Ebook truyền thông phòng chống ung thư (tài liệu đào tạo dành cho giảng viên tuyến tỉnh, huyện) phần 2

BÀI 4
CÁCH SỬ DỤNG MỘT SỐ TÀI LIỆU
TRUYỀN THÔNG TẠI CỘNG ĐỒNG
PHÂN I. CHUẨN BỊ DẠY – HỌC
Những việc giảng viên cần chuẩn bị cho bài học :
-

Nghiên cứu trước nội dung lý thuyết Bài 4 “Cách sử dụng tài liệu truyền thông tại
cộng đồng” trong cuốn tài liệu “Truyền thông phòng chống ung thư”phát cho học
viên.

-

Chuẩn bị một kế hoạch bài giảng chi tiết đáp ứng mục tiêu bài học. Thực hiện đầy
đủ các hoạt động của giảng viên và học viên theo kế hoạch bài giảng (Phụ lục 1).

-

Chuẩn bị nội dung bài giảng trên máy tính bằng phần mềm trình chiếu Powerpoint
với 23 bản chiếu được đánh số theo thứ tự từ 1 đến 20 (Phụ lục 2).

-

Chuẩn bị các tờ giấy áp phích khổ to đã viết tóm tắt những điểm mấu chốt của bài
học được đánh số theo thứ tự từ AP4.1 đến AP4.4 (Phụ lục 3)

-

Chuẩn bị tờ phát tay bảng kiểm sử dụng tài liệu truyền thông (Phụ lục 4)

-

Chuẩn bị phòng học cho khoảng 25-30 học viên, đủ bàn ghế, đảm bảo diện tích để
phân nhóm. Sắp xếp bàn ghế phù hợp (hình chữ U hoặc nhóm học tập).

-

Chuẩn bị phương tiện học tập gồm: Bảng trắng, bút dạ 2 màu (đen/xanh và đỏ), giấy A4,
A0, bìa màu, băng dính, các tài liệu truyền thông (tranh lật, áp phích, tranh gấp/tờ rơi, đĩa
hình, đĩa tiếng..),

-

Trước buổi học, giảng viên cần kiểm tra bài giảng trên máy tính, sự kết nối máy
tính với máy chiếu và vị trí treo các tờ áp phích.

PHẦN II. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
Hoạt động 1. Giới thiệu bài học
Thời gian dự kiến: 5 phút
Giảng viên chiếu bản chiếu số 1, 2, 3 nêu tên bài học, mục tiêu bài học và nội
dung của bài. Vừa trình chiếu vừa giải thích từng nội dung.
Hoạt động 2. Tầm quan trọng của tài liệu truyền thông phòng chống ung thư tại
cộng đồng.
Thời gian dự kiến: 15 phút
79


-

Giảng viên chiếu bản chiếu số 4 và dành 1 phút giới thiệu các loại tài liệu tài liệu
dùng để truyền thông phòng chống ung thư tại cộng đồng.

-

Chiếu bản chiếu số 5 và hướng dẫn học viên trò chơi trong 5 phút. Giảng viên đọc
chậm và rõ sự mô tả một con vật, đọc 2 lần: “Thân thì mập và lưng thì cong, bốn
chân ngắn và mập, có các móng khỏe không sắc, hai tai dài, đuôi thì to ở gốc và
thon dần. Cái đầu kéo dài ra trên cái cổ ngắn và to, còn mũi là một cái đĩa có 2 lỗ
mở ra. Mõm thì nhỏ và hình ống với cái lưỡi rất dài và mỏng”. Phát giấy A4 cho
học viên và dành thời gian cho học viên vẽ tranh. Đề nghị học viên đính con vật
mình vẽ lên bảng.

-

Giảng viên chiếu bản chiếu số 6 vẽ con vật mẫu đã được mô tả, hỏi học viên học
được gì qua hoạt động trên? Giảng viên rút ra kết luận.

-

Giảng viên chiếu bản chiếu số 7 và nhấn mạnh tầm quan trọng và tác dụng của
các loại tài liệu truyền thông “Trăm nghe không bằng một thấy” hay “Một bức
tranh có giá trị bằng hàng ngàn từ.”

Hoạt động 3. Cách sử dụng và bảo quản tài liệu truyền thông phòng chống ung thư
tại cộng đồng.
Thời gian dự kiến: 15 phút
Giảng viên chiếu các bản chiếu từ số 8 đến số 19 để thuyết trình cách sử dụng và
bảo quản tài liệu truyền thông bao gồm tranh gấp, tranh lật, áp phích, các loại đĩa hình,
đĩa tiếng
Hoạt động 4. Lựa chọn tài liệu truyền thông phòng chống ung thư tại cộng đồng.
Thời gian dự kiến: 10 phút

-

Giảng viên đặt câu hỏi “Tại cơ sở các anh/chị thường sử dụng các loại tài liệu
truyền thông nào?”. Ghi ý kiến học viên lên bảng. Giới thiệu từng loại tài liệu TT
cho học viên

-

Giảng viên hỏi tiếp: “Mỗi loại tài liệu TT thích hợp cho các hình thức truyền
thông nào?.” Ghi ý kiến HV lên bảng.

-

Giảng viên chiếu bản chiếu 20 tóm tắt, phân tích cách lựa chọn tài liệu truyền
thông

Hoạt động 5 . `Thực hành đóng vai sử dụng tài liệu truyền thông
Thời gian dự kiến: 100 phút
80


-

-

Giảng viên chia 3 nhóm theo cách đếm 1-2-3 .


HV nào là số 1 vào nhóm 1, hướng dẫn sử dụng tranh gấp



HV nào là số 2 vào nhóm 2, hướng dẫn sử dụng tranh lật/tư vấn



HV nào là số 3 vào nhóm 3, hướng dẫn sử dụng apphich

Giảng viên làm mẫu sử dụng 1 loại tài liệu truyền thông sau đó 3 nhóm đóng vai
là truyền thông viên hướng dẫn cách sử dụng, bảo quản từng loại tài liệu truyền
thông.

Hoạt động 6. Tóm tắt bài học
Thời gian dự kiến: 10 phút
-

Giảng viên tóm tắt lại các điểm chính và tổng hợp bài học.

-

Hỏi học viên còn điều gì chưa rõ.

-

Cảm ơn sự tham gia của học viên.

PHẦN III. NHỮNG KINH NGHIỆM VÀ GỢI Ý
-

Để bài học thêm sinh động cần có nhiều hình ảnh minh họa cho phần trình bày

bằng cách sử dụng các tờ rơi tờ gấp, tranh lật, áp phich có nội dung các thông điệp
về phòng chống ung thư đã được Bệnh viện K, Hội ung thư VN, Trung tâm
TTGDSKTW và Bộ Y tế đã xây dựng.

-

Phát tài liệu cho học viên thực hành, giảng viên phân tích và giải thích.

-

Chiếu một số đĩa tiếng, đĩa hình mà Trung tâm TTGDSKTW phối hợp với Bệnh
viện K Hội ung thư VN đã sản xuất (Phim tự khám vú, phát hiện sớm ung thư
CTC, dạ dày ....) cho HV xem khi giải lao, hoặc lúc thảo luận nhóm.

81


PHẦN VI. PHỤ LỤC

Phụ lục 1. Kế hoạch dạy-học
Mục tiêu học tập
Sau khi học xong bài này học viên có khả năng:
1. Giải thích được tầm quan trọng của tài liệu truyền thông trong quá trình thực
hiện truyền thông phòng chống ung thư
2. Biết cách sử dụng và bảo quản một số loại tài liệu truyền thông hay sử dụng.
3. Lựa chọn được các tài liệu truyền thông để hỗ trợ cho quá trình thực hiện
truyền thông tại cộng đồng.
Kế hoạch bài giảng
Nội dung

Thời Phương
Phương tiện
gian
pháp
giảng dạy
(phút) dạy học

1. Mục
tiêu và
nội dung
bài học

5

2. Tầm
quan
trọng của
tài liệu
truyền
thông tại
cộng
đồng.

15

Thuyết
trình
ngắn

- Bảng trắng

của giảng viên
- Nêu tên bài,
trình bày mục
tiêu bài học.

- Bút dạ
- Bản chiếu
1,2,3

Trò
chơi

Hoạt động

- Chiếu slide 1,
2,3
- Hướng dẫn trò
chơi vẽ tranh
- Dành 5 phút
để học viên vẽ,
sau đó đọc lại
sự mô tả.
- Đề nghị HV
đính con vật
mình vẽ lên
bảng.
- Treo bức
tranh vẽ con vật
mẫu đã được

mô tả.
- Hỏi HV học
được gì qua
hoạt
động
trên?.
- Trình bày tầm
quan trọng của
tài liệu truyền

- Giấy A4
- Bút dạ các
màu.
- Ghim
- Bảng nỉ
- Bản chiếu
4,5,6,7

82

Hoạt động
của học viên
- Lắng nghe

Phản hồi
HV thống
nhất phần
mục tiêu

-Lắng nghe, Sự tham gia

ghi chép rồi và trả lời của
vẽ.
học viên
-Đính các tác
phẩm
lên
bảng nỉ.
- Suy nghĩ và
trả lời.


Nội dung

Thời Phương
Phương tiện
gian
pháp
giảng dạy
(phút) dạy học

Hoạt động
của giảng viên

Hoạt động
của học viên

Phản hồi

thông.
3. Cách

sử dụng
tài liệu
truyền
thông tại
cộng
đồng.

15

Thuyết
trình

- Bảng
- Bút dạ

- Tóm tắt lại
các điểm chính
trong bài học.

- Bản chiếu
từ 8 đến 18
và AP số
4.1-4.3

- Hỏi học viên
còn điều gì
chưa rõ.

- Nghe
- Đặt câu hỏi

Giải thích,
bình luận của
giảng viên và
học viên

- Treo các áp
phích từ AP4.1
– 4.3
- Cảm ơn sự
tham gia của
HV.

4. Lựa
chọn tài
liệu
truyền
thông

10

Động
não

- Hỏi HV: “Tại
cơ sở các
anh/chị thường
sử dụng các
loại tài liệu TT
nào?”.

- Bảng
- Bút dạ
- Bản chiếu
số 19

- Suy nghĩ và Giải thích,
trả lời
bình luận của
- Suy nghĩ và giảng viên và
học viên
trả lời

- Ghi ý kiến
HV lên bảng.
- Giới thiệu
từng loại tài
liệu TT cho học
viên.
- Hỏi HV: “Mỗi
loại tài liệu TT
thích hợp cho
các hình thức
truyền thông
nào?.”
- Ghi ý kiến
HV lên bảng.
- Tóm tắt và
giới thiệu cách
lựa chọn tài

liệu truyền
thông.
5. Thực

100

Đóng

- Các tài liệu

- Giảng viên
83

- Quan sát

Sự tham gia


Nội dung

Thời Phương
Phương tiện
gian
pháp
giảng dạy
(phút) dạy học
vai

hành
đóng vai

sử dụng
tài liệu
TT có sử
dụng
bảng
kiểm.

truyền
thông: tranh
gấp, tranh
lật, áp phích.

Hoạt động
của giảng viên
làm mẫu sử
dụng 1 loại tài
liệu truyền
thông.
- Chia lớp
thành 3 nhóm
và hướng dẫn
đóng vai
- Lựa chọn tình
huống đóng
vai.
- Phát tờ phát
tay số 4.1 để
các học viên
khác quan sát,
nhận xét

Hoạt động
của học viên
- Chai nhóm
và bắt thăm
tình huống
- Nhận tờ
phát tay

Phản hồi
đóng vai, sử
dụng tài liệu
TT và sử
dụng bảng
kiểm của học
viên

- Thảo luận
và cử người
trình bày
- Quan sát và
đánh dấu
bảng kiểm.
- Nhận xét

- Nhận xét,
tổng hợp
6.Tóm tắt
bài học

5

Thuyết
trình
ngắn

- Bảng

- Tóm tắt lại
các điểm chính
và tổng hợp bài
học.

- Bút dạ

- Hỏi học viên
còn điều gì
chưa rõ.
- Cảm ơn sự
tham gia của
HV.

84

- Nghe
- Đặt câu hỏi

Giải thích,
bình luận của
giảng viên và

học viên


Phụ lục 2. Các bản chiếu

MỤC TIÊU HỌC TẬP
Sau khi học xong bài này, học viên có khả năng:

Bài 4

1. Giải thích được tầm quan trọng của tài liệu truyền
thông trong quá trình thực hiện TTTĐHV.

CÁCH SỬ DỤNG MỘT SỐ
TÀI LIỆU TRUYỀN THÔNG TẠI CỘNG ĐỒNG

2. Biết cách sử dụng và bảo quản một số loại tài liệu
truyền thông
3. Lựa chọn được các tài liệu truyền thông để hỗ trợ
cho quá trình thực hiện TT tại cộng đồng.

1

2

NỘI DUNG



Tầm quan trọng của tài liệu truyền thông

Cách sử dụng và bảo quản một số loại tài
liệu truyền thông






TẦM QUAN TRỌNG CỦA TÀI LIỆU
TRUYỀN THÔNG

Tranh gấp
Tranh lật/tư vấn
Áp phích
Băng cassette/ đĩa hình
Lựa chọn tài liệu truyền thông

3

4

Con chuột chũi
HÃY VẼ CON VẬT THEO SỰ MÔ TẢ SAU

Thân thì mập và lưng thì cong, bốn chân ngắn
và mập, có các móng khỏe không sắc, hai tai
dài, đuôi thì to ở gốc và thon dần. Cái đầu kéo
dài ra trên cái cổ ngắn và to, còn mũi là một cái
đĩa, có 2 lỗ mở ra. Mõm thì nhỏ và hình ống, với
cái lưỡi rất dài và mỏng.

5

6

85


TẦM QUAN TRỌNG
CỦA TÀI LIỆU TRUYỀN THÔNG
●

Phương tiện hỗ trợ tốt cho TTV với cá
nhân, nhóm..

●

Nâng cao kiến thức, thực hành…

●

Tạo được dư luận khi được phát hành hoặc
phát trên phương tiện thông tin đại chúng

CÁCH SỬ DỤNG VÀ BẢO QUẢN
MỘT SỐ LOẠI TÀI LIỆU TRUYỀN THÔNG

7

8

TRANH GẤP

TRANH GẤP

Cách sử dụng
● Phát tại các buổi mít
tinh, cuộc họp.
● Được dùng kết hợp
trong TT với cá
nhân, trong TLN.



●

Phát tranh gấp

●

Dành thời gian đọc

●

Hỏi lại nội dung

●

Tóm tắt tổng kết

 Cất

giữ để khi cần có thể đem ra đọc.

●

Không cho trẻ em cầm chơi.

●

Không dùng để bao gói thực phẩm...

9

10

TRANH LẬT

TRANH LẬT/TƯ VẤN




Cách sử dụng
●

●
●

●

●

1 quyển tranh lật có nhiều nội
dung. Một buổi TT chỉ nên giới
thiệu 1 - 2 nội dung.



TTV cầm tranh lật trên tay hoặc
đặt trên bàn, tranh quay về
phía đối tượng.
Để đối tượng xem tranh và nói

về nội dung của tranh.

Cá nhân hoặc TLN nhỏ.



Trước khi TT, TTV chọn chủ đề
cho buổi truyền thông.



Xem kỹ nội dung (trang nào phù
hợp với chủ để đã chọn), chuẩn bị
câu hỏi thảo luận



Thực hành sử dụng tranh lật trước
khi TT/TLN.
11

Đặt câu hỏi thảo luận theo nội
dung tranh
Giải thích và bổ sung thêm các
thông tin.
Tóm tắt lại nội dung chính theo
các nội dung của tranh

12

86


ÁP PHÍCH

TRANH LẬT/TƯ VẤN



Cách bảo quản



●

Cần nhẹ nhàng khi lật chuyển các trang.

●

Cất giữ cẩn thận sau khi sử dụng để

Cách sử dụng
●

Áp phích được
treo/dán ở nơi công
cộng hoặc được
dùng trong TLN.

tránh rách, hỏng.

13

14

ÁP PHÍCH


ÁP PHÍCH

Treo áp phích

•

●

Ở những địa điểm đông người qua lại…

●

Ngang tầm mắt.

•

●

Tránh treo/dán ở những nơi nhạy cảm

•

●

●

•

Không để quá lâu hoặc thông tin trên áp
phích quá cũ.

•

Treo lên vị trí mà đối tượng có thể nhìn thấy.
Dành thời gian để đối tượng quan sát kỹ.
Hỏi họ nhìn thấy gì, nghĩ gì.
Cả nhóm thảo luận. TTV cung cấp thêm thông tin
liên quan.

Cuối buổi thảo luận, đề nghị đối tượng nhắc lại nội
dung. TTV tóm tắt nội dung để mọi người ghi nhớ

Tranh/lịch tuyên truyền có thể phát cho gia
đình treo tại nhà.
15

16

ĐĨA DVD/VCD


BĂNG PHÁT THANH

Cách sử dụng
●



Cách sử dụng

Áp dụng cho các buổi TLN hay sinh hoạt CLB
●

●

Chiếu đĩa cho mọi người xem
●

●

Đề nghị một vài đối tượng nhắc lại một số ý chính,
rồi tổng hợp thống nhất ý kiến.
●

●

Mỗi buổi chỉ nên nghe 1 hoặc 2 nội dung trong 15
phút.
●

17

Phát thanh trên hệ thống truyền thanh của địa phương

Tốt nhất trong các cuộc họp đông người tại bệnh
viện, trường học, hội phụ nữ.
Sau đó yêu cầu một vài đối tượng nhắc lại một số ý
chính, rồi tổng hợp thống nhất ý kiến.
Mỗi buổi chỉ nên nghe 1 hoặc 2 nội dung trong 15
phút.
18

87


LỰA CHỌN CÁC TÀI LIỆU TT
●

Phù hợp với chủ đề và nội dung truyền thông

●

Phù hợp với đối tượng ( học vấn, sở thích….)

●

Hình thức truyền thông

●

Căn cứ vào ưu nhược điểm của từng loại tài
liệu và điều kiện của địa phương

20

88


Phụ lục 3. Danh mục áp phích (AP)

AP 4.1
CÁCH SỬ DỤNG TRANH GẤP/TỜ RƠI
1. Thường được phát tại các buổi mít tinh, các cuộc họp, ở nơi công
cộng hoặc từng hộ gia đình.
2. Dùng trong TT với cá nhân hoặc trong thảo luận nhóm:
-

TTV giới thiệu về chủ đề thảo luận.

-

Phát tranh gấp cho từng đối tượng, để đối tượng tự đọc.

-

Sau khi đối tượng đọc hết các nội dung, TTV giúp nhóm thảo luận
bằng cách đặt những câu hỏi đơn giản, dễ hiểu.

-

Giải thích những điểm mà đối tượng chưa hiểu hoặc hiểu. Tóm tắt
những nội dung chính theo trình tự, đơn giản để mọi người dễ nhớ
và làm theo.

-

Hướng dẫn cách sử dụng tranh gấp để đối tượng có thể truyền
thông cho người xung quanh.

89


AP 4.2
CÁCH SỬ DỤNG TRANH LẬT
-

Sử dụng khi: truyền thông trực tiếp với cá nhân hoặc thảo luận
nhóm nhỏ.

-

Một buổi nói chuyện chỉ nên giới thiệu 1 hoặc 2 nội dung.

-

TTV xem trước nội dung định trình bày trước khi tiến hành truyền
thông.

-

TTV để đối tượng xem tranh và nói về nội dung của bức tranh theo
sự hiểu biết của họ.

-

Thảo luận với đối tượng về nội dung của tranh.

-

Giải thích và bổ sung thêm thông tin,

-

Tóm tắt lại nội dung tranh

-

Đề nghị đối tượng trình bày lại nội dung tranh.

-

Thống nhất những điều đối tượng cần làm.

-

Tư thế sử dụng tranh lật: người trình bày đặt tranh lật trên bàn.
Phần tranh quay về phía đối tượng. Phần chữ quay về phía TTV.

90


AP 4.3
SỬ DỤNG ÁP PHÍCH
Treo áp phích:
-

Treo, dán ở nơi công cộng hoặc dùng trong TLN.

-

Nơi treo áp phích cần tránh bị mưa gió gây hư hỏng.

-

Treo áp phích ngang tầm mắt.

-

Không nên để áp phích quá lâu hoặc thông tin trên áp phích quá cũ.

-

Tránh treo/dán áp phích ở những nơi được coi là thiêng liêng, đặc biệt.

Sử dụng áp phích trong thảo luận nhóm:
-

Treo áp phích lên vị trí mà đối tượng có thể nhìn thấy dễ dàng.

-

Đối tượng quan sát kỹ tấm áp phích.

-

Hỏi mọi người xem họ nhìn thấy gì, nghĩ gì về nội dung áp phích.

-

Nếu trong nhóm có người không biết chữ thì đề nghị người biết chữ đọc
to cho cả nhóm nghe phần chữ.

-

Cả nhóm thảo luận về nội dung áp phích.

-

Đề nghị đối tượng nhắc lại nội dung của áp phích.

-

TTV tóm tắt lại.

91


Phụ lục 4. Danh mục tờ phát tay
BẢNG KIỂM SỬ DỤNG TÀI LIỆU TRUYỀN THÔNG
(Dùng cho thực hành sử dụng tranh lật/tranh tư vấn, tranh gấp/tờ rơi, ápphích)

Các thao tác cơ bản

Đạt

1. Lựa chọn thể loại tài liệu phù hợp với hình thức truyền
thông.
2. Chọn nội dung của tài liệu phù hợp với chủ đề truyền thông.
3. Số lượng tài liệu được sử dụng phù hợp với thời gian truyền
thông.
4. Thời điểm sử dụng tài liệu hợp lý.
5. Cách cầm, mở, treo, phát tài liệu thích hợp.
6. Tất cả mọi thành viên trong nhóm đều được nhìn thấy
tranh/được đọc tài liệu.
7. Thảo luận và giải thích nội dung tài liệu.
8. Tóm tắt nội dung chính đơn giản, lôgich, dễ nhớ.
9. Hướng dẫn dùng tài liệu để truyền thông cho người khác.

92

Không đạt


LƯỢNG GIÁ
Trả lời các câu hỏi ngắn (Điền vào chỗ trống) từ câu 1 đến câu 8
Câu 1. Tài liệu truyền thông là phương tiện để …….(A) cho người làm truyền thông
trong ………… (B) với cá nhân, nhóm hay với cộng đồng.
Câu 2. Tranh gấp là một tờ tranh được gấp 2,3 hay 4 bao gồm ……(A) và …….. (B)
minh hoạ. Tranh gấp thường chuyển tải nhiều nội dung của một chủ đề
Câu 3. Tờ rơi có 1 hoặc 2 mặt có cả ………(A) và……….(B). Tờ rơi có thể là một tranh
đơn độc hoặc một bộ nhiều tranh đề cập đến một chủ đề.
Câu 4. Tranh lật là một bộ gồm ……………(A) bao gồm nhiều tờ tranh được trình bày
nối tiếp nhau. Mặt sau của các tranh là ……………(B) gồm những nội dung chính cần
truyền thông về chủ đề đó.
Câu 5. Tranh gấp/tờ rơi thường được phát cho từng người tại các buổi mít tinh, các cuộc
họp, ở nơi công cộng hoặc ………………(A) để mọi người tự đọc, hiểu và làm theo nội
dung của ……………..(B)
Câu 6. Các bước sử dụng tranh gấp
B1. TTV giới thiệu qua về chủ đề thảo luận.
B2…………………………………………….
B3. Sau khi mọi người trong nhóm đã đọc hết các nội dung của tranh gấp, truyền thông
viên giúp nhóm thảo luận bằng cách đặt ra những câu hỏi đơn giản, dễ hiểu về nội dung
của tranh.
B4. Giải thích những điểm mà đối tượng chưa hiểu hoặc hiểu chưa đúng và tóm tắt
những nội dung chính theo một trình tự logic, đơn giản để mọi người dễ nhớ và làm theo.
B5…………………………………………..
Câu 7. Tư thế sử dụng tranh lật:
Người trình bày cầm tranh lật trên tay hoặc đặt trên bàn. ……..(A) quay về phía đối
tượng, giữ ở vị trí trung tâm hoặc xoay chuyển để mọi người có thể nhìn được mọi chi

tiết trong tranh. ……(B) quay về phía truyền thông viên để truyền thông viên có thể xem
được các thông tin quan trọng.
Câu 8. Các bước sử dụng tranh lật
B1. Truyền thông viên để đối tượng xem tranh và nói về nội dung của bức tranh theo sự
hiểu biết của họ.
B2. Thảo luận với đối tượng về nội dung của tranh. Khuyến khích đối tượng tham gia
thảo luận bằng cách đặt các câu hỏi mở.
B3. ………………………………………………………………………………….
B4. Để đối tượng trình bày lại nội dung tranh.
B5. …………………………………………………………………………………..

93


Hãy đánh dấu  vào cột Đ nếu câu đúng và vào cột S nếu câu sai từ câu số 9 đến
câu số 24
Các tài liệu truyền thông có thể sử dụng trong tư vấn

Đ

9.Áp phích
10. Tranh gấp
11. Tranh lật
12. Băng/đĩa hình hoặc tiếng
Các tài liệu truyền thông có thể sử dụng trong thảo luận
nhóm nhỏ (8-12 người):
13.Áp phích
14. Tranh gấp
15. Tranh lật
16. Băng/đĩa hình hoặc tiếng

Các tài liệu truyền thông có thể sử dụng khi đi thăm hộ
gia đình
17.Áp phích
18. Tranh gấp
19. Tranh lật
20. Băng/đĩa hình hoặc tiếng
Các tài liệu truyền thông có thể sử dụng hiệu quả trong
buổi nói chuyện sức khỏe
21.Áp phích
22. Tranh gấp
23. Tranh lật
24. Băng/đĩa hình hoặc tiếng
Hãy chọn 1 câu trả lời đúng nhất bằng cách đánh dấu  vào ô phù hợp
Câu 25. Tranh lật được sử dụng trong trường hợp:
A. Thảo luận nhóm
B. Mittinh
C. Tư vấn trực tiếp
D. Nói chuyện sức khỏe

94

S


ĐÁP ÁN
Câu 1.
A: Hỗ trợ
B: Quá trình truyền thông
Câu 2.
A: Phần chữ

B: Phần tranh
Câu 3.
A: Phần tranh
B: Phần chữ
Câu 4.
A. Phần tranh
B. Phần chữ.
Câu 5.
A: Từng hộ gia đình
B: Tranh gấp/tờ rơi
Câu 6.
B2. Phát tranh gấp cho từng đối tượng để đối tượng tự đọc.
B5. Hướng dẫn cách sử dụng tranh gấp để đối tượng có thể truyền thông cho những
người xung quanh.
Câu 7. (A). Phần tranh; (B). Phần chữ
Câu 8.
B3. TTV giải thích và bổ sung thêm thông tin, tóm tắt lại nội dung tranh theo trình tự để
đối tượng dễ nhớ, dễ hiểu.
B5. Thảo luận và đi đến thống nhất những điều đối tượng cần làm.
9S, 10Đ, 11Đ, 12S, 13Đ, 14Đ, 15Đ, 16Đ, 17S, 18Đ,19Đ, 20S, 21Đ, 22Đ, 23S, 24Đ,
25C.

95


BÀI 5
MỘT SỐ HÌNH THỨC
TRUYỀN THÔNG TRỰC TIẾP TẠI CỘNG ĐỒNG
PHẦN I. CHUẨN BỊ CHO BÀI DẠY-HỌC
Những công việc giảng viên cần chuẩn bị:

-

Nghiên cứu trước nội dung lý thuyết Bài 5 “Các hình thức truyền thông trực tiếp
tại cộng đồng” trong cuốn tài liệu “Truyền thông phòng chống ung thư”phát cho
học viên.

-

Chuẩn bị một kế hoạch bài giảng chi tiết đáp ứng mục tiêu bài học. Thực hiện đầy
đủ các hoạt động của giảng viên và học viên theo kế hoạch bài giảng (Phụ lục 1).

-

Chuẩn bị nội dung bài giảng trên máy tính bằng phần mềm trình chiếu Powerpoint
với 26 bản chiếu được đánh số theo thứ tự từ 1 đến 26 (Phụ lục 2).

-

Chuẩn bị các tờ giấy áp phích khổ to đã viết tóm tắt những điểm mấu chốt của bài
học được đánh số theo thứ tự từ AP1 đến AP4 (Phụ lục 3)

-

Chuẩn bị các bảng kiểm thực hành các hình thức truyền thông từ TPT1 đến TPT4
(Phụ lục 4)

-

Chuẩn bị phòng học cho khoảng 25-30 học viên, đủ bàn ghế, đảm bảo diện tích để
phân nhóm. Sắp xếp bàn ghế phù hợp (hình chữ U hoặc nhóm học tập).

-

Chuẩn bị phương tiện học tập gồm: Bảng trắng, bút dạ 2 màu (đen/xanh và đỏ),
giấy A4, A0, bìa màu, băng dính.

-

Trước buổi học, giảng viên cần kiểm tra bài giảng trên máy tính, sự kết nối máy
chiếu với máy tính và vị trí treo các áp phích.

PHẦN II. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
Hoạt đông 1. Giới thiệu bài học và mục tiêu bài học
Thời gian dự kiến: 5 phút
Giảng viên chiếu bản số 1 và giới thiệu tên bài học. Tiếp tục chiếu bản số 2 và
mời một học viên đọc mục tiêu cho cả lớp nghe. Giải thích nếu học viên chưa hiểu các
mục tiêu bài học.
Hoạt động 2. Hướng dẫn phần “Thảo luận nhóm”
Thời gian dự kiến: 45 phút
96


-

Giảng viên đặt câu hỏi “Các anh/chị hiểu thế nào là thảo luận nhóm, mục đích của
thảo luận nhóm là gì”. Mời học viên trả lời. Giảng viên dùng bút đỏ gạch chân
những từ/cụm từ then chốt và tổng hợp ý kiến. Chiếu bản chiếu số 3,4,5 và phân
tích.

-

Chia lớp thành 3 nhóm. Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A0, bút dạ xanh/đen và bút
đỏ. Yêu cầu nhóm cử nhóm trưởng, thư ký và người trình bày. Giảng viên đặt câu
hỏi và ghi lên bảng: “Cần chuẩn bị những gì cho thảo luận nhóm, thảo luận nhóm
có bao nhiêu bước, là những bước nào”. Thời gian thảo luận trong 10 phút. Giảng
viên mời từng nhóm trình bày, các học viên còn lại quan sát và đóng góp ý kiến.
Dùng bút đỏ gạch chân những từ/cụm từ then chốt. Sử dụng bản chiếu số 6,7 và
phân tích, giải thích. Cần lưu ý đặc biệt đến kết quả của buổi thảo luận nhóm là
kiến thức của các thành viên nhóm về phòng chống ung thư được cải thiện, các
thành viên cam kết thực hiện hành vi có lợi cho sức khỏe. Treo áp phích AP5.1
lên tường.

-

GV đặt câu hỏi “Những vấn đề hay gặp khi thảo luận nhóm và phương pháp xử
lý”. Sử dụng phương pháp “Thảo luận nhóm rì rầm”. Giảng viên chia bảng thành
2 cột, một bên là vấn đề một bên là phương pháp giải quyết . Học viên nêu ý kiến,
giảng viên tổng hợp vào 2 cột, chiếu bản chiếu số 8 và phân tích.

Hoạt động 3. Hướng dẫn phần “Tư vấn”
Thời gian dự kiến: 30 phút
-

Giảng viên đặt câu hỏi “Tư vấn là gì, mục đích của quá trình tư vấn”. Học viên trả
lời, giảng viên dùng bút đỏ gạch chân những từ/cụm từ then chốt và tổng hợp ý
kiến. Giảng viên chiếu bản chiếu số 9,10,11 phân tích và lấy một số ví dụ minh
họa để nhấn mạnh một số nguyên tắc quan trọng như: Tôn trọng, giữ bí mật, tự
quyết định.

-

Giảng viên chia lớp thành 3 nhóm, phát cho mỗi nhóm một bộ bìa màu đã chuẩn
bị sẵn ghi các bước của quá trình tư vấn và đề nghị các nhóm sắp xếp theo thứ tự
trong 5 phút. Giảng viên chia bảng thành 3 cột cho 3 nhóm theo thứ tự và đề nghị
các nhóm dán kết quả thảo luận lên bảng. So sánh kết quả giữa các nhóm và đề
nghị các nhóm giải thích (nếu có sự khác biệt). Điều chỉnh kết quả cho đúng. Mời
đại diện nhóm phân tích một số bước của tư vấn. Các nhóm khác theo dõi và góp

97


ý. Giảng viên tổng hợp ý kiến, chiếu bản chiếu số 12 và phân tích, treo áp phích
AP5.2 lên tường.
Hoạt động 4. Hướng dẫn phần “Thăm hộ gia đình”
Thời gian dự kiến: 30 phút
-

Giảng viên chiếu bản chiếu số 13, 14,15 và thuyết trình về khái niệm và mục đích của
việc đến thăm hộ gia đình.

-

Giảng viên đặt câu hỏi “Khi đến thăm hộ gia đình cần chuẩn bị những việc gì”. Giảng
viên ghi ý kiến học viên lên bảng. Dùng bút đỏ gạch chân những từ/cụm từ then chốt.
Chiếu bản chiếu số 16 và phân tích các nguyên tắc khi đến thăm hộ gia đình.

-

Giảng viên nhóm cặp 2 học viên ngồi gần nhau để thảo luận. Giảng viên đặt câu hỏi
“Thăm hộ gia đình có bao nhiêu bước, là những bước nào”. Giảng viên ghi ý kiến 5-6

cặp học viên lên bảng, dùng bút đỏ gạch chân những từ/cụm từ then chốt. Mời các
cặp còn lại sắp xếp các bước theo thứ tự. Giảng viên chiếu bản chiếu số 17 và phân
tích. Dán áp phích AP5.3 lên tường.

Hoạt động 5. Hướng dẫn phần “Nói chuyện sức khỏe”
Thời gian dự kiến: 30 phút
-

Giảng viên chiếu bản chiếu 18,19 thuyết trình về khái niệm nói chuyện sức khỏe,
nhấn mạnh tính phổ biến khi áp dụng tại địa phương của hình thức này.

-

Giảng viên đặt câu hỏi dẫn dắt hướng đến phần chuẩn bị cho một cuộc nói chuyện
sức khỏe, ví dụ “các anh/chị đã từng đứng trước một cuộc họp, hội thảo…để nói
chuyện về một chủ đề sức khỏe chưa”, “các anh/chị thường gặp khó khăn gì” và
để một buổi nói chuyện sức khỏe hấp dẫn người nghe và mang lại hiệu quả thì
“Chúng ta cần chuẩn bị những gì cho một cuộc nói chuyện sức khỏe”. Giảng viên
ghi ý kiến học viên lên bảng, dùng bút đỏ gạch chân những từ/cụm từ then chốt.
Giảng viên chiếu bản chiếu từ số 20,21,22 và phân tích.

-

Chia 3 nhóm thảo luận. Giảng viên đặt câu hỏi “Để một cuộc nói chuyện sức khỏe
có hiệu quả, chúng ta cần trải qua các giai đoạn/các bước nào”. Thời gian thảo
luận trong 10 phút. Mời 1-2 nhóm trình bày, các nhóm khác theo dõi và góp ý.
Giảng viên tổng hợp ý kiến, chiếu bản chiếu số 23,24 và dán áp phích AP5.4.

Hoạt động 7. Thực hành các hình thức truyền thông
Thời gian dự kiến: 4 tiết (200 phút)

-

Giảng viên chia học viên 3 nhóm và chiếu bản chiếu số 30 nêu yêu cầu thực hành.
98


-

Phát cho học viên các bảng kiểm thực hành các hình thức truyền thông và gắp
thăm lựa chọn tình huống (tờ phát tay TPT1 đến TPT5)
 Bài tập 1. Nói chuyện sức khỏe
Mỗi nhóm tự chọn 1 chủ đề. Phân công người đóng vai cán bộ truyền thông. Các
nhóm chuẩn bị trong 30 phút. Giảng viên mời các nhóm trình bày, mỗi nhóm tối
đa 10 phút, các nhóm còn lại góp ý dựa trên các bảng kiểm. Giảng viên nhận xét,
rút kinh nghiệm.
 Bài tập 2. Thực hành các hình thức: Thảo luận nhóm, tư vấn, thăm hộ gia đình
Mỗi nhóm tự chọn 1 chủ đề. Phân công cán bộ điều hành nhóm. Mỗi nhóm chuẩn
bị trong 30 phút. Giảng viên mời các nhóm trình bày, mỗi nhóm 10 phút, các
nhóm còn lại góp ý. Giảng viên nhận xét, rút kinh nghiệm.

Hoạt động 8. Tóm tắt bài học
Thời gian dự kiến: 10 phút
-

Giảng viên tóm tắt bài học bằng cách cho học viên chơi trò chơi “Gọi đúng tên
bức tranh”

-

Giảng viên chiếu bản chiếu số 25,26 có 4 bức tranh, mỗi bức tranh mô tả 01 hình

thức truyền thông trực tiếp. Giảng viên đề nghị học viên lựa chọn hình thức truyền
thông phù hợp và đặth tên cho mỗi bức tranh. học viên cũng nêu rõ lý do tại sao
lại chọn hình thức đó. Giảng viên tổng hợp, phân tích và tóm tắt các đặc điểm cơ
bản của các hình thức truyền thông.

PHẦN III. NHỨNG KINH NGHIỆM VÀ GỢI Ý
-

Những nội dung trong bài học này không phải là kiến thức mới vì vậy giảng viên
cần lựa chọn phương pháp giảng sao cho thu hút được học viên. giảng viên cần
phân tích kỹ sự khác biệt giữa các hình thức truyền thông, những ưu điểm và hạn
chế của mỗi hình thức. Đối với phần hướng dẫn hình thức tư vấn, đây là một nội
dung hầu như các học viên đều có thể kể được nhưng trên thực tế vẫn diễn ra sự
nhầm lẫn giữa các bước do chưa hiểu thấu đáo về các việc cần thực hiện của mỗi
bước. Giảng viên cần phân tích và đưa ra những ví dụ minh họa cho các bước này.

-

Giảng viên cần chuẩn bị tốt phần thực hành, xây dựng các tình huống sát thực với
thực tế liên quan đến phòng chống các bệnh ung thư như: Tư vấn về các dấu hiệu
báo hiệu dấu hiệu ung thư sớm, giáo dục sức khỏe về dinh dưỡng phòng chống
ung thư.
99


PHẦN IV. CÁC PHỤ LỤC
Phụ lục 1. Kế hoạch dạy học
Mục tiêu học tập
Sau khi học xong bài này học viên có khả năng:
1. Mô tả được 4 hình thức truyền thông trực tiếp về phòng chống ung thư hay được

áp dụng tại cộng đồng.
2. Thực hành được 4 thức truyền thông trực tiếp tại cộng đồng (Thảo luận nhóm, tư
vấn, thăm hộ gia đình, nói chuyện sức khỏe)
Kế hoạch bài giảng
Thời
gian
(phút)

Phương
tiện dạy
học

1. Giới
thiệu bài
học và
Mục tiêu
bài học

5

Bản chiếu
số 1,2

2. Thảo
luận nhóm

45

Khái niệm,
mục đích

thảo luận
nhóm
(TLN)

5

Chuẩn bị
cho 1 cuộc
thảo luận
nhóm và
các bước
tiến hành
thảo luận
nhóm.

30

Nội dung

Bản chiếu
số 3,4,5

Giấy A0
Bút dạ
Băng dính
Bản chiếu
số 6,7 và
apphich
AP 5.1

Phương
pháp
dạy học

Hoạt động của
giảng viên

Thuyết
trình
ngắn

- Giới thiệu tên
bài học

Động
não

- Đặt câu hỏi để
học viên suy
nghĩ, trả lời.

Hoạt động
của học
viên

Phản hồi

Lắng nghe

Giải thích

điều chưa
rõ của HV

- Suy nghĩ
và trả lời

Thuyết
trình
ngắn

- Thuyết trình
ngắn về khái
niệm nhóm và
TLN.

Giải thích,
bình luận
của giảng
viên và
học viên

Thảo
luận
nhóm

- Chia 3 nhóm - Tham gia
học viên
ý kiến và
- Yêu cầu học xây dựng
viên thảo luận, cho phần

hướng dẫn thảo trình bày
luận và thời gian của nhóm,
thảo luận là 10 viết lên
giấy A0
phút.

- Sự tham
gia và kết
quả thảo
luận của
học viên.

Thuyết
trình
ngắn

- Trình bày mục
tiêu bài học

- Yêu cầu nhóm
trình bày kết quả
thảo luận
- Nhận xét, phân
tích lưu ý đặc
100

- Cử người
trình bày.

- Giải

thích, bình
luận của
giảng viên
và học
viên


Nội dung

Thời
gian
(phút)

Phương
tiện dạy
học

Phương
pháp
dạy học

Hoạt động của
giảng viên

Hoạt động
của học
viên

Phản hồi

biệt đến kết quả
của thảo luận
nhóm
Những vấn
đề hay gặp
trong thảo
luận nhóm

10

Giấy A4
Bảng

Thảo
luận rì
rầm

Bút dạ
Bản chiếu
số 8

Thuyết
trình
ngắn

- Chia cặp 2 học - Thảo
viên ngồi gần luận và
nhau
phát biểu.
- Đề nghị học

viên suy nghĩ,
bằng
kinh
nghiệm của mình
hãy tìm ra những
khó khăn gì hay
gặp trong TLN
và cách giải
quyết ra sao.

- Sự tham
gia và kết
quả thảo
luận của
HV.
- Giải
thích, bình
luận của
giảng viên
và học
viên

- Ghi các ý kiến
lên bảng, chia
bảng thành 2 cột,
1 bên ghi các
khó khăn, còn 1
bên ghi cách giải
quyết.
- Tóm tắt và

nhấn mạnh kỹ
năng xử lý các
tình huống phát
sinh trong thảo
luận nhóm.
3. Tư vấn

30

Khái niệm,
mục đích
tư vấn

5

Bảng trắng Động
não
Bút dạ
Bản chiếu
số 9,10,11

Thuyết
trình
ngắn

- Đặt câu hỏi để - Suy nghĩ
học viên suy và trả lời
nghĩ, trả lời
- Ghi tóm tắt ý
kiến lên bảng.

Nhấn
mạnh
những điểm cần
lưu ý.
- Thuyết trình
101

Giải thích,
bình luận
của giảng
viên và
học viên


Nội dung

Thời
gian
(phút)

Phương
tiện dạy
học

Phương
pháp
dạy học

Hoạt động của
giảng viên

Hoạt động
của học
viên

Phản hồi

ngắn, phân tích
một số nguyên
tắc quan trọng
như: Tôn trọng,
giữ bí mật, tự
quyết định.
Các bước
tiến hành
tư vấn.

25

Bìa màu
đã ghi sẵn
các bước
(3 bộ)

Thỏa
luận
nhóm

Bút dạ
Băng dính

Bản chiếu
số 12 và
apphich
AP5.2

- Chia 3 nhóm - Tham gia
học viên
ý kiến và
- Phát bìa màu xây dựng
trong đó đã ghi cho phần
trình bày
sẵn các bước.
của nhóm
- Yêu cầu học
viên thảo luận, - Dán bìa
lựa chọn và sắp màu lên
xếp các bước bảng
theo thứ tự đúng - Cử người
và phân tích. trình bày.
Thời gian thảo
luận là 5 phút.

- Sự tham
gia và kết
quả thảo
luận của
HV.
- Giải
thích, bình
luận của

giảng viên
và học
viên

- Yêu cầu nhóm
trình bày kết quả
thảo luận
- Nhận xét, tóm
tắt và phân tích
đặc điểm của
từng bước.
4. Thăm
hộ gia
đình

30

Khái niệm
, mục đích
thăm hộ
gia đình.

5

Bản chiếu
số
13.14,15

Chuẩn bị
thăm hộ

10

Bảng trắng Động
não

Thuyết
trình
ngắn

Thuyết trình
nhấn mạnh thời
điểm áp dụng và
lợi ích khi áp
dụng hình thức
này.

- Lắng
nghe và
hỏi

Giải thích,
bình luận
của giảng
viên và
học viên

- Đặt câu hỏi để
học viên suy

- Suy nghĩ
và trả lời

Giải thích,
bình luận

102


Nội dung

Thời
gian
(phút)

gia đình.

Phương
tiện dạy
học
Bút dạ
Bản chiếu
số 16

Phương
pháp
dạy học
Thuyết
trình
ngắn

Hoạt động của
giảng viên

Hoạt động
của học
viên

nghĩ, trả lời

Phản hồi
của giảng
viên và
học viên

- Ghi ý kiến của
HV lên bảng.
- Tóm tắt và
phân tích các
nguyên tắc khi
đến thăm hộ gia
đình

Các bước
trong thăm
hộ gia
đình.

15

Thảo
Bảng trắng luận rì
rầm
Bút dạ
Thuyết
Bản chiếu trình
số 17 và
ngắn
apphich
AP5.3

- Đặt câu hỏi để
từng cặp 2 học
viên ngồi gần
nhau suy nghĩ,
trả lời

Giấy A4

- Thảo
luận nhóm
- Suy nghĩ
và trả lời

- Ghi ý kiến của
HV lên bảng.

- Giải
thích, bình
luận của

giảng viên
và học
viên

- Tóm tắt, phân
tích các bước
thăm hộ gia đình
nhấn mạnh đến
bước cùng thảo
luận để các thành
viên trong gia
đình thực hiện
được các hành vi
có lợi

5. Nói
chuyện
sức khỏe

30

Khái niệm,
mục đích

5

Bút dạ

Thuyết
Bản chiếu trình

từ số 18,19 ngắn
đến 26 áp Thảo
phích
luận
AP5.4
nhóm

- Thuyết trình
khái niệm, mục
đích và nhấn
mạnh đến tính
phổ biến khi áp
dụng hình thức
này.

Chuẩn bị
và các

25

Giấy A0

- Đặt câu hỏi cho -Trả lời
câu hỏi
103

- Sự tham
gia và kết
quả thảo
luận của

HV.

- Lắng
nghe và
hỏi

- Sự tham
gia và kết
quả thảo
luận của
HV.

- Giải
thích, bình