Truyền thuyết đức thánh Đầm

Truyền thuyết kể rằng: Khu vực đầu làng Phùng Khoang và
làng Mê Trì xưa có một khu vực đồi cây cối rậm rạp, tục truyền
là quán Ảnh, dưới chân đồi có một cái vực sâu, thường ngày cứ
đến chiều lại thấy thấp thoáng một thanh niên thơ thẩn ở đấy
rồi biến đi đâu mất, mọi người dân gần đấy khả nghi, bàn nhau
rình xem người thanh niên ấy đi đâu? Cuối cùng, một buổi trời
gần tối thấy người thanh niên ấy đi xuống cái vực rồi rẽ nước
biến mất. Người thanh niên ấy chính là con vua Thủy Tề đi chơi
bị lạc không có đường về. Khi biết con mình lạc ở khu vực này,
vua Thủy Tề đã đi tìm con, do thân phận là một vị thần không
thể xuất hiện với hình dáng thật của mình được nên vua đã biến
thân thành một người khổng lồ, nửa đêm đào đất quanh khu
vực tìm con. Ngài đã gánh bốn gánh đất, được ba gánh trót lọt
đổ vào khu Đồng Mọc, đến gánh thứ tư thì bị đứt quãng, cõng
được một bên còn một bên phải bỏ lại vì có tiếng động nên chó
sủa, gà gáy vang, tưởng trời sắp sáng sợ lộ chân tướng nên vua
đành trở về khi chưa tìm được con, cái vực đó biến thành một
cái đầm. Thời gian thấm thoắt trôi đi.
Thời đó đất Anh Sơn chỉ là một làng nhỏ, trong làng có một
đôi vợ chồng già nhà nghèo, không có con. Một hôm, ông mang
lưới ra đầm đánh cá, cả ngày hôm ấy chẳng đánh được con cá
nào cả, chỉ được một quả trứng to bằng quả trứng vịt. Ông già
mang về nhà cất vào trong chum thóc hằng ngày phải đi kiếm ăn
sinh nhai, sáng đi tối về lại mở chum ra xem, ước chừng khoảng
hơn hai mươi ngày thấy quả trứng ấy nở ra một con rắn trắng,
hình dáng giống rồng, vẻ đẹp khác thường, ông già vừa sợ vừa
mừng nhưng vẫn giấu không cho ai biết, đem rắn giấu vào trong
chum, hàng ngày ông lấy hoa cỏ cho rắn ăn, ông thương rắn như
con đẻ của mình. Chăm nuôi được độ một tháng ông suy nghĩ và
than thở rằng: Nhà ta đã nghèo, thân ta đã già mà lại mất một
số buổi ở nhà thời lấy gì mà ăn, liền đem rắn gửi vợ ông nuôi

thay mình, ông già tiếp tục đi kéo cá để sinh nhai, sáng đi chiều
về, như thường lệ lại ngó xem rắn, khoảng được trăm ngày thấy
rắn lớn dài rất nhanh. Một đêm nọ bỗng có một trận mưa to gió
lớn ở ngoài đầm, rắn rời khỏi nhà chạy thẳng ra đầm biến mất,
ông già đuổi theo để bắt rắn lại, nhưng chẳng tìm thấy rắn đâu,

ông đi khắp đầm tìm gọi rồi lại trở về nhà, ngày đêm luyến tiếc.
Hôm sau, ông già lại ra đầm đánh cá, khi ra tới đầm ông lại nghĩ
đến rắn con, ông khấn vái rằng: Rắn ơi! Rắn con ta ơi! Rắn
chẳng ở cùng ta rắn lại ra ở đầm này, gia cảnh ta nghèo lắm,
hôm nay ta kéo cá ở đầm này, con phù hộ cho ta được nhiều cá,
công ta nuôi rắn, rắn trả ơn ta vậy. Quả nhiên, hôm ấy ông già
kéo được nhiều cá thật. Rồi từ đó, ngày nào ra đến đầm ông lại
khấn như thế lại được nhiều cá. Mọi người đánh cá đều thắc
mắc và đến hỏi ông già về nguyên do làm thế nào mà ông kéo
được nhiều cá thế? Ông già đáp rằng: Có một hôm cách đây
mấy tháng trước, lão kéo cá ở đầm này cũng không được con cá
nào cả, chỉ được một quả trứng, lão đem về nhà ít lâu thì quả
trứng ấy nở ra con rắn trắng, lão coi rắn như con vậy, sau rắn
lớn nó phụ ta, không ở cùng ta mà chạy thẳng ra đầm này, lão
đuổi theo gọi nó cũng chẳng lại. Hiện nay rắn ở đầm này, cho
nên khi ra đầm kéo cá, lão khấn rắn phù hộ cho lão, phương nào
lão kéo cũng nhiều cá. Mọi người lại xúm quanh hỏi ông già
khấn thế nào? Ông già cũng nói như vậy. Sau đó có người làm
theo như ông già nói, quả nhiên kéo được nhiều cá thật. Đến
ngày khác, rất nhiều người đi bắt cá cũng làm theo như hôm
trước khấn vái, rồi mới đem lưới xuống đầm kéo cá, cứ liền ngày
nào cũng làm như vậy. Xuất phát từ đó, mọi người sinh sống
bằng nghề chài lưới kiếm cá tập hợp nhau lại, tới nơi đầm đó,
đào đất đắp thành một cái bệ đất rồi đánh cây mang trồng xung

quanh cái bệ ấy, ngày ngày đi đánh cá vào bệ đó thắp hương
khẩn cầu.
Từ ấy trở về sau, nơi đó trở nên linh thiêng. Mọi người cầu
việc gì cũng được ứng nghiệm, có người cầu của cũng được của,
người hiếm con cầu cũng được con. Hương hoa khẩn cầu, gần xa
nô nức đâu đâu cũng đến lễ bái cầu xin. Tin đồn khắp nơi, gần
xa về lễ đông đảo, rồi đến một ngày tiếng tăm về đến Đế đình,
trong lúc trời làm hạn hán thiên tai, lúa mạ không có nước bị
héo khô, người không có nước uống, khắp các giếng cạn khô. Đế
đình sức cho hơn một trăm nơi đền miếu linh thiêng nhất lễ đảo
vũ cầu mưa, nhưng cũng không thấy mưa. Lúc bấy giờ Đế đình
nghe được tin bệ đầm linh thiêng cầu sao được vậy. Nhà Vua


lin phỏi qun thn sa l, cỏc quan em l v b m lm l cu
o, khi tin l lờn b t m, cỏc quan triu thn vo l, ang
hnh l thi cn bóo tỏp xung m m khụng cha õu cho
ht nc. Cỏc quan triu ỡnh khụng cú ni trỳ n, u b t
c. Sau ú triu thn v tõu lờn ỡnh, nh vua cho tin bc v
xõy dng mt ngụi ỡnh ti t Anh Sn, a phn x ng M
c vn niờn phng s hng ha. Nh vua ban sc ch, Xuõn
thu nh k, triu thn v t l cp quc gia. ỡnh va l ni t l,
va l ni trỳ nng ma. Khi vic xõy dng ngụi ỡnh hon
thnh, thi gian trong khong na ờm, t nhiờn bng thy mt
trn ma to giú ln, sm sột ni lờn cha tng cú bao gi, ri
ngụi ỡnh t nhiờn bin mt, thm chớ mt viờn ngúi cng chng
cũn. n sỏng hụm sau, dõn lng kộo nhau ra xem chng thy
ỡnh õu c, ch cũn tng vỏch, i tỡm õu cng khụng thy,
dõn thy im ú rt l.
Thi gian ú, dõn chỳng li gp nng hn, dõn xó phi tp

trung trai trỏng ra no vột cỏc ging ly nc n, bc vột bựn
ly thụng thy mch. Khi no vột cỏi ging gn Miu m,
mi ngi o sõu bc vột ht c bựn mang lờn, l thay thy
mt cỏi ỡnh sõu di ging. Ngi con trai h Ngụ thy cú
mt chic chiờng ng lin cm lờn ỏnh kờu ba ting, lp tc
ln ra cht ngay ti ch. Dõn lng rt s hói kinh hong, em
chiờng y t ngay xung ging, ch chp nhoỏng trong ging
nc mch ni lờn y, ma giú tm tó, dõn xó ngi no ngi
y run s kinh hong. T ú v sau mi ln tỏt ging mi ngi
vn thy cú mt cỏi ỡnh di ging.
Mi ngi truyn tng nhau rng: Nh ging l nh ca
c Thỏnh m, rn thn l dũng dừi con Vua Thy T, lin
xõy dng trờn b ging mt b th. Khi gp trn hn hỏn, cỏc
cp ph, huyn lnh sc xung cho quan xó cựng dõn chỳng sa
l em ra b m cu o, nu cu ri m khụng ma thỡ lnh
cho tỏt ging tri tt s ma to.
( Biờn dch da theo thn tớch v cỏc truyn thuyt Phựng Uyờn Long Thn
Ph, phự thy ly cp ỡnh, ghi trong Vit in U Linh Lý T Xuyờn).

BèA GHI S TCH

Đức thánh đầm