƠngălƠăy uăt ănƠoăc aăôănhi măkhôngăkhíălƠăth căs ăgơyăh i,ă
nh ngăcóăvƠiăb ngăch ngăchoăr ngăcácăti uăph năôănhi măkhôngăkhíăs ălƠmăthêmăgánhă
n ngă ăl

ngăkhíăhítăvƠo.ăVaiătròăc aăôănhi măkhôngăkhíăgơyăraăBPTNMTăkhôngărõă

rƠng.ăTácăđ ngăc aăôănhi măkhôngăkhíăt iăs ăxu tăhi năBPTNMTăth păh năthu călá.ă
• Nhi mătrùngăđ

ngăhô h p

B nhă nhơnă b ă VPQMă d ă m că cácă đ tă nhi mă trùngă c pă h nă soă v iă ng
th

iăbìnhă

ng.ăNhi mătrùngăcóăliênăquanăđ nănguyênănhơnăc ngănh ăti nătri năc aăBPTNMT.ă

Nh ngăng

iăhútăthu căcóăth ăb ăviêmăt căđ

ngăth ăngayăkhiăch ănhi mătrùngăđ

hôă h pă nh .ă Nhi uă nghiênă c uă đưă lƠmă rõă quană h ă gi aă cácă b nhă đ

ngă

ngă hôă h pă v iă

nhi măvirus,ăn m,ănhi măviăkhu n.ăTi năs ăcóănhi mătrùngăhôăh păkhiăcònănh ăcóăliênă
quanăđ năgi măch căn ngăph iăvƠăt ngăcácătri uăch ngă ătu iătr

ngăthƠnh.ăViêmăph iă

n ngădoăvirusăx yăraăkhiăcònănh cóăth ăd năđ năt căngh nămưnătínhăcácăđ
nƠy.ăNhi măvirusăcóăth ăliênăquanăđ năcácăy uăt ăkhácănh ălƠătr ngăl

ngăth ăsauă

ngăkhiăsinhăth păvƠă

b năthơnăđi uănƠyăc ngălƠăy uăt ănguyăc ăc aăBPTNMTă.
• Tìnhătr ngăkinhăt ăxưăh i
Nguyăc ăxu tăhi năBPTNMTăkhôngăhoƠnătoƠnăliênăquanăđ nătìnhătr ngăkinhăt ă
xưăh i.ăTuyănhiên,ănh ngăc ădơnăcóătìnhătr ngăkinhăt ăxưăh iăth păth
dinhăd

ngănghèoănƠn,ăc ngănh ămôiătr

ngăcóătìnhătr ngă

ngăs ngă măth păvƠăb ăôănhi m,ădoăv yăt oă

đi uăki năthu năl iăh năchoănhi măkhu năhôăh păvƠăxu tăhi năBPTNMT [5], [6], [10].
1.4.2. Các y u t liên quan đ n c đ a
• Y uăt ăgen
Nhi uănghiênăc uăchoăth yăBPTNMTăt ngălênătrongănh ngăgiaăđìnhăcóăti năs ă
m căb nh,ăy uăt ănguyăc ăgenăđ

căbi tărõănh tălƠăthi uăh tădiătruy nă 1- antitrypsin.

4

Thang Long University Library


M cădùăthi uă 1-antitrypsin là y u t nguy c l n cho BPTNMT nh ng ch có < 1%
dơnăs ăcóăthi uăh tăy uăt ănƠy.
• T ngăđápă ngăđ

ngăth

Henă vƠă t ngă đápă ngă đ
BPTNMT.ăT ngăph nă ngăđ
c aăt ngăph nă ngăđ

ngă th ă c ngă đ

că xácă đ nhă lƠă y uă t ă nguyă c ă choă

ngăth ăkhôngăđ căhi uăth

ngăth y ăn ă>ănam.ăC ăch ă

ngăth ăd năđ năBPTNMTăcònăđangăđ

tácă gi ă choă r ngă t ngă ph nă ngă đ

cănghiênăc uănh ngăcácă

ngă th ă lƠă h uă qu ă r iă lo nă thôngă khíă trongă

BPTNMT.
• S ăăphátătri năc aăph i
S ă phátă tri nă c aă ph iă cóă liênă quană đ nă quáă trìnhă phátă tri nă ă bƠoă thai,ă tr ngă
l

ngăkhiăsinhăvƠăcácăph iănhi mătrongăth iăniênăthi u.ăN uăch căn ngăph iăc aăm tă

cáăth ăkhiătr

ngăthƠnhăkhôngăđ tăđ

căm căbìnhăth

ngăthìănh ngăcáăth ănƠyăcóănguyă

c ăsauănƠyăd ăb ăBPTNMT.
• Gi iătính

Ng

iătaăth yăr ngăt ăl ăm căBPTNMTăc aănamăgi iăcaoăh năn ăgi iăliênăquană

t iă hútă thu că lá.ă Nh ngă nh ngă n mă tr ă l iă đơyă t ă l ă m că BPTNMTă ă n ă ngƠyă cƠngă
t ng.ăS ăkhácănhauăv ăgi iătrongăBPTNMTălƠăk tăqu ăc aăs ăt

ngătácăv ăgenăgi iătínhă

vƠăs ăkhácăbi tăgi iătínhăv ăv năhoáăxưăh iătrongăth iăk ăniênăthi u,ăd yăthìăvƠătr

ngă

thƠnh.ăS ăkhácăbi tăv ăgi iătínhătrongăch căn ngăsinhălýăc aăph iăvƠăđápă ngăc aăh ă
mi nă d chă nhă h

ngă đ nă BPTNMT.ă NgƠyă cƠngă cóă nhi uă b ngă ch ngă r ngă nh ngă

hormonăgi iătínhă nhă h

ngăđ năs ăph nă ngăc aăđ

ng th ătrongăsu tăc ăcu căđ i.ă

NgoƠiăraăs ăkhácăbi tănƠyăcònăliênăquanăđ năs ăkhácănhauă ăm căđ ăph iănhi măvƠăcácă
lo iăy uăt ăph iănhi măkhácănh ăkhóiăthu călá,ăngh ănghi păvƠăôănhi mămôiătr
vƠăth

ngă.ă.ă.ă

ngăgi iăn ăcóănhi uăr iăroăh nănênăc năl uăýăh nănh tălƠăôănhi mătrongănhƠ [5],

[6], [10] .
1.5 Tri uăch ngă
1.5.1. Tri u ch ng lâm sàng
Viêm ph qu n m n tính là b nh g p

ng

i có tu i (50 tu i), ph n l n là b nh

c a nam gi i có nghi n thu c lá, thu c lào. B nh b tăđ u t lúcănƠoăkhóăxácăđ nh, khi
b nhăđưărõărƠngăth
-

ng có các tri u ch ng sau:

Ho và kh căđ m:ăth

ng ho và kh căđ m v bu iăsáng,ăđ m nh y, trong, dính

ho că cóă mƠuă xanhă đ c,ă vƠngă đ că nh ă m ,ă l
5

ngă đ m trong 24 gi kho ng


200ml. M iăđ t ho và kh căđ m kéo dài kho ng 3 tu n l ,ăth

ng vào nh ng

thángămùaăđông,ăđ u mùa thu.
-

t c p c a viêm ph qu n m n tính: th nh tho ng b nh l iă v

t lên m tă đ t

c p do b i nhi m,ătrongăđ t c p g p nh ng tri u ch ng sau:
+ Ho kh căđ m có m .
+ Khó th gi ngănh ăc năhenăph qu n
+ S t, ít khi s t cao
+ Nghe ph i: Có ran rít, ran ngáy, ran m.
B nh nhân d b t vong trong nh ngăđ t c p do suy hô h p c p [6], [11].
1.5.2. C n lâm sàng
-

Ch p X-quang ph i: Có th th y nh ng bi u hi n gián ti p c a giãn ph nang,
trongăđ t c p có th th y hình nh t năth

-

Xét nghi mămáu:ăTrongăđ t c p th y s l

ngăph qu n ậ ph i.
ng b ch c uăt ng,ăt căđ máu l ng

t ng.
-

Xét nghi măđ m: tìm vi khu n gây b nh, chú ý tìm BK

-

Th mădòăch căn ngăhôăh p:ăTh

ng th y gi m dung tích s ng [6], [10], [11].

1.6.ăTi nătri năvƠăbi năch ng
-

B tăđ u b nh r t nh , b nhănhơnăkhôngăđ ý vì không nhăh

ngăđ nălaoăđ ng

và sinh ho t. B nh ti n tri n t t trong kho ng 5-10-20ăn m.ăTrongăquáătrìnhă
ti n tri n có bi n ch ng sau:
+ B i nhi m ph i: Viêm ph i, áp xe ph i, lao ph i
+ Giãn ph nang
+ Suy hô h p c p,
+ Suy tim ph i (tâm ph m n tính) [5], [6], [10], [11]
1.7.ă i uătr
1.7.1. i u tr BPTNMT giai đo n n đ nh
• Lo iăb ăcácăy uăt ănguyăc
- Thu că lá:ă lƠă y uă t ă nguyă c ă hƠngă đ uă gơyă BPTNMT,ă c nă ng nă ng aă c ă hútă
thu căláăch ăđ ngăvƠăth ăđ ng.
- Ọănhi măkhôngăkhí:ăkhói,ăb iăngh ănghi p,ăb iănhƠ,ăkhóiăb p...ăB nhănhơnăc nă
tránhăti păxúcăv iănh ngăngh ăcóăm tăđ ăkhóiăb iăcao.ăC năs păx pămôiătr

ngătrongă

6

Thang Long University Library


nhƠă h pă lý,ă tránhă đună b pă than;ă b pă gaă vƠă b pă đi nă nênă đ ă c nhă c aă s ă vƠă xaă b nhă
nhân...
- Nhi măkhu năhôăh p:ănênăgi ă m c năth năm iăkhiăđiăraăngoƠi,ăn uăxu tăhi nă
nhi măkhu năhôăh p,ăc năđi uătr ăđ yăđ ăngayăt ăđ u.
• Giáoăd c
Nh măgiúpăb nhănhơnăhi uăđúngăv ăb nhăc aămình,ăt ăđóăh pătácăv iăbácăs ătrongă
vi cătheoădõiăvƠăqu nălýăb nhăt t,ătránhăcácăy uăt ănguyăc ,ăcungăc p choăb nhănhơnăcácă
k ăn ngădùngăthu căđúng.ăCh ăđ ăc aăgiáoăd căbaoăg m:
- B ăthu călá,ăthu călƠo.
- Nh ngăthôngătinăc ăb năv ăBPTNMT.
- M cătiêuăđi uătr ăchungăvƠăcácăk ăn ngăt ăqu nălý,ăchi năl

căgiúpăh năch ăt iăđaă

khóăth ă(nh ăk ăthu tăth ăvƠăcácăbƠiăt p),ăkhiănƠoăthìăc nătìmăki măs ăgiúpăđ ăc aăbácăs ,ă
t ăqu nălýăvƠăđ aăraăquy tăđ nhătrongătìnhătr ngăn ng.
•

i u tr thu c

- Cácăthu căgi năph ăqu n.
- Glucocorticosteroid.
-

i uătr ăcácăthu căkhác:ăV căxinăcúm,ăthu călongăđ m…

•

i u tr không dùng thu c

- Ph căh iăch căn ngăhôăh p:ăt păth ăhi uăqu .
-

i uătr ăv iăoxyădƠiăh năt iănhƠ.

• C iăthi nătìnhătr ngădinhăd

ng:ă nănhi uăb aănh ,ăthêmăcácăch tădinhăd

ngă

l ng,ătránhăth că nălƠmăđ yăb ng.
•

i u tr ph u thu t

- C tăb ăḱnăkhí.
- Ph uăthu tălƠmăgi măth ătíchăph i.
- Ghép ph i [4], [5], [6], [10].
1.7.2. i u tr đ t c p BPTNMT
• Xácăđ nhănguyênănhơnăgơyăđ tăc p
- Nhi măkhu năhôăh p:ăViêmăph ăqu năc p,ăviêmăph iădoăvirusăho căviăkhu n.
- Cácăb nhălýăhôăh p:ăTrƠnăkhíămƠngăph i,ăt căđ ngăm chăph i.
- Cácă b nhă lýă khác:ă Suyă timă trái,ă r iă lo nă nh ă th t.ă Cácă r iă lo nă chuy nă hoá,ă

nhi măkhu năph ăt ngăkhác.
7


- Doădùngăthu căanăth n,ăch năbetaă(thu cănh ăm t…),ădùngăoxyăkoăđúngă(l uă
l

ngăcao),ădùngăthu căkoăđúngăho căd ngăthu căđ tăng t.
- Các nguyên nhân khác:ăM tăc ăhôăh p,ăthayăđ iăth iătíêt.
i uătr

•

- Khángăsinhătrongăđ tăb iănhi m.
- Thu căgiưnăph ăqu n.ă
- Corticoideău ngăho cătruy năt nhăm ch.
-

i uătr ăOxy.

- Thu călongăđ mănênădùngă ăb nhănhơnăcóăđ mănhi u.
- Ph căh iăch căn ngăhôăh p,ăd năl uăt ăth .
- Nh ngătr

ngăh păti nătri năn ngăv iăsuyăhôăh păc pănhi mătoanăhôăh păthìă

ph iăti năhƠnhăđ tă ngăn iăkhíăqu n,ăm ăkhíăqu năn uăph iăthôngăkhíănhơnăt oădƠiăngƠy
[4], [5], [6], [10].
1.8.ăM tăs ăn iădungăgiáoăd căs căkh eăc ăth ăchoăb nhănhơnăb nhăph iăt căngh nă
m nătính

1.8.1. Kh n ng kh i b nh
BPTNMTălƠăb nhăkhôngăth ăch aăkh iăhoƠnătoƠn.ăB nhăs ăti nătri năn ngăd nălênă
m tăcáchăliênăt căvƠăch măch p.
i uăquanătr ngătrongăđi uătr ălƠăki măsoátăt căđ ăti nătri năc aăb nh [5], [11].
1.8.2. S d ng thu c x t d phòng

Hìnhă1.1.ăBìnhăx tăđ nhăli u

8

Thang Long University Library


Hình 1.2. Bnh hít Tubuhaler
Thu că x tă d ă phòngă cóă nhi uă lo i:ă Bìnhă x tă đ nhă li u,ă d ngă ngăhítăTubuhaler,ă
d ngăhítăAccuhaler…ătrongăđóăbìnhăx tăđ nhăli uăkháăph ăbi n.
Ph iătuơnăth ăch ăđ nhăc aăbácăs ăv ăthu c:ăKhôngăb ăthu căc ngăkhôngăt ăýăthayă
đ iăli u,ăthayăđ iăthu c.
Cácăb

căs ăd ngăbìnhăx tăđ nhăli u:

-

B

că1:ăM ăn păbình

-

B

că2.ăL căbìnhă

-

B

că3.ăTh ăraăh tăc ă

-

B

că4.ăNg măkínămi ngă ngă

-

B

că5.HítăvƠoăch măvƠăsơu,ăđ ngăth iă năbìnhăx t

-

B

că6. Nín th ă

-

B

că7.ă

-

B

că8.ăSúcămi ngă

yăn pă

9


Hìnhă1.3.ăNg măkínămi ngă ngătr

căkhiăx tăthu c

1.8.3. Tái khám.
B nhă nhơnă c nă táiă khámă theoă h nă c aă bácă s ă ngayă c ă khiă khôngă cóă tri uă ch ngă
n ngă c aă b nh.ă Thôngă th
nhơnăCOPDăth

ngăđ

ngăcácă b nhă nhơnă theoă ch

ngătrìnhă cácă cơuă l că b ă b nhă

căkêăđ nădùngăthu cătrongă1ăho că2ătháng.ăB nhănhơnăs ăph iă

quayătr ăl iăkhámăkhiăh tăthu căđ ăđ

căkêăđ năm i.

B nhănhơnăc năđiăkhámăngayăn uăth yăcácăd uăhi uăsau:
-

Th yăkhóăth ănhi u

-

iăl iăth yănhanhăm tăh nătr

c

-

Nh pătimăr tănhanhăho căb tăth

-

Dùngăthu cătheoăđ năc aăbácăs ăkhôngăcóătácăd ngăho cătácăd ngăkhôngăḱoă

ng

dài [5], [11]

10

Thang Long University Library


CH
IăT
iăt

2.1.

NGăVÀăPH

NGăII
NGăPHỄPăNGHIểNăC U

ngănghiênăc u

2.1.1 Tiêu chu n l a ch n
• B nhănhơnăBPTNMTăđ nătái khámăt iăphòngăkhámăhôăh păb nhăvi năThanhă
Nhàn.
• B nhănhơnăđ ngăýăthamăgiaănghiênăc u
2.1.2 Tiêu chu n lo i tr
• B nhănhơnăkhôngăđ ngăýăthamăgiaănghiênăc u.
• B nhănhơnăkhôngăth ăh pătácăvìăcácălýădo:
-

nătái khámăvìăb nhăn ngălên

- Khôngăcóăkh ăn ngăgiaoăti p.
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi mănghiênăc u

•

aăđi m:ăPhòngăkhámăhôăh păthu căkhoaăN iăt ngăh pă- B nhăvi năThanhă

Nhàn
• Th iăgian:ăT ăthángă2 đ năthángă10ăn mă2015
2.3 Thi tăk ănghiênăc u
-

Nghiên c u mô t c t ngang

2.4. C ăm u và ph

ngăphápăch năm u

Do th i gian nghiên c u ng n, chúng tôi ch n m u toàn b các b nhă nhơnă đ n
khám trong th i gian nghiên c u. Chúngătôiăđưăl a ch năđ

c 56 b nh nhân phù h p v i

tiêu chu n nghiên c u.
2.5.

căđi măc aăđ iăt
iăt

ngănghiênăc u

ng nghiên c u là các b nh nhân BPTNMT tái khám t i phòng khám hô h p

b nh vi n Thanh Nhàn. Các b nh nhân h u h tăđ u tham gia Câu l c b Hen và COPD
c a b nh vi n Thanh Nhàn. Khi tham gia câu l c b , b nhănhơnăđ

c dùng thu c d

phòng theoăquiăđ nh c a B o hi m y t và sinh ho t câu l c b 1ăn mă2ăl n. Lo i bình

11


x t mà b nh nhân dùng ph thu căvƠoăđ t thu c mà B nh vi năđ

c c p t i th iăđi m

khám.
2.6. Ph

ngăphápăthuăth păs ăli u

2.6.1. Công c thu th p s li u
• Thi tăk ăb ăcơuăh iătheoăm cătiêuănghiênăc u.ăB ăcơuăh iăg mă2ăph n:ăph nă
đ căđi măchungăc aăđ iăt

ngăvƠăph năki năth c.

+ă Ph nă đ că đi mă chungă baoă g mă cácă cơuă h iă đi uă traă v ă cácă thôngă tin:ă tu i,ă
gi i,ăătrìnhăđ ăh căv n,ăngh ănghi p,ăn iă ăvƠăcácăcơuăh iăv ăngu năcungăc păthôngătin
choăb nhănhơn.
+ăPh năchuyênămônăg mă2ăph n:ă
Ki năth căchungăđi uătr ăBPTNMTătrongăgiaiăđo nă năđ nh (Tênăb nh,ăkh ăn ngă

ch aăkh iăhoƠnătoƠn,ăcácăvi căgiúpăh năch ăti nătri năc aăb nh,ăvi căđiăkhámătheoăh n,ă
th iăđi măc năđiăkhámătr

căh n).

Ki năth că v ăcáchădùngăthu căd ăphòng (cácăb

căs ăd ngăbìnhăx tăthu că d ă

phòng,ăvi căthayăđ iăli uăkhiătìnhătr ngăb nhăn ngălên).
2.6.2. Ti n hành thu th p s li u
 Ti p c n b nh nhân khi b nhănhơnăđ n khám t i phòng khám
 Thông báo m căđíchăc a nghiên c u v i b nh nhân.
 Ch ti n hành phát v n khi b nhănhơnăđ ng ý


i u tra b ngăph

ngăphápăphátăv n.ăNg

iăđi u tra dùng b câu h i,ăđ c câu

h iăđ b nh nhân tr l i.
 Sau khi b nh nhân tr l i, nh c l i m t l n câu tr l i c a b nh nhân r i ghi l i
k t qu

12

Thang Long University Library

2.6.3. Các bi n s nghiên c u
nhăngh a

Stt Tên bi n
I.
1

Gi i tính c aă TNC

Gi i tính

ngăpháp

thu th p

Nh phân

Ph ng v n

Liên t c

Ph ng v n

Danh m c

Ph ng v n

Phân lo i

Ph ng v n

Danh m c

Ph ng v n

ngă

l ch, l yă n mă 2015ă tr

Tu i

Ph

Thông tin chung v nhân kh u h c

Tínhă theoă n mă d
2

Phân lo i

điăn măsinh
3

N iă b nh nhân sinh

N iăs ng

s ng
Các b c h c (c p h c)

4

Trìnhă đ

h c

v n

t

giáo d c m m non

đ n ti u h c, trung h c
c ă s , trung h c ph
thông,ăđ i h c.
Là công vi c b nh nhân

5

Ngh nghi p

lƠmă tínhă đ n lúc v
h u.
II.

Thông tin v b nh

Th i gian tính t
6

S n măb b nh

lúc

b nh nhân phát hi n
mình m c b nh đ n

Phân lo i

Ph ng v n

Phân lo i

Ph ng v n

Danh m c

Ph ng v n

nay.
H
7

ng

d n

cách dùng bình
x t thu c

8

Kênh thông tin
s c kh e

M că đ

k

càng BN

đ

c nhân viên y t

h

ng d n cách s

d ng bình x t thu c.
N iăb nh nhân c p nh t
các thông tin v b nh
COPD.

13


III . Ki n th c c a b nh nhân

6

B nh nhân có bi tăđúngă

Ki n th c v

tên b nh mà mình m c

tên b nh.

8

kh

n ngă kh i th

ch a kh i ho c

không kh i.

Ki n th c v

Là các vi că lƠmă đúngă

ti n đ

ch

tri n c a b nh.

Ph ng v n

h n ch

ti n tri n

Phân lo i

Ph ng v n

c a b nh.

Ki n th c c a
9

Phân lo i

B nh nhân bi t b nh có

b nh.

h n

Ph ng v n

ph i không.

Ki n th c v
7

Phân lo i

b nh nhân v
vi c tái khám
theo h n.

B nh nhân có bi t c n
ph i khám l i theo h n

Phân lo i

Ph ng v n

Phân lo i

Ph ng v n

Phân lo i

Ph ng v n

Phân lo i

Ph ng v n

c aăbácăs ăkhông.
B nh nhân bi tăđiăkhámă

Ki n th c v

th iă đi m c n khi có các d u hi u
10

điă khámă tr
l ch

h n

c b nh n ngă lênă tr

c a l ch h n c aă bácă s ă

bácăs .

không.

Ki n th c v
11

cácă b

c

c

s

d ng bình x t
đ nh li u.

B nh nhân có nêuăđ
cácă b

c

c s d ng bình

x tăđ nh li u không.

Ki n th c c a
b nh nhân v
12

thayă đ i li u
thu c x t n u

B nh nhân có t ý thay
đ i li u thu c không.

b nh n ng lên.

14

Thang Long University Library


2.7. X ălỦăvƠăphơnătíchăs ăli u.
S li uă đ

c nh p b ng ph n m m Epidata 3.0 và phân tích b ng ph n m m

SPSS 16.0.
2.8.

oăđ cătrongănghiênăc u
• Nghiênăc uăkhôngă nhăh

ngăđ năquáătrìnhăđi uătr .

• Cácăthôngătinănh yăc măv ăb nhăt tăđ
đ

cădoăs ăh pătácăc aăng

iăthamăgiaăvƠăng

căgi ăbíăm t,ăm iăthôngătinăthuăth pă

iălƠmăđ ătƠi.

• Nghiênă c uă nƠyă ch ă nh mă b oă v ă vƠă nơngă caoă s că kh eă choă b nhă nhơn,ă
khôngănh măm căđíchănƠoăkhác.

15


CH

NGăIII

K T QU NGHIÊN C U
3.1.ă

căđi măc aăđ iăt

ngănghiênăc u

B ng 3.1. Thông tin v nhân kh u h c (N = 56)
Ch ăs

TT

Phơnălo i

T năs

T ăl ă(%)

10

17,9

T ă60 ậ 70ătu i

25

44,6

Trênă70ătu i

21

37,5

T ng

56

100

Nam

43

76,8

N

13

23,2

T ng

56

100

Khôngăbi tăch ă

0

0

C pă1

19

33,9

C pă2

24

42,9

C pă3

6

10,7

Trungăc p

3

5,4

4

7,1

T ng

56

100

ThƠnhăth

35

62,5

Nông thôn

21

37,5

T ng

56

100

4

7,1

Cánăb ăh uătrí

25

44,6

Kinh doanh

6

10,7

LƠmăru ng

12

21,4

GiƠăy u

9

16,1

T ng

56

100

D
1

2

3

Tu i

Gi iătính

Trìnhăđ ăh căv n

iă60ătu i

H/sauă H

4

N iă

Viênăch cănhƠăn

5

Ngh ănghi p

c

16

Thang Long University Library


Nh n xét: B ng 1 cho th y,ăđaăs đ iăt

ng nghiên c u là trên 60 tu iătrongăđóănhómă

tu i t 60 ậ 70 chi m t l 44,6%, nhóm tu i trên 70 chi m t l 37,5%. Gi i tính c a
đ iăt

ng nghiên c u ch y u là nam v i t l 76,8%. T t c cácăđ iăt

đ uăđưăđ

ng nghiên c u

căđiăh c,ătrongăđóăt l cao nh t là h c c p 2 (42,9%) và h c c p 1 (33,9%).

N iă c aăđ iăt

ng nghiên c uăđaăs là

thành th (62,5%) và ngh nghi p ch y u là

cán b h uătríă(44,6%).
B ng 3.2: Thông tin v b nh (N = 56)
Ch ăs

TT

Phơnălo i

T năs

T ăl (%)

9

16,1

T ă5ăậ 10ăn m

42

75

Trênă10ăn m

5

8,9

T ng

56

100

2

3,6

ngăd năs ăsƠi

2

3,6

ngăd năk

52

92,9

T ng

56

100

Báo chí

4

7,1

Ti vi

30

53,6

Ơi

0

0

T ăv năc aăyăt

30

53,6

B năbè,ăng

1

1,8

D
1

S ăn măb ăb nh

iă5ăn m

Khôngăđ
2

3

H

ngă

d nă

cáchă H

dùngăbìnhăx tăthu c

Kênhă thôngă tină s că
kh e

H

Nh n xét: B ng 2 cho th y,ă đaă s đ iă t

căh

ngăd n

iăthơn

ng nghiên c u b b nh trong kho ng th i

gian t 5 ậ 10ăn măv i t l lƠă75%.ăKhiăđiăkhám,ăh uănh ăt t c cácăđ iăt
c uă đ uă đưă đ

că h

nghiên c uăđ

c ti p c nălƠătiăviă(53,6%)ăvƠăt ăv n c a y t (53,6%).

ng nghiên

ng d n k (92,9%).ă Kênhă thôngă tinăchínhă đ mƠă cácă đ iă t

17

ng