Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện vũ thư, tỉnh thái bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

VŨ MINH QUYẾT

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
HUYỆN VŨ THƢ, TỈNH THÁI BÌNH
THEO ĐỊNH HƢỚNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
------------------------

VŨ MINH QUYẾT

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
HUYỆN VŨ THƢ, TỈNH THÁI BÌNH
THEO ĐỊNH HƢỚNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Thúy Hằng

HÀ NỘI – 2015

ii


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Lãnh đạo trường Đại học Giáo
dục – Đại học Quốc gia Hà Nội; lãnh đạo, giảng viên các Phòng, Khoa của
trường Đại học Giáo dục; các giảng viên, các nhà khoa học đã tham gia quản lý,
trực tiếp giảng dạy, tạo điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu .
Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Đỗ Thị Thúy Hằng,
người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình giúp đỡ tác giả trong thời gian nghiên cứu,
thực hiện và hoàn thiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT; lãnh đạo,
giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã nhiệt
tình cung cấp tư liệu, cung cấp thông tin và góp ý cho tác giả để hoàn thành luận
văn.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng trong học tập và nghiên cứu, nhưng do
điều kiện về thời gian và hạn chế về năng lực, chắc chắn bản Luận văn không
tránh khỏi thiếu sót. Kính mong mong nhận được sự thông cảm, những góp ý của
các thầy cô, các chuyên gia, bạn bè và đồng nghiệp để bản Luận văn được hoàn
thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn

Vũ Minh Quyết

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học, độc
lập của riêng tôi không trùng lặp với bất kì kết quả nghiên cứu nào đã có. Số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Tôi cũng xin cam đoan
các kết quả trích dẫn trong luận văn là chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.
Hà Nội,, tháng 01 năm 2016
Tác giả luận văn

Vũ Minh Quyết

ii


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CBGV

Cán bộ giáo viên

CNH - HĐH

Công nghiệp hoá, hiện đại hoá

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐH

Đại học

NQ/HU

Nghị quyết Huyện ủy

GĐ

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDTX- HN

Giáo dục thường xuyên, hướng nghiệp

GV

Giáo viên

GVTH

Giáo viên tiểu học

HĐND

Hội đồng nhân dân

HS

Học sinh

HT

Hiệu trưởng

KT-XH

Kinh tế - xã hội

KTTH-DN

Kỹ thuật tổng hợp, dạy nghề

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

SL

Số lượng

TB

Trung bình

TH

Tiểu học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

THSP

Trung học sư phạm

TW

Trung ương

UBND

Uỷ ban nhân dân



Giá trị trung bình

%

Tỷ lệ phần trăm
iii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ............................................................................................................. i
Danh mu ̣c chữ viế t tắ t .......................................................................................... ii
Mục lục ................................................................................................................ iii
Danh mu ̣c bảng.................................................................................................... vii
Danh mu ̣c biể u đồ .............................................................................................. viii
Danh mu ̣c sơ đồ .................................................................................................. viii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ...................... 6
1.1

Tổng quan nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 6

1.2. Các khái niệm cơ bản ...................................................................................... 9
1.2.1. Quản lý ......................................................................................................... 9
1.2.2 Quản lý giáo dục ......................................................................................... 11
1.2.3 Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học .......................................................... 13
1.2.4 Chuẩn nghề nghiệp ...................................................................................... 16
1.2.5 Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ........................................................ 16
1.3. Chức năng và nhiệm vụ của giáo dục tiểu học ............................................. 17
1.3.1 Chức năng và nhiệm vụ của Phòng GD&ĐT ............................................. 17

1.3.2 Chức năng và nhiệm vụ của trường tiểu học .............................................. 20
1.4 Nội dung cơ bản của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học......................... 22
1.5. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ..... 24
1.5.1 Phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ........................................ 24
1.5.2 Phát triển kiến thức giáo viên..................................................................... 27
1.5.3 Phát triển kỹ năng sư phạm cho đội ngũ giáo viên .................................... 29
1.5.4. Kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp. ................. 30

iv


1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn
nghề nghiệp .......................................................................................................... 31
1.6.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................... 31
1.6.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................... 34
Kết luận chương 1 ................................................................................................ 36
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC HUYỆN VŨ THƢ, TỈNH THÁI BÌNH THEO ĐỊNH HƢỚNG
CHUẨN NGHỀ NGHIỆP.................................................................................. 38
2.1. Sơ lược đặc điểm địa lý, kinh tế, xã hội và tình hình giáo dục huyện Vũ Thư,
tỉnh Thái Bình....................................................................................................... 38
2.1.1. Đặc điểm địa lý, kinh tế, văn hóa và xã hội huyện Vũ Thư....................... 38
2.1.2. Giáo dục và đào tạo của huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình .......................... 40
2.2. Giáo dục tiểu học huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình......................................... 43
2.2.1 Quy mô trường, lớp, học sinh ..................................................................... 43
2.2.2. Đội ngũ. ...................................................................................................... 44
2.2.3 Kết quả đạt được ......................................................................................... 47
2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ Thư theo chuẩn
nghề nghiệp .......................................................................................................... 53
2.3.1 Thực trạng phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ..................... 53

2.3.2 Thực trạng lĩnh vực phát triển kiến thức giáo viên ..................................... 56
2.3.3 Thực trạng kỹ năng sư phạm cho đội ngũ giáo viên .................................. 58
2.3.4 Kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên . ........................................................ 59
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư, tỉnh Thái Bình .............................................................................................. 61
2.4.1 Yếu tố khách quan ....................................................................................... 61
2.4.2 Yếu tố chủ quan .......................................................................................... 63

v


2.5 Đánh giá chung về thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ................................................. 65
2.5.1 Điểm mạnh .................................................................................................. 65
2.5.2 Hạn chế........................................................................................................ 66
2.5.3 Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................ 67
Kết luận chương 2 ................................................................................................ 68
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC HUYỆN VŨ THƢ, TỈNH THÁI BÌNH THEO ĐỊNH HƢỚNG
CHUẨN NGHỀ NGHIỆP.................................................................................. 69
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................... 69
3.1.1 Đảm bảo tính khoa học ............................................................................... 69
3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa ................................................................................. 69
3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ ................................................................................ 70
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi .................................................................................. 70
3.2. Nội dung biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ Thư
theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................ 71
3.2.1 Nâng cao nhận thức về vai trò và trách nhiệm Cán bộ quản lý , giáo viên
các trường tiểu học về công tác phát triển đội ngũ theo chuẩn nghề nghiệp nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học ................................................................. 71

3.2.2. Chỉ đạo các trường nghiêm cứu, cụ thể hóa các yêu cầu phát triển đội ngũ
theo định hướng chuẩn nghề nghiệp .................................................................... 75
3.2.3. Chỉ đạo các trường tiểu học trong việc thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi
dưỡng nâng cao kiến thức và kỹ năng cho đội ngũ giáo viên đáp ứng theo chuẩn
nghề nghiệp .......................................................................................................... 78
3.2.4. Đổi mới hoạt động đánh giá giáo viên theo các lĩnh vực và yêu cầu của
chuẩn nghề nghiệp................................................................................................ 84

vi


3.2.5. Đổi mới hoạt động thi đua khen thưởng tạo động lực cho giáo viên trong
phát triển chuyên môn và nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp ......... 88
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp. .................................................................. 92
3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp được đề xuất. ..... 94
3.4.1 Mục tiêu khảo sát ........................................................................................ 94
3.4.2 Đối tượng và nội dung khảo sát .................................................................. 95
3.4.3 Phương pháp khảo sát ................................................................................. 95
3.4.4 Kết quả khảo sát .......................................................................................... 95
Kết luận chương 3 ................................................................................................ 99
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 100
1. Kết luận .......................................................................................................... 100
2. Khuyến nghị ................................................................................................... 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 103
PHỤ LỤC 1 ....................................................................................................... 105

vii


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Số lượng đội ngũ GV . ........................................................................ 41
Bảng 2.2: Trình độ giáo viên trên chuẩn.............................................................. 41
Bảng 2.3 : Số lượng trường, lớp, học sinh. ......................................................... 43
Bảng 2.4: Số lượng và cơ cấu giáo viên tiểu học. ................................................ 44
Bảng 2.5: Độ tuổi giáo viên tiểu học. .................................................................. 45
Bảng 2.6: Trình độ giáo viên tiểu học. ................................................................. 46
Bảng 2.7: Chất lượng chuyên môn giáo viên tiểu học. ........................................ 47
Bảng 2.8: Chất lượng học sinh tiểu học. .............................................................. 47
Bảng 2.9: Kết quả đánh của GV theo chuẩn nghề nghiệp, năm 2014-2015........... 48
Bảng 2.10: Kết quả đánh của Hiệu trưởng đối với GV theo chuẩn nghề nghiệp,
năm học 2014-2015. ............................................................................................. 51
Bảng 2.11: Đánh giá mức độ thực hiện với lĩnh vực phẩm chất chính trị, đạo đức,
lối sống ................................................................................................................. 54
Bảng 2.12: Đánh giá mức độ thực hiện với lĩnh vực kiến thức: ......................... 56
2.3.3 Thực trạng kỹ năng sư phạm cho đội ngũ giáo viên .................................. 58
Bảng 2.13: Mức độ thực hiện các yêu cầu của lĩnh vực kỹ năng sư phạm .......... 58
Bảng 2.14: Mức độ thực hiện kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên ..................... 60
Bảng 2.15: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan ................................. 61
Bảng 2.16 : Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về công tác quản lý ......... 63
Bảng 2.17 : Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về bản thân giáo viên ...... 64
Bảng 3.1. Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp ........................................ 95
Bảng 3.2: Đánh giá tính khả thi của các biện pháp ............................................ 97
Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...... 98

viii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp ………...…………. 96
Biểu đồ 3.2: Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp ………...…………. 97

Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 98

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Mô hình quản lý phát triển nguồn nhân lực theo Leonard Nadler .. 7
Sơ đồ 1.2: Mô hình quản lý … …………………………………...………… 10
Sơ đồ 1.3: Quan hệ các chức năng quản lý … …………………...…………. 11
Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ của các biện pháp ……………………..…………. 94

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xã hội loài người luôn vận động và phát triển. Mỗi cái cũ khi không còn phù
hợp thì sẽ được kế thừa, phát triển hoặc thay thế bằng cái mới. Việc vận động,
phát triển diễn ra nhanh hay chậm tùy thuộc vào những nỗ lực của con người và
các điều kiện đi kèm. Ngày nay, trong một thế giới hiện đại, với sự phát triển
như vũ bão của khoa học và công nghệ đã đặt ra thách thức đòi hỏi con người
phải luôn thay đổi để theo kịp yêu cầu sự phát triển đó. Việc thúc đẩy sự phát
triển hay kìm hãm sự phát triển có sự góp sức rất quan trọng của yếu tố quản lý.
Trong xu hướng toàn cầu hóa, mỗi cá nhân, mỗi Quốc gia đều phải có những con
đường, những cách thức để phát triển. Trong các con đường, con đường phát
triển bằng kinh tế tri thức là một lựa chọn sáng suốt.
Đảng ta luôn quan tâm,chú trọng phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
Đảng đã thực sự coi giáo dục và đào tạo, là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu
sắc giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định
tǎng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư
phát triển. Thực hiện các chính sách ưu tiên ưu đãi đối với giáo dục và đào tạo,
đặc biệt là chính sách đầu tư và chính sách tiền lương. Có các giải pháp mạnh mẽ
để phát triển giáo dục.

Nghị quyết 29, nghị quyết hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành trung ương đảng
khóa XI đã tái khẳng định quan điểm của đảng về giáo dục, đồng thời nêu nhiệm
vụ đối với phát triển đội ngũ nhà giáo: “Có chế độ ưu đaĩ đố i với nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục. Việc tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục phải trên cơ sở đánh giá năng lực, đạo đức nghề nghiệp và
hiệu quả công tác…” [10, tr13 ]
Từ chủ trương của Đảng, Nhà nước đã có rất nhiều chính sách cụ thể đối với
GD&ĐT. Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020, với mục tiêu tổng quát là:
1


“Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo
hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất
lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện…” [17, tr8]. Chiến lược cũng
đề ra 8 nhiệm vụ và giải pháp, trong đó các giải pháp 1: Đổi mới quản lý giáo
dục - là giải pháp đột phá và giải pháp 2: Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục - là giải pháp then chốt.
Quản lý đội ngũ nhà giáo đang ngày càng đổi mới với nhiều giải pháp được
đưa ra. Quản lý theo chuẩn nghề nghiệp là một giải pháp khoa học được Bộ
GD&ĐT xây dựng, triển khai thực hiện. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học
được ban hành theo Quyết định số 14/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 04 tháng 05 năm
2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
Trong những năm qua Ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Vũ Thư đã đạt
được một số thành tựu cơ bản, trong đó nổi bật nhất là hoàn thành sớm công tác
phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, chất lượng giáo dục có chuyển
biến tích cực, chất lượng học sinh giỏi giữ vững trong nhóm các huyện dẫn đầu
của tỉnh. Các cấp các ngành và toàn xã hội đã tập trung chăm lo cho sự nghiệp
giáo dục, cơ sở vật chất các nhà trường ngày càng khang trang, 14/34 trường
mầm non, 33/35 trường tiểu học, 17/30 trường trung học cơ sở đạt chuẩn Quốc
gia.

Đội ngũ giáo viên các bậc học của huyện từng bước được quan tâm phát
triển. Đội ngũ giáo viên đã có cố gắng về chuyên môn, tay nghề. Tuy nhiên, đội
ngũ giáo viên huyện Vũ Thư, trong đó đáng chú ý là đội ngũ giáo viên tiểu học
chất lượng đội ngũ còn bất bập, hạn chế. Một trong những nguyên nhân cơ bản
của bất cập, hạn chế đó là chưa có nhiều nghiên cứu bài bản về cơ chế, chính
sách tuyển dụng, bồi dưỡng phát triển đội ngũ giáo viên, chưa có những nghiên
cứu về lý luận, thực trạng và những giải pháp khoa học, làm cơ sở cho việc phát
triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp. Đó là những lý do lựa chọn đề
2


tài nghiên cứu“Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ Thư, tỉnh Thái
Bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp” là hướng nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luâ ̣n và thực tiễn về việc phát triển đội ngũ giáo viên
tiểu học ở huyện Vũ Thư , tỉnh Thái Bình, qua đó đề xuấ t những biê ̣n pháp quả n
lý nhằm phát triển và nâng cao chấ t lươ ̣ng đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư, tỉnh Thái Bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu : Hoạt động phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
theo định hướng chuẩn nghề nghiệp
3.2 Khách thể nghiên cứu : Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Vũ Thư theo định hướng chuẩn nghề nghiệp
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài này khảo sát nghiên cứu công tác phát triển chất lượng đội ngũ giáo
viên tiểu học theo định hướng chuẩn nghề nghiệp trên địa bàn huyện Vũ Thư –
Thái Bình trong 4 năm, từ 2011-2014.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Trong những năm qua công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học của
huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã đạt được kết quả nhất định song vẫn còn những

hạn chế như: chất lượng đội ngũ giáo viên chưa đảm bảo theo các lĩnh vực của
chuẩn nghề nghiệp. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học theo định hướng chuẩn nghề nghiệp thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học huyện
Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học .

3


6.2. Khảo sát, đánh giá, phân tích thực tra ̣ng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu
học huyện Vũ Thư.
6.3. Đề xuất một số biê ̣n pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư, tình Thái Bình, theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa , khái quát hoá các tài liệu
khoa học, các văn bản, các thống kê, các báo cáo liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi; Phương pháp quan sát các hoạt động
dạy của giáo viên; Phương pháp phỏng vấn; phương pháp tổng kết kinh nghiệm
7.3 Nhóm phương pháp hỗ trợ:
Xin ý kiến chuyên gia, Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
8. Câu hỏi nghiên cứu
4.1 Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo định hướng chuẩn nghề nghiệp
dựa trên cơ sở lý luận nào?
4.2 Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình như
thế nào?
4.3 Giải pháp nào để Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ Thư,

tỉnh Thái Bình?
9. Đóng góp luận văn
Từ kết quả nghiên cứu đề ra các giải pháp góp phần phát triển đội ngũ giáo
viên tiểu học huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình nói riêng và ở các địa phương trong
cả nước nói chung.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, phần danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục; phần nội dung của luận văn gồm 3 chương:
4


Chƣơng 1. Cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo
định hướng chuẩn nghề nghiệp.
Chƣơng 2. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư, tỉnh Thái Bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp.
Chƣơng 3. Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vũ
Thư, tỉnh Thái Bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Từ xa xưa, nghiên cứu về con người đã được phát triển, con người được đặt
trong trung tâm của vũ trụ. Những kế sách, chính sách về con người được các
bậc hiền triết, các bậc nho gia xây dựng, hiến kế. Ngày nay, trong một thế giới
hiện đại, vai trò con người càng được coi trọng. Các chính sách của các quốc gia
đều lấy con người là trọng tâm cần hướng tới. Trong bất kỳ một lĩnh vực nào

của xã hội thì giáo dục cũng là lĩnh vực liên quan mật thiết nhất tới sự phát triển
toàn diện con người cũng như sự phát triển bền vững của một quốc gia.
Thế kỷ XX ghi nhận những thành tựu quan trọng của khoa học quản lý,
nhiều mô hình nghiên cứu quản lý theo các lý thuyết sơ đồ như: Structure (cơ
cấu), System (hệ thống), Strategy (chiến lược), Skiils (các kỹ năng), Style (cách
thức), Shared Value (giá trị), Staff (đội ngũ). Lý luận về quản lý đã chỉ ra con
đường và cách thức tiếp cận vấn đề một cách khoa học, giúp cho nhà quản lý có
thể điều hành được tổ chức nhằm đạt mục tiêu.
Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về con người và phát triển
con người trên những lĩnh vực khác nhau. Như:
Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich có công trình “Những vấn
đề cốt yếu của quản lý”. Công trình này đã đề cập nhiều vấn đề về lý luận, cách
thức quản lý và chất lượng quản lý trong đó có quản lý con người.
Leonard Nadle người Mỹ đã đề xuất sơ đồ quản lý phát triển nguồn nhân
lực. Trong đó chú trọng đến 3 yếu tố : Phát triển nguồn nhân lực – sử dụng
nguồn nhân lực – Môi trường nguồn nhân lực.

6


Quản lý phát triển
nguồn nhân lực

Phát triển nguồn

Sử dụng nguồn

nhân lực

 Đào tạo

 Bồi dưỡng
 Tự học, tự

nghiên cứu

nhân lực







Tuyển dụng
Bố trí
Sử dụng
Đánh giá
Đề bạt, thuyên
chuyển

Môi trƣờng nguồn
nhân lực

 Mở rộng chủng
loại việc làm
 Mở rộng quy mô
việc làm
 Phát triển tổ chức
 Đãi ngộ

Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý phát triển nguồn nhân lực theo Leonard Nadler
Gần đây những nghiên cứu về con người, trong đó có nghiên cứu về đội
ngũ giáo viên rất được quan tâm. Các nước trên thế giới đều coi giáo viên là điều
kiện then chốt để phát triển giáo dục. Việc quản lý giáo viên bằng chuẩn cũng
đang là xu thế chung được các nước thực hiện. Tính ưu việt của quản lý bằng
chuẩn đã được thực tế chứng minh. Các nước phát triển như Mỹ, Newzeland hay
các nước châu Á như Trung Quốc, Singapore, Thái Lan, Malaysia… đều đã ban
hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên.
Nghị quyết số 29, Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa
XI cũng xác định: “Xây dựng quy hoa ̣ ch, kế hoạch đào tạo , bồi dưỡng đô ̣i ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế

- xã hội,

bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ
nhà giáo theo từng cấp học và trình đô ̣ đào tạo….” [10,tr 6]
Từ năm 2007, Bộ GD&ĐT tham khảo, nghiên cứu và xây dựng chuẩn
nghề nghiệp GV các cấp học, trong đó Chuẩn nghề nghiệp GVTH ban hành

7


sớm nhất ( Năm 2007), sau đó các bộ chuẩn dành cho GV Mầm Non, THCS
và THPT lần lượt được xây dựng và ban hành. Từ chuẩn nghề nghiệp các
trường tiểu học có cơ sở đánh giá GV theo chuẩn và cũng từ Chuẩn nghề
nghiệp đã có rất nhiều nghiên cứu về giáo dục, đề xuất những giải pháp nhằm
phát triển giáo dục trong đó có nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
và giáo viên theo chuẩn. Một số đề tài nghiên cứu của các tác giả đã đề cập
nghiên cứu như:
Tác giả Trịnh Thị Hồng Hà với đề tài: “Đánh giá Hiệu trưởng trường tiểu

học Việt Nam theo hướng chuẩn hóa”. Đề tài đã đề cập đến lý luận về chuẩn
hóa, vị trí vai trò của Hiệu trưởng và cách thức đánh giá hiệu trưởng trường tiểu
học theo hướng chuẩn hóa.
Luận văn thạc sỹ của Trần Ngọc Thủy (năm 2013): “Phát triển đội ngũ giáo
viên Trường Trung học cơ sở ở quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng theo chuẩn
nghề nghiệp.” ,tác giả đã đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và
đề xuất biện pháp về số lượng, cơ cấu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV phát triển
đội ngũ GV THCS quận Lê Chân.
Tác giả Khắc Thị Chi với đề tài: “Quản lý đội ngũ giáo viên trường Tiểu học
Uy Nỗ, Đông Anh, Hà Nội dựa vào chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học”. Với
vai trò của Hiệu trưởng, tác giả đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ theo chuẩn
nghề nghiệp trong một đơn vị trường tiểu học.
Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều giải pháp phù hợp với điều kiện
riêng và thúc đầy giáo dục của các địa phương, các cơ sở giáo dục. Thái Bình là
tỉnh thực hiện đánh giá GVTH theo chuẩn nghề nghiệp ngay từ năm học 20072008, Tuy nhiên, việc thực hiện mới chỉ dừng ở việc đánh giá GV chứ chưa có
nhiều đề tài nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo định hướng
chuẩn nghề nghiệp. Vì vậy, với đề tài nghiên cứu này, từ việc nghiên cứu lý
luận, đánh giá và phân tích thực trạng, tôi mong muốn đưa ra một số biện pháp
8


nhằm phát triển đội ngũ GVTH theo định hướng chuẩn nghề nghiệp cho giáo dục
huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Hoạt động quản lý vốn dĩ rất đa dạng, phong phú. Vì thế khi xem xét khái
niệm quản lý cũng có nhiều ý kiến khác nhau. Mỗi khái niệm đề cập cách tiếp
cận và góc nhìn khác nhau về quản lý .
“Quản lý” là từ Hán Việt được ghép giữa từ “Quản” và từ “Lý”. “Quản” là
sự trong coi, chăm sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái ổn định. “Lý” là sự sửa sang,

sắp xếp, làm cho nó phát triển. Như vậy, “Quản lý” là trông coi, chăm sóc, sửa
sang làm cho nó ổn định và phát triển.
Theo Henry Fayon (1841-1925) thì: “Quản lý là quá trình đạt đến mục
tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa,
tổ chức, chỉ đạo ( lãnh đạo) và kiểm tra”. Ông khẳng định “Khi con người lao
động hiệp tác thì điều tối quan trọng là họ cần phải xác định rõ công việc mà
họ phải hoàn thành và các nhiệm vụ của mỗi cá nhân phải là mắt lưới dệt nên
mục tiêu của tổ chức”. [6, tr 46]
Theo Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì quản lý là: “Hoạt động
QL là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể QL (người QL) đến khách
thể QL (người bị QL) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
mục tiêu của tổ chức”. [6,tr 1].
Trong khái niệm quản lý hàm chứa mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và
khách thể quản lý hướng tới mục tiêu quản lý. Bản chất của quản lý là quá trình
tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu
quản lý. Quản lý là quá trình tác động có ý thức, có phối hợp nhằm định hướng
và kiểm soát việc thực hiện mục tiêu. QL vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật.
Mang tính khoa học vì các hoạt động QL có tổ chức, có định hướng đều dựa trên
9


những quy luật, những quy tắc và phương pháp hoạt động cụ thể, đồng thời
mang tính nghệ thuật vì nó cần được vận dụng một cách sáng tạo vào những điều
kiện cụ thể, đối tượng cụ thể, trong sự kết hợp và tác động nhiều mặt của các yếu
tố khác nhau trong đời sống xã hội. Bản chất của hoạt động quản lý có thể mô
hình hoá qua sơ đồ sau:

Công cụ
Khách thể
quản lý

Chủ thể
quản lý

Mục
tiêu

Phương pháp

Sơ đồ1.2: Mô hình quản lý

Như vậy, có thể thấy : Quản lý là quá trình tác động có định hướng, có kế
hoạch, có hệ thống của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý (đối tượng quản
lý) nhằm đạt được mục tiêu nhất định.
Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các
chức năng quản lý. Chức năng quản lý là các hoạt động xác định được chuyên
môn hoá, nhờ đó chủ thể quản lý tác động vào đối tượng quản lý. Có thể nói là
quản lý có bốn chức năng chính như sau:
* Chức năng kế hoạch hoá : Kế hoạch hoá có nghĩa là xác định mục
tiêu, mục đích đối với thành tựu tương lai của tổ chức và các con
đường, biện pháp, cách thức để đạt được mục tiêu, mục đích đó.
* Chức năng tổ chức: Khi người quản lý đã lập xong kế hoạch, họ cần
phải chuyển hoá những kế hoạch đó thành hiện thực. Tổ chức là một quá trình

10


phân công và phối hợp các nhiệm vụ, sắp xếp nguồn lực theo những cách thức
nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu đã được vạch ra.
* Chức năng lãnh đạo (chỉ đạo): Chỉ đạo là phương thức tác động của

chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm điều khiển tổ chức vận hành theo
đúng kế hoạch để đạt được mục đích, mục tiêu đề ra.
* Chức năng kiểm tra: Kiểm tra là một chức năng quản lý, thông qua đó
một cá nhân, một nhóm hoặc một tổ chức theo dõi giám sát các thành quả hoạt
động và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn nếu cần thiết.
Các chức năng chính của hoạt động quản lý luôn được thực hiện liên
tiếp, đan xen vào nhau, phối hợp và bổ sung cho nhau tạo thành chu trình
quản lý. Trong chu trình này, yếu tố thông tin luôn có mặt trong tất cả các giai
đoạn, nó vừa là điều kiện, vừa là phương tiện không thể thiếu được khi thực
hiện chức năng quản lý và ra quyết định quản lý. Mối liên hệ này thể hiện qua
sơ đồ sau:
Kế hoạch

Kiểm tra,
đánh giá

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ1.3 : Quan hệ các chức năng quản lý

1.2.2 Quản lý giáo dục
Giáo dục là một dạng hoạt động đặc biệt có nguồn gốc từ xã hội. Bản chất của
hoạt động giáo dục là quá trình truyền đạt và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử
11


- xã hội của các thế hệ loài người, nhờ có giáo dục mà các thế hệ nối tiếp nhau
phát triển, tinh hoa văn hóa dân tộc nhân loại được kế thừa, bổ sung, hoàn thiện

và không ngừng phát triển.
Quản lý giáo dục là một bộ phận của quản lý xã hội. Có nhiều phát biểu về
khái niệm quản lý giáo dục nhưng có thể kể ra một số phát biểu, ví dụ :
“QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QL đến khách thể QL theo
những qui luật khách quan nhằm đưa hoạt động GD đạt tới kết quả mong muốn”.
[14,tr 36]. Hay, “QLGD, QL trường học có thể hiểu là một chuỗi tác động hợp
lý (có mục đích, có hệ thống, có kế hoạch) mang tính chất tổ chức sư phạm của
chủ thể QL đến tập thể GV và HS, đến những lực lượng GD trong và ngoài nhà
trường, nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp tham gia vào mọi hoạt động
của nhà trường, nhằm làm cho quá trình này vận hành một cách tối ưu tới việc
hoàn thành các mục tiêu dự kiến”. [21,tr 19]
Từ các khái niệm có thể hiểu về QLGD như sau: Quản lý giáo dục là
một dạng của quản lý xã hội trong đó diễn ra quá trình tiến hành những hoạt
động khai thác, lựa chọn, tổ chức và thực hiện các nguồn lực, các tác động của
chủ thể quản lý theo kế hoạch chủ động để gây ảnh hưởng đến đối tượng quản
lý được thực hiện trong lĩnh vực giáo dục, nhằm thay đổi hay tạo ra những
hiệu quả cần thiết vì sự ổn định và phát triển đáp ứng các yêu cầu mà xã hội
đặt ra đối với giáo dục.
Mặc dù quan niệm về QLGD có nhiều cách diễn đạt khác nhau nhưng đều
nêu lên bản chất của QLGD là hệ thống những tác động có tính định hướng của
chủ thể quản lý lên các thành tố tham gia vào quá trình hoạt động giáo dục nhằm
thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục trong một môi trường luôn luôn biến
động.
Quản lý giáo dục hay hẹp hơn là quản lý nhà trường đó là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý tới tất cả các thành tố của
12


quá trình giáo dục và đào tạo nhằm đạt tới mục tiêu đề ra. Hệ thống giáo dục là
một bộ phận quan trọng nằm trong hệ thống xã hội, trong đó quản lý con người

là yếu tố trọng tâm số một của quản lý giáo dục. Con người vừa là người quản lý
vừa là người bị quản lý. Trình độ năng lực quản lý của người cán bộ quản lý giáo
dục thể hiện trước hết ở khả năng làm việc với những con người có tính đa dạng,
biết phát huy các mặt mạnh, hạn chế mặt yếu , động viên họ làm việc tự giác với
tinh thần làm chủ, lao động có năng suất cao. Yếu tố con người trong quản lý
giáo dục không chỉ là đối tượng quản lý mà còn là sản phẩm của quá trình quản
lý, sản phẩm đó chính là con người được đào tạo, nhân cách được hình thành và
phát triển. Vậy quản lý con người là vấn đề có ý nghĩa quan trọng bậc nhất trong
toàn bộ công tác quản lý giáo dục.
1.2.3 Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
1.2.3.1 Đội ngũ giáo viên tiểu học.
“Nhà giáo: là người làm nhiệm vụ giảng dạy,giáo dục trong nhà trường
hoặc các cơ sở giáo dục khác.
Nhà giáo có những tiêu chuẩn sau đây:
- Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt.
- Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ.
- Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp. Lý lịch bản thân rõ ràng.
Nhà giáo dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục
nghề nghiệp gọi là giáo viên”. [22,tr 23]
Giáo viên tiểu học: “Giáo viên làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh
trong trường tiểu học và cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục
tiểu học.” [3, tr 17]
Theo Từ điển Tiếng Việt, thì: “Đội ngũ là tập hợp gồm một số đông người
cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng.” .

13


Khái niệm đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau, nhưng đều có chung một
điểm, đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng, để

thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp,
nhưng đều có chung một mục đích nhất định.
Tổng hòa các cách hiểu trên, có thể nêu chung: Đội ngũ là một tập thể gồm
số đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống
nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần.
Khi đề cấp đến khái niệm đội ngũ giáo viên, theo tác giả Virgil K.Row land
đã nêu lên quan niệm: “Đội ngũ giáo viên là những chuyên gia trong lĩnh vực
giáo dục, họ nắm vững tri thức và hiểu biết dạy học và giáo dục như thế nào và
có khả năng cống hiến toàn bộ sức lực và tài năng của họ đối với giáo dục” .
[12,tr 10]
Đối với các tác giả trong nước, vấn đề này được quan niệm như sau: “Đội
ngũ giáo viên trong ngành giáo dục là một tập thể người, bao gồm cán bộ
quản lý, giáo viên và nhân viên, nếu chỉ đề cập đến đặc điểm của ngành thì
đội ngũ đó chủ yếu là một đội ngũ giáo viên và đội ngũ quản lý giáo dục” .
[12,tr 10]
Đội ngũ giáo viên là tập thể những người đảm nhiệm công tác giáo dục và
dạy học có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và nghiệp vụ quy định. Đây là
lực lượng quyết định hoạt động giáo dục của nhà trường, cho nên cần được đặc
biệt quan tâm xây dựng mọi mặt, phải có đủ số lượng phù hợp với cơ cấu giảng
dạy của các bộ môn, phải đảm bảo tỉ lệ cân đối giữa nam với nữ, giữa lớp già với
lớp trẻ. Muốn có đội ngũ giáo viên mạnh cần có chế độ, chính sách thoả đáng,
nhất là ở các trường thuộc những vùng khó khăn, để phát huy hết tiềm năng của
từng người, để đoàn kết gắn bó mọi người thành một khối thống nhất của những
nhà sư phạm

14