Tác giả hồ chí minh

Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

BÀI 02: TÁC GIA HỒ CHÍ MINH
Chuyên đề: LUYỆN THI THPT QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN

VIDEO và LỜI GIẢI CHI TIẾT chỉ có tại website MOON.VN
[Truy cập tab: Ngữ Văn – Khoá học: LUYỆN ĐỀ THI THPT QUỐC GIA 2016]
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Về kiến thức
Nắm được những nét khái quát về sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh.
2. Về kĩ năng
Vận dụng kiến thức về quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh để
phân tích thơ văn của Người.
3. Về thái độ
Biết nâng niu, trân trọng di sản văn học quí giá Hồ Chí Minh để lại.
B. NỘI DUNG BÀI HỌC
I. VÀI NÉT VỀ TIỂU SỬ
- SGK tr23.
- Bên cạnh sự nghiệp cách mạng vĩ đại, Hồ Chí Minh còn để lại một di sản văn học quí giá. Hồ
Chí Minh là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.
II. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC
1. Quan điểm sáng tác
- Cơ sở:
+ Truyền thống thơ văn đuổi giặc (thoái lỗ thi) của cha ông từ Lí Thường Kiệt, Trần Hưng
Đạo, Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh…;
+ Quan điểm văn học mác xít, xem văn nghệ như một mặt trận, nhà văn là chiến sĩ trên mặt
trận ấy.
Hồ Chí Minh khẳng định:
+

Nay ở trong thơ nên có thép,
Nhà thơ cũng phải biết xung phong.
(Cảm tưởng đọc “Thiên gia thi”)

Chất thép: tinh thần chiến đấu của văn học nghệ thuật.
+ Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy.
(Thư gửi các họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa 1951)

Moon.vn - Học để khẳng định mình

1

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

 Văn học là một vũ khí chiến đấu lợi hại phụng sự sự nghiệp cách mạng. Nhà văn phải có
tinh thần xung phong như người chiến sĩ ngoài mặt trận.
- Coi trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học:
+ Chủ trương thứ văn học chân thật, thật thà, chống văn học giả dối, bịa đặt.  Thước đo giá
trị của văn chương nghệ thuật.
+ Người nghệ sĩ phải viết cho dễ hiểu, cho thấm thía, có văn chương thì quần chúng mới thích
đọc.
+ Nhắc nhở giới nghệ sĩ nên chú ý phát huy cốt cách dân tộc và đề cao sự sáng tạo.
- Luôn xuất phát từ mục đích, đối tượng tiếp nhận (Viết cho ai? Viết để làm gì?) để quyết
định nội dung và hình thức (Viết cái gì? Viết như thế nào?) của tác phẩm.

 Tư tưởng sâu sắc, nội dung thiết thực, hình thức nghệ thuật sinh động, đa dạng.
 Quan điểm sáng tác đúng đắn, soi rọi con đường sáng tác thơ văn của Hồ Chí Minh.
2. Di sản văn học
2.1. Văn chính luận
- Được viết nhằm mục đích: đấu tranh chính trị, tấn công trực diện kẻ thù, thức tỉnh và giác
ngộ quần chúng hoặc thể hiện những nhiệm vụ cách mạng của dân tộc qua những chặng đường
lịch sử.
- Bút danh: Nguyễn Ái Quốc, Nguyễn, Nguyễn A.Q., Ng.A.Q., Ng. Ái Quốc, N.A.Q., N…
Đăng trên các báo Người cùng khổ (Le Paria), Nhân đạo (L`Humanité), Đời sống thợ thuyền (La
vie ouvrière)…
- Tác phẩm tiêu biểu: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925), Tuyên ngôn Độc lập (1945), Lời
kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Không có gì quí hơn độc lập, tự do (1966).
- Cho thấy lí trí sáng suốt, trí tuệ sắc sảo, lòng yêu - ghét sâu sắc, mãnh liệt, nồng nàn.
2.2. Truyện và kí
- Nội dung và nghệ thuật:
+ Vạch trần bộ mặt tàn ác, xảo trá, bịp bợm của chính quyền thực dân, châm biếm một cách
thâm thúy, sâu cay vua quan phong kiến ôm chân thực dân xâm lược; bộc lộ lòng yêu nước nồng nàn
và tinh thần tự hào về truyền thống bất khuất của dân tộc Việt Nam.
+ Ngắn gọn, súc tích, vừa thấm nhuần tư tưởng, tình cảm của thời đại, vừa thể hiện một bút
pháp mới, mang màu sắc hiện đại trong lối viết nhẹ nhàng mà đầy tính trào lộng.
- Tác phẩm tiêu biểu: Truyện và kí, Nhật kí chìm tàu (1931), Vừa đi đường vừa kể chuyện
(1963)…
2.3. Thơ ca
- Nhật kí trong tù (133 bài, 1960), Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh (36 bài, 1967), Thơ Hồ Chí
Minh (86 bài, 1990).
- Nổi bật trong thơ Hồ Chí Minh là hình ảnh nhân vật trữ tình tâm hồn luôn nặng trĩu nỗi nước
nhà mà cốt cách, phong thái vẫn điềm tĩnh, ung dung, tự tại.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

2

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

3. Phong cách nghệ thuật
3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến phong cách nghệ thuật văn chương Hồ Chí Minh
- Truyền thống gia đình, môi trường văn hóa và hoàn cảnh sống, hoạt động cách mạng cùng cá
tính của Người.
+ Từ nhỏ, Hồ Chí Minh đã được sống trong không khí của văn chương cổ điển Việt Nam và
Trung Quốc, của thơ Đường, thơ Tống…
+ Trong thời gian hoạt động cách mạng ở nước ngoài, nhiều năm Người sống ở Pa-ri, Luân
Đôn, Oa-sinh-tơn, Ca-li-phoóc-ni-a, Hồng Kông… tiếp xúc và chịu ảnh hưởng về tư tưởng cũng
như nghệ thuật của nhiều nhà văn Âu, Mĩ và nền văn học nghệ thuật phương Tây hiện đại.
- Quan điểm của Người về sáng tác văn học.
3.2. Phong cách nghệ thuật
- Độc đáo, đa dạng:
+ Văn chính luận thường ngắn gọn, tư duy sắc sảo, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng
chứng giàu sức thuyết phục, mang tính chiến đấu cao, đa dạng về bút pháp...
(Tuyên ngôn Độc lập: bố cục ngắn gọn, súc tích; lập luận chặt chẽ; lí lẽ đanh thép; bằng chứng
xác thực; ngôn ngữ hùng hồn, giàu tính biểu cảm.)
+ Truyện và kí mang đậm chất trí tuệ, sáng tạo, hiện đại, giàu tính chiến đấu, nghệ thuật trào
phúng vừa sắc bén, thâm thúy vừa hài hước, hóm hỉnh (“Vi hành”, Những trò lố hay là Varen và
Phan Bội Châu…).
+ Thơ ca:
 Thơ tuyên truyền cách mạng: lời lẽ giản dị, mộc mạc, mang màu sắc dân gian hiện đại vừa

dễ nhớ, dễ thuộc, vừa có sức tác động trực tiếp vào tình cảm người nghe:
Thân người chẳng khác thân trâu
Cái phần no ấm có đâu đến mình.
(Dân cày)
Mẹ tôi là một đóa hoa
Thân tôi trong sạch, tôi là cái bông.
(Ca sợi chỉ)
 Thơ nghệ thuật: được viết theo hình thức cổ thi hàm súc, có sự hòa hợp độc đáo giữa bút
pháp cổ điển và bút pháp hiện đại, giữa chất trữ tình và tính chiến đấu (Chiều tối, Rằm tháng
giêng, Cảnh khuya...).
- Thống nhất:
+ Cách viết ngắn gọn, trong sáng, giản dị, sử dụng linh hoạt các thủ pháp và bút pháp nghệ
thuật khác nhau nhằm thể hiện một cách nhuần nhị và sâu sắc nhất tư tưởng và tình cảm của
Người.
+ Từ tư tưởng tới hình tượng nghệ thuật luôn vận động một cách tự nhiên, nhất quán, hướng
về sự sống, ánh sáng và tương lai.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

3

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

III. KẾT LUẬN
- Văn thơ Hồ Chí Minh là di sản vô giá, là một bộ phận gắn bó hữu cơ với sự nghiệp cách

mạng vĩ đại của Người.
- Phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh độc đáo, đa dạng nhưng cũng hết sức thống nhất.
Giáo viên: Vũ Dung
Nguồn Moon.vn

Moon.vn - Học để khẳng định mình

4

Hotline: 0432 99 98 98