Sử dụng kỹ thuật dạy học khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn công nghệ 6 ở trường THCS

Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS

Trang

MỤC LỤC

1

PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

2

I. Cơ sở lí luận

3

II. Cơ sở thực tiễn

5

1. Bản đồ tư duy

5

2. KT dạy học khăn phủ bàn

8

III. Nội dung

10

IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

10

V. Phương pháp nghiên cứu

11

VI. Cách tiến hành

11
PHẦN B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

I. Đối với kĩ thuật khăn phủ bàn

13

II. Đối với kĩ thuật dạy học bản đồ tư duy

13

III. Một số ví dụ minh hoạ áp dụng

14

PHẦN C: KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM

22

PHẦN D: BÀI HỌC KINH NGHIỆM

23

PHẦN E: NHỮNG VẤN ĐỀ CÒN BỎ NGỎ VÀ ĐIỀU KIỆN THỰC
HIỆN ĐỀ TÀI

23

PHẦN F: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KI Ến NGHÞ , ®Ò xuÊt

25

TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

27

GV: Trần Thị Hương Giang

1

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Giáo dục vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển kinh tế xã hội có mối quan hệ trực tiếp, theo kịp với các nhu cầu của thị trường
lao động. Sự thành công trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố , trong đó yếu tố đóng vai trò then chốt
là nguồn lực con người . Trong định hướng chiến lược phát triển sự nghiệp
giáo dục thời kì đổi mới đất nước cũng đã nêu rõ “Tiếp tục đổi mới nội
dung và phương pháp giáo dục đào tạo... ”. Để đáp ứng yêu cầu trên của
đất nước, đối với nền giáo dục và đào tạo. Luật giáo dục đã quy định :
Mục tiêu đầu tiên của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển
toàn diện, có đạo đức, có sức khỏe và năng lực trí tuệ , biết vận dụng xử lí
linh hoạt và thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật
, kinh tế xã hội ...
Để thực hiện được mục tiêu trên Luật giáo dục đã đề ra :
- Nội dung giáo dục phải đảm bảo tính cơ bản toàn diện, thiết thực
hiện đại và có hệ thống.
- Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say
mê học tập và ý chí vươn lên
Trong xu thế đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, việc người dạy
sử dụng những phương pháp phù hợp với mục tiêu dạy học đang là yêu cầu
cần thiết đòi hỏi người dạy phải đảm bảo được học sinh trở thành trung
tâm của quá trình nhận thức; Giáo viên trở thành người hướng dẫn cho học
sinh tìm tòi kiến thức, chiếm lĩnh kiến thức là yếu tố quyết định sự thành
công của một bài học.

GV: Trần Thị Hương Giang

2

Trường THCS Chính Nghĩa

Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Vì vậy để khắc phục những hạn chế đó trong dạy học người giáo viên
cần giúp người học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng
tạo. Phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh (HS) có nghĩa
là phải thay đổi cách dạy và cách học. Chuyển cách dạy thụ đ ộng, truyền
thụ một chiều “đọc-chép”, giáo viên làm trung tâm sa ng cách dạy lấy học
sinh làm trung tâm hay còn được gọi là dạy và học tích cực (D&HTC).
Trong cách dạy này học sinh là chủ thể hoạt động, giáo viên là người thiết
kế, tổ chức, hướng dẫn, tạo nên sự tương tác tích cực giữa người dạy và
người học. D&HTC là đ iều kiện tốt khuyến khích sự tham gia chủ động,
sáng tạo và ngày càng độc lập của học sinh vào quá trình học tập để nâng
cao chất lượng trong giáo dục.
Hiện nay tại trường THCS môn Công nghệ vẫn đ ược coi là môn phụ nên
học sinh không chú ý trong học tập. Nhưng thực tế môn Công nghệ lại là
một trong những môn có nội dung định h ướng nghề sau này cho học sinh.
Với những quan điểm đã nêu trên và thực tế giảng dạy, theo dõi quá
trình học tập của học sinh để nâng cao chất lượng dạy và học tôi áp dụng
kĩ thuật dạy học mới: “Sử dụng kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn và bản đồ
tư duy trong dạy học môn Công nghệ 6 ở THCS ”.
I. Cơ sở lí luận:
Đặc thù của bộ môn công nghệ 6 gồm 4 với nội dung :
- May mặc
- Trang trí nhà ở
- Nấu ăn trong gia đình
- Thu chi trong gia đình
Mục đích của môn học là góp phần hình thành cho HS tác phong công
nghiệp, thói q uen sống và lao động phù hợp với một xã hội văn minh hiện
đại, một xã hội mà mọi việc từ nhỏ đến lớn như nấu một món ăn hàng
GV: Trần Thị Hương Giang

3

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
ngày đến sửa chữa một thiết bị... đều phải được tiến hành theo một quy
trình hợp lí để đạt được năng suất lao động cao, chất lượng sản phẩm tốt.
Chương trình phân môn Kinh tế gia đình có mục tiêu hình thành và
phát triển ở học sinh những kiến thức và kĩ năng cơ bản trong cuộc sống
và trong lao động hàng ngày
Gia đình là nền tảng của xã hội, ở đó mỗi người được sinh ra và lớn
lên, được nuôi dưỡng, giáo dục và chuẩn bị nhiều mặt cho cuộc sống
tương lai. Trong gia đình, mọi nhu cầu thiết yếu của con ng ười về vật chất
và tinh thần đều được đáp ứng và không ngừng cải thiện. Môn kinh tế gia
đình có mục đích làm cho mỗi HS nhận thức đ ược điều này để tích cực
tham gia vào các công việc của gia đình, cũng nh ư chuẩn bị cho mình trở
thành những người chủ gia đình trong tương lai.
Do có liên quan trực tiếp đến cuộc sống nên các lĩn h vực này rất gần
gũi với con người, phục vụ nhu cầu cơ bản hàng ngày cho con người
không như các bộ môn khác, tài liệu tham khảo của bộ môn công nghệ
phải nói rất phong phú và đa dạng. Ngoài sách báo, internet, … học sinh
có thể học hỏi trực tiếp từ ông bà, bố mẹ, anh chị trong gia đình thông qua
các công việc hàng ngày như chuẩ n bị bữa ăn, chăm sóc cây trồng... Tuy
nhiên, do độ tuổi học sinh THCS chưa chọn được hệ thống thông ti n hoàn
chỉnh nên vai trò hướng dẫn của GV rất cần thiết để giúp các em có định
hướng đúng đắn khi chọn lựa thông tin. Từ đó các em chủ động tích cực
khai thác nội dung bài học.
Theo tôi, đổi mới phương pháp dạy học trong môn công nghệ cũng là

cách để nâng cao chất lượng dạy và học bằng cách sử dụng kết hợp các
phương pháp dạy học tích cực lấy HS làm chủ thể trung tâm.
Với những đặc thù của bộ môn để gây hứng thú sa y mê học tập của
học sinh tôi quyết định đổi mới PPDH là : Sử dụng linh hoạt kĩ thuật dạy
học khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong dạy học môn Công nghệ 6 .
4
GV: Trần Thị Hương Giang
Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Đây là hai PPDH đang được chú trọng sử dụng trong dạy học bởi vì nó
mang tính học tập hoạt động nhóm kết hợp giữa cá nhân và tập thể (nhóm)
giải quyết một vấn đề (kĩ thuật khăn p hủ bàn) và tổng kết sâu chuỗi hệ
thống kiến thức giúp HS dễ dàng lĩnh hội kiến thức bài học. Tổ chức dạy
học theo phương pháp này sẽ giúp mỗi cá nhân trong nhóm phát huy được
tính chủ động, tích cực hoạt động tìm kiế m thông tin theo chủ đề yêu cầu.
II. Cơ sở thực tiễn:
2.1 Bản đồ tư duy
2.1.1 Vai trò của bản đồ tư duy :
Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi, đào sâu, mở rộng
một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một
chủ đề... bằng cách kết hợp việc sử dụng h ình ảnh, đường nét, màu sắc,
chữ viết. Nghĩa của cụm từ BĐTD không hiểu theo nghĩa của bản đồ địa lí
mà BĐTD được hiểu là một hình thức ghi chép theo mạch tư duy của mỗi
người bằng việc kết hợp nét vẽ, màu sắc, chữ viết. Đặc biệt đây là một sơ
đồ mở, việc thiết kế bản đồ tư duy theo mạch tư duy của mỗi người, không
yêu cầu tỉ lệ, chi tiết khắt khe như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm hoặc bớt
các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các
cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một nội dung nh ưng mỗi người có thể “

thể hiện” nó dưới dạng BĐTD theo một cách riêng, do đó việc lập BĐTD
phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mối người.
BĐTD – một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó là
một kĩ thuật hình họa kết hợp giữa từ ngữ , hình ảnh, đường nét, màu sắc
phù hợp với cấu trúc, hoạt động chức năng của bộ não giúp con người khai
thác tiềm năng vô tận của bộ não. Nó được coi là sự lựa chọn cho toàn bộ
trí óc hướng tới lối suy nghĩ mạch lạc. Tony Buzan ( người Anh) là một
trong những người đi sâu nghiên cứu để tìm ra hoạt động của bộ não.
Theo ông “ mỗi hình ảnh có giá trị hơn cả ngàn từ...” và “ màu sắc cũng
5
GV: Trần Thị Hương Giang
Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
có tác dụng kích thích bộ não như hình ảnh. Màu sắc mang đến cho BĐTD
những rung động cộng hưởng, mang lại sức s ống và năng lượng vô tận cho
tư duy sáng tạo.”
Cơ chế hoạt động của BĐTD chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với
các mạng lưới liên tưởng ( các nhánh). BĐTD là công cụ đồ họa nối các
hình ảnh có liên hệ với nhau , vì vậy, có thẻ vận dụng BĐTD vào h ỗ trợ
dạy học kiến thức mới, ôn tập, hệ thống hóa kiến thức... và lập kế hoạch
công tác.
2.1.2 Thiết kế và sử dụng bản đồ tư duy góp phần đổi mới phương
pháp dạy học
Một số kết quả nghiên cứu cho thấy, bộ não con người sẽ hiểu sâu,
nhớ lâu và in đậm điều mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo
ngôn ngữ của mình, vì vậy, việc sử dụng bản đồ tư duy huy động tối đa
tiềm năng của bộ não giúp HS học tập một cách tích cực, là biện pháp hỗ
trợ đổi mới PPDH một cách hiệu quả. Việc HS lập BĐTD c òn giúp cho các

em phát triển khả năng thẩm mĩ, do việc thiết kế nó phải bố cục màu sắc,
các đường nét, các nhánh sao cho đẹp, sắp xếp các ý tưởng một cách khoa
học, xúc tích, hợp lí, trực quan, dễ hiểu, dễ đọc, dễ tiếp thu.
2.1.3 Vận dụng BĐTD trong dạy học:
a. Đối với HS trung bình: Tập cho HS thói quen tự ghi chép hay tổng
kết một vấn đề, một chủ đề đã học theo cách hiểu của các em dưới dạng
BĐTD.
Cho HS tập đọc hiểu và tự vẽ BĐTD sau từng bài học. Ban đầu GV
cho các em làm quen với một số BĐTD có sẵn, sau đó tập cho các em vẽ
BĐTD bằng cách cho các từ trung tâm ( tên chủ đề hoặc một hình ảnh,
hình vẽ của chủ đề chính) vào vị trí trung tâm rồi đặt các câu hỏi gợi ý để
các em tiếp tục vẽ ra các nhánh cấp 1, cấp 2.... Hướng dẫn gợi ý để các em
6
GV: Trần Thị Hương Giang
Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
tự hệ thống kiến thức trọng tâm, kiến thức cần nhớ của mỗi bài học vào
một trang giấy hoặc có thể vẽ chung trên một cuốn vở hoặc để thành các
trang giấy rời và kẹp thành một tập. Mỗi bài học được vẽ kiến thức trọng
tâm trên một trang giấy sẽ giúp các em nhanh chóng ôn lại kiến thức một
cách dễ dàng.
Với cách làm này rèn luyện cho bộ óc các em hướng dần tới cách suy
nghĩ logic, mạch lạc và cũng là cách giúp các em hiểu bài, ghi nhớ kiến
thức vào não chứ không phải là học thuộc lòng, học vẹt .
b.Với HS khá, giỏi:
Sử dụng BĐTD để tìm chiến lược giải quyết một vấn đề, hay tìm
nhiều hướng giải cho một bài toán, hệ thống hóa kiến thức,... Việc vẽ
BĐTD theo nhóm nên thực hiện trước khi nghiên cứu tài liệu mới để cả

nhóm tìm ra chiến lược giải quyết vấn đề hoặc cũng có thể thực hiện để hệ
thống hóa kiến thức, một chủ đề, một chương. Sau khi mỗi nhóm vẽ xong,
đại diện của mỗi nhóm hoặc mỗi thành viên trong nhóm thuyết trình
BĐTD cho cả lớp cùng nghe để thảo luận, góp ý, bổ sung ( nếu cần thiết).
Ngoài việc vẽ BĐTD trong học tập, nên tập cho các em HS có thói
quen sử dụng BĐTD để tóm lược nội dung chính của một cuốn sách dưới
dạng BĐTD khi các em đọc sách. Hoặc gợi ý cho các em lập kế hoạch học
tập , vạch kế hoạch bổ sung cho bản t hân để biến ước mơ thành hiện thực
trong tương lai, các kế hoạch này có thể được điều chỉnh bổ sung dần dần
theo năm tháng bằng các nhánh khi mỗi người có sự điều chỉnh kế hoạch.
Khuyến khích học sinh ôn luyện bài , học bài ở

nhà, ở lớp hoạt động

nhóm bằng bản đồ tư duy.
2.1.4. Vận dụng phương pháp ghi chép hiệu quả khi vẽ BĐTD:
1/ Dùng từ khóa và ý chính.
2/ Viết cụm từ, không viết thành câu.
3/ Dùng các từ viết tắt.
GV: Trần Thị Hương Giang

7

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
4/ Có tiêu đề.
5/ Đánh số các ý.
6/ Liên kết ý nên dùng nét đứt, mũi tên, số, màu sắc...

7/ Ghi chép nguồn gốc thông tin để dễ tra cứu lại.
8/ Sử dụng màu sắc để ghi.
2.1.5. Một số điều cần tránh khi thiết kế BĐTD :
1/ Không ghi lại nguyên cả đoạn văn dài.
2/ Ghi chép quá nhiều ý không cần thiết.
3/ Dành quá nhiều thời gian để vẽ, viết, tô màu... Chỉ nên vẽ những hình
ảnh có liên quan đến chủ đề của kiến thức, tránh vẽ và đưa vào những
hình ảnh không liên quan đến bài học làm mất nhiều thời gian vẽ viết và
khi sử dụng lại phân tán sự tập trung.
Khi thiết kế BĐTD cần chọn lọc những ý cơ bản, kiến thức cần thiết,
ví dụ minh họa để có nhiều thông tin cho bài học. Thiết kế BĐTD của một
bài học phải được thể hiện kiến thức trọng tâm,cơ bản cần chốt lại của bài
học đó. Tránh khuynh hướng vẽ cầu kì những hình ảnh không cần thiết
hoặc quá sơ sài không có thông tin.
2.2 Kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn
2.2.1. Vai trò của kĩ thuật khăn phủ bàn
Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa
hoạt động của cá nhân và nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực.
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh
- Phát triển mô hình có sự hợp tác giữa học sinh với học sinh.
2.2.2 Nội dung của kĩ thuật khăn phủ bàn
Theo mô hình sau:

GV: Trần Thị Hương Giang

8

Trường THCS Chính Nghĩa

Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Ý kiến cá nhân (x)

x

Ý kiến chung cả nhóm
x

x

2.2.3 Cách tiến hành kĩ thuật khăn phủ bàn
- Hoạt động theo nhóm ( 4 học sinh/ nhóm)
- Mỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh hoạ
- Tập trung các câu hỏi ( hoặc chủ đề...)
- Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn ( về nột
chủ đề...). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút.
- Khi mọi người đều đã xong, chia sẻ và thảo luận các câu trả lời.
- Viết ý kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn phủ bàn.
Để khắc phục những hạn chế trên trong quá trình dạy học, cần phải
đổi mới PPDH giúp các em chủ động tìm tòi phát hiện kiến thức thông qua
hoạt động của GV tổ chức kết hợp với việc sử dụng linh hoạt các kĩ thuật
dạy học. Nên chúng tôi chọn chuyên đề “Sử dụng kĩ thuật dạy học khăn
phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6”. Với PP này người học
hứng thú tham gia vào các hoạt động học tập do GV tổ chức và hướng dẫn,
thông qua đó HS tự khám phá, tự lĩnh hội kiến thức.

GV: Trần Thị Hương Giang

9

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS

III. Nội dung
1. Mục tiêu:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực của HS ;
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS ;
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS, giữa GV với HS;
- Hệ thống, sâu chuỗi kiến thức.
2. Tác dụng của kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn và sơ đồ tư duy trong
dạy học:
*Tác dụng của kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn trong dạy học:
- HS được tiếp cận với nhiều giải pháp và chiến lược khác nhau.
- Rèn luyện kĩ năng suy nghĩ, quyết định và giải quyết vấn đề.
- HS đạt được mục tiêu học tập cá nhân cũng như tập thể
- Sự phối hợp làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm nhỏ tạo cơ hội
nhiều hơn cho học tập có sự phân hóa
- Nâng cao mối quan hệ giữa HS với HS. Tăng cường sự hợp tác, giao
tiếp, học cách chia sẻ kinh nghiệm và tôn trọng lẫn nhau
- Nâng cao hiệu quả học tập.
*Tác dụng của kĩ thuật dạy học bản đồ tư duy trong dạy học:
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, khai thác nội dung vấn đề của Gv đưa
ra.
- Giúp người học hệ thống hóa tất cả các thông tin liê n quan đến chủ
đề của GV đưa ra
- Bản đồ tư duy giúp người học có cái nhìn tổng quát( hỗ trợ giải
quyết vấn đề)

- Bản đồ tư duy tạo hứng khởi và kích thích sáng tạo.
- Dễ nhìn, dễ viết.
- Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não.
- Rèn luyện cách xác định chủ đề và phát triển ý chính, ý phụ một
cách logic.
* Hiệu quả khi sử dụng linh hoạt 2 kĩ thuật dạy học trên tro ng quá
trình dạy học:
Sử dụng linh hoạt 2 kĩ thuật dạy học: Khăn phủ bàn và bản đồ tư duy
trong dạy học sẽ giúp HS chủ động tìm tòi, phát hiện và khắc sâu kiến
thức của từng bài, từng chương. Giải phóng cách suy diễn cổ điển theo
phương thức ghi chép sự kiện theo dòng (BĐTD)
IV. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
1. Đối tượng nghiên cứu:
- Khách thể : HS lớp 6 trường THCS Chính Nghĩa – Kim Động
- Đối tượng nghiên cứu :
+ Nội dung chương trình Công nghệ 6
GV: Trần Thị Hương Giang

10

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
+ Sách tham khảo về kiến thức nấu ăn, trang trí nhà ở .
2. Phạm vi nghiên cứu:
- Nghiên cứu tổ chức và thiết kế KTDH trong chương II, III, IV sách công nghệ
6( đổi mới )
- Tổ chức dạy học ở các lớp 6 để thấy được tính hiệu quả của KT dạy học khăn
phủ bàn và bản đồ tư duy

V. PHƯƠNG PHÁP NHIÊN CỨU
Trong đề tài này tôi đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu khoa
học :
1. Nghiên cứu lí thuyết :
- Phân tích nội dung SGK phần kiến thức của các bài
- Nghiên cứu các tài liệu tham khảo liên quan đến kiến thức đó
- Nghiên cứu tài liệu liên quan đến việc thiết kế các phiếu học
tập và tài liệu đổi mới phương pháp giảng day môn sinh.
2. Điều tra :
- Điều tra thực trạng xây dựng và sử dụng KTDH trong nhà
trường.
- Tổ chức lấy ý kiến của các giáo viên trong nhóm chuyên môn
về hệ thống KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy đã thiết kế , từ đó phân
tích chỉnh lí các hoạt động học tập để đưa vào thực nghiệm chính thức.
3. Thực nghiệm sư phạm :
- Thực nghiệm thăm dò
- Thực nghiệm chính thức

VI. Cách tiến hành.
1. Đối với kĩ thuật khăn phủ bàn cần:
- Chia HS thành các nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A0
- Trên giấy A0 chia thành các phần: Gồm phần chính giữa và các phần
xung quanh, phần xung quanh được chia theo số thành viên trong nhóm(
VD: nhóm 4 người). Mỗi người ngồi vào vị trí tương ứng với từng phần
xung quanh.
- Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng thời gian quy định, tập
trung suy nghĩ trả lời câu hỏi/ nhiệm vụ theo cách nghĩ cách hiểu riêng
của mỗi cá nhân và viết vào phần giấy của mình trên giấy A0.

GV: Trần Thị Hương Giang

11

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
- Trên cơ sở những ý kiến của mỗi cá nhân, học sinh thảo luận nhóm,
thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa của tờ giấy A0 “khăn phủ
bàn”
- Đại diện nhóm trình bày kết quả, các nhó m khác nhận xét, bổ sung
(nếu có). GV đóng vai trò là một trọng tài kết luận chốt lại kiến thức, từ
đó giúp các em nhận thấy được những cái làm được và c hưa làm được
trong hoạt động và sẽ khắc sâu kiến thến thức hơn.
2. Đối với kĩ thuật bản đồ tư duy :
- Chia HS thành các nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A0
- Giáo viên cần đưa ra nội dung câu hỏi hay chủ đề rõ ràng, khái quát
tránh gây cho HS rối loạn về kiến thức.
- Nên khuyến khích HS thể hiện sơ đồ tư duy theo nhiều hình thức,
theo cách riêng của mình không nên áp đặt các em vẽ theo tỉ lệ, chi tiết
chặt chẽ.

GV: Trần Thị Hương Giang

12

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS

GIẢI QUYẾT VÂN ĐỀ
B. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
I. Đối với kĩ thuật khăn phủ bàn:
- Câu hỏi câu thảo luận là câu hỏi mở.
- Trong trường hợp số HS trong nhóm quá đông, không đủ chỗ trên khăn phủ bàn
có thể phát cho HS những mảnh giấy nhỏ để HS ghi ý kiến cá nhân, sau đó đính vào
phần xung quanh khăn phủ bàn.
- Trong quá trình thảo luận thống nhất ý kiến vào giữa khăn phủ bàn, những ý
kiến trùng nhau có thể đính chồng lên nhau.
- Những ý kiến không thống nhất, cá nhân có quyền bảo lưu và giữ lại ở phần
xung quanh của khăn phủ bàn.
II. Đối với kĩ thuật dạy học bản đồ tư duy:
- Nội dung (tiêu đề) cần hoàn thành (yêu cầu triển khai) phải rõ ràng, chính xác,
tránh gây rối loạn kiến thức cho HS.
- Chuẩn bị giấy A0 và bút viết cho HS
- Không đòi hỏi, áp đặt HS thể hiện BĐTD chính xác theo tỉ lệ như thể hiện bản
đồ địa lí hay toán học.
- Tránh ghi lại nguyên cả đoạn văn dài dòng.
- Ghi chép quá nhiều ý vụn vặt không cần thiết.
- Dành quá nhiều thời gian để ghi chép.

GV: Trần Thị Hương Giang

13

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS

III. Một số VD minh họa áp dụng 2 KTDH: Khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong
dạy học môn công nghệ 6
Bài 4- Sử dụng và bảo quản trang phục
1. Sử dụng bản đồ tư duy

2. Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn
Giặt

Phơi

Bảo quản trang
phục

Cất
giữ

Là

GV: Trần Thị Hương Giang

14

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Bài 23- Thực hành: xây dựng thực đơn
1. Sử dụng bản đồ tư duy

.2. Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn

Rau muống luộc

Đậu rán

Thực đơn
thường ngày

Nộm
dưa
chuột

Thịt bò xào

GV: Trần Thị Hương Giang

15

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Bài 23- Thực hành: xây dựng thực đơn
1. Sử dụng bản đồ tư duy

.2. Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn
Thịt gà luộc

Giò

Thực đơn dùng

cho bữa liên
hoan

Nộm
đu đủ

Thịt ngan xào xả ớt
GV: Trần Thị Hương Giang

16

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Bài 11: Trang trí nhà ở bằng một số đồ vật
1. Sử dụng bản đồ tư duy

2. Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn

Gương

Tranh
ảnh

Trang trí nhà ở
bằng một số đồ
vật

Rèm

cửa

Mành

GV: Trần Thị Hương Giang

17

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
 Bài 12 – Trang trí nhà ở bằng cây cảnh và hoa.
1. Sử dụng bản đồ tư duy trong bài này trong phần tổng kết nội dung bài học để củng
cố kiến thức cho HS:

2. Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn
Em hãy kể tên các loại hoa dùng trong trang trí nhà ở?
Từ gợi ý của GV và hiểu biết từ thực tế cuộc sống, HS hoạt động độc lập và nêu
được ý kiến cá nhân.

Hoa hồng, hoa cúc,
hoa lưu li

Hoa
huệ,
hoa
đào

Em hãy kể tên

các loại hoa
dùng trong
trang trí nhà ở?

Hoa
hồng,
hoa mai

Hoa vạn thọ, hoa lan

GV: Trần Thị Hương Giang

18

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
* Bài 18: Các phương pháp chế biến thực phẩm.
1. Sử dụng hình thức khăn phủ bàn
Trong bài này GV cho HS thảo luận nhóm trong phần mở đầu của bài học: Em hãy kể
tên các món ăn mà em đã dùng?

Luộc

Xào

Các phương
pháp chế biến
thực phẩm

Nấu

Kho
Gv sử dụng bản đồ tư duy bài này trong phần nêu quy trình thực hiện các phương p
2. Sử dụng bản đồ tư duy

GV: Trần Thị Hương Giang

19

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
*Bài 25: Thu nhập của gia đình
1. Sử dụng bản đồ tư duy

2. Hình thức khăn phủ bàn
GV cho HS thảo luận nhóm trong phần II: Các nguồn thu nhập của gia đình. GV nêu
vần đề: Em hãy nêu các nguồn thu nhập bằng tiền và hiện vật của gia đình em?
Tiền bán hàng, ngô, khoai

Tiền
làm
thuê,
rau,
thóc

Em hãy nêu các nguồn

thu nhập bằng tiền và
hiện vật của gia đình
em

Tiền
công,
thóc,
rau

Cá, thóc, tiền lương

GV: Trần Thị Hương Giang

20

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Bài 22: Quy trình tổ chức bữa ăn
1. Sử dụng hình thức khăn phủ bàn

Xây dựng thực đơn
L ựa
chọn
thực
phẩm
cho
thực
đơn

Quy trình tổ chức bữa
ăn

Bày
bàn và
thu
dọn
sau
khi ăn

Chế biến món ăn

2. Sử dụng bản đồ tư duy

GV: Trần Thị Hương Giang

21

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
C. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
Sau khi sử dụng để dạy các bài môn công nghệ, tôi đã tiến hành ở các lớp 6A,
6B (năm học 2011 - 2012) của trường THCS Chính Nghĩa - huyện Kim Động - tỉnh
Hưng Yên với phương pháp chọn:
- 1 lớp làm thực nghiệm (6B) với các nội dung để học sinh hoạt động
- 1 lớp đối chứng, chỉ sử dụng các bảng biểu theo hướng dẫn của sách giáo khoa.
Các lớp này có số học sinh tương đương nhau, trình độ và năng lực tư duy đồng

đều. Và sau mỗi bài dạy, các em đều làm các bài kiểm tra đánh giá mức độ thu nhận
được kiến thức sau bài học với những câu hỏi liên quan đến các nội dung kiểm tra
giống nhau ở 2 lớp. Tôi đã tiến hành kiểm tra tổng số 4 lần ở cả 2 lớp 6 thực nghiệm
và đối chứng, sau đó thống kê bài kiểm tra sau mỗi bài học được kết quả
Bảng 1 : Số bài đạt yêu cầu( trên 5 điểm) như sau:
Lớp

Bài 11

Thực nghiệm
( 6A - 41 HS )
Đối chứng
(6B– 40 HS)

Bài 12

Bài 18

Bài 25

30/41(73.1%) 33/41(80.4%)

35/41(85.3%)

37/41(90.2%)

24/40(55%)

27/40(67.5%)

28/40(70%)

26/40(65%)

Bảng 2: Số lượng bài đạt điểm khá giỏi ở các lớp đạt được như sau:
Lớp
Thực nghiệm
( 6A - 41 HS )
Đối chứng
(6B– 40 HS)

Bài 11

Bài 12

Bài 18

Bài 25

10/41(24.4%) 12/41(29.3%)

13/41(32%)

18/41(44%)

1/40(2.5%)

5/40(12.5%)

5/40(12.5%)

4/40(10%)

D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
22
GV: Trần Thị Hương Giang
Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Qua quá trình tiến hành làm đề tài này tôi nhận thấy để đáp ứng được với nhu cầu
đào tạo con người mới hiện nay với mục tiêu phát triển toàn diện, có năng lực sáng
tạo, có kiến thức phổ thông vững chắc, có sự say mê và nhiệt tình sáng tạo và khả
năng cống hiến thì vai trò của người thầy vẫn đóng vai trò then chốt. Việc tổ chức các
hoạt động học tập tích cực để phát huy khả năng của HS tối đa. Và không chỉ riêng
với môn sinh học trong trường THCS mới áp dụng phương tiện này mà với các môn
khoa học khác cũng có thể áp dụng một cách linh hoạt để khai thác khả năng học tập
cũng như khả năng sáng tạo của HS.
E. NHỮNG VẤN ĐỀ CÒN BỎ NGỎ VÀ ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1. Những vấn đề còn bỏ ngỏ trong khi thực hiện đề tài :
Đây là 2 trong nhiều phương pháp dạy học tích cực hiện nay nhằm thúc đẩy khả
năng tư duy, phương pháp tự học của học sinh, là một trong những nội dung cần định
hướng cho học sinh. Là một trong những biện pháp để rèn cho học sinh kĩ năng
nghiên cứu độc lập. Chính vì vậy cần phải áp dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư
duy không chỉ với môn Công nghệ 6 mà còn với các môn học khác ở THCS.
Một số khó khăn khi sử dụng kỹ thuật dạy học khăn phủ bàn và sơ đồ tư duy trong
dạy học:
- Đa số các em học sinh còn e dè chưa mạnh dạn, thụ động chưa phát huy được
tính tự giác, tích cực của từng cá nhân.
- Trong mỗi lớp học số học sinh yếu kém nhiều hơn HS khá giỏi nên việc chia

nhóm còn gặp nhiều khó khăn, nhiều em chưa dám ghi ý kiến của riêng mình khi tham
gia thảo luận.
- Nội dung ghi trên tờ giấy thảo luận ở một số chỗ khi treo lên bảng sẽ bị ngược
khó quan sát.
- Một số HS chưa hợp tác nghiêm túc khi làm sơ đồ tư duy.
2. Điều kiện thực hiện đề tài :
GV: Trần Thị Hương Giang

23

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
Trong thực tế dạy học và áp dụng sáng kiến này vào các bài học tôi nhận thấy
để áp dụng được đề tài này vào trong các bài học thì việc đầu tiên là GV phải hiểu cơ
sở lí thuyết, sau đó nghiên cứu các nội dung trong bài học để xem trong đơn vị kiến
thức cần khai thác có những đặc điểm gì để xây dựng được chúng dưới dạng các bảng
sơ đồ thông tin.

GV: Trần Thị Hương Giang

24

Trường THCS Chính Nghĩa


Sử dụng KTDH khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong môn Công nghệ 6 ở THCS
F. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
Kĩ thuật khăn phủ bàn và sơ đồ tư duy là kĩ thuật dạy học đơn giản, dễ

thực hiện, có thể tổ chức cho tất cả các bài học, môn học, cấp học giống như
học theo nhóm. Tuy nhiên tổ chức dạy học theo phương pháp này khắc phục
được những hạn chế của học sinh theo nhóm như trước đây. Trong học nhóm
nếu tổ chức chưa tốt, đôi khi chỉ có các thành viên tích cực làm việc còn các
thành viên thụ động thường hay ỷ lại không chịu hoạt động. Do đó dẫn đến mất
nhiều thời gian và hiệu quả học tập không cao.
Còn PHDH này đòi hỏi các thành viên trong nhóm phải làm việc cá nhân,
suy nghĩ viết ra ý kiến của mình (khăn phủ bàn) trước khi thảo luận nhóm và
tìm tòi sáng tạo khi xâu chuỗi hệ thống kiến thức theo sơ đồ tư duy . Như vậy
có sự kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm, các thành viên có cơ
hội chia sẻ ý kiến, kinh nghiệm của mình, tự đánh giá và điều chỉnh nhận thức
của mình một cách tích cực. Nhờ vậy hiệu quả học tập được đảm bảo và không
mất thời gian cũng như giữ được trật tự trong lớp học. Là công cụ hữu ích
trong giảng dạy và học tập giúp GV và HS trong việc trình bày các ý tưở ng,
tóm tắt, hệ thống hoá các kiến thức của một bài học, một chủ đề, một chương
hay cả một cuốn sách một cách rõ ràng, mạch lạc, logic và đặc biệt là dễ phát
triển ý tưởng.
Qua thực tế giảng dạy bước đầu vận dụng PPDH khăn phủ bàn và sơ đồ tư
duy với những khó khăn đã nêu trên để áp dụng PPDH này có hiệu quả và
thuận lợi chúng tôi xin đề xuất như sau:
Đề nghị nhà trường hỗ trợ thêm cho GV giấy A0, bút dạ để phục vụ trong
quá trình dạy học đạt hiệu hiệu quả cao
Mỗi PPDH đều có những ưu điểm và hạn chế, không có phương PPDH nào là
phương pháp tối ưu. Trong khi đó D&HTC đòi hỏi cần kết hợp giữ lý thuyết với thực
hành và tăng cường liên hệ với thực tế cuộc sống. Vì vậy việc vận dụng PHDH đạt
GV: Trần Thị Hương Giang

25

Trường THCS Chính Nghĩa