Hướng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị luận xã hội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (630.15 KB, 23 trang )
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
ti:
HNG DN HC SINH ễN THI TT NGHIP 12
PHN LM VN NGH LUN X HI
_______________________
Phn th nht:
T VN
I Lý do chn ti
Lm vn l mt phõn mụn ca mụn ng vn trong nh trng ph thụng .
õy l mụn hc mang tớnh cht thc hnh gia cỏc phõn mụn Ting vit v c
vn. Khi hc phõn mụn ny hc sinh c rốn luyn cỏc thao tỏc ngh lun nh gii
thớch, chng minh, so sỏnh bỏc b , bỡnh lun qua cỏc kiu bi t s, biu cm,
thuyt minh, cỏc kiu bi ngh luõn.
chng trỡnh lp 11, 12 hc sinh ch yu c thc hnh cỏc kiu bi vn
ngh lun : Ngh lun vn hc v ngh lun xó hi. Khỏc vi nhng nm trc õy
ngh lun xó hi chim mt v trớ quan trng trong chng trỡnh hin nay, l mt
phn bt buc trong cỏc k thi kim tra t thi tt nghip n thi H, C.
Tuy nhiờn vic ging dy cho hc sinh, hc viờn lm bi ngh lun xó hi ti
lp v trong cỏc k thi tt nghip Trung tõm GDTX Thng xuõn cũn gp khú
khn nh: Thi lng chng trỡnh, s tit thc hnh cho kiu bi cũn ớt; Nng lc
hc sinh cũn hn ch nht l i tng hc viờn Trung tõm GDTX Thng xuõn
ch yu l con em vựng sau vựng xa vựng c bit khú khn, u vo cỏc em rt
thp v hin nay Trung tõm vn ang thc hin ỳng chc nng B tỳc cho mt
lng ln cỏn b cỏc xó, cỏc giỏo viờn mm non tiu hc cha t chun õy l
i tng khụng ng u v tui. Thc t cho thy trỡnh kh nng vit vn
ngh lun trong ú cú vn ngh lun xó hi ca cỏc em cũn nhiu bt cp phn
nhiu hc sinh cũn cha cớ ý thc vn dng kin thc ó hc mụn ting vit v
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
1
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
c vn vo bi lm vn, Mt khỏc khi cỏc em lm bi thng lỳng tỳng trong vic
la chn cac thao tỏc lp lun mt cỏch cht ch v nhun nhuyn.
Bt u t nm hc 2009 n nay thi tt nghip mụn ng vn bờn cnh
phn tỏi hin kin thc vn hc, ngh lun vn hc cũn cú mt phn bt buc thớ
sinhlamf vn bn ngh lun xó hi khong 400 t. Thang im cho phn ny khỏ
cao chim 3/10 im ca bi thi. Nhng thc t qua cỏc k thi tt nghip cho thy
s lng thớ sinh lm c kiu bi ny khụng nhiu lm, nu cú lm c thỡ cht
lng cng khụng cao. Vy lm sao nõng cao cht lng l vn t ra cho
giỏo viờn trc tip ging dy v ụn thi tt nghip ng vn BTTH.
L mt giỏo viờn ng vn trc tip ging dy hc viờn tai Trung tõm GDTX
thng xuõn nhiu nm qua v qua thc t cỏc k thi tt nghip trong nhng nm
gn õy tụi thc s trn tr trc vn ny. Vỡ vy sau mt thi gian nghiờn cu
v tỡm hiu, th nghim tụi mun xut mt s kinh nghim ụn tp kiu bi ngh
lun xó hi.
Phn th hai:
CHNG I:
GII QUYT VN
C S Lí LUN
I. Cỏc khỏi nim
1. Ngh lun: . Bn bc v ỏnh giỏ mt vn . (theo T in ting Vit)
2. Vn ngh lun
- Vn ngh lun: th vn dựng lớ l phõn tớch, gii quyt vn . (theo T in ting
Vit)
- Vn ngh lun l loi vn trong ú ngi vit (ngi núi) trỡnh by nhng ý kin
ca mỡnh bng cỏch dựng lý lun bao gm c lý l v dn chng lm rừ mt vn
thuc v chõn lý nhm lm cho ngi c (ngi nghe) hiu, tin, ng tỡnh vi
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
2
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
nhng ý kin ca mỡnh v hnh ng theo nhng iu m mỡnh xut. (theo Bo
Quyn Rốn luyn lm vn ngh lun NXB Giỏo dc, 2003)
3. Vn ngh lun xó hi
- Vn ngh lun xó hi hiu n gin l nhng bi ngh lun v mt hin tng i
sng hoc mt t tng o lớ. (theo Thanh Võn Ngh lun xa nhng khụng c )
- Ngh lun xó hi l kiu bi ngh lun v mt vn xó hi (theo Bo Quyn
Rốn luyn lm vn ngh lun NXB Giỏo dc, 2003)
Khỏi nim xó hi c hiu theo ngha rng, bao gm nhng vn thuc mi
quan h, mi hot ng ca con ngi trong mi lnh vci sng xó hi nh chớnh
tr, kinh t, giỏo dc, mụi trng, dõn s v.v
Ngh lun xó hi cú th cp ti rt nhiu mt ca i sng xó hi. T nhng
vn cú tm nhõn loi nh chin tranh hũa bỡnh, tỡnh trng ụ nhim mụi trng,
nhng vn nhõn sinh quan nh quan nim v l sng v cỏi cht, v hnh phỳc
v tỡnh yờu n nhng vn xó hi c th nh nn tham nhng, t c bc, ý thc
v phỏp lut, túm li l mi vn liờn quan ti i sng ca con ngi v xó
hi cú th tr thnh ti ca bi ngh lun xó hi. Tuy nhiờn, ti ca bi
ngh lun xó hi thụng thng hng vo nhng vn cú tớnh cht thi s, cú ý
ngha thit thc v cp bỏch i vi xó hi.
II. Cỏc ch ngh lun xó hi
Ngh lun xó hi c s dng trong vic bn bc ỏnh giỏ nhn nhv mi
phng din trong i sng xó hi, vỡ vy mi ti liu li cú mt cỏch chia ch
khỏc nhau. Theo giỏo s Nguyn ng Mnh, trong cun Mun vit c bi vn
hay (NXB GD 1994) thỡ ngh lun xó hi cú th chia ra thnh 6 ch ln nh
sau:
- Ngh lun v mt vn o c nhõn sinh
-
Ngh lun v mt vn chớnh tr
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
3
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
-
Ngh lun v mt vn t tng vn húa
-
Ngh lun v mt vn kinh t
-
Ngh lun v mt vn lch s
-
Ngh lun v mt vn a lý, mụi trng
SGK Lm vn lp 12 (NXB GD-1999) thỡ chia ra thnh 3 ch ln:
- Bỡnh lun chớnh tr
- Bỡnh lun vn xó hi
- Bỡnh lun vn t tng vn húa
Cũn SGK Ng vn lp 12 (NXB GD- 2009) li chia thnh 2 ch ln:
- Ngh lun v mt t tng o lý
- Ngh lun v mt hin tng i sng
Dự chia ch nh th no thỡ vn ngh lun xó hi u tp trung bn bc, trao
i mt vn no ú liờn quan trc tip n i sng xó hi v vt cht hoc i
sng tinh thn ca con ngi.
III. Nhng yờu cu ca bi vn ngh lun xó hi
1. Yờu cu chung
Bi ngh lun xó hi dự ngn hay di u phi t c nhng yờu cu sau:
1. 1. Bi ngh lun xó hi phi th hin s hiu bit chớnh xỏc tng tn v vn
hay hin tng xó hi c bn bc. Ngi vit ngh lun phi ch ra c thc
cht cng nh xu hng vn ng ca vn hay hin tng ú.
1. 2. Bi ngh lun xó hi ũi hi ngi vit phi cú chớnh kin, phi bc l cụng
khai lp trng quan im, t tng ca mỡnh. Mt bi bỡnh lun xó hi khụng th
thiu phn xut nhng ý kin, nhn nh, ỏnh giỏ v vn xó hi c em ra
bn bc. Trờn c s ú, ngi vit cú th ngh mt gii phỏp thớch hp.
1. 3. Bi ngh lun xó hi ũi hi phi cú tớnh thi s cao. Nú phi hng ti mc
ớch nh hng t tng v hnh ng cho ngi c, thuyt phc h tham gia
tớch cc vo vic gii quyt nhng vn xó hi ang c t ra
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
4
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
1. 4. Bi ngh lun xó hi l mt kiu bi ngh lun cú tớnh cht tng hp cao, ũi
hi phi s dng hu nh tt c cỏc thao tỏc ngh lun. Mt mt, bi ngh lun xó
hi coi trng vic gii thớch lm sỏng t ni dung c th ca nhng thut ng, hin
tng, vn c cp n; mt khỏc, nú ũi hi phi phõn tớch nhng
phng din, nhng khớa cnh c th ca cỏc hin tng, vn xó hi ang bn
bc. Bi ngh lun xó hi cng yờu cu nhng nhn nh, ỏnh giỏ phi cú cn c
xỏc ỏng; nhng ý kin, nhn xột cn phi c chng minh
1. 5. Trong nh trng, bi ngh lun xó hi ũi hi hc sinh chng nhng cú hiu
bit c th, trỡnh by rừ rng, thuyt phc mt vn xó hi em bn lun m cũn
phi nờu c suy ngh riờng ca mỡnh. Hc sinh phi bit vn dng nhng kin
thc trong thc t i sng hay trong s sỏch lun gii cỏc vn xó hi, ng
thi phi cú mt ngụn ng sc bộn, chớnh xỏc, gi cm, cú kh nng khi ng
c t tng v tỡnh cm xó hi ca ngi c.
2. Yờu cu i vi bi vn ngh lun xó hi trong bi thi Tt nghip B tỳc
THPT .
Bi vn NLXH thi Tt nghip B tỳc THPT yờu cu di dng mt bi vit
khong 300 n 400 ch bn v mt vn no ú mang tớnh thi s cp thit ca
i sng xó hi. Vớ d nm 2009, yờu cu :
Anh/ch hóy vit mt bi vn ngn (khụng quỏ 400 t) phỏt biu ý kin v
tm quan trng ca mụi trng t nhiờn i vi cuc sng con ngi.
Nm 2010 yờu cu
Vit mt bi vn ngn (khong 400) t trỡnh by suy ngh ca anh/ch v
thc trng tai nn giao thụng hin nay nc ta.
Vi dung lng khong 400 ch thỡ quan trng nht l thớ sinh phi bit cỏch
thnh lp mt vn bn NLXH: ỳng th loi, cú kt cu logic, din t mch lc...;
m bo ti thiu v mt ni dung: biu l tng i hiu bit v lnh vc bn lun,
cú ý kin , quan im rừ rng , cú lý l dn chng xỏc ỏng, cú cỏch lp lun cht
ch, thuyt phc trong quỏ trỡnh gii quyt vn .
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
5
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
Vn c a ra bn lun õy khụng quỏ khú i vi HV lp 12 v c
dung lng ln ni dung ngh lun, vỡ lnh vc bn lun thc s cỏc em hiu khỏ
k. iu quan trng l cỏc em lm th no vit ra c nhng hiu bit ú, bn
bc v nú, cú quan im, thỏi rừ rngbng mt vn bn ỳng vi yờu cu v
ni dung v hỡnh thc.
CHNG II:
C S THC TIN
I. Vai trũ v trớ ca vn ngh lun xó hi :
1. Trong i sng
Ngh lun xó hi l loi vn c ng dng ht sc rng rói trong i sng .
Ta cú th d dng bt gp nú trờn bt k mt mt phng tin thụng tin i chỳng
no, nm di dng cỏc bi bỡnh lun, xó lun v mt vn no ú, mt hin
tng no ú thuc lnh vc chớnh tr, kinh t, vn húa, v.vhay nhng bui trũ
chuyn, thuyt giỏo ca cỏc nh giỏo dc, bi ging o c ca cỏc mc s, linh
mc, tu s Du tn ti di dng núi hay dng vit thỡ ngh lun xó hi luụn cú
mt v trớ quan trng trong i sng xó hi. Bi nú giỳp con ngi nhn thc mt
cỏch y , cp nht, khỏch quan cỏc vn liờn quan n i sng , t ú
nh hng tt cho s phỏt trin tớch cc theo quy lut vn ng ca xó hi. Trung
Quc, nc lỏng ging vi ta cú mt b dy vn húa s v vn hc ng nhiờn
cú nhng thnh tu ni tri trờn th gii. Tuy vy trong thi tuyn sinh i hc
mụn Ng vn ca h li ch hi v ngh lun xó hi. Vit Nam, vic cho thờm
cõu hi ngh lun xó hi vo vn l mt tớn hiu ỏng mng, th hin s phỏt
trin ca i sng xó hi v v trớ quan trng ca loi vn ny.
Ngh lun xó hi l mt yờu cu cn thit trong i sng c bit l cho hc
sinh. Bi vỡ qua ú, cú th kim tra chớnh xỏc nng lc t duy, úc sỏng to, s hiu
bit ca hc sinh; mt khỏc trỏnh tỡnh trng "o vn" hay l thuc nhiu vo sỏch
v.
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
6
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
2. Trong nh trng
Vn ngh lun núi chung, vn ngh lun xó hi núi riờng c a vo
chng trỡnh ph thụng c hai cp hc (THCS v THPT) vi v trớ trng yu trong
h thng th loi vn bn c la chn a vo tỡm hiu v rốn luyn k nng
thnh lp.
2. 1. Chng trỡnh trung hc c s:
Ngh lun xó hi c hng dn khỏ k lp 9 vi phn khỏi lun ln cỏch
lm bi v cp n c hai loi bi NLXH, vi 4 bi c th:
- Ngh lun v mt s vic, hin tng i sng
- Cỏch lm bi ngh lun v mt s vic, hin tng i sng
- Ngh lun v mt vn t tng o lý
- Cỏch lm bi ngh lun v mt vn t tng o lý
Ngoi ra cũn c b tr thờm qua phn c hiu mt s vn bn dng ngh lun
xó hi nh:
- Bn v c sỏch (Chu Quang Tim)
- Ting núi ca vn ngh (Nguyn ỡnh Thi)
- Chun b hnh trang vo th k mi (V Khoan)
Nhn xột: Nhỡn chung chng trỡnh THCS ch mang tớnh gii thiu v thc hnh
NLXH mc s gin, cha tp trung vo vic khc sõu tri thc v rốn luyn k
nng lm bi dng ngh lun ny. Núi ỳng hn ú ch l bc m hon thin
chng trỡnh THPT
2. 2. Chng trỡnh Trung hc ph thụng (THPT) ,B tỳc trung hc
Trong chng trỡnh THPT,BTTH, dng ngh lun xó hi c thc hnh khỏ
k, bt u t lp 11. Ngay bi vit s 1 u nm hc lp 11 ó c nh hng
lm bi NLXH, sau ú khi hng dn HV tip cn hng lot cỏc thao tỏc lp lun
nh phõn tớch, bỏc b, bỡnh lun, so sỏnh thỡ cỏc ng liu SGK u ly dng
NLXH. C th:
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
7
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
- Bi thao tỏc lp lun phõn tớch cú mt on ng liu vit v vn dõn s;
- Bi luyn tp thao tỏc lp lun phõn tớch cú mt on ng liu vit v vn khoa
hc
- Bi thao tỏc lp lun bỏc b cú mt on ng liu vit v vn ting m , mt
on vit v hỳt thuc lỏ
- Bi thao tỏc lp lun bỡnh lun: ng liu luyn tp mt on bn v giao thụng,
mt on bn v phỏp lut
- Bi luyn tp thao tỏc lp lun bỡnh lun ng liu mt on vit v li cm n,
mt on vit v vn ỏo phao phũng cht ui cho HS i hc qua sụng sui
- Bi vit s 6 li tip tc c nh hng lm bi ngh lun xó hi.
phn vn hc cng c tớch hp mt s vn bn dng NLXH nh:
- V luõn lý xó hi nc ta (Phan Chõu Trinh)
- c thờm: Ting m - ngun gii phúng cỏc dõn tc b ỏp bc (Nguyn An
Ninh)
- Tuyờn ngụn c lp (H Chớ Minh)
- Ba cng hin v i ca Cỏc Mỏc (ng Ghen)
Cỏc ng liu trong bi: phong cỏch ngụn ng chớnh lun cng chn dng NLXH:
- Cao tro chng Nht cu nc (Trng Chinh)
- Vit Nam i ti (Bỏo QNDVN nm 2007)
- Tinh thn yờu nc ca nhõn dõn ta
n lp 12 thỡ phn ngh lun XH c cp ngay t u nm hc vi hai bi
lý thuyt c th:
- Ngh lun v mt t tng o lý
- Ngh lun v mt hin tng i sng
V bi vit lm vn s 1 cng c n nh l vn NLXH
Nhn xột: Nh vy ngh lun xó hi cú v trớ ht sc quan trng trong nh trng
ph thụng. ú hc sinh khụng ch c tip cn dng bi NLXH m cũn c
luyn tp thc hnh thnh lp vn bn mt cỏch khỏ k cng.
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
8
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
II. Thc trng vn
Nh trờn ó trỡnh by, vai trũ v trớ, tm quan trng ca NLXH ln nh vy,
nhng thc t kt qu lm bi ca HV ang cú nhiu thỏch thc v mt cht lng.
a s hc sinh cha lm c bi ngh lun xó hi, hoc lm rt kộm, c bit l
hc viờn B tỳc. Bng chng l kt qu k thi Tt nghip cỏc nm qua him cú thớ
sinh no dnh im cao cho bi lm cho cõu ny. Vỡ sao vy? Cú khỏ nhiu nguyờn
nhõn, nhng tp trung vo my im sau:
- Do tui i cũn nh, c hi va chm vi muụn mt i sng ớt, nờn dn n vn
hiu bit xó hi ca hc viờn hn ch.
- í thc tip cn nhng vn xó hi ca cỏc em ch mang tớnh quan sỏt m khụng
mang tớnh nhn thc cho nờn bit m khụng núi c mt cỏch k cng.
- HV b tỳc cú cht lng u vo rt thp dn n cht lng ban u kộm. i
tng hc viờn rt a dng nhiu la tui c hc sinh v cỏn b nhiu tui.
- HV b tỳc l i tng con nụng dõn nghốo ớt cú iu kin tip cn vi cỏc kờnh
thụng tin hoc kh nng nhn thc thp vỡ vy vn hiu bit xó hi hn ch.
- Hc viờn nm lý thuyt lm vn NLXH rt hi ht: lp 9 hc sinh ch tip cn
cỏch thc lm bi NLXH mang tớnh s gin, sau ú lờn lp 10 ch yu ụn li kin
thc khỏi quỏt ca vn bn t s, thuyt minh v ngh lun vn hc m khụng
cp n NLXH. n chng trỡnh lp 11 cú tp trung vo NLXH nhng ch mang
tớnh tớch hp bng cỏch gii thiu mt s vn bn dng NLXH trong phn c hiu
vn bn, chn ng liu cho phn lm vn dng vn bn NLXH v thc hin hai bi
vit liờn quan. Cho n nm lp 12 mi tỏi hin li cỏch lm bi qua hai bi lý
thuyt. Núi ỳng hn chng trỡnh ph thụng ch tp trung rốn luyn ngh lun vn
hc, chng trỡnh THPT cú 24 bi vit lm vn thỡ NLXH ch cú c hi c vit
3 bi (2 bi lp 11, 1 bi lp 12) cũn li l ngh lun vn hc. Bn thõn giỏo viờn
cng t vic rốn luyn lm vn ngh lun vn hc v trớ s 1, vỡ nú liờn quan n
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
9
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
cỏc tỏc phm vn hc. Cho nờn cỏc em hc sinh nm phng phỏp lm bi v vn
v ngh lun xó hi thc s hn ch.
Thc ra yờu cu ca thi tt nghip phn ngh lun xó hi l khụng cao v
dung lng ln lnh vc vn bn lun. Vớ d thi nm 2010:
Vit mt bi vn ngn (khong 400) t trỡnh by suy ngh ca anh/ch v
thc trng tai nn giao thụng hin nay nc ta.
Cỏc em hiu rt rừ v thc trng giao thụng nc ta v c nguyờn nhõn v
gii phỏp . Cỏc em cú th tỡm hiu thụng qu vic tớch hp vi mụn a lý, c trờn
cỏc phng tin thụng tin i chỳng. Cú th khng nh, kin thc lm mt bi
vit ny i vi cỏc em l rt y a dng v phong phỳ. Nhng ti sao h qu
l cỏc em li khụng lm c bi hoc lm bi cht lng thp? Theo chỳng tụi
nguyờn nhõn trng yu nht l HV khụng bit cỏch núi ra nhng iu mỡnh cú,
ngha l HV thiu hn phng phỏp cỏch thc lm bi v cỏc k nng lm vn
NLXH.
Chng III: NHNG GII PHP ễN TP
I.
Hng dn ụn tp lý thuyt
Lý thuyt lm vn NLXH khụng nhiu ch yu tp trung vo my n v kin
thc c bn sau:
- Khỏi lc v NLXH (bao hm khỏi nim, c im, yờu cu ca ngh lun
xó hi)
- Cỏch lm bi NLXH
Trong hai phn ny, phn khỏi lun ch yu HV nhn din c NLXH l gỡ,
cỏc ch ca nú v bn cht ca dng vn bn ny. Do vy chỳng tụi ch hng
dn HV xem li lý thuyt SGK lp 9 c bit l SGK lp 12. Sau ú dnh thi
gian ụn tp cỏch lm vn cho 2 loi ngh lun xó hi m SGK ng vn xut.
Sau õy l h thng kin thc phn lý thuyt ụn tp:
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
10
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
H THNG Lí THUYT LM VN NGH LUN X HI
A/NGH LUN V MT T TNG , O Lí
1.
Khỏi nim, ti, yờu cu v cỏc thao tỏc chớnh:
a) Khỏi nim: Ngh lun v mt t tng o lớ l quỏ trỡnh kt hp nhng thao tỏc
lp lun lm rừ nhng vn t tng o lớ trong cuc sng.
b) ti
ti ca ngh lun v t tng, o lớ l vụ cựng phong phỳ, bao gm:
- Cỏc vn v nhn thc nh lớ tng, mc ớch sng,
- Cỏc vn v tõm hn, tớnh cỏch nh:
+ Lũng yờu nc, lũng nhõn ỏi, v tha, bao dung, lng,
+ Tớnh trung thc, dng cm, chm ch, cn cự, thỏi hũa nhó, khiờm tn,
+ Thúi ớch k, ba hoa, v li,...
- V cỏc quan h gia ỡnh nh tỡnh mu t, anh em,...
- V quan h xó hi nh tỡnh ng bo, tỡnh thy trũ, bn bố,
- V cỏch ng x, nhng hnh ng ca mi ngi trong cuc sng.
c) Yờu cu
- Hiu c vn cn ngh lun qua phõn tớch, gii thớch xỏc nh vn
- Phõn tớch, chng minh nhng biu hin c th ca vn , thm chớ so sỏnh, bn
bc, bói b, ngha l bit ỏp dng nhiu thao tỏc lp lun.
- Phi bit rỳt ra ý ngha ca vn .
- Ngi thc hin ngh lun phi cú lớ tng v o lớ.
2. Cỏc thao tỏc lp lun c bn
Cỏc thao tỏc lp lun c bn thng c s dng trong kiu bi ny l gii thớch,
phõn tớch, chng minh, so sỏnh, bỏc b, bỡnh lun.
3. Ni dung c bn ca bi lm:
- Gii thiu,, gii thớch t tng o lý cn bn
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
11
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
- Phõn tớch nhng mt ỳng, bỏc b nhng biu hin sai lch cú liờn quan n vn
cn bn
`- Nờu ý ngha, rỳt ra bi hc nhn thc v hnh ng v t tng, o lý
4. Dn bi khỏi quỏt
a) M bi
- Gii thiu vn c a ra bỡnh lun.
- Nờu lun : dn nguyờn vn cõu cha ni dung t tng, o lý
- Gii hn ni dung v thao tỏc ngh lun s trin khai.
b) Thõn bi
- Gii thớch t tng, o lớ cn ngh lun (nờu cỏc khớa cnh ni dung ca t
tng, o lớ ny).
- Phõn tớch, chng minh, bỡnh lun cỏc khớa cnh ; bỏc b, phờ phỏn nhng sai lch
(nu cú).
- Khng nh chung, nờu ý ngha, liờn h thc t, rỳt ra bi hc nhn thc v hnh
ng.
c) Kt bi
- Túm tt cỏc ý, nhn mnh lun ó nờu u bi nhm cht li bi vit hoc
dn th, vn m rng, gi ý thờm cho ngi c v vn ang bn lun.
- Rỳt ra bi hc
- Nờu cm xỳc, suy ngh hnh ng ca bn thõn v vn .
B/NGH LUN V MT HIN TNG I SNG
1. Khỏi nim
Ngh lun v mt hin tng i sng l kiu bi ly mt hin tng xy ra trong
i sng bn bc. T hin tng ny, ngi ngh lun phi phõn tớch tỡm ra ý
ngha xó hi v t tng, o c m bn bc, ỏnh giỏ. ti bn bc gn gi vi
i sng, sỏt hp vi trỡnh nhn thc ca HS nh tai nn giao thụng, hin tng
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
12
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
mụi trng b ụ nhim, nhng tiờu cc trong thi c, nn bo hnh trong gia ỡnh,
phong tro thanh niờn tip sc mựa thi, cuc vn ng giỳp ng bo hon nn,
nhng tm gng ngi tt vic tt,
2. Cỏc thao tỏc lp lun c bn
Cỏc thao tỏc lp lun c bn thng c s dng trong kiu bi ny l gii
thớch, phõn tớch, chng minh, so sỏnh, bỏc b, bỡnh lun.
3. Ni dung c bn
- Nờu rừ hin tng bn lun v vn t ra trong hin tng i sng bn lun .
- Phõn tớch mt ỳng mt sai, mt tớch cc, mt tiờu cc, mt li mt hi ca hin
tng i sng .
- Ch ra nguyờn nhõn v by t thỏi , ý kin ca ngi vit v hin tng xó hi
ú.
4. Dn ý khỏi quỏt
a, M bi
- Gii thiu hin tng i sng cn ngh lun
- Xỏc nh vn t ra cn ngh lun trong hin tng.
b, Thõn bi
- Nờu thc trng ca hin tng
- Xỏc nh nguyờn nhõn ca thc trng hin tng
- ỏnh giỏ, phõn tớch mt tt - xu, tớch cc tiờu cc, li hica vn
- xut gii phỏp cho vn : phỏt huy, khc phc
c, Kt bi:
- Túm tt cht li vn
- Rỳt ra bi hc
- Nờu suy ngh v hng hnh ng ca bn thõn i vi võn
II.
Hng dn thc hnh lm bi NLXH
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
13
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
Thc hnh l bc quan trng nht ca vic ụn tp lm vn núi chung v ụn tp
ngh lun xó hi núi riờng. By lõu nay, HV quen vit di (khong 1000 2000
ch) nay yờu cu cỏc em vit ngn (khong 400 ch) m vn y nhng ni
dung c bn, thỡ vic thc hnh lm bi li cng cn thit hn. Mt khỏc cũn rốn
luyn c nhiu k nng nh t duy bin chng, cỏch tỡm hiu , tỡm ý, lp dn
ý v vit cỏc phn, cỏc on v phi tớnh c vic rốn luyn k nng dựng t, t
cõu, dng on, liờn kt, ch vit, dõu cõutrong quỏ trỡnh thnh lp vn bn.
Ngay t u nm lp 12 chỳng tụi ó t chc ụn tp, Trc ht l ụn tp lý thuyt
v sau ú ra cho HV thc hnh luụn cỏc bc nh tỡm hiu , tỡm ý, lp dn ý,
xỏc nh thao tỏc lp lun v vit tng phn tng on. Em no lm tt c phn
no thỡ cho im cao ng viờn, em no cũn kộm thỡ nhc nh v gi ý, to c hi
cho cỏc em ghi im. Phi bit s dng im cu cỏnh cho vic thc hnh, vỡ
õy l phn khú, nu khụng bit ng viờn kp thi thỡ s gp phi nhiu ro cn v
kt qu s rt thp.
1. Thc hnh tỡm hiu
Trc bt c bi ngh lun no GV u phi hng dn HV c k, gch chõn
nhng t quan trng (t khúa) v t t ra cõu hi:
-
Vn t ra trong bi l gỡ ?
-
Vn ngh lun v mt t tng o lý hay mt hin tng i sng?
-
Cn s dng thao tỏc no ngh lun?
Ri t i tỡm cõu tr li t ú nh hng cho ni dung bi lm, c s tỡm ý
v lp dn ý.
2. Thc hnh tỡm ý v lp dn ý
Thc hnh tỡm ý v lp dn ý s nh hng cho ni dung bi vit mt cỏch y ,
logic, khoa hc, giỳp ngi vit lm ch ni dung, lm ch thi gian. Trong khi ú
HV B tỳc thụng thng lm bi theo cm tớnh, ngh gỡ vit ny, ngh n õu vit
n y, khụng cú thúi quen tỡm ý v lp dn ý trc. Vỡ vy GV nht thit phi
hng dn cho HV bc ny.
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
14
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
i vi NLXH thỡ mi dng bi, mi bi cú mt cỏch tin hnh tỡm ý lp dn ý,
v lm nh vy mi m bo c tớnh a dng v sỏng to ca th loi, nhng i
vi HV b tỳc nu hng dn cỏc em lm vy s hon ton tht bi. Bi vỡ cỏc em
a phn mt gc, kh nng c lp t duy yu, kh nng bin chng thp, cho nờn
phi to cho cỏc em nhng b khung mang tớnh nh hỡnh cỏc em da v ú m
tin hnh tỡm ý, nu cú nhu cu, kh nng sỏng to thỡ cng sỏng to trờn c s ú.
Vỡ vy chỳng tụi xut ba cỏch tỡm ý v lp dn ý hu dng sau cho HV b tỳc :
Cỏch 1: Tỡm ý v lp dn ý da vo dn ý khỏi quỏt.
õy l cỏch thụng thng ngi vit hay lm nht, nhng s thun li cho nhng
HV cú kh nng t duy v vit bi tt, cũn nhng HV yu thỡ hi khú s dng.
Ngi vit bỏm vo khung dn ý khỏi quỏt v nh ra mt dn ý c th, thm chớ
cũn cú th bin tu trờn khung ny nu nng lc t duy tt.
DN í KHI QUT
1. Dn ý khỏi quỏt vn ngh luõn v mt t tng, o lý
a) M bi
- Gii thiu vn c a ra bỡnh lun.
- Nờu lun : dn nguyờn vn cõu cha ni dung t tng, o lý
- Gii hn ni dung v thao tỏc ngh lun s trin khai.
b) Thõn bi
- Gii thớch t tng, o lớ cn ngh lun (nờu cỏc khớa cnh ni dung ca t
tng, o lớ ny).
- Phõn tớch, chng minh, bỡnh lun cỏc khớa cnh ; bỏc b, phờ phỏn nhng sai
lch (nu cú).
- Khng nh chung, nờu ý ngha, liờn h thc t, rỳt ra bi hc nhn thc v hnh
ng.
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
15
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
c) Kt bi
- Túm tt cỏc ý, nhn mnh lun ó nờu u bi nhm cht li bi vit hoc
dn th, vn m rng, gi ý thờm cho ngi c v vn ang bn lun.
- Rỳt ra bi hc
- Nờu cm xỳc, suy ngh hnh ng ca bn thõn v vn .
2. Dn ý khỏi quỏt vn ngh lun v mt hin tng i sng
a, M bi
- Gii thiu hin tng i sng cn ngh lun
- Xỏc nh vn t ra cn ngh lun trong hin tng.
b, Thõn bi
- Nờu thc trng ca hin tng
- Xỏc nh nguyờn nhõn ca thc trng hin tng
- ỏnh giỏ, phõn tớch mt tt - xu, tớch cc tiờu cc, li hica vn
- xut gii phỏp cho vn : phỏt huy, khc phc
c, Kt bi:
- Túm tt cht li vn
- Rỳt ra bi hc
- Nờu suy ngh v hng hnh ng ca bn thõn i vi võn
Cỏch 2: Tỡm ý v lp dn ý theo khung cõu hi
õy l cỏch tỡm ý v lp dn ý rt phự hp vi nng lc ca HV b tỳc vỡ nú cú
mt h thng cõu hi c lp thnh mt b khung; khung cõu hi ny c xõy
dng da trờn c s dn bi khỏi quỏt, nhng nú c c th thnh cỏc cõu hi d
hiu, d tr li. HV ch vic thuc cỏc cõu hi ny, khi tỡm ý v lp dn ý ch cn
tr li cỏc cõu hi ú l tỡm c ý, thm chớ vit thnh vn bn luụn, nu l HV
khỏ. Tuy nhiờn nú hi hn ch v mt sỏng to. HV ụi khi mỏy múc, c cho rng
õy l bo bi thy cho sn v da hn vo ú m khụng suy ngh thờm:
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
16
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
KHUNG CU HI TèM í V LP DN í
1/ i vi ngh lun xó hi v mt t tng, o lớ:
a.M bi:
- Vn sp trỡnh by l gỡ?
- Thỏi ca xó hi núi chung i vi vn nh th no?
b. Thõn bi :
- Vn cú ý ngha nh th no?
- Vn ỳng hay sai, tt hay xu, tớch cc hay tiờu cc?
- Tỡnh trng ca vn ang din ra nh th no trong xó hi?
- Cn cú thỏi gỡ i vi tỡnh trng ú?
c. Kt bi :
- Cn túm tt, cht li vn nh th no?
- Bi hc chung rỳt ra t vn l gỡ?
- Bn thõn cú suy ngh cm xỳc riờng v hnh ng nh th no trc t tng, o
lý?
2/ i vi ng h lun xó hi v mt hin tng i sng :
a. M bi:
- Hin tng bn lun l gỡ?
- Hin tng t ra vn gỡ cn gii quyt?
b. Thõn bi :
- Thc trng ca hin tng ang din ra nh th no?
- Nguyờn nhõn no dn n hin tng v thc trng ú ?
- Nhng hu qu (tt, xu) t hin tng l gỡ?
- Cn cú thỏi , hnh ng nh th no i vi hin tng?
c. Kt bi :
- Cn túm tt, cht li vn nh th no?
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
17
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
- Bi hc chung rỳt ra t hin tng l gỡ?
- Bn thõn cú cm xỳc suy ngh gỡ v cn phi lm th no trc hin tng?
Hng dn thc hnh vit bi
Cú th khng nh õy l bc quan trng nht ca lm vn, vỡ nú l bc
hon thin sn phm. Sn phm l kt tinh tng hp ca ti nng v trớ tu, l
thc o nng lc, l cn c ỏnh giỏ cht lngChớnh vỡ vy GV v HV phi
tp trung u t thi gian cho vic hng dn v thc hnh vit bi .
Sau khi ó lp dn ý xong ng nhiờn HV phi da vo bo bi ny vit,
iu quan trng nht l HV phi tỡm c cỏch din t trong sỏng, cỏch trỡnh by
lý l dn chng mt cỏch cụ ỳc m cht ch, giu sc thuyt phc. Kh nng ny
ũi hi thi gian rốn luyn nhiu, s lng sn phm c sn xut ra nhiu v
a dng thỡ mi thnh cụng c. Vỡ qua ú HV s rỳt ra c rt nhiu kinh
nghim trong quỏ trỡnh thc hnh.
Nhn thc nh vy, chỳng tụi ó t ra k hoch thc hnh mi tun gii
quyt 1 bi, ra , lm bi, chm cha, tr. Thi gian u tt c cỏc bc u
thc hin ti lp: GV v HV cựng nhau tỡm hiu , lp dn ý ti lp, HV thc
hnh vit tng on, tng phn. GV cho HV trỡnh by ngay ti lp, tp th lp
nghe, nhn xột, ỏnh giỏ, sa cha. Cú th núi thao tỏc ny rt hiu qu i vi
HV, cỏc em tin b rt nhanh, vỡ rỳt kinh nghim ngay sau khi thc hnh.
Sau khi HV ó nm bt c mt cỏch c bn k nng vit bi NLXH thỡ
GV ra cho HV t lm nh, sau 1 tun thu li, chm, nhn xột c th, xut
phng ỏn cha cho tng em. u tun sau tr bi v giao mi. Thnh thong
cho HV c bi v t nhn xột, chm bi cho nhau. Cỏch lm ny ũi hi GV phi
k cụng trong vic chm cha cho HV, cú nhng nhn xột ỏnh giỏ c th, xỏc
ỏng, trờn c s ú HV rỳt kinh nghim, sa cha khi lm bi sau.
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
18
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
C nh vy HV lm c khong 10 bi NLXH trong mt nm hc. So
kt qu bi u tiờn v bi cui cựng thỡ khong cỏch khỏc xa nhau. Em yu nht
cng t im trung bỡnh cho bi vit NLXH ny.
Hng dn tớch ly kin thc xó hi
Thc ra kin thc xó hi ca HV khụng th tớch ly mt sm mt chiu cú th cú
c m l c mt quỏ trỡnh tri nghim, tip nhn, nhn thc. Vỡ th núi hng
dn tớch ly kin thc xó hi trong mt thi gian ngn qu l iu khụng tng.
Tuy vy GV phi bit nh hng vựng kin thc cỏc em kp thi xõu chui b
sung, thụng qua sỏch v, cỏc phng tin thụng tin i chỳng, bn bố, ngi thõn,
thy cụ
i vi ngh lun v mt t tng o c: Hin ti t nc ang m ra rt
nhiu s kin cú nh hng sõu rng n xó hi nh: i hi ng ton quc ln
th XI, K nim ngn nm Thng Long, hi nhp quc tVy thỡ hng lot vn
t ra xung quanh ú nh: lý tng thanh niờn, l sng tui tr, tỡnh yờu quờ
hng t nc, sc mnh on kt, truyn thng dõn tc, gi gỡn vn húa.
i vi ngh lun v mt hin tng i sng: Trong thi im hi nhp quc t
v kinh t th trng ny sinh ra rt nhiu vn khin xó hi ang rt quan tõm,
chỳng tụi ó gi cho HV ý tỡm tũi v nhng vn nh: vn húa, cỏc quan h xó
hi, phỏp lut, kinh t, vn bin ụng
ú l nhng vựng nhy cm, thit ngh GV phi hng dn HV phi nm bt c.
CHNG IV:
KT QU KHO ST THC NGHIM
Nm hc 2012 2013, tụi c giao ging dy 2 lp 12: 12A v 12B, i
tng HV 100% l con em nụng dõn nghốo, min nỳi, a s vựng sõu vựng xa
(135), vic n trng ca cỏc em ch l vic ph, mu sinh ú mi l vic chớnh.
Do vy u nm cht lng rt thp, bi vit s 1 cú 100% HV khụng lp dn ý
trc khi vit v s liu kt qu nh sau:
BNG THNG Kấ IM BI NGH LUN X HI S 01
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
19
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
im
10-9
Lp
T.l
7-8
%
T.l
5-6
%
T.l
<5
%
T.l
%
12 A
20 HV
0
0
0
0%
8
40 %
12
60%
0
0
2
6%
10
28%
23
66%
12B
35 HV
Sau khi tụi nhn lp, tụi ó va dy kin thc mi va ụn tp, thc hnh theo cỏch
ó xut trong ti. V n bi vit s 3 ó phn ỏnh s bin chuyn v cht
lng ca HV, mt s em ó bt u lp dn ý nhng cng ch khong khụng quỏ
10% v s liu im cú s thay i :
BNG THNG Kấ IM BI NGH LUN X HI S 02
im
Lp
10-9
T.l
7-8
T.l
5-6
T.l
<5
T.l
im
%
im
%
im
%
im
%
0
0
2
10 %
10
50 %
8
40 %
0
0
6
17%
13
37%
16
46 %
12 A
20 HV
12B
35 HV
Sau bi vit s 03 tụi thay i phng phỏp: khụng lm ti lp na m ra
cho HV t luyn nh, cui tun thy thu, chm, ỏnh giỏ sa cha, hoc HV t
i bi c v chm cho nhau. u thỏng 12 chỳng tụi t chc kim tra s 8 (S
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
20
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
ny tớnh theo chng trỡnh ụn luyn) thỡ hn 60% HV lp dn ý trc khi lm
bi, kt qu rt tt :
BNG THNG Kấ IM BI NGH LUN X HI S 8
im
Lp
10-9
T.l
7-8
T.l
5-6
T.l
<5
T.l
im
%
im
%
im
%
im
%
0
0%
5
25%
12
60 %
3
15 %
0
0
9
26 %
20
57 %
6
17%
12 A
20 HV
12B
35 HV
Qua i chiu vi cỏc s liu trờn õy thỡ cú th khng nh cỏc gii phỏp ụn
tp phn ngh lun xó hi m tụi xut trong ti ny thc s mang li hiu
qu. Tuy nhiờn kt qu ny cũn ớt nhiu hn ch, ú l HV lm bi t im ti a
cũn quỏ ớt, vn cũn mt s HV ri vo trng hp thp im. Tt nhiờn t im
ti a v b im thp cũn ph thuc nhiu yu t khỏc.
Phn th ba: KT THC VN
Trờn õy l kt qu tỡm tũi nghiờn cu v kho nghim v mt vn mang
tớnh cp thit , tỡm hng i hiu qu cho vic ụn thi tt nghip B tỳc THPT mụn
Ng vn, phn lm vn ngh lun xó hi, mt phn ht sc quan trng trong rốn
luyn k nng thnh lp vn bn, c bit l mt phn khụng th thiu trong bi thi
tt nghip. Ton b kin thc v gii phỏp trong ti ny l s cht lc t nhiu
ti liu ca cỏc giỏo s, nh giỏo tõm huyt vi ngh, kt hp vi s nung nu kinh
nghim 9 nm dy hc ca bn thõn, c bit l ó th nghim qua i tng c th
v thu c kt qu nht nh. Chỳng tụi ngh rng, ti ny ớt nhiu m ra c
mt vi hng i khỏ hiu qu cho vic ụn tp lm vn ngh lun xó hi, mt dng
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
21
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
vn bn ang t ra nhiu thỏch thc cho hc viờn b tỳc trong quỏ trỡnh lm bi
thi tt nghip mụn ng vn. Tuy nhiờn vi thi gian cú hn, iu kin nghiờn cu
hn hp, dung lng khụng cho phộp, ti ny ch mi mang tớnh gi ý khụng
th ton din c, kớnh mong ban giỏm c, ng nghip gúp ý b sung ố ti
hon thin hn
XC NHN
CA BAN GIM C
Thanh Húa, ngy 15 thỏng 4 nm 2013
Tụi xin cam oan õy l SKKN ca
mỡnh vit, khụng sao chộp ni dung ca
ngi khỏc.
Ngi thc hin
Nguyn Th Hin
TI LIU THAM KHO
1. Sỏch giỏo khoa Ng vn 12, tp 1, tp 2 NXB Giỏo dc nm 2009
2. Sỏch giỏo viờn Ng vn 12, tp 1, tp 2 NXB Giỏo dc nm 2009
3. Sỏch giỏo khoa Ng vn 9, tp 1, tp 2 NXB Giỏo dc nm 2009
4. Sỏch giỏo khoa Lm vn 12, tp 2 NXB Giỏo dc nm 1996
5. Sỏch giỏo viờn Lm vn 12, tp 2 NXBGiỏo dc nm 1996
6. Sỏch giỏo khoa Lm vn 12, tp 2 dnh cho ban xó hi NXB Giỏo dc 1996
7. Rốn luyn k nng ngh lun Bo Quyn NXB Giỏo dc 2003
8. Mun vit c bi vn hay Nguyn ng Mnh NXB Giỏo dc 1994
9. Vn bi dng hc sinh nng khiu - Nguyn ng Mnh , Ngc Thng
NXB Giỏo dc 1997
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
22
SKKN:
H-ớng dẫn học sinh ôn thi tốt nghiệp phần làm văn nghị
luận xã hội
10. Dy vn trng ph thụng Nguyn Th Thanh Hng NXB HQG H
Ni 2001;
11. T in ting Vit in t: - />12. T in ting Vit in t : - />
GV: Nguyễn Thị Hiền - Trung tõm GDTX Th-ờng Xuân
23
