Nâng cao chất lượng chương trình thời sự truyền hình của đài phát thanh – truyền hình nghệ an khóa luận tốt nghiệp

Lời cảm ơn
Để có thể hoàn thành khóa luận này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp
đỡ và động viên của nhiều người mà tôi muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc dưới đây:
Trước tiên, tôi muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo TS. Nguyễn
Trí Nhiệm, Trưởng khoa Phát thanh – Truyền hình– người đã tận tình hướng
dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới anh chị phóng viên của Đài Phát thanh –
Truyền hình Nghệ An đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi hoàn thành khóa
luận này. Xin chân thành cảm ơn tập thể thầy cô trong khoa Phát thanh –
Truyền hình đã cung cấp những kiến thức nền tảng bổ ích cho chúng em trong
4 năm qua.
Cuối cùng, con muốn gửi lời cảm ơn tới Bố Mẹ - những người đã luôn ở
bên con, động viên con trên những bước đi của cuộc đời. Suốt đời con luôn nhớ
ơn Bố Mẹ
Hà Nội, tháng 6 năm 2012
Tác giả khóa luận


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong cuộc sống ngày hôm nay, báo chí luôn đóng một vai trò quan
trọng trong đời sống chính trị, kinh tế văn hóa, xã hội của đất nước. Báo chí đã
góp phần tích cực trong việc thông tin một cách nhanh nhạy các chủ trương,
chính sách của Đảng, Nhà nước tới quần chúng nhân dân. Báo chí cả nước nói
chung và báo chí Nghệ An nói riêng luôn luôn tự đổi mới để đáp ứng được nhu
cầu của công chúng và hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng giao phó. Trong bối
cảnh toàn cầu hóa hiện nay đang đặt ra cho báo chí nói chung và báo chí Nghệ
An những thách thức mới. Đứng trước tình hình mới và điều kiện hoàn cảnh
mới đòi hỏi chúng ta phải nâng cao chất lượng của các chương trình để có thể
đáp ứng được yêu cầu của thời kì đổi mới.
Chương trình thời sự là chương trình quan trọng hàng đầu của các Đài

Truyền hình nói chung và Đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An nói riêng.
Hàng ngày, Đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An có 4 chương trình thời sự
truyền hình được phát sóng. Các chương trình thời sự truyền hình của Đài đã
cung cấp cho công chúng những thông tin chính yếu trên mọi lĩnh vực: chính
trị, kinh tế, văn hóa, xã hội…trên địa bàn Tỉnh Nghệ An.
Chương trình thời sự truyền hình đóng một vai trò rất quan trọng trong
việc cung cấp và chuyển tải thông tin tới công chúng. Với lợi thế về hình ảnh,
âm thanh và diện phủ sóng rộng, các chương trình thời sự truyền hình của đài
đã và đang nhận được sự dõi theo và quan tâm của đông đảo quần chúng. Do
vậy, chương trình thời sự là một kênh đặc biệt quan trọng để tuyên truyền
đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như phản ánh tâm tư,
nguyện vọng của nhân dân.
Chương trình thời sự là chương trình quan trọng nhất nhưng cũng là
chương trình khó nhất đối với các Đài địa phương nói chung và Đài Phát thanh
2


– Truyền hình Nghệ An nói riêng. Bởi phạm vị thông tin quá hẹp lại đang phải
cạnh tranh với các chương trình thời sự của các hãng truyền hình khác. Vì thế,
việc nâng cao chất lượng chương trình thời sự của Đài để có thể khẳng định
chỗ đứng của mình trên thị trường truyền thông là một vấn đề hết sức cấp thiết.
Mặc dù đã được Lãnh đạo Đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An quan
tâm, tạo điều kiện đầu tư để nâng cao chất lượng chương trình, nhưng so với
yêu cầu phản ánh thực tiễn ngày càng sôi động, phong phú, phức tạp và nhu
cầu tiếp nhận thông tin của công chúng ngày càng cao, thì chương trình thời sự
cần phát huy những ưu thế, những thành công đã đạt được, khắc phục những
điểm còn hạn chế về nội dung và hình thức thể hiện. Hơn nữa, chương trình
thời sự truyền hình là chương trình có sức tác động lớn tới đời sống xã hội, nên
việc nâng cao chất lượng chương trình đã thực sự trở thành nhu cầu cấp thiết,
không chỉ để cung cấp cho khán giả những chương trình vừa đúng vừa hay mà

còn góp phần đưa đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước vào cuộc sống
một cách hiệu quả hơn, xứng đáng là “ người bạn” tin cậy của công chúng, là
chiếc cầu nối giữa Đảng và nhân dân trong tỉnh.
Vì những lí do trên, người thực hiện đã chọn đề tài “ Nâng cao chất
lượng chương trình thời sự truyền hình của Đài Phát thanh – Truyền hình
Nghệ An” cho khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Cho tới nay đã có một số sách, giáo trình, công trình nghiên cứu về
chương trình truyền hình, chương trình thời sự truyền hình hoặc có nội dung
liên quan đến chương trình thời sự truyền hình như:
- Sản xuất chương trình truyền hình của tác giả Trần Bảo Khánh, Nhà
xuất bản Văn hóa - Thông tin - 2003. Sách đi sâu vào nghiên cứu về quy trình
sản xuất một chương trình truyền hình…
- Giáo trình báo chí truyền hình của tác giả Dương Xuân Sơn, Nhà xuất
bản Đại học Quốc gia Hà Nội - 2009. Giáo trình tập trung trình bày các vấn đề
3


của báo chí truyền hình như: vị trí, vai trò; lịch sử ra đời phát triển của truyền
hình; khái niệm, đặc trưng; nguyên lý của truyền hình; chức năng xã hội của
truyền hình; kịch bản và kịch bản truyền hình; quy trình sản xuất chương trình
truyền hình; các thể loại báo chí truyền hình…
- Truyền thông đại chúng của tác giả Tạ Ngọc Tấn, Nhà xuất bản Chính
trị Quốc gia - 2001. Sách cung cấp những kiến thức cơ bản, hệ thống về các
phương tiện truyền thông đại chúng hiện đại, các nguyên tắc, phương pháp
chính nhằm quản lý, điều hành, phát huy tốt vai trò, sức mạnh của các loại
hình, phương tiện truyền thông đại chúng trong công cuộc xây dựng đất nước
- Những vấn đề của báo chí hiện đại của tác giả Hoàng Đình Cúc và
Đức Dũng, Nhà xuất bản Lý luận chính trị - 2007. Sách cung cấp những kiến
thức về các vấn đề của báo chí hiện đại: xu hướng phát triển báo chí trong

tương lai…
- Nâng cao chất lượng chương trình thời sự truyền hình của Đài Phát
thanh - Truyền hình tỉnh Lạng Sơn (Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Giang
Nam - 2010). Luận văn đã nghiên cứu và đánh giá về thực trạng chất lượng
chương trình truyền hình của Đài Phát thanh – Truyền hình Lạng Sơn. Từ đó
xác định những thành công, hạn chế và đề xuất những giải pháp cơ bản để nâng
cao chất lượng của chương trình.
- Nâng cao chất lượng chương trình thời sự của Đài truyền hình Việt
Nam (Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền - 2011). Luận văn đã
đi sâu vào nghiên cứu và đánh giá một cách toàn diện, thấu đáo về thực trạng
chất lượng chương trình thời sự 19h của Đài Truyền hình Việt Nam, xác định
nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng chương trình, đề xuất những giải pháp
cơ bản để nâng cao chất lượng chương trình.
- Những đổi mới trong bản tin thời sự truyền hình của Đài Phát thanh Truyền hình Nam Định (Khóa luận tốt nghiệp đại học của tác giả Vũ Thùy
Dung - 2008). Khóa luận tập trung đi vào nghiên cứu sự đổi mới các thành
4


phần làm nên bản tin thời sự truyền hình của Đài Phát thanh – Truyền hình
Nam Định ở cả nội dung lẫn hình thức thể hiện.
- Nâng cao chất lượng chương trình thời sự phát thanh trên sóng Đài
Phát thanh - Truyền hình Quáng Bình (Khóa luận tốt nghiệp Đại học của tác
giả Trương Thị Phương Thảo - 2007). Khóa luận đi vào đánh giá thực trạng
chất lượng chương trình thời sự phát thanh trên sóng Đài Phát thanh – Truyền
hình Quảng Bình. Để từ đó rút ta những thành công, hạn chế và đưa ra những
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng chương trình.
- Kỹ năng phóng viên dẫn hiện trường trong phóng sự truyền hình
(Khóa luận tốt nghiệp Đại học của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Hà - 2008).
Khóa luận này tập trung đi vào nghiên cứu và phân tích một cách có hệ
thống về vấn đề

“ phóng viên dẫn hiện trường”. Khóa luận đã bước đầu đưa ra những vấn
đề liên quan đến kỹ năng và phương pháp của việc phóng viên khi dẫn
hiện trường.
- Nâng cao chất lượng phóng sự truyền hình của Đài Phát thanh –
Truyền hình Nam Định ( Khóa luận tốt nghiệp của tác giả Lê Thị Hồng Vân –
2007). Khóa luận tập trung vào nghiên cứu chất lượng của phóng sự truyền
hình và từ đó đưa ra những giải pháp để nâng cao chất lượng phóng sự truyền
hình của Đài Phát thanh – Truyền hình. Tuy nhiên, khóa luận tốt nghiệp này
mới chỉ đề cập tới việc nâng cao chất lượng phóng sự - một thể loại trong
chương trình thời sự truyền hình.
Những cuốn sách, giáo trình, công trình nghiên cứu trên đề cập những
vấn đề về lý luận báo chí truyền hình, về chương trình thời sự của một số đài
địa phương… Có thể nói, cho đến nay chưa có công trình khoa học nào nghiên
cứu một cách tổng thể về chương trình thời sự truyền hình của Đài Phát thanh Truyền hình Nghệ An.

5


Khóa luận này là một công trình nghiên cứu, đánh giá một cách toàn diện
và thấu đáo về thực trạng chất lượng chương trình thời sự truyền hình của Đài
Phát thanh - Truyền hình Nghệ An, xác định nguyên nhân ảnh hưởng đến chất
lượng chương trình, đề xuất những giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng
chương trình. Như vậy, có thể khẳng định, đề tài “ Nâng cao chất lượng
chương trình thời sự truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ
An” là một đề tài mới, có ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của khóa luận này là thông qua việc phân tích, đánh giá thực
trạng chất lượng của chương trình thời sự truyền hình trên sóng đài PT - TH
Nghệ An đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của chương trình.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tác giả xác định những nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu sau:
- Nghiên cứu các vấn đề, các tài liệu có liên quan trực tiếp và gián tiếp
tới đề tài này.
- Khảo sát, thống kê các chương trình thời sự truyền hình trên sóng đài
Phát thanh – Truyền hình Nghệ An.
- Phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng của các chương trình thời sự
truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An.
- Xác định những nguyên nhân ảnh hưởng tới chất lượng chương trình
thời sự truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An.
- Đề xuất ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của chương trình
thời sự.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chất lượng của các chương trình thời
sự truyền hình trên sóng đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An bao gồm:
6


chương trình thời sự buổi sáng, chương trình thời sự buổi trưa, chương trình
thời sự buổi tối và chương trình thời sự cuối ngày.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài: các chương trình thời sự truyền hình phát
trên sóng truyền hình của Đài Phát thanh- Truyền hình Nghệ An từ tháng
2/2012 đến hết tháng 4/2012.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Khóa luận được thực hiện dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về báo
chí; dựa trên lý luận báo chí bao gồm : Lý luận báo chí; lý luận báo chí truyền
hình; tâm lý học báo chí; xã hội học báo chí.

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong khóa luận này tác giả sử dụng các phương pháp sau: thu thập tài
liệu; khảo sát, thống kê; phân tích, tổng hợp; điều tra xã hội học đối với khán
giả; phỏng vấn sâu các nhà báo - những người trực tiếp tham gia sản xuất
chương trình thời sự của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An.
- Phương pháp thu thập tài liệu nhằm mục đích có được những nền tảng
lý thuyết quan trọng về những vấn đề liên quan đến đề tài khóa luận như : khái
niệm truyền hình, các thể loại truyền hình…
- Phương pháp khảo sát, thống kê được sử dụng để thống kê số lượng các
chương trình thời sự truyền hình của Đài, thống kê các thể loại trong chương
trình ( tin, phóng sự, phỏng vấn, ghi nhanh)…
- Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng nhằm rút ra những kết
luận có tính khái quát về thực trạng chất lượng của chương trình cũng như
những thành công, hạn chế của chương trình thời sự.
- Phương pháp điều tra xã hội học đối với khán giả nhằm mục đích thu
thập ý kiến của công chúng xem truyền hình về chất lượng của chương trình
7


thời sự để từ đó có thể đưa ra các giái pháp phù hợp để nâng cao chất lượng
chương trình.
- Phương pháp phỏng vấn sâu các nhà báo được dùng để lấy ý kiến của
những người trực tiếp tham gia sản xuất chương trình thời sự một cách khách
quan và chính xác nhất về những vấn đề liên quan đến chất lượng chương trình
cũng như hướng giái quyết.
6. Ýnghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Khóa luận là một sự đóng góp cho công tác nghiên cứu lý luận báo chí
truyền hình tại địa phương. Nó một lần nữa khắng định vị trí và vai trò to lớn
của chương trình thời sự truyền hình trong hệ thống các chương trình của đài

Phát thanh – Truyền hình Nghệ An. Ngoài ra, trong một mức độ nào đó, khóa
luận này cũng có thể được coi như là một tài liệu tham khảo cho sinh viên
chuyên ngành truyền hình cũng như những người có quan tâm tới vấn đề này.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trên cơ sở khảo sát, nghiên cứu, đánh giá chất lượng chương trình thời
sự truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An, khóa luận đề xuất
những giải pháp thiết thực nhằm cải tiến và nâng cao chất lượng chương trình
thời sự của Đài
7. Kết cấu khóa luận
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, khóa luận được kết
cấu 3 chương.
Chương 1: Một số vấn đề về chương trình truyền hình và chương
trình thời sự truyền hình.
Chương 2: Thực trạng chất lượng chương trình thời sự truyền hình
của Đài Phát thanh- Truyền hình Nghệ An
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng chương trình thời
sự truyền hình.
8


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH
VÀ CHƯƠNG TRÌNH THỜI SỰ TRUYỀN HÌNH
1.1. Một số khái niệm.
1.1.1. Chương trình truyền hình
1.1.1.1. Khái niệm về truyền hình
Hiện nay có nhiều khái niệm, quan niệm về truyền hình. Trong cuốn
“Phóng sự truyền hình”, hai tác giả người Pháp Brigitte và Didier Deormeaux,
Nxb Thông tấn, Hà Nội 2003 đã gọi truyền hình là “ truyền thanh có minh họa”
và lập luận cho quan điểm đó như sau:

- Truyền hình, đó là hình ảnh, trước hết là hình ảnh. Đó là thế mạnh
của nó và cũng là những cái thu hút những lời phê phán tệ hại nhất.
Thế nhưng nếu không có hình ảnh, truyền hình liệu sẽ trở thành một
cái gì khác, không còn gì là truyền hình nữa.
- Làm thông tin trên truyền hình cũng là nói. Và nói là mô tả bằng
cách trả lời những cái gì: Ai?, Cái gì? Ở đâu? Tại sao? [ 2, tr.127]
Định nghĩa trên, với cách hiểu tách riêng hai phương diện ngôn ngữ của
Truyền hình đã cho thấy cái nhìn thiếu chuẩn xác và toàn diện của tác giả về
loại hình báo chí này. Vì chỉ kết hợp hài hòa, linh hoạt hai yếu tố hình ảnh và
âm thanh theo những nguyên tắc riêng mới tạo ra được hiệu quả truyền thống
cao nhất.
Bên cạnh đó, PGS.TS Dương Xuân Sơn lại có một góc độ khác để nhìn
nhận về vấn đề này, theo giáo trình báo chí truyền hình của ông:
Thuật ngữ truyền hình (television) có nguồn gốc từ tiếng la tinh và
tiếng Hy Lạp. Theo tiếng Hy Lạp, từ “ tele” có nghĩa là “ở xa” còn
“videre” là “ thấy được”, còn tiếng Latinh nghĩa là xem được từ xa.
Ghép hai từ đó lại thành “ Televidere” có nghĩa là xem được ở xa.
9


Tiếng Anh là “ Television”, tiếng Pháp là “ Teslesvision”… Như
vậy, dù phát triển ở bất cứ đâu, ở quốc gia nào thì tên gọi truyền hình
cũng có chung một nghĩa là nhìn được từ xa [11, tr.13].
Theo tôi, tôi có chung quan điểm về khái niệm “ truyền hình” với tác
giả Tạ Ngọc Tấn. Tác giả Tạ Ngọc Tấn, trong cuốn “ Truyền thông đại
chúng”, Nxb Chính trị - Quốc gia, Hà Nội, 2001 cho rằng: “Truyền hình là
một loại phương tiện truyền thông đại chúng chuyển tải thông tin bằng hình
ảnh và âm thanh. Nguyên nghĩa của thuật ngữ Vô tuyến truyền hình bắt đầu
từ hai từ Tele có nghĩa là “ở xa” và vision nghĩa là “thấy được”, tức là “ thấy
được từ xa”.[14, tr. 127].

Như vậy, nguyên nghĩa gốc của từ truyền hình đều chung nghĩa là thấy
được từ xa.
1.1.1.2. Khái niệm về chương trình truyền hình
Do đặc trưng truyền tải theo tuyến thời gian, do sự khác biệt phương
thức phản ánh so với báo in, phát thanh - truyền hình có thêm thuật ngữ
“chương trình” như một hình thức giao tiếp với công chúng, hình thức tác động
thông tin của các loại hình báo chí này. Chương trình truyền hình là hình thức
vật chất hóa sự tồn tại của truyền hình trong đời sống xã hội để truyền tải thông
tin đến công chúng. Đó là một sản phẩm hoàn chỉnh về nội dung và hình thức,
là kết quả của một quá trình sáng tạo, tập hợp nhiều cấp độ lao động khác nhau,
tập hợp một hay nhiều tác phẩm khác nhau, tồn tại ở nhiều mức độ khác nhau.
Có thể nói, chương trình truyền hình đó là sản phẩm lao động của cả một êkip
sản xuất chương trình.
Theo PGS.TS Tạ Ngọc Tấn trong cuốn “ Truyền thông đại chúng”, Nxb
chính trị - quốc gia, Hà Nội, 2001
Thuật ngữ chương trình truyền hình thường được sử dụng trong hai
trường hợp. Trường hợp thứ nhất, người ta dùng chương trình truyền
hình để chỉ toàn bộ nội dung thông tin chuyến tải đến công chúng
10


trong một lượng thời gian nhất định của mỗi kênh truyền hình hay
của Đài truyền hình. Trường hợp thứ hai, chương trình truyền hình
dùng để chỉ một hay nhiều tác phẩm hoàn chỉnh hoặc kết hợp với một
số thông tin tài liệu khác được tổ chức theo một chủ đề, nội dung
nhất định với một hình thức tương đối nhất quán, thời lượng nhất
định và được phát định kỳ [ 14, tr. 142].
Trong Giáo trình báo chí truyền hình, PGS.TS. Dương Xuân Sơn đưa ra
khái niệm cụ thể hơn về chương trình truyền hình như sau:
Chương trình truyền hình là sự liên kết, sắp xếp, bố trí hợp lý các tin,

bài, bảng biểu, tư liệu bằng hình ảnh và âm thanh được mở đầu bằng
lời giới thiệu, nhạc hiệu, kết thúc bằng lời chào tạm biệt, đáp ứng yêu
cầu tuyên truyền của cơ quan báo chí truyền hình nhằm mang lại hiệu
quả cao nhất cho khán giá [11, tr.113].
Như vậy, chương trình truyền hình được hiểu gồm các chương trình
như: chương trình “thời sự”, chương trình “Chào buổi sáng”, chương trình “ Sự
kiện và bình luận”, chương trình “Toàn cảnh thế giới”…
Chương trình truyền hình đó là sản phẩm lao động của cả một êkip sản
xuất chương trình. Để có thể sản xuất ra một chương trình truyền hình, đội ngũ
phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên đã phải đổ ra bao nhiêu công sức và
thời gian. Không chỉ có thể, chương trình truyền hình chính là quá trình giao
tiếp truyền thông giữa những người làm truyền hình với công chúng xã hội
rộng rãi. Chương trình truyền hình là sự gặp gỡ giữa nhu cầu, thị hiếu của công
chúng với mục đích và ý tưởng sáng tạo của các nhà báo.
Công chúng đón xem chương trình truyền hình không phải là những
thông tin lộn xộn, rời rạc. Mà các tin tức trong một chương trình truyền hình
đều được sắp xếp một cách logic theo một chủ đề, nội dung nhất định, có mối
liên quan mật thiết với nhau giúp người xem dễ theo dõi và tiếp nhận. Đồng

11


thời, chính sự sắp xếp đó sẽ tạo cho chương trình truyền hình có một cấu trúc
thông tin hoàn chỉnh và ổn định.
Với cách lí giải như thế, có thể thấy mỗi ngày Đài truyền hình đã sản
xuất ra rất nhiều chương trình truyền hình. Mỗi chương trình có độ dài và thời
lượng khác nhau điều đó phụ thuộc vào mục tiêu và nội dung mà chương trình
muốn đề cập tới công chúng. Hiện nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật
đồng thời với yêu cầu tiếp nhận ngày càng cao của công chúng, Đài Nghệ An
đã cho ra đời rất nhiều chương trình mới lạ với nhiều nội dung phong phú

nhưng chương trình thời sự vẫn là một chương trình quan trọng nhất và thu hút
được sự theo dõi của một lượng lớn người xem. Bởi chương trình thời sự chính
là linh hồn của một tờ báo, đặc biệt là thể loại báo hình. Trong xu hướng phát
triển của báo chí hiện đại, những thông tin cập nhập hàng ngày chính là món ăn
không thể thiếu với khán giả truyền hình. Khán giả thực sự xúc động và thích
thú khi chứng kiến tận mắt, nghe tận tai những sự kiện chân thực của cuộc sống
thông qua chương trình tin tức thời sự - và lúc này thì truyền hình thực sự được
khằng định tuyệt đối về mặt ưu thế.
1.1.2. Chương trình thời sự truyền hình
1.1.2.1. Khái niệm về chương trình thời sự
Theo Từ điển tiếng Việt của trung tâm từ điển học, Nhà xuất bản Đà
Nẵng - 1998: “ Thời sự là tổng thể nói chung những sự việc ít nhiều quan trọng
trong một lĩnh vực nào đó, thường là xã hội - chính trị, xảy ra trong thời gian
gần nhất và đang được nhiều người quan tâm” [16, tr.923].
Theo Đại từ điển Tiếng Việt của Nguyễn Như Ý, Nhà xuất bản Văn hóa
thông tin, 1999:
- Chương trình là “ các mục, các vấn đề, nhiệm vụ đề ra được sắp xếp
theo 1 trình tự để thực hiện trong một thời gian nhất định
- Thời sự: là tổng thể nói chung những sự việc ít nhiều quan trọng
vừa mới xảy ra, được nhiều người quan tâm, lưu ý”.
12


Như vậy, có thể hiểu: “ chương trình thời sự là tổng hợp các sự kiện, sự
việc, vấn đề vừa mới xảy ra, thu hút sự quan tâm chú ý của đông đảo công
chúng, được sắp xếp thành các phần, các mục xác định trong thời lượng phát
sóng nhất định [ 17, tr.178].
Theo các tác giả G.V.Cudơnhetxốp, X.L. Xvich, A.la. Iuropxki trong cuốn
Báo chí truyền hình:
“ Chương trình thời sự” đơn giản giống như một bản tin trên báo,

thông báo các sự việc, hơn nữa, đó là những sự việc được phân tích,
khái quát…. Trên thực tế, chủ đề của bản tin là không giới hạn: nông
nghiệp, nghệ thuật, kinh doanh, sáng chế, các sự kiện trong đời sống
quốc tế…” [7, tr.83 - 84].
Như vậy có thể hiểu, “ chương trình thời sự” là chương trình chuyển tải
một cách nhanh chóng, kịp thời những thông tin về các sự kiện, vấn đề đang
được nhiều người quan tâm.
1.1.2.2. Khái niệm chương trình thời sự truyền hình
Dựa trên nghiên cứu thực tiễn, tác giả quan niệm chương trình thời sự
truyền hình như sau: chương trình thời sự truyền hình là một chương trình
truyền hình được phát sóng định kỳ; có thời lượng ổn định; được kết cấu bởi
các thể loại: tin, phóng sự, phỏng vấn, ghi nhanh..; thông tin, phản ánh, phân
tích, nhận định kịp thời về những sự việc, vấn đề được nhiều người quan tâm,
mới xảy ra, đang xảy ra và sẽ xảy ra trong nước và nước ngoài.
Chương trình thời sự truyền hình cũng là chương trình truyền hình. Nó
mang tất cả những đặc điểm của một chương trình truyền hình. Nhưng nó có
một đặc trưng dễ nhận thấy để phân biệt với các chương trình truyền hình khác
đó là nội dung thông tin, những sự kiện nóng hổi trong cuộc sống được chuyển
tải một cách nhanh nhất đến với công chúng thông qua hình ảnh và âm thanh.
Nếu như phát thanh, báo in chuyển tải thông tin bằng câu chữ thì truyền hình

13


lại sử dụng thế mạnh của mình để đem đến cho người xem những hình ảnh
chân thực và sống động nhất.
Một chương trình thời sự nói riêng cũng giống như một chương trình
truyền hình nói chung. Đó là thời lượng của chương trình phụ thuộc vào nội
dung, mục đích thông tin cũng như đối tượng tiếp nhận. Nó luôn cố định khung
phát sóng với một khoảng thời gian nhất định để người xem dễ theo dõi. Nhưng

mỗi khi có sự kiện đột xuất diễn ra trong tỉnh như thiên tai, bão lũ thì thời
lượng chương trình thời sự có thể tăng thêm 10’ nhằm đáp ứng nhu cầu thông
tin của công chúng. Tuy nhiên, thực tế một chương trình thời sự có thời lượng
từ 20 - 30’. Khung thời gian phát sóng như thế này phù hợp với mức độ tiếp
nhận thông tin của người xem.
Nội dung được phản ánh trong chương trình thời sự truyền hình đều theo
một kết cấu, bố cục nhất định phù hợp với ý đồ chuyển tải thông tin của ban
biên tập chương trình.Tất cả đều hướng tới mục đích đem lại nhiều thông tin
cho công chúng xem truyền hình. Trong chương trình thời sự truyền hình sử
dụng rất nhiều thể loại nhưng trong đó thể loại tin truyền hình chiếm đa số. Với
thế mạnh ngắn gọn, khả năng thông tin về tình hình thời sự nhanh chóng, cập
nhật. Tin truyền hình không chỉ có vai trò to lớn trong đời sống xã hội mà còn
có vị trí quan trọng trong báo chí.
Một chương trình thời sự không chỉ có tin mà còn có một số thể loại khác
như phóng sự ngắn, ghi nhanh, phỏng vấn. Nếu tin là thể loại nòng cốt thì
phóng sự ngắn cũng đóng một vai trò quan trọng trong chương trình thời sự
truyền hình. Phóng sự ngắn giúp khán giả có cái nhìn khái quát và sâu hơn về
sự kiện được phản ánh.
Tin truyền hình có ưu thế: ngắn gọn, năng động, có thể thông tin ngay
tức thời, sốt dẻo về một sự kiện mới xảy ra. Còn các thể loại khác như phóng
sự, phỏng vấn..lại có khả năng trong việc phản ánh sâu sắc, toàn diện đến tận
cùng bản chất của sự kiện, vấn đề. Chính vì mỗi thể loại có thế mạnh riêng như
14


vậy nên chương trình thời sự đã kết hợp linh hoạt nhiều thể loại trong một
chương trình để tạo nên sự phong phú, đa dạng cho chương trình.
* Phân biệt bản tin thời sự và chương trình thời sự
Các tác giả G.V. Cudơnhetxốp, X.l.Xvich, A.la.Iuropxki trong cuốn Báo
chí truyền hình quan niệm về bản tin thời sự như sau:

Nhiều khi người ta còn gọi bản tin thời sự là bản tin ngắn. Bản tin
thời sự là sự ghi lại những sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian.
Trong báo chí, thể loại thời sự là thông tin ngắn về sự việc. Vậy nên
bản tin ngắn và bản tin thời sự trở nên đồng nghĩa. Trong truyền
hình, thể loại ấy gồm bản tin được phát bằng lời và bản tin ngắn bằng
hình ảnh.. đối với những người làm truyền hình thì họ thường sử
dụng tên gọi “ bản tin”(khi nói đến mọi tin tức thời sự, kể cả bản tin
được phát bằng lời) [7, tr.21 - 22].
Nói về sự khác nhau giữa chương trình thời sự và bản tin thời sự, Bác
Trương Đình Chiến - Trưởng Phòng Thời sự truyền hình cho biết:
- Bản tin chỉ có tin và thông thường có tin phải có tính cập nhật cao,
tính chất gọn.
- Chương trình thời sự: mang trong mình nó bao hàm tin (giống bản
tin) + phóng sự + phỏng vấn + chuyên mục…
Vì vậy, Đài Nghệ An đã xây dựng: Chương trình thời sự Nghệ An.
Qua đây, có thể thấy so với chương trình thời sự thì bản tin thời sự có thời
lượng ngắn hơn, được kết cấu chủ yếu bằng các tin ngắn và phóng sự ngắn.
Còn chương trình thời sự được kết cấu bởi nhiều thể loại hơn như: tin (tin ngắn,
tin sâu, tin tường thuật); phóng sự (phóng sự sự kiện, phóng sự vấn đề, phóng
sự điều tra…) với thời lượng từ 3 - 5’; phỏng vấn trực tiếp tại trường quay. Nếu
như bản tin thời sự chủ yếu thông tin, phản ánh về các sự kiện, vấn đề mới thì
chương trình thời sự ngoài việc kịp thời thông tin, còn phân tích, bình luận về
các sự việc, vấn đề đó.
15


1.2. Vị trí, vai trò của chương trình thời sự truyền hình trong hệ thống
chương trình truyền hình.
1.2.1. Sự ra đời của chương trình thời sự truyền hình.
Trước nhu cầu muốn cập nhật thông tin của công chúng, các Đài truyền

hình nói chung cũng như Đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An nói riêng đã
đồng ý, kí duyệt cho ra đời chương trình thời sự truyền hình. Chương trình ra
đời dựa trên những phân tích, những yêu cầu từ thực tiễn xã hội.
Ra đời từ nhu cầu đòi hỏi tiếp nhận thông tin của công chúng, chương
trình thời sự truyền hình ngày càng khẳng định được vị trí của mình trong lòng
khán giả bằng việc chuyển tải thông tin nhanh, chính xác với những hình ảnh
chân thực và sinh động.
Hiện nay, nhiều Đài đã mở thêm nhiều kênh mới với nhiều chương trình
và thể loại phong phú nhưng chương trình thời sự vẫn là một chương trình quan
trọng nhất. Chương trình thời sự chính là chương trình nòng cốt, là hạt nhân
của hệ thống các chương trình truyền hình.
Nếu như cách đây vài năm, các chương trình thời sự chỉ xuất hiện vài lần
trong một tuần trên sóng truyền hình thì ngày nay trước nhu cầu thông tin ngày
càng cao của công chúng, mọi việc đã thay đổi. Hiện, tần số, thời lượng phát
sóng của chương trình thời sự trên sóng truyền hình rất lớn. Ví dụ ở Đài Phát
thanh – Truyền hình Nghệ An trước kia chỉ có ít chương trình thời sự và phát
lại thì hiện nay số lượng chương trình thời sự đã tăng lên một cách nhanh
chóng với tần suất liên tục. Các chương trình ngày càng được công chúng đón
đợi bởi nó cung cấp những thông tin một cách nhanh nhất, sớm nhất, kịp thời
nhất đến công chúng về sự kiện mới xảy ra trên mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội. Hiện nay, nhiều Đài đã nghiên cứu, sắp xếp, bố trí phát sóng chương trình
thời sự vào các giờ cao điểm, giờ vàng - thời điểm mà có nhiều người xem
truyền hình hơn bất kì khoảng thời gian nào khác.

16


Một chương trình thời sự truyền hình có giá trị khi các thành tố trong
chương trình thời sự đó đem lại giá trị thông tin. Chương trình thời sự hấp dẫn,
có chất lượng khi mang đến cho khán giả những thông tin nóng hổi về cuộc

sống được nhiều người quan tâm. Chương trình thới sự tốt là chương trình
mang đến cho khán giả một lượng lớn thông tin liên quan đến quyền lợi của
đông đảo khán giả. Những thông tin này góp phần điều chỉnh hành vi và nhận
thức của khán giả.
Từ khi ra đời, trải qua một quá trình tồn tại và phát triển, chương trình
thời sự truyền hình luôn có một vị trí vô cùng quan trọng trong hệ thống
chương trình truyền hình cũng như trong đời sống xã hội. Để xứng đáng với vị
trí đó, việc thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng chương trình thời sự sẽ
đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, luôn là vấn đề cấp thiết đối với mỗi
Đài Phát thanh – Truyền hình địa phương.
1.2.2. Vị trí, vai trò của chương trình thời sự truyền hình trong hệ thống
chương trình truyền hình.
Báo chí nói chung, truyền hình nói riêng trước hết là phải gắn liền với
vấn đề thời sự, vì bản thân mỗi tờ báo tuy tên gọi khác nhau nhưng tất cả các
báo đều gắn với tin tức mới, gắn với tính thời sự. Tính thời sự là vấn đề quan
trọng số một của mỗi tờ báo.
Để đảm bảo tính thời sự, báo chí phải thông tin cho công chúng những
sự kiện xảy ra trên đất nước ta cũng như trên thế giới. Nói đến tính thời sự
người ta còn nói đến tính “ thời sự nóng hổi” của thông tin, nghĩa là thông tin
kịp thời, thông tin có ý nghĩa lớn được cập nhật, tức thì. Thông tin thời sự trên
báo chí cần hội đủ ba yếu tố đó là: sự kiện mới, sự kiện được nhiều người
quan tâm và thông tin đó khi được truyền đạt phân tích sẽ có ý nghĩa thúc đẩy
cuộc sống.
Hệ thống chương trình của Đài Phát thanh – Truyền hình Nghệ An rất đa
dạng, phong phú bao gồm: chương trình thời sự, khoa học, văn nghệ, thể thao
17


giải trí.. Song chương trình thời sự bao giờ cũng là chương trình giữ vị trí quan
trọng, then chốt trong các chương trình, có vai trò xung kích trong việc thực

hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ
An. Chương trình thời sự là chương trình mang đậm chất báo chí nhất trên sóng
truyền hình. Các chức năng cơ bản của báo chí: chức năng thông tin, chức năng
tư tưởng, chức năng quản lý và giám sát xã hội.. cũng được thể hiện rõ nhất
trong chương trình thời sự. Điều này lý giải vì sao, khi thực hiện chức năng cơ
bản của báo chí, chương trình thời sự truyền hình của Đài đã có sự tác động
mạnh mẽ tới đời sống xã hội.
Chương trình thời sự truyền hình của Đài được phát sóng một cách trực
tiếp với một tần suất liên tục, thông tin về mọi lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội … trên địa bàn tỉnh Nghệ An đều được cập nhật một cách liên
tục. Tính kịp thời và độ phong phú trong chương trình thời sự luôn được bảo
đảm nhờ một đội ngũ phóng viên, biên tập viên, quay phim đông đảo và có
nhiều kinh nghiệm của Phòng Thời sự, nhờ vào sự hợp tác chặt chẽ của đội
ngũ cộng tác viên - là các phóng viên của các Đài huyện - thành, thị trên địa
bàn tỉnh Nghệ An.
Không chỉ phản ánh kịp thời và trung thực các vấn đề, sự kiện thời sự,
chương trình thời sự truyền hình của Đài còn thể hiện tính định hướng chính trị,
tư tưởng rõ nét và đóng một vài trò quan trọng trong việc tuyên truyền đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tới nhân dân. Chương trình
thời sự truyền hình của Đài luôn được khán giả chú ý, nên các đồng chí lãnh
đạo tỉnh đã thực sự coi chương trình là một kênh đặc biệt quan trọng và hiệu
quả để thông tin, tuyên truyền về đường lối, chính sách của Đảng. Chính vì
vậy, chương trình thời sự truyền hình của Đài luôn dành một thời lượng đáng
kể để phản ánh hoạt động của các đồng chí lãnh đạo tỉnh nhà; các đợt sinh hoạt
chính trị lớn; các hội nghị, kỳ họp quan trọng của Đảng. Những thông điệp
quan trọng, sự chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo, thông qua chương trình thời
sự truyền hình của Đài có thể đến với người tiếp nhận trong cùng một thời
18

điểm. Đây chính là ưu thế vượt trội của chương trình thời sự truyền hình của
Đài so với các loại hình báo chí khác.
Trong xã hội hiện đại, với nhịp sống ngày càng hối hả, thời gian dành
cho công việc cũng ngày càng thêm nhiều vì vậy với một lượng thời gian nhất
định để có thể tiếp nạp được lượng thông tin lớn nhất phục vụ cho cuộc sống
thì việc lựa chọn chương trình để tiếp nhận thông tin là rất quan trọng với mỗi
người. Và chương trình thời sự truyền hình của Đài Nghệ An là một chương
trình đã đáp ứng yêu cầu này của đông đảo khán giả.
Chương trình thời sự truyền hình của Đài Nghệ An ra đời đã đem đến
cho công chúng Nghệ An một kênh thông tin mới. Người dân được tiếp cận
thông tin, những vấn đề xảy ra trên địa bàn tỉnh, những sự kiện liên quan đến
đời sống của họ một cách nhanh chóng, toàn diện nhất. Giữa dòng chảy thông
tin hỗn loạn, công chúng đã tìm thấy cho mình một kênh thông tin có thể tin
tưởng được. Ở đó, họ có thể biết được chính xác những sự kiện đang diễn ra
xung quanh cuộc sống của họ với lý lẽ sắc sảo và đầy sức thuyết phục. Chương
trình thời sự truyền hình ngày càng để lại ấn tượng sâu trong lòng khán giả.
Có thể nói với khả năng cung cấp thông tin nhanh, toàn diện trên các lĩnh
vực kinh tế, chính trị, văn hóa, an ninh quốc phòng, chương trình thời sự đã đem
đến cho khán giả xem truyền hình một lượng thông tin tổng hợp, bao quát, giúp
khán giả có cái nhìn khái quát về bức tranh toàn cảnh đời sống xã hội.
1.3. Yêu cầu đối với chương trình thời sự truyền hình
Chương trình thời sự là chương trình quan trọng bậc nhất đối với các Đài
truyền hình trung ương cũng như các Đài địa phương. Vì thế, các Đài truyền
hình đã đặt ra những yêu cầu bắt buộc đối với chương trình thời sự nhằm mục
đích làm cho chương trình ngày càng hay hơn, hấp dẫn hơn.
1.3.1. Về nội dung thông tin
Xuất phát từ vị trí, vai trò của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An là
một Đài truyền hình của Tỉnh có nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền về đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước, là diễn đàn của nhân dân, nên yêu cầu đối
19

với nội dung của chương trình thời sự là phải thông tin kịp thời và đúng định
hướng các sự kiện quan trọng diễn ra trong ngày (đặc biệt là các sự kiện chính
trị lớn, các chỉ đạo của lãnh đạo Tỉnh); kịp thời phản ánh những sự kiện, vấn đề
thời sự đáng chú ý trên địa bàn tỉnh Nghệ An; phân tích và bình luận những vấn
đề mà dư luận đang quan tâm …
Xin được nêu một số yêu cầu cụ thể đối với nội dung thông tin trong
chương trình thời sự của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An.
- Thông tin phải chuẩn xác, chính thống: đây là yếu tố bắt buộc đối với
chương trình thời sự của Đài Phát thanh - Truyền hình Tỉnh Nghệ An.
- Thông tin phải nhanh chóng, kịp thời: đây là những yếu tố hàng đầu
bảo đảm chất lượng nội dung, uy tín sản phẩm báo chí nói chung và chương
trình thời sự truyền hình nói riêng.
- Thông tin phải trung thực: thông tin phải phản ánh đúng bản chất sự
kiện, hiện tượng; không làm sai lệch sự kiện, hiện tượng, vấn đề.
- Thông tin phải bảo đảm tính định hướng: khi thông tin, phân tích,
bình luận về một sự kiện, vấn đề cần phải xuất phát từ lợi ích của Đảng,
của nhân dân.
- Thông tin phải phong phú, đa dạng: thông tin trong chương trình thời
sự của Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An cần phải bao quát mọi lĩnh vực:
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội…trên địa bàn Tỉnh Nghệ An.
- Thông tin phải thiết thực với công chúng: đây là yêu cầu không thể
thiếu, để bảo đảm sự gần gũi của chương trình đối với khán giả cũng như tăng
tính hấp dẫn của chương trình.
1.3.2. Hình thức thể hiện
1.3.2.1. Yêu cầu về thể loại
Một chương trình thời sự muốn hấp dẫn và thu hút người xem thì chương
trình đó phải sử dụng đa dạng các thể loại truyền hình như tin, phóng sự, phỏng
vấn, ghi nhanh…

20


Tin là thể loại quan trọng nhất trong chương trình thời sự truyền hình.
Nó được dùng để thông báo ngắn gọn bằng hình ảnh và âm thanh những sự
kiện mới, có ý nghĩa xã hội, giúp công chúng biết được một cách nhanh nhất,
sinh động nhất về diện mạo của sự kiện ấy. Tin chỉ xuất hiện để thông báo 1 sự
kiện mới, 1 lát cắt của sự kiện. Vì thế, tin phải mang tính thời sự cập nhật, các
con số, những thông tin, số liệu về sự kiện phải luôn là mới nhất, nóng hổi nhất,
cơ bản nhất, cập nhật nhất.
Tin chỉ có nhiệm vụ thông báo về sự kiện mới trong xã hội. Vì thế,
tin phải ngắn gọn. Thời lượng của tin sẽ nhỏ hơn rất nhiều so với thời
lượng của các thể loại khác. Tin thường chỉ dùng những chi tiết, những con
số điển hình để thông báo những thông điệp đặc trưng nhất về nội dung,
hình thức của sự kiện.
Phóng sự cũng là một trong những thể loại đóng vai trò quan trọng trong
chương trình thời sự truyền hình. Nó được dùng để phản ánh các sự kiện , con
người, tình huống, hoàn cảnh điển hình trong quá trình phát sinh, phát triển,
đồng thời thẩm định hiện thực đó qua cái tôi trần thuật vừa tỉnh táo lý trí, vừa
cảm xúc bằng phương tiện truyền hình.
Phóng sự xuất hiện khi xuất hiện những câu hỏi cần có sự xem xét, phân
tích, khái quát cả 1 quá trình phát sinh phát triển của sự kiện, sự liên quan giữa
sự kiện đang diễn ra với các sự kiện, hiện tượng khác.Vì thế, thời lượng của
phóng sự thường dài hơn từ 3 – 5’ ( có những phóng sự còn dài hơn 5’).
Thể loại phóng sự có những đặc điểm riêng góp phần tạo nên thế mạnh
của nó. Đó là ngôn ngữ hình ảnh – âm thanh, thủ pháp Montage, phỏng vấn và
phóng viên trước ống kính. Trong quá trình thực hiện phóng sự, phóng viên
cần phát huy tối đa những yếu tố này.
Phỏng vấn: là một thể loại đáp ứng được yêu cầu của công chúng xem
truyền hình, muốn có sự giải thích một sự kiện hoặc muốn được biết ý kiến

21


không phải của nhà báo mà là của nhân vật, do địa vị nghề nghiệp chuyên môn
của mình mà họ có sự hiểu biết sâu sắc hơn về các sự kiện
Phỏng vấn có vị trí khá quan trọng. Nó chính là yếu tố góp phần quan
trọng trong việc nâng cao tính sinh động và hấp dẫn của chương trình.Vì thế
thể loại phỏng vấn cần đáp ứng yêu cầu sau
- Phỏng vấn phải đáp ứng yêu cầu thông tin nhanh
- Thể hiện được sự giao lưu và tính tương tác trong truyền thông
truyền hình
- Phải đáp ứng tính thời sự, bộc lộ khả năng và năng lực của đối tượng
phỏng vấn và người được phỏng vấn
- Phỏng vấn cần tạo sự hấp dẫn đối với người xem thông qua nghệ thuật
đặt câu hỏi và trả lời của phóng viên và nhân vật.
Ghi nhanh là một thể loại không thể thiếu trong chương trình thời sự
truyền hình. Nó được dùng để ghi chép một cách nhanh chóng và chính xác các
sự kiện diễn ra nhằm đáp ứng một cách nhanh nhất nhu cầu thông tin của công
chúng xem truyền hình.
1.3.2.2. Yêu cầu về hình ảnh
Tin và phóng sự truyền hình tạo sự hấp dẫn cho người xem chính là nhờ
có hình ảnh. Do đó hình ảnh của tin và phóng sự phải xác thực, hàm chứa thông
tin. Đối với tin, do phản ánh nhanh một sự kiện thời sự với thời lượng ngắn,
nên hình ảnh phải có tiết tấu nhanh, hình ảnh rõ nét, bố cục khuôn hình chặt
chẽ, đi thẳng vào vấn đề, để sao cho người xem có thể hiều ngay được chuyện
gì xảy ra. Đối với phóng sự, do nội dung phản ánh sự kiện, hiện tượng, vấn đề
trong quá trình phát sinh, phát triển, nên hình ảnh mỗi trường đoạn của phóng
sự phải phù hợp với lời bình để người xem cảm nhận được tính chân thực của
sự việc. Độ dài mỗi hình ảnh phụ thuộc vào ý đồ và tầm quan trọng của hình

ảnh đó. Khi chuyển từ trường đoạn này sang trường đoạn khác phải dùng thủ
pháp chuyển cành thích hợp, tránh gây sốc cho người xem. Kết cấu hình ảnh
22


của trường đoạn phải tạo được mối liên quan với nhau theo logic của sự việc
(thời gian, không gian, tính chất, quan hệ..) thì hình ảnh mới thể hiện được nội
dung của phóng sự.
Vì màn hình ti vi nhỏ nên người xem không thể nhìn rõ các chi tiết trong
những cảnh trung, toàn, chỉ cảnh cận mới tác động mạnh đến người xem, vì vậy
phóng sự truyền hình phải ưu tiên cho hình ảnh cận (cần có những hình ảnh
cận, đặc tả ở những góc quay đặc biệt, những hình ảnh đó sẽ tạo ấn tượng cho
người xem). Trong phóng sự nên tránh việc dàn dựng để ghi hình nhằm bảo
đảm tính chân thực của sự việc. Vì vậy, các phóng viên quay phim phải có
phản xạ rất nhanh để có thể “ chộp” được những hình ảnh “đắt” khi xảy ra sự
việc. Hình ảnh quay phải nét, đủ sáng và đúng sáng, không sai màu, không cố
tình làm sai màu để tạo hiệu quả khác.
1.3.2.3. Yêu cầu về âm thanh
* Yêu cầu về lời bình: do tin, phóng sự truyền hình đã có sự hỗ trợ của
hình ảnh, nên lời bình cần ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, đặc biệt lời bình cần phù
hợp với hình ảnh. Lời bình nên do chính phóng viên đọc để truyền đạt được
cảm xúc của tác giả. Khác với độc giả của báo in, họ có thể đọc qua đọc lai một
bài báo, khán giả của truyền hình chỉ được xem - nghe một lần, không thể lặp
lại, nên sự chú ý của khán giả thường chỉ tập trung vào những câu đầu tiên. Vì
thế lời bình cho tin, phóng sự thời sự vừa phải ngắn gọn lại vừa phải nêu bật
được chủ để ngay từ những câu đầu tiên.
* Yêu cầu về tiếng động hiện trường: tin, phóng sự nhất thiết phải có
âm thanh hiện trường, nó thể hiện sự chân thực của bối cảnh, làm cho người
xem cảm nhận được một cách xác thực hơn, sinh động hơn về sự kiện trên
màn hình. Tiếng động hiện trường phải liền mạch, phải logic với hình ảnh.

Đối với những tin, bài thời sự phản ánh chân thực, tuyệt đối không sử dụng
tiếng động giả. Ngoài ra, tiếng phỏng vấn, tiếng phát biểu, tiếng dẫn hiện
trường phải chuẩn (không vỡ tiếng, om tiếng và không được ghi quá mức
quy định trên thiết bị)
23


1.3.3. Kết cấu chương trình
Đối với chương trình thời sự truyền hình, kết cấu chương trình chính là
sự sắp xếp các chất liệu: tin, phóng sự, phỏng vấn…thành một chương trình
hoàn chỉnh, ở đó thể hiện mục đích thông tin; quy mô, tầm quan trọng và sự đa
dạng của thông tin. Yêu cầu đối với kết cấu chương trình thời sự phải bảo đảm
những yếu tố sau:
- Một trật tự sắp xết tin, bài ổn định nhưng không cứng nhắc (trong
trường hợp đặc biệt có thể thay đổi trật tự), vừa bảo đảm định dạng cơ bản của
chương trình, nhưng vẫn linh hoạt trong trường hợp đặc biệt.
Thông thường kết cấu của chương trình thời sự thường: mở đầu bằng hình hiệu,
tiếp đến là phần giới thiệu các tin chính, tiếp sau là tin, bài được sắp xếp theo
trật tự các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa.. Tuy nhiên, trong những
trường hợp đặc biệt, khi xảy ra những thảm họa lớn, đột xuất (như động đất,
sóng thần, bão lũ, tai nạn nghiêm trọng..) thì những tin này được xếp lên đầu
chương trình để tạo sự chú ý ngay lập tức cho người xem, cũng như làm tăng
độ hấp dẫn của chương trình.
- Việc sắp xếp tin, phóng sự phải mạch lạc, tạo cho khán giả thấy được
những mảng vấn đề rõ ràng, có điểm nhấn, có tiết tấu; nhịp độ không quá
nhanh, nhưng cũng không quá chậm. Để tạo được nhịp điệu cho chương trình
và để khán giả dễ theo dõi cần sắp xếp một cách hợp lý các hình cắt, hình giới
thiệu xen kẽ các cụm tin, bài.
- Kết cấu chương trình thời sự phải đảm bảo sự cân đối giữa các thể loại
tác phẩm cũng như lĩnh vực phản ánh.

Một chương trình thời sự có kết cấu hợp lý là chương trình, mà khi xem,
khán giả thấy hấp dẫn, dễ theo dõi, dễ nắm bắt vấn đề và được thỏa mãn nhu
cầu tiếp nhận thông tin về mọi mặt của đời sống xã hội.
1.3.4. Người dẫn chương trình
Người dẫn chương trình thời sự là người đại diện cho ban biên tập dẫn
dắt người xem đến với các sự kiện thời sự, là linh hồn của chương trình. Họ có
24


vai trò rất quan trọng trong việc tạo ra sự hấp dẫn, lôi cuốn đối với người xem,
tạo bản sắc, uy tín và dấu ấn cho chương trình thời sự.
Nếu xét về cả quy mô tổ chức lẫn độ phủ sóng, chương trình thời sự của
Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An có một vị trí hết sức quan trọng. Vì vậy,
về nguyên tắc, người dẫn chương trình thời sự của Đài phải là những người
chuyên nghiệp, có năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Dưới đây là một
số yêu cầu cụ thể đối với người dẫn chương trình thời sự của Đài.
- Người dẫn chương trình thời sự trước hết phải là một biên tập viên, nếu
là một phóng viên có kinh nghiệm thì càng tốt;
- Có ngoại hình ưa nhìn, có giọng nói rõ ràng, truyền cảm, phát âm
chuẩn, biết nhấn mạnh và lên xuống giọng đúng lúc, đúng chỗ;
- Có kiến thức tổng hợp, kiến thức nền tốt;
- Có khả năng cùng kíp làm chương trình lựa chọn thông tin, viết kịch
bản dẫn;
- Có khả năng vừa dẫn chương trình vừa tiếp nhận thông tin, hiệu lệnh
của đạo diễn để xử lý tình huống kịp thời khi sự kiện đang diễn ra;
- Có khả năng bình tĩnh trước mọi áp lực công việc và khi xảy ra sự cố;
- Có kỹ năng phỏng vấn, có khả năng giao tiếp tốt, tự nhiên.
Từ thực tiễn công việc, biên tập viên Quang Minh - người dẫn chương
trình thời sự 19h của Đài Truyền hình Việt Nam đã nêu ra một số yêu cầu đối
với người dẫn chương trình:

Người dẫn chương trình phải có độ tin cậy cao, phải là người có uy
tín trong xã hội. Sự chính xác, đáng tin cậy của thông tin chủ yếu
được hình thành bởi cách truyền tải thông tin của tin và phóng sự,
nhưng cách thể hiện của người dẫn cũng có vai trò quan trọng. Người
xem không được chứng kiến tận mắt sự kiện xảy ra. Vì vậy, người
dẫn nếu không tạo được sự tin tưởng đối với người xem, cũng rất khó
có thể thuyết phục người xem. Độ tin cậy cao là một giá trị được hình
25