Đạo đức như gốc của cây, ngọn nguồn của cuộc sống, sức mạnh của con người sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa

Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

LỜI CẢM ƠN
Trong q trình nghiên cứu đề tài này tơi gặp khơng ít những khó
khăn nhưng nhờ sự cố gắng nỗ lực của bản thân, đặc biệt là sự giúp đỡ
nhiệt tình của các thầy cơ giáo cùng với sự động viên, cổ vũ của bạn bè,
người thân đã giúp tơi hồn thành được đề tài này.
Qua đây cho tơi gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cơ giáo trong
khoa Giáo dục Mầm non, các anh chị thư viện đã tạo điều kiện cho tơi
nghiên cứu đề tài. Đặc biệt, cho tơi bày tỏ long biết ơn sâu sắc tới cơ giáo
Phạm Quỳnh Hương, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tơi trong q
trình thực hiện đề tài. Tơi xin gửi lời cảm ơn tới ban giám hiệu cùng tồn
thể giáo viên mẫu giáo trường mầm non Hướng Dương – Tp. Nha Trang đã
nhiệt tình cộng tác tạo điều kiện cho tơi có thể hồn thành đề tài. Tơi cũng
xin cảm ơn tất cả bạn bè, người thân đã giúp đỡ, động viên, khuyến khích tơi
nỗ lực hồn thành đề tài nghiên cứu của mình.
Mặc dù, tơi đã cố gắng hết sức xong đây là lần đầu tiên tơi tập dượt
cơng tác nghiên cứu khoa học nên chắc chắn khơng tránh khỏi những thiếu
sót, rất mong q thầy cơ cùng tồn thể các bạn nhận xét, đóng góp ý kiến để
đề tài này được hồn thiện hơn.
Kính chúc thầy cơ sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt…
Một lần nữa tơi xin chân thành cảm ơn
Sinh viên:
Cù Thị Hồn

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 1

Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

MỘT SỐ QUY ƯỚC VIẾT TẮT
GDĐĐ: Giáo dục đạo đức
TPÂN : Tác phẩm âm nhạc
H ĐÂN: Hoạt động âm nhạc
HĐDXÂN: Hoạt động diễn xuất âm nhạc
ND GDĐĐ: Nội dung giáo dục đạo đức
PP GDĐĐ: Phương pháp giáo dục đạo đức
HĐ: Hoạt động
HĐC CMĐ HT: Hoạt động chung có mục đích học tập
HĐG: Hoạt động góc

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 2


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

MỤC LỤC
Nội dung
Lời cảm ơn
Một số quy ước viết tắt
Phần I: Những vấn đề chung

Phần II: Nội dung nghiên cứu
Chương I: Cơ sơ lí luận
I.
Giáo dục đạo đức
I.1. Giáo dục
I.2. Đạo đức
I.3. Giáo dục đạo đức
II.
Hoạt động âm nhạc với việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6
tuổi
II.1. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của âm nhạc
II.2. Ý nghĩa giáo dục đạo đức trong các HĐ DXÂN và TPÂN
II.3. Các bước tiến hành việc GDĐĐ cho trẻ thơng qua HĐÂN
II.4. Các u cầu khi GDĐĐ cho trẻ thơng qua HĐÂN
Chương II: Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua
HĐÂN
I.
Vài nét về trường mầm non Hướng Dương – Tp. Nha
Trang
I.1. Về cơ sở vật chất
I.2. Về đội ngũ giáo viên
II.
Thực trạng nhận thức của giáo viên mẫu giáo tại cơ sở về
vấn đề GDĐĐ cho trẻ thơng qua HĐÂN
III.
Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua HĐÂN tại
trường mầm non Hướng Dương – Tp. Nha Trang
III.1. Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua HĐÂN trong
giờ HĐC CMĐ HTÂN
III.2. Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua HĐÂN trong 1

số giờ HĐC khác
III.3. Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua HĐÂN trong
giờ HĐG
III.4. Thực trạng GDĐĐ cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua HĐÂN diễn ra
mọi lúc mọi nơi
IV. Một số biện pháp nâng cao chất lượng GDĐĐ cho trẻ
thơng qua HĐÂN
Phần III: Kết luận – Đề xuất
Phần Phụ lục
Danh mục tài liệu tham khảo
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang
1
2
4
7
7
7
7
8
15
15
16
23
23
25
25
25
26

33
33
37
39
40
42
44
46
66
Trang 3


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

PHẦN I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lí luận:
Đạo đức là cái gốc trong nhân cách tồn diện của mỗi con người.
Từ xưa đến nay vai trò của đạo đức đã được nhiều nhà giáo dục, nhiều triết gia,
nhiều học giả quan tâm và khẳng định: “ Đạo đức như gốc của cây, ngọn
nguồn của cuộc sống, sức mạnh của con người. Sức có mạnh mới gánh được
nặng và đi được xa”
( Hồ Chí Minh).
K.Đ.U-SinxKi cũng khẳng định: “ Tất cả những ai muốn trở thành cơng
dân có ích, trước hết phải học cánh làm người”. Học cách làm người ở đây
chính là tu dưỡng phẩm chất đạo đức của mình, bởi như A-rit-xtơt đã từng nói:
“ Thiên nhiên đã trao vào vòng tay con người một vũ khí đó là sức mạnh trí tuệ
và đạo đức, nhưng con người có thể sử dụng vũ khí đó theo những hướng

ngược lại. Vì thế con ngườ thiếu những ngun tắc đạo đức sẽ là một con
người bất lương và hoang dã, thấp hèn trong những bản năng”.
Những triết lí sâu sắc trên đã khẳng định vai trò của đạo đức và giáo dục
đạo đức đối với q trình hình thành và hồn thiện nhân cách con người. Vì
vậy giáo dục đạo đức cho mọi người là việc làm có tầm quan trọng và rất cần
thiết. Vì đạo đức khơng tự có, đạo đức chỉ được hình thành qua con đường giáo
dục và tự giáo dục. Như chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói:
“ Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”.
Cổ nhân xưa cũng đã dạy:
“ Tre non dễ uốn, tre già nổ đốt”.
“ Bé chẳng vin, cả gẫy cành”
Câu nói ấy của người đời đã khẳng định ý nghĩa to lớn của việc giáo dục
đạo đức cho con người ngay từ thủa còn thơ, đặc biệt là lứa tuổi mầm non. Và
phải coi đây là một vấn đề trung tâm, vì giai đoạn lứa tuổi mầm non là giai
đoạn đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách tồn diện của trẻ
sau này. Có rất nhiều phương tiện để giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non, xong
có một phương tiện khơng thể thiếu đó là âm nhạc. Đối với trẻ âm nhạc là thế
giới đầy cảm xúc, là món ăn tinh thần q giá. Các hoạt động diễn xuất âm
nhạc và nội dung của các tác phẩm âm nhạc mang những nội dung giáo dục đạo
đức cho trẻ. Do đó hoạt động âm nhạc đã trở thành phương tiện giáo dục đạo
đức đạt hiệu quả cao. Như đại thi hào M.GorKi nhận xét: “ Âm nhạc tác động
một cách kì diệu đến tận đáy lòng, nó khám phá ra cái phẩm chất cao q nhất
ở con người”.
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 4


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

2. Cơ sở thực tiễn
Nhận thấy rõ ý nghĩa của âm nhạc đối với việc giáo dục đạo đức cho trẻ,
tại các cơ sở mầm non, âm nhạc đã được sử dụng như một phương tiện hữu
hiệu góp phần giáo dục đạo đức cho trẻ. Âm nhạc ln được tổ chức dưới nhiều
hình thức và được phối hợp trong nhiều hoạt động khác nhau. Hầu hết các giáo
viên cơ sở đều nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của hoạt động âm nhạc
đối với việc giáo dục đạo đức cho trẻ. Dựa trên hoạt động diễn xuất âm nhạc và
nội dung của các tác phẩm âm nhạc giáo viên đã chuyển tải nội dung giáo dục
đạo đức đến trẻ. Tuy nhiên việc giáo dục còn áp đặt, gò bó, thụ động; nội dung
giáo dục còn rất chung chung và giáo điều.
Bản thân tơi là một sinh viên học chun ngành giáo dục mầm non, tơi
đã nhận thức được vai trò giáo dục đạo đức của âm nhạc nhưng tơi vẫn còn
lúng túng và gặp nhiều khó khăn trong q trình khai thác và chuyển tải nội
dung giáo dục đạo đức từ các hoạt động diễn xuất âm nhạc và nội dung tác
phẩm âm nhạc đến trẻ. Chính vì những lý do trên nên tơi đã chọn đề tài này để
nghiên cứu, mong muốn góp phần khắc phục được những hạn chế trên và bản
thân tích lũy được những kinh nghiệm trong việc giáo dục đạo đước cho trẻ.
Đặc biệt đây còn là cơ hội để tơi tập dượt cơng tác nghiên cứu khoa học.

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

- Tìm hiểu cơ sở lí luận có liên quan đến vấn đề giáo dục đạo đức cho trẻ mầm
non thơng qua hoạt động âm nhạc.
- Nghiên cứu thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua hoạt
động âm nhạc.
- Tích lũy kinh nghiệm trong việc giáo dục đạo đức cho trẻ.
- Rèn khả năng nghiên cứu khoa học.

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU
III.1. Đối tượng nghiên cứu:
Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi.
III.2. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động âm nhạc.

IV. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
- Giáo viên đã nhận thức được vai trò và ý nghĩa của hoạt động âm nhạc đối với
việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo.
- Giáo viên chưa biết cách khai thác nội dung giáo dục từ các hoạt động diễn
xuất âm nhạc và tác phẩm âm nhạc.
- Việc giáo dục đạo đức cho trẻ còn áp đặt, gò bó, thụ động; nội dung giáo dục
còn chung chung và giáo điều.

V. NHIỆM VỤ NGHIÊM CỨU
- Tìm hiểu một số vấn đề về cơ sở lí luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua
hoạt động âm nhạc.
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 5


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

- Đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo
đức cho trẻ thơng qua hoạt động âm nhạc.

VI. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
VI.1 Về quy mơ: Hoạt động âm nhạc của trẻ 5 -6 tuổi.
VI.2. Về khơng gian: Nhóm lớp mẫu giáo lớn ( 5 – 6 tuổi) trường Mầm non
Hướng Dương – Tp. Nha Trang.
VI.3. Về thời gian: 5 tháng ( từ 11/2008 đến 4/2009)

VII. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp đọc sách, nghiên cứu tài liệu, truy cập Internet nhằm tìm hiểu,
tổng hợp một số vấn đề về cơ sở lí luận có liên quan đến đề tài.
- Phương pháp điều tra, phỏng vấn nhằm tìm hiểu nhận thức của giáo viên về ý
nghĩa của việc giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non và tầm quan trọng của âm
nhạc đối với việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi.
- Phương pháp quan sát, đàm thoại, trò chuyện, trao đổi để phân tích thực trạng
giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp thống kê để thu thập thơng tin về các số liệu liên quan đến thực
trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp để đánh giá và đưa ra kết luận về thực trạng
giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm để đề xuất một số biện pháp nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 – 6 tuổi thơng qua hoạt động âm
nhạc.

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 6


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I:Cơ sở lý luận
I.Giáo dục đạo đức
I.1.Giáo dục
I.1.1.Khái niệm
- Hiểu theo nghĩa rộng: Giáo dục là một hoạt động có mục đích, có tổ
chức, có kế hoạch giữa nhà giáo dục và người được giáo dục, nhằm hình thành
ở người được giáo dục một cách tự giác, tích cực, độc lập, những quan điểm,
niềm tin, định hướng giá trị lí tưởng xã hội chủ nghĩa, những động cơ, thái độ,
kĩ năng, kĩ xảo, thói quen đối xử trong các quan hệ chính trị, đạo đức, pháp
luật…thuộc các lĩnh vực đời sống xã hội.
- Hiểu theo nghĩa hẹp: Giáo dục là bộ phận của q trình sư phạm tồn
vẹn, chức năng của giáo dục là xây dựng ý thức, tình cảm, hành vi đạo đức
đúng đắn cho người được giáo dục.
I.1.2.Tầm quan trọng của giáo dục
Giáo dục đào tạo con người, mà con người lại là mục tiêu, là động lực
cho sự phát triển, vì vậy đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển. Chính
vì thế Đảng và Nhà Nước ta đã coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Tức là
chính sách về giáo dục phải được coi là chính sách quốc gia ở vị trí ưu tiên
hàng đầu.Giáo dục khơng chỉ vạch ra chiều hướng mà còn tổ chức dẫn dắt sự
hình thành và phát triển nhân cách của người được giáo dục. Giáo dục mang lại
những tiến bộ mà các nhân tố khác như di truyền, mơi trường, hồn cảnh khơng
thể có được. Đồng thời giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt với những người bị
khuyết tật. Giáo dục có thể bù đắp những thiếu hụt do bệnh tật gây ra cho con
người. Giáo dục có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lí xấu và làm cho nó phát
triển theo chiều hướng tích cực.Do vậy giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt.
I.2. Đạo đức
I.2.1. Đạo đức là gì?

- Dưới góc độ xã hội: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt
được phản ánh dưới dạng những ngun tắc, u cầu chuẩn mực điều
chỉnh( chi phối) hành vi của con người trong các mối quan hệ xã hội, đạo đức
phản ánh trực tiếp hoặc gián tiếp sự tồn tại xã hội, do đó đạo đức biến đổi theo
sự biến đổi của tồn tại xã hội.
Đạo đức là phương thức điều chỉnh hành vi của con người. Nếu phát
luật điều chỉnh hành vi của con người bằng sức mạnh cưỡng chế của nhà nước
thì đạo đức điều chỉnh hành vi của con người bằng sức mạnh của dư luận xã
hội.
- Dưới góc độ cá nhân: Đạo đức chính là phẩm chất, nhân cách của con
người phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, hành vi thói quen và cách ứng xử của
họ trong mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội; giữa bản thân họ
với người khác, với chính bản thân mình.
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 7


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

I.2.2. Nguồn gốc, chức năng của đạo đức
I.2.2.1.Nguồn gốc của đạo dức
Đạo đức là một hiện tượng xã hội, xuất hiện ngay từ giai đoạn đầu tiên khi
lồi người mới hình thành. Theo quan điểm triết học Mác-Lênin: Đạo đức là
một hình thái ý thức xã hội , phát triển cùng với sự biến đổi của tồn tại xã hội,
các điều kiện sinh hoạt vật chất , hồn cảnh lịch sử - xã hội khác nhau. Nhưng
đạo đức khác với các hình thức xã hội khác ở chỗ đạo đức điều chỉnh hoạt động
của con người trong các mối quan hệ xã hội, giúp con người tự hồn thiện nhân

cách của mình.
Đạo đức là một phạm trù lịch sử, khi điều kiện kinh tế xã hội sinh ra nó thay
đổi thì tất yếu các quan hệ xã hội và quan hệ đạo đức cũng thay đổi theo. Đạo
đức cá nhân được hình thành và phát triển trong q trình con người hoạt động,
giao lưu, giao tiếp với những người xung quanh. Đạo đức được biểu hiện ra bên
ngồi ở tri thức, hiểu biết của cá nhân về các u cầu của chuẩn mực hành vi
đạo đức và thói quen đạo đức trong quan hệ ứng xử giữa con người với con
người , giữa con người với mơi trường xung quanh trong cuộc sống hàng ngày.
I.2.2.1. Chức năng của đạo đức
- Đạo đức có chức năng giáo dục
- Đạo đức có chức năng điều chỉnh hành vi
- Đạo đức có chức năng kiểm tra đánh giá
I.3. Giáo dục đạo đức
I.3.1. Khái niệm
Giáo dục đạo đức là q trình tác động có mục đích, có tổ chức từ nhiều
phía với những hình thức khác nhau nhằm hình thành cho con người những
hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức của xã hội.
Giáo dục đạo đức là một bộ phận quan trọng có tính chất nền tảng của giáo
dục nhân cách con người mới. Giáo dục đạo đức là một q trình lâu dài được
diễn ra ngay từ khi còn thơ bé cho đến khi trưởng thành, thậm chí suốt cuộc
đời.
Đối với trẻ thơ, giáo dục đạo đức là q trình tác động có mục đích, có kế
hoạch nhằm trang bị cho trẻ những hiểu biết sơ đẳng về những u cầu của
chuẩn mực hành vi đạo đức trong các mối quan hệ ứng xử hàng ngày. Trên cơ
sở đó hình thành cho trẻ những phẩm chất đạo đức , những nét tính cách của
con người Việt Nam mới.
I.3.2. Ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức
Trong xu thế hội nhập tồn cầu khơng gì cưỡng lại được hiện nay, vấn đề
bảo vệ mơi trường, vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa, vấn đề giáo dục nói chung,
giáo dục đạo đức nói riêng đang là mối quan tâm của các quốc gia. Trong sự

phát triển nền giáo dục của mỗi nước, đồng thời với việc cập nhật thơng tin
khoa học, cơng nghệ vào nhà trường còn cần phải quan tâm đến định hướng
giáo dục giá trị đạo đức và nhân văn cho thế hệ trẻ.
Sinh thời Chủ tịch HỒ CHÍ MINH – vị cha già của chúng ta cũng rất quan
tâm đến việc rèn luyện, giáo dục thế hệ trẻ. Người đã dạy “ Bây giờ phải học,
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 8


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

học để u Tổ quốc, u nhân dân, u lao động, u khoa học, u đạo đức”.
Trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục tồn diện hiện nay, giáo dục đạo đức
cho trẻ em là nhiệm vụ chính trị hàng đầu của mỗi nhà trường. Bởi đạo đức là
cái gốc trong nhân cách tồn diện của mỗi con người. Nhờ giáo dục đạo đức
mà con người trau dồi được những phẩm chất tốt và khơng ngừng hồn thiện
bản thân mình. Thực tiễn đạo đức đã chứng minh, người được rèn luyện những
phẩm chất đạo đức tốt có thể khơng thành nhân tài nhưng nhất định sẽ hữu ích
trong cuộc sống, người có tài nhưng thiếu đức chẳng những khó thành cơng
trong cuộc sống mà có khi trở thành kẻ phá hoại. Như Chủ tịch HỒ CHÍ MINH
đã từng nói: “ Có tài mà khơng có đức là người vơ dụng, có đức mà khơng có
tài làm gì cũng khó”. Nhất là trong thời đại kinh tế thị trường hiện nay, nhiều
giá trị đạo đức đang có nguy cơ bị mặt trái của cạnh tranh và cơ chế thị trường
làm băng hoại thì giáo dục đạo đức cho mọi người nói chung và cho trẻ em nói
riêng khơng chỉ là vấn đề quốc gia, mà còn là vấn đề quốc tế. “ Vấn đề đạo đức
của thế hệ trẻ khơng chỉ là vấn đề của một đất nước, mà là vấn đề mang tính
tồn cầu của thời đại, là điều kiện quan trọng để bảo vệ sự sống còn và tương

lai của lồi người” ( Suy nghĩ của Ơ – rơ – lơ pơ – xây - chủ tịch câu lạc bộ
Rơ – ma – Pa – ri, 1981).
Nói đến vai trò của giáo dục đạo đức, K.Đ.U – Sin – xki đã từng nói: “Hiện
tượng đạo đức là bài tốn chủ yếu của giáo dục, nó quan trọng hơn nhiều so với
việc phát triển trí tuệ nói chung, việc chứa đầy đầu những kiến thức”. Ê – ly –
xê – Pa – ri(18 – 11 – 1989) đã phát biểu: “Ta hãy thú nhận với nhau: Về
phương diện đạo đức xã hội chúng ta đang còn mò mẫm tiến lên. Các vấn đề ưu
tiên của chúng ta hình như khơng được định hướng. Chúng ta quan tâm đến các
vấn đề vũ trụ nhiều hơn việc tìm kiếm đạo đức. Con người đã đi lên mặt trăng
nhưng khơng tiến lại gần đồng loại hơn. Con người thăm dò đáy biển và giới
hạn của vũ trụ trong khi người láng giềng liền cửa với mình là kẻ xa lạ. Chúng
ta sống đến tuổi già nhưng tuổi già lại trở thành gánh nặng và một điều nguyền
rủa.” Đó là hậu quả của sự xa rời nhiệm vụ đạo đức. Trước nguy cơ tấn cơng và
xâm nhập của tiêu cực và tệ nạn xã hội hiện nay, trước u cầu cấp bách của
việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhiệm vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa thì giáo dục đạo đức cho mọi người
là rất cần thiết và có ý nghĩa to lớn, đặc biệt là với thế hệ trẻ.
I.3.3. Ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức đối với trẻ em lứa tuổi mầm non
Sinh ra khơng phải trẻ đã có đạo đức, nhân cách mà đó là kết quả của q
trình giáo dục và tự giáo dục. Bàn về vấn đề này, Hồ Chủ Tịch khẳng định:
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”
Giáo dục đạo đức là một q trình lâu dài được diễn ra ngay từ khi còn thơ
bé cho đến khi trưởng thành, thậm chí suốt cuộc đời. Vì thế việc giáo dục đạo
đức cần phải bắt đầu ngay từ tuổi nhà trẻ , mẫu giáo và phải coi đây là một vấn
đề trung tâm.

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 9

Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

Đối với trẻ mầm non, dưới tác động giáo dục của người lớn, bằng những
kinh nghiệm trực tiếp ngay từ những năm đầu tiên của cuộc đời, đứa trẻ đã có
thể nắm được những khái niệm, những biểu tượng đạo đức sơ đẳng, như thế
nào là tốt, thế nào là xấu, là ngoan, hư, cái gì được phép làm và cái gì khơng
được phép làm. Trẻ bắt đầu có những hành vi phù hợp với những khái niệm đó
và dần dần trẻ biết đánh giá về những điều ấy. Nhờ đó mà những biểu tượng,
khái niệm đạo đức, hành vi đạo đức được hình thành nhanh chóng ở trẻ và
những ấn tượng đầu tiên đó thường để lại dấu ấn suốt đời. Bởi vậy nếu ngay từ
tuổi mầm non chúng ta chú trọng giáo dục cho trẻ những khái niệm, hành vi
đạo đức đúng đắn sẽ đặt cơ sở, nền tảng cho bộ mặt đạo đức mai sau của trẻ,
đồng thời tạo cho trẻ một động lực quan trọng giúp trẻ phát triển và hành động
đúng hướng trong q trình trưởng thành.Mặt khác, ở giai đoạn tuổi mẫu giáo,
tính hình tượng và tính dễ cảm xúc chi phối mạnh hoạt động tâm lí của trẻ,
khiến cho trẻ dễ đồng cảm với những người xung quanh, nhất là những người
nghèo khổ. Đây là thời điểm hồng kim để giáo dục lòng nhân ái và những
phẩm chất đạo đức cho trẻ. Đây cũng là thời điểm thuận lợi để xây dựng nền
tảng đạo đức cho mỗi người. Do vậy cần phải giáo dục đạo đức cho trẻ dù là
những khái niệm sơ đẳng nhất, nhưng chính xác và phản ánh được đạo đức của
xã hội, mang bản sắc dân tộc Việt Nam. Đồng thời người lớn cần phải uốn nắn
những nhận thức, hành vi thái độ lệch chuẩn của trẻ ngay từ bé, tránh để những
lệch lạc ấy trở thành thói quen khó sửa, khó uốn. Như cổ nhân xưa đã dạy:
“Tre non dễ uốn, tre già nổ đốt”
“Bé chẳng vin, cả gẫy cành”
Hơn nữa đối với trẻ mầm non, giáo dục đạo đức còn ảnh hưởng tới việc giáo

dục thể chất , lao động, trí tuệ và thẩm mĩ cho trẻ:
+ Đối với trí dục: Giáo dục đạo đức là tiền đề cần thiết để mở rộng hiểu biết
về quan hệ đạo đức (giữa cá nhân với nhau, cá nhân với tập thể). Hình thành,
phát triển khả năng nhận xét, đánh giá các thái độ, hành vi đạo đức của bản
thân, của người khác.
+ Đối với giáo dục thẩm mĩ: Trình độ phát triển đạo đức có ảnh hưởng
mạnh mẽ đến giáo dục thẩm mĩ. Những xúc cảm, tình cảm đạo đức tích cực ,
những hành vi văn minh là cơ sở của giáo dục thẩm mĩ. Chẳng hạn trẻ thích
sạch sẽ, gọn gàng trong sinh hoạt cá nhân, tập thể, thích làm được nhiều việc
tốt giúp đỡ cơ giáo, cha mẹ, bạn bè…Đó chính là giúp trẻ biết hướng tới cái
đẹp, thích cái đẹp và có mong muốn được tạo ra cái đẹp.
+ Đối với giáo dục thể chất và lao động: Việc giáo dục đạo đức cho trẻ có
những thói quen hành vi sạch sẽ, văn minh, thích làm những cơng việc vừa sức
như tự xúc ăn, làm đỡ cơng việc giúp đỡ cơ giáo, cha mẹ, bạn bè…lấy thìa, bát
đĩa, đồ chơi…Chính là góp phần phát triển thể lực và giáo dục thói quen lao
động cho trẻ.
I.3.4.Đặc điểm của q trình giáo dục đạo đức
- Có sự gắn kết chặt chẽ với q trình dạy học trên trường, lớp và hoạt động
giáo dục ngồi giờ ở trường lớp
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 10


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

- Có sự định hướng thống nhất các u cầu, mục đích giáo dục giữa các tổ
chức giáo dục trong và ngồi nhà trường.

- Tính biện chứng, phức tạp trong q trình phát triển, biến đổi về nhân cách
của trẻ.
- Tính lâu dài của q trình hình thành, phát triển các phẩm chất đạo đức.
- Tính đột biến và khả năng tự biến đổi.
- Phát triển thơng qua các hoạt động giao lưu tập thể.
- Tính cá thể hóa cao dưới nhiều mâu thuẫn.
- Có sự tương tác lâu dài giữa nhà trường và đối tượng giáo dục, tính chất
khó khăn trong việc đánh giá kết quả của sự phát triển đạo đức cá nhân.
I.3.5. Nhiệm vụ, nội dung và phương pháp giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu
giáo
I.3.5.1. Nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
- Trong q trình giáo dục đạo đức, việc hình thành những tình cảm đạo
đức có vị trí quan trọng hàng đầu. Bởi lẽ ở lứa tuổi này mọi hành động của trẻ
đều bị chi phối bởi tình cảm. Khi trẻ u mến ai thì trẻ ln nghe theo lời
người đó và sẵn sàng làm mọi việc để người đó vui lòng và u q trẻ. Mặt
khác, tình cảm đạo đức là cơ sở, động lực thúc đẩy trẻ có những hành vi, việc
làm tốt.
- Việc hình thành các thói quen đạo đức cho trẻ mẫu giáo là nhiệm vụ quan
trọng thứ hai trong q trình giáo dục đạo đức. Đặc điểm đặc trưng của trẻ
mẫu giáo là khả năng bắt chước. Khi bắt chước hành vi của người khác, nhiều
trẻ chưa hiểu được nội dung đạo đức hành vi của mình, do vậy dễ dẫn đến hành
vi sai. Bởi vậy,cần hình thành ở trẻ những thói quen hành vi khác nhau trong
quan hệ ứng xử với người lớn, bạn bè, nơi cơng cộng, với chính bản thân mình,
…
- Nhiệm vụ cơ bản thứ ba là hình thành ở trẻ những biểu tượng về chuẩn
mực hành vi đạo đức và động cơ đạo đức đúng đắn.Trên cơ sở có tình cảm đạo
đức đúng đắn, đứa trẻ tích cực, tự giác thực hiện những hành vi phù hợp với
các u cầu của chuẩn mực hành vi đạo đức, dần dần nhận ra được các u cầu
của chuẩn mực hành vi( thế nào là ngoan, thế nào là hư, là xấu…).
Các nhiệm vụ giáo dục tình cảm đạo đức, hình thành thói quen đạo đức

được thực hiện thống nhất trong q trình giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo.
I.3.5.2.Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
I.3.5.2.1. Giáo dục lòng nhân ái và những nhân tố sơ đẳng của lòng
u q hương đất nước
- Giáo dục tình u gia đình:
+ Trẻ biết kính trọng, vâng lời, lễ phép, u q ơng bà, cha mẹ, anh chị…
+ Trẻ biết giúp đỡ ơng bà, cha mẹ, anh chị…, tự nguyện làm những việc tốt
cho người thân vui lòng.
+ Trẻ biết vâng, dạ, biết cảm ơn khi người lớn cho q hay giúp đỡ, biết xin
lỗi khi mình có lỗi.

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 11


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

+ Biết quan tâm đến ơng bà, cha mẹ…khi ốm đau, khơng quấy rầy la hét ồn
ào khi mọi người đang bận việc.
- Giáo dục tình u và thái độ quan tâm đến mọi người xung quanh.
+ Đối với bạn cùng tuổi: Trẻ thân ái, đồn kết với bạn bè; sẵn sàng nhường
đồ chơi hay q bánh cho bạn; giúp đỡ, nhường nhịn bạn trong khi chơi và
trong học tập; thơng cảm, chia sẻ với bạn khi bạn có chuyện buồn; khơng trêu
chọc, gây gổ với bạn…
+ Đối với em bé hơn mình: Biết chơi hòa thuận và bày cho em bé chơi cùng;
biết nhường nhịn, dỗ dành em bé…
+ Đối với người tàn tật hay những người gặp hồn cảnh khó khăn: Biết u

thương, tơn trọng, thơng cảm với những người tàn tật hay những người gặp
hồn cảnh khó khăn; khơng trêu chọc hay nhại tật của họ, biết giúp đỡ họ phù
hợp với khả năng của bản thân.
+ Quan tâm đến người lao động: Biết u thương, tơn trọng, lễ phép với mọi
người lao động như bác sĩ, chú cơng nhân, cơ cấp dưỡng…
- Giáo dục tình cảm với trường, lớp, với thầy cơ giáo
+ Trẻ u ngơi trường của mình, thích được đến trường, u q và thoải
mái khi tới lớp
+ Trẻ u thương, kính trọng, lễ phép, biết ơn và nghe lời thầy cơ giáo
- Giáo dục tình u q hương đất nước, Bác Hồ:
+ Trẻ u q, kính trọng Bác Hồ; biết lá cờ Tổ quốc
+ Biết quan tâm đến những ngày lễ lớn, những sự kiện quan trọng, những
truyền thuyết lịch sử trong nước hoặc ở địa phương, biết những biến đổi tích
cực trong đời sống địa phương.
- Giáo dục tình u thiên nhiên, u cuộc sống, có ý thức bảo vệ thiên nhiên.
+ Đối với thế giới đồ vật: Có thái độ nâng niu, giữ gìn, khơng làm bẩn đồ
dùng đồ chơi, biết thu dọn, cất đồ dùng đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp sau khi
chơi.
+ Đối với vật ni: Trẻ thương u, chăm sóc, khơng đánh mắng chúng
+ Đối với cây trồng: Trẻ nâng niu, chăm sóc cây cối trong vườn; khơng hái
hoa bẻ cành; trẻ u thích ngắm cảnh thiên nhiên đẹp…
I.3.5.2.2. Giáo dục những hành vi, thói quen đạo đức đúng đắn
- Thói quen văn minh trong giao tiếp với những người xung quanh như: chào
hỏi lễ phép khi gặp người lớn, biết cảm ơn khi được người khác giúp đỡ, biết
xin lỗi khi làm phiền người khác; đồn kết với bạn bè; nhường nhịn giúp đỡ em
nhỏ; biết chia sẻ tình cảm với mọi người xung quanh.
- Thói quen vệ sinh trong sinh hoạt: Có hành vi văn hóa vệ sinh( giữ mặt mũi,
chân tay sạch sẽ; ăn uống gọn gàng; đi ngủ đúng giờ…), có tư thế đi, đứng
thoải mái, nói năng rõ ràng dứt khốt; có ý thức tự lực trong sinh hoạt hàng
ngày…

- Thói quen bảo vệ, giữ gìn đồ dùng, đồ chơi, thói quen gọn gàng, ngăn nắp,…

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 12


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

- Thói quen văn minh nơi cơng cộng: khơng vứt rác bừa bãi , khơng vẽ bẩn lên
tường, khơng bẻ cành, ngắt hoa nơi cơng cộng, khơng cười nói ồn ào làm ảnh
hưởng đến người khác…
Trên cơ sở những thói quen, cần hình thành ở trẻ những đức tính cần thiết:
+ Tính tự lập: Thích tự giác làm những việc trẻ tự làm được, khơng nhõng
nhẽo, khơng ỷ lại vào người lớn.
+ Tính mạnh dạn: mạnh dạn khi giao tiếp với mọi người, khi đến chỗ xa lạ, khi
uống thuốc, khi hát múa, khơng nhút nhát,e dè…
+ Tính ngăn nắp: ăn mặc gọn gàng, sắp xếp đồ chơi ngăn nắp sau khi chơi,
khơng bày bừa, vứt đồ chơi lung tung.
+ Tính kỉ luật: biết nghe lời, biết tơn trọng những quy tắc sinh hoạt chung, biết
tự kiềm chế…
I.3.5.2.3. Giáo dục ý thức đạo đức
Giáo dục ý thức đạo đức là việc giúp trẻ hiểu được tính đúng đắn của các
chuẩn mực hành vi đạo đức mà người lớn u cầu trẻ phải thực hiện. Chẳng
hạn, cơ giải thích cho trẻ hiểu người con ngoan là người biết vâng lời ơng bà,
cha mẹ, cơ giáo…người bạn tốt là người biết nhường nhịn đồ chơi cho bạn, biết
giúp đỡ bạn khi cần thiết,…Như vậy, việc hình thành những biểu tượng về các
chuẩn mực hành vi đạo đức như thế nào là tốt, thế nào là xấu, thế nào là ngoan,

thế nào là hư,…cần dựa trên những hình ảnh, hành vi cụ thể để trẻ dễ hiểu, dễ
nhớ, dễ bắt chước. Đồng thời, người lớn cần phải mở rộng, nâng dần u cầu
về chuẩn mực hành vi đạo đức trong q trình rèn luyện thói quen đạo đức cho
trẻ. Trên cơ sở đó nâng cao khả năng đánh giá và tự đánh giá thái độ, hành vi
đạo đức của người khác và của bản thân.
I.3.5.3. Phương pháp giáo dục đạo đức
Phương pháp GDĐĐlà những cách thức tác động tới trẻ nhằm hình thành ở
trẻ những phẩm chất đạo đức theo mục đích giáo dục.
I.3.5.3.1. Phương pháp dùng tình cảm.
Đối với trẻ nhỏ, trong việc giáo dục đạo đức, dùng mệnh lệnh hay lí lẽ sẽ
khơng có tác dụng tích cực, trẻ giai đoạn này có sự phát triển mãnh liệt của
những xúc cảm, tình cảm, trẻ có nhu cầu được u thương và cũng dễ u
thương lại mọi người. Vì vậy những tác động giáo dục đến trẻ trước hết là bằng
con đường tình cảm.
Phương pháp dùng tình cảm trong giáo dục đạo đức cần được hiểu theo hai
chiều: chiều thứ nhất là bằng tình u thương của mình người lớn hết lòng dạy
dỗ bảo ban trẻ, chiều ngược lại là tạo ra những tình huống để trẻ có cơ hội đáp
lại tình cảm của người lớn bằng những hành vi đạo đức tốt đẹp. Đây là phương
pháp chủ đạo xun suốt q trình hình thành hệ thống thái độ và hành vi ứng
xử có đạo đức cho trẻ. Vì ngay trong bản thân phương pháp này đã chứa đựng
cả một nội dung sâu sắc của GDĐĐ đó là lòng nhân ái.
I.3.5.3.2. Phương pháp dùng nghệ thuật.
Những tác phẩm nghệ thuật được sáng tạo ra chủ yếu theo quy luật của
tình cảm. Đặc điểm của các tác phẩm nghệ thuật là giàu hình tượng sinh động,
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 13


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

dễ gợi cảm, được con người cảm thụ một cách trực tiếp. Vì vậy mà nghệ thuật
rất gần với tuổi thơ. Những bài thơ, câu chuyện, điệu hát bằng sức truyền cảm
mãnh liệt của mình đã để lại những dấu ấn đẹp đẽ, sâu đậm trong tâm hồn tuổi
thơ. Nghệ thuật sáng tạo theo quy luật của tình cảm nên nghệ thuật chứa trong
đó những nội dung giáo dục đạo đức sâu sắc. Phải kể đến những tác phẩm nghệ
thuật gần gũi với trẻ thơ như tác phẩm văn học, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm
tạo hình…Tại trường mầm non, hàng tuần trẻ ln được tiếp xúc với các tác
phẩm nghệ thuật. Đây là điều kiện tốt để giáo dục đạo đức cho trẻ. Thơng qua
việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, thơng qua hoạt động tạo hình và
hoạt động âm nhạc trẻ lĩnh hội được những tình cảm, thói quen, hành vi đạo
đức đúng đắn. Do vậy phương pháp dùng nghệ thuật là phương pháp giáo dục
đạo đức cho trẻ một cách nhẹ nhàng mà đạt hiệu quả rất cao.
I.3.5.3.3. Phương pháp dùng trò chơi.
Chơi đối với trẻ nhất là trẻ mẫu giáo thường gây nhiều hứng thú và say mê
nhất. Trò chơi tác động mạnh vào đời sống tình cảm của trẻ. Chơi là người bạn
đồng hành của trẻ thơ, chơi là cuộc sống của trẻ, khơng chơi trẻ khơng thể phát
triển được. Khi tham gia vào trò chơi trẻ học được cách nhường nhịn, giúp đỡ
hỗ trợ hợp tác với nhau một cách tích cực, trẻ được trải nghiệm những thái độ
đạo đức và tập dượt được những hành vi ứng xử đối với mọi người xung
quanh.
I.3.5.3.4. Phương pháp luyện tập hành vi ứng xử thường xun
trong sinh hoạt hàng ngày.
Đây là những phương pháp chủ đạo để thực hiện các nhiệm vụ của cơng tác
giáo dục đạo đức, nhằm biến những khái niệm đạo đức thành những hành vi,
thói quen đạo đức. Chỉ trong hoạt động thực tiễn, trong mối quan hệ với mọi
người trẻ mới lĩnh hội được qui tắc hành vi trong cuộc sống, mới tập hành động
theo các tiêu chuẩn đạo đức, hình thành các kĩ năng, kĩ xảo, thói quen đạo đức,

trên cơ sở đó trẻ tích lũy được những kinh nghiệm thực tế phong phú cho bản
thân, nhờ vậy mà có những thái độ, những hành vi đúng đắn trong cuộc sống
hàng ngày như lễ phép, tơn trọng người lớn, đồn kết với bạn bè, nhường nhịn,
giúp đỡ bạn bè, em nhỏ, giữ gìn đồ dùng đồ chơi…
I.3.5.3.5. Phương pháp nêu gương, giải thích
Phương pháp nêu gương và giải thích rất thường xun được sử dụng trong
việc giáo dục đạo đức cho trẻ. Trong đó, giải thích là phương pháp giáo viên
dùng lời nói giúp trẻ hiểu được ý nghĩa hoặc lý do của một hành vi đạo đức, qui
tắc đạo đức, phân biệt được điều tốt, điều xấu nhằm hướng trẻ vào thực hiện
một cách tự giác những u cầu đạo đức. Còn nêu gương là dùng những tấm
gương tốt, điển hình về những hành vi, phẩm chất đạo đức để giáo dục trẻ noi
theo.
I.3.5.3.6 Phương pháp đánh giá
Nhóm phương pháp đánh giá gồm có phương pháp khen ngợi và chê trách.
Trong đó, khen ngợi là phương pháp tác động đến trẻ nhằm xác nhận, đánh giá
biểu dương những tiến bộ mà trẻ đã đạt được. Ngược lại, chê trách là một hình
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 14


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

thức đánh giá hành vi giúp trẻ tránh được những hành động xấu. Dùng phương
pháp chê trách nhằm gây cho trẻ phạm sai lầm một cảm xúc hối hận, từ đó giúp
trẻ ngăn ngừa được những hành động xấu.
I.3.5.3.7 Phương pháp thống nhất tác động giáo dục
Trong việc giáo dục đạo đức cho trẻ nhỏ, khi mà mọi nét tính cách đang ở

thời điểm ban đầu của sự hình thành nhân cách thì những tác động cần tập
trung về một hướng. Những tác động khơng chỉ thống nhất trong trường mầm
non mà phải thống nhất tư tưởng và hành động giáo dục giữa trường mầm non
với gia đình, giữa cơ giáo với cha mẹ trẻ. Đây là một đảm bảo bằng vàng cho
việc hun đúc nên một tính cách đạo đức ở trẻ, khơng những ở giai đoạn đầu tiên
mới được hình thành mà ở cả những bước phát triển sau này.
I.3.5.4. Điều kiện và phương tiện giáo dục đạo đức
I.3.5.4.1. Điều kiện để giáo dục đạo đức cho trẻ
- Người lớn phải thực sự u thương, đùm bọc, che chở trẻ.
- Người lớn phải có sự thống nhất với nhau trong việc giáo dục trẻ ( thống
nhất giữa nhà trường, gia đình và xã hội)
- Người lớn ln gương mẫu, là hình ảnh tốt đẹp để trẻ noi theo.
- Người lớn cần tạo điền kiện cho trẻ được luyện tập những hành vi đạo đức
tốt đẹp.
- Người lớn phải biết động viên, khuyến khích kịp thời những hành vi, cử
chỉ, lời nói đẹp của trẻ và uốn nắn kịp thời những hành vi, cử chỉ, lời nói chưa
đúng mực của trẻ.
I.3.5.4.1. Phương tiện giáo dục đạo đức
-Các hoạt động giao lưu, giao tiếp của trẻ với mơi trường sống xung quanh
trẻ:
+ Mối quan hệ giao tiếp của trẻ em với người lớn.
+ Mối quan hệ giao tiếp giữa trẻ em với trẻ em (bạn cùng tuổi, cùng lớp)
+ Mối quan hệ giao lưu tiếp xúc với mơi trường thiên nhiên
- Chế độ sinh hoạt hàng ngày: Việc thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt hàng
ngày sẽ hình thành ở trẻ tác phong sống lành mạnh: Giờ nào việc ấy, gọn gàng,
ngăn nắp, có ý thức tập thể...
- Các tác phẩm nghệ thuật như tác phẩm văn học, âm nhạc, tạo hình…là những
phương tiện chứa đựng nội dung GDĐĐ sâu sắc và được trẻ tiếp nhận một cách
nhẹ nhàng.
II.HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC VỚI VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO

TRẺ 5 – 6 TUỔI

II.1. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của âm nhạc
Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, giai điệu và tiết tấu. Âm nhạc
xuất hiện từ rất lâu đời, gắn bó mật thiết với con người, từ nhỏ đến lớn cho đến
khi qua đời. Chính vì vậy âm nhạc ln gắn liền với con người và dễ đi vào
lòng người. Như đại văn hào M.Go – rơ – ki đã nhận xét: “Âm nhạc tác động
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 15


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

một cách kì diệu đến tận đáy lòng. Nó khám phá ra cái phẩm chất cao q nhất
ở con người”. Nếu việc giáo dục thể chất, văn học trau dồi trí tuệ và thể lực thì
âm nhạc trau dồi cảm xúc và đức hạnh. Pa Lo – một tác gia Hy Lạp kinh điển
đã biện luận rằng: “Âm nhạc là nghệ thuật đặc biệt thích hợp với việc GDĐĐ
vì khả năng độc đáo mơ phỏng những phẩm chất đặc điểm của nó”. Pa Lo viết
“ Việc đào tạo thẩm âm là một cơng cụ hiệu lực hơn bất kì cơng cụ nào khác,
bởi vì nhịp điệu và sự hài hòa tìm thấy đường đi vào những nơi bí ẩn của linh
hồn, chúng bám riết ở đó, mang theo sự thanh nhã và làm cho linh hồn của
người nào đó được giáo dục trở nên thanh nhã”.
Đối với trẻ, âm nhạc là thế giới kì diệu đầy cảm xúc, trẻ có thể tiếp
nhận âm nhạc ngay khi còn nằm trong nơi. Trẻ mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây
thơ trong sáng nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu khơng thể thiếu của trẻ. Ở
trường mầm non, hoạt động âm nhạc khơng đặt nhiệm vụ giáo dục trẻ thành
những ca sĩ, nhạc sĩ chun nghiệp. Mục đích của nhà trường là bằng phương

tiện nghệ thuật âm nhạc giáo dục tình cảm, ý chí và tính cách của trẻ. Nhờ sự
giúp đỡ của nghệ thuật âm nhạc, trẻ như được tham gia vào cuộc sống xã hội,
được thể hiện rõ thế giới quan của mình. Điều rất quan trọng là cảm xúc, ấn
tượng mà trẻ nhận được từ tác phẩm âm nhạc gắn liền với việc hình thành ở trẻ
thái độ và chuẩn đánh giá về đạo đức. Như vậy âm nhạc có sức mạnh giáo dục
đạo đức hiệu quả hơn nhiều so với những lời huấn thị từ người lớn. Bàn về vấn
đề này, A.Xokhoi phát biểu: “Để sử dụng âm nhạc như một phương tiện giáo
dục đạo đức: Khi tác động đến con người, nó thức tỉnh một cách đặc biệt mạnh
mẽ trong người ấy tất cả những gì là tốt đẹp, tìm được sự hưởng ứng trong
những khía cạnh ưu tú nhất của tâm hồn người ấy. Chính khả năng ấy của âm
nhạc làm cho tính tình dịu hơn và tốt hơn” (Trích vai trò giáo dục của âm nhạc
– A.Xokhoi – NXB Văn hóa - Hà Nội 1974 – trang 51 – Vũ Tự Lân dịch)

II.2. Ý nghĩa giáo dục đạo đức trong các hoạt động diễn xuất âm
nhạc và tác phẩm âm nhạc.
II.2.1. Ý nghĩa giáo dục đạo đức trong các hoạt động diễn xuất âm nhạc
Các dạng hoạt động âm nhạc của trẻ ở trường mầm non phổ biến là hoạt
động nghe nhạc – nghe hát, ca hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc. Đặc
điểm chủ yếu của các hoạt động diễn xuất âm nhạc là diễn tập thể, đây là một
điều kiện để giáo dục đạo đức cho trẻ có hiệu quả.
II.2.1.1. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của hoạt động nghe nhạc – nghe hát
Nghe nhạc – nghe hát là một sự tác động sâu sắc đối với tâm hồn con người,
nghe nhạc – nghe hát góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối với âm nhạc, là
cở sở để trẻ học hát, vận động và chơi theo nhạc, hơn thế nữa đây còn là một
hoạt động mà giáo viên có thể khai thác nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ. Bởi
khi nghe nhac – nghe hát trẻ cần tập trung chú ý, im lặng nghe và cảm nhận nội
dung, giai điệu, tính chất của bài hát. Qua đó hình thành ở trẻ thói quen nghe
nhạc có kiến thức, khi nghe hát khơng nói chuyện ồn ào, biết tơn trọng người
hát. Từ đó hình thành cho trẻ thói quen đạo đức đúng đắn.
II.2.1.2. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của hoạt động ca hát

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 16


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

Ca hát là hình thức nghệ thuật dễ tiếp thu, dễ cảm nhận, dễ thể hiện và có
giá trị biểu hiện tình cảm cao. Khi tham gia hoạt động ca hát giúp trẻ thể hiện
một cách tích cực những xúc động tình cảm của mình. Qua đó hình thành cho
trẻ cách hát tự nhiên, hát to, rõ ràng. Đặc biệt là khi hát tập thể, trẻ biết phối
hợp với nhau hát một cách hài hòa, trẻ biết bắt đầu và kết thúc cùng nhau, biết
hòa giọng mình vào giọng chung, hát nhịp nhàng, trẻ biết phối hợp cùng nhau
thể hiện tình cảm qua bài hát. Đây là hoạt động có ý nghĩa với việc hình thành
cho trẻ quan hệ bạn bè, trẻ biết đồn kết, giúp đỡ nhau, biết phối hợp cùng nhau
biểu diễn ca khúc, bên cạnh đó còn hình thành thói quen hành vi đạo đức đúng
đắn đối với bạn bè, hình thành đức tính mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn bài hát.
II.2.1.3. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của hoạt động vận động theo nhạc
Tham gia vào các hình thức vận động theo nhạc như nhún nhảy tự do, múa,
vận động minh họa, gõ đệm, vỗ tay theo nhạc, với các hình thức vận động
phong phú, đa dạng, trẻ hứng thú, tự tin, sáng tạo khi biểu diễn. Đây cũng là
một hoạt động thường xun trẻ được diễn tập thể, khi diễn buộc các trẻ phải
biết phối hợp với nhau biểu diễn khơng những giúp các trẻ mạnh dạn, tự tin
hơn mà còn hình thành ở trẻ tình cảm bè bạn thân thiện, biết giúp đỡ phối hợp
với nhau khi biểu diễn, khơng tranh giành, xơ đẩy qt mắng nhau, biết nhường
nhịn, u thương nhau.Từ đó hình thành ở trẻ tình cảm đạo đức tốt đẹp và rèn
luyện những hành vi đạo đức trong cuộc sống hàng ngày.
II.2.1.4. Ý nghĩa giáo dục đạo đức của hoạt động chơi trò chơi âm nhạc

Trò chơi âm nhạc là dạng hoạt động tương đối tổng hợp dưới nhiều hình
thức hấp dẫn và được nhiều trẻ u thích. Khi tham gia vào trò chơi âm nhạc
mỗi trẻ đều phải chấp hành tổ chức, tn thủ đúng cách chơi và luật chơi, trẻ
cần tập trung chú ý, phản ứng nhanh và biết kiềm chế hoạt động của mình.
Tham gia trò chơi âm nhạc trẻ được giáo dục tình đồn kết, sự hiểu biết lẫn
nhau, quan tâm nhường nhịn nhau…Khơng khí hào hứng sơi động của cuộc
chơi làm cho trẻ vui vẻ, sung sướng, tích cực mạnh dạn và tự nhiên hòa nhập
trong hoạt động tập thể. Qua đó giáo dục cho trẻ thói quen văn hóa trong giao
tiếp, văn hóa hành vi và tính tập thể, tạo điều kiện hình thành những phẩm chất
tốt đẹp cho trẻ.
II.2.2.Ý nghĩa giáo dục đạo đức của tác phẩm âm nhạc :
II.2.2.1. Ý nghĩa giáo dục đạo đức từ lời ca của tác phẩm âm nhạc
Lời ca của tác phẩm âm nhạc giàu tính biểu hiện và trữ tình.Nội dung lời ca
phong phú trong các bài hát khơng chỉ là kho tàng kiến thức phong phú đối với
trẻ mà còn là nội dung giáo dục đạo đức có ý nghĩa đối với trẻ.Các bài hát
chứa đựng những nội dung giáo dục trong đời sống của trẻ, thơng qua đó đem
đến cho trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, tạo ra những phản ứng cảm xúc
làm rung động tâm hồn.
* Những bài hát giáo dục cho trẻ tình u gia đình
Với những lời ca giản dị, gần gũi mà tha thiết trong sáng nói về gia đình, về
tình cảm giữa các thành viên trong gia đình, về những sinh hoạt hàng ngày
trong gia đình…đã hình thành và hun đúc ở trẻ tình u gia đình của mình, u
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 17


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

thương các thành viên trong gia đình như ơng bà, cha mẹ, anh chị…,trẻ có
mong muốn được làm những cơng việc tốt để làm vui lòng ơng bà, cha mẹ.
Trong kho tàng tác phẩm âm nhạc Việt Nam có rất nhiều các bài hát giáo dục
trẻ tình u gia đình, có thể kể đến một số bài hát sau:
+ Bài hát “Cháu u bà” – ( Nhạc và lời: Xn Giao) là hình ảnh đẹp về tình
cảm của cháu đối với bà. Bắt đầu lời bài hát là tiếng gọi nhẹ nhàng, trìu mến
của cháu “Bà ơi bà, cháu u bà lắm…” Tiếp đến là hình ảnh bà “ Tóc bà trắng
màu trắng như mây …” Sau đó là tình thương mến của cháu đối với bà “ Cháu
u bà cháu nắm bàn tay …”Và cuối cùng là lời hứa hẹn thật giản dị và sâu
nặng ở câu kết “ Khi cháu vâng lời cháu biết bà vui”.
+ Bài hát “ Cả nhà thương nhau” – ( Sáng tác: Phan Văn Minh) mở đầu là
tình cảm huyết thống, gần gũi, thắm thiết của các thành viên trong gia đình “
Ba thương con vì con giống mẹ, mẹ thương con vì con giống ba. Cả nhà ta
cùng thương u nhau…” và kết thúc là tình cảm giữa các thành viên trong gia
đình “ xa là nhớ, gần nhau là cười”. Với lời ca súc tích, dễ hiểu đã hình thành ở
trẻ tình cảm với cha, với mẹ… tình u đối với gia đình của mình.
+ Bài hát “ Hoa bé ngoan” của nhạc sĩ Hồng Văn Yến đã cho trẻ biết được
biểu tượng đánh dấu kết quả tốt đẹp của trẻ là những bơng hoa mà cơ giáo gọi
là “ Hoa bé ngoan”, là bơng hoa được “…mẹ u nhất…thơm ngát hương…
tươi thắm nhất…”. Bé ln mong muốn được trở thành những bơng hoa bé
ngoan để được mẹ thương và cơ giáo u. Đây là động cơ thúc đẩy trẻ có
những hành vi đạo đức đúng đắn.
+ Bài hát “ Ơng cháu” – ( Nhạc và lời: Phong Nhã) đã đề cập đến tình cảm
ơng cháu thật hấp dẫn và lạc quan. Ở đoạn 1 và đoạn 2, hình ảnh của ơng hiện
lên thật gần gũi “Ơng già nhưng rất u đời, gặp cháu liền cười tươi”, Ơng đã
giành những lúc thảnh thơi để chơi cùng cháu rồi kể cho cháu nghe bao chuyện
cổ tích tuyệt vời. Và đoạn cuối thể hiện tình cảm của cháu đối với ơng “…cháu
mừng ca hát một bài…cùng ca hát cho ơng tươi trẻ. Thêm khỏe, thêm vui…”
* Những bài hát giáo dục cho trẻ tình u và thái độ quan tâm đến mọi

người xung quanh.
Đối với lứa tuổi mẫu giáo, giáo dục cho trẻ tình u và thái độ quan tâm
đến mọi người xung quanh trước hết là giáo dục quan hệ bạn bè: trẻ biết u
q bạn, biết nhường nhịn, giúp đỡ bạn. Có nhiều bài hát đề cập đến quan hệ
bạn bè như “Cùng múa hát mừng xn” , “ Múa với bạn Tây Ngun”, “
Đường và chân” trong đó bài hát “Đường và chân” là hình ảnh sinh động nói về
tình bạn thân của “Đường và chân”: “ Chân đi chơi, chân đi học, đường ngang
dọc, đường dẫn tới nơi” và “ Đường u chân, in dấu lại”.Qua đó bài hát giáo
dục cho trẻ tình cảm bạn bè, gắn bó, đồn kết.
Bên cạnh tình cảm bạn bè thì cần giáo dục cho trẻ lòng nhân ái u thương
với những người tàn tật, người gặp khó khăn trong cuộc sống. Bài hát tạo cho
trẻ nhiều xúc động nhất mà người lớn có thể hát cho trẻ nghe hát để cảm nhận
đó là bài “Đứa bé” – bài hát là hình ảnh của những em bé lang thang kiếm sống
rất tội nghiệp “Trong đêm một bàn chân bước, bé xíu lang thang trên đường”,
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 18


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

bé mong muốn cuộc sống hạnh phúc, sum vầy như bao em nhỏ khác. Bài hát đã
giúp trẻ biết đồng cảm với những số phận bất hạnh, biết u thương họ và có
mong muốn giúp đỡ họ phù hợp với khả năng của trẻ.
Ngồi ra lời ca của tác phẩm âm nhạc còn giáo dục trẻ tình cảm, lòng biết
ơn đối với những người lao động trong xã hội, qua đó giáo dục trẻ biết u q
lao động, biết tơn trọng và giữ gìn sản phẩm lao động:
Bài hát: “Gác Trăng” lời thơ Nguyễn Trí Tâm do Hồng Văn Yến phổ

nhạc, thể hiện tình cảm của các cháu trong đêm trung thu biết ơn chú bộ đội
“đứng gác cho trăng tròn”, giữ cho Tổ quốc thanh bình để thiếu nhi được “rước
đèn trong đêm trăng”
Bài hát “ Cháu u cơ chú cơng nhân” – ( Hồng văn Yến), với lời ca rõ
ràng, trong sáng nói về cơng việc của cơ chú cơng nhân “ chú cơng nhân xây
nhà cao tầng, cơ cơng nhân dệt may áo mới”, và sau cùng là lời ca nói lên tình
cảm của cháu với các cơ chú cơng nhân “Cháu vui múa hát u cơ cơng nhân,
cháu ln nhớ ơn cơ chú cơng nhân”
* Những bài hát giáo dục cho trẻ biết u trường, u lớp, biết ơn, kính
trọng cơ giáo
Đây là một nội dung được nhiều nhạc sĩ quan tâm, chính vì vậy có rất nhiều
các ca khúc nói về nội dung giáo dục này.
+ Bài hát “ Cháu vẽ ơng mặt trời” của nhạc sĩ Tân Huyền, lời bài hát đã
phản ánh hoạt động học tập của trẻ mẫu giáo thật thú vị. Thơng qua giờ tập vẽ,
cháu cầm bút vẽ cảnh vật thiên nhiên là ơng mặt trời, nhưng trong tưởng tượng
của cháu ln có hình ảnh của cơ giáo “miệng ơng cười thật tươi như miệng
cười cơ giáo”, “chùm mây ở cạnh ơng như ở cạnh cơ giáo, là mái tóc của bé
thơ”.Bài hát đã thể hiện được tình cảm u thương, gần gũi giữa cơ và trẻ.
+ Bài hát “ Cơ giáo miền xi” – ( Nhạc và lời: Mộng Lân) nói về hình ảnh
cơ giáo miền xi lên miền núi dạy học với cả tình thương bao la : “ Cơ mẫu
giáo mến thương từ miền xi lên đây, với đàn cháu thơ ngây, lớp học giữa
nhiều lùm cây”. Với lòng u nghề, mến trẻ “ cơ dạy hát rất hay, kể chuyện rất
là vui”. Và tình cảm của trẻ dồn nén ở cuối mỗi đoạn là tình cảm u mến, kính
trọng và biết ơn cơ giáo: “ u cơ giáo nhiều lắm, cháu mỗi ngày càng ngoan”,
“xa cơ cháu càng nhớ, sáng mai lại gặp cơ”
+ Bài hát “Em đi mẫu giáo” – ( Nhạc và lời: Dương Minh Viên) đã mơ tả
sinh động khung cảnh buổi sáng tới trường “ Nắng vừa lên em đi mẫu giáo,
chim chuyền cành hót chào chúng em”, trẻ vui vẻ tới trường lớp để được gặp
cơ và các bạn, được cơ dạy bao điều hay, lẽ phải. Và đoạn cuối thể hiện tình
cảm của trẻ với trường, với lớp, trẻ biết ngoan ngỗn, vâng lời cơ “Trường mẫu

giáo chúng em rất vui, trường mẫu giáo chúng em mến u”
* Những bài hát giáo dục trẻ tình u q hương, đất nước, Bác Hồ:
Đối với trẻ mẫu giáo, nội dung này chỉ dừng lại ở việc giáo dục những nhân
tố sơ đẳng của tình u q hương, đất nước, việc này có ý nghĩa rất quan trọng
đối với tình u đất nước sau này của trẻ. Có rất nhiều bài hát tập trung ở chủ
đề này như:
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 19


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

+ Lời bài hát “ Bé tập nói” của nhạc sĩ Hồng Long, Hồng Lân là hình ảnh
ngộ nghĩnh của cháu bé đang tập nói thể hiện tình cảm của mình với Bác Hồ
kính u. Bé biết Bác Hồ qua lời kể của bà, của mẹ, cơ giáo và bây giờ Bác Hồ
của bé là tấm ảnh Bác “ Từ trong tấm ảnh mắt Bác nhìn u thương”. Qua đó
thể hiện tình cảm của cháu bé với Bác Hồ kính u.
+ Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu sáng tác bài hát “ Nhớ ơn Bác” với nét nhạc
tươi sáng đã thể hiện được tình cảm u thương của Bác dành cho các cháu nhi
đồng và lòng kính u, nhớ ơn của các cháu đối với Bác mãi mãi như ngàn đóa
hoa tươi thắm “ Chúng em kính dâng ngàn đóa hoa lên Bác Hồ”
+ Bài hát “ u Hà Nội” của nhạc sĩ Bảo Trọng thể hiện tình cảm tha thiết
của các cháu mầm non với thủ đơ Hà Nội “ u Hà Nội, cháu u Hà Nội” với
những khung cảnh thiên nhiên đặc trưng của Hà Nội “ u Bờ Hồ có Tháp Rùa
xinh, sơng Hồng reo cho bốn mùa tươi thắm” và gần gũi hơn là tình cảm của trẻ
với những người thân u “ u mẹ cha, u mái nhà thân thiết, bạn bè vui, cơ
giáo hiền. Nơi đây có bao nhiêu người cháu u”

+ Lời bài hát “ Hòa bình cho bé” của Huy Trân là những hình ảnh đặc trưng
về hòa bình “ Cờ hòa bình bay phấp phới giũa trời xanh biếc xanh, kìa đàn bồ
câu trắng trắng mắt tròn xoe hiền hòa”, trẻ biết được “ hòa bình là tia nắng ấm,
thắm hồng mơi bé xinh”. Qua đó giáo dục trẻ tình u q hương đất nước, u
hòa bình
* Những bài hát giáo dục trẻ tình u thiên nhiên, u cuộc sống, có ý
thức bảo vệ thiên nhiên:
+ Bài hát “ Vườn trường mùa thu” của nhạc sĩ Cao Minh Khanh, với lời ca
trong sáng mơ tả cảnh thiên nhiên mùa thu: chim líu lo, trời mây xanh, bướm
tung tăng, nắng lung linh… hòa vào tình cảm của trẻ với trường, với lớp đã
giáo dục trẻ u thiên nhiên, u cuộc sống thanh bình.
+ Lời bài hát “ Vì sao chim hay hót” – ( Nhạc sĩ Hà Hải) đã miêu tả rất dễ
thương hình ảnh những con vật ni gần gũi và đáng u “ Con lợn éc biết ăn
khơng biết hát, con vịt nâu cạc cạc khơng nên câu, con chim nhỏ chăm bắt sâu
trong vườn” đã giúp trẻ u q các con vật ni.
+ Lời bài hát “ Em u cây xanh” của nhạc sĩ Hồng Văn Yến nhắc nhở trẻ
vâng lời cơ giáo dạy, trồng nhiều cây xanh để có bóng mát, cho con chim nhảy
nhót trên cành, cho hoa quả và cho sân trường đẹp xinh…qua đó giáo dục trẻ
biết chăm sóc và bảo vệ cây xanh, khơng ngắt hoa, bẻ cành.
* Những bài hát giáo dục cho trẻ có những thói quen, hành vi đạo đức
đúng đắn
Các bài hát có nội dung phê phán những hành vi khơng đẹp và dạy trẻ có
những hành vi tốt đẹp với những lời ca tế nhị, nhẹ nhàng.
+ Bài hát “ Chiếc khăn tay” của nhạc sĩ Văn Tấn, âm nhạc gắn với lời ca
miêu tả lòng sung sướng của bé khi được mẹ cho một chiếc khăn tay, khơng
phải như một thứ đồ chơi mà để “ Lau bàn tay em giữ sạch hàng ngày”.
+ Bài hát “ Bé qt nhà” – ( Nhạc và lời: Hà Đức Hậu) với lời ca dí dỏm
cùng với âm nhạc bình dị, thơn dã đã nhắc nhở trẻ chăm lo qt nhà để giữ vệ
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 20


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

sinh nhà cửa, giúp đỡ ơng bà, cha mẹ những cơng việc phù hợp “ Chổi to bà
qt sân kho ấy còn chổi nhỏ bà để giành bé chăm lo qt nhà”.
+ Bài hát “ Em ngoan hơn búp bê” của nhạc sĩ Phùng Như Thạch dạy trẻ
biết gọn gàng, ngăn nắp, với những hành vi, việc làm nhỏ mà có ý nghĩa “ Búp
bê em bé lắm, nên còn dại vơ cùng, ngồi xong khơng xếp ghế, đi ngủ mặc áo
bơng. Chúng em nay đã lớn, nên gọn gàng nhiều hơn, ngồi xong biết xếp ghế,
đi ngủ cởi áo bơng”.
+ Nhạc sĩ Hồng Long có bài “ Vì sao con mèo rửa mặt” đã khen một con
mèo chăm chỉ rửa mặt với lời ca ngộ ngĩnh “Mèo con ra vại nước, bàn chân nó
vuốt vuốt, xoa mấy sợi râu cước…”. Mèo con ra vại nước rửa mặt “ Vì sợ đau
mắt, khơng ai dám đến gần mèo”. Trẻ hát vui tươi về chú mèo mà liên hệ tới
việc chăm chỉ rửa mặt, giữ vệ sinh sạch sẽ của mình.
+ Bài hát “ Lời chào buổi sáng” của nhạc sĩ Nguyễn Thị Nhung và bài hát “
Đi học về” của Hồng Long và Hồng Lân giáo dục trẻ hành vi lễ giáo tốt đẹp,
đó là chào người lớn trước khi đi học và khi đi học về “ Con chào bố ạ, con
chào mẹ u, con đi học nhé, chiều con lại về” và “ Đi học về là đi học về, con
vào nhà con chào cha mẹ”
Như vậy, bằng nghệ thuật âm nhạc, lời ca của các bài hát đã nhắc nhở
trẻ những hành vi đạo đức thật dí dỏm, nhẹ nhàng khơng nặng nề, thơ
thiển mà gần gũi, giúp trẻ tiếp thu một cách dễ dàng và đạt hiệu quả.
II.2.2.2 Ý nghĩa giáo dục đạo đức cho trẻ qua giai điệu, tiết tấu, tính
chất… của tác phẩm âm nhạc
Ý nghĩa giáo dục đạo đức khơng chỉ có trong lời ca của tác phẩm âm nhạc

mà ngay trong những giai điệu, tiết tấu, tính chất… của tác phẩm âm nhạc cũng
mang nội dung giáo dục đạo đức sâu sắc. Điều này đã được chứng minh trong
từng tác phẩm âm nhạc.
+Bài hát “ Biết vâng lời mẹ” của nhạc sĩ Minh Khang, qua từng câu nhạc có
giai điệu liền bậc, lên xuống liên tiếp theo ngữ điệu nói tự nhiên của trẻ như lời
thủ thỉ nhắc nhở trẻ một hành vi lễ giáo rất phù hợp “ khơng khóc nhè”.
+Bài hát “ Con chim hót trên cành cây” của nhạc sĩ Trọng Bằng, bằng thủ
pháp mơ phỏng có giai điệu liền bậc nhưng khơng theo một chiều nhất định mà
lên xuống liên tục tạo ra âm điệu tiếng chim hót, thơi thúc tình cảm u thiên
nhiên, u cuộc sống ở trẻ.
+ Bài hát “ Nu na nu nống” được mở đầu bằng câu đồng giao trong trò chơi
dân gian, với giai điệu nhịp nhàng tác giả thể hiện niềm vui của bé theo mẹ đến
nhà trẻ với một lời hứa hẹn dễ thương “ khơng khóc nhè” và một hành vi rất
đẹp “ em liền chào cơ”.
+ Bài hát “ Đồn tàu nhỏ xíu” với thủ pháp sử dụng tiết tấu móc giật nhẹ
nhàng, đều đặn nhịp 2/8 như nhịp đập của con tàu chạy trên đường sắt cùng với
những bước nhảy ở cao độ, nhạc sĩ Mộng Lân đã đem đến cho các cháu cảm
giác thật thích thú khi được làm “ Đồn tàu nhỏ xíu” khích thích ở trẻ tình u
cuộc sống.

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 21


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

+ Với giai điệu âm nhạc có tiết tấu, nhịp điệu hùng tráng hòa cùng với lời ca

rất tự hào, nhạc sĩ Phạm Tun đã đem đến cho trẻ bài hát “ Trường chúng
cháu là trường mầm non” thơi thúc ở trẻ niềm kiêu hãnh về ngơi trường, u
q trường lớp.
+ Bài hát “ Con chim non” của nhạc sĩ Lý Trọng, các tiếu tấu gắn với lời ca
chặt chẽ, đều đều theo mỗi chùm ba tiếng “ Con chim non/ trên cành cây/ hót
véo von/…”, được cấu trúc bằng các bước nhảy của cao độ và mơ phỏng theo
qng 2 với giai điệu bay bổng nhưng ổn định. Đến cuối bài hát, tiết tấu được
chia nhỏ hòa cùng vào lời ca là hình ảnh con chim cất cánh bay cao nhịp nhàng
trong niềm vui sướng của trẻ, tạo cho trẻ tình u thiên nhiên, u cuộc sống.
Bên cạnh những ca khúc vui vẻ, nhộn nhịp và dí dỏm trên là những ca khúc
trữ tình sâu nặng với những làn điệu dân ca và khúc hát ru trầm lắng. Trong đó
dân ca được ví như những viên ngọc q trong nghệ thuật âm nhạc. Từ những
điệu hát trữ tình mượt mà ở q hương Nam Bộ đến những bài hát giao dun,
các làn điệu dân ca quan họ Bắc Ninh cùng hòa với giai điệu bay bổng ở vùng
đồng bằng Bắc Bộ, những bài hát chan chứa tình cảm của Tây Ngun với
những điệu hát của các dân tộc miền núi phía Bắc, rồi những điệu hò ví dặm
Nghệ An, hò Huế tha thiết, những điệu lý ở miền Nam Trung Bộ…Tất cả đều
mơ tả cuộc sống hạnh phúc, thanh bình, ca ngợi cảnh đẹp của q hương đất
nước, góp phần hình thành ở trẻ tình u xóm làng, u q hương, đất nước.
Những bài dân ca phong phú về âm điệu tiết tấu, phương thức diễn xướng,
phong tục tập qn sẽ giúp trẻ hiểu biết thêm về bản sắc âm nhạc dân tộc Việt
Nam, tạo cho trẻ cảm xúc trữ tình, lòng tự hào về văn hóa dân tộc. Ví dụ như
“Hò ba lí” dân ca Quảng Nam, “Cò lả” dân ca Đồng Bằng Bắc Bộ, “Mưa rơi”
dân ca Xá…
Cùng với những làn điệu dân ca quen thuộc là những khúc hát ru với những
đường nét, giai điệu du dương trầm bổng kết hợp với tiết tấu khoan thai là tác
phẩm âm nhạc đầu tiên được trẻ cảm nhận. Những giai điệu du dương trầm
bổng, những âm điệu nhẹ nhàng đó sẽ đi theo trẻ suốt cả cuộc đời và đọng lại
trong kí ức mỗi con người. Từ câu hát ru mẹ đã dạy cho con cái đạo đức làm
người, đầu tiên là chữ hiếu:

“Cơng cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”
Từ lòng hiếu thảo sẽ nảy nở mn vàn tình u thương: u làng xóm, u
con người, u thiên nhiên, u cuộc sống. Từ lòng hiếu thảo con người sẽ có
nhân có nghĩa, biết ơn những người đã giúp đỡ đã đem đến cho mình những
điều tốt đẹp. Ví dụ : Các bà mẹ ở miền Trung đã ru con về tình u q hương ,
tình thương cha mẹ, nhắc nhở các con dù có đi đâu thì cũng khơng bao giờ
qn q hương và cha mẹ :
“Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng
Thương cha nhớ mẹ q chừng bạn ơi”
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 22


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

Bằng những câu hát ru người mẹ dạy con bao điều nhân nghĩa, dạy con hiếu
thảo u thương, dạy con làm người lương thiện.
Hát ru, dân ca có nội dung giáo dục đối với con người về ứng xử trong gia
đình, ngồi xã hội và về nhân tình thế thái. Nội dung giáo dục ấy đã khơng đến
với trẻ bằng những giáo lý áp đặt, những luận thuyết khơ cứng mà hòa tan vào
những câu hát dịu ngọt êm ái, được trẻ tiếp nhận một cách nhẹ nhàng
Như vậy giai điệu, tiết tấu, tính chất của tác phẩm âm nhạc cũng chứa đựng
nội dung giáo dục đạo đức sâu sắc và có tác dụng góp phần đưa nội dung giáo
dục tới trẻ một cách nhẹ nhàng mà hiệu quả, góp phần to lớn vào việc hình

thành tư tưởng, tình cảm và hành vi đạo đức cho trẻ thơng qua hoạt động âm
nhạc .

II.3. Các bước tiến hành việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
thơng qua hoạt động âm nhạc
- Xác định các nội dung giáo dục đạo đức cần trang bị cho trẻ
- Xác định các nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ thơng qua hoạt động âm
nhạc dự định tiến hành
- Xây dựng hệ thống câu hỏi khai thác và truyền đạt nội dung giáo dục đạo
đức, dự kiến tình huống để lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức
- Thực hiện khai thác và truyền đạt nội dung giáo dục đạo đức tới trẻ.

II.4. Các u cầu khi giáo dục đạo đức cho trẻ thơng qua hoạt
động âm nhạc
II.4.1. u cầu khi lựa chọn tác phẩm âm nhạc
- TPÂN phải giàu tình cảm, có nội dung lành mạnh, phù hợp với chủ đề giáo
dục
- TPÂN có nội dung cơ đọng, súc tích, phân biệt được rõ cái gì là tốt, cái gì là
xấu, đâu là thiện, đâu là ác, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với độ tuổi của trẻ
- TPÂN có khả năng kích thích và phát triển tình cảm đạo đức
- TPÂN phải hay, giàu hình tượng, có giá trị nghệ thuật cao, tránh những tác
phẩm sơ lược, thơ thiển gây cho trẻ thị hiếu xấu.
II.4.2. u cầu khi khai thác nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ từ hoạt động
âm nhạc
- Khi khai thác nội dung giáo dục đạo đức từ TPÂN cần bám sát vào lời ca,
giai điệu, tiết tấu, tính chất… của tác phẩm. Phân tích kĩ bài hát cho trẻ hiểu
sau đó rút ra nội dung giáo dục đạo đức nhẹ nhàng, linh hoạt rồi định hướng trẻ
tới những hành vi đạo đức, việc làm cụ thể.
- Đối với các dạng hoạt động diễn xuất âm nhạc cần khai thác nội dung giáo
dục đạo đức từ các hình thức diễn xuất âm nhạc và u cầu của các hình thức

diễn xuất đó. Sau đó định hướng gợi ý cho trẻ thói quen, những hành vi đạo
đức cụ thể và phù hợp với thực tế.
- Khi phân tích và truyền đạt nội dung giáo dục đạo đức từ hoạt động âm nhạc,
người lớn cần dùng ngơn ngữ giản dị, dễ hiểu, trong sáng mang sắc thái biểu
cảm để trẻ dễ tiếp nhận.
Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 23


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

* Kết luận chương I:
Ân nhạc là một trong những hình thái ý thức xã hội phụ thuộc vào quy
luật chung của tự nhiên và những quy luật riêng bắt nguồn từ tính chất của loại
hình nghệ thuật này. Vì vậy mà âm nhạc phản ánh cuộc sống xung quanh
chung ta bằng hình tượng âm thanh. Cũng giống như loại hình nghệ thuật khác
như hội họa sử dụng đường nét, hình khối, màu sắc, văn học với sức mạnh của
ngơn từ - âm nhạc thong qua hai âm thanh đặc trưng dựa trên hai yếu tố cơ bản
là giai điệu và tiết tấu. Tất cả đã nói lên những gì mà cuộc sống con người đã
trảu qua từ lúc sinh ra đến khi giã từ cõi đời. Chính vì vậy âm nhạc ln gắn
iền với con người và dễ đi vào long người. Dựa trên những yếu tố này mà âm
nhạc đã trở thành một trong những phương tiện hữu hiệu để giáo dục đạo đức
cho mọi người. Với thực trạng suy thối đạo đức của thế hệ trẻ hiện nay thì
việc giáo dục đạo đức cho mọi người ngay từ thủa còn thơ là một việc làm rất
cần thiết. Bởi đạo đức là một trong những nền tảng giúp cho trẻ phát triển nhân
cách tồn diện cả về nhận thức, thẩm mĩ, thể chất và lao động. Với ý nghĩa giáo
dục đạo đức của mình – hoạt động âm nhạc đã là một phương tiện giáo dục đạo

đức hiệu quả. Nhưng tùy vào từng dạng hoạt động âm nhạc mà giáo viên có
những phương pháp giáo dục phù hợp và khai thác và lồng ghép nội dung giáo
dục một cách hợp lí để trẻ tiếp nhận nhẹ nhàng mà khơng làm mất đi tính chất
đặc trưng của giờ âm nhạc. Đây là một việc làm khơng hề dễ, thực tế nhiều
giáo viên đã gặp khó khăn trong việc giáo dục đạo đức cho trẻ thơng qua hoạt
động âm nhạc.

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Trang 24


Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học

Sinh viên Cù Thị Hồn – M11D

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO
TRẺ 5 – 6 TUỔI THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC
I.Vài nét về trường mầm non Hướng Dương – Tp. Nha Trang
Trường mầm non Hướng Dương – Tp. Nha Trang được thành lập vào năm
1986, là một trong các trường cơng lập được đánh giá là có uy tín về chất lượng
chăm sóc giáo dục trẻ của thành phố Nha Trang. Trường nằm trên đường Bắc
Sơn – địa bàn trung tâm của phường Vĩnh Hải – Tp. Nha Trang, chính vì vậy
trường thu hút được số lượng trẻ rất đơng và ổn định. Cụ thể trường có tổng số
trẻ là 317 cháu, trong đó có 3 nhóm lớp nhà trẻ ( 1 nhóm lớp 18 – 24 tháng, 1
nhóm lớp 25 – 36 tháng). Có 7 nhóm lớp mẫu giáo ( 3lớp mẫu giáo bé, 2 lớp
mẫu giáo nhỡ, 2 lớp mãu giáo lớn).
I.1. Về cơ sở vật chất
Trường có diện tích khá rộng với 4268,4 m2, trong đó đã sử dụng 1614,72
m2

( chiếm 37,8% tổng diện tích) để xây dựng phòng học. Trường có phòng học
rộng rãi, có phòng vệ sinh riêng thống mát, đồ dùng dụng cụ phục vụ cho
cơng tác giảng dạy tương đối đầy đủ và đảm bảo u cầu. Đặc biệt, ở mỗi
nhóm lớp có phương tiện nghe nhìn hiện đại như tivi, đầu đĩa VCD…, tại các
nhóm lớp có số lượng băng đĩa nhạc phong phú, đầy đủ theo từng chủ điểm
giáo dục. Bên cạnh đó, trường gần biển lại có khn viên rộng rãi, với nhiều
cây lớn, sân trường thống mát,có nhiều đồ dùng, đồ chơi đa dạng, phong phú
tạo cho trẻ cảm giác thoải mái, thích thú khi hoạt động.
I.2. Về đội ngũ giáo viên
Trường có tổng số 38 cán bộ cơng nhân viên, trong đó có 36 nhân viên nữ
và 2 nhân viên bảo vệ nam. Về thành phần ban giám hiệu, do hiệu trưởng cũ
mới về hưu nên tạm thời trường chưa có hiệu trưởng, trường có 2 hiệu phó ( 1
hiệu phó phụ trách chun mơn và 1 hiệu phó phụ trách vật chất, đời sống), đều
rất nhiệt tình trong cơng việc và quan tâm sát sao tới chất lượng chăm sóc –
giáo dục trẻ.
Về đội ngũ giáo viên, trường có 24 giáo viên đứng lớp với trình độ đạt
chuẩn và trên chuẩn, trong đó có 14 giáo viên mẫu giáo và 10 giáo viên nhà trẻ.
Trình độ đội ngũ giáo viên của cơ sở được thể hiện cụ thể trong bảng sau:
Trình độ
Trung cấp
Cao đẳng
Đại học

Số lượng ( 24)
12
5
7

Giáo viên hướng dẫn: Th.s Phạm Quỳnh Hương

Tỉ lệ ( %)
50
20,8
29,2

Trang 25