BDA huong dan chan doan va dieu tri chan thuong va vet thuong nieu dao

H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR CH N TH
TH
ic

1.

NG NI U

NG VÀ V T

O

ng

1.1. Nguyên nhân:
 Ni u đ o tr
• Ch n th

c:

ng kín: tai n n giao thông, té ki u c

i ng a, đ p v t c ng vào t ng sinh

môn.
• Quan h tình d c: gãy d
• V t th

ng v t, d ng c kích d c vào lòng ni u đ o

ng: đ n b n, b đâm, chó c n, c t b d

ng v t

• D i co th t ni u đ o trong đi u tr ti u không ki m soát
• T n th

ng ni u đ o do đi u tr (iatrogenic): d ng c n i soi, đ t thông ni u đ o, nong

ni u đ o

D
ÂN

 Ni u đ o sau:
• V khung ch u

• Do đi u tr : d ng c n i soi, đ t thông ni u đ o, nong ni u đ o, c t tuy n ti n li t t n
c n.
•

N
H

 Ni u đ o n :

ng d p do quá trình chuy n d .

BÌ

• V khung ch u nghiêm tr ng kèm theo t n th

ng c bàng quang và âm đ o.

• Do đi u tr : đ t thông ni u đ o kéo dài, x tr vùng ch u, ph u thu t c t túi th a ni u

BV

đ o, ph u thu t đi u tr ti u không ki m soát.
1.2. Phân lo i:

B ng 1:Phân lo i ch n th
Mô t
ng d p

I
II

Kéo dãn

III

V m t ph n

IV

V hoàn toàn

V

V hoàn toàn

ng ni u đ o theo Hi p h i ph u thu t ch n th

ng Hoa K

Bi u hi n
Ch y máu mi ng ni u đ o
Ch p ni u đ o bình th ng
Ni u đ o b kéo dãn nh ng không thoát thu c c n quang ra ngoài khi
ch p ni u đ o
Thoát thu c c n quang ra ngoài ni u đ o nh ng thu c c n quang v n
còn vào đ c bàng quang
Thoát thu c c n quang ra ngoài t i v trí t n th ng, thu c c n quang
không vào đ c bàng quang
Chi u dài ni u đ o đ t xa < 2 cm
t ni u đ o hoàn toàn ≥ 2cm, ho c t n th ng kéo dài đ n tuy n
ti n li t ho c âm đ o

a) Ch n đoán
 Lâm sàng
H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

1


Có th nghi ng b nh nhân có ch n th

x y ra ch n th

ng/v t th

ng ni u đ o khi c n c vào hoàn c nh

ng, k t h p v i nh ng tri u ch ng ph i h p c a b nh nhân nh sau:

1.

Ch y máu mi ng ni u đ o

2.

Máu

3.

Ti u máu

4.

Ti u đau

5.

Ti u khó ho c bí ti u

6.

Phù n ho c máu t t ng sinh môn

7.

Th m tr c tràng: tuy n ti n li t di chuy n lên cao ho c không s th y ( nam)

âm h ( n )

 C n lâm sàng
1.

Ch p ni u đ o ng

2.

Siêu âm: giúp đánh giá các th

3.

CT scan và MRI: không ph i là m t ph n c a đánh giá ban đ u

4.

N i soi ni u đ o: dùng thay th ch p ni u đ o ng

c dòng (RUG): tiêu chu n vàng

B ng 2:Phân lo i Goldman ch n th

D

ÂN

ng t n ph i h p ch n th
c dòng

Lo i 1

Ni u đ o sau b kéo dãn, nh ng còn nguyên v n

Lo i 2

Rách ni u đ o tuy n ti n li t - màng phía trên hoành ni u d c

Lo i 4a
Lo i 5

Rách m t ph n ho c toàn b ni u đ o tr

BÌ

c và sau, v i s gián đo n c a hoành ni u

Ch n th

ng bàng quang kéo dài đ n ni u đ o

Ch n th

ng t i bàng quang gây thoát thu c c n quang quanh ni u đ o t o hình nh

BV

Lo i 4

N
H

Mô t

d c

n

ng ni u đ o d a trên RUG

Phân lo i

Lo i 3

ng ni u đ o

gi ng ch n th
Ch n th

ng ni u đ o sau

ng ni u đ o tr

c đ n thu n m t ph n ho c hoàn toàn

b) i u tr
 Nguyên t c đi u tr :
•

H i s c ch ng s c, ch ng nhi m trùng

•

Xác đ nh v trí ch y máu t các c quan

•

X trí th

 Ni u đ o tr
 Ch n th

H

ng t n t i ni u đ o, tùy tình hu ng mà có thái đ x trí khác nhau.

c:
ng kín:

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

2


•

trí c p c u: t o hình ni u đ o c p c u ho c s m không có ch đ nh, t t nh t là

X

chuy n l u n
l u trên x
•

c ti u trên x

ng mu. Tr

ng h p rách ni u đ o m t ph n, có th chuy n

ng mu ho c đ t thông ni u đ o vô trùng nh nhàng.

i u tr ti p theo: Sau khi nh ng th

ng t n k t h p ph c h i và tình tr ng ch n th

ng

ni u đ o n đ nh, ti n hành ch p l i ni u đ oít nh t sau 3 tháng đ đánh giá:
−

o n h p ng n và nh : có th n i soi c t trong ho c nong ni u đ o.

− H p n ng, đo n h p< 1cm: ph u thu t t o hình có th n i t n – t n,
− H p n ng,đo n h p ≥1cm: t o hình b ng m nh ghép ho c v t da có cu ng (n i t n –

t n s b cong d
 V t th
•

ng v t).

ng:

X trí c p c u:
− Nam: v t th

ng ni u đ o th

ng ph i h p v i th

ng t n

d

ng v t và tinh hoàn,

ni u đ o n u c n thi t.
− N : v t th

ng ni u đ o th

D
ÂN

do đó c n thi t ph i ph u thu t thám sát. Trong ph u thu t, có th thám sát và n i

ng k t h p rách âm đ o và bàng quang. Do đó đ

c

ph u thu t k t h p ngay th i đi m ban đ u.
•

i u tr ti p theo: Trong tr

N
H

− B t bu c s d ng kháng sinh chu ph u.

ng h p đo n v l ch xa 1-1,5cm thì vi c n i l i s m không

l i sau ít nh t 3 tháng.

BV

 Ni u đ o sau:
 Ch n th
•

BÌ

kh thi. Nên m 2 đ u đo n v ra da đ chu n b cho t o hình ni u đ o 2 thì. Ph u thu t

ng:

X trí c p c u:

− V ni u đ o m t ph n: m bàng quang ra da ho c đ t thông ni u đ o vô trùng nh
nhàng. Ch p ni u đ o l i sau 2 tu n khi v t th

ng lành.

− V ni u đ o hoàn toàn: vi c đ u tiên là m bàng quang ra. Vi c đi u tr ti p theo còn
ph thu c vào b nh lý và t n th

ng ph i h p.

− Sau khi m bàng quang ra da, có th l a ch n nh ng ph

ng pháp đi u tr sau:

− N i soi làm th ng hàng ni u đ o
− M m làm th ng hàng ni u đ o trong tr

ng h p có kèm th

ng t n c bàng quang

và tr c tràng
− L u ý: T o hình ni u đ o s mkhông đ
•

H

c ch đ nh.

i u tr ti p theo:

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

3


− T o hình ni u đ o trì hoãn s m (trong vòng 2 tu n sau ch n th
n , nh ng thi u b ng ch ng tính hi u qu

ng:đ

c ch đ nh

nam gi i)

− T o hình ni u đ o trì hoãn là tiêu chu n vàng (ít nh t 3 tháng sau ch n th
− N i soi c t trong ni u đ o trì hoãn (ít nh t 3 tháng sau ch n th
 V t th
•

ng)

ng)

ng:

X trí ban đ u: N u tình tr ng b nh nhân n đ nh, m m n i ni u đ o nên đ

c th c

hi n
•

i u tr trì hoãn: Tr

ng h p tình tr ng b nh nhân không n đ nh ho c có nh ng th

ng

t n khác ngoài h ni u c n can thi p c p c u thì ch m bàng quang ra da, ch nh s a ni u
đ o có th đ

c trì hoãn.

B ng 3: Ch n th
Phân lo i

ng x trí theo H i Ti t ni u châu Âu

Mô t
T n th

H

ng x trí

ng kéo dãn. Ni u đ o b kéo Không c n đi u tr

D
ÂN

Lo i 1

ng ni u đ o và h

dài mà không thoát thu c c n quang
trên phim ni u đ o
Lo i 2

ng D p. Ch y máu mi ng ni u đ o Có th đ

c đi u tr th n tr ng v i m

N
H

nh ng không thoát thu c c n quang trên bàng quang ra da ho c đ t thông ni u
phim ni u đ o

V m t ph n c a ni u đ o tr

BÌ

Lo i 3

sau. Thoát thu c c n quang

ng nh ng thu c còn vào đ

BV

th

đ o

c ho c Có th đ

c đi u tr th n tr ng v i m

v trí t n bàng quang ra da ho c đ t thông ni u
c bàng đ o

quang
Lo i 4

V

hoàn toàn ni u đ o tr

thu c c n quang

c. Thoát S c n đi u tr m m ho c n i soi, s m

v trí t n th

ng ho c trì hoãn.

nh ng thu c không vào ni u đ o sau và

bàng quang
Lo i 5

V hoàn toàn ni u đ o sau. Thoát thu c S c n đi u tr m m ho c n i soi, s m
c n quang

v trí t n th

ng nh ng ho c trì hoãn.

thu c không vào bàng quang
Lo i 6

V hoàn toàn hay m t ph n ni u đ o Yêu c u ph u thu t m s m
sau k t h p v i rách c bàng quanghay
âm đ o

H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

4


2.Các phác đ x trí:
Phác đ x trí ch n th

ng ni u đ o tr

c theo H i Ti t ni u Châu Âu (2013):

Nghi ng ch n th

ng ni u đ o tr

Ch p ni u đ o ng

c dòng

Thoát thu c

t thông ni u đ o
nh nhàng

th

V m t ph n

ng

Ch n th

ng kín

Bình th

D
ÂN

V hoàn toàn

V t

c

V t

th

ng

Thành công

ng

M bàng quang ra da

BV

M n is m

BÌ

N
H

N u k t h p v i
gãy DV

H p

N u h p ng n
(< 1cm)
và h p nh

N i soi c t trong

H

M n is m

Không h p

Theo dõi

N u h p dài
(≥ 1cm) ho c
h p n ng

Th t b i

T o hình ni u đ o

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

5


Phác đ x trí ch n th

ng ni u đ o sau theo H i Ti t ni u Châu Âu (2013):

Nghi ng ch n th

ng ni u đ o sau

Ch p ni u đ o ng

c dòng

V ni u đ o màng

V m t ph n

V hoàn

Ch n th

Ch đ nh m s m:
• T n th ng c bàng
quang
• Rách tr c tràng
• Bàng quang b kéo
lên cao

V t

M n i s m. M bàng
quang ra da n u tình
tr ng b nh nhân không

n đ nh ho c nghiêm
tr ng k t h p v i t n
th ng ngoài h ni u

Có

BÌ

Không

D n l u bàng quang ra
da + N i soi làm th ng
ni u đ o. M m n u
có t n th ng BQ và
tr c tràng

BV

M BQ ra

ng

M BQ ra da da

N
H

M n i s m. M bàng
quang ra da n u tình
tr ng b nh nhân không

n đ nh ho c nghiêm
tr ng k t h p v i t n
th ng ngoài h ni u

ng

D
ÂN

Ch n th

V t

H p

Không h p

Ho
H p
N i soi làm th ng
hàng ni u đ o n u
tình tr ng BN n
đ nh (< 14 ngày)

H

Th t b i

T o hình ni u đ o trì hoãn

Th t b i

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

N i soi c t trong

6


Phác đ x trí ch n th

ng ni u đ o do đi u tr :
Nghi ng ch n th ng ni u đ o do
đ t thông ni u đ o không đúng
t l i thông ni u đ o b i
bác s ti t ni u
Ch p ni u đ o
ã gi i quy t

Sai đ

ng

H p t tr

N i soi v i Guidewire d n
đ ng và đ t l i thông ni u đ o

D n l u trên x

ng

N u h p ng n
và nh

N u h p dài
ho c n ng

D
ÂN

H p

Không

c

Theo dõi

Th t b i

T o hình ni u đ o

N
H

N i soi c t trong

BÌ

H p mi ng n i ni u đ o sau c t tuy n
ti n li t t n c n

BV

Nong ni u đ o

M m n il i

N i soi x c BQ b ng

N i soi x c BQ

N u th t

Chuy n l u n

c ti u

TÀI LI U THAM KH O

1. Ackerman AL, Blaivas J, Anger JT. Female Urethral Reconstruction.Curr Bladder Dysfunct Rep
2010; 5:225–232.

2. Goldman SM, Sandler CM, Corriere JN Jr, McGuire EJ. Blunt urethral trauma: a unified
anatomical mechanical classification.J Urol 1997; 157: 85–89.

3. Martínez-Pin iro L, Djakovic N, Plas E, Mor Y, Santucci RA, Serafetinidis E, Turkeri LN,
Hohenfellner M.EAU guidelines on urological trauma.EurUrol 2010; vol 57,pp. 791– 803.

4. Summertom DJ, Djakovic N, Kitrey ND, Kuehhas F, Lumen N, Serafetinidis E.Urethral trauma.
Guidelines on Urological Trauma.EAU Guidelines2013; 45-65.

H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

7