Niền tin chính trị của sinh viên việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


NGUYỄN QUANG HÙNG


NIỀM TIN CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
VIỆT NAM HIỆN NAY

Chuyên ngành: Chính trị học


Mã số: 62 31 20 01

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC



Hà Nội – 2016
Công trình khoa học được hoàn thành tại:


Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn
Đại học Quốc gia Hà Nội

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS Nguyễn Văn Vĩnh

Giới thiệu 1……………………………………………


Giới thiệu 2……………………………………………


Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận án cấp cơ sở
họp tại Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn.
Vào hồi:…..giờ, ngày…..tháng…..năm 2016



Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Niềm tin thuộc phạm trù đời sống tinh thần, có vai trò quan trọng trong
đời sống tinh thần xã hội và tác động mạnh mẽ đến hoạt động của con người, nó
là động lực thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ xã hội. Niềm tin tồn tại dưới nhiều
hình thức hoạt động tinh thần của con người, phản ánh hiện thực cuộc sống sinh
tồn của con người và loài người. Không có niềm tin, con người sẽ rơi vào trạng
thái sống và hoạt động không có định hướng, bi quan, dao động, không phát huy
được khả năng chủ động sáng tạo của mình.
Giới sinh viên là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù, hình thành và
phát triển trong một giai đọan chuyển tiếp cực kỳ quan trọng của quá trình xã hội

hóa thanh niên. Đây là nhóm tri thức trẻ đầy tiềm năng và triển vọng trong công
cuộc đổi mới và xây dựng đất nước. Trong điều kiện kinh tế thị trường, mở cửa,
giao lưu quốc tế, rất nhiều ảnh hưởng cả tích cực và tiêu cực hàng ngày hàng giờ
tác động đến sinh viên - một lớp người rất nhạy cảm với cái mới. Đại bộ phận
sinh viên đã năng động sáng tạo tiếp nhận cái mới tích cực, có bản lĩnh chính trị
vững vàng, lòng yêu nước nồng nàn, ý thức tự tôn dân tộc, có đạo đức, có lối
sống, nếp sống cao đẹp, có hoài bão, có sức “đề kháng” trước các âm mưu thủ
đoạn của các thế lực thù địch, trước tiêu cực và tệ nạn xã hội, đã góp phần đáng
kể vào công cuộc đổi mới đất nước. Tuy nhiên, trong những năm qua, do tác
động mạnh mẽ của tình hình thế giới và trong nước, đặc biệt là mặt trái của nền
kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, một bộ phận sinh viên tỏ ra dao động, mất
phương hướng phấn đấu, xa rời lý tưởng cao đẹp, suy giảm tình cảm cách mạng
do niềm tin chính trị của họ bị giảm sút. Một số sinh viên ít quan tâm đến tình
hình chính trị, truyền thống cách mạng, giảm sút niềm tin vào thắng lợi của
CNXH, thiếu niềm tin đối với Đảng, với chế độ XHCN; chạy theo lợi ích cá
nhân, không quan tâm đến lợi ích tập thể, thiếu tinh thần trách nhiệm trong xây
dựng tổ chức, trong tham gia các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng… Từ đó
dẫn đến mơ hồ, lệch lạc trong tư tưởng, lối sống, bị lôi kéo, mua chuộc, vi phạm
pháp luật Nhà nước, ảnh hưởng đến truyền thống tốt đẹp của tuổi trẻ Việ Nam,

1


phẩm chất đạo đức của người sinh viên dưới mái trường XHCN; không ít sinh
viên còn mang tính thụ động, ít sáng tạo, có lối sống thực dụng, ích kỷ, vì tiền,
suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, thiếu trách nhiệm với bản thân, gia đình
và xã hội, sống khép mình ít chú ý đến tập thể, nhận thức về xã hội và chính trị
hạn chế, mơ hồ về lý tưởng cách mạng, không có ý chí phấn đấu, sống ỷ lại,
trông chờ vào sự may mắn…trong đời sống hằng ngày, coi thường giá trị nhân
văn, kỷ cương đạo lý, mắc nhiều tệ nạn như: cờ bạc, lô đề, mê tín dị đoan, ma

túy… Những tồn tại đó, không chỉ ảnh hưởng lớn tới việc thực hiện mục tiêu,
yêu cầu giáo dục đào tạo chất lượng nguồn nhân lực cho nước nhà mà còn là cơ
hội để các thế lực thù địch lợi dụng lôi kéo, kích động sinh viên chống phá Đảng,
Nhà nước ta, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội và hình
ảnh người sinh viên Việt Nam trong thời đại mới.
Qua 30 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam,
cách mạng nước ta đã giành được những thành tựu quan trọng và có ý nghĩa lịch
sử, từng bước đưa đất nước ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Tuy vậy, chúng ta
cũng phải đối mặt với những thách thức, nguy cơ, nhất là những nguy cơ do chủ
quan của chúng ta gây ra như: Các tệ nạn xã hội; tệ quan liêu, tham nhũng và sự
thoái hoá về phẩm chất đạo đức của một số cán bộ, đảng viên… Để vượt qua
được thách thức, nắm bắt được thời cơ, phát huy được sức mạnh đại đoàn kết
của cả cộng đồng dân tộc nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, chúng ta
cần phải không ngừng xây dựng và củng cố niềm tin chính trị cho nhân dân nói
chung, thế hệ trẻ nói riêng đặc biệt là giới sinh viên vào mục tiêu cách mạng, vào
lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, vào sự lãnh đạo của Đảng.
Với ý nghĩa đó, việc nghiên cứu“Niềm tin chính trị của sinh viên Việt
Nam hiện nay” trong khuôn khổ của luận án tiến sĩ chính trị học, là việc làm có ý
nghĩa thiết thực cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn. Vì vậy, tác giả chọn vấn đề này
làm đề tài luận án tiến sĩ chính trị học của mình nhằm đề xuất phương hướng,
giải pháp góp phần củng cố và nâng cao niềm tin chính trị cho sinh viên Việt
Nam hiện nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

2


2.1 Mục đích nghiên cứu.
- Luận giải và làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng của niềm tin chính trị
của sinh viên Việt Nam hiện nay, từ đó đề xuất phương hướng và các số giải pháp

nhằm củng cố và nâng cao niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay.
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Xây dựng khung lý thuyết của đề tài bao gồm các khái niệm, cơ chế hình
thành, cấu trúc, đặc điểm và chức năng niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam.
- Phân tích thực trạng niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam trong
thời kỳ đổi mới; làm sáng tỏ các nhân tố tác động đến niềm tin chính trị của sinh
viên, những vấn đề đặt ra và xu hướng biến đổi về niềm tin chính trị của sinh
viên nước ta hiện nay.
- Đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu có tính khả thi nhằm
nhằm củng cố và nâng cao niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu về lý luận và
thực trạng niềm tin chính trị của sinh viên ở nước ta thời kỳ đổi mới.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi không gian và lĩnh vực khảo sát: Tác giả nghiên cứu thông qua
công cụ khảo sát bảng hỏi tại 09 trường Cao đẳng, Đại học của một số lĩnh vực
ngành nghề trên toàn quốc về niềm tin chính trị của sinh viên hiện nay. Do tác giả
chưa có điều kiện đi sâu tìm hiểu đội ngũ sinh viên đang du học nước ngoài sẽ
không được đề cập đến trong luận án này.
Phạm vi thời gian nghiên cứu luận án: Nghiên cứu từ năm 1986 đến
nay (thời kỳ đổi mới).
4. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu luận án
4.1. Phương pháp tiếp cận.
- Đây là đề tài có mã ngành chính trị học nên hướng tiếp cận khoa học
chính trị được coi là hướng chính của luận án này. Ngoài ra, tác giả cũng sử
dụng hướng tiếp cận liên ngành, xem xét đối tượng từ góc độ của triết học, sử

3

học, văn hóa học, giáo dục học, xã hội học, tâm lý học… nhằm đạt được nhiều
thông tin chuyên sâu và đa chiều hơn về vấn đề nghiên cứu.
- Luận án được thực hiện trên cơ sở lí luận, phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin (chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử),
tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về chính
trị, văn hoá chính trị, con người chính trị, về công tác sinh viên.
4.2. Phương pháp nghiên cứu.
- Dựa trên các dữ liệu văn bản, dữ liệu phỏng vấn, dữ liệu nghe nhìn đã
thu thập được, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu của chính
trị học như: lôgíc với lịch sử, đi từ trừu tượng đến cụ thể, phân tích với tổng hợp,
diễn giải với qui nạp, phương pháp tổng kết kinh nghiệm, điều tra xã hội học…
Gắn lý luận với thực tiễn. Phương pháp định tính (chọn mẫu, mô tả, diễn giải,
nghiên cứu trường hợp điển hình…), phương pháp định lượng (thống kê, đo
lường, lượng hóa, …). Các phương pháp trên có thể được sử dụng riêng biệt
hoặc kết hợp với nhau để phù hợp với yêu cầu của từng nội dung trong luận án.
- Luận án tiến hành tổ chức khảo sát một số trường đại học, cao đẳng
trên địa bàn thành phố thuộc các tỉnh đại diện các vùng miền, trong đó, miền
Bắc là 4 trường, miền Trung - Tây nguyên 1 trường và miền Nam 2
trường. Tổng số sinh viên được lựa chọn khảo sát là 804 người, hiện đang
học tập ở 07 trường đại học, cao đẳng đại diện cho 4 nhóm ngành sau:
khoa học tự nhiên, công nghệ kỹ thuật, khoa học xã hội và nhân văn; văn
hóa nghệ thuật, đồng thời làm rõ những đặc điểm nhân khẩu của đối tượng
khảo sát. Đề tài tập trung phân tích những biểu hiện của niềm tin chính trị của sinh
viên trong cấu trúc hoạt động tinh thần của sinh viên như: suy nghĩ và quan niệm về
niềm tin chính trị của sinh viên hiện nay; ý nghĩa của niềm tin chính trị đối với cuộc
sống; những sai lệch về niềm tin phi chính trị và hậu quả đối với cuộc sống…. Đề tài
phân tích niềm tin chính trị của sinh viên trong lối sống và hoạt động thực tiễn thể
hiện ở nhận thức, cảm xúc, tính cảm, sự tự tin vào bản thân; trong mối quan hệ ứng
xử với mọi người; trong hoạt động học tập, lao động và sinh hoạt, trong đời sống

4


sinh hoạt chính trị, tư tưởng hệ giá trị của đời sống xã hội; quan điểm về chính trị, về
sự lãnh đạo của Đảng, về công cuộc đổi mới đất nước,v.v…
Trên cơ sở phân tích số liệu khảo sát, đề tài khái quát vai trò của các
nhân tố tác động đến niềm tin chính trị của sinh viên như: bối cảnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường: cá nhân, gia đình, nhà trường
và đoàn thể, bạn bè và các phương tiện truyền thông đại chúng, v.v… Từ đó đưa
ra những giải pháp có ý nghĩa nhằm định hướng, củng cố và nâng cao niềm tin
chính trị cho sinh viên.
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận, phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin (chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử),
tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về chính
trị, văn hoá chính trị, con người chính trị, các chính sách của Nhà nước về công
tác sinh viên.
5. Đóng góp của luận án
5.1. Đóng góp về lý luận: Xây dựng và áp dụng một khung lý thuyết
tương đối hoàn chỉnh về niềm tin chính trị với tư cách là một nhân tố cấu thành
của văn hoá chính trị để luận giải và làm rõ niềm tin chính trị của sinh viên hiện
nay trong sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước; Trên nền tảng đó, cung cấp
một cách tiếp cận mới trong việc tìm hiểu, nghiên cứu niềm tin chính trị của sinh
viê Việt Nam nói riêng, niềm tin chính trị nói chung.
5.2. Đóng góp về thực tiễn: Phân tích, đánh giá một cách chân thực về
thực trạng niềm tin chính trị của sinh viên ở nước ta thời kỳ đổi mới trong khoảng thời
gian từ 1986 đến nay. Đồng thời rút ra những mặt mạnh - yếu và nguyên nhân của
nó làm cơ sở cho việc đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm củng cố và nâng cao
niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận

và thực tiễn về niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay nhằm đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta trong giai đoạn mới. Bên cạnh đó
luận án còn có thể dùng làm tài liệu nghiên cứu học tập những vấn đề liên quan

5


đến chính trị học, nâng cao nhận thức xã hội về chính trị, văn hoá chính trị và
công tác giáo dục sinh viên.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tham khảo và Phụ lục, nội
dung luận án được kết cấu thành 4 chương, 16 tiết.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Các công trình nghiên cứu về vấn đề niềm tin và
niềm tin chính trị
Từ thời Cổ đại, trước Socrate, các triết gia Hy Lạp hầu như chỉ chuyên
nghiên cứu về những vấn đề tự nhiên, nguồn gốc của vạn vật vũ trụ mà quan
tâm chưa nhiều đến cuộc sống xã hội loài người cũng như những vấn đề về
chính trị xã hội. Từ Socrate trở về sau, nền triết học Hy Lạp mới thực sự
nghiên cứu về loài người trong đó có những vấn đề về chính trị xã hội. Bắt đầu
từ ông, đề tài con người trở thành một trong những chủ đề trong tâm của triết
học phương Tây.
Tuy không chuyên bàn về vấn đề niềm tin nhưng học thuyết của Mác là
học thuyết xã hội nên con người được coi là vấn đề trung tâm trong nghiên cứu
của Mác. Tư tưởng của Mác về con người được bàn đến một cách đầy đủ với tư
cách là một nhân cách là con người có ý thức. Trong Bản thảo Kinh tế - Triết
học năm 1844, Mác cho rằng con người với tư cách là nhân cách là một chỉnh
thể. Mác xem xét con người không phải là một chức năng riêng rẽ mà phải xét

nó trong một chỉnh thể với tư cách là một nhân cách; Trong tác phẩm Biện
chứng của tự nhiên, Ph.Ăngghen đã cho rằng con người sẽ không có chỗ dựa
nếu không có niềm tin khoa học, nhằm cởi trói cho khoa học phát triển khắc
phục mặt tiêu cực của niềm tin tôn giáo; Trong bài Tri thức khoa học và tôn
giáo trước thềm thế kỷ XXI, (tác giả: Lep Nicôlaevich Mitơrôkhin), cho rằng,
khoa học và công nghệ thế giới phát triển mạnh mẽ, trình độ dân trí nâng lên,
cuộc sống của con người được cải thiện, nhiều vấn đề của chính con người,

6


của vũ trụ đang được khoa học tập trung nghiên cứu, lý giải và đang hé mở
nhiều lời giải đáp có tính thuyết phục cho niềm tin khoa học; Trong tác phẩm
Tốc độ của niềm tin, hai tác giả Stephen M.R. Covey, Rebbecca R. Merrill đã
nghiên cứu sâu vấn đề niềm tin đến tận cội nguồn của nó và đưa ra nhiều giải
pháp để xây dựng niềm tin lâu dài trong các mối quan hệ cá nhân và công việc
nhằm đạt được sự thành công và thịnh vượng bền vững trong mọi mặt của
cuộc sống…
Bàn về niềm tin chính trị, trong bài Mấy suy nghĩ về sức mạnh của
niềm tin chính trị trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tác giả Trần
Trọng Quế cho rằng niềm tin chính trị là một yếu tố quan trọng trong hoạt
động chính trị. Niềm tin chính trị được hình thành và củng cố trên cơ sở tri
thức khoa học. Nhận thức khoa học càng sâu sắc thì niềm tin chính trị
càng vững chắc, từ đó biến thành tình cảm, đạo đức và lý tưởng chính trị, rồi
tiếp tục chuyển thành hành động chính trị trong thực tiễn để đạt tới mục đích
chính trị; trong bài Lòng tin của dân - thước đo uy tín và sức mạnh của
Đảng. Theo tác giả, chính nhờ có lòng tin cách mạng đó mà Đảng ta trở nên vĩ
đại, dẫn dắt cách mạng Việt Nam giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác;
Trong cuốn sách Niềm tin và xây dựng niềm tin khoa học. Đây là một công
trình nghiên cứu có nhiều đóng góp về mặt khoa học, chất lượng. Với cách tiếp

cận dưới góc độ triết học, tác giả đã phân tích, làm rõ niềm tin khoa học, niềm
tin tôn giáo, niềm tin đúng đắn, niềm tin sai lầm và vị trí, vai trò, tác động của
chúng trong đời sống xã hội.
Từ các tài liệu nghiên cứu cho thấy các tác giả trong và ngoài nước tuy
không chuyên bàn về vấn đề niềm tin nhưng vấn đề niềm tin đã được đề cập
và đánh giá vai trò, sự tác động mạnh mẽ của niềm tin tới hoạt động con
người, đặc biệt là niềm tin khoa học có thể tạo ra động lực thúc đẩy tiến bộ xã
hội và là một trong những nội dung cơ bản để có phong trào cách mạng.
1.2. Các công trình nghiên cứu về sinh viên và sinh viên Việt Nam.
Trên cơ sở kế thừa và phát triển những tư tưởng của C.Mác và Ph.
Ăngghen về vai trò của thanh niên, V.I.Lênin đã tập trung nghiên cứu thanh

7


niên sinh viên như một bộ phận hợp thành trực tiếp của tầng lớp trí thức - tầng
lớp mang đặc trưng của nhiều giai cấp. Những tư tưởng của V.I. Lê-nin về
giáo dục đạo đức cho thanh niên đã tạo nên một lực lượng thế hệ trẻ hùng hậu
và là cánh tay phải đắc lực của đảng Cộng sản.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình
đã rất chú ý đến thế hệ trẻ và đề cao vai trò của thế hệ trẻ. Người cho rằng:
"Thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc" ," “Thanh niên là người
chủ tương lai của nước nhà. Theo Người, thanh niên, sinh viên là lực lượng
đông đảo, có tri thức, có sức khoẻ, có khả năng tiếp thu khoa học công nghệ
tiên tiến một cách nhanh chóng sẽ là lực lượng xung kích trong đấu tranh cách
mạng, đi đầu trong công cuộc đấu tranh chống nghèo nàn, lạc hậu, hăng hái xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trên nhiều góc độ tiếp cận và nghiên cứu sâu sắc về tư tưởng Hồ Chí
Minh với thế hệ trẻ Việt Nam, nhiều học giả đã phân tích, đánh giá ở nhiều
góc độ một cách sâu sắc và khá đầy đủ, có thể kể đến một số công trình

nghiên cứu như: Chủ tịch Hồ Chí Minh với thế hệ trẻ Việt Nam của GS.TS
Nguyễn Duy Quý, in trong Hồ Chí Minh anh hùng giải phóng dân tộc, danh
nhân văn hoá, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1990; Tư tưởng Hồ Chí Minh
về giáo dục thanh niên của PGS.TS Lê Văn Tích và TS. Nguyễn Minh Đức in
trong Tạp chí Lịch sử Đảng số 3-1999; Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng
thế hệ cách mạng cho đời sau của Vũ Trọng Kim, in trong Tư tưởng Hồ Chí
Minh và cách mạng Việt Nam.v.v..
Trong bài Để thanh niên sống có lý tưởng cách mạng, Theo Tiền phong
Online, thứ 3, số ra ngày 25-3-2008. Với con số khảo sát của Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh năm 2006 và một số ý kiến của các nhà khoa học đánh giá nhằm
giáo dục lý tưởng cho thanh niên từ những bài học, tấm gương giản dị nhất...
Trong công trình nghiên cứu về Một số nét tâm lý đặc trưng về định
hướng giá trị của thanh niên hiện nay. Từ kết quả nghiên cứu trên 1700 đối
tượng thanh niên thuộc ba khu vực Bắc, Trung, Nam Việt Nam, tác giả nêu 3
vấn đề: 1.Giá trị trong cuộc sống hàng ngày: 2. Giá trị xã hội ; 3.Giá trị đối

8


với cuộc sống; Trong công trình nghiên cứu về Định hướng giá trị của thanh
niên sinh viên hiện nay, tác giả đã tập trung phân tích sự biến đổi thang giá trị
đạo đức trong xã hội ta nói chung những năm gần đây dưới tác động của điều
kiện kinh tế thị trường, nhất là xu thế hội nhập và toàn cầu hoá, …
Xác định rõ tầm quan trọng của thanh niên trên các lĩnh vực của đời
sống xã hội, bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ
trương, chính sách, chiến lược phát triển, giáo dục, rèn luyện thanh niên
toàn diện, tạo môi trường thuận lợi để họ được học tập, làm việc, cống hiến
và hưởng thụ…
1.3. Các công trình nghiên cứu về niềm tin chính trị của sinh viên. Ở
nước ta, cho đến nay, chưa có một công trình khoa học chuyên khảo nào

nghiên cứu trực tiếp đến đề tài niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam.
Trong các bài viết, đề tài, công trình nghiên cứu đã được công bố, có thể tìm
hiểu niềm tin chính trị qua các công trình nghiên cứu tiểu biểu sau:
Xây dựng niềm tin cộng sản của thanh niên hiện nay, tác giả Hoàng Chí
Bảo; Góp phần nâng cao niềm tin chính trị cho học sinh - sinh viên trường
Cao đẳng Thương Mại, tác giả Hồ Công Huân; Bồi dưỡng niềm tin xã hội
chủ nghĩa cho thanh niên, tác giả Nguyễn Văn Vinh; Thanh niên và niềm
tin thế hệ, tác giả Phạm Hồng Tung…
1.4. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu của luận án
Trên cơ sở tiến hành tìm hiểu các công trình nghiên cứu đã được công bố
và các bước tổng quan mức độ thành công, hạn chế của các công trình nghiên
cứu có liên quan, chúng tôi đã thu nhận được những gợi mở khoa học ở các
giác độ và cấp độ khác nhau về định hướng nghiên cứu đề tài. Theo đó, đề tài
của chúng tôi sẽ kế thừa các nội dung khoa học như sau:
1. Những quan điểm của các tác giả về khái niệm, vai trò, vị trí của niềm
tin nói chung, niềm tin chính trị của thanh niên, sinh viên nói riêng cũng như
các bài học kinh nghiệm, phương hướng và giải pháp để xây dựng và củng cố
và tăng cường niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam trong sự nghiệp xây
dựng và phát triển đất nước.

9


2. Coi trọng giáo dục chính trị, lòng yêu nước, truyền thống cách mạng và
bản sắc văn hóa dân tộc cho thanh niên sinh viên, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức
cho thanh niên sinh viên hiểu rõ tình hình đất nước để nâng cao trách nhiệm với
đất nước, với cộng đồng xã hội và gia đình.
3. Những vấn đề lý luận về thế giới quan, nhân sinh quan, về nhân cách, về
giáo dục đạo đức cách mạng, lý tưởng XHCN...; Vấn đề giáo dục thanh niên
sinh viên được tiếp cận với tư cách là hệ các giá trị xã hội, vì mục tiêu độc lập dân

tộc và CNXH, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
4. Những phân tích khoa học, khách quan về niềm tin chính trị của quần
chúng nhân dân trong đấu tranh, bảo vệ và xây dựng đất nước. Khẳng định sức
mạnh của quần chúng nhân dân khi có niềm tin sâu sắc vào sự lãnh đạo của
Đảng vào sự nghiệp đổi mới đất nước trong 30 năm qua.
5. Coi trọng việc xây dựng và nâng cao văn hoá chính trị và coi như là một
nội dung quan trọng trong các vấn đề của đời sống chính trị - xã hội. Đưa ra và
giải quyết các khía cạnh khác nhau về vấn đề văn hoá.
6. Những khảo cứu về thực trạng sinh viên Việt Nam thời kỳ đổi mới
thông qua các giác độ về giá trị, lối sống; nhận thức chính trị; đạo đức, lý
tưởng cách mạng.v.v.. và những vấn đề đặt ra nhằm dự báo xu hướng phát
triển của sinh viên trong tương lai.
Từ các tổng hợp và phân tích trên cho thấy khoảng trống trong các công
trình nghiên cứu tập trung ở sự khuyết thiếu một công trình có tính hệ thống và
chuyên sâu về niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay. Với tư cách
không chỉ là một trong những yếu tố tinh thần to lớn, tạo nên động lực cho sự
tiến bộ xã hội, nhất là trong giai đoạn đổi mới đất nước hiện nay mà còn đòi
hỏi với tư cách là một nội dung, một đối tượng mà chính trị học có trách nhiệm
giải quyết, luận án này nhằm làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về niềm
tin chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay và luận giải cơ sở khoa học của
những đánh giá, nhận định của Đảng ta về niềm tin chính trị của sinh viên
nước ta trong giai đoạn hiện nay; mặt khác đánh giá thực trạng niềm tin chính
trị của sinh viên Việt Nam, bước đầu đề xuất những phương hướng và giải

10


pháp chủ yếu góp phần vào việc xây dựng và củng cố, nâng cao niềm tin chính
trị của sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Chương 2

NIỀM TIN CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN - KHÁI NIỆM,
CƠ CHẾ HÌNH THÀNH, CẤU TRÚC, ĐẶC ĐIỂM VÀ CHỨC NĂNG
2.1. Khái niệm niềm tin chính trị của sinh viên
2.1.1 Khái niệm niềm tin. “Niềm tin, là sự định hướng giá trị được xác
định vững chắc trong sự hòa quyện gữa nhận thức, tình cảm, ý chí của con
người và chi phối, thúc đẩy chủ thể hành động phù hợp với những định hướng,
giá trị đã được xác định, luôn hướng con người tìm đến các giá trị chân - thiện
- mỹ để tạo dựng nhân cách con người. Niềm tin là sự thừa nhận tính chân lý
về hiện tượng, sự vật, quá trình mà không cần chứng minh. Niềm tin được
hình thành trên kinh nghiệm thực tiễn, tri thức khoa học, lập trường triết học
duy vật biện chứng và tình cảm tích cực được gọi là niềm tin khoa học ( phi
tôn giáo), hoàn toàn đối lập với niềm tin các tín điều tôn giáo. Niềm tin khoa
học trở thành động lực tinh thần mạnh mẽ thúc đẩy tính tích cực thực tiễn của
con người, góp phần xây dựng xã hội phát triển”.
2.1.2. Khái niệm chính trị. “Chính trị (Politics) là toàn bộ những hoạt
động có liên quan đến những quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc và
tầng lớp xã hội, mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử
dụng quyền lực của Nhà nước, sự xác định hình thức tổ chức, nhiệm vụ nội
dung hoạt động của Nhà nước. Bất kỳ vấn đề chính trị nào cũng liên quan đến
quyền lợi và quyền lực của giai cấp, Nhà nước, nhân dân và ngược lại”.
2.1.3. Khái niệm niềm tin chính trị
“Niềm tin chính trị là sự định hướng giá trị được xác định vững chắc trong
tư tưởng, nhận thức và chi phối hành động của cá nhân trong cuộc sống vì sự
phát triển và tiến bộ con người, luôn hướng con người tìm đến các giá trị chân
- thiện - mỹ để tạo dựng nhân cách. Niềm tin chính trị được hình thành trên
kinh nghiệm thực tiễn, tri thức khoa học chính trị, lập trường triết học duy vật
biện chứng và trong mối quan hệ xã hội. Niềm tin chính trị tạo động lực tinh

11

thần mạnh mẽ thúc đẩy tính tích cực thực tiễn của con người, góp phần xây
dựng xã hội phát triển”.
2.1.4. Khái niệm sinh viên Việt Nam
2.1.4.1. Đặc điểm sinh viên Việt Nam
- Tâm sinh lý lứa tuổi: Sinh viên hay còn gọi là "thanh niên sinh viên", là
thuật ngữ dùng để chỉ những người đang học tập tại các trường Đại học và Cao
đẳng. Độ tuổi trung bình từ 18 đến 25.
- Sinh viên - tầng lớp xã hội đặc thù: Nói sinh viên là một tầng lớp xã hội
đặc thù, bởi đây là một bộ phận tương lai của tầng lớp trí thức, là những người
có vị trí chuyển tiếp chuẩn bị cho một đội ngũ trí thức có trình độ cao trong xã
hội. Là những người trẻ tuổi có sức khoẻ, có học thức, năng động, sáng tạo,
nhạy bén với cái mới, có ý chí vươn lên trong học tập, cuộc sống, là chủ nhân
tương lai của đất nước nên sinh viên được cả xã hội quan tâm chăm sóc.
2.1.4.2. Vị trí, vai trò của sinh viên Việt Nam hiện nay. Đảng ta khẳng
định: Vấn đề thanh niên phải đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy
nhân tố và nguồn lực con người… Sự nghiệp đổi mới có thành công hay
không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế
giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội
chủ nghĩa hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc
bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên.
2.1.4.2. Khái niệm sinh viên Việt Nam.
“Sinh viên là những người đang theo học ở các trường đại học, cao đẳng
thuộc lớp thanh niên có độ tuổi từ 18 đến 25, hoạt động chính của họ là học tập
để tiếp thu kiến thức, kỹ năng chuyên môn nhằm chuẩn bị cho hoạt động nghề
nghiệp sau khi ra trường”.
2.1.5. Khái niệm niềm tin chính trị của sinh viên Việt
Nam hiện nay.
2.1.5.1. Đặc điểm sinh viên Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Sinh viên Việt
Nam hiện nay đang sống, học tập và rèn luyện trong bối cảnh nước ta đang tiến

hành công cuộc đổi mới. Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ với

12