Chi pheo tiet 1

KHểA CHUYấN LTH Cụ NGUYN THANH MAI

CH PHẩO NAM CAO (tit 1)

* Li vao bai:
Nazim Hikmet (1902- 1963) - nh th, nh hot ng chớnh tr Th Nh K tng co li tha
thiờt: Con hay nghe nụi buụn cua rng cõy heo khụ, cua hnh tinh lnh ngt, cua chim muụng que
qutnhng trc nhõt, xin con hay nghe tiờng kờu thụng thiờt cua nụi au con ngi.
Võng, t bao gi ờn bõy gi, tiờng kờu con ngi bao gi cung khiờn long ta au n. iờu o li
cng ung vi nhng nghờ s chõn chớnh, nhng nh nhõn o chu ngha t trong cụt tuy nh Nam
Cao.
lp 8, cac em a cam nhõn nụi buụn cn xe tng trang trong nụi au cua Lao Hc khi con
ngi ang kớnh õy th chu chờt ờ cụ gi bng c manh vn cho con, gi tron nhõn cach. Cung
viờt vờ ờ ti ngi nụng dõn, nhng gi hoc ny, chung ta se chng kiờn mt nụi au khac, day dt,
d di hn trong nụi au cua mt thõn phõn sinh ra l ngi nhng khụng c lm ngi qua
truyờn ngn Chớ Pheo.
* Gii thiờu cõu truc bai hoc:
Tit 1: Tac gia, tac phm, tỡm hiờu vn ban (Hỡnh tng nhõn vt Chớ Phốo: quóng i lng thin)
Tit 2: Tỡm hiờu vn ban (Hỡnh tng nhõn vt Chớ Phốo: bi kch b t chi quyn lm ngi)
Tit 3: Tỡm hiờu vn ban (Hỡnh tng nhõn võt th N, Ba Kiờn- gia tr cua tac phm.
I - Tỡm hiu chung
1. Tac gia: (1915-1951)
- Nh vn hiờn thc xuõt sc cua nờn VHVN hiờn i.
- Tac phm xoay quanh hai ờ ti chớnh: ngi trớ thc ngheo v ngi nụng dõn ngheo trc cach
mng thang Tam.
- Nhng du viờt vờ ờ ti no, Nam Cao võn trn tr, day dt ờn au n trc võn ờ nhõn phm,
o c cua con ngi b xoi mon, thõm chớ b huy hoi ca vờ nhõn hỡnh lõn nhõn tớnh. iờu o c
thờ hiờn tõp trung v xuõt sc trong tac phm Chi Pheo.
2. Tac phõm
2.1. Xuất xứ
- Ra đời năm 1941, tác phẩm là đỉnh cao trong sự nghiệp văn học của Nam Cao, là kiệt tác bất hủ

viết về ng-ời nông dân tr-ớc cách mạng.
2.2. Nhan đề
- Nhan ờ u tiờn cua truyờn ngn ny l Cỏi lũ gch c, nhng khi in thnh sach ln u nm 1941,
nh xuõt ban i mi t ý i thnh ụi la xng ụi; ờn nm 1946, tac gia mi t li l Chớ
Phốo.
- t tờn truyờn l Cỏi lũ gch c :
+... s lun qun bờ tc cua nhng ngi nụng dõn ngheo trc Cach mng thang Tam, gn vi hỡnh
anh Chớ Pheo u truyờn..., cuụi truyờn... Cỏi lũ gch c nh l biu tng tt yu ca hin tng
Chớ Phốo, gn liờn vi tuyờn chu ờ chớnh cua tac phm.
+ Mt khac, hỡnh anh cai lo gch cu con bong xuụng khụng gian v thi gian cua tac phm, hn
in trờn sụ phõn cac nhõn võt, nh v trong ta manh õt chõt hep khep kớn cua lng Vu i ngy xa.
Khụng gian tu tung, chõt hep, bc bụi; s hoang vng, trụng trai, am m, u buụn. Nờu mt ln t
chõn lờn manh õt cua lng i Hong xa, bờn b sụng Chõu, vi nhng vn chuụi di ngut mt,
MOON.V N

- hotline: 04.32.99.98.98


KHểA CHUYấN LTH Cụ NGUYN THANH MAI
nhng ngụi nh nm rai rac, õy o lach cach tiờng thoi a ngi cn cu dờt vai, ta võn cam nhõn
khụng khớ Nam Cao a miờu ta trong truyờn ngn Chớ Pheo. Du canh võt v con ngi a khac xa
nhiờu lm.
- Nhan ờ ụi la xng ụi :
+ Hng s chu ý vo Chớ Pheo v Th N, mt con qu d cua lng Vu i mt mui b vm
ngang doc v mt m n b xõu ma chờ qu hn. Cach t tờn ụi la xng ụi l mt cach gõy
s to mo, kớch thớch th hiờu tm thng cua mt lp cụng chung bn oc.
+ Tac phm khụng tõp trung vo chuyờn ai tỡnh, nhng vi c gia, cai tờn õy ớt nhiờu võn gi s xa
xot : ho l ụi la nhng chng c xng ụi. Cai khat vong nho nhoi c co mt gia ỡnh vi
ngi v xõu ma chờ qu hn nh th N, vi Chớ Pheo võn ngoi tm tay vi. Nh võy, xet vờ mt
phng diờn no o, cai tờn o khụng phai khụng co ý ngha.

- Dung tờn nhõn võt chớnh Chi Pheo lm tờn truyờn, o khụng phai l iờu mi me. Nhng sc sụng
t thõn cua nhõn võt khiờn ta co cam giac dt khoat cai tờn õy phai l cua nh vn õy, tac phm õy,
khụng thờ khac. Chung sinh ra l phai thuc vờ nhau, gia s Nam Cao co t li tờn nhõn võt mt ln
na, bn oc võn c goi tac phm l Chớ Pheo, nh nhõn dõn võn goi on trng tõn thanh cua
Nguyờn Du l truyn Kiu. Noi nh võy ờ thõy rng :
+ Chớ Phốo l nhõn võt trung tõm, l ni hi t sc sụng v linh hụn cua tac phm, l nhõn võt lm
nờn sc mnh t tng v nghờ thuõt cua vn- nhõn võt c ao, co mt khụng hai trong lch s vn
hoc Viờt Nam. Ton b ý ngha cua ni dung truyờn ngn hu nh toat ra t hỡnh tng nhõn võt
ny ; Chớ Pheo l kờt tinh nhng thnh cụng cua Nam Cao trong ờ ti nụng dõn
+ Mt cai tờn gian d, bỡnh thng, dờ nh v a tr nờn ang nh nhõt cua vn hoc hiờn thc phờ
phan Viờt Nam 1930-1945.
2.3. Đề tài
- Tác phẩm viết về đề tài ng-ời nông dân tr-ớc Cách mạng thang Tam nh-ng có sự khám phá
hết sức mới mẻ. Chị Dậu trong Tắt đèn của Ngô Tất Tố quá đau đớn khi phải bán con, bán sữa, bán
chó của mình trong mùa s-u thuế nh-ng Chí Phèo đi đến tột cùng của nỗi đau vì phải bán dần nhân
phẩm, linh hồn của mình cho Bá Kiến mà bán rất rẻ, mỗi lần chỉ lấy một vài đồng uống r-ợu. Vì thế,
khi tiểu thuyết B-ớc đ-ờng cùng của Nguyễn Công Hoan ra đời năm 1938, Tắt đèn của Ngô Tất
Tố ra đời năm 1939, ng-ời ta nghĩ rằng khó có thể nói gì thêm về nỗi đau thân phận ng-ời nông dân.
Vậy mà năm 1941, Chí Phèo ngõt ngng bc ra t trang sach cua Nam Cao, ngi ta mi nhõn
ra đây mới là hình ảnh thê thảm nhất của kiếp sống ng-ời dân cày trong xã hội thực dân phong kiến
(GS Nguyễn Đăng Mạnh). Nh võy, võn ờ cua Chớ Pheo khụng phai bi kch cm ao go tiờn, m l
bi kich bi xoi mon vờ nhõn phõm. o l cnh sc khỏc trong tac phm cua Nam Cao khiờn ụng
vt hn hn nhng tac phm viờt vờ nụng dõn v nụng thụn cung thi.
- Chớ Pheo trc hờt l võn ờ nụng dõn v nụng thụn Viờt Nam trc Cach mng thang Tam, nhng
no khụng chi l võn ờ nụng dõn v nụng thụn, o con l võn ờ con ngi, l bi kch cua con ngi
b t chụi quyờn lm ngi, võn ờ co tinh trit hoc va mang y nghia khai quat xa hụi. Chớ Pheo
va tiờu biờu cho sụ phõn cung cc cua ngi nụng dõn b e nen, boc lt, va tiờu biờu cho s tha
hoa ph biờn trong xa hi tn pha tõm hụn con ngi, o l s phờ phan manh liờt, sõu sc ớt co
ngoi but Nam Cao.
2.4. Ch tỏc phm

Qua tac phm Chớ Pheo, Nam Cao
+ t cao mnh m xa hi thc dõn na phong kiờn tn bo a cp i cua ngi dõn lng thiờn ca
nhõn hỡnh lõn nhõn tớnh.
+ ụng thi nh vn cung trõn trong phat hiờn va khng inh ban chõt tụt ep cua nhng con
ngi ny ngay khi tng chng ho a b biờn thnh qu d.
MOON.V N

- hotline: 04.32.99.98.98


KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI
II. Đọc hiểu văn bản
1. Tóm tắt cốt truyện
- Xoay quanh cuộc đời của nhân vật chính ;
+ Chí Phèo sinh ra trong thân phận một đứa trẻ bị bỏ rơi- Bất hạnh nhưng lớn lên, vẫn trở thành anh
canh điền khỏe m ạnh, hiền lành, có lòng tự trọng. Khi ấy, anh khoảng 20 tuổi, làm thuê cho nhà lí
Kiến- Đoạn đời 1 : Bất hạnh nhưng lương thiện- Sự vận động tính cách Chí Phèo khá thuần
nhất.
+ Chỉ vì ghen tuông vô cớ, bị đẩy vào tù. Sau 7,8 năm, ra tù, trở thành lưu manh, quỷ dữ, làm tay
sai cho Bá Kiến- Đoạn đời 2 : Bi kịch bị tha hóa- tính cách lưỡng hóa, phức tạp
+ Gặp thị Nở, muốn được trở lại làm người. Bị bà cô thị Nở + định kiến xã hội ngăn cản, tuyệt
vọng, CP đã tìm đến cái chết đau đớn trong tiếng kêu bàng hoàng nhân thế- Đoạn đời 3 : Bi kịch bị
cự tuyệt quyền làm người.
(Sơ đồ hóa bằng bốn hình tượng không gian : Đoạn đời 1: Cái lò gạch- Nhà Bá Kiến- Lương thiện
Đoạn đời 2 : Nhà Bá Kiến- Nhà tù- Túp lều làng Vũ Đại : Quỷ dữ. Đoạn đời 3 : Túp lều- Cái lò
gạch : bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người).
2. Cấu trúc thời gian, không gian và kết cấu của truyện
- Thời gian : Tác phẩm mở đầu bằng cái buổi chiều Chí Phèo uống say và lên cơn chửi. Buổi chiều
đó kéo dài qua những đoạn hồi cố nhằm dựng lại cuộc đời Chí, trượt xuống thành buổi tối khi cái
bóng xệch xạc dưới trăng làm hắn quên ý định báo thù, nảy sinh từ sự vô vọng của tiếng chửi, và rẽ

vào nhà Tự Lãng. Sau cuộc rượu với kẻ tri kỷ cuồng, đêm đó hắn gặp kẻ tri âm của đời mình: Thị
Nở. Sáng hôm sau hắn tỉnh, không chỉ là tỉnh khỏi giấc ngủ đêm hôm trước, mà tỉnh khỏi cơn say
mênh mông suốt đời hắn, tỉnh khỏi kiếp sống sinh vật, kiếp quỷ dữ. Và năm ngày tiếp theo, quãng
thời gian sống trong tình yêu với Thị Nở, hắn đã làm một người lương thiện thực sự. Câu chuyện về
Chí dừng lại ở cái buổi trưa ngày thứ sáu, sau khi bị Thị Nở chối từ, Chí Phèo giết Bá Kiến và tự
vẫn. Nhưng tác phẩm chỉ thực sự kết thúc với những lời bàn tán xì xầm của làng Vũ Đại và thái độ
của Thị Nở một ngày sau khi Chí chết (sang ngày thứ 7). Như vậy, Chí Phèo - con quỷ dữ và quá
trình biến thành quỷ dữ đã thuộc về quá khứ, còn hiện tại của câu chuyện được mở ra từ cái thời
điểm khởi đầu cho sự hồi sinh của Chí, cũng là khởi đầu cho một kết thúc đau đớn sẽ đến kề
ngay sau đó.
- Không gian: Cái lò gạch- Nhà Bá Kiến- Nhà tù- Túp lều- Cái lò gạch- những không gian nghệ
thuật giàu ý nghĩa, góp phần thể hiện sâu sắc nội dung hiện thực và nhân đạo của tác phẩm, đem lại
những giá trị thẩm mĩ cao.
- Cấu trúc dồn nén sự kiện, vừa có những biến hóa bất ngờ, độc đáo. Toàn tác phẩm là một sức
căng. Vừa diễn đạt tính quyết liệt của mâu thuẫn xã hội, vừa làm nổi bật tính cách nhân vật, tạo sức
hấp dẫn cho người tiếp nhận.
3. Phân tích hình tượng nhân vật Chí Phèo
Bước 1 : Khái quát về tác giả, tác phẩm, vị trí của nhân vật (Đây là nhân vật trung tâm, hội tụ
những giá trị đặc sắc của tác phẩm)
Bước 2 : Sơ lược về cốt truyện và cuộc đời nhân vật (các em nói như phần tóm tắt).
Có thể chia cuộc đời Chí Phèo làm ba giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất: từ lúc Chí ra đời tới lúc bị đẩy
vào tù: Quãng đời lương thiện. Giai đoạn hai: từ khi Chí Phèo ra tù tới khi gặp thị Nở : Bi kịch tha
hóa. Giai đoạn ba: từ khi gặp thị Nở đến khi bị thị Nở khước từ tình yêu: Bi kịch bị từ chối quyền
làm người.
Bước 3: Phân tích hình tượng nhân vật
a. Sự xuất hiện của nhân vật :
- Thường có ý nghĩa quan trọng, tạo ấn tượng ban đầu với bạn đọc.
MOON.V N

- hotline: 04.32.99.98.98

KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI
- Một trong những nét đặc sắc của Nam Cao là vào truyện rất nhanh, bỏ qua bằng hết những chi tiết
thừa. Chưa kịp bước chân vào làng Vũ Đại, ta đã gặp hắn, chưa kịp biết hắn là ai, diện mạo, lai lịch
thế nào, ta đã phải nghe một tràng chửi tới tấp. Thế là, giữa buổi trưa hè nắng gắt trên con đường
làng Vũ Đại vắng ngơ vắng ngắt, Chí Phèo đột ngột xuất hiện với bước chân ngật ngưỡng và những
tiếng lè bè của một kẻ say, một loạt đối thoại chỉ có một phía: Hắn vừa đi vừa chửi...
- Đó là sự xuất hiện tự nhiên (như là nhìn thấy hắn đi, nghe thấy hắn chửi, rút gần khoảng cách với
nhân vật); hấp dẫn, độc đáo (Có đối tượng nhưng đối tượng luân chuyển, không hướng về ai. Thông
thường không ai thích nghe người ta chửi lại, nhưng ở đây ngược lại, hắn rất thèm nghe chửi. Chửi
mà không hả dạ, ngược lại, càng chửi càng tức tối) LẠ ! => thu hút sự chú ý của người đọc, tạo nên
sức căng cho tác phẩm, cuốn ta vào không khí âm ỉ, quyết liệt của hận thù đòi được trả thù, báo hiệu
cuộc đời đầy giông bão của nhân vật. Hãy nghe cụ thể xem Chí Phèo chửi ai ? Chửi cái gì ? Vì sao
lại thế ?
Đối tượng của tiếng chửi
Dân làng
Chí Phèo
Trời
Có hề gì ? Trời có của riêng nhà
nào ?
Đời
Cũng chẳng sao ! Đời là tất cả
nhưng chẳng là ai
Tất cả làng Vũ Đại
Không ai lên tiếng (chắc nó trừ
Tức thật ! Ờ ! Thế này thì tức
mình ra)
thật ! Tức đến chết được mất !
Đã thế, hắn chửi cha đứa nào

Không ai ra điều
Mẹ kiếp ! Thế có phí rượu
không chửi nhau với hắn
không ? Thế thì có khổ hắn
không ?
Đứa chết mẹ nào đã đẻ ra hắn
Hắn không biết
A ha ! Phải đấy...hắn cứ nghiến
(Trong câu nói đã có ngấn
Cả làng Vũ Đại cũng không ai biết răng vào mà chửi
nước mắt rồi !)
THU HẸP DẦN
ĐÔNG ĐẢO- IM LẶNG
ỒN ÀO, SÔI SỤC- CÔ ĐƠN
(Tiếng chửi rơi tõm vào khoảng
Nhu cầu thèm được giao
Ngày càng vật vã, đau đớn
không, Chí xa lạ với chính mình,
tiếp
khủng khiếp
lạc lõng với đồng loại)
MOON.V N

- Đoạn văn không một trạng ngữ chỉ thời gian, như những tháng năm triền miên trong cơn say của
Chí là dài vô tận ; không một trạng ngữ chỉ không gian, như con đường say mà Chí đang đi thăm
thẳm vô cùng. Cuộc đời như bóng đen khủng khiếp mà càng khao khát sẻ chia càng nhận về hoang
mạc. Nhà phê bình Chu Văn Sơn cho rằng : tiếng chửi của Chí Phèo là tiếng hát lộn ngược của tâm
hồn méo mó. Có phải vậy chăng mà trong im lặng, ta nghe âm vang tiếng lòng đang quằn quại của
một nhân cách đòi được sống làm người ? Ta lắng nghe khát khao giao cảm trong tiếng chửi Chí
Phèo, ta lặng người trước khoảng không đáng sợ của sự hững hờ vô cảm ?

- Tại sao hắn phải chửi vung lên như thế ? Tại rượu ? Đúng ! Từng tiếng chửi như phả ra nồng nặc
men rượu. Câu chữ, giọng điệu Nam Cao cũng như ngất ngưởng chuệnh choạng, con đường làng
(hẳn thế !) cũng ngả nghiêng theo bước chân ngật ngưỡng...Vừa đi vừa chửi, rõ là hắn đã say mèm!
- Nhưng nếu để ý, không khó để nhận thấy, đối tượng của tiếng chửi ngày càng thu hẹp dần và trở
nên tấy buốt : dám chửi Trời : đấng linh thiêng, tối cao của muôn loài : thật là phạm thượng ! Không
biết kiêng nể một ai- Kế đó là Đời : to tát nhưng vu vơ ; Làng : không gian sinh tồn, cộng đồng làng
xã là đất sống, nếu phải bỏ làng mà đi, bị làng chối bỏ là chết. Đứa nào không chửi nhau với hắn-

- hotline: 04.32.99.98.98


KHểA CHUYấN LTH Cụ NGUYN THANH MAI
tt cung cua s tha hoa. Chụi bo nguụn gục, giụng noi. Mt s miờu ta nh võy, hn khụng phai l vụ
tỡnh.
- Qua tiờng chi, hiờn lờn hai tng chõn dung nhõn võt :
+ Ke lu manh cụn ụ, c ru vo l chi
+ Nn nhõn au kh cung cc, ra sc quõy ca, nh con ca mc cn, cng quõy cng au. Co le cha
bao gi ngi ta c chng kiờn nụi khat them hi õm cua cng ụng au n nh thờ : them c
nghe ngi ta chi nhau vi mỡnh ờ con c thõy mỡnh cung c l ngi bỡnh thng nh ho !
- Vi ngụn ng a thanh a giong, va trn thuõt, va bỡnh luõn, ngi trn thuõt v nhõn võt a
giong, song thanh, ta thõy nụi trn tr v hi th nong hc cua nh vn, xot thng cho kiờp ngi
au kh, sinh ra nhng khụng c l ngi.
- Tiờng chi m u v kờt thuc cõu chuyờn (hiờu theo ca ngha bong), lp i lp li nhiờu ln trong
tac phm, to nờn kờt cõu liờn hon, lm tng tớnh kch cho cõu chuyờn. Ca cuc i Chớ Pheo se nm
tron trong nhng tiờng chi õy. Nh võy, ngay t u, vi tiờng chi ny, ta a nhõn ra võn ờ trung
tõm cua tac phm : bi kch b t chụi quyờn lm ngi. Nhng lm sao ờn nụng nụi õy ? Nam Cao
a khụng vi vng. T on vn m u tac phm, Nam Cao se dõn ta ngc dong thi gian, truy
tỡm nguyờn nhõn, nguụn ci ờ tra li cõu hoi: ai a e ra Chi Pheo !
b. Lai lich cuục i- quang i bõt hnh nhng lng thiờn
- Lai lich : Con sụ Khụng- Khụng gia ỡnh, khụng ai lm giõy khai sinh cho Chớ.

Sau dong i sụi sc, nga nghiờng, giong vn tr nờn trm lng, xa xụi trong hụi c. Tac gia a ta
vờ vi mt bui sang tinh sng, ngi ta nht c a tre trn truụng, xam ngt trong mt cai vay
p ờ bờn mt cai lo gch bo khụng. Nh võy, kh hn ca phõn mụ cụi, ngay t thu lot long, Chớ
a khụng biờt õu l nguụn ci, cha bao gi biờt ờn bn tay chm soc cua me cha, thiờu hn tỡnh õp
u yờu thng cua nhng ngi thõn, khụng biờt ai l rut tht. Tr thnh võt trao tay hờt ngi ny
ờn ngi khac : anh tha ụng ln rc ly, ngi n b goa mu em v nuụi, ban cho bac pho cụi
khụng con, rụi bac pho cụi qua i, Chớ li tr vờ khụng ni nng ta...
- S phõn, tinh cach : au n tui nhc nh thờ nhng Chớ võn ln loc sụng nh mt mm cõy
mnh me. Du tui th b v i cho hờt nh ny ờn nh khac, khụng mt ai thõn thớch ho hng,
khụng mt mai nh che thõn, nhng nhng ngi nh Chớ hỡnh nh cung tuyờt nhiờn khụng biờt ờn
tui cc oan hn, khụng kờu than cho sụ phõn. T trong lõm lap, lm lui, Chớ võn c ln lờn, tr thnh
anh canh iờn khoe mnh, mang ban tớnh tụt ep cua nhng ngi dõn lng thiờn: thõt th, chõt
phac, ngay thng, trung thc, lm thuờ lm mn t kiờm sụng nuụi thõn, khụng nh va cp giõt
cua ai. hiờn nh õt l ban tớnh a c chớnh Ba Kin, Nam Cao, sau ny l thi N xac nhõn,
hiờn ờn mc nhỳt nhỏt, ang thng, nhng ng sau ve nhat s v nhn nhc cụ hu cua nhng
ngi yờu thờ, ta thõy trong con ngi õy co ht nhõn cụt loi cua long t trong. Vỡ t trong nờn
anh nụng dõn hai mi tui ny chi thõy nhc khi b b ba boc lt. Còn biờt nhục, chứng tỏ Chí có
nhân phẩm của một con ng-ời biết phân biệt giữa cao th-ợng- thấp hèn; biờt õu l tỡnh yờu chõn
chớnh v õu l những cái xấu xa cần khinh bỉ. Không co tầm hiểu biết cao rộng nh-ng Chí có nhân
cách. 20 tui, ng-ời ta không là gỗ đá nh-ng cũng không hoàn toàn là xác thịt. Còn lí trí, Chớ không
chấp nhận cuộc sống bản năng, thú vật. õy l im sang lõp lanh ca nhõn cach Chớ Pheo trong
th thach u tiờn cua hon canh.
- Nhng phõm chõt tt ep ca Chi :
+ Chớ thõt th, chõt phac, ngay thng, trung thc, lm thuờ lm mn t kiờm sụng nuụi thõn.
+ Ban tớnh rõt hiờn lnh, co phn nhut nhat.
+ Co long t trong.
MOON.V N

- hotline: 04.32.99.98.98

KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI
+ Có ước muốn giản dị về một cuộc sống gia đình- “có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc
mướn, cày thuê. Vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm
ba sào ruộng làm”.
- Giai đoạn thứ nhất- Đoạn đời lương thiện lướt qua cuộc đời Chí Phèo như cơn gió thoảng, lướt
qua bằng mấy câu ở đầu tác phẩm, đến giữa truyện mới có một số chi tiết như là ngẫu nhiên kể tạt
ngang, tất cả chỉ gói gọn trong không quá mươi dòng. Còn lại phải chăng chỉ là những năm tháng tù
tội, những lần rạch mặt ăn vạ và sự khinh miệt của người đời ? Không ! Hai chữ lương thiện hiện ra
không chỉ trong một đoạn đời, nó vừa là Khát vọng, cũng là Bi kịch, là vấn đề cốt lõi trở đi trở lại
trong suốt mấy chục trang văn, làm nên hạt nhân cơ bản của cả tác phẩm.
- Như vậy, quãng đời lương thiện đúng nghĩa của Chí chỉ nằm trong 20 năm đầu cuộc đời- tuổi ấu
thơ và thời trai trẻ- nhưng lại được kể quá ngắn ngủi, chưa đầy 01 trang trong tổng số 25 trang truyện
với 14 ngàn chữ. Ngắn vì nó nhanh chóng bị cướp mất, ngắn vì nó bị tầng tầng lớp lớp những tủi
nhục và định kiến đè lên. Nhưng ngắn ngủi mà không mờ nhạt, cái gì làm cho người ta đau khổ
người ta thường nhớ về nó rất lâu. Sau này, khi gặp thị Nở, sự lương thiện lại hiện hữu trong âm
thanh cuộc sống đời thường với tiếng chim hót, tiếng cười nói của người đi chợ, là xã hội bằng
phẳng thân thiện mà Chí mơ ước được làm hòa, là thị Nở và hơi cháo hành; là những giây phút được
khóc cười và hạnh phúc bên thị Nở. Nó là quá khứ để anh Chí nhớ về, là ảo ảnh để anh mơ mộng, là
sợi dây hiện thực đã níu Chí ở lại được với cõi người. Từ trong hố sâu tuyệt vọng, Chí đã cố sức bám
lấy và leo lên, nhưng gần đến nơi, anh lại bị định kiến xã hội đẩy xuống sâu hơn. Khao khát được
quay trở về quãng đời lương thiện cuối cùng chỉ là giấc mơ khởi đầu bằng nước mắt (hắn thấy mắt
hình như ươn ướt) và khép lại cũng bằng nước mắt (hắn ôm mặt khóc rưng rức).
- Tác phẩm kết thúc trong một dấu chấm hết bằng máu, khi Chí Phèo giãy đành đạch giữa bao nhiêu
là máu tươi, miệng còn ngáp ngáp như muốn nói điều gì? Chí muốn nói điều gì với chúng ta? Những
điều mà Chí muốn nói với dân làng, với cái xã hội của những người lương thiện không bao giờ còn
được nói ra nữa. Chí Phèo đã dám chết để không phải tiếp tục phạm tội nhưng lại không thể
làm một thành viên của xã hội lương thiện. Nam Cao đã đẩy Chí tới tận cùng nỗi bất hạnh khi
sự lương thiện của Chí lại phụ thuộc vào người khác chứ không phải vào chính bản thân hắn.
Để được làm người lương thiện thực sự sao mà khó khăn? Bao năm rồi, câu hỏi ấy vẫn có giá trị thức

tỉnh lương tâm con người mỗi khi bị đặt trong những hoàn cảnh khắc nghiệt để giữ gìn nhân cách.
Nam Cao lớn vì thế, người vẫn đàng hoàng sống giữa cõi bất diệt của đời sống nhân sinh bởi đã gợi
nên được những vấn đề lớn lao và tầm vóc.
* Kết thúc giờ học: Trong cuốn “Chí Phèo mất tích”, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu đã đề dòng chữ:
“Kính tặng hương hồn nhà văn Nam Cao”, dưới đó có bốn câu thơ:
"Nam Cao mất và Chí Phèo vẫn sống
Nào có dài chi một kiếp người
Nhà văn chết, nhân vật từ trang sách
Vẫn ngày ngày lăn lóc giữa trần ai"
MOON.V N

Gần một thế kỉ đã trôi qua, vượt qua gió bụi thời gian, giá trị nghệ thuật và ý nghĩa tư tưởng của tác
phẩm đã chứng minh sức sống mạnh mẽ của Chí Phèo. Thậm chí, chỉ cần với hình tượng nhân vật
này, Nam Cao có thể đàng hoàng đi vào cõi bất diệt. Mỗi thời đại, với mỗi góc nhìn, ta lại phát hiện
ra những giá trị và vẻ đẹp khác nhau của tác phẩm.

- hotline: 04.32.99.98.98