ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN ĐỜI SỐNG TINH THẦN CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------***-----------

NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG

ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN
PHẬT GIÁO ĐẾN ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG
HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------***-----------

NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG

ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN
PHẬT GIÁO ĐẾN ĐỜI SỐNG TINH THẦN
CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG
HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Mã số: 62.22.80.05
LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Hùng Hậu

HÀ NỘI - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự
hướng dẫn của GS.TS. Nguyễn Hùng Hậu. Các số liệu, tài liệu được sử dụng
trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết luận khoa học của
luận án chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Thúy Hằng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 6
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨUError! Bookmark not defined.

1.1. Các công trình nghiên cứu về nhân sinh quan Phật giáoError! Bookmark not defined.
1.2. Các công trình nghiên cứu về đời sống tinh thần và ảnh hưởng của nhân
sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần ở Việt NamError! Bookmark not defined.

1.2.1. Các công trình nghiên cứu về đời sống tinh thầnError! Bookmark not define
1.2.2. Các công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật
giáo đến đời sống tinh thần ở Việt Nam ... Error! Bookmark not defined.
1.3. Các công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến

đời sống tinh thần cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nayError! Bookmark not defined.

1.4. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu trong luận ánError! Bookmark not defin
Chương 2: ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN
ĐỜI SỐNG TINH THẦN CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN
NAY: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Nhân sinh quan Phật giáo và nhân sinh quan Phật giáo vùng đồng bằng sông
Hồng........................................................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Nhân sinh quan Phật giáo .............. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Nhân sinh quan Phật giáo vùng đồng bằng sông HồngError! Bookmark not
2.2. Đời sống tinh thần và những nhân tố ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của
cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nay................. Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Đời sống tinh thần của cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nayError! Bookma
2.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến đời sống tinh thần cư dân đồng
bằng sông Hồng hiện nay ......................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2 ............................................ Error! Bookmark not defined.


Chương 3: ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN
ĐỜI SỐNG TINH THẦN CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN
NAY - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RAError! Bookmark not defined.
3.1. Thực trạng ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần
cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nay................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đạo đức của cư dân
đồng bằng sông Hồng hiện nay ................ Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến lối sống của cư dân
đồng bằng sông Hồng hiện nay ................ Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Thực trạng ảnh hưởng nhân sinh quan Phật giáo đến văn hóa nghệ
thuật của cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nayError! Bookmark not defined.

3.2. Những vấn đề đặt ra từ thực trạng ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo
đến đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nay .... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM
PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG TÍCH CỰC, HẠN CHẾ ẢNH HƯỞNG TIÊU
CỰC CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN ĐỜI SỐNG TINH

THẦN CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAYError! Bookmark not define
4.1. Quan điểm nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực

của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nayError! Bookma
4.1.1. Đổi mới nhận thức về vai trò của tôn giáo nói chung và Phật giáo

nói riêng đối với đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nayError! Bookmark not de
4.1.2. Phát huy ảnh hưởng tích cực của nhân sinh quan Phật giáo ở
ĐBSH hiện nay phải gắn liền với khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực,
gắn liền xây với chống nhằm xây dựng đời sống tinh thần phong phú,
lành mạnh cho cư dân trong vùng ............ Error! Bookmark not defined.
4.1.3. Phát huy ảnh hưởng tích cực của nhân sinh quan Phật giáo phải gắn liền

với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của vùng ĐBSH hiện nayError! Bookmark not de


4.2. Một số giải pháp chủ yếu ............................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Xây dựng môi trường kinh tế - xã hội ở ĐBSH hiện nay thuận lợi để
phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của nhân sinh
quan Phật giáo .......................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục giúp cho cư dân
vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay nhận thức đúng giá trị cũng như hạn
chế của nhân sinh quan Phật giáo............ Error! Bookmark not defined.

4.2.3. Khuyến khích, lôi cuốn tăng ni, Phật tử trong vùng tham dự vào các
hoạt động xã hội nhân đạo, từ thiện nhằm phát huy truyền thống nhập thế
tích cực của nhân sinh quan Phật giáo vùng ĐBSHError! Bookmark not defined.
4.2.4. Đấu tranh chống những hành vi lợi dụng Phật giáo gây ảnh hưởng
xấu đến đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nayError! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 4 ........................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN............................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................. Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC .......................................................................................................165


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Đồng bằng sông Hồng:

ĐBSH

Giáo hội Phật giáo Việt Nam:

GHPGVN

Chủ nghĩa xã hội:

CNXH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa:

CNH, HĐH

Nhà xuất bản:

Nxb

Trước công nguyên:

TCN


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đồng bằng sông Hồng là cái nôi hình thành dân tộc đồng thời cũng là quê hương
của các nền văn hóa nổi tiếng trải dài suốt tiến trình lịch sử văn minh Việt Nam. Từ thời
đại Hùng Vương tới ngày nay, lịch sử văn minh Việt Nam là sự phát triển tiếp nối của ba
nền văn hóa lớn: văn hóa Đông Sơn, văn hóa Đại Việt, văn hóa Việt Nam và tiêu biểu
cho ba nền văn hóa ấy là các trung tâm Bạch Hạc, Cổ Loa, Thăng Long - Đông Đô - Hà
Nội đều quy tụ ở đồng bằng sông Hồng (ĐBSH). Là cội nguồn nhưng đồng thời cũng là
trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của cả nước, ở đồng bằng sông Hồng đã hình
thành và định hình những truyền thống văn hóa lâu đời, thể hiện trong đời sống lao động
sản xuất, sinh hoạt vật chất, trong các quan hệ xã hội và đời sống tinh thần… Đó là kết
tinh những tri thức, những ứng xử với tự nhiên, xã hội và những ảnh hưởng áp đặt từ bên
ngoài của cư dân đồng bằng sông Hồng. Là trung tâm của cả nước trong suốt tiến trình
lịch sử, nên ở ĐBSH đã diễn ra và chứng kiến nhiều biến động lịch sử, xã hội căn bản.
Do vậy, chủ nhân của đồng bằng sông Hồng vừa mang trong mình những truyền thống
lâu đời bền chắc, vừa thích ứng, theo kịp với những biến động lịch sử và thể hiện vai trò
dẫn dắt đời sống tinh thần của cả nước.
Trong tiến trình lịch sử ấy, cư dân đồng bằng sông Hồng đã sớm giao tiếp với thế
giới bên ngoài, tiếp thu những ảnh hưởng văn hóa, trong đó có ảnh hưởng tôn giáo, tín
ngưỡng, đặc biệt là Phật giáo. Ngay những thế kỷ đầu Công nguyên, Phật giáo đã được các

nhà sư Ấn Độ truyền đến, rồi sau đó là Phật giáo Đại thừa qua con đường Trung Quốc du
nhập vào và nơi đến đầu tiên đều là đồng bằng sông Hồng. Khoảng thế kỷ II - III, Luy Lâu
(Thuận Thành, Bắc Ninh thuộc ĐBSH hiện nay) đã trở thành một trong những trung tâm
đạo Phật lớn nhất cả nước. Đến thời Lý - Trần, Phật giáo phát triển rộng khắp vùng ĐBSH,
trở thành chỗ dựa tinh thần của các triều đại phong kiến. Từ thời Lê trở đi, do Khổng giáo
là hệ tư tưởng chính thống của nhà nước phong kiến, nên Phật giáo ở ĐBSH mất vai trò
chủ đạo, nhưng nó lại đi sâu vào đời sống tâm linh của quần chúng, trở thành một thứ đạo
đức ứng xử của nhân dân. Trong môi trường thuận lợi này, Phật giáo đã hòa quyện với tín
ngưỡng dân gian, làm biến dạng không chỉ các tín ngưỡng dân gian, mà ngay với bản thân
Phật giáo, tạo nên một thứ tôn giáo - tín ngưỡng độc đáo, đó là Phật giáo dân gian. Dù cho
lịch sử với những thăng trầm của các triều đại nhưng đồng bằng sông Hồng vẫn là trung


tâm Phật giáo lớn, có ảnh hưởng rộng khắp cả nước. Hiện nay, những ảnh hưởng của Phật
giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói riêng vẫn tiếp tục, đan xen, sâu sắc, phong
phú đến đời sống tinh thần cư dân nơi đây trên cả hai bình diện tích cực và tiêu cực. Vì
vậy, đòi hỏi chúng ta phải dùng quan điểm khoa học để nghiên cứu một cách toàn diện ảnh
hưởng của Phật giáo - đặc biệt là nhân sinh quan Phật giáo, từ đó có cơ sở khoa học rút ra
những quan điểm, biện pháp nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu
cực của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nay là việc
làm rất cần thiết.
Hơn nữa, trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế thị trường, vùng ĐBSH
hiện nay đang có bước chuyển mình quan trọng, đã đạt được những thành tựu to lớn về
kinh tế, ổn định và từng bước nâng cao đời sống tinh thần cho người dân. Người dân
được thụ hưởng nhiều mô hình, hình thức giải trí thông qua các phương tiện truyền thông
như internet, điện thoại, truyền hình… Đi cùng với những giá trị tích cực của nền kinh tế
thị trường, mặt trái cũng đã bắt đầu lộ rõ. Cư dân ĐBSH hiện nay đang phải đối mặt với
một thực trạng đáng lo ngại về mặt đạo đức xã hội. Con người bị cuốn vào vòng xoáy của
lợi nhuận. Lối sống nhanh, sống gấp trở nên phổ biến. Những giá trị văn hóa truyền thống
tốt đẹp của cư dân ĐBSH hun đúc hàng ngàn năm bị xem nhẹ, thậm chí bị bỏ qua. Con

người lao vào kiếm tiền để rồi đôi khi bị chính đồng tiền chi phối, điều khiển. Tất cả mọi
thứ đều có thể đem ra cân, đong, đo, đếm, kể cả nhân cách của con người. Tỷ lệ những vụ
trọng án như giết người cướp của, tham ô, tham nhũng,… ngày một gia tăng. Mặt trái của
nền kinh tế thị trường đã và đang ngày đêm trực tiếp tác động đến nền đạo đức, văn hóa
truyền thống của người dân nơi đây. Để khắc phục mặt trái của nền kinh tế thị trường ở
khu vực ĐBSH hiện nay, có rất nhiều cách thức và phương pháp, một trong số đó là
chúng ta có thể khai thác nhiều hơn nữa những giá trị tâm linh của các tôn giáo và triết
thuyết phương Đông, đặc biệt là Phật giáo với quan niệm nhân sinh sâu sắc, tinh túy vốn
đã chiếm một phần không nhỏ trong đời sống tinh thần của cư dân ở đây. Phát triển ảnh
hưởng tích cực của nhân sinh quan Phật giáo trong việc giáo dục và giúp đỡ người dân
ĐBSH, nhất là thanh thiếu niên hiểu và sống hướng thiện, khoan dung với tinh thần từ bi,
hỉ xả là một việc cần thiết. Làm được như vậy mỗi người sẽ tự định hướng cho bản thân
mình trong cuộc đời, giữ gìn lương tâm và thực hiện nghĩa vụ của mình, sống vì mình và
vì người khác. Đó cũng là cách tự giác góp phần để cả xã hội tốt đẹp hơn.


Từ những lý do trên đây, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Ảnh hưởng của nhân sinh quan
Phật giáo đến đời sống tinh thần cư dân đồng bằng sông Hồng hiện nay” cho luận án tiến sĩ
triết học của mình, với kỳ vọng góp phần nghiên cứu, làm sáng tỏ và phát huy ảnh hưởng
tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần cư
dân đồng bằng sông Hồng hiện nay.
2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
* Mục đích của luận án:
Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề về nhân sinh quan Phật giáo nói chung và
nhân sinh quan Phật giáo vùng ĐBSH nói riêng, cùng với đời sống tinh thần của cư dân
ĐBSH hiện nay, luận án phân tích thực trạng ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến
đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nay, từ đó, đưa ra quan điểm và một số giải pháp chủ
yếu nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của nhân sinh quan
Phật giáo đến đời sống tinh thần cư dân ĐBSH hiện nay.
* Nhiệm vụ của luận án:

- Làm rõ nội dung của nhân sinh quan Phật giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo
vùng ĐBSH nói riêng, cùng với đời sống tinh thần của cư dân ĐBSH hiện nay.
- Phân tích thực trạng ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh
thần cư dân ĐBSH hiện nay và những vấn đề đặt ra.
- Đề xuất quan điểm và một số giải pháp chủ yếu nhằm phát huy ảnh hưởng tích
cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần cư
dân ĐBSH hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần cư dân
ĐBSH hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Nghiên cứu ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến một số lĩnh
vực của đời sống tinh thần, cụ thể là đạo đức, lối sống, văn hóa nghệ


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Ngô Thị Lan Anh (2011), Ảnh hưởng của “Tâm” trong Phật giáo đối với đời sống
đạo đức ở nước ta hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh.

2.

Ban Bí thư (9/7/1960), Chỉ thị số 217 - CT/TW về công tác đối với Phật giáo.

3.

Ban Tôn giáo Chính phủ (2006), Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam, Hà

Nội.

4.

Nguyễn Thị Bảy (1997), Văn hóa Phật giáo và lối sống của người Việt ở Hà Nội và
châu thổ Bắc Bộ, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

5.

Bộ văn hóa, thể thao và du lịch (2013), Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch vùng
đồng bằng sông Hồng và duyên hải Đông Bắc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm
2030, Nxb Lao động - Xã hội, Hà Nội.

6.

Trần Lâm Biền (1996), Một số giá trị văn hóa nghệ thuật của ngôi chùa truyền thống
vùng đồng bằng sông Hồng, Luận án Tiến sĩ Lịch sử văn hóa và nghệ thuật, Viện
Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, Bộ Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

7.

Trần Văn Bính (2010), Văn hóa Việt Nam trên con đường đổi mới những thách thức
và thời cơ, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.

8.

Bộ Khoa học và Công nghệ (2010), Tư liệu kinh tế - xã hội vùng đồng bằng sông
Hồng năm 2001 - 2010, Nxb Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.

9.

Nguyễn Văn Chế (1976), Những vấn đề cơ bản trong Phật học, Nxb Hội Phật giáo
thống nhất Việt Nam.

10. Minh Chi (1998), “Bàn về hội nhập của Phật giáo vào nền văn hóa Việt Nam”, Tạp
chí Xưa và Nay (53B), tr.13 - 14.
11. Minh Chi (2001), “Về xu thế thế tục hóa và dân tộc hóa của Phật giáo”, Tạp chí
Nghiên cứu Tôn giáo (3/09), tr.26 - 29.
12. Minh Chi (2004), “Vài suy nghĩ về sự hội nhập của Phật giáo vào nền văn hóa Việt
Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (4/28), tr.58 - 61.
13. Minh Chi (2005), Truyền thống văn hoá và Phật giáo Việt Nam, Nxb Tôn giáo, Hà
Nội.


14. Doãn Chính (Chủ biên) (2013), Lối sống và tư duy của cộng đồng người Việt vùng
Đông Nam Bộ trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, Nxb Chính trị Quốc gia
- Sự thật, Hà Nội
15. Văn Chung (2014), Nhà sư cõng trò đi thi đại học, />16. Hoàng Chương (Chủ biên) (2010), Nghệ thuật Phật giáo trong đời sống hôm nay,
Nxb Dân trí, Hà Nội.
17. Công báo nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (16/6/1955), Sắc lệnh 234 - SL “Ban
hành chính sách Tôn giáo” (11).
18. Lê Cung (1996), Phật giáo Việt Nam với cộng đồng dân tộc, Nxb Thành hội Phật
giáo, Thành phố Hồ Chí Minh.
19. Trương Hải Cường (2012), Một số vấn đề về tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam hiện
nay, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
20. Đức Dalai Lama và Jean Claude Carriere (2008), người dịch Lê Việt Liên, Sức
mạnh của đạo Phật, Nxb Phương Đông, Hà Nội.
21. K.Sri Dhamamananda (2001), người dịch Huyền Cương Lê Trọng Cường, Đạo
Phật vì cuộc sống con người, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
22. K. Sri Dhamamananda (2006), người dịch Thích Tâm Quang, Vì sao tin Phật, Nxb

Thành phố Hồ Chí Minh.
23. Trương Minh Dục - Lê Văn Định (2010), Văn hóa và lối sống đô thị Việt Nam một
cách tiếp cận, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
24. Mai Thị Dung (2003), Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo trong đời sống tinh
thần của con người Việt Nam và sự biến đổi của nó trong quá trình đổi mới hiện nay,
Luận văn Thạc sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh.
25. Nguyễn Đăng Duy (1999), Phật giáo với văn hóa Việt Nam, Nxb Hà Nội.
26. Nguyễn Hồng Dương (2004), Tôn giáo trong mối quan hệ với văn hóa và phát triển
ở Việt Nam, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.


27. Nguyễn Hồng Dương, Nguyễn Quốc Tuấn (Chủ biên) (2008), Phật giáo với văn
hóa - xã hội Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Khoa học Xã hội,
Hà Nội.
28. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành
Trung ương khóa IX, Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
29. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X,
Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
30. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,
Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
31. Thích Thanh Đạt (2013), “Tư tưởng Phật hoàng Trần Nhân Tông và Thiền phái
Trúc Lâm với sự phát triển Phật giáo và xã hội Việt Nam hiện đại”, Tạp chí Triết
học (12/271), tr.41 - 50.
32. Nguyễn Tất Đạt (2011), Mối quan hệ giữa Nhà nước và Giáo hội Phật giáo Việt
Nam, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
33. Lê Tâm Đắc - Nguyễn Đại Đồng (2013), Phật giáo Việt Nam thế kỷ XX nhân vật và
sự kiện, Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
34. Lê Tâm Đắc (2007), Phong trào chấn hưng Phật giáo ở Bắc kỳ, Luận án Tiến sĩ
Triết học, Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.
35. Khương Quang Đồng (2006), “Một vài suy nghĩ về tinh thần và lý tưởng sống Phật

giáo trong xã hội ngày nay”, Hội thảo Hướng phát triển Phật giáo Việt Nam: quá
khứ, tương lai, Thiền viện Trúc Lâm - Đà Lạt ấn hành, tr.47 - 57.
36. Đỗ Công Định (2000), “Phật giáo với việc hình thành nhân cách Việt Nam”, Tạp
chí Nghiên cứu Phật học (3), tr.33 - 36.
37. Lê Văn Đính (2007), “Bàn thêm về ảnh hưởng của Phật giáo trong đời sống xã hội
Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (10/52), tr.16 - 24.
38. Hoàng Minh Đô (2014), “Ảnh hưởng của Phật giáo Việt Nam trong phát huy các
giá trị văn hóa và đạo đức dân tộc”, Tạp chí Triết học (2/273), tr.37-46.


39. Nguyễn Tài Đông (2013), “Trách nhiệm xã hội và trách nhiệm xã hội của Phật
giáo”, Tạp chí Triết học (12/271), tr.31 - 40.
40. Phùng Đông (1997), “Vị trí, ý nghĩa của phạm trù đời sống tinh thần xã hội trong chủ
nghĩa duy vật lịch sử”, Tạp chí Triết học (6/100), tr.34 - 37.
41. Trần Đức (1993), Nền văn minh sông Hồng xưa và nay, Nxb Khoa học Xã hội, Hà
Nội.
42. Phạm Duy Đức (Chủ biên) (2010), Thành tựu trong xây dựng và phát triển văn hóa
Việt Nam 25 năm đổi mới (1986 - 2010), Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
43. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2013), Kỷ yếu Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc
Lần thứ VII - Nhiệm kỳ 2012 - 2017, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
44. Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Hải Phòng (2014), Kỷ yếu khai thác di sản
văn hóa Phật giáo xứ Đông thúc đẩy phát triển bền vững du lịch vùng đồng bằng
sông Hồng, Nxb Hải Phòng.
45. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (1990), Phật giáo và văn hóa dân tộc, Phân viện
nghiên cứu Phật học ấn hành.
46. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (1998), Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam,
Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
47. Trần Văn Giàu (1986), Đạo Phật và một số vấn đề của lịch sử tư tưởng Việt Nam, in
trong cuốn Mấy vấn đề về Phật giáo và lịch sử tư tưởng Việt Nam, Viện Triết học,
Hà Nội.

48. Đỗ Thị Hà (2007), Tư tưởng Hồ Chí Minh về Phật giáo và sự vận dụng tư tưởng đó
của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Triết học, Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc Gia, Hà Nội.
49. Đỗ Thu Hà (2012), Nhân sinh quan Phật giáo và ảnh hưởng của nó tới lối sống
người Việt Nam trong quá trình hội nhập toàn cầu hóa hiện nay, Luận văn Thạc sĩ
Triết học, Viện Triết học.


50. Đan Hạ (2014), Sư thầy Thích Thanh Cường vắng mặt tại buổi họp kỷ luật,
/>51. Lê Đức Hạnh (2005), “Một vài đóng góp của Phật giáo đối với văn hóa Việt Nam”,
Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (5), tr.16 - 25.
52. Nguyễn Thị Hảo (2000), Nhân sinh quan Phật giáo và sự thể hiện của nó ở một số
tín đồ đạo Phật hiện nay (qua quan sát một số chùa ở Hà Nội), Luận văn Thạc sĩ
Triết học, Viện Triết học.
53.

Nguyễn Hùng Hậu (1996), “Một số suy nghĩ về ảnh hưởng của Phật giáo đối với tư
duy của người Việt”, Tạp chí Triết học (5), tr.24 - 26.

54.

Nguyễn Hùng Hậu (2002), Đại cương triết học Phật giáo Việt Nam, Nxb Khoa học
Xã hội, Hà Nội.

55. Trần Xuân Hiền (2008), “Một số kết quả công tác tôn giáo 6 tháng đầu năm”, Tạp
chí Nghiên cứu Tôn giáo (7), tr.61 - 68.
56. Nguyễn Duy Hinh, Lê Đức Hạnh (2011), Phật giáo trong văn hóa Việt Nam, Nxb
Văn hóa - Thông tin và Viện Văn hóa.
57. Nguyễn Duy Hinh (1999), Tư tưởng Phật giáo Việt Nam, Nxb Khoa học Xã hội, Hà
Nội.

58. Thích Thiện Hoa (1992), Phật học phổ thông, Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ
Chí Minh.
59. Du Minh Hoàng (1954), người dịch Trần Quang, Nhân sinh quan mới, Nxb Sự thật,
Việt Nam.
60. Học viện Phật giáo Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh và trường Đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn (2013), Nhìn lại phong trào Phật giáo Miền Nam năm
1963, Nxb Phương Đông, Hà Nội.
61. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Khoa Tâm lý xã hội (1998), Đặc điểm
tâm lý nông dân đồng bằng Bắc Bộ và sự tác động của chúng đối với quá trình công
nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ nước ta,
Đề tài khoa học cấp Bộ, Hà Nội.


62. Tạ Chí Hồng (2000), “Góp phần tìm hiểu khái niệm và quan điểm về Nghiệp của
Phật giáo”, Tạp chí Triết học (01), tr.31 - 34.
63. Tạ Chí Hồng (2004), Ảnh hưởng của đạo đức Phật giáo trong đời sống đạo đức của
xã hội Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc Gia
Hồ Chí Minh.
64.

Nguyên Hồng, Trung Tín (2000), Chùa Cổ lễ, văn hóa cách mạng, Nxb Tôn giáo,
Hà Nội.

65. Phan Văn Hùm (1943), Phật giáo Triết học, Nxb Tân Việt.
66. Samue Hungtington (2005), biên dịch Nguyễn Văn Hạnh, Nguyễn Phương Sửu,
Lưu Ánh Tuyết, Nguyễn Phương Nam, Sự va chạm của các nền văn minh, Nxb Lao
động, Hà Nội.
67. Nguyễn Văn Huyên (2003), “Lối sống người Việt Nam dưới tác động của toàn cầu
hóa”, Tạp chí Triết học (151), tr.33 - 39.
68. Đỗ Thị Thu Huyền (2014), Nhiều doanh nhân tìm đến Phật pháp giúp mình sáng

suốt hơn, />69. Đỗ Quang Hưng (2009), Mối quan hệ giữa tín ngưỡng và “hiện tượng tôn giáo

mới”,

/>70. Thanh Hương (1949), Trí tuệ Phật, Tân Việt ấn hành, Hà Nội.
71. Phạm Thị Thu Hương (2007), Những ngôi chùa “Tiền Phật hậu Thánh” ở vùng
châu thổ Bắc Bộ, Luận án Tiến sĩ Văn hóa học, Viện Văn hóa Thông tin.
72. Vũ Thị Hương (2012), “Phật giáo trong đời sống văn hóa - xã hội tỉnh Nam Định”,
Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (5), tr.9 - 14.
73. D.J. Kalupahana (2007), người dịch Đồng Loại và Trần Nguyên Trung, Nhân quả Triết lý trung tâm của Phật giáo, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
74. Nguyễn Minh Khải (Chủ biên) (2013), Tín ngưỡng tôn giáo và thực hiện chính sách
tín ngưỡng tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà
Nội.


75. Thích Thanh Kiểm (1989), Lược sử Phật giáo Ấn Độ, Thành hội Phật giáo Hồ Chí
Minh ấn hành.
76. Tưởng Duy Kiều (1957), người dịch Thích Đạo Quang, Đại cương Triết học Phật
giáo, Nxb Thuận Hóa, Huế.
77. Phan Thị Kim (2011), Tìm hiểu mối quan hệ giữa Phật giáo với tín ngưỡng thờ
Mẫu ở khu vực Đồng bằng Bắc Bộ, Luận văn Thạc sĩ Triết học, Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
78. Trần Trọng Kim (2002), Phật giáo trong ba bài diễn thuyết, Nxb Đà Nẵng.
79. Thích Thông Lạc (2004), Văn hóa Phật giáo đường về xứ Phật, Nxb Văn hóa
Thông tin, Hà Nội.
80. Đặng Thị Lan (2006), Đạo đức Phật giáo với đạo đức con người Việt Nam, Nxb
Đại học Quốc Gia, Hà Nội.
81. Đặng Thị Lan (2014), Ảnh hưởng của đạo đức Phật giáo đến đạo đức, lối sống của
thanh niên ở Hà Nội hiện nay, Đề tài cấp Đại học Quốc Gia, Hà Nội, Mã số:
QGTĐ.12.11.

82. Hoàng Thị Lan (2001), “Phật giáo với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân
tộc Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Phật học (4), tr.29 - 31.
83. Võ Thị Hoàng Lan (2012), Tục thờ nước của người Việt ở châu thổ sông Hồng, Luận án
Tiến sĩ Văn hóa học, Viện Văn hóa và Nghệ thuật Việt Nam.
84. Nguyễn Lang (2000), Việt Nam Phật giáo sử luận, T.1, 2, 3, Nxb Văn học, Hà Nội.
85. Vũ Tự Lập (chủ biên) (1991), Văn hóa và cư dân đồng bằng sông Hồng, Nxb Khoa
học Xã hội, Hà Nội.
86. Nguyễn Thế Long, Phạm Mai Hùng (1989), Chùa Hà Nội, Nxb Văn hóa Thông tin,
Hà Nội.
87. Lê Văn Lợi (2007), Ảnh hưởng của văn hóa tôn giáo trong đời sống tinh thần xã
hội Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ
Chí Minh.
88. Nguyễn Đức Lữ (2006), “Phật giáo Việt Nam trong bối cảnh Toàn cầu hóa”, Tạp
chí Triết học (11/186), tr.33 - 38.


89. Nguyễn Đức Lữ (2013), Tôn giáo với dân tộc và chủ nghĩa xã hội, Nxb Chính trị
Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
90. C.Mác và Ph. Ănngghen (1994), Toàn tập, T.1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
91. C.Mác và Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, T.3, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
92. C.Mác và Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, T.4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
93. C.Mác và Ph.Ăngghen (1993), Toàn tập, T.23, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
94. C.Mác và Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, T.33, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
95. Lâm Thế Mẫn (1996), người dịch Linh Chi, Tinh thần và nét đặc sắc của Phật giáo,
Nxb Mũi Cà Mau.
96. Trần Chí Mỹ (2002), Xây dựng đời sống văn hóa tinh thần ở thành phố Hồ Chí
Minh trong giai đoạn hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị
Quốc Gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
97. Phùng Thị An Na - Đỗ Lan Hiền (2012), Ảnh hưởng của tư duy tôn giáo đến lối
sống người Việt, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội.

98. Trần Thanh Nam (2001), Phát triển đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc
Khmer Nam Bộ trong công cuộc đổi mới hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học,
Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
99. Hạ Nam (2015), Tức mắt với cảnh gái trẻ hở hang đi lễ chùa đầu năm,
o/tuc-mat-canh-gai-tre-ho-hang-di-le-chua-dau-nam.html.
100. Nguyễn Thu Nghĩa (2004), “Phật giáo và bản sắc dân tộc của văn hóa Việt Nam”,
Tạp chí Triết học (02), tr.56 - 63.
101. Nguyễn Minh Ngọc, Nguyễn Mạnh Cường, Nguyễn Duy Hinh (2004), Bồ tát Quán Âm
trong các chùa vùng đồng bằng sông Hồng, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
102. Trần Thị Minh Ngọc (Chủ biên), (2010), Việc làm của nông dân trong quá trình CNH,
HĐH vùng ĐBSH đến năm 2020, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
103. Đức Nguyên (2014), Thanh tra chùa Bồ Đề trước nghi án bán trẻ,
/>3026770.html.
104. Nguyễn Thị Nguyến (Thích Diệu Luyến) (2011), Ảnh hưởng của nhân sinh quan
Phật giáo đối với đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam hiện nay, Luận văn


Thạc sĩ Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia
Hà Nội.
105. Đinh Đại Niên (1956), Nhân sinh quan cộng sản, Nxb Sự thật, Hà Nội.
106. Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2006), Pháp lệnh tín ngưỡng tôn giáo
và nghị định hướng dẫn thi hành, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
107. Phạm Lan Oanh (2010), Tín ngưỡng Hai Bà Trưng ở vùng châu thổ sông Hồng,
Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
108. Phân viện nghiên cứu Phật học (1990), Thuyền uyển tập anh, Nxb Văn học, Hà Nội.
109. Đỗ Lan Phương (2005), Việc thờ phụng Chử Đồng Tử vùng châu thổ hạ lưu sông
Hồng - quá trình vận động của hiện tượng văn hóa tín ngưỡng, Luận án Tiến sĩ Văn
hóa học, Viện Văn hóa Thông tin.
110. Lê Văn Quán (1998), “Bước đầu tìm hiểu giá trị nhân sinh của Phật giáo”, Tạp chí
nghiên cứu Phật học (02), tr.25 - 28.

111. Nguyễn Ngọc Quỳnh (2012, Thực trạng đời sống tôn giáo Việt Nam giai đoạn 1990 2010, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Viện nghiên cứu Tôn giáo.
112. Walpola Rahula (1971), người dịch Thích Nữ Trí Hải, Tư tưởng Phật học, Tu thư Đại
học Vạn Hạnh, Tủ sách giáo khoa Phân khoa Khoa học Xã hội.
113. Walpola Rahula (1994), người dịch Lê Diên, Lời Phật dạy (Tìm hiểu nguyên lý Phật
giáo nguyên thủy), Nxb Mũi Cà Mau.
114. Trần Lê Sáng (Chủ biên) (1994), Tổng tập văn học Việt Nam, T.2, Nxb Khoa học
Xã hội, Hà Nội.
115. Đặng Đức Siêu (1989), Vài suy nghĩ về tinh thần nhập thế của Phật giáo Việt
Nam, Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phật giáo và văn hóa dân tộc.
116. Trần Đăng Sinh (2002), Những khía cạnh triết học trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của
người Việt ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
117. Andrew Skiton (2004), người dịch Nguyễn Văn Sáu, Đại cương lịch sử Phật giáo
thế giới, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
118. Bùi Hoài Sơn (2007), Quản lý lễ hội truyền thống của người Việt ở châu thổ Bắc Bộ từ
năm 1945 đến nay, Luận án Tiến sĩ Văn hóa học, Viện Văn hóa Thông tin.


119. Nguyễn Hữu Sơn (2014), “Kiểu tác gia Hoàng đế - Thiền sư - Thi sĩ Trần Nhân
Tông với sự phát triển Phật giáo và xã hội Việt Nam hiện đại”, Tạp chí Triết học
(02), tr.47 - 55.
120. Daisetz Teitaro Suzuki (1971), người dịch Trúc Thiên, Cốt tủy của Đạo Phật, Nxb
An Tiêm.
121. Kimura Taiken (1969), người dịch Thích Quảng Độ, Đại thừa Phật giáo tư tưởng
luận, Nxb Khuông Việt, Sài Gòn.
122. Tài liệu học tập cho cán bộ trường Đảng cơ sở (1964), Nhân sinh quan cộng sản
chủ nghĩa, Hà Tĩnh. Thư viện Quốc Gia, Hà Nội. Mã ký hiệu VV.641054.
123. Junjiro Takakusu (2007), người dịch Tuệ Sỹ, Tinh hoa Triết học Phật giáo, Nxb Phương
Đông, Hà Nội.
124. Vũ Minh Tâm (2013), “Quan niệm nhân sinh của người Việt xưa”, Tạp chí Triết
học (10/269), tr.22 - 27.

125. Đào Duy Thanh (1999), Vai trò của nghệ thuật trong đời sống tinh thần của con
người, Luận án Tiến sĩ Triết học, Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc
gia, Hà Nội.
126. Thành đoàn Hà Nội (2013), Báo cáo kết quả thực hiện Chương trình 04 - ctr/TU
của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”.
127. Lê Mạnh Thát (1999), Lịch sử Phật giáo Việt Nam, T.1, Từ khởi nguyên đến Lý
Nam Đế, Nxb Thuận Hóa, Huế.
128. Lê Mạnh Thát (1999), Nghiên cứu về Thiền uyển tập anh, Nxb Thành phố Hồ
Chí Minh.
129. Narada Maha Thera (1989), người dịch Phạm Kim Khánh, Đức Phật và Phật pháp,
Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành.
130. Nyanatiloka Maha Thera (1995), soạn dịch Huỳnh Văn Niệm, Kinh chuyển Pháp
luân, Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành.
131. Thích Mật Thể (2004), Việt Nam Phật giáo sử lược, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
132. Thích Tâm Thiện (1998), Tìm hiểu nhân sinh quan Phật giáo, Nxb Thành phố Hồ
Chí Minh.


133. Vi Quang Thọ (1998), Đời sống tinh thần của cá nhân, khái niệm và nguyên tắc nghiên
cứu, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
134. Dương Công Thọ (2015), Dâng sao giải hạn: Trăm triệu có giải được “vận đen“,
/>135. Hoàng Thơ (Hoàng Thị Thơ) (1993), “Vấn đề Đại thừa, Tiểu thừa trong Phật giáo”,
Tạp chí Triết học (01), tr.51 - 54.
136. Hoàng Thị Thơ (2001), “Giá trị nhân bản của Phật giáo trong truyền thống và hiện
đại”, Tạp chí Triết học (6), tr.19 - 24.
137. Hoàng Thị Thơ (2002), “Đạo đức Phật giáo với vấn đề xây dựng nhân cách con người
Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (1/13), tr.44 - 49.
138. Hoàng Thị Thơ (2002), “Đạo đức Phật giáo với nền kinh tế thị trường”, Tạp chí
Triết học (7/134), tr.28 - 33.

139. Hoàng Thị Thơ (2010), “Tư duy hướng nội của Phật giáo và vai trò của nó trong tư
duy của người Việt”, Tạp chí Triết học (5/228), tr.47 - 55.
140. Nguyễn Đăng Thục (1997), Thiền học Việt Nam, Nxb Thuận Hóa.
141. Nguyễn Tài Thư (1986), “Phật giáo và thế giới quan người Việt trong lịch sử”, Tạp
chí Triết học (02), tr.95 - 110.
142. Nguyễn Tài Thư (1988) (chủ biên), Lịch sử Phật giáo Việt Nam, Nxb Khoa học Xã
hội, Hà Nội.
143. Nguyễn Tài Thư (1991), Lịch sử Phật giáo Việt Nam, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
144. Nguyễn Tài Thư (1993), “Phật giáo và sự hình thành nhân cách con người Việt
Nam hiện nay”, Tạp chí Triết học (04), tr.48 - 53.
145. Trần Huy Thực (1951), Nhân sinh quan cách mạng, Bộ phận huấn luyện dịch, Nha
công an Trung ương, Thư viện Quốc Gia Việt Nam.
146. Nguyên Hồng, Trung Tín (2000), Chùa Cổ Lễ, văn hóa cách mạng, Nxb Tôn giáo,
Hà Nội.
147. Nguyễn Thị Toan (2010), Giải thoát luận Phật giáo, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
148. Nguyễn Thị Toan (2006), “Về khái niệm Niết bàn trong Phật giáo”, Tạp chí Triết
học (3/178), tr.46 - 50.


149. Nguyễn Thị Toan (2002), “Vai trò của Phật giáo trong sự phát triển nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, Tạp chí Nghiên cứu Phật học (4), tr.25 26.
150. Tổng cục thống kê (1987), Niên giám thống kê 1986, Nxb Tổng cục Thống kê,
Hà Nội.
151. Tổng cục thống kê (2014), Niên giám thống kê 2013, Nxb Thống kê, Hà Nội.
152. Viên Trí (2006), Ấn Độ Phật giáo sử luận, Nxb Phương Đông, Hà Nội.
153. Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia (1995), Ảnh hưởng của các hệ tư
tưởng và tôn giáo đối với con người Việt Nam hiện nay, Đề tài cấp nhà nước thuộc
công trình KX 07 - 03, Hà Nội.
154. Trung tâm nghiên cứu và hỗ trợ phát triển Vùng lãnh thổ - Đồng bằng sông Hồng
(2002), Tư liệu vùng Đồng bằng sông Hồng 2000 - 2002, Nxb Khoa học và Kỹ thuật,

Hà Nội.
155. Nguyễn Quang Trường (2010), “Một số ảnh hưởng của Phật giáo trong lối sống của
người Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Triết học (5/252), tr.62 - 68.
156. Trương Xuân Trường (2009 - 2010), Điều tra dư luận xã hội của người nông dân
đồng bằng Bắc Bộ về gia nhập WTO, Báo cáo tổng hợp đề tài khoa học cấp Bộ,
Viện Xã hội học, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội.
157. Vũ Anh Tú (2010), Tín ngưỡng phồn thực trong lễ hội dân gian người Việt ở châu
thổ sông Hồng, Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật, Hà Nội.
158. Lê Hữu Tuấn (1998), “Ảnh hưởng của Phật giáo đối với tư duy của người Việt
trong lịch sử”, Tạp chí Triết học (6), tr.36 - 38.
159. Lê Hữu Tuấn (1999), Ảnh hưởng của những tư tưởng triết học Phật giáo trong đời
sống văn hóa tinh thần ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị
Quốc Gia Hồ Chí Minh.
160. Lê Hữu Tuấn (2001), “Ảnh hưởng của Phật giáo đối với đạo đức”, Tạp chí Nghiên
cứu Phật học (5), tr.9 - 13.
161. Nguyễn Thanh Tuấn (2007), Văn hóa nghệ thuật đồng bằng Bắc Bộ - Không gian
và thời gian biến đổi, Nxb Từ điển Bách khoa và Viện văn hóa, Hà Nội.


162. Nguyễn Quốc Tuấn, Nguyễn Ngọc Quỳnh (2007), “Mấy vấn đề tín ngưỡng, tôn
giáo khu vực đồng bằng sông Hồng hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (03),
tr.19 - 25.
163. Phạm Hồng Tung (2011), Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam trong
quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội.
164. Vũ Minh Tuyên (2000), Điều kiện tồn tại của Phật giáo Việt Nam hiện nay (qua
một số tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ), Luận án Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc
Gia Hồ Chí Minh.
165. Đặng Nghiêm Vạn (Chủ biên) (1998), Những vấn đề lý luận tôn giáo ở Việt Nam,
Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
166. Khúc Thị Thanh Vân (2013), Tác động của vốn xã hội đến nông dân trong quá

trình phát triển bền vững nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng (2010 - 2020), Nxb
Khoa học Xã hội, Hà Nội.
167. Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (1971), Đại Nam nhất thống trí, T.4, Nxb Khoa
học Xã hội, Hà Nội.
168. Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Xã hội học (2006), Một số giá trị của văn
hóa làng Việt vùng châu thổ sông Hồng trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, Báo cáo đề tài cấp Bộ, Hà Nội.
169. Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Kinh tế Việt Nam (2009), Việc làm của
nông dân trong quá trình CNH, HĐH vùng đồng bằng sông Hồng đến 2020, Báo
cáo tổng hợp, Đề tài cấp Bộ, Hà Nội.
170. Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam (1991), Kinh Tương Ưng III, Bản dịch Thích
Minh Châu, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
171. Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam (1993), Kinh Tăng chi bộ, T.1, Nxb Thành phố
Hồ Chí Minh.
172. Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam (1997), Kinh Trường A hàm, Bản dịch Thích Tuệ
Sĩ, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
173. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (1996), Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng,
Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.


174. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (2000), Kinh Trường A hàm, T.2, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
175. Viện Nghiên cứu Văn học (1988), Thơ văn Lý Trần, T.2, Quyển Thượng, Nxb Khoa
học Xã hội, Hà Nội.
176. Viện Triết học (1986), Mấy vấn đề về Phật giáo và lịch sử tư tưởng Việt Nam, Ủy
Ban Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội.
177. Trần Khắc Việt (1992), Đời sống tinh thần của xã hội và xây dựng đời sống tinh
thần của xã hội Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Luận án Tiến sĩ
Triết học, Học viện Nguyễn Ái Quốc.
178. Nguyễn Trọng Xuân (2006), Luận cứ khoa học góp phần thực hiện điều chỉnh định
hướng chiến lược phát triển vùng ĐBSH theo nguyên lý bền vững, Đề tài khoa học

cấp Bộ, Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.
179. Nguyễn Như Ý (1996), Từ điển Tiếng Việt thông dụng, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
180. Nguyễn Như Ý (1999), Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb Văn hóa Thông tin, Thành phố
Hồ Chí Minh.