Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT trưng vương

Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Tên đề tài:
T
T TT

T
I. LÝ

V Ơ

ĐỀ TÀ

Thực hiện chỉ thị số 06-CT/TW ngày 7 tháng 11 năm 2006 của Bộ chính
trị về tổ chức cuộc vận động '' Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh "gần 7 năm qua với sự chỉ đạo thường xuyên và chặt chẽ của các cấp ủy
Đảng cuộc vận động đã đạt kết quả bước đầu, và kết quả cuộc vận động đã
khẳng định việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là rất
quan trọng và cần thiết đặc biệt đối với thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay.
Đặc biệt để tiếp tục đẩy mạnh hơn, cuộc vận động học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh Bộ chính trị ban hành chỉ thị số 03- CT/TW
ngày 14 tháng 5 năm 2011 trong đó đã nêu rõ nhiệm vụ cần thực hiện “Coi
trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ, Cấp ủy chính quyền mặt
trận tổ quốc và đoàn thể các cấp có biện pháp cụ thể để tổ chức chỉ đạo thực
hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức
Bác Hồ”(trích chỉ thị 03)
Chỉ thị số 40/CT – BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của bộ trưởng Bộ
giáo dục và Đào tạo về việc triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học
thân thiện học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008 – 2013
Qua 5 năm thực hiện kế hoạch của Sở giáo dục và Đào tạo về chỉ đạo
phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” Với 5 nội

dung trong đó nội dung thứ 3 đã chỉ rõ việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh,
đến nay đã trải qua gần 5 năm thực hiện phong trào đã thật sự đi vào cuộc sống
của cán bộ giáo viên và các em học sinh, huy động được sức mạnh tổng hợp của
toàn xã hội, trong việc xây dựng một môi trường giáo dục an toàn lành mạnh,
thân thiện và hiệu quả, đặc biệt đã tạo nên sự chuyển biến mạnh mẽ về môi
trường giáo dục, chất lượng học tập và giảng dạy, sự chuyển biến về ý thức đạo
đức, sự chủ động sáng tạo trong học tập của các em học sinh.
GV: Bùi Thị Ngọc

1


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Năm học 2012 - 2013 là năm học toàn ngành sẽ tập trung thực hiện 4
nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm:Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác
quản lý; nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục; phát triển đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; công tác kế hoạch, tài chính và tăng cường
cơ sở vật chất.
Năm học 2012 - 2013 cũng là năm học tiếp tục thực hiện phong trào “
Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Chính vì vậy trong năm học
2012 -2013 Sở giáo dục và Đạo tạo tỉnh Hưng Yên đã tiếp tục triển khai các
họat động giáo dục theo 5 nội dung của phong trào “ Thi đua xây dựng trường
học thân thiện học sinh tích cực, trong đó chú trọng tổ chức các hoạt động nhằm
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT, một trong những nhiệm vụ trọng tâm
đặt ra là “Chú trọng giáo dục đạo đức, nhân cách, giáo dục giá trị sống, kỹ
năng sống cho học sinh”
Như vậy có thể nói công tác giáo dục đạo đức cho học sinh là việc hết sức
quan trọng và đã thật sự được Đảng, nhà nước và ngành giáo dục quan tâm.
Trong những năm gần đây Sở giáo dục tỉnh Hưng Yên cũng đã triển khai nhiều

chương trình giáo dục, trong đó có các hoạt động như tập huấn cho giáo viên
chủ chốt để tích hợp các hoạt động giáo dục kỹ năng vào các môn học như giáo
dục công dân, giáo dục ngoài giờ lên lớp, địa lý, văn học ….và việc tổ chức
giảng dạy đã được triển khai thí điểm ở một vài trường và tiến tới đưa vào dạy
đại trà ở các trường trong thời gian tới.
Với các hoạt động giáo dục đó có thể nói các em cũng đã có được những
hiểu biết, những cách thức vận hành các kiến thức xã hội vào cuộc sống một
cách tốt hơn. Xong trong thực tế chúng ta lại vẫn thấy một điều: Học sinh ngày
càng chịu nhiều tác động từ xã hội; những tác động này ngày càng phức tạp của
một xã hội ngày càng phát triển và hội nhập, đó chính là Tệ nạn XH, tội phạm,
đạo đức XH xuống cấp: Liên tục trong thời gian qua trên các mặt báo đăng
những "Hung tin", kể về những đứa con nghịch tử, khiến tất cả mọi người không
khỏi giật mình. Đó là nhứng điều ảnh hưởng rất xấu đến đạo đức của các em.
GV: Bùi Thị Ngọc

2


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Trong nhà trường không ít các em học sinh cuả chúng ta vẫn vi phạm
pháp luật, vẫn sống thiếu trách nhiệm và thiếu trách nhiệm với chính cả bản thân
mình, vẫn khẳng định mình bằng những trò nghiện ngập, những thói hư tật xấu,
và lối sống buông thả, dối thầy cô, lừa bạn bè, gia đình. Thậm trí có những em
học sinh được coi là học giỏi, thông minh nhưng vẫn vi phạm pháp luật, vẫn có
những hành vi côn đồ với chính bạn của mình vv..Như vậy có thể thấy rằng
không hẳn các em đã thiếu kiến thức, đã không có kỹ năng vậy mà các em vẫn
làm sai, làm liều hoặc không làm gì cả, thơ ơ với cuộc sống và cuộc sống của
chính mình. Vậy các em thiếu cái gì? Thì theo tôi đó chính là giá trị sống là cái “
Đức tâm” là những giá trị sống cốt lõi mà mỗi con người cần có, đó là tình yêu

thương, lòng nhân ái, sự bình yên, lòng tự trọng, tinh thần đoàn kết, lòng vị
tha… Chính vì vậy việc giáo dục giá trị sống cho các em để các em học tập và
lao động hết mình, để các em sống đẹp, sống có ích là một nhu cầu.
Lứa tuổi của các em là lứa tuổi đang có những biến đổi lớn về tâm sinh lý
đang dần trở thành người lớn và đang hình thành nhân cách cho nên việc giáo
dục cho các em những giá trị sống là vấn đề cốt lõi trong sự hình thành nhân
cách của các em. Bác Hồ kính yêu của chúng đã nói “Hiền dữ phải đâu là tính
sẵn phần nhiều do giáo dục mà nên” với tinh thần đó, xuất phát từ lý luận và
thực tiễn trên, gắn với nhu cầu và đặc điểm của nhà trường với vai trò là Phó
hiệu trưởng nhà trường tôi luôn tâm niệm làm thế nào để giáo dục học sinh của
mình trở thành những con người: Vừa có đức lại có tài, để trở thành những con
người có ích cho xã hội, xây dựng và duy trì nề nếp của nhà trường. Ấp ủ nhiều
năm, đến năm học 2012 -2013 tôi đã mạnh dạn tham mưu với Chi bộ, BGH nhà
trường đưa việc giáo dục giá trị sống đến với các em học sinh với đề tài “Giáo
dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương”
Với sáng kiến kinh nghiệm này nó đã giúp tôi bước đầu cung cấp cho các
em học sinh toàn trường những vấn đề cơ bản nhất trong việc rèn luyện đạo đức
của một con người để các em học tập và lao động, hợp tác bằng chính tình yêu
thương trong trái tim nhân hậu cuả các em, để các em sống thật đẹp và thật có
GV: Bùi Thị Ngọc

3


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

ích cho gia đình, nhà trường và xã hội, và quan trọng hơn nữa là để các em luôn
tạo ra được những mối quan hệ đẹp và bền, quy tụ được tình cảm của nhiều
người, xứng đáng là con ngoan trò giỏi. Góp phần nâng cao chất lượng việc
giáo dục đạo đức cho các em học sinh trong nhà trường, từ đó thúc đẩy việc

thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện đối với thế hệ trẻ Việt Nam. Đề tài chính
là kinh nghiệm trong sự say mê và tâm huyết của tôi trong những năm làm công
tác giáo dục, với sáng kiến này tôi tin tưởng rằng nó sẽ là một nguồn tài liệu bổ
ích giúp cho các thầy cô giáo đặc biệt là các thầy cô làm công tác chủ nhiệm và
các đồng chí cán bộ đoàn, trong công tác giáo dục tư tưởng đạo đức cho học
sinh, nó sẽ góp phần làm giàu hơn những kinh nghiệm vốn có của các đồng chí
trong hành trang công tác Đoàn, với sáng kiến này tôi mong muốn có đóng góp
nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng hai mặt giáo dục của nhà trường và mục
tiêu phát triển toàn diện của nhà trường.
II.

ẠM V

Ê

ỨU ĐỀ TÀ

Đề tài dược áp dụng trong năm học 2012 - 2013 tại trường THPT Trưng
Vương, đối tượng chủ yếu của đề tài là 100

học sinh của nhà trường đặc biệt

là đối với những học sinh chưa ngoan ở lứa tuổi từ 16 -18 tuổi.
Nội dung nghiên cứu được giới hạn trong những phạm tr đạo đức cơ bản: Như
Giản dị, hòa bình, hợp tác, khiêm tốn, khoan dung, yêu thương, trách nhiệm,
trung thực, đoàn kết, tôn trọng.
.

Ơ

Ê

ỨU

Đối với đề tài này tôi chủ yếu sử dụng phương pháp tuyên truyền, phổ
biến, tập huấn, hội thảo, khảo nghiệm, dẫn chứng, minh họa bằng những câu
chuyện thực tế trong quá trình giảng dạy, kết hợp với việc so sánh đối chiếu, tích
lũy tổng hợp và tích hợp để đưa ra những phương pháp quan trọng nhất cần thiết
nhất, hiệu quả nhất đối với các em.
IV. Ộ

U

ỦA ĐỀ TÀ

1. Thực trạng khi chưa áp dụng đề tài
Tình trạng học sinh vi phạm về đạo đức đối với thầy cô vẫn còn (gọi
chung là học sinh cá biệt) với các biểu hiện : Học sinh nói dối thầy cô, hiện
GV: Bùi Thị Ngọc

4


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

tượng học sinh tham gia vào các tổ chức không lành mạnh, đánh nhau, ăn cắp tài
sản của bạn, đánh bạc...
Không ít trong các em đã không nhận thức được ý nghĩa của cuộc sống,
ngộ nhận bản thân, chỉ nghĩ đến thụ hưởng và lười lao động, lười học tập. Các
em không biết thế nào là cuộc sống có ý nghĩa? Làm thế nào để sống đẹp? Sống

có ích ?
Nhiều học sinh không biết cách tôn trọng bản thân, tôn trọng Thầy,cô, bạn
bè, không biết cách hợp tác, xây dựng và duy trì tình đoàn kết, không biết cách
suy nghĩ để vững vàng trước những đổi thay của cuộc sống.
Trong nhà trường hiện tượng học sinh cá biệt vẫn còn, t lệ học sinh hạnh
kiểm yếu cao
Về kết quả học lực và hạnh kiểm 2 năm trước khi áp dụng đề tài:
Trường

ọc lực
Giỏi Khá

TB

ạnh kiểm
Yếu

Kém Tốt

Khá

TB

Yếu

Kém

2010 -2011

82

580

637

55

0

983

242

103

26

0

%

6

43

47

4

0

72.6

17.9

7.6

1.9

0

2011 -2012

81

627

557

41

1

990

246

70

1

0

%

6.2

48

42.6

3.1

0.1

75.7

18.8

5.4

0.1

0

ảng th ng kê hi n tư ng học inh cá i t
h i

học inh
cá i t

19

các kh i năm 2011 - 2012

T l
%
4,2

Sổ đầu bài, hồ sơ của hội đồng k

đánh giá

10

học inh
447

11

430

7

1.6

luật, các biên bản của phòng bảo

12

430

8

1.8

vệ, ban an ninh, biên bản ghi nhớ

Tổng

1307

34

2.6

của nhà trường với gia đình…

GV: Bùi Thị Ngọc

5


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

2. ội dung chủ yếu của đề tài
2.1.Giá trị sống là gì?
Theo từ điển Tiếng Việt (NXB Khoa học xã hội): Giá trị là cái mà con người
d ng làm cơ sở để xem xét một vật có lợi ích đến mức nào đối với con người;
cái mà con người dựa vào d ng để xem xét một người đáng quý đến mức nào về
mặt đạo đức, trí tuệ, tài năng. Giá trị cũng là những quan niệm và thực tại về cái

đẹp, sự thật, điều thiện của một xã hội; tính chất quy ra được thành tiền của một
vật trong quan hệ buôn bán, đổi chác; độ lớn của một đại lượng, một lượng biến
thiên.Giá trị cuộc sống (hay giá trị sống) là những điều chúng ta cho là quý giá,
là quan trọng, là có ý nghĩa đối với cuộc sống của mỗi người. Giá trị sống trở
thành động lực để người ta nỗ lực phấn đấu để có được nó.
Giá trị sống mang tính cá nhân, không phải giá trị sống của mọi người đều giống
nhau. Có người cho rằng "có tiền bạc là có tất cả". Có người cho rằng tình yêu
thương mới là điều quý giá nhất trên đời. Có người coi trọng lòng trung thực, sự
bình yên…
Như vậy không phải ai cũng nhận thức đúng về giá trị sống: Có bạn trẻ
cho rằng phải hút thuốc lá, phải biết uống rượu bia, biết yêu sớm, phải sành điệu
khi đến trường, phải ăn diện, phải đánh phấn bôi son… phải cầm đầu băng nhóm
nào đó mới là "người h ng", mới có giá trị. Vậy là các bạn đã nhận nhầm giá trị
ảo. Vì vậy, giáo dục để các em học sinh nhận diện đúng đâu là giá trị đích thực
của cuộc sống là một vấn đề hết sức quan trọng trong các nhà trường hiện nay.
Ở Việt Nam chuẩn giá trị sống thường mang ý nghĩa sâu sắc.Theo Hồ Chí
Minh: Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, trung với nước, hiếu với dân, nhân
nghĩa, cần c , thông minh, năng động, sáng tạo.
Hiện nay ở nước ta cũng như thế giới người ta đã tổng kết những giá trị sống
đích thực, trở thành những giá trị chung cho nhiều người và toàn xã hội thành 12
giá trị sống đó là : Giản dị, hòa bình, hạnh phúc, hợp tác, khiêm tốn, khoan
dung, tự do, yêu thương, trách nhiệm, trung thực, đoàn kết, tôn trọng.Các giá trị
sống này hoàn toàn ph hợp với chuẩn giá trị sống như lời dạy của Bác.
Như vậy giá trị sống là những phẩm chất tốt đẹp của con người, làm cho
con người trở nên có giá trị và có cuộc sống tốt đẹp hơn. Giá trị sống định
GV: Bùi Thị Ngọc

6

Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

hướng cho hành vi ứng xử cuả chúng ta, khi ta luôn trải nghiệm và cư xử với
mọi người bằng những giá trị thì những giá trị sẽ trở thành phẩm chất của mỗi
chúng ta và sẽ đi c ng chúng ta suốt cuộc đời. Nó chính là thước trình độ văn
hoá của mỗi con người, bản sắc văn hoá của mỗi dân tộc.
2.2. Vai trò cuả việc học tập giá trị sống
Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương là một
trong những nhu cầu tất yếu của nhà trường trong thời kỳ hiện nay, thời kỳ hội
nhập và phát triển, thời kỳ mà toàn thể cán bộ giáo viên và các em học sinh đang
nỗ lực phấn đấu để xây dựng thương hiệu của nhà trường trong toàn ngành và
trong xã hội, tiếp tục xây dựng niền tin của phụ huynh, lãnh đạo các cấp với nhà
trường. Đáp ứng được mục tiêu giáo dục và phát triển toàn diện cho học sinh
toàn trường nói riêng và thế hệ trẻ Việt Nam nói chung: Với 5 tiêu chí hành
động của thanh niên “Bản lĩnh - vững vàng; thanh lịch - văn minh; tri thức phong phú; sức khỏe- rồi dào và kỹ năng- thành thạo”
Ngày nay, với quan điểm phải giáo dục cho các thế hệ học sinh cả kỹ
năng sống (tài) và giá trị sống (đức), chúng ta mới nhận thức rõ ràng hơn mối
quan hệ giữa tài và đức, trong đó cái đức được đề cao.
Học tập Giá trị sống sẽ giúp các em khám phá những phẩm chất tốt đẹp vốn
có của bản thân và hoàn thiện nó, đồng thời khám phá những nét đẹp trong tính
cách của những người xung quanh và giá trị của thiên nhiên, của môi trường sống.
Học tập Giá trị sống giúp các em biết suy nghĩ tích cực, tự xây dựng cho
mình một nền tảng vững chắc về nhân cách để các em có thể vươn lên trong
cuộc sống, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn, trắc trở.
Học tập Giá trị sống để các em biết cách tôn trọng bản thân và người
khác, biết cách hợp tác, xây dựng và duy trì tình đoàn kết, thích ứng trước những
đổi thay của cuộc sống.
Học tập Giá trị sống để các em biết tạo lập cuộc sống hạnh phúc cho bản
thân và góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp hơn. Từ đó, thấy cuộc sống của mình
mang nhiều ý nghĩa.

Học tập Giá trị sống làm nền tảng cho kĩ năng sống, để các em biết cách
sử dụng những kĩ năng sống mang lại lợi ích cho bản thân trong sự hài hoà với
lợi ích của gia đình và xã hội.
GV: Bùi Thị Ngọc

7


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Ở những nơi đã tiến hành học Giá trị sống, nhất định k luật nhà trường
được tôn trọng hơn, ý thức học tập tốt hơn: Học sinh chăm làm bài tập, đi học
đúng giờ, trong lớp giữ trật tự nghe thầy cô giảng bài, đoàn kết với bạn... Quan
hệ Thầy – Trò thân thiết. ..
Về nhà, các em biết thể hiện tình yêu thương, sự tôn trọng, có trách
nhiệm với bản thân và mọi người trong gia đình.
Đặc biệt khi trong mỗi các em có được những “Đức tâm” thì đó là gốc rễ
của mọi vấn đề, nó là nơi khởi nguồn của một cuộc sống lành mạnh, lương
thiện, vui tươi, biết hy sinh và biết cống hiến, biết tôn trọng những gì mình đang
có và phấn đấu vì những điều tốt đẹp trong tương lại, biết sống vì mọi người và
vì cộng đồng.
Giáo dục giá trị sống cho các em học sinh trường THPT Trưng Vương còn là
một vấn đề hết sức quan trọng để từng bước nâng cao chất lượng đạo đức, từ đó
thúc đẩy kết quả học tập của nhà trường, đẩy mạnh hơn nữa sợi dây liên kết
giữa gia đình nhà trường và xã hội, từng bước thực hiện có chiều sâu phong trào
“Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” “ Nhà trường - văn hóa, nhà
giáo - mẫu mực, học sinh - thanh lịch” thực hiện có hiệu quả cuộc vận động
“học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”
2.3. Giáo dục giá trị sống cho học sinh
“ iá trị

ng” tưởng chừng là một khái niệm trừu tượng nhưng thực ra

nó là những điều rất gần gũi với các em và rất cụ thể. “ iá trị

ng” được

biểu hiện hàng ngày trong quan hệ ứng xử trong học tập và lao động cuả các em.
Chính vì vậy, bằng tình thương yêu các em học sinh và trách nhiệm trong
công việc tôi luôn quan niệm rằng giáo dục giá trị sống cho các em chính là
sống với từng giá trị chứ không phải chỉ là nói về các giá trị đó. Cũng như khi
chúng ta dạy học, chúng ta phải quan tâm đến những việc chúng ta làm chứ
không chỉ là những điều chúng ta nói, phải quan tâm đến tâm trạng của các em
chứ không chỉ kết quả của hoạt động. Giá trị là gốc còn kỹ năng chỉ là phần
ngọn, Vì vậy dạy về giá trị sống là dạy cái gốc rễ của cuộc sống, là dạy cho các
em cách sống với nhau bằng tình yêu thương và sự tôn trọng. Dạy cho các em

GV: Bùi Thị Ngọc

8


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

cảm nhận được các giá trị ấy, để cho các em đoàn kết yêu thương và gần gũi
nhau hơn, để các em chung tay xây dựng một môi trường giáo dục thân thiện.
Là một giáo viên đã làm chủ nhiệm nhiều năm trong tôi luôn ấp ủ một điều là
làm thế nào để giáo dục được giá trị sống cho các em? Giáo dục giá trị sống cho
những đối tượng nào? Sau nhiều đắn đo suy nghĩ và kiểm nghiệm thực tế tôi lên
kế hoạch và đề xuất tham mưu với Chi ủy, BGH nhà trường về việc triển khai

chuyên đề của mình. Được sự nhất trí cuả Chi ủy, BGH tôi đã tổ chức những
buổi tập huấn, cho 2 đối tượng một là ban cán sự lớp, BCH đoàn của 30 lớp, hai
là đối tượng học sinh chưa ngoan trong nhà trường. Với ban cán sự lớp tôi tập
huấn và hướng dẫn các em để các em lại tiếp tục tổ chức các buổi sinh hoạt
chuyên đề tại lớp trong các buổi sinh hoạt đoàn. Và đặc biệt tiến hành khảo sát,
định hướng cho các em học sinh toàn trường thông qua những buổi ngoại khóa
dưới cờ …..
Với mong muốn chân thành là đem đến cho các em cách học cảm nhận về
các giá trị sống mà hiện thời chúng đang bị quên theo sức hút của cuộc sống
hiện đại. Trong các buổi tập huấn và ngoại khóa tôi phối hợp với Đoàn trường
luôn bắt đầu là việc tổ chức các trò chơi, các bài trắc nghiệm ngắn để xây dựng
bầu không khí dựa trên nền tảng các giá trị - đó là sự vui vẻ, thấu hiểu lẫn nhau
để tất cả các em đều cảm nhận được tình yêu thương, cảm thấy mình được tôn
trọng và an toàn thoải mái, giúp các em hiểu sâu hiếu đúng và vận hành có hiệu
quả trong học tập và lao động, trong cuộc sống hàng ngày. Vậy chúng ta truyển
tải các giá trị sống đích thực đó đến các em như thế nào? Với khuôn khổ thời
gian có hạn trong một năm học tôi đã chọn và truyền tải đến các em một số
những giá trị cơ bản, quan trọng và ph hợp đối với các em như sau:
2.3.1. Hòa bình
Trước khi vào nội dung này tôi đặt câu hỏi: Em hãy suy nghĩ về sự khác
biệt giữa thế giới hoà bình và thế giới có mâu thuẫn ?
Sau đó tôi kể cho các em nghe một câu chuyện ngụ ngôn: “ ức tranh
ình yên” như sau:

GV: Bùi Thị Ngọc

9


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Một vị vua treo giải thưởng cho hoạ sĩ nào vẽ được bức tranh đẹp nhất về
sự bình yên. Nhiều hoạ sĩ đã cố công vễ rất đẹp. Nhà vua ngắm tất cả các bức
tranh nhưng ông chỉ thích có hai bức và phải chọn lấy một.
Trong hai bức tranh đó, một bức tranh vẽ hồ nước yên ả. Mặt hồ là tấm
gương tuyệt mĩ với những ngọn núi cao chót vót bao quanh. Bên trên là bầu trời
xanh với những đám mây trắng bồng bềnh, trôi hững hờ. Tất cả ai ngắm bức
tranh này đều cho rằng đây là một bức tranh thật hoàn hảo.
Bức tranh thứ hai cũng có những ngọn núi, nhưng là những ngọn núi trần
trụi và lởm chởm đá. Bên trên, bầu trời giận dữ đỗ mưa như trút, kèm theo sấm
chớp ầm ầm. Bên vách vúi là dòng thác cuồn cuộn nổi bọt trắng xoá. Thật chẳng
bình yên chút nào.
Nhưng sau khi ngắm nhìn, ông thấy đằng sau dòng thác là một bụi cây
nhỏ mọc lên từ khe của một tảng đá. Nơi đó, giữa dòng thác trút nước xuống
một cách giận dữ, có con chim mẹ đang thản nhiên đậu trên tổ của mình, bên
cạnh đàn chim con ríu rít... Bình yên thật sự...
Đến đây giáo viên hỏi vậy theo các em nhà vua sẽ chọn bức tranh nào?
Lắng nghe câu trả lời của các em, giáo viên lập luận rồi kể tiếp đoạn cuối
của câu chuyện:
"Ta chấm bức tranh này!" - Nhà vua công bố: "Sự bình yên không có
nghĩa là một nơi không có tiếng ồn ào, không có khó khăn, không có cực nhọc.
Bình yên có nghĩa là ngay chính khi đang ở trong phong ba bão táp ta vẫn cảm
thấy sự yên tĩnh trong trái tim. Đó mới là ý nghĩa thật sự của sự bình yên".
Tại sao nhà vua lại chọn bức tranh thứ 2 và câu chuyện đã nói lên điều gì?
Từ những câu hởi như vậy ta thảo luận với các em học sinh để các em
thấy được:
hái ni m về h a ình:
- Tình trạng yên ổn, không có chiến tranh.
- Không d ng đến vũ lực, không để xảy ra chiến tranh.
Xong điều quan trọng chúng ta muốn nói với các em ở đây là?

GV: Bùi Thị Ngọc

10


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Hòa bình không đơn giản chỉ là không có chiến tranh. Hòa bình là khi
chúng ta đang sống hòa thuận và không có sự đấu đá lẫn nhau. Nếu mỗi người
trong thế giới được yên ổn, đó sẽ là một thế giới hòa bình.
Hòa bình không có nghĩa là vắng bóng sóng gió mà chính là ta vẫn giữ
được lòng bình an giữa những biến động, hỗn loạn .
Hòa bình còn có nghĩa là đang sống sự tĩnh lặng nội tâm. Hòa bình là tình
trạng bình tĩnh và thư thái của trí óc.
V y đ i với các m h a ình

t đ u t đ u?

Hòa bình bắt đầu từ nơi mỗi người chúng ta. Thông qua thinh lặng và suy
nghĩ đúng đắn về ý nghĩa của hòa bình, chúng ta có thể tìm được nhiều cách để
hiểu rõ hơn về các mối quan hệ của bản thân và biết hợp tác với người khác để
chung sống hòa bình.
ọc inh hãy uy ngh về nguyên nh n của các cuộc xung đột, chiến tranh ?
Chúng ta làm gì để có h à ình ?
Hãy hiểu rõ những việc mình đang làm là đúng hay sai, tránh xa những
điều sai trái để mình không phải đối phó không phải thấp thỏm lo âu, để tâm
trạng bình yên.
Hãy luôn luôn đoàn kết với bạn bè, hiểu bạn bè để từ đó hợp tác với bạn bè,
người thân trong mọi hoạt động, tránh xung đột mâu thuẫn, phải biết kìm chế “
một sự nhịn chín sự lành” phải biết nhường nhịn “ bạn hơn - mình kém”, và hãy

sống vì mọi người, hãy quan tâm đến mọi người xung quanh khi đó tâm trạng
các em luôn thoải mái và hòa bình sẽ đến với các em.
Giáo viên dẫn chứng bằng những việc làm cụ thể trong nhà trường để học
sinh suy ngẫm và cảm nhận giá trị.
áng tạ ý tư ng: Học sinh hãy viết một thông điệp hoà bình và gửi đi
cho thế giới.
2.3.2. Yêu thương
húng ta kể tóm t t ch các m ngh 2 c u chuy n
1.“Món quà của tình yêu”
GV: Bùi Thị Ngọc

11


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Cho tôi xem cháu một chút được không ? Người mẹ trẻ hạnh phúc hỏi.
Khi cái gói nhỏ xinh xắn nằm gọn trong tay mình, người mẹ vén miếng
vải để xem khuôn mặt bé xíu kia ra sao, bỗng cô há hốc vì kinh ngạc. Người bác
sĩ vội quay đi và nhìn ra cửa sổ. Đứa bé con cô không có đôi tai.
Thời gian trôi qua, đứa bé ấy lớn lên và vẫn có khả năng nghe bình
thường, chỉ có điều cơ thể cậu có một thiếu sót...
Rồi một hôm, đứa bé chạy vội từ trường về nhà, gục đầu vào lòng mẹ mình
khóc nức nở. Trông cậu thảm thương làm sao, và cậu tự thốt ra bi kịch của mình:
- Con là...một con quái vật !
Người mẹ hiểu rằng cuộc đời con trai mình bắt đầu phải trải qua nhiều lần
cay đắng như thế.
Cậu bé lớn lên càng lúc càng tuấn tú và khỏe mạnh, như thể tạo hóa muốn
b lại nỗi bất hạnh của cậu. Bao bạn bè quý mến cậu. Đáng lẽ cậu được chọn
làm lớp trưởng nếu như cậu không bị khiếm khuyết hình thể duy nhất ấy. Cậu lại

rất giỏi văn chương và âm nhạc, đáng lẽ cậu có thể tiến xa, nếu như...
- Nhưng con vẫn có thể hòa nhập với người khác được mà - Người mẹ
trách nhẹ khi thấy cậu buồi tủi, nhưng tim bà cũng đau xót chẳng khác gì cậu.
Bà thương con biết bao !
- Chẳng lẽ không có cách nào khác để giúp con tôi sao ? Người cha hỏi vị
bác sĩ của gia đình.
- Tôi tin rằng tôi có thể phẫu thuật ghép vành tai nếu như có người hiến
tặng - ông ta đáp.
Thế rồi gia đình cậu bắt đầu tìm kiếm người có thể hy sinh cho cậu đôi tai.
Riêng chàng trai trong lòng khấp khởi hy vọng.
Đã hai năm trôi qua mà không có kể quả gì. Cho đến một hôm, cha cậu bảo:
- Con chuẩn bị đến bệnh viện làm phẫu thuật. Bố mẹ tìm được người hiến
tai cho con rồi. Nhưng người ta bắt phải giữ bí mật.
Cuộc phẫu thuật thành công rất tốt đẹp, và cuộc đời cậu thay đổi từ đó. Cậu
như có thêm sức mạnh và lòng và tự tin. Tài năng của cậu đạt đến đỉnh cao, vinh
GV: Bùi Thị Ngọc

12


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

quang của cậu nối tiếp từ trường phổ thông đến khi cậu học đại học. Sau đó, cậu
lập gia đình và bước vào lĩnh vực ngoại giao.
- Con cần phải biết chứ! Cậu thúc ép cha, con cần biết ai đã cho con quá
nhiều như thế ? Nếu không, con sẽ không thể đền đáp đủ công ơn cho người ta.
- Cha không nghĩ rằng con có thể đến đáp được cho người đó đâu...nhưng
con vẫn chưa được biết, con ạ.
Nhiều năm nữa lại trôi qua, bí mật sâu kín đó vẫn chưa hề hé mở.
Rồi cái ngày người con trai mong mỏi cũng đến. Đó là một trong những

ngày tối tăm nhất trong cuộc đời cậu. Đứng cạnh cha bên quan tài mẹ, cậu thấy
ông nhẹ nhàng đưa tay ra từ từ, nâng mái tóc nâu đỏ dày của bà lên: bà đã không
còn đôi tai.
- Mẹ con nói rằng bà rất vui nếu để tóc dài - người cha thì thầm - mẹ con
để vậy cũng đâu có xấu đi chút nào, đúng không con ?
Người cha đã nói đúng. Vẻ đẹp thật sự của con người không nằm ở bề
ngoài mà là ngay trong chính trái tim của họ. Điều thật sự đáng giá không phải ở
những gì ta có thể nhìn thấy mà là ở những điều vô hình. Tình yêu thật sự không
nằm trong những gì được thể hiện và được biết đến, mà chính ở những điều làm
được mà không ai biết đến.
2.“Câu chuyện đêm giáng sinh”
Nhiều năm trước đây, có một người đàn ông giàu có sống với một người
con trai rất hiếu thảo. Hai cha con có c ng niềm đam mê sưu tập tranh, họ đã
c ng nhau đi vòng quanh thế giới và chỉ đưa vào bộ sưu tập tranh của mình
những kiệt tác. Những tác phẩm vô giá của Picasso, Van Gogh, Monet và nhiều
họa sĩ tài ba khác được treo trên khắp vách tường trong ngôi nhà. Người đàn ông
góa vợ lớn tuổi này xem ra rất hài lòng khi đứa con duy nhất của ông đã trở
thành một nhà sưu tập tranh lão luyện. Con mắt nhà nghề và óc kinh doanh nhạy
bén của cậu đã làm cho người cha vô c ng tự hào khi họ tiếp xúc với các nhà
sưu tập tranh trên thế giới.
M a đông tới kéo theo một màn đêm u tối bao tr m khắp nơi. Chiến tranh
bao tr m lên khắp đất nước, cậu con trai theo tiếng gọi của Tổ quốc đã lên
GV: Bùi Thị Ngọc

13


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

đường ra chiến trận. Chỉ sau vài tuần ngắn ngủi, người cha già nhận được điện

tín cho hay đứa con yêu dấu của mình bị mất tích khi đang làm nhiệm vụ.
“Nhưng mất tích có nghĩa là chưa hi sinh, có thể con mình mất liên lạc với đồng
đội. Làm sao Chúa có thể để mất một đứa con thông minh và ngoan ngoãn của
ta, sự sống của ông lão này”. Ông ngày đêm cầu nguyện và chờ đợi ngày lễ
Giáng sinh sắp đến. Đó là ngày của mơ ước đoàn tụ, ngày xum họp gia đình.
Nhưng chiến tranh khốc liệt ở chỗ nó tàn sát tất cả những tâm hồn tươi đẹp và
mơ ước hạnh phúc bình dị của con người. Anh thanh niên ấy đã hy sinh trong
khi đưa một đồng đội đến nơi cứu thương.
Hoang mang và cô độc, người đàn ông phải đón ngày lễ Giáng sinh sắp
đến trong niềm đau đớn, buồn khổ. Niềm vui của ngày lễ, một ngày mà trước
đây ông và con trai rất mong đợi không tỏa ánh sáng ấm áp trên mái nhà của
người cha nữa. Thế rồi, vào buổi sáng hôm ấy, một tiếng gõ cửa bất thần đánh
thức niềm mong ngóng chờ đợi bấy lâu của ông. Ông mở cửa và một anh lính
hiện lên trước ngưỡng cửa, tay cầm một bọc lớn. Mắt ông có bị hoa không
nhỉ...Không phải là cậu con trai đã hứa hẹn với bố về trong ngày lễ Nô-en...mà
là một người xa lạ. Anh lính tự giới thiệu: “Cháu là bạn của con trai bác. Anh ấy
đã hy sinh bản thân mình dể cứu cháu”.
Anh lính bước vào nhà và mở gói hàng được bọc cẩn thận với một niềm
kính cẩn. Ông già vẫn chưa hết ngạc nhiên: “Con trai bác đã kể chuyện rất nhiều
về niềm đam mê nghệ thuật của bác và anh ấy. Cháu rất xúc động...Chúng con
rất tự hào khi có cha. Món quà của người con anh h ng này là để dành tặng
những người cha anh h ng”. Thì ra anh cũng là họa sĩ. Giấy gói quà bên trong lộ
ra ảnh chân dung của con trai ông. Mặc d , có thể thế giới sẽ không biết đến
hoặc không công nhận tác phẩm này là một kiệt tác nhưng bức tranh là hình ảnh
sống của người con trai, từng nét, từng chi tiết hiện lên sống động, nụ cười tươi
tắn trẻ trung đến ánh mắt long lanh trong sáng, dường như không một thế lực
nào có khả năng dập tắt niềm tin mãnh liệt ở nơi ấy. Anh đang nhìn ông trìu
mến, chan chứa niếm yêu thương và cảm phục. Say sưa ngắm nhìn bức chân
dung, hình ảnh yêu thương của người con trai đã mất, ông quên cả tiễn biệt
chàng trai nọ. Bức tranh được treo phía trên lò sưởi, những bức tranh đáng giá

hàng nghìn đô la khác được rời qua một bên. Ông ngồi vào ghế đón Giáng sinh,
GV: Bùi Thị Ngọc

14


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

mải mê đón nhìn món quà được tặng: “Thế là lời cầu nguyện hàng ngày và tình
yêu thương của con đã thấu tới tai Người. Con sắp được gặp con trai, con rất tự
hào và mãn nguyện”. Ông nhận rằng, mặc d con trai không còn nữa nhưng
những chiến công và trái tim nhân hậu của anh sẽ sống mãi trong lòng ông và
bạn bè.
Sau đó một vài năm, ông mắc bệnh rồi qua đời. Giới nghệ thuật rất háo hức
mong chờ, ông đã mất, người con trai cũng hi sinh, không người kế thừa tài sản
sẽ được mang bán đấu. Theo ý nguyện của ông, các bức tranh sẽ được bán đấu
giá vào ngày Giáng sinh, một ngày có ý nghĩa thiêng liêng, ngày ông được tặng
món quà tuyệt vời nhất.
Cuối c ng ngày đó đã đến, các nhà sưu tập tranh trên thế giới đã tụ tập về
đây để mong ước đạt được điều to lớn: “Tôi sẽ có bộ sưu tập vĩ đại nhất”. Cuộc
đấu giá được bắt đầu bằng bức chân dung không hề có tên trong danh sách của
bất kỳ viện bảo tàng nào...bức chân dung cậu con trai của ông. Người điều khiển
cuộc đấu giá yêu cầu khai mở cuộc trả giá nhưng căn phòng vẫn im lặng. Anh ta
hỏi: “Ai trả giá bức tranh này 100 đô”. Nhiều giây phút trôi qua không ai lên
tiếng trả giá bức tranh vẽ người con trai. “Hãy bỏ qua bức tranh này và bắt đầu
những bức tranh đáng giá khác đi”. Nhiều giọng nói vang lên đồng tình. Người
điều khiển cuộc đấu giá trả lời: “Không, chúng tôi phải bán bức tranh này trước.
Nào ai sẽ mua hình cậu con trai?”. Cuối c ng một người bạn của ông lão ngập
ngừng lên tiếng:” Anh sẽ bán cho tôi bức tranh với giá 10 đô chứ... Tôi...tôi chỉ
có bấy nhiêu thôi. “Người điều khiển cuộc đấu giá lại hô to” có ai trả giá cao

hơn không?”. Im lặng. “Trả giá lần thứ nhất...trả giá lần thứ hai...không có ai.
Chấm dứt”.
Tiếng búa gõ xuống. Tiếng reo hò vàng dậy khắp phòng, mọi người sốt
ruột” Thôi nào, chúng ta hãy tiếp tục bán đấu giá những kiệt tác này đi.” Người
điều khiển cuộc đấu giá nhìn mọi người tham dự rồi tuyên bố cuộc đấu giá đã
kết thúc. Cả gian phòng nín lặng trong sửng sốt. Sau đó một người lên tiếng:
“Đã chấm dứt, ý ông là sao chứ...Phải chăng là sự lừa dối. Chúng tôi không phải
đến đây vì bức tranh người con trai bình thường của một người vô danh nào đó.
Thế còn những bức tranh này thì sao? Ở đây có rất nhiều tác phẩm trị giá hàng
ngàn đô la”. Người bán đấu giá mỉm cười, từ tốn trả lời: “Chúng tôi tôn trọng di
GV: Bùi Thị Ngọc

15


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

chúc của người quá cố. Theo ý nguyện của người cha, ai mua bức tranh người
con trai thì sẽ được hưởng tài sản quý giá này”. Chỉ khi đó các nhà sưu tập tranh
mới vỡ lẽ và hiểu thấu lời nhắn nhủ sâu sắc từ trái tim của một người cha. Đó là
tình yêu của người cha, người cha đau khổ trong nỗi đau mát mát nhưng vinh
quang khi có người con trai đã hiến dâng cuộc sống của mình vì những người
khác. Điều trái tim của cha muốn nói rằng “Ai gìn giữ được hình ảnh người con
trai của ông, người đó đáng được hưởng tất cả !”.
Từ câu chuyện trên giáo viên đặt câu hỏi để trao đổi các vấn đề trong câu
chuyện từ đó dẫn dắt cho các em thấy được:
Yêu thư ng là gì và giá trị của ự yêu thư ng?
Yêu thương có nghĩa là tôi có thể trở thành người tử tế, biết quan tâm và
hiểu người khác
Tình yêu là nhìn nhận mọi người theo cách tốt đẹp hơn khi em nói là em

yêu thương bạn bè thầy cô và người thân của mình thì có nghĩa là:
Yêu thương người khác nghĩa là mong muốn điều tốt cho họ.
Yêu thương là biết lắng nghe; biết cảm thông, chia sẻ.
Khi các em biết yêu thương người khác trọn vẹn thì giận dữ sẽ tránh xa.
Tình yêu thương là giá trị làm cho mối quan hệ giữa mọi người trở nên tốt hơn
Các cụ xưa vẫn nói “yêu thì yêu cả đường đi....” hoặc “Yêu thì củ ấu cũng
tròn…” vv… Nói như vậy thì không có nghĩa là chúng ta “yêu” thì mọi việc xấu
đi, yêu thi yêu cả cái xấu mà là nếu tâm hồn chúng ta luôn tràn ngập tình yêu với
cuộc sống với mọi người thì chúng ta nhìn nhận mọi việc sẽ nhẹ nhàng hơn.
Chúng ta sẽ sống và làm việc, quan hệ với bạn bè, thầy cô và những người thân
bằng chính tình yêu đó và như vậy mọi viêc sẽ thật ý nghĩa và kết quả sẽ thật
thân thiện, buồn đau sẽ qua đi và vui vẻ luôn ở bên các em.
V y đ i với các m yêu thư ng đư c

t đ u t nh ng vi c làm như

thế nà ?
Hãy cư xử tốt với bạn bè của mình (kể cả khi ta cư xử tốt thì cũng chưa hẳn
là ta đã có những người bạn tốt), cũng đừng bao giờ thô bạo hay xã lánh những
người bạn của mình.
GV: Bùi Thị Ngọc

16


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Một nụ cười giản dị, một câu chào, hoặc một cái gật đầu và một ánh mắt
thân thiện với mọi người xung quanh thì các em sẽ nhận được “cả thể giới này”
và chúng ta sẽ tạo ra một bầu không khí chấp nhận thật tuyệt vời.

Nếu bạn luôn hành động bằng một tình yêu thương thật sự thì bạn sẽ nhận
được sự tin tưởng của những người xung quanh.
Luôn giúp đỡ người khác, giúp đỡ bạn bè trong học tập, trong lao động và
trong những khó khăn của cuộc sống, luôn mong muốn bạn bè c ng tiến bộ.
Các em phải luôn ủng hộ những điều tốt, phản đối những điều xấu, không
so bì tị nạnh
Làm tốt các hoạt động vì cuộc sống cộng đồng, như “ ng hộ người nghèo”
các hoạt động nhân đạo từ thiện, các hoạt động vì môi trường xanh sạch đẹp và
cuộc sống cộng đồng.
Luôn trung thực thật thà, trân thành thẳng thắn với thầy cô bạn bè người
thân và những người xung quanh ta.
Giáo viên lấy dẫn chứng bằng những việc làm cụ thể của các em để học
sinh thấy giá trị của sự yêu thương.
áng tạ ý tư ng: Học sinh tìm và sáng tác bài thơ, bài hát, câu truyện về
tình yêu thương rộng lớn.
2.3.3. Khoan dung
Thế nà là kh an dung?
Khoan dung là sự hiểu biết và độ lượng với người khác và thế giới xung
quanh mình; biết bỏ qua và tha thứ những thiếu sót, lỗi lầm của người khác để
duy trì sự hòa bình, hợp tác và thân thiện.
Khoan dung còn là sự hiểu biết về người khác, dân tộc khác để biết tôn
trọng và chấp nhận sự khác biệt của họ về nhiều mặt (tính cách, văn hóa, tôn
giáo, ngôn ngữ, ….), đồng thời nhận thức được vẻ đẹp của những sự khác biệt đó.
ể ch các m ngh c u chuy n về ự kh an dung:
Chuyện kể rằng, có hai người bạn thân c ng bị lạc đường trong sa mạc. Họ
cứ đi, đi mãi và tới một lúc trong cuộc hành trình, họ bắt đầu tranh cãi với nhau
GV: Bùi Thị Ngọc

17

Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

nên đi về hướng nào để thoát ra. Không kìm chế được sự bực tức và tuyệt vọng,
một người đã tát vào mặt người kia. Người bị đánh rất đau, nhưng không nói gì,
chỉ viết một dòng lên cát: "Hôm nay người bạn thân nhất đã tát tôi".… Họ lại
tiếp tục đi, và gặp một ốc đảo với một hồ nước lớn. Người bạn bị đánh vì vội
vàng uống nước và tắm rửa nên đã bị trượt chân và bắt đầu chìm dần. Người bạn
kia vội nhảy xuống cứu anh ta lên. Khi mọi sự đã qua, người bạn bị đánh khắc
một dòng lên một phiến đá: "Hôm nay người bạn thân nhất đã cứu tôi".
Người bạn đã đánh cũng đã cứu anh ta thực sự ngạc nhiên nên hỏi: "Tại sao khi
tớ đánh cậu, cậu viết lên cát, còn bây giờ cậu lại khắc lên phiến đá?"
Người kia mỉm cười và đáp: "Khi một người bạn làm ta đau, hãy viết lên cát để
ngọn gió của sự tha thứ thổi qua mang nó đi c ng. Còn khi điều tốt lành đến,
chúng ta nên khắc nó lên đá, như khắc thành k niệm trong tim vậy, không cơn
gió nào có thể xóa đi được!"
Liệu chúng ta có thể học được cách “viết lên cát và viết lên đã” như vậy chăng!
Giáo viên phân tích câu chuyện và đặt ra các câu hỏi để làm rõ cho các em
thấy những biểu hiện của sự khoan dung.
V y iểu hi n của kh an dung là gì ?
Ý kiến của mỗi người phụ thuộc vào góc nhìn của họ mỗi người ở từng vị
trí khác nhau, có quan điểm và suy nghĩ, cách nhìn nhận vấn đề khác nhau. Hãy
tôn trọng ý kiến của mọi người.
Rộng lòng yêu thương mọi người, cho qua lỗi lầm của người khác
Chấp nhận sự khác biệt, không thành kiến
Lấy hòa bình, hòa thuận làm mục đích để giải quyết mọi việc
Chấp nhận khó khăn cuả hoàn cảnh và nhẹ đi trong cách nhìn nhận vấn đề
Khoan dung là sự cởi mở và nhận ra vẻ đẹp của những điều khác biệt.
Khoan dung là nhìn nhận ra cá tính và sự đa dạng của người khác trong khi
vẫn biết dàn xếp mầm mống gây chia rẽ, bất hòa và tháo gỡ ngòi nổ của sự căng

thẳng được tạo ra bởi sự thiếu hiểu biết.

GV: Bùi Thị Ngọc

18


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Khoan dung đối với những điều không thuận lợi trong cuộc sống là có khả
năng kiên nhẫn để đương đầu với hoàn cảnh khó khăn; biết chịu đựng những
phiền phức của cuộc sống để đi tới; tức là biết cho qua đi, trở nên nhẹ nhàng,
thanh thản và tiếp tục tiến lên.
Người biết trân trọng những giá trị tốt đẹp ở người khác và nhìn thấy
những điều tích cực trong mọi tình huống.
Khoan dung cũng là 1 biểu hiện của lòng nhân đạo, lòng yêu thương đồng
loại.... thể hiện sự quang minh chính đại, sự rộng lượng, hiếu khách .. Xong
chúng ta c ng cần chú ý rằng: Khoan dung cần có tính giáo dục: không phải cứ
phạm tội mà ăn năn hối lỗi là được tha thứ. Có những lỗi lầm, những tội ác cố
tình cướp đi sinh mạng của con người, phá hu tài sản của xã hội, gây tác hại
trầm trọng chắc không đựợc hưởng sự khoan dung. Sự khoan dung cũng có giới
hạn nhất định . Không thể khoan dung cho những tôị ác tày trời, tội diệt chủng (
Hitle, Pôn Pốt ,Nerô ...) tội hu diệt loài người . Nếu sự khoan dung không giới
hạn sẽ tạo điều kiện cho tội ác phát triển, hoành hành ...sẽ là không công bằng
với những nạn nhân của tội ác , của các thói xấu ....
Trong cuộc sống thường ngày, rất cần có sự khoan dung : Khoan dung
trong quan hệ giữa cha mẹ với con cái, giữa bạn bè với nhau, giữa thầy cô với
các em, giữa nhà nước với công dân. Nhưng muốn sự khoan dung có tác dụng
tốt, cần có các thể chế, quy tắc, luật pháp nghiêm khắc đi kèm để bảo vệ người
tốt, bảo vệ xã hội ,bảo vệ đạo đức, thuần phong mỹ tục của chúng ta ... Sự khoan

dung đúng mực mới có tác dụng tốt ....
Có thể nói: “Hòa bình là mục đích, khoan dung là phương pháp”. Thái độ
và những việc làm khoan dung sẽ giúp con ngừơi sống chan hòa, nhân ái, hiểu
biết và gắn bó với nhau hơn.”
Giáo viên lấy những dẫn chứng trong thực tế để minh họa cho các em
hiểu rõ hơn và thấy rõ hơn về giá trị của sự khoan dung.
áng tạ ý tư ng: Học sinh hãy viết một thông điệp về lòng khoan dung
và gửi đi cho thế giới.
GV: Bùi Thị Ngọc

19


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

2.2.4. Trung thực
hái ni m về trung thực
Kế cho các em nghe câu chuyện ngụ ngôn "

àng đế và các hạt gi ng

hoa". Ở một vương quốc xa xôi nọ có một vị vua đã già muốn tìm người kế vị.
Thay vì chỉ định một trong số cận thần và các con của mình, nhà vua quyết định
sẽ chọn cách khác. Ngài cho gọi các hoàng tử vào cung và nói:
Các con của ta, đã đến lúc ta phải nhường ngôi cho một vị hoàng đế xứng
đáng nhất. Ngày hôm nay, ta sẽ đưa cho các con mỗi người một hạt giống đặc
biệt. Ta muốn các con ươm mầm và tưới nước cho nó hàng ngày. Một năm sau
các con hãy quay trở lại đây và cho ta xem thành quả của mình.
Nghe lời vua cha nói, các hoàng tử vô c ng bất ngờ. Ling - một trong số
các hoàng tử vui vẻ cầm hạt giống trở về nhà. Chàng thích thú kể cho mẹ nghe

về lời yêu cầu của vua cha, mẹ Ling giúp chàng kiếm một chiếc chậu, xới đất, và
ươm mầm hạt giống. Hàng ngày, chàng hoàng tử bé nhỏ chăm chỉ tưới nước,
chờ đợi hạt giống nảy mầm. 3 tuần trôi qua, các hoàng tử đã bắt đầu bàn tán sôi
nổi về những cái cây đang lớn, nhưng hạt giống của Ling không hề thay đổi.
Thời gian cứ thế trôi qua, 3 tuần, 4 tuần rồi 5 tuần... vẫn là chiếc chậu đất
trống không. Sáu tháng trôi qua không hề có 1 cái cây nào trong chậu đất của Ling
trong khi các hoàng tử khác đều đã trồng được những cái cây khoẻ mạnh, to lớn.
Ngày qua ngày Ling lặng lẽ chờ đợi phép màu sẽ đến với hạt giống của chàng.
Cuối c ng thời hạn 1 năm đã đến, các hoàng tử đều háo hức mang chậu cây
của mình đến khoe với vua cha. Hoàng tử Ling rất lưỡng lự, chàng không hề
muốn đến gặp nhà vua với một chiếc chậu trống không như vậy. Thấy Ling ủ
dột, mất ăn mất ngủ, mẹ Ling khuyên chàng hãy nói thật với vua cha về cái hạt
giống của mình. Nghe những lời mẹ nói, lòng Ling bỗng nhiên thắt lại, chàng
lặng lẽ mang chiếc chậu trống không đến cung điện.
Vừa đến nơi, chàng choáng ngợp khi rất nhiều chậu cây xinh đẹp với đủ
các hình dáng và kích cỡ đang tranh nhau khoe sắc rực rỡ. Trông thấy Ling đặt
chiếc chậu trống không xuống sàn, các hoàng tử đều cười ồ lên chế nhạo.
GV: Bùi Thị Ngọc

20


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

Rồi nhà vua bước vào cung điện, ông nhìn xung quanh một hồi rồi nói :
Các con yêu quí của ta, quả là những chậu cây xinh đẹp. Ngày hôm nay ta
sẽ chọn ra một hoàng đế xứng đáng nhất.
Bỗng nhiên, ánh mặt nhà vua dừng lại ở Ling - chàng hoàng tử bé nhỏ
đứng nép cuối phòng với chiếc chậu trống. Vua yêu cầu quân lính mời chàng lên
phía trước. Ling vô c ng hoảng sợ, chàng run run bước đi và nghĩ nhà vua có thể

sẽ giận dữ và chém đầu chàng vì không tuân lệnh.
Khi Ling bước lên phía trước, vua cha nói:
Hỡi các thần dân, ta tuyên bố hoàng đế mới của vương quốc là Ling.
Quá bất ngờ, Ling không thể tin đó là sự thật. Thậm chí chàng còn không
thể trồng được hạt giống thì làm sao có thể trở thành hoàng đế?
Trước sự ngạc nhiên của mọi người, nhà vua khẽ mỉm cười và nói:
Một năm trước ta đã cho các con mỗi người một hạt giống, và yêu cầu các con
mang cho ta xem thành quả của các con sau một năm. Nhưng tất cả các hạt giống ta
trao cho các con đều đã luộc chín nên không thể trồng được nữa. Tất cả các con, trừ
Ling, đều mang đến cho ta những chậu cây rực rỡ. Khi biết rằng hạt giống không nảy
mầm, các con đã thay thế hạt giống của ta bằng hạt giống khác. Ling là người duy
nhất dũng cảm và chân thực mang đến cho ta chiếc chậu với chính hạt giống ta trao.
Bởi vậy, Ling mới là người duy nhất xứng đáng với ngôi vua.
Từ câu chuyện chúng ta khai thác cho các em thấy được giá trị của sự trung thực
và những áp lực của nó? Từ đấy truyền tải cho các em nắm được các vấn đề sau:
h ng áp lực làm ch người ta thiếu trung thực và iểu hi n của nó:
Như vậy qua câu chuyện cho ta thấy giá trị cuả sự trung thực, nếu chúng ta
trung thực thì chúng ta sẽ gặt hái được những điều tốt đẹp trong cuộc sống,
nhưng trong thực tế không hẳn chúng ta có thể dễ dàng thực hiện sự trung thực
bỏi trung thực nó tạo cho chúng ta rất nhiều áp lực: Đó là sự ham chơi, đua đòi
bạn bè, cần phải có tiền? Rồi thì nói dối thầy cô để bao che cho những khuyết
điểm của mình, Rồi đôi khi là sự giúp đỡ bạn bè một cách m quáng bằng việc
nói rối để bao che cho bạn, nếu nói ra sự thật thì sợ bị mất đi tình cảm cá nhân
GV: Bùi Thị Ngọc

21


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

với bạn bè, rồi đưa chuyện về đời tư của người khác, d ng tư liệu về sự riêng tư
của người khác làm vũ khí công kích họ hoặc gây áp lực đối với họ. Với vỏ bọc
của trung thực để nói với ai đó về một sự thật làm họ đau khổ một cách phũ
phàng.vv….
Ở ngoài xã hội thì nhiều người đã thiếu trung thực để khỏi mất đi những
quyền lợi cá nhân, thậm trí là tham ô, thậm trí là nói dối thì họ sẽ được tiền tài,
địa vị xã hội vv .Chính vì vậy để bảo vệ những quyền lợi cá nhân đó thì người
ta tạo nên một “vỏ bọc” để tự bảo vệ mình bằng sự im lặng. Im lặng không nói
sự thật. Im lặng không nêu quan điểm của mình, như vậy nhờ lừa dối, họ tạo
được lớp vỏ hào nhoáng (được người khác thán phục, tôn trọng, có học vị
cao.v.v…). Với lớp vỏ đó thì họ có thể đạt được những nhu cầu của mình: Vị trí
trong xã hội và thậm trí là tiền tài và quyền lực.
Liệu họ có hài lòng không khi họ thừa biết lớp vỏ hào nhoáng đó đều do lừa
dối mà có? Cuộc sống của những con người dối trá đó liệu có thanh thản được
không? Và nếu đến một lúc nào đó sự thật bị phơi bầy thì mọi chuyện sẽ ra sao ?
V y các m phải làm gì?
Phải bước ra khỏi vỏ bọc của sự dối trá, dám chỉ ra sự thật, dám nói lên
chính kiến của mình, dám bảo vệ cái đúng, trung thực với lẽ phải, trung thực với
bản thân và với mọi người trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng có nghĩa là ta đang
gieo niềm tin trong lòng người khác và xứng đáng nhận được sự tin yêu.
Điều gì có thể giúp các m ch ng lại áp lực d thiếu trung thực :
Chống lại áp lực do trung thực bằng sự khéo léo.
Chống lại áp lực do thiếu trung thực bằng lòng tự trọng.
Điều gì

xảy ra khi trung thực?

Có thể vì thế các em phải đương đầu với khó khăn và mất đi một số quyền
lợi. Đó là một áp lực, nhưng các em sẽ nhận về lòng tin và sự tôn trọng của mọi
người . Nói thật đôi khi phải mất đi một số quyền lợi của mình, thậm trí có khi

mất đi cả tình bạn… Đó là một áp lực, nhưng đổi lại các em sẽ sống thanh thản,
không phải nơm nớp lo sợ về sự trả giá cho hành động lừa dối.

GV: Bùi Thị Ngọc

22


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

2.3.5. Tôn trọng
Thế nà là tôn trọng ?
Tỏ thái độ đánh giá cao và cho là không được vi phạm hoặc xúc phạm đến.
Tôn trọng trước hết là tự trọng – là biết rằng tự bản thân mình có giá trị.
Một phần của tự trọng là nhận biết những phẩm chất của chính mình.
Tôn trọng là biết lắng nghe người khác.
Tôn trọng là biết người khác cũng có giá trị như bản thân mình.
Khi chúng ta tôn trọng chính mình, thì dễ dàng để tôn trọng người khác.
Những ai biết tôn trọng sẽ nhận được sự tôn trọng. “Muốn được mọi người đối
xử với mình như thế nào thì hãy đối xử với mọi người như thế”.
Hãy biết rằng mỗi người đều có giá trị và khi thừa nhận giá trị của người
khác thì thế nào cũng chiếm được sự tôn trọng nơi người khác.
Tr ng nhà trường ự tôn trọng đư c thể hi n?:
Chấp nhận và tôn trọng những đặc điểm của người này khác với người kia
Thông cảm với hoàn cảnh riêng của bạn.
Không chế giễu khi bạn chưa thành công
Chia sẻ và giúp đỡ khi bạn gặp khó khăn
Nhường thuận lợi, tạo cơ hội cho bạn
Nếu bạn giỏi, thi ta phải công nhận bạn giỏi
Đoàn kết, thân ái……

2.3.6. Khiêm tốn
hiêm t n là gì?
Có ý thức và thái độ đúng mức trong việc đánh giá bản thân, không tự đề
cao, không kiêu căng, tự phụ.
Khiêm tốn là ăn ở, nói năng, làm việc một cách nhẹ nhàng và đơn giản và
có hiệu quả.
Khiêm tốn là khi bạn nhận biết khả năng của mình, nhưng không khoác lác
khoe khoang.
"Khiêm thụ ích, mãn chiêu tổn" (khiêm tốn thì được thêm cho, tự mãn thi
bị mất đi) ; câu danh ngôn này ít nhất cũng lưu truyền cho đến nay được hai
ngàn năm rồi. Đó là một chân lý, thích hợp cho mọi thời đại. Chân lý này đã nêu
GV: Bùi Thị Ngọc

23


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

ra cái lẽ thành công và thất bại của con người. Nhưng không phải mọi người ai
cũng đều nhận ra được bài học bổ ích từ sự khiêm tốn.
Kể cho các em nghe câu chuyện như sau:
Có một đại địa chủ, nhà rất giàu nhưng bao nhiêu đời đều không có văn
hóa. Một năm nọ, tên địa chủ rước một ông thầy đến dạy con học viết chữ. Viết
một nét ngang, ông thầy bảo chữ này đọc là "Nhất", viết hai nét ngang, ông thầy
bảo đây là "Nhị", viết ba nét ngang, lại bảo đây là "Tam". Thằng bé học xong ba
chữ ấy liền lập tức tỏ vẽ dương dương tự đắc, vứt bút chạy đến chỗ cha nó nói :
" Con biết rồi, con biết rồi, không cần làm phiền thầy nữa, uổng phí tiền học
lắm, cho thầy nghỉ dạy đi " Cha nó nghe nói rất mừng, liền theo lời con mà cho
ông thầy thôi dạy.
Một thời gian sau, tên địa chủ định mời một người bà con tên họ Vạn đến

uống rượu, từ sáng sớm đã gọi thằng con dậy, bảo viết một tấm thiệp mời.
Nhưng hơn nửa ngày trời nó vẫn chưa viết xong, tên địa chủ đến giục nó, thằng
con phàn nàn : "Họ của người ta nhiều như thế, tại sao không lấy họ gì lại lấy
họ Vạn nhỉ ! Từ sáng sớm tới giờ, con mới viết xong được năm trăm vạch !"
Qua câu chuyện chúng ta thấy hiện nay có một số người giống như con của
tên địa chủ kia vậy, mới học được một tí, thậm chí chưa sờ được tới nguyên tắc,
mà đã cho rằng mình tài giỏi lắm rồi. Trái lại có những người học được nhiều
rồi, có khả năng thật sự, mà lại rất khiêm tốn. Thường là thế này : càng là người
không có khả năng thì càng tự mãn, càng là người có khả năng thì càng khiêm
tốn. Câu chuyện "Từ Tam đến vạn" trên đã cho ta thấy một tai hại của sự không
khiêm tốn
Giáo viên tiếp tục kể cho các em nghe:
Chu Công thuộc triều đại nhà Chu (1122–256 trước Công Nguyên) người
được xem như một trong những bậc trị quốc đạo đức nhất của lịch sử Trung
Hoa. Ông đã nới với con trai của mình: “Có một phương pháp, nếu khiêm tốn
trong mọi việc làm và mọi đối xử thì giữ được thiên hạ; khiêm tốn tới mức trung
bình thì giữ được quốc gia; lòng khiêm tốn ít thì chỉ giữ được bản thân” Đạo
Trời có hu diệt điều gì cũng để lại sự khiêm tốn ích lợi, đất có biến đổi bao
nhiêu cũng lưu lại tính khiêm tốn; qu thần, con người tất cả đều không thích kẻ
kiêu căng, mà lại ưa chuộng người khiêm tốn. Con nhất định phải ghi nhớ kỹ
GV: Bùi Thị Ngọc

24


Giáo dục giá trị sống cho học sinh trường THPT Trưng Vương

những điều này! Không vì được thụ phong nước Lỗ mà coi thường nhân
sĩ!”.Chu Công còn nói thêm với con trai: “Người quân tử mà hành vi đạo đức thì
nghĩa là sức mạnh như trâu, nhưng họ không bao giờ đấu với trâu để chứng tỏ

sức của ai mạnh; có nghĩa là nhanh như ngựa nhưng không bao giờ chạy đua với
ngựa để chứng tỏ ai nhanh; có nghĩa là trí tuệ như bậc học sĩ cao nhưng họ sẽ
không tranh đấu với người để chứng tỏ trí tuệ của ai cao thâm.”
Bill Gates: Bill Gates trong buổi nói chuyện, giao lưu với sinh viên Việt
Nam ngày 22/4/2006 tại trường ĐH Bách khoa HN đã nói: 13 tuổi tôi tiếp xúc
với máy tính, khi đó tôi không ước muốn kiếm được bao nhiêu tiền bạc và lập ra
công ty vĩ đại từng nào, chỉ ước muốn là làm sao để cho máy tính trở thành công
cụ hoàn mỹ. Đó là ước mơ của tôi, suốt đời tôi theo đuổi:"Thµnh c«ng lµ
s¸ng t¹o ra c¸i míi, mang l¹i nh÷ng thay ®æi tÝch cùc
cho thÕ giíi nµy.''
ói tóm lại qua nh ng c u chuy n trên ta thấy điều gì? Đó chính là sự
thực hành “Đức khiêm tốn” ở trong các em nó sẽ mang đến rất nhiều lợi ích: đối
xử với người khác với lòng khiêm tốn, cung kính thì càng được người ta kính
trọng hơn. Người khiêm tốn, nhún nhường, không tự cao tự đại thì càng được
người ta tôn kính hơn. Người khiêm tốn, không kiêu ngạo, cuồng vọng thường
đạt được thắng lợi. Người khiêm tốn, không khoe khoang sẽ nêu cao tấm gương
tốt lành. Người khiêm tốn sẽ càng mở rộng kiến thức. Người thời nay cũng sẽ
nhận nhiều ích lợi nếu thực hành đức hạnh khiêm nhường trong lúc làm việc và
đối đãi với người khác hoặc khi học hỏi những điều mới lạ. Một người khiêm
tốn tìm được niềm vui khi lắng nghe người khác. Khiêm tốn làm cho một người
trở nên vĩ đại trong trái tim của nhiều người. Khiêm tốn tạo nên một trí óc cởi
mở. Bằng khiêm tốn bạn có thể nhận ra sức mạnh của bản thân và khả năng của
người khác. Khiêm tốn làm cho một con người trở nên tuyệt vời trong trái tim
người khác.
2.3.7. Hợp tác
p tác là gì?
C ng chung sức giúp đỡ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào
đó, nhằm một mục đích chung.
GV: Bùi Thị Ngọc

25