NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN VÀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG 805 NGHỆ AN

B GIÁO D Că ÀOăT O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:

NÂNG CAO HI U QU CÔNG TÁC
QU N LÝ HÀNG T N KHO T I CÔNG TY
C

PH NăT ăV N &

UăT ăXỂYăD NG

805 NGH AN

SINH VIÊN TH C HI N : BÙI TH MINH H NG
MÃ SINH VIÊN

: A21570

NGÀNH

: TÀI CHÍNH

HÀ N I - 2015


B GIÁO D Că ÀOăT O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:

NÂNG CAO HI U QU CÔNG TÁC
QU N LÝ HÀNG T N KHO T I CÔNG TY
C

PH NăT ăV N &

UăT ăXỂYăD NG

805 NGH AN

Giáoăviênăh

ng d n : Ths. Nguy n Th Lan Anh

Sinh viên th c hi n

: Bùi Th Minh H ng

Mã sinh viên

: A21570

Ngành

: Tài chính

HÀ N I ậ 2015

Thang Long University Library


L I C Mă N
u tiên, em xin chân thành g i l i c mă năsâuăs căđ n cô giáo Th căs ăNguy n
Th Lană Anhă đãă t nă tìnhă h ng d n em trong su t quá trình nghiên c uă đ tài t t
nghi p c a mình.
Em xin chân thành c mă năcácăth yăgiáo,ăcôăgiáoătr

ngă

i h căTh ngăLong,ă

đ c bi t là các th y cô giáo khoa Kinh t - Qu nălýăđãăt n tình truy năđ t ki n th c cho
em trong su t quá trình h c t p t iătr ng. V n ki n th căđ c ti p thu trong quá trình

h c không ch là n n t ng cho quá trình nghiên c u khóa lu nămàăcònălàăhànhătrangăđ
emăb

căvàoămôiătr

ng làm vi c m t cách v ng ch căh n.

Em xin chân thành c mă năcácăbác,ăcácăcô,ăchú,ăanh,ăch trong công ty c ph năt ă
v năvàăđ uăt ăxâyăd ng 805 Ngh Anăđãăgiúpăđ em th c hi n bài khóa lu n này.
Tuyăđãăc g ngănh ngădoătrìnhăđ lý lu năc ngănh ăkinhănghi m th c t còn h n
ch nên trong khóa lu n không tránh kh i thi u sót. Em mong nh năđ c s đóngăgópă
ý ki n cúa các th yăcôăgiáoăđ h căthêmăđ c nhi u kinh nghi măc ngănh ăhoànăthi n
h năbàiăkhóaălu n này.
Em xin chân thành c mă n!
Hà N i, ngày 29 tháng 10 n mă2015.
Sinh viên

Bùi Th Minh H ng


L IăCAMă OAN
TôiăxinăcamăđoanăKhóaălu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáoă viênă h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c aă ng i
khác. Các d li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g căvàăđ
trích d n rõ ràng.

c

Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l iăcamăđoanănày!
Sinh viên

Bùi Th Minh H ng

Thang Long University Library


M CL C
L IăNịIă

U

CH
NGă1. C ă S LÝ LU N CHUNG V QU N LÝ HÀNG T N
KHO TRONG DOANH NGHI P ..................................................................... 1
1.1.

Nh ng khái ni măliênăquanăđ n qu n tr hàng t n kho ...............................1

1.1.1.

Khái ni m v hàng t n kho....................................................................................... 1

1.1.2.

c đi m hàng t n kho ............................................................................................. 3

1.1.3.

Phân lo i hàng t n kho............................................................................................. 4

1.1.3.1. Phân lo i hàng t n kho theo m c đích s d ng và công d ng c a hàng
t n kho .........................................................................................................................4
1.1.3.2.

Phân lo i hàng t n kho theo ngu n hình thành ..............................................5

1.1.3.3.

Phân lo i kho theo yêu c u s d ng ...............................................................5

1.1.3.4.

Phân lo i hàng t n kho theo đ a đi m b o qu n: ...........................................6

1.1.3.5.

Phân lo i theo chu n m c 02 - hàng t n kho đ

1.1.4.

u tr n v n đ n c

n t n

c phân thành: ...................6

o .................................................................... 7

n

n đ n hàng t n kho............................................................. 9

1.1.5.1.

Nhu c u th tr

ng ..........................................................................................9

1.1.5.2.

Kh n ng cung ng c a các nhà cung c p .....................................................9

1.1.5.3.

c đi m tính ch t hàng t n kho ....................................................................9

1.1.5.4.

Quy mô, kh n ng tài chính c a doanh nghi p ..............................................9

1.1.5.

Các nhân t

1.1.6.

Vai trò c a hàng t n

1.1.7.

R i ro ti m n khi d tr hàng t n kho ................................................................11

1.2.

Qu n lý hàng t n kho trong doanh nghi p ..................................................12

1.2.1.

Khái ni m và vai trò c a qu n lý hàng t n kho ...................................................12

1.2.2.

Các nhân t

n

o đ i v i doanh nghi p...................................................10

n đ n qu n lý hàng t n kho.............................................13

1.2.2.1.

Nh n th c và trình đ c a đ i ng nhân s trong qu n lý hàng t n kho .....13

1.2.2.2.

Ph

1.2.2.3.

Quy trình qu n lý xu t – nh p hàng t n kho ................................................14

1.2.3.

ng ti n qu n lý, công ngh k thu t .....................................................13

Các chi phí phát sinh trong công tác qu n lý.......................................................14

1.2.3.1.

Chi phí mua hàng ..........................................................................................15

1.2.3.2.

Chi phí đ t hàng............................................................................................15

1.2.3.3.

Chi phí l u kho..............................................................................................16


1.2.3.4.
1.2.4.

Chi phí thi u hàng.........................................................................................17
N i dung qu n lý HTK............................................................................................17

1.2.4.1. Mô hình l ng đ t hàng kinh t c b n (EOQ – The basic Economic Order
Quantity model) .............................................................................................................17
1.2.4.2.

1.2.5.

Mô hình t n kho k p th i (Just In Time inventory system – J.I.T) ................23
M t s ch tiêu đán

iá i u qu qu n lý hàng t n kho c a doanh nghi p ...24

1.2.5.1.

Ch tiêu đánh giá kh n ng sinh l i c a hàng t n kho .................................24

1.2.5.2.

Ch tiêu đánh giá t c đ luân chuy n hàng t n kho .....................................25

CH
NGă2. TH C TR NG QU N LÝ HÀNG T N KHO T I CÔNG
TY C PH NăT ăV N &ă UăT ăXỂYăD NG 805 NGH AN ............. 27
2.1.1.

Quá trình hình thành và phát tri n c

côn

ty

PTV &

TXD 805

Ngh An...................................................................................................................................27
2.1.2.
2.1.3.

c u t ch c c

côn ty PTV & TXD 805 N

Các ho t đ ng s n xu t kinh doanh chính c

An ................................28
ôn ty PTV &

TXD 805

Ngh An...................................................................................................................................29
2.1.4.

K t qu s n xu t kinh doanh c

côn ty PTV & TXD 805 N

An ........29

2.1.4.1. Tình hình doanh thu – chi phí – l i nhu n giai đo n n m 2012 - 2014 c a
công ty CPTV & TXD 805 Ngh An ...........................................................................30
2.1.4.2. Tình hình tài s n – ngu n v n giai đo n n m 2012 - 2014 c a công ty CP
TV & T XD 805 Ngh An ............................................................................................37
2.2.

Th c tr ng công tác qu n lý hàng t n kho t iăcôngătyăCPăTVă&ă TăXDă

805 Ngh An .................................................................................................................45
2.2.1.

Khái quá tình hình chung v HTK và phân lo i HTK trong công ty ................45

2.2.2.

Tr n đ chuyên môn, nghi p v c

2.2.3.

Công tác k toán hàng t n

o tn

đ in

n ân s trong kho ....................49

n qu n lý hàng t n kho ......................51

2.2.4.

s h t ng, công ngh k thu t ........................................................................55

2.2.5.

ác c i p í liên qu n đ n hàng t n kho ...............................................................55

2.2.5.1.

Chi phí mua hàng ..........................................................................................56

2.2.5.2.

Chi phí đ t hàng............................................................................................56

2.2.5.3.

Chi phí l u kho..............................................................................................57

2.2.5.4.

Chi phí thi u hàng (thi t h i khi không có hàng) .........................................57

2.2.6.
2.2.6.1.

Các ch tiêu hàng t n kho .......................................................................................58
Các ch tiêu liên quan đ n kh n ng luân chuy n hàng t n kho ..................58

Thang Long University Library


2.2.6.2.

Ch tiêu kh n ng sinh l i .............................................................................59

2.2.6.3.

Ch tiêu chu k v n đ ng c a ti n m t ..........................................................60

2.3.

ánh giá th c tr ng v công tác qu n lý hàng t n kho t i công ty CP TV

&ă TăXDă805ăNgh An ...............................................................................................61
2.3.1.

u đi m ....................................................................................................................61

2.3.2.

H n ch .....................................................................................................................62

CH
NGă3. GI I PHÁP HOÀN THI N CÔNG TÁC QU N TR
HÀNG T N KHO T IăCỌNGăTYăCPTVă&ă TXD 805 NGH AN.......... 64
3.1.
nhăh ng phát tri n c a côngă tyă CPTVă &ă TXDă 805ă Ngh An trong
th i gian t i ..................................................................................................................64
3.2.

Gi i pháp kh c ph c t n t i trong công tác qu n lý hàng t n kho c a

công ty CPTVă&ă TXDă805ăNgh An .......................................................................65
3.2.1.

Gi i pháp v ngu n nhân l c.................................................................................65

3.2.2.

Gi i pháp giúp gi m c i p í l u

3.2.3.

Gi i p áp đ y m nh ho t đ ng marketing, nghiên c u th tr

3.2.4.

Hoàn thi n t ch c k toán hàng t n

o v c i p í iá t

n .................................66
ng...................67

o đ nâng cao hi u qu công tác qu n

lý hàng t n kho .......................................................................................................................68
3.2.5.

Nâng cao ch t l

n c s v t ch t - h t ng, công ngh - k thu t ................69

3.2.6. Áp d ng mô hình qu n lý hàng t n o EOQ v o côn ty PTV & TXD 805
Ngh An...................................................................................................................................70

3.2.7.

n

ng áp d ng mô hình qu n lý hàng t n kho Just in time vào công ty

PTV & TXD 805 N

An...............................................................................................72

3.2.7.1.

Duy trì l

3.2.7.2.

Áp d ng h th ng “kéo” ...............................................................................73

3.2.7.3.

Nâng cao ch t l

3.2.7.4.

C i thi n m i quan h v i nhà cung c p ......................................................74

3.2.7.5.

S a ch a và b o trì máy móc liên t c ..........................................................74

3.2.7.6.

Liên t c c i ti n, đ i m i ..............................................................................75

3.3.

ng t n kho th p............................................................................73
ng và đ tin c y ...............................................................73

M t s ki n ngh đ i v iăcôngătyăCPTVă&ă TXDă805ăNgh An ...............75

K T LU N


DANH M C VI T T T
Kí hi u vi t t t

Tên đ yăđ

CC, DC

Công c , d ng c

CPTVă&ă TXDă

C ph năt ăv năvàăđ uăt ăxâyăd ng

NVL

Nguyên v t li u

VN

Vi tăNamă

ng

Thang Long University Library


DANH M C B NG BI U,ăS ă

, BI Uă

B ng 1.1. Th ng kê các lo i chi phí l uăkho .................................................................16
B ng 2.1. K t qu ho tăđ ng s n xu tăkinhădoanhăgiaiăđo n 2012-2014 ......................30
B ng 2.2. B ngăcânăđ i k toán 2012 - 2014 ................................................................37
B ng 2.3. Chi ti t hàng t năkhoătrongăgiaiăđo n 2010 – 2014.......................................48
B ng 2.4. T tr ng chi ti t hàng t năkhoăgiaiăđo n 2010 – 2014 ..................................48
B ng 2.5. Th c tr ng ngu n nhân l c t i b ph n kho c a công ty ..............................50
B ng 2.6. K ho ch và tình hình th c hi n c a nguyên li u, v t li u giaiăđo n 2012 –
2014 ...............................................................................................................................53
B ng 2.7. Chi phí mua hàng v i nhà cung c p B o Th ...............................................56
B ng 2.8. Các ch tiêu luân chuy n hàng t năkhoăgiaiăđo n 2012 - 2014 .....................58
B ng 2.9. H s đ m nhi m hàng t năkhoăgiaiăđo n 2012 – 2014 ................................59
B ng 2.10. Kh n ngăsinhăl iăgiaiăđo n 2012 - 2014 ....................................................59
B ng 2.11. Chu k v năđ ng ti n m tăgiaiăđo n 2012 - 2014 .......................................60
B ng 3.1. Nhu c u hàng t năkhoăgiaiăđo n 2010 – 2014 c a công ty ...........................70
B ng 3.2. Chi phí m i l năđ tăhàngăgiaiăđo n 2010-2014 c a công ty .........................70
B ng 3.3.T ngăchiăphíăl uăkhoăvàăchiăphíăl uăkhoăđ năv giaiăđo n 2010 – 2014 ........71

B ng 3.4. K t qu t iă uăc aămôăhìnhăEOQăgiaiăđo n 2010 – 2014 .............................71
Bi uăđ 2.1. Tìnhăhìnhăkinhădoanhăgiaiăđo n 2012 - 2014 ............................................32
Bi uăđ 2.2. Tìnhăhìnhăc ăc u tài s nătrongăgiaiăđo n 2012 - 2014 ..............................40
Bi uăđ 2.3.ăC ăc u ngu n v năgiaiăđo n 2012 – 2014 ................................................42
Bi uăđ 2.4. Tình hình hàng t năkhoătrongăgiaiăđo n 2010 – 2014 ...............................46
th 1.1.ăMôăhìnhăl

ngăđ t hàng kinh t c ăb n EOQ .............................................18

th 1.2.ăChiăphíăl uăkhoătheoămôăhìnhăEOQ ............................................................19
th 1.3.ăChiăphíăđ t hàng theo mô hình EOQ ...........................................................20
th 1.4. T ng chi phí theo mô hình EOQ .................................................................20
th 1.5.ă i măđ t hàng l i ROP ................................................................................22
S ăđ 1.1. Chu trình v năđ ng c a hàng t n kho ............................................................7
S ăđ 2.1.ăC ăc u t ch c b máyăcôngătyăCPTVă&ă TXDă805ăNgh An ..................28


L IăNịIă

U

1. Lý do ch năđ tài
Th

Trong n n kinh t th tr ng, nh t là trong xu th Vi tăNamăđãăgiaănh p T ch c
ngăm i Th gi i (WTO) và m r ng các m i quan h th ngăm i v i các qu c

gia trên toàn c u, các doanh nghi pătrongăn c cóănguyăc ăs ph iăđ i m t v i nhi u
v năđ h năv th tr ng, s n ph m… vàăcácăđ i th c nhătranh,ăđ c bi t là áp l c t
phíaăcácăđ i th n c ngoài.

có th t n t i và phát tri n trong s c nh tranh kh c
li t c a th tr ng thì m i doanh nghi p ph iăđ m b o tính t ch trong ho tăđ ng s n
xu t kinh doanh c a mình. Mu nălàmăđ cănh ăv y, các doanh nghi p kinh doanh c n
ph i giám sát t t c các khâu t thu mua hàng hóa, nguyên v t li uăchoăđ n tìm ki m
th tr ng, nh m tìm ki m l i nhu n t oăđi u ki nătíchăl yăv n m r ng ho tăđ ng s n
xu tăkinhădoanh,ănângăcaoăn ngăl c c nh tranh.
Hàng t n kho là m t trong nh ng tài s nă l uă đ ng quan tr ng và chi m giá tr
t ngăđ i l n trong t ng tài s năl uăđ ng c a h u h t các doanh nghi p. D tr hàng
t n kho là c t tr các lo i hàng hóa mà doanh nghi p s s d ngătrongăt ngălai.ăChính
vì v y, công tác qu n lý hàng t năkhoăđóngăm t vai trò h t s c quan tr ng trong ho t
đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Công tác qu n tr hàng t n kho đ c th c hi n t t
s giúp doanh nghi p c t gi măđ c các chi phí liênăquanăđ n hàng t n kho (chi phí
l uăkho,ăchiăphíănhânăcông,ăchiăphíăthuêăsânăbãi,…)ăđ ng th iăduyătrìăđ căl ng hàng
đápă ng k p th i cho ho tăđ ng s n xu t kinh doanh. Tuy nhiên, n u qu n lý hàng t n
kho không t t s gây ra nh ng nhăh ng tiêu c c t i doanh thu, l i nhu năc ngănh ă
tình hình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Có th nói, công tác qu n lý hàng t n kho là m t nhi m v r t quan tr ng nh
h ng t i toàn b ho tă đ ng c a doanh nghi p, tuy nhiên trên th c t công tác này
ch aănh năđ c s quanătâmăđúngăm c t i các doanh nghi pătrongăn c nói chung và
t i các doanh nghi păt ăv năvàăđ uăt ăxâyăd ng nói riêng vì không th yăđ c m i liên
h gi a d tr kho và vi căđ tăđ c m c tiêu c a t ch c.ăDoăđó,ăemăđãăl a ch năđ
tài: ắNâng cao hi u qu n ngăl c qu n lý hàng t n kho t i Công ty c ph năt ăv n
vƠăđ uăt ăxơyăd ng 805 Ngh AnẰ.
2. M c tiêu nghiên c u
Thông qua các n iădungăđ

c nghiên c uăđ tài có th tìm hi uărõăh năv công

tác qu n tr hàng t n kho t i công ty C ph năt ăv năvàăđ uăt ăxâyăd ng 805 Ngh An.
- M t là, t ng h p,ălàmărõăh nănh ng v năđ lý lu n v công tác qu n lý hàng

t n kho trong doanh nghi p.
- Hai là, phân tích th c tr ng công tác qu n lý hàng t n kho t i công ty C ph n
t ăv năvàăđ uăt ăxâyăd ng 805 Ngh An.

Thang Long University Library


- Baălà,ăđánhăgiáăth c tr ng qu n lý hàng t n kho t i Công ty C ph năt ăv n đ u
t ăvàăxâyăd ng 805 Ngh An.
- B nălà,ăđ aăraăm t s gi i pháp, mô hình t iă u, phù h p nh tăđ i v i công ty
góp ph n nâng cao hi u qu trong công tác qu n lý hàng t n kho trong th i gian t i.
iăt

3.

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u

-

iă t ng nghiên c u: Hàng t n kho và công tác qu n lý hàng t n kho t i
công ty C ph năt ăv năđ uăt ăvàăxâyăd ng 805 Ngh An.

-

Ph m vi nghiên c u:
 Ph m vi n i dung: hi u qu qu n lý hàng t n kho.
 Ph m vi không gian: công ty C ph năt ăv năđ uăt ăvàăxâyăd ng 805 Ngh
An t i 28 Nguy n S Sách, thành ph Vinh, t nh Ngh An.
 Ph m vi th iăgian:ăN mă2012,ăn mă2013,ăn mă2014.

4. Ph

ngăphápănghiênăc u

Khóa lu n s d ng nh ngăph
-

ngăphápănghiênăc u sau:

Ph

ngăphápăphânătích:ăcácăd li u thu th p t i công ty, sách báo, các trang

Ph

ngăphápăt ng h p: d a trên các ki n th c lý lu năđãăh c

web…
-

tr

ngăđ

t ng h p thành lu n c khoa h c ph c v choăđ tài.
- Ph ngăphápăchuyênăgia:ăh i tr c ti p các anh ch trong phòng k toán và th
kho t i công ty.
5. K t c u c a bài khóa lu n
ch

Ngoài L iă nóiă đ u, K t lu n, n i dung bài khóa lu nă đ
ng:
Ch

c trình bày trong 3

ngă1.ăC ăs lý lu n chung v qu n lý hàng t n kho trong doanh nghi p

Ch ngă2.ăTh c tr ng qu n lý HTK t i công ty C ph năt ăv năđ uăt ăvƠă
xây d ng 805 Ngh An
Ch

ngă3.ăGi i pháp và ki n ngh nâng cao hi u qu qu n lý hàng t n kho

t i công ty C ph năt ăv năđ uăt ăvƠăxơyăd ng 805 Ngh An


CH

NGă1. C ăS

LÝ LU N CHUNG V QU N LÝ HÀNG T N KHO
TRONG DOANH NGHI P

1.1. Nh ng khái ni măliênăquanăđ n qu n tr hàng t n kho
1.1.1. Khái ni m v hàng t n kho
Trong th iăkìăxãăh iănguyênăth y,ăkhiăcácăs năph m,ăhàngăhóa,ăth că năd ăth aă
thìăt ătiênăloàiăng iăbanăđ uăch ăm iălàăd ătr ăđ ăph căv ăchoăsinhăho tăđ iăth ngăthìă
sauăđóăđãăbi tăđ aăđiătraoăđ i,ămuaăbán.ă âyăcóăth ălàăhìnhătháiăbanăđ uăc aăhàngăt nă
kho.ăCàngăv ăsauăkhiăxãăh iăcàngăphátătri năthìăhìnhătháiănàyăl iăth ăhi năm tăcáchărõă

r tăh n,ăđ căbi tăk ăt ăkhiăcóăs năxu tăvàăl uăthôngăhàngăhóa.ăChínhăvìăv y,ăhàngăt nă
khoăxu tăhi nănh ăm tăhi năt

ngăt tăy uăvàăkháchăquan.

T iăth iăđi măhi nănay,ăđ iăv iăcácădoanhănghi p,ătrongăcácălo iătàiăs năl uăđ ngă
thìăhàngăt năkhoăgi ăm tăv ătríăquanătr ngătrongăqu nătr ădoanhănghi p.ăT n kho xu t
phát t chính yêu c u s n xu tăvàăl uăthôngăhàngăhóa,ăhàngăhóaăt năkhoăth
t tr ng l n trong tài s n c a doanh nghi p.

ng chi m

Theo PGS.TS Nguy n Anh Tu n, hàng t n kho là “các tài s n ng n h n t n t i
d i hình thái v t ch t có th cân, đo, đong, đ m đ c nh : nguyên v t li u, công c
d ng c đã mua nh ng ch a đ a vào s d ng, thành ph m s n xu t xong nh ng ch a
bán, hàng hóa thu mua nh ng còn t n kho, hàng hóa đang trong quá trình s n xu t d
dang…”.1
Bênăc nhăđó,ătheo chu n m c k toán s 02, quy tăđ nh s 149/2001ăQ -BTC thì
hàng t n kho trong doanh nghi p là nh ng tài s n:
-

c gi đ bán trong k s n xu t,ăkinhădoanhăbìnhăth

ng;

angătrongăquáătrìnhăs n xu t kinh doanh d dang;
Nguyên li u, v t li u, công c , d ng c đ s d ng trong quá trình s n xu t,
kinh doanh ho c cung c p d ch v .

Hàng t n kho bao g m:

-

Hàng hóa mua v đ bán: Hàng hóa t năkho,ăhàngămuaăđangăđiătrênăđ

ng,

hàng g iăđiăbán,ăhàngăhóaăg iăđiăgiaăcôngăch bi n;
-

Thành ph m t n kho và thành ph m g iăđiăbán;

-

S n ph m d dang: S n ph măch aăhoànăthànhăvàăs n ph măhoànăthànhăch aă
làm th t c nh p kho thành ph m;

-

1

Nguyên li u, v t li u, công c , d ng c t n kho, g iăđiăgiaăcôngăch bi n và
đãămuaăđangăđiătrênăđ ng;

Giáo trình H ch toán k toán trong các doanh nghi p,ăNXBă

i h c Kinh t Qu c dân.

1

Thang Long University Library

-

Chi phí d ch v d dang.

Haiă kháiă ni mă trênă đ uă cóă th ă s ă d ngă nh ă nhau,ă v ă m tă b nă ch t,ă chúngă đ uă
đ nhăngh aăhàngăt năkhoălàănh ngăh ngăm căhàngăhóaănhànăr iăđangăch ăđ ăđ aăvàoăs ă
d ngă trongă t ngă lai.ă Tuyă nhiên,ă trongă bàiă lu nă nàyă emă s ă d aă trênă đ nhă ngh aă c aă
chu nă m că k ă toánă s ă 02ă vìă nóă cóă tínhă ch tă r ngă rãiă vàă đ
th ngăk ătoánă ăVi tăNam.

că ápă d ngă trênă toànă h ă

Soăsánhăv iăchu năm căk ătoánăqu căt ă IASă02),ăđ nhăngh aăhàngăt năkhoăc aă
chu năm căk ătoánăs 02 (VAS 02)ăc ngăcóănh ngăn tăt ngăđ ngănh tăđ nh,ăkháăsátă
hayănóiăchínhăxácăh năB ăTàiăChínhăVi tăNamăđãăđ căd aătrênăc ăs ăcácăchu năm că
c aăIASă02ăđ ăso năth oăraăm tăchu năm căv aăđúngăv iătiêuăchu năqu căt ăv aăph ă
h păv iăđi uăki năth căt ăc aăh ăth ngăk ătoánăc aăVi tăNam. Chu n m că“Hàngăt n
kho”ăc a k toán Vi t Nam và Qu c t đ uăquyăđ nh ph m vi áp d ngănh ăsau:ăChu n
m cănàyăđ c áp d ng cho t t c các hàng t n kho là tài s n, bao g m hàng t n kho:
c gi đ bán;ă angătrongăquáătrìnhăs n xu t kinh doanh d dang; Nguyên li uăđ
s d ng trong quá trình kinh doanh, cung c p d ch v ;ă i v i các nhà cung c p d ch
v , hàng t n kho g m chi phí d ch v t
Các nguyên t căđ

ngă ng v iădoanhăthuăch aăđ

c ghi nh n.

c v n d ng trong chu n m c k toán hàng t n kho: Nguyên

t c th n tr ng, nguyên t c nh t quán và nguyên t c phù h p.
i măkhácăbi tăgi aăIASă02ăvàăVASă02ălàăngoàiănh ngăđi mă ătrênăthìăIASă02ă
còn đ ăc păđ năhàngăt năkhoăbaoăg măc ăđ tăvàăcácătàiăs năkhácăđ căgi ăl iăđ ăbán.
Hàng t n kho là b ph n tài s nă l uă đ ng d tr cho s n xu t, d tr choă l uă
thông ho căđangătrongăquáătrìnhăch t o doanh nghi p. Hàng t năkhoăluônăđ căđánhă
giá quan tr ng trong tài s năl uăđ ng b i các y u t :
-

Hàng t nă khoă th ng chi m t tr ng l n trong t ng s tài s nă l uă đ ng c a
doanh nghi p và r t d b các sai sót ho c gian l n l n trong ho tăđ ng qu n
lý

-

Giá tr hàng t n kho nhăh
nhăh

-

ng tr c ti p t i giá v n hàng bán và do v y nó

ng tr ng y u t i l i nhu n thu nătrongăn m

Hàng t n kho là b ph n không th thi u trong quá trình sán xu t,ănóălàăđi u
ki n có tính ch t ti năđ cho s liên t c c a quá trình s n xu t kinh doanh

-

Công vi căxácăđ nh ch tăl ng, tình tr ng và giá tr hàng t n kho luôn là công
vi c ph c t păvàăkhóăkh năh năh u h t các tài s n khác. Hàng t n kho là lo i
tài s nă l uă đ ng k t chuy n h t giá tr vào cu i m i chu k s n xu t kinh
doanh nên qu n lý hàng t n kho càng tr nên ph c t p và quan tr ng.

2


1.1.2.

c đi m hàng t n kho

Hàng t n kho là m t b ph n c a tài s năl uăđ ng, cho nên hàng t n kho s mang
đ yăđ đ căđi m c a tài s năl uăđ ng,ăđóălà:
-

Tham gia vào m t chu trình kinh doanh

-

Thayăđ iăhìnhătháiăbanăđ uăđ t o nên th c th s n ph m

-

Giá tr luân chuy n tronng m t l n vào giá thành s n ph m.

M t khác, t khái ni m hàng t năkhoăđãăđ

c nêu ra

trên, ta có th th yă đ c

đi m c a hàng t n kho chính là nh ngăđ căđi m riêng c a nguyên, v t li u, công c ,
d ng c , thành ph m, s n ph m d dang, hàng hóa. V i m i lo i, chúng có nh ngăđ c
đi m riêng sau:
Th nh t, nguyên v t li u là nh ngă đ iă t ngă laoă đ ngă đãă đ c th hi nă d i
d ng v tăhóaănh :ăs t, thép trong doanh nghi p xây d ng, g trong doanh nghi p ch
bi n g , v i trong doanh nghi p may m c,.. Khác v iăt ăli u s n xu t, NVL ch tham
gia vào m t chu k s n xu t nh tăđ nh và khi tham gia vào quá trình s n xu t,ăd i tác
đ ng c aălaoăđ ng, chúng b tiêu h y toàn b ho căthayăđ iăhìnhătháiăbanăđ uăđ t o ra
hình thái v t ch t c a s n ph m.
Th hai, công c , d ng c là nh ngă t ă li uă laoă đ ngă khôngă đ tiêu chu n quy
đ nhăđ x p vào tài s n c đ nh. CC, DCăth ng tham gia vào nhi u chu trình s n xu t,
kinh doanh. Trong quá trình s d ng, chúng gi nguyên hình thái v t ch tăbanăđ u. V
m t giá tr CC, DCăc ngăb hao mòn d n trong quá trình s d ng, b i v y khi phân b
giá tr c a CC, DC vào chi phí s n xu t kinh doanh, k toán ph i s d ngăph ngăphápă
phân b thích h p sao cho v aăđ năgi n trong công tác k toán v aăđ m b oăđ c tính
chính xác c a thông tin k toán

m c có th tin c yăđ

c.

Th ba, thành ph m là s n ph măđãăđ c ch t o xong giaiăđo n ch bi n cu i
cùng c a quy trình công ngh ,ă đ c ki mă đ nhă đ tiêu chu n k thu tă quyă đ nh và
nh p kho. S n ph m c a các doanh nghi p s n xu t ra ch y u là thành ph m, ngoài ra
có th có bán thành ph m. Nh ng s n ph m hàng hóa xu t khoăđ tiêu th ,ăđãăthanhă
toán hay ch p nh n thanh toán g i là s năl

ng hàng hóa th c hi n.

Th t ,ăs n ph m d dang là nh ng s n ph măđ n cu i k kinh doanh v năch aă
hoàn thành nh p kho, chúng v n còn t n t i

cácăphânăx

ng s n xu t. Có nh ng s n

ph m đãăhoànăthànhănh ngăch aănh p kho mà doanh nghi p xu t bán tr c ti p ho c
g iăbánăthìăđ c ghi gi m giá tr s n ph m d dang.
Th n m,ă hàng hóa (t i các doanh nghi pă th

ngă m i)ă đ

c phân theo t ng

ngành hàng, g m: hàng v tăt ,ăthi t b ; hàng công ngh ph m tiêu dùng; hàngăl ngă
th c, th c ph m ch bi n. Chúng là nh ng m t hàng mà doanh nghi păth ngăm iăđiă
3

Thang Long University Library


mua v t cácăcôngăty,ăc ăs ăs n xu t;ăsauăđóăbánăchoăng
hóa, k toán ph i ghi chép s l

ng, ch tă l

iătiêuăd ng.ă

i v i hàng

ng và giá phí chi tiêu mua hàng theo

ch ng t đãăl p trên h th ng s . Phân b h p lý chi phí mua hàng cho s hàngăđãăbánă
và t năđ u k .
1.1.3. Phân lo i hàng t n kho
Hàng t n kho trong các doanh nghi p có nhi u lo i, nhi u th có vai trò, công
d ng khác nhau trong quá trình s n xu t kinh doanh.
Trongă l nhăv c s n xu t, s n ph m ph i tr i qua m t quá trình ch bi n dài, t
nguyên v t li u đ u vào thành s n ph m đ u ra. Hàng t n kho bao g m h u h t các
lo i t nguyên v t li u, bán thành ph mă đ n thành ph mă tr
tr ng.
Trongăl nhăv căth

c khi phân ph i ra th

ngăm i, hàng t n kho ch y uălàăhàngăđ

c nh p v và hàng

chu n b bán. Ch ng lo i hàng t năkhoătrongăl nhăv cănàyăítăh nănhi u so v iăl nhăv c
s n xu t. Các nhà bán buôn bán l cóăxuăh ngăđ uăt ăd tr hàng hóa v i t l cao.
i v i ho tăđ ng d ch v , s n ph măth

ng là vô hình nên hàng t n kho ch y u

là các công c , d ng c , ph t ngăvàăph ngăti n v t ch t-k thu t giúp v n hành các
s n ph m d ch v . Các lo i hàng d tr nàyăcóăkhuynhăh ng gi m c d tr th p.
Tùy thu c vào m căđích,ăđ nhăh ng kinh doanh c a nhà qu n tr mà có th có

các cách phân lo iă khácă nhau.ă Sauă đâyă làă m t s cách phân lo iă đ c s d ng ph
bi n:
1.1.3.1. Phân lo i hàng t n kho theo m c đíc s d ng và công d ng c a hàng t n
kho
Theo tiêu th c phân lo i này, nh ng hàng t n kho có cùng m căđíchăs d ng và
công d ngăđ c x p vào m t nhóm, không phân bi tăchúngăđ c hình thành t ngu n
nào, quy cách, ph m ch t ra sao,...Theoă đó,ă hàngă t n kho trong doanh nghi pă đ c
chia thành:
-

Hàng t n kho d tr cho s n xu t: là toàn b hàng t nă khoă đ

c d tr đ

ph c v tr c ti p ho c gián ti p cho ho tăđ ng s n xu tănh ăNVL,ăbánăthànhă
ph m, công c d ng c , g m c giá tr s n ph m d dang.
-

Hàng t n kho d tr cho tiêu th : ph n ánh toàn b hàng t năkhoăđ

c d tr

ph c v cho m căđíchăbánăraăc a doanh nghi pănh ăhàngăhoá,ăthànhăph m,...
Cách phân lo i này giúp cho vi c s d ng hàng t nă khoă đúngă m că đích,ă đ ng
th i t oăđi u ki n thu n l i cho nhà qu tr trong quá trình xây d ng k ho ch, d toán
thu mua, b o qu n và d tr hàng t năkho,ăđ m b o hàng t n kho cung ng k p th i

4

cho s n xu t, tiêu th v i chi phí thu mua, b o qu n th p nh t nh m nâng cao hi u qu
ho tăđ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
1.1.3.2. Phân lo i hàng t n kho theo ngu n hình thành
Theo tiêu th c phân lo i này, hàng t năkhoăđ
-

Hàng t năkhoăđ

c chia thành:

c mua vào bao g m:

 Hàng mua t bên ngoài: là toàn b hàng t năkhoăđ

c doanh nghi p mua t

các nhà cung c p ngoài h th ng t ch c kinh doanh c a doanh nghi p.
 Hàng mua n i b : là toàn b hàng t năkhoăđ c doanh nghi p mua t các
nhà cung c p thu c h th ng t ch c kinh doanh c a doanh nghi pănh ămuaă
hàng gi aă cácă đ nă v tr c thu c trong cùng m t Công ty, T ng Công ty
v.v...
-

Hàng t n kho t gia công: là toàn b hàng t nă khoă đ
xu t, gia công t o thành.

-

Hàng t năkhoăđ c nh p t các ngu năkhác:ăNh ăhàngăt năkhoăđ
liên doanh, liên k t, hàng t năkhoăđ c bi u t ng v.v...

c doanh nghi p s n
c nh p t

Cách phân lo i này giúp cho vi că xácă đ nh các y u t c u thành trong giá g c
hàng t n kho, nh mă tínhă đúng,ă tínhă đ giá g c hàng t n kho theo t ng ngu n hình
thành.ă Quaă đó,ă giúpă doanhă nghi pă đánhă giáă đ c m că đ nă đ nh c a ngu n hàng
trong quá trình xây d ng k ho ch, d toán v hàng t năkho.ă ng th i, vi c phân lo i
chi ti t hàng t nă khoă đ c mua t bên ngoài và hàng mua n i b giúp cho vi c xác
đ nh chính xác giá tr hàng t n kho c a doanh nghi p khi l p báo cáo tài chính (BCTC)
h p nh t.
1.1.3.3. Phân lo i kho theo yêu c u s d ng
Theo tiêu th c phân lo i này, hàng t năkhoăđ

c chia thành:

- Hàng t n kho s d ng cho s n xu t kinh doanh: ph n ánh giá tr hàng t n kho
đ c d tr h pălýăđ m b o cho ho tăđ ng s n xu tăkinhădoanhăđ c ti n hành bình
th ng.
- Hàng t năkhoăch aăc n s d ng: Ph n ánh giá tr hàng t năkhoăđ
h năm c d tr h p lý.

c d tr cao

- Hàng t n kho không c n s d ng: Ph n ánh giá tr hàng t n kho kém ho c m t
ph m ch tăkhôngăđ
t

c doanh nghi p s d ng cho m căđíchăs n xu t.

Cách phân lo iănàyăgiúpăđánhăgiáăm căđ h p lý c a hàng t năkho,ăxácăđ nhăđ i
ng c n l p d phòng và m c d phòng gi m giá hàng t n kho c n l p.

5

Thang Long University Library


1.1.3.4. Phân lo i hàng t n

o t eo đ

đi m b o qu n:

Theo tiêu th c phân lo i này, hàng t năkhoăđ

c chia thành:

- Hàng t n kho trong doanh nghi p: Ph n ánh toàn b hàng t năkhoă đangăđ c
b o qu n t i doanh nghi pă nh ă hàngă trongă kho,ă trongă qu y, CCDC, nguyên v t li u
trongăkhoăvàăđangăs d ng, ...
đ

- Hàng t n kho bên ngoài doanh nghi p: Ph n ánh toàn b hàng t nă khoă đangă
c b o qu n t iăcácăđ năv , t ch c, cá nhân ngoài doanh nghi pănh ăhàngăg i bán,

hàngăđangăđiăđ

ng,...

Cách phân lo i này giúp cho vi c phânăđ nh trách nhi m v t ch tăliênăquanăđ n
hàng t năkho,ălàmăc ăs đ h ch toán giá tr hàng t n kho hao h t, m t mát trong quá
trình b o qu n.
1.1.3.5. Phân lo i theo chu n m c 02 - hàng t n

ođ

c phân thành:

- Hàngăhoáămuaăđ bán: Hàng hoá t năkho,ăhàngămuaăđang điătrênăđ
g iăđiăbán,ăhàngăhoáăg iăđiăgiaăcôngăch bi n...

ng, hàng

- Thành ph m t n kho và thành ph m g iăđiăbán
- S n ph m d dang và chi phí d ch v ch aă hoànă thành:ă Làă nh ng s n ph m
ch aăhoànăthànhăvàăs n ph măđãăhoànăthànhănh ngăch aălàmăth t c nh p kho thành
ph m.
- Nguyên li u, v t li u, công c d ng c : G m t n kho, g iăđiăgiaăcôngăch bi n
đãămuaăđangăđiătrênăđ ng
th

K t lu n: Vi căxácăđ nh và ghi nh n hàng t năkhoăđòiăh i ph iăđ c quan tâm
ng xuyên vì hàng t n kho chi m t tr ng l n trong t ng s các tài s năl uăđ ng

c a các doanh nghi p. Vi c phân lo iăvàăxácăđ nh nh ng hàng nào thu c hàng t n kho
c a doanh nghi p nhăh ng t i vi c tính chính xác c a hàng t n kho ph n ánh trên
b ngăcânăđ i k toán và nhăh ng t i các ch tiêu trên báo cáo k t qu kinh doanh. Vì
vây vi c phân lo i hàng t n kho là c n thi t trong m i doanh nghi p.
M i cách phân lo i hàng t năkhoăđ uăcóăýăngh aănh tăđ nhăđ i v i nhà qu n tr

doanh nghi p.ăDoăđó,ătu thu c vào yêu c u qu n lý c a nhà qu n tr doanh nghi p mà
k toán th c hi n t ch c thu th p, x lý và cung c p thông tin v hàng t n kho theo
nh ng cách th c nh tăđ nh.
Trong
doanh nghi
m căđíchăs
doanh nghi

lu năv nănày,ăd a trên cách th c làm vi c và phân ph i hàng t n kho c a
p th c t p, em l a ch n phân tích hàng t n kho b ng cách phân lo i theo
d ng và công d ng. Không nh ng th , l nh v c kinh doanh ch y u c a
p thu căl nhăv c xây d ng, ngoài ra doanh ngi p còn nh nălàmăđ i lý bán
6


s n ph m cho m t s công ty khác, cho nên em nh n th y cách phân lo i theo m c
đích s d ng và công d ng là phù h p nh tăđ i v i doanh nghi p.
1.1.4.

u tr n v n đ n c

n t n

Chuătrìnhăv năđ ngăc aăhàngăt năkhoăđ

o
căth ăhi năquaăs ăđ ăsau:

S ăđ 1.1. Chu trình v năđ ng c a hàng t n kho

nă Nh nă
đ tă muaă
hàng hàng

Nh pă

Nh p

khoă
NVLă
hàngă

Kho

hóa

aă
NVLă
Xu t
Kho

Nh pă

vàoă
s nă

Nh p

xu t

Kho

Xu tă

thànhă
khoă
ph m,ă
thànhă Xu t
Giao
hàngăhóaă
ph m
ă
điăbán
Kho
hàng

Xu tăkhoăđ iăv iăhàngăhóa
(Ngu n: Tác gi t t ng h p)
B

că1:ăMuaăhàng

Thi t l p k ho ch mua hàng d aătrênăc s k ho ch s n xu t, k ho ch tiêu th
s n ph m, k ho ch d tr hàng t n kho.
- S d ng các phi u yêu c uăcóăđánhăs th t tr c.ăQuyăđ nh th t c xét duy t
yêu c u mua, phi u yêu c u mua ph iăghiărõăn iăyêuăc u, s l ng và ch ng lo i hàng
hóa.
- Phi u yêu c uăđ c chuy n t iăphòngăthuămuaăđ làmăc năc l păđ năđ t mua
hàng g iăđ năn iăcungăc păđãăđ c l a ch n.ă năđ t hàng ph iăcóăđ yăđ các y u t
v s l ng, ch ng lo i, quy cách hàng hóa ho c d ch v yêu c u.ă ng th iăđ năđ t

hàng s đ c chuy n cho các b ph năcóăliênăquanănh b ph n k toánăđ h ch toán,
b ph n nh năhàngăđ ki mătraăđ i chi u.
B

că2:ăNh năhàng,ăl uăkho
Nghi p v nàyă đ

c b tă đ u b ng vi c nh p kho hàng mua, l p biên b n giao

nh n hàng. T t c hàng hóa s đ c chuy n t i b ph n kho, b ph n này ti n hành
nh p kho.ăSauăđó,ăl p phi u nh p kho ghi rõ s l ng, quy cách c a hàng th c nh p,
ghi s và chuy n cho k toán làmăc năc ghi s k toán.ăTrongăquáătrìnhănh păkho,ăth ă
khoăph iăxácăđ nh s l ng hàng nh n, ki măđ nh ch tăl ng có phù h p v i yêu c u
trongă đ nă đ tă hàngă hayă không,ă đ ng th iă c ngă lo i b nh ng hàng hóa b l i, kém
ph m ch t.
7

Thang Long University Library


B

că3:ăXu tăkhoăv tăt ,ăhàngăhóa
B ph n kho ph i ch u trách nhi m v toàn b s hàng hóa mà mình qu n lý,ădoă

đóăkhiăth căhi năxu tăv tăt ,ăhàngăhóaăph iăcóăgi yăyêuăc uăđãăđ căch ngănh năho că
đ năđ tă hàng. Phi u yêu c u xu t kho ph iă đ c l p d a trên m tă đ nă đ t hàng s n
xu tă hayă đ nă đ t hàng c a khách hàng bên ngoài. Ngoài ra còn có ch ng t v n
chuy n do b ph n v n chuy n ho c công ty cung c p d ch v này.ă âyă làă tàiă li u
minh ch ng cho vi căhàngăđãăxu t kho giao cho khách hàng

B

că4:ăS năxu t
S n xu t là giaiăđo n quan tr ng trong ho tăđ ng s n xu t kinh doanh c a doanh

nghi p, chính vì th nóăđòiăh iăđ c ki m soát ch t ch t khâu k ho ch và l ch trình
s n xu t,ă đ c xây d ng t
c toán v nhu c uă đ i v i s n xu t c a doanh nghi p
c ngănh c năc vào tình hình th c t hàng t n kho hi năcó.ă

u ra c aăgiaiăđo n s n

xu t là thành ph m ho c s n ph m d dang. Ki m soát n i b đ i v i vi c s n xu t
đ c thi t l p b ng cách giám sát s l ng s n ph măđ uăraăđ đ m b o r ng vi c s n
xu tăđ c ti n hànhătrênăc s các y u t đ u vào s d ng m t cách hi u qu và h p
lý.
B

că5:ăL uăkho

S năph măsauăkhiăhoànăthành,ăquaăkhâuăki măđ nh,ăn uăkhôngăchuy năđiătiêuăth ă
thìăs ănh păkhoăch ăbán.
Ki m soát n i b v i vi căl uăkhoăthànhăph măđ

c ti năhànhăt

ngăt nh ki m

soát n i b v i công vi căl uăkhoăv tăt ,ăhàngăhóa.
B

că6:ăXu tăkhoăthànhăph măđiătiêuăth

Quá trình này là m t m t xích quan tr ng c a chu trình bán hàng - thu ti n,
doanh nghi p ch đ c xu t ra kh iăkhoăkhiăđãăcóăs phê chu năhayăc năc đ xu t kho
thành ph m, c th làăcácăđ năđ t hàng ho c h păđ ng kinh t . Khi xu t kho ph i có
phi u xu t kho do th kho l p, b ph n v n chuy n s có phi u v n chuy n hàng.
Trênăđâyălàăm t chu trình v năđ ng hoàn ch nh c a hàng t n kho. Nó giúp chúng
taă cóă cáiă nhìnă rõă n tă h nă v lu ngă l uă thôngă c a hàng t n kho trong n i b doanh
nghi p t lúc m i mua v choăđ n xu tăbánăchoăng i tiêu dùng. Chu trình di n ra r t
đ năgi nănh ngăđ v n hành nó m t cách hoàn h o thì không ph i là d .ăNóăđòi h i
nh ngă trìnhă đ nghi p v nh tă đ nh trong công tác k toánă c ngă nh ă trongă côngă tácă
qu n lý.

8


1.1.5. Các nhân t

n

1.1.5.1. Nhu c u th tr

n đ n hàng t n kho
ng

Trong n n kinh t hàng hoá, m căđíchăc a các nhà s n xu t hàng hoá là s n xu t
raăhàngăhoáăraăđ bán, đ tho mãn nhu c u c aăng i khác. Vì th các doanh nghi p
không th t n t i m tăcáchăđ năl mà m i ho tăđ ng s n xu tăkinhădoanhăđ u ph i g n
v i th tr ng. Doanh nghi p ch u s chi ph i c a th tr ng hay nói cách khác th

tr ngăđãătácăđ ng và có nh h ng quy tăđ nh t i m i khâu c a quá trình s n xu t
kinh doanh c a doanh nghi p, trongăđóăcó hàng t n kho. M căđíchăt n kho trong quá
trình s n xu tăkinhădoanhălàăđ đ m b o cung ng bìnhăth ng, liên t căđápă ng nhu
c u c a th tr ng. M t khi nhu c u th tr ng có s thayăđ i, nó s nhăh ng l năđ n
s l ngăc ngănh ăch tăl ng và ch ng lo i c a hàng t n. Ch ng h nănh ,ătrongăd p
l , t t, nhu c uătiêuăd ngăt ngăcaoăvìăth s l

ng, ch ng lo i hàng t năt ngălênăđángă

k ;ăhayătrongăđi u ki n n n kinh t có s bi năđ ng m nhăthìăl ng c uătiêuăd ngăc ngă
bi năđ ng theo d n t iăl ng hàng t năkhoăc ngăvìăth mà có th d ăth a ho c thi u
h t…Chính vì v y, các doanh nghi p c n ph i quan tâm t i nhu c u th tr ng, nhanh
nh y ph n ngătr c nh ng s thayăđ i đ có th đ aăraănh ng bi n pháp qu n lý hàng
t năkhoăđúngăđ n và k p th i.
1.1.5.2. Kh n n cun

ng c a các nhà cung c p

Nhà cung c pă làă ng i cung ng nguyên v t li u cho quá trình s n xu t c a
doanh nghi p. M t doanh nghi p có th có m t ho c nhi u nhà cung c p ph thu c
vàoăquyămôăc ngănh ănhuăc u v nguyên v t li u. Các nhà cung c p có kh n ngăđápă
ngăđ uăđ n, k p th i theo yêu c u c a doanh nghi p s t o thu n l i cho doanh nghi p
v a có th s n xu t v a không ph i d tr hàng t n kho nhi u, giúp doanh nghi p
gi măđ c các chi phí v kho.
1.1.5.3.

c đi m tính ch t hàng t n kho

M i lo iăhàngăcóăđ căđi m, tính ch tăth ngăph m khác nhau, yêu c u b o qu n
khácănhau,ădoăđóă nhăh ngăđ n s l ng hàng và th i gian hàng t n kho. Có nh ng

lo i hàng t n kho có th th i gian b o qu nădàiănh ăv t li u s t,ăth p,..ănh ngăc ngăcóă
nh ng lo i ch có th i gian m t vài ngày ho c có th i h n s d ng c th .
i v i các
th c ph măt

iăs ng d h ăh ng, là m t hàng tiêu dùng hàng ngày,ăkháchămuaăth

ng

xuyên thì l ng t n kho th ng v aăđ đ bán, th iăgianăl uăkhoăt 2-3 ngày. V i các
m t hàng có vòngăđ i s n ph mădàiănh ămáyămóc,ăv t li u xây d ng,…ăcóăth i gian
l uăkhoăt vàiăthángăchoăđ năvàiăn m,ăt yăvàoăt ng lo i s n ph m.
1.1.5.4. Quy mô, kh n n t i c ín c a doanh nghi p
Quy mô c a doanh nghi p l n hay nh , m ngăl i kinh doanh r ng hay h p, kh
n ng phân ph i ra th tr ng nhi u hay ít, kh n ngă v v n m nh hay h n ch ,ă đi u
9

Thang Long University Library


ki n trang thi t b hi năđ i hay không hi năđ i…ăt t c đ uătácăđ ngăđ n hàng t n kho.
D aă trênă đi u ki n tình hình th c t c a doanh nghi pă màă ng

i qu n lý ph i đi u

ch nh phù h păl ng hàng t n kho thích h p v i yêu câu c a doanh nghi p. Ví d nh ,ă
m t doanh nghi păcóăđi u ki năc ăs v t ch t xu ng c p thì không nên t n kho tránh
làmăt ngăthi t h i do hàng t n kho b h ăh ng; doanh nghi p có quy mô nh , ngu n
v n h n ch thì không th t n tr quá nhi u hàng hóa trong kho, vìăl ng v n h đ u
t ăvàoăhàngăs khó quay vòng và r iăroăcaoăh năsoăv i v năd i d ng ti n t .

Trênăđây là m t s nhân t chính nhăh ng đ n hàng t n kho nói chung. Ngoài
ra, v i m i lo i hàng t n kho còn có nh ng nhân t khácănhauătácăđ ng lên. Chúng ta
có th k đ n: giá c nguyên, nhiên v t li uăđ c cung ng; th i gian v n chuy n t
n iăcungă ngăđ n doanh nghi p;ăđ căđi m và các yêu c u v k thu t, công ngh trong
quá trình ch t o s n ph m;…Ch ng h n, t n kho d tr s n ph m thành ph măth

ng

ch u nhăh ng các nhân t : s ph i h p gi a khâu s n xu t và tiêu th s n ph m, h p
đ ng tiêu th s n ph m gi a doanh nghi p và khách hàng, kh n ngăxâmănh p và m
r ng th tr ng tiêu th s n ph m c a doanh nghi p.
1.1.6. Vai trò c a hàng t n

o đ i v i doanh nghi p

Vaiătròăđ u tiên c aăkhoălàăđ i phó v i các y u t b t ng và s r i lo n có th
x yăđ n t đ u vào. Kho cho phép gi i quy t t m th i s giánăđ an cung c păđ n t
các nhà cung ng (s ch m tr , s h ăh ng, s bãiăcông…)ăho c do s giánăđo n v
v n chuy nă đ ng xá b ch n). Kho s n ph m trung gian gi a các máy móc b oăđ m
nguyăc ăh ng hóc ho căkhôngăđ t yêu c u

giaiăđo nătr

căđó.

Vai trò th hai c aăkhoălàăđ bù tr s không nh t quán v th i gian và s l

ng

gi a s n xu t và yêu c u. Kho ngăcáchăđ a lý chia cách nhà cung ng và khách hàng

(kho ng cách xa)ălàălýădoăđ u tiên. M t lý do khác là nhà cung ng, dù trong hay
ngoài doanh nghi p,ăđ u không có kh n ngăđápă ng t c thì các yêu c u b i h c ng
có nh ngă uătiênăriêng.
Vai trò th ba là ch căn ngăkinhăt :ăchiăphíăđ t hàng không t l v i s m t hàng
ho c s l ngăhàngăđ cămua.ă c bi t chi phí hành chính chuy n giao c a m tăđ nă
đ t hàng thì x p x nhau, dù là cho m t ho c nhi u m t hàng, hay dù chúngătaăđ t 1
hay 10 h p cho m t m tăhàng.ă

kh u hao nh ng chi phí này, chúng ta s đ t hàng

v i m tăl ngănàoăđó.ăNgoàiăra, vi căđ t hàng theo s l
l i t s hoàn l i c a nhà cung ng (l i ích do quy mô) .

ngăđángăk choăph păh

Vai trò th t ălà ch căn ngătiênăđoán:ăhàngăt n kho là không th thi uăđ

ng
c khi

s n xu t và tiêu th mang tính th i v . M t khác, có nh ng hàng t n kho mang tính
đ uăc ,ăt nh ng d đoánăs có s t ngăgiáăv t li u ho cădoănguyăc ăchínhătr .
10


N u gi m b t quy mô hàng t n kho là quan tr ng, thì vi c quan tr ngăh năđóălàă
nh n th căđ

căvaiătròămàăkhoăđ m nh nătr

c khi hu b nó. C ngăc n có ý th c r ng

s gi m b t kho làm ph c t p h th ng s n xu t và t nă khoă choă ph pă “b gãy”ă h
th ng s n xu t thành nh ng h th ng con, nh ng h th ng con này m t m t có th ho t
đ ngăđ c l p v i nh ng h th ng khác, m t khác l iăđ

c qu nălýăđ năgi năh n.

1.1.7. R i ro ti m n khi d tr hàng t n kho
Theo m c trên, có th nh n th yăđ

c vai trò không nh c a hàng t n kho trong

ho tă đ ng kinh doanh c a doanh nghi p. Nó giúp cho doannh nghi p v n hành m t
cách linh ho tăh n.ăKhôngănh ng th , d tr hàng giúp doanh nghi p có s chu n b
t tăh năđ đ i m t v i các v năđ n y sinh trong quá trình kinh doanh nh ăthi u hàng,
hàng b l i,ăhàngăđangăb khan hi m,…Tuy nhiên, vi c gi tr hàng t năkhoăc ngăti m
n nh ng r i ro. Trong khi các lo i chi phí cho vi c d tr hàng hóa có th di năđ t
b ng nh ng con s c th thì m căđ r iăroăt ngăx ng v i t ng m c d tr l i r t khó
xácăđ nh chính xác. Song, có th khái quát m t s r i ro sau:
Th nh t, r i ro v lãi su t: doanh nghi pă khiă đ uă t ă m t kho n ti nă đ d tr
d i b t k m t hình th c nào ch c ch n s m tă điă c ăh i nh nă đ c m t kho n lãi
su tăđángăk so v i vi c g i s ti năđóăvàoăngânăhàngăho căđ uăt ăvào các kho n sinh
l i khác. Vì th , doanh nghi p c n t n d ng m i kh n ngătínăd ng t các nhà cung
c p c a mình trong th i h n lâu nh t có th .ăC ăh i nh năđ c ph n lãi su t n u g i s
ti nănàyăvàoăngânăhàngăthayăvìăđ uăt ăvàoăcácăkho n hàng d tr c năđ c cân nh c k
tr c khi quy tăđ nh m c chi phí này. B iă vì,ăđ uăt ăvàoăcácăkho n d tr quá m c
ho căd i m c c n thi tăđ u nhăh ng không nh đ n k t qu kinh doanh v sau.
Th hai, chi phi cho vi c d tr :ăđ b o t n các m t hàng d tr , doanh nghi p
ph i dành m t kho n ti năđángăk tr chiăphíăkhoăbãi,ăthuêăm n nhân công qu n lý s

hàngănày.ă i v i m t s m tăhàngăđòiăh i b o qu nătrongăđi u ki năđ c bi t ho c có
tính th i v , thì chi phí này s t ngă g p b i.ă đi uă đóă s tr thành m t gánh n ng tài
chính cho doanh nghi p. N u không giám sát ch t ch r i ro thì r t d nhăh ngăđ n
ch tăl

ng hàng d tr c ngănh ăgâyăth t thoát trong khâu qu n lý s hàng này.

Th ba, chi phí b o hi m:ăđ i v i m t s m t hàng có giá tr cao r t nh y c m v i
các l ai r i roăliênăquanăđ n cháy n hay m t c p, thì t n thêm kho n chi phí mua b o
hi m. Do v y, doanh nghi p kinh doanh các lo i m t hàng này s t n kém nhi uăh nă
cho vi c d tr .
Th t ,ăr i ro do l i th i: các doanh nghi p không duy trì hàng d tr s không
bao gi g p ph i r i ro này. Tuy v y,ăc ăh iăthuăđ c kho n l i nhu n cao v n h p d n
h nănhi u, khi n cho vi c d tr m tăl ng hàng thích h p s tr nên c n thi t. Khi
đó,ăvi cătínhătoánăđ c m c d tr các m t hàng mang tính th i trang ho c có công
11

Thang Long University Library


ngh d l i th i sao cho phù h p v i nhu c u th tr

ng là c m t câu h i l n dành cho

nhà qu n tr .
nă đây, m t câu h i đ că đ t ra là “Li u chúng ta, các doanh nghi p, có c n
thi t ph i d tr hàng t năkho?”.ăHàngăt n kho càng nhi u thì r i ro g p ph i càng l n,
v y n u không có hàng t n kho ho c d tr ít thì s không g p ph i r i ro.
i u này có th đúng,ănh ngăx tătrênăkhíaăc nh khác thì d tr ít ho c không có
hàng d tr c ngăs g p r iăro.ă óălà:

M t s tín nhi m c a khách hàng: không cung c păđ căl ng hàng hóa khi c n
thi t không ch làm m t khách hàng t i th iă đi mă đi m hi n t i, mà còn có th m t
luôn nh ngăđ năđ tăhàngătrongăt ngălaiădoădoanhănghi păkhôngăcònăđ c khách hàng
tin c y vào kh n ngăcungă ng lo iăhàngăhóaăđó.ăTrongămôiătr ng c nh tranh, doanh
nghi p s mau chóng m tăkháchăhàngăvàoătayăcácăđ i th cung ng s n ph m cùng lo i
n u không d đoánăđ
t n kho phù h p.

c nhu c u và kh n ngătiêuăth c a th tr

ngăđ l p k ho ch

Làm h ng k ho ch s n xu t: Vi c thi u h t m t lo i nguyên li u nào đóătrongă
s n xu t có kh n ngălàmăng ngătr toàn b ho tăđ ng kinh doanh c a doanh nghi p.
Chi phí cho vi c tìm ki m ngay ngu n hàng thay th có th s r t t n kém ho c gây
nhăh

ngăđ n ch tăl

ng c a s n ph m.

M t s linh ho t: Vi c d tr hàng t khâu s n xu tăđ n khâu tiêu th s n ph m
s t o ra m t kho ng cách an toàn cho ho tă đ ng kinh doanh. S bi nă đ ng c a th
tr ng luôn khi n cho m i k h ach r t khó phù h p v i th c t . Do v y, n u không
có hàng d tr , doanh nghi p s tr nên b đ ng trong m i tình hu ng khi có s thay
đ i ngoài k ho ch.
Tóm l i, dù doanh nghi p có d tr hàng t n kho (d tr nhi u hay ít), hay không
d tr hàng t n kho thì doanh nghi p v n s luôn ph iăđ i m t v i các r iăro.ăDoăđó,ă
đ có th gi m thi u t iăđaănh ng r i ro, các doanh nghi p c n tìm nh ng cách th c
phù h p v i b n thân doanh nghi păđ qu n lý hàng t n kho m t cách hi u qu nh t.

1.2. Qu n lý hàng t n kho trong doanh nghi p
1.2.1. Khái ni m và vai trò c a qu n lý hàng t n kho
Qu n lý hàng t n kho là m tăph năc aăquáătrìnhăqu nălýăs năxu tănh măm căđíchă
gi mă thi uă chiă phíă ho tă đ ngă vàă chiă phíă s nă xu tă b ngă cáchă lo iă b ă b tă nh ngă côngă
đo năk măhi uăqu ăgâyă lãngăphí.ă Hayănóiăcáchăkhác,ăqu nălýăhàngăt năkhoăph iăgi iă
quy tăđ căhaiăv năđ ătráiăng c,ăđóălà:ăm tăm t,ădoanhănghi păc năph iăcóăd ătr ăđ ă
đ măb oăs năxu tăliênăt căkhôngăb ăgiánăđo n,ăđ măb oăđápă ngănhanhăchóngănhuăc uă

12


c aăng

iătiêuăd ngătrongăb tăkìătìnhăhu ngănào;ănh ngăm tăkhác,ăph iălàmăth ănàoăđ ă

khoăd ătr ăt ngălên,ădoanhănghi păch ăph iăt năthêmăm tăchiăphíăd ătr ălàăth pănh t.
Côngătácăqu nălýăgiúpădoanhănghi p:
m b oă choă hàngă hóaă cóă đ s l

-

ngă vàă c c u, gi ă choă m i quá trình

không b ăgiánăđo n, góp ph n nâng cao ch tăl
đ ng hàng hóa.

ng kinh doanh và tránh b t n

m b o làmăgi măth pănh tăm căđ ăthi tăh i,ăh ăh ngăhàngăhóa,ăgi măthi uă

-

cácăchiăphiăkhoăhàng,ăb oăqu năhàngăhóaăd ătr ătrongăkhoăanătoàn,ăthu năl iă
choăvi căxu tănh păhàng.
-

N măđ

căs ăbi năđ ngăc aăhàngăhóaăd ătr ăc ăv ăhi năv tăvàăgiáătr ătrongă

su tă quáă trìnhă l uă kho,ă đ m b oă giúpă doanhă nghi pă linhă ho tă h nă khiă th că
hi năcácăk ăho chămàădoanhănghi păđ tăra,ălàmăchoăch tăl ngăv năđ tăđ că
m căhi uăqu ăt iă uănh t.
1.2.2. Các nhân t

n

Ngoài các y u t

n đ n qu n lý hàng t n kho
nhă h

ngă đ n hàng t nă khoă c ngă s tácă đ ngă đ n cách th c

c ngănh ăqu n lý hàng t n kho thì còn có m t s y u t khác nhăh
công tác qu n lý hàng t n kho, có th k đ n nh :
1.2.2.1. Nh n th c v tr n đ c

đ in

ng tr c ti păđênă

n ân s trong qu n lý hàng t n kho

Nh n th căvàătrìnhăđ c a nhân viên là y u t quy tăđ nh thành công trong qu n
tr doanh nghi p nói chung và qu n tr hàng t n kho nói riêng. M iă hànhă đ ng c a
nhânăviênăđ u xu t phát t nh n th căc ngănh ătrìnhăđ chuyên môn c a h . Vi c nâng
cao nh n th c, c i thi n chuyên môn là vi c làm thi t th c nh t, nhanh nh tă đ c i
thi n công tác qu n lý hàng t n kho trong doanh nghi p m t cách có hi u qu . Thay
đ iăt ăduy,ănh n th c trong m iăng i giúp cho h có cái nhìn hoàn thi năh năv các
v năđ , t đóănângăcaoătráchănhi m c a mình trong công vi c hàng ngày.
1.2.2.2. P
Ph

n ti n qu n lý, công ngh k thu t
ngăti n qu n lý hình thành nên cách th c qu n lý hàng c a doanh nghi p.

Ph ngăti n qu n lý đâyăcóăth là máy móc, thi t b , s ghi chép,ăkhoăl uătr . N u
m t doanh nghi pă cóă cácă ph ngăti n hi nă đ i,ă đ ng b thì hi u qu qu n lý s cao
h nănhi u so v i các doanh nghi păcóăph

ng ti năc ăk , l c h u.

Ngày nay, vi c áp d ng công ngh k thu t vào trong ho tă đ ng s n xu t kinh
doanh là m t ph n không th thi uăđ i v i doanh nghi p.ă aăcôngăngh k thu t hi n
đ i vào trong qu n lý hàng t n kho s giúp chia s gánh n ng, gi m áp l c cho nhân
viên,ănângăcaoăn ngăsu t làm vi c. Ví d , thay vì ghi chép th công trên s sách, nhân
viên có th th c hi n các thao tác trên các ph n m m.ă i u này có th không ti t ki m
13

Thang Long University Library


chiăphíăđ uăt ănh ngănóăcóăth t ngăhi u qu qu n lý do ti t ki m th i gian, công s c,
b quaăcácăsaiăsótăc ăh c.
1.2.2.3. Quy trình qu n lý xu t – nh p hàng t n kho
Ho tă đ ng xu t nh p hàng là ho tă đ ng di nă raă th

ng xuyên t i các doanh

nghi p s n xu tă vàă th ngă m i.ă iă t ng xu t nh p hàng là nguyên v t li u, thành
ph m, hàng hóa. D a vào ho tă đ ng này có th xácă đ nhă đ c s l ng hàng xu t,
nh p và t n trong k , tình hình bi năđ ng c a tài s n c a doanh nghi p. N u không có
cách qu nălý,ăph ngăth c làm vi c hi u qu thì s nhăh ngăđ n các ho tăđ ng phát
sinh sau này. Ch ng h n nh ,ăvi c không ki m tra, ki m soát hàng k trong quá trình
nh p kho s gây ra nh ng v nă đ nh ă s n ph m kém ch tă l ng, b h ă h ng, thi u
ho c m t mát, t đóălàmăt ngăchiăphíăngoài,ăth t thoát tài s n cho doanh nghi p,ăch aă
k có th gây chia r m i quan h v i các nhà cung c p, gi m uy tín c a công ty. Xu t
nh p hàng t n kho m t cách không khoa h c, không tuân th đúngăquyătrìnhălàmăchoă
hàng khó ki m soát, gi m ch tăl ng trong công tác qu n lý. Không ki măsoátăđ c
l ng hàng t n trong kho d n t i tình tr ng doanh nghi p d báo sai gây thi u h t
hàng hóa ho c d tr quá nhi u…ăChínhăvìăv y, qu n lý quy trình xu t nh p hàng t n
kho s giúp doanh nghi p nâng cao công tác qu n lý c a mình.
1.2.3. Các chi phí phát sinh trong công tác qu n lý
Hàng t n kho luôn là m i quan tâm l năđ i v i các nhà qu n tr b i nó là m t
trong nh ng ngu nă c ă b n t o ra doanh thu và nh ng kho n thu nh p thêm sau này
cho doanh nghi p. Vi căl uătr hàng t n kho làăc năthi tăkháchăquanăvìănóă mang l i
nhi u l i ích cho doanh nghi p.
Th nh t, duy trì m t l ng hàng t n kho giúp doanh nghi p thu n l i trong vi c
mua v tăt ăvàăho tăđ ng s n xu t, b ph n cung ng v tăt ăs có l i khi mua m t s

l ng l năvàăđ căh ng chi t kh u t các nhà cung c p và n u doanh nghi p d đoánă
trongăt ngălaiăgiáăc nguyên v t li u t ng hay khan hi m ho c c hai thì vi căl uăgi
hàng t n kho s đ m b o cho doanh nghi p luônăđ c cung ngăđ yăđ k p th i v i
chi phí năđ nh.
Th hai, s s n sàng c a các s n ph m d dang mang l i cho m iăcôngăđo n s n
xu t m t m căđ đ c l pănàoăđó.ăM t khác, s n ph m d dang s giúp l p k ho ch
s n xu t hi u qu cho t ngăcôngăđo n và t i thi u hóa chi phí phát sinh do ng ng tr
s n xu t hay có th i gian nhàn r i.ă Khiă cungă vàă c uă v ă m tă lo iă hàngă hóaă nàoă đóă
khôngăđ uăđ năgi aăcácăth iăkì,ăvi căduyătrìăth ngăxuyênăm tăl ngăd ătr ănh mătíchă
l yăđ ăchoăth iăgianăcaoăđi mălàăvi căc năthi t.ăCóănh ăv y,ăquáătrìnhăs năxu tăs ăđ că
ti năhànhăm tăcáchăliênăt c,ătránhăđ căs ăthi uăh tăđ tăquãngăc aăquáătrìnhăs năxu t.
14