Kết quả của việc tư vấn chế độ ăn nhạt và tuân thủ điều trị cho bệnh nhân suy tim được điều trị ngoai trú tại viện tim mạch bệnh viện bạch mai năm 2015

B ăGIỄOăD CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
KHOAăKHOAăH CăS CăKH E
B ăMỌNă I UăD
NG

TR NăTH ăTHỎY
Mã Sinh viên: B00375

K TăQU ăC AăVI CăT ăV NăCH ă
ă NăNH T
VÀăTUỂNăTH ă I UăTR ăCHOăB NHăNHỂN
SUYăTIMă
Că I UăTR ăNGO IăTRỎăT IăVI N
TIMăM CHăB NHăVI NăB CHăMAIăN Mă2015

ăTÀIăT TăNGHI PăC ăNHỂNăH ăVLVH

HƠăN iăậ Thángă11ăn mă2015


B ăGIỄOăD CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
KHOAăKHOAăH CăS CăKH E
B ăMỌNă I UăD
NG

TR NăTH ăTHỎY
Mã Sinh viên: B00375

K TăQU ăC AăVI CăT V NăCH ă
ă NăNH T
VÀăTUỂNăTH ă I UăTR ăCHOăB NHăNHỂN
SUYăTIMă
Că I UăTR ăNGO IăTRỎăT IăVI N
TIMăM CHăB NHăVI NăB CHăMAIăN Mă2015

ăTÀIăT TăNGHI PăC ăNHỂNăH ăVLVH

Ng

ih

ng d n khoa h c:

TS. NGUY NăTH ăTHUăHOÀI

HƠăN iă- Thángă11ăn mă2015

Thang Long University Library


M CL C
TăV Nă .............................................................................................................1
CH NGă1: T NGăQUAN .......................................................................................3
1.1.ă nhăngh aăsuyătim:.......................................................................................3
1.2.ăSinhălýăb nhăc aăsuyătim: ..............................................................................3
1.2.1.ăCácăy uăt ă nhăh ngăđ năCungăl ng tim ........................................3
1.2.2.ăCácăc ăch ăbùătr ăbaoăg m .................................................................4

1.3. Nguyên nhân .................................................................................................5
1.3.1.ăNguyênănhơnăc aăsuyătimătrái: ............................................................5
1.3.2.ăNguyênănhơnăc aăsuyătimăph i: ...........................................................5
1.3.3.ăNguyênănhơnăc aăsuyătimătoƠnăb : ......................................................5
1.4. Tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a suy tim. ....................................6
1.4.1. Suy tim trái:.........................................................................................6
1.4.2.ăSuyătimăph i: .......................................................................................6
1.4.3.ăSuyătimătoƠnăb :ăBi uăhi năcácătri uăch ngănh :................................7
1.5.ăPhơnăđ suy tim theo NYHA. .......................................................................8
1.6.ă i u tr suy tim. ............................................................................................8
1.7. Nguyên t c xây d ng ch đ nănh t cho b nh nhân suy tim.....................10
1.8.ăTìnhăhìnhăsuyătimătrênăth ăgi iăvƠă ăVi tăNam: ..........................................13
1.8.1.ăTh ăGi i: ...........................................................................................13
1.8.2.ăVi tăNam: ..........................................................................................13
IăT
NGăVÀăPH NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ........................14
CH NGă2:
2.1.ă iăt ng nghiên c u: ................................................................................14
2.1.1.Tiêuăchu năl aăch n: ..........................................................................14
2.1.2.ăTiêuăchu nălo iătr : ...........................................................................14
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi mănghiên c u ..............................................................14
2.3. Thi tăk ănghiênăc u: ...................................................................................14
2.4.ăCácăb c ti n hành nghiên c u: .................................................................14
2.5.ăQuyătrìnhăđánhăgiáăvƠăt ăv n cho b nh nhân suy tim c aăđi uăd ng: ......15
2.5.1.ăH iăb nh: ...........................................................................................15
2.5.2. Quan sát: ...........................................................................................15
2.5.3.ăTh măkhám: ......................................................................................15
2.5.4.ăThuăth păcácăd ăki n: ........................................................................16
2.5.5.ăCh măsócăc ăb n: ..............................................................................16
2.5.6.ăTh căhi năyăl nh: ..............................................................................16

2.5.7. Theo dõi: ...........................................................................................16


2.5.8.ăăGiáoăd căs căkho :...........................................................................17
2.5.9.ăTh căhi năch măsócăc ăb n: .............................................................17
2.6. Bi n s nghiên c u: ....................................................................................18
2.7.ăăX ălýăvƠăphơnătíchăs ăli u : ........................................................................18
2.8.ăV năđ ăđ oăđ cătrongănghiênăc u: ..............................................................18
CH NGă3: K TăQU ăNGHIÊNăC U .................................................................19
3.1.ă căđi m chung c aăcácăđ iăt ng nghiên c u: .........................................19
3.2. Tình hình th c hi n ch đ năvƠăs t theo dõi, tuân th đi u tr c a b nh nhân
suyătimăđ căđi u tr ngo i trú t i Vi n Tim M ch, B nh Vi n B ch Mai.......21
3.2.1.ăCácănguyênănhơnăchínhăc aăvi căkhôngătuơnăth ăch ăđ ă năvƠăt ătheoă
dõiă ăcácăb nhănhơnăđ căđi uăd ngăt ăv n: ..................................21
3.2.2.ăSoăsánhăt ăl ăb nhănhơnătuơnăth ăl iăkhuyênăth căhi năch ăđ ă năvƠă
thayăđ iăl iăs ng,ătuơnăth ăthu că ăhaiănhóm. ...................................21
3.3. K t qu v hi u qu c a vi c tuân th ch đ n,ăs t theo dõi, tuân th
đi u tr c a b nhănhơnăsuyătimăđ căđi uăd ngăt ăv n .............................23
3.3.1. Soăsánhăt ăl ăth căhi năch ăđ ă năchoăb nhănhơnăsuyătimă ăth iăđi măb tă
đ uănghiênăc uăvƠăth iăđi măk tăthúcănghiênăc uăc aăhaiănhóm:.........23
3.3.2.ăK tăqu ăv ăt ăl ăb nhănhơnăc iăthi nătri uăch ngăsauă3ăthángăđi uătr ă
ăhaiănhóm: ........................................................................................24
3.3.3.ăK tăqu ăv ăt ăl ăb nhănhơnăph iănh păvi năđi uătr ăn iătrúă: .............24
3.3.4.ăK tăqu ăv ăs ăc iăthi năch căn ngăth tătráiă ăhaiănhómă1ăvƠă2: ........25
3.3.5.ăSoăsánhăápăl căđ ngăm chăph iă( MP)ăgi aăhaiănhómă1ăvƠă2: ........25
CH NGă4: BÀNăLU N ........................................................................................26
4.1.ă căđi măchungăc aăcácăđ iăt ngănghiênăc u: ........................................26
4.2. Tình hình th c hi n ch đ năvƠăs t theo dõi, tuân th đi u tr c a b nh
nhơnăsuyătimăđ căđi u tr ngo i trú t i Vi n Tim M ch, B nh Vi n B ch
Mai. .............................................................................................................26

4.3.ăHi uăqu ăc aăvi cătuơnăth ăch ăđ ă năchoăb nhănhơnăsuyătim,ăs ăt ătheoă
dõi,ătuơnăth ăđi uătr ă ăcácăb nhănhơnăsuyătimăđ căđi uătr ăngo iătrúăt iă
Vi năTimăM ch. ..........................................................................................29
K TăLU N ...............................................................................................................31
KHUY NăNGH .......................................................................................................32
TÀIăLI UăTHAMăKH O
PH ăL C

Thang Long University Library


DANH M C CÁC CH

AL MPTT
CMC
MP

VI T T T

Áp l căđ ng m ch ph i tâm thu
căch ămenăchuy n
ngăm chăph i

NYHA

H iăTimăM chăNewăYork

RAA

Ho tăhóaăh ăRenin-Angiotensin-Aldosterone

DANHăM CăB NG
B ngă1.1.ă Cácăthu cădùngăđi uătr ăsuyătimătráiăc pă ...................................................9
B ngă1.2.ă Phácăđ ăđi uătr ătheoă4ăđ ăsuyătimăm nătínhă ...........................................10
B ngă3.1.ă

căđi măchungăc aăcácăđ iăt

ngănghiênăc u .......................................20

B ngă3.2:ă Cácănguyênănhơnăc aăvi căkhôngătuơnăth ăh
s ngă ăcácăb nhănhơnăđ

căđi uăd

ngăd năv ăch ăđ ă năvƠăl iă

ngăt ăv n. ......................................21

B ngă3.3.ă T ăl ătuơnăth ăl iăkhuyênăth căhi năch ăđ ă năvƠăthayăđ iăl iăs ng,ătuơnă
th ăthu că ăhaiănhómă1ăvƠă2. ...................................................................21
B ngă3.4.ă Soăsánhăk tăqu ăv ăvi cătuơnăth ăch ăđ ă năsuyătimă ănamăvƠăn . ..........22
B ngă3.5:ă T ăl ăth căhi năch ăđ ă năchoăb nhănhơnăsuyătimă ăth iăđi măb tăđ uă
nghiênăc uăvƠăth iăđi măk tăthúcănghiênăc uăc aăhaiănhóm ...................23
B ngă3.6.ă Soăsánhăt ăl ăb nhănhơnăc iăthi nătri uăch ngă ăhaiănhóm ......................24
B ngă3.7.ă Soăsánhăphơnăs ăt ngămáuăth tătráiăEFă ănhómă1ăvƠănhómă2ă ăth iăđi mă
b tăđ uănghiênăc uăvƠălúcăk tăthúcănghiênăc u .......................................25
B ngă3.8ă Soăsánhăphơnăs ăt ngămáuăth tătráiăEFă ănhómă1ăvƠănhómă2ă ăth iăđi mă
b tăđ uănghiênăc uăvƠălúcăk tăthúcănghiênăc u .......................................25

Thang Long University Library


DANHăM CăBI Uă

Bi uăđ ă3.1:ă

Phơnăb ăv ăgi iăc aăcácăđ iăt

ngănghiênăc u ...............................19

Bi uăđ ă3.2:ă

Soăsánhăt ăl ăb nhănhơnăph iănh păvi năđi uătr ăn iătrúă ănhómă1ăvƠă
nhóm 2. ............................................................................................24


DANHăM CăHÌNH
Hìnhă1.1:ăH năch ăl

ngămu iăchoăvƠoămónă năv iăb nhănhơnăsuyătim. ...........11

Hình 2.1. T v n ch đ

năchoăb nh nhân. .......................................................17

Thang Long University Library

TăV Nă
SuyătimălƠătìnhătr ngătimăkhôngăđ ăkh ăn ngăb măcungăc pămáuăchoănhuăc uă
c ăth .ă ơyălƠăh iăch ngăb nhălýăth

ngăg pătrênălơmăsƠng,ălƠădi năbi năcu iăcùngă

c aănhi uăb nhălýătimăm ch nh ăcácăb nhăvanătim,ăb nhăm chăvƠnh,ăb nhătimăb mă
sinh vƠăm tăs ăb nhăkhácăcóă nhăh

ngănhi uăđ nătim [1].

Suy tim làm gi m ho c m t h n s călaoăđ ng c a b nh nhân, nhăh
tâm sinh lý và sinh ho t c aăng

i b nh và là m t trong nh ng nguyên nhân chính

d nă đ n t vong. B nhă nhơnă giaă đo n cu iă th
đi u tr caoăvƠăth

ngăđ n

ng xuyên nh p vi n, ch u chi phí

ng ph i ch thay tim. SuyătimăđangăngƠyăm tăgiaăt ngătrênăth ă

gi iăvƠă ăVi tănamă[6].
ăHoaăK ,ăhi năt iăcóăkho ngă5,7ătri uăng
tri uăng
tr

iăb ăsuyătim.ă T i m có trên 5

i b suy tim, m iăn măcóăkho ng 550.000 ca m i m c và kho ng 250.000

ng h p t vong, v i chi phí cho trri u tr suy tim r t t n kém. Theo H i tim

châu Âu t l m c suy tim vào kho ng 0,4- 2%,ă
ng

c tính có kho ng trên 10 tri u

i b suy tim trên toàn lãnh th Châu Âu [6].
ăVi tănam,ăt ăl ăb nhănhơnă nh păvi năvìăsuyătimăđangăngƠyă m tăgiaăt ng.ă

Suy tim là m t trong nh ngălýădoăthôngăth

ng nh t khi n cho nh ngăng

i

đ

tu i 65 tr lên ph i vào b nh vi n. Các nguyên nhân d năđ năsuyătimălƠăt ngăhuy t
áp, b nhă đ ng m ch vành, các b nh van tim, các b nh c ă tim,ă cácă b nh tim b m
sinh, các r i lo n nh p tim và các b nh n iă khoaă khácă nh ă suyă th n, ti uă đ
c

ng,

ngăgiáp…

Quaăth iăgianădoăx ăv aăh păđ ngăm chăvành,ăt ngăhuy tăáp,ăgánhăn ngăcácă

b nhăvanătim...ăd năđ năsuyătim,ăquáătrìnhănƠyăkhôngăth ăđ oăng

c tuy nhiên quá

trìnhăđi uătr ăgiúpăkéoădƠiăs ăs ngăvƠăc iăthi nătri uăch ngăchoăng

iăb nh.

Trongăcácăph

ngăphápăđi uătr ăsuyătim,ăbi năphápăhƠngăđ uălƠăduyătrìăch ăđ ă

năh pălýăđ ăgi mătri uăch ngălƠăc iăthi nătìnhătr ngăb nh.
ăcácăđ năv ăkhámăngo iătrúătimăm ch,ăvi căt ăv năch ăđ ă năthíchăh păchoă
b nhănhơnăđóngăvaiătròăr tăquanătr ngăđ iăv iăhi uăqu ăđi uătr ăsuyătim:ăb ăthu călá,ă
thu călƠo,ăki mătraăcơnăn ng, ch ăđ ă năgi mămu i,ăh năch ăm ăvƠăcholesterol,ăh nă
ch ăr

uăvƠăd ch.
1


Vaiătròăt ăv năc aăng

iăđi uăd

ngăr tăquanătr ng,ăgiúpăchoăb nhănhơnăth că

hi năch ăđ ă năt tăh n,ăt ătheoădõiăt tăh n,ătuơnăth ăthu căt tăh n.
Hi năt iăchúngătôiăch aăth yăcóănghiênăc uănƠoă ăVi tăNamăv ăv năđ ănƠy.ă
Chínhăvìă v y,ă nh mă tìmă hi uă m tă v nă đ ă cònă m iă m ă ăVi tă Nam,ă chúngă tôiăti nă
hƠnhăđ ătƠi:
“K t qu c a vi c t v n ch đ
suy tim đ

n nh t và tuân th đi u tr cho bênh nhân

c đi u tr ngo i trú t i vi n Tim M ch b nh vi n B ch Mai n m 2015”

v iăhaiăm cătiêuăsau:
1. Kh o sát tình hình th c hi n ch đ
tr c a b nh nhân suy tim đ

n và s t theo dõi, tuân th đi u

c đi u tr ngo i trú

Vi n Tim M ch,

B nh Vi n B ch Mai.
2.

ánh giá hi u qu c a vi c tuân th ch đ
đi u tr c a các b nh nhân suy tim đ

n, s t theo dõi, tuân th

c đi u d

ng t v n.

2

Thang Long University Library


CH

NGă1

T NG QUAN

nhăngh a suy tim:

1.1.

SuyătimălƠătr ngătháiăb nhălý,ătrongăđóăc ătimă m tăkh ăn ngăcungă c pă máuă
theoănhuăc uăc ăth ,ălúcăđ uăkhiăg ngăs căr iăsauăđóăc ăkhiăngh ăng iă[1].
Khiă c ă th ă khôngă đ
d chăs ăđ

că cungă c pă máuă đ yă đ ă thìă cácă c ă ch ă th nă kinhă th ă

căho tăhóaăđ ăt iăphơnăb ămáuăchoăphùăh păv iăho tăđ ngăch căn ngăc aă

cácăc ăquan.ăCóăth ăcoiăđơyălƠăm tăc ăch ăbùătr ăc aăc ăth ănh ngăđ năm tălúcănƠoă
đóătri uăch ngăsuyătimătrênălơmăsƠngăs ăn ngăh nălênătrongăquáătrìnhăti nătri năc aă
b nhă[1].

Có haiălo iăsuyătim:ăsuyătimătơmăthuăvƠăsuyătimătơmătr

ng.ăTrongăsuyătimă

tơmăthuăkh ăn ngăcoăbópăc aătimăb ăsuyăgi mădoăđóălƠmăgi măcungăl
trongăsuyătimătơmătr

ngătim.ăCònă

ngăth ătíchămáuăđ ăđ yătơmăth tăt iăth iăkìătơmătr

ngăb ăsuyă

gi măd năt iăkhôngăđ ăcungăc pămáuăchoăth iăkìătơmăthuăvƠăh uăqu ăc ngălƠmăgi mă
cungăl

ngătimă[5].

1.2. SinhălỦăb nhăc aăsuyătim:
SuyătimălƠătìnhătr ngălơmăsƠngăthayăđ iăr tănhi u,ătùyăthu căvƠoănguyênănhơnă
gơyăraăsuyătim,ăth iăgianăc aăsuyătim,ăm căđ ăc aăsuyătimăvƠăth ăc aăsuy tim. Trong
tr

ngăh păsuyătimăcungăl

ngăth p:ăch căn ngăcoăbópăc aătimăgi măvƠăs ăt

iămáuă

choăcácăc ăquanăs ăgi măvƠăho căápăl căđ ngăm chăgi m.ăC ăth ăs ăcóăcácăc ăch ă

bùătr ăđ ăduyătrìăhuy tăápăđ ngăm chăvƠăc iăthi năch căn ngăcoăbópăc aătimă[1].
1.2.1. Các y u t

nh h

ng đ n Cung l

Ch căn ngăhuy tăđ ngă(cungăl

ng tim: [5]

ng tim) c a tim ph thu c vào 4 y u t : ti n

gánh, h u gánh, s căcoăbópăc ătimăvƠănh p tim.

3


Ti n gánh: lƠăđ kéo dài c a các s iăc ătimăsauătơmătr
thu c vào l

ng máu d n v th tăvƠăđ

tâm th tăthìătơmătr

ng,ăti n gánh ph

c th hi n b ng th tích và áp l c máu trong

ng.

H u gánh: là s c c n mà tim g p ph i trong quá trình co bóp t ng máu,
đ ngăhƠngăđ u là s c c n ngo i vi, h uăgánhăt ngăthìăt căđ các s iăc ătimăgi m, do
đóăth tích t ng máu trong thì tâm thu gi m.
S c co bóp c tim: s căcoăbópăc ătimălƠmăt ngăth tích t ng máu trong thì
tâm thu, s căcoăbópăc ătimăch u nhăh
l

ng c a th n kinh giao c mătrongăc ătimăvƠă

ngăcathecholaminăl uăhƠnhătrongămáu.
T n s tim: t n s timăt ngăs t ngăcungăl

c a th n kinh giao c mătrongătimăvƠăl

ng tim, t n s tim ch u nhăh

ng

ngăcathecholaminăl uăhƠnhătrongămáu.

1.2.2. Các c ch bù tr bao g m [3]:
-

C ăch ăFrank-Starling:ăgiúpălƠmăt ngăti năt iăd năđ năt ngăs căcoăbópăc ătim,ă

duy trìăch căn ngăb măc aătim.ă
-

Phìăđ iăc ătim:ăt ngăkh iăl

ngăcoăbópăc aăc ătimăđ ăt ngăs căcoăbóp,ăduyătrìă

ch căn ngăb măc aătim.ă
-

Ho tăhóaăh ăth năkinhăgiaoăc m:ălƠmăt ngăn ngăđ ăcatecholamineătrongămáu,ă

d năđ năt ngănh pătim,ăt ngăs căcoăbópăc ătimăvƠăgơy coăm ch.ă
-

Ho tă hóaă h ă Renin-Angiotensin-Aldosteroneă (RAA):ă lƠmă t ngă n ngă đ ă

AngiotensinăIIătrongătu năhoƠn,ăđơyălƠăch tăcoăm chăm nh,ăvƠăgơyăgi ămu iăn

c,ă

giúpăt ngăti năt iăvƠăt ngăs căcoăbópăc ătim.ă
-

T ngă ti tă Arginine-Vasopressin:ă t ngă ti tă vasopressină c aă tuy nă yênă lƠmă coă

m chăvƠăgi ăn

c.ăChínhăvìăv yălƠmăt ngăti năt i,ăgiúpăc iăthi năcungăl

ngătim.ă

4

Thang Long University Library


-

T ngăti tăcácăpeptidăt ngăth iănatriăc aătơmănh ăvƠătơmăth tă(ANP,ăBNP):ăgơyă

dưnăm chăvƠăl iăti uă(t ngăth iănatri).ăC ăch ăbùătr ănƠyăgiúpăc ăth ăgi m b tăl
mu i-n
-

ngă

că ăđ ngădoăcácăc ăch ăbùătr ăkhácăgơyănên.ă

T ngăti tăcácăendothelin:ăđơyălƠăch tăcoăm chăm nh.ă
Cácă c ă ch ă bùă tr ă nƠyă r tă h uă íchă choă timă trongă giaiă đo nă đ u,ă nh mă giúpă

lƠmă t ngă s că coă bópă c ătim,ă t ngă cungă l

ngă timă vƠă duyă trìă huy tă ápăđ ngă m ch.ă

Tuyănhiên,ăcácăc ăch ăbùătr ănƠyăch ăduyătrìăđ

cătrongăth iăgianăng n,ăsauăđóăcácă

c ăch ăbùătr ănƠyăb ăho tăhóaăquáăm căvƠăgơyănênătìnhătr ngăsuyătimăsungăhuy tătrênă
lâm sàng.
1.3. Nguyên nhân [5].
1.3.1. Nguyên nhân c a suy tim trái:

- Các b nhăc ătim,ănh i máu c ătim,ăc nănh p nhanh k ch phát trên th t,ăc nă
cu ngăđ ngănh ,ărungănh ănhanh,ătimăb m sinh, viêmăc ătimădoănhi măđ c, nhi m
trùng, Blocă nh ă th t, t ngă huy tă ápă đ ng m ch, h , h pă vană đ ng m ch ch đ nă
thu n hay ph i h p, h păeoăđ ng m ch ch .
1.3.2. Nguyên nhân c a suy tim ph i:
- H păvanăhaiăláălƠănguyênănhơnăth

ng g p nh t.

- Các b nh ph i m nă tínhă nh :ă henă ph qu n, viêm ph qu n m n,ă laoă x ă
ph i, giãn ph qu n.
- Nh i máu ph i gây tâm ph c p, gù v o c t s ng, d d ng l ng ng c, viêm
n i tâm m c nhi m trùng, t năth

ngăvanăbaălá.

- B nh tim b măsinhănh :ăt ch ngăFallot,ăthôngăliênănh ,ăthôngăliênăth t.
- M t s nguyên nhân ít g pănh ăuănh yănh ătrái...
1.3.3. Nguyên nhân c a suy tim toàn b :
- Ngoài 2 nguyên nhân trên c a suy tim d năđ n suy tim toàn b , còn g p các
nguyên nhân sau:
- Các b nhăc ătimăgiưn.
- Suy tim toàn b doăc

ng giáp tr ng.

- Thi u vitamin B1, thi u máu n ng.
5

1.4. Tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a suy tim [3].
1.4.1. Suy tim trái:
* Tri u ch ng lâm sàng:
Tri u ch ng c n ng: có 2 tri u ch ng chính: khó th và ho.
Khó th là tri u ch ngăth

ng g p nh t.ăLúcăđ u khó th khi g ng s c, v

sau khó th t ngăc n,ăcóăkhiăkhóăth đ t ng t, khó th t ngăd n.
Ho hay x yăraăvƠoăbanăđêmăkhiăb nh nhân g ng s c,ăđôi khiăđ m có l n máu.
Tri u ch ng th c th : khám tim nhìn th y m m tim l ch v phía bên trái,
ngheă đ

c các tri u ch ng có th phát hi nă đ

NgoƠiăraăcònăngheăđ

c nguyên nhân c a suy tim trái.

c m t ti ng th i tâm thu nh

m mătim,ăđóălƠăd u hi u c a

h vanăhaiăláăc ăn ng.
Khám ph i: ngheăđ
tim có th ngheăđ

c ran m

c haiăđáyăph i.ăTrongătr

ng h păc năhenă

c nhi u ran rít, ran m c haiăđáyăph iădơngălênăđ nh ph i.

Huy t áp: huy t áp t iăđaăbìnhăth

ng hay gi m, huy t áp t i thi uăbìnhăth

ng.

* Tri u ch ng c n lâm sàng:
X quang tim ph i (phim th ng): tim to, nh t là các bu ngă timă bênă trái,ă nh ă
trái l năh nătrongăh hai lá, th t trái giãn bi u hi năcungăd

i trái ph ng và dày ra,

ph i m nh t là vùng r n ph i.
i n tâm đ : có th t ngăgánhătơmătr

ngăho c tâm thu th t trái. Tr c trái,

dày th t trái.
Siêu âm tim: kíchăth

c bu ng tim trái giãn to, siêu âm còn cho bi tăđ

co bóp c aăváchătimăc ngănh ăđánhăgiáăchínhăxácăđ

cs

c ch căn ngăc a th t trái.

Th m dò huy t đ ng: cóăđi u ki n thông tim ch p m ch,ăđánhăgiáăchínhăxácă
m căđ n ng nh c a m t s b nh van tim.
1.4.2. Suy tim ph i:
* Tri u ch ng lâm sàng:
Tri u ch ng c n ng:
Khó th nhi u hay ít tu theo m căđ suy tim, khó th th

ngăxuyên,ănh ngă

khôngăcóăc năkhóăth k chăphátănh ăsuyătimătrái.
Xanh tím nhi u hay ít tu theo nguyên nhân và m căđ c a suy tim ph i.
6

Thang Long University Library


Tri u ch ng th c th : ch y u là

máu ngo i biên, th hi n:

Ganătoăđ u, b tù, m t nh n, năđauăt c,ăkhiăđi u tr tích c c b ng tr tim và
l i ti u gan s nh l i, h tăđi u tr gan to ra g iălƠăđƠnăx p, cu i cùng vì
ngày gan không thu nh l iăđ

máu lâu

c g iălƠăx ăganătim.ăGanăcóăđ căđi m là b s c, m t

đ ch c.
T nhăm ch c n i to, ph n h iăganăt nhăm ch c (+)
Áp l căt nhăm chătrungă
Phù m mălúcăđ u
kèm theo c tr

t ăth 450.

ngăvƠăápăl căt nhăm ch ngo iăbiênăt ng cao.

haiăchiăd

i v sauăsuyătimăth

ng phù toàn thân, có th

ng, tràn d ch màng ph i.

Ti uăít,ăl

ngăn

c ti u kho ng 200-300 ml trong 24 gi .

Khámă tim:ă ngheă đ

c nh p tim nhanh, có khi có ti ng ng a phi ph i, có th

c ti ng th i tâm thu van ba lá do h baăláăc ăn ngădoăgiưnăbu ng th t ph i.

ngheăđ

Huy tăápăđ ng m ch t iăđaăbìnhăth

ng, huy t áp t i thi uăt ng.

* Tri u ch ng c n lâm sàng:
X quang tim ph i: ph i m ,ăcungăd

i ph i giãn, m m tim h ch lên do th t

ph i giãn. Trên phim nghiêng trái m t kho ngăsángăsauăx

ngă c.

i n tâm đ : tr c ph i, dày th t ph i.
Siêu âm tim: ch y u th t ph i giãn to, trong nhi uătr

ng h p th yăt ngăápă

đ ng m ch ch .
Th m dò huy t đ ng: áp l c cu i k tơmătr
m ch ch th

ngăth t ph iăt ng,ăápăl căđ ng

ngăt ng.

1.4.3. Suy tim toàn b : Bi u hi n các tri u ch ng nh :

- B nh nhân khó th th

ng xuyên, phù toàn thân.

- T nhăm ch c n i to.
- Áp l căt nhăm ch t ngăcao.
- Gan to nhi u.
- Huy t áp t iăđaăgi m, huy t áp t i thi uăt ng.
- Tim to toàn b trên phim ch p X quang tim ph i.
-

i nătơmăđ : có th bi u hi n dày c hai th t.

7


1.5.ăPhơnăđ suy tim theoăNYHAă(H iăTimăM chăNewăYork)ă[1].
Thông d ng hi nănay,ăđ
1

2

3
4

căchiaălƠmă4ăđ :

B nh nhân có b nhă timă nh ngă khôngă cóă tri u ch ngă c ă n ngă nƠo,ă
ho tăđ ng th l c v năbìnhăth

ng.

Các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi n khi g ng s c, h n ch ho tăđ ng
th l c.
Các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi n ngay c khi g ng s c nh , làm h n
ch ho tăđ ng th l c.
Các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi năth

ng xuyên k c khi ngh ng i.

1.6. i u tr suy tim [1].
- Ngh ng iălƠăquanătr ng,ătrongătr
ngh ng iăt iăgi

ng.

- Khôngăđ
- T ngă c

ng h p suy tim n ng ph i cho b nh nhân

căđ b nh nhân g ng s cănh ălênăc u thang, mang v t n ng...
ng s coă bópă c ă timă b ng các thu c: digitalis (digoxin) có tác

d ngăt ngăs căcoăbópăc ătimăvƠălƠmăch m nh pătimădoăđóălƠmăt ngăcungăl

ng tim.

Digitalis cho v aăđ vƠăchoăthêmăkaliăđ tránh ng đ c.
- Khiăđi u tr digital c năl uăýăd u ch ng ng đ cădigitalănh :

- B nh nhân nôn m a,ăđau b ng, m m t,ănhìnăđôi,ăđ i ti n phân l ng.
- Ngo i tâm thu th t nh păđôiăhayăácătính.
- Ho c nh pătimăt ngăv tălênă(trongăkhiăđangădùngădigital)ăho c ch m l i v i
blocănh ăth t, ho c nh p b n i.
- H n ch

máu tu n hoàn b ng các thu c l i ti u: có nhi u lo i l i ti u

nh ngă trongă suyă timă th

ng dùng 3 lo i: hydrochorothiazid, furosemid, aldacton.

Khi dùng thu c l i ti u ph i cho b nh nhân u ng kali vì thu c l i ti u làm m t kali.
- H n ch n
ngày. Ch đ
vƠăđ IVăl

c u ng,ăl

ngăn

căđ aăvƠoăc năc vƠoăl

nănh t mu i,ăsuyătimăđ I,ăđ IIăl
ng mu iă năd

ng mu iă năd

ngăn

c ti u hàng

iă2ăgă/ngƠy,ăđ III

i 0,5 g/ngày.

8

Thang Long University Library


B ng 1.1. Các thu c dùng đi u tr suy tim trái c p [1].
Thu c

C ăch

Tácăd ngăsinhălỦ

Hi uăqu ăđi uătr

L i ti u:
*Furosemide 40- 80mg

L iăti u

Gi măti năgánh

Ch ngăphùăph i

t nhă Gi măti năgánh

Ch ngăphùăph i

Gi măti năgánh

Ch ngăphùăph i

Gi m ti n gánh

Ch ngă phùă ph iă

Giãn m ch:
*Morphin5-10mg
TM, TB, TDD.

Dưnă
m ch

*Trinitrin:10-150(g/phút
TTM, các d nă ch tă nitrată Dưnăt nhăm ch
ng m,ău ng.
*Nitroprusside:
25-150 (g/phút)

Dưnă ti uă đ ngă vƠăh uăgánh

vƠă t ngă l uă l

m ch và t nhă

tim

ngă

m ch
T ng co bóp c tim:
*Dobutamine:
250-750 (g/phút)

Gi ngă
c m

*Dopamine: 100- Gi ngă
600 (g/phút)

giaoă T ngăcoăbópătim

T ngă l uă l

ngă

tim
giaoă T ng co bóp

tim, T ng l u l ngă
gi mă h uă gánhă (li uă tim, t ng huy tă
th p),ăt ngăh uăgánhă ápă(li uăcao).

c m

(li uăcao).
*Digital
(lanatoside C, digoxine)

Ch ng phù ph iă
că ch ă b m T ng co bóp tim
Na-K ATPase gi m ti n gánh và lƠmăgi măápăl că ă
h uăgánh.

1ă ngăt nhăm ch

9

ph i.


B ng 1.2. Phác đ đi u tr theo 4 đ suy tim m n tính [1].
Giaiăđo năsuyătimă
(NYHA)
ăI

Ph

ngăphápăkinhăđi n

Khôngăđi uătr

- H năch ăth ăl c

- Ch ăđ ă năkiêngămu i

- Ch ăđ ă năkiêngămu i

- Digital
+ă

-Digitală

ngăphápăthayăth

Khôngăđi uătr

- H năch ăth ăl c
ăII

Ph

L iă

ti uă

(Thiazid)
- Digitală+ăL iăti uăquai.

- L iăti uă+ă CMCăho c
-L iăti uă+ giưnăm ch
- L iăti uă+ă CMCăho că
- Giưnăm ch + Digital ho c
- L iăti uă+ă CMCăho c

ăIII

- Digitală +ă L iă ti uă +ă giưnă - Giưnăm ch +ăthu cătr ătim.
m ch
- Digitală +ă L iă ti uă + giãn
m ch +ăThu cătr ătimăm i,

ăIV

Ghép tim
1.7. Nguyên t c xây d ng ch đ
Tr

- Ch năbêta?
- Ghép tim.

nănh t cho b nh nhân suy tim [6].

c h t c n l u ý: 1g mu iă nă(Nacl)ăch aă400mgănatri.ăNh ăv y 1 thìa cà

phê mu iăcóăđ nă2gănatri.ăTrongăkhiăđó,ănhuăc u t i thi u ch c n 400mg natri, t c
1g mu i/ngƠyă đưă cóă đ trong b aă nă đ th t, cá, rau, qu (trong ch đ
th

ng có kho ng 3-6gănatriăt

canh ch a nhi uănatriăd

ngăđ

nă thôngă

ngă8-15g mu iă n).ăNênănh m chính, b t

i d ngănatriăglutamatănênăkhôngădùngăđ ch bi n th că nă

cho b nh nhân suy tim.
Ch đ

nănh t, hoàn toàn không dùng mu i b t canh, m chính,ăn

cm m

r t quan tr ngăđ i v i b nh nhân suy tim.

10

Thang Long University Library


Hình 1.1: H n ch l
Ch đ

ng mu i cho vào món n v i b nh nhân suy tim.

n nh t hoàn toàn: 200-300mgănatri/ngƠyăt

ngăđ

ngă9-13mmol

natri/ngƠy.ă Cóăđ trong th c ph m b aă n.ă Doăđó,ăch bi n c n: hoàn toàn không
dùng mu i, m chính, b tă canh,ă n

c m m trong ch bi n kh u ph n; ch n th c

ph măítănatriănh ăg o tr ng, khoai c , rau, qu ng t, th t, cá, tr ngă năc lòng tr ng;
khôngă năs aănguyênă kem,ăđ h p, các th că năn

ng, rán, xào, mu i,ă

p, bánh

m vì ch a nhi u mu i.
Ch đ

n nh t: 400-700mgănatri/ngƠy,ăt

ngăđ

ngă18-30mmol natri/ngày

t c 1-2g mu i. Khi ch bi n ch c n cho 1g mu iă năho că1ăthìaăconăn

cm mm t

ngày. Ngoài ra có g nă 1gă trongă ng ă c c, rau qu c a kh u ph n; Ch n th că nă ítă
natri, b các th că năch bi n s n,ăđ h p, s a nguyên kem vì nhi u mu i.
Ch đ

n nh t v a: 800-1.200mgă natri/ă ngƠy,ă t

ngă đ

ngă 35-50mmol

natri t c 2-3g mu iă n/ngƠy.ă Cho 2g mu iă n/ngƠyă ho că 2ă thìaă cƠă phêă n

c

m m/ngày. Ngoài ra có kho ng g n 1g trong rau qu , th că nă c a kh u ph n;
Không dùng th că nă giƠuă mu iă nh ă bánhă m , s a nguyên kem, phoă mai,ă đ h p,
th că năn

ng,ă

p s n.

11


Xin gi i thi u m t m u th c đ n cho b nh suy tim còn bù
( Ch đ
Gi

n

Th 2 + 5

Th 3 + 6+ CN

- S aăchuaăđ uăt

ngă - S aăchuaăđ uăt

200 ml.
7 gi

(đ uă
đ

nănh t v a)
Th 4 + 7
ng t

200ml.
t

ngă

20g, - Bánh m 50g.

S aă chuaă đ u
ngă200ăml.

- Bánh m 50g.

ng 20g).

- Bánh m 50g.

- C măg o t 130g.

- C măg o t 130g.

- C măg o t 130g.

- khoai tây h m th t - B p c i xào 200g, - Bí xanh lu c b
bò.
11gi

n

d u 5g.

(Khoai tây 100g, b p - Th t n că b mă viên, -Tr ngăđúcăth t.
c i 50g, th t bò 50g, h p.

(tr ng v t ½ qu ,

d u 5g).

(th t n c 50g).

th t n c 20g, d u

- Cam 1 qu 200g.

- Chu i tiêu chín 2 5g)

-C măg o t 120g.

qu .

- Cam 1 qu 200g.

- C măg o t 120g.

- C măg o t 120g.

- Rau c i tr ng xào - Giá xào.
16 gi

c 200g.

- Rau xào.

(giáăđ 100g, th t n c - Cá om.

th t bò.

(rau c i 100g, th t bò 50g, d u 10g)

(cáă đ ng 150g, d u

20g, d u 10g).

10g).

- Cá h p 100g.

- Tr ng p la 1 qu .
20 gi

Giá tr
dinh
d

ngc a

th căđ n

Bánh quy ho c bánh Bánh quy ho c bánh Bánh quy ho c bánh
đ u 50g.
-

đ u 50g.

đ u 50g.

m: 60g ( calo t đ m: 13,7%).

-

Ch t béo: 30- 60g ( calo t ch t béo: 17,6%).

-

B tăđ

-

Mu iăd

iă3g,ăítăn

-

N ngăl

ng: 1.600- 1.800kcalo.

ng: 350g ( calo t b tăđ

ng: 68,7%).

c.

12

Thang Long University Library


Ba ch đ

nănh t này tùy theo b nh c nh lâm sàng mà áp d ng và d a theo

đápă ng c a t ngăng
T ng s n ng l
ch đ

i b nhăđ thayăđ i t ch đ này sang ch đ khác.
ng/ngày nên có cho ch đ

nănh t: 1.400kcal, ch đ

n nh t hoàn toàn: 1.200kcal,

nănh t v a: 1.600kcal

1.8. Tình hình suyătimătrênăth ăgi iăvƠă ăVi tăNam:
SuyătimălƠătìnhătr ngătimăkhôngăđ ăkh ăn ngăb măcungăc pămáuăchoănhuăc uă
c ăth .ăSuyătimăđangăngƠyăm tăgiaăt ngătrênăth ăgi iăvƠă ăVi tăNam.ă
1.8.1. Th Gi i:
T i châu Âu trên 500 tri u dân, t n su tăsuyătimă
là có t 2 tri uăđ n 10 tri uăng
tri uăng

căl

ng t 0,4-2%ăngh aă

i b suy tim. T i Hoa K , con s

căl

ng là 5,7

iăsuyătimătrongăđóă400.000ăcaăm i m iăn m.ăT n su t chung là kho ng 1-

3% dân s trên th gi i và trên 5% n u tu i trên 75.

1.8.2. Vi t Nam:
ă Vi nă Timă M chă Qu că Giaă Vi tă Nam,ă suyă timă m tă trongă nh ngă nguyênă
nhơnăhƠngăđ uăd năđ nănh păvi n.

13


CH
IăT
2.1.

iăt

NGăVÀăPH

NGă2
NGăPHỄPăNGHIểNăC U

ng nghiên c u:

- 102 b nhă nhơnă đ
B chăMai,ăđ

c ch nă đoánă suyă timă t i Vi n Tim M ch, B nh Vi n

c theo dõiăvƠăđi u tr ngo i trú t i đ năv khámăvƠăt ăv n Tim M ch

theo yêu c u, Vi n Tim M ch.
2.1.1.Tiêu chu n l a ch n:
Các b nhănhơnăđ

c ch năđoánăsuyătimătheoătiêuăchu n c a H i Tim New York.

* Theo H i Tim M ch New York:
Thông d ng hi nănay,ăđ

c chia lƠmă4ăđ :

1: b nh nhân có b nhătimănh ngăkhôngăcóătri u ch ngăc ăn ngănƠo,ăho t
đ ng th l c v năbìnhăth

ng.

2: các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi n khi g ng s c, h n ch ho tăđ ng th l c.
3: các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi n ngay c khi g ng s c nh , làm h n
ch ho tăđ ng th l c.
4: các tri u ch ngăc ăn ngăxu t hi năth

ng xuyên k c khi ngh ng i.

2.1.2. Tiêu chu n lo i tr :
Các b nh nhân suy tim n ng ph i nh p vi năđi u tr n i trú.
B nhănhơnăkhôngăđ ngăýăthamăgiaăvƠoănghiênăc u.
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi mănghiênăc u
- Th iăgianănghiênăc u:ăt ăthángă3/2015ăđ năthángă10/2015.
-

aăđi mănghiênăc u:ăVi năTimăM chăQu căGiaăb nhăvi năB chăMai.

2.3. Thi tăk ănghiênăc u:ă

Ph
2.4. Cácăb
B

ngăphápănghiênăc u soăsánhăđ iăch ngăvƠăcanăthi p.
c ti n hành nghiên c u:
c 1:

Các b nhănhơnăđ uăđ
B

c h i b nh,ăđoăhuy t áp, nh p tim, làm b nh án theo m u.

c 2: Các b nhănhơnăđ

Nhóm 1: 52 b nhănhơnăđ
n,ăcáchădùngăthu căsauăkhiăđ

c chia làm 2 nhóm:
căđi uăd

ngăt ăv n v thayăđ i l i s ng, ch đ

c bác s ăkêăđ năvƠăh

ng d n.

14

Thang Long University Library

Nhóm 2: 50 b nh nhân đ
đi uăd

că bácă s ă kêă đ nă vƠă h

ngăt ăv n thêm v thayăđ i l i s ng, ch đ

bácăs ăkêăđ năvƠăh
B

ng d nă nh ngă khôngă cóă

năvƠăcáchădùngăthu c sau khi

ng d n.

c 3:

H n b nh nhân khám l i theo h n c aăbácăs ăsau 3 tháng.
B

c 4:
ánhăgiáăb nh nhân sau 3 tháng.

2.5.ăQuyătrìnhăđánhăgiáăvƠăt ăv n cho b nh nhân suy tim c aăđi uăd

ng:

2.5.1. H i b nh:
Khi ti p xúc v i m t b nhă nhơnă đ
d

c ch nă đoánă lƠă suyă tim,ă ng

ng h i b nh nhân b ng nh ng l i nói nh nhàng, d hi u, d tr l i.
B nhănhơnăđ

c ch năđoánăsuyătimăt bao gi ?

Có m c b nhăgìăcóăliênăquanăđ n b nh tim m ch không?
B nhănhơnăđưădùngăthu căgìăch a?ăCóăđápă ng v i thu căđóăkhông?
Có b ph n ng v i thu c nào không?
S l

ngăn

c ti u trong ngày là bao nhiêu?

Có b khó th không?
Có b xanh tím không?
Khó th khiăbìnhăth

ng hay khi g ng s c?

2.5.2. Quan sát:
Màu da, s c m t, móng tay, móng chân.
Tình tr ng tinh th n.
Quanăsátăt nhăm ch c .

Ki u th , nh p th , v tríătimăđ p

ng c.

Tình tr ng phù toàn thân, mí m t và m t cá.
2.5.3. Th m khám:
L y m ch, nhi t, huy t áp, nh p th .
Nghe nh p tim, ti ng tim.
Nghe ph i.
Khám xem gan có l n không?
Khám các bi n ch ng và tri u ch ng b tăth
Khám phù

chân.

15

ng trên b nh nhân.

iă đi u


2.5.4. Thu th p các d ki n:
S y b , gi y ra vi n l nătr

c, gi y chuy n vi n, các xét nghi m.

Các thu c s d ng và cách s d ng thu c.
Ch năđoánăđi uăd

ng

M t s ch năđoánăđi uăd
Khó th doăt ngăápăl c

ng có th g p

b nh nhân suy tim:

ph i.

Xanh tím do gi măđ bão hoà oxy máu.
S l

ngăn

c ti u ít do gi m tu n hoàn hi u d ng.

Nguyăc ăphùăph i c p do suy tim trái.
Nguyăc ăb i nhi m ph i do

máu

ph i.

L p k ho chăch măsóc
2.5.5. Ch m sóc c b n:
Ch đ ngh ng i:ăb nh nhân n m
Ch đ

t ăth n a n m, n a ng i.

nău ng.

V n đ ng nh nhƠngăngoƠiăc năkhóăth .
2.5.6. Th c hi n y l nh:
H

ng d n b nh nhân dùng thu c theo y l nh.

Làm các xét nghi măc ăb n.
2.5.7. Theo dõi:
Theo dõi m ch, nhi t, huy t áp, nh p th , ki u th .
Theo dõi tình tr ng tinh th n.
Theoădõiăl

ngăn

c ti u trong 24 gi .

Theo dõi tình tr ng phù, tính ch t c a gan.
Theo dõi các xét nghi m, các tác d ng ph c a thu c (digoxin).

16

Thang Long University Library


2.5.8. Giáo d c s c kho :
Ch đ

nău ng, ngh ng i.

Hình 2.1. T v n ch đ

n cho b nh nhân.

Laoăđ ng và v năđ ng.
Dùng thu c và táiăkhámăđ nh k .
Th c hi n k ho chăch măsóc
2.5.9. Th c hi n ch m sóc c b n:
H

ng d n b nh nhân:

- Ngh ng iătuy tăđ i t iăgi

ngătheoăt ăth n a n m n a ng iătrongătr

ng

h p suy tim n ng.
- C n gi m ho c b h n các ho tăđ ng g ng s c.
- Ch đ

nănh t d

i 0,5g mu i/ngƠyătrongătr

- Cácătr

ng h p khác dùng r t h n ch mu i 1-2 g/ngày.

ng h p suy tim n ng.

- nănhi u hoa qu đ t ngăvitaminăvƠăkali:ăchu i tiêu, cam.
- H n ch u ngăn

c: d aăvƠoăl

ngăn

c ti u trong 24 gi đ u ngăbùăn

- Khuyên b nh nhân nên xoa bóp và làm m t s đ ng tác
haiăchiăd

c.

các chi, nh t là

iăđ làm cho máu ngo i vi v tim d dƠngăh n,ăgi m b tăcácănguyăc ăgơyă

t c m ch, v năđ ng nh nhàng không gây m t.

17