BDA ton thuong mach mau ngoai bien

T N TH
ic

1.

NG M CH MÁU NGO I BIÊN

ng:

−

T n th

ng m ch máu ngo i biên (TTMMNB) là 1 c p c u ngo i khoa.

−

TTMMNB là lo i t n th

ng n ng c n đ

c s c u t t, ph u thu t k p th i, đúng k

thu t m i có kh n ng c u s ng và ph c h i l i s c lao đ ng cho n n nhân.
Tác nhân gây t n th

−

ng: Trong th i chi n ch y u là m nh h a khí, trong th i bình

ch y u là v t s c nh n và ch n th

ng kín.

2. Tri u ch ng và ch n đoán:
2.1. Tri u ch ng lâm sàng:
Tùy theo th

−

ng t n đ ng m ch hay t nh m ch, t n th

ng m ch máu có thông ra

ngoài da hay không mà tri u ch ng lâm sàng có nh ng bi u hi n khác nhau:
Có v t th

•

Máu ch y nhi u qua v t th

•

Có kh i máu t (có th đ p theo nh p m ch).

•

Bi u hi n thi u máu c p tính ph n chi


ng trên đ

ng đi c a m ch máu.
ng.

u chi l nh, tái.

xa:

N
H

 M t v n đ ng.

D
ÂN

•

 R i lo n hay m t c m giác.

Khi đ n ch m có th bi u hi n ho i t chi rõ:

u chi tím đen hay n i bông (có ch

BÌ

•

tr ng b t xen l n tím b m).

Bi u hi n m t máu toàn thân: niêm nh t, m ch nhanh, huy t áp t t…

BV

•

2.2. Tri u ch ng c n lâm sàng:
-

Xét nghi m v huy t h c có tình tr ng m t máu (h ng c u, huy t s c t gi m…)

-

Siêu âm Doppler m ch máu: th y ch m ch máu t n th

ng, kh i máu t , gi m ho c m t

tu n hoàn đo n xa.
Ch p m ch máu có c n quang.

•

V i siêu âm Doppler k t qu ch n đoán đúng ch kho ng 70-80%.

•

Ch p đ ng m ch v i máy DSA cho k t qu t t. Nó giúp đánh giá đúng v trí, giúp cho
cu c m thu n l i h n.

•

N u không có DSA, có th ch p ngay trong lúc m v i máy XQuang di đ ng thông
th

•

ng.

Ch p MSCTA d ng hình là ph

ng ti n ch n đoán không xâm nh p, cho ch n đoán r t

t t, xác đ nh đúng v trí và lo i t n th

H

ng.

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

1


Trong 1 s tr

•

ng h p nghi ng có TTMMNB mà không có đi u ki n ch p m ch thì

ph i m th m dò ki m tra s toàn v n c a m ch máu.

i u tr các TTMMNB:

3.

3.1. S c u k đ u: v i 2 m c đích:
C m máu t m th i:

-

• G p chi t i đa (trong các tr

ng h p t n th

ng m ch máu

g n khoeo chân hay khu u

tay).
• Dùng tay chèn lên trên đ

ng đi c a m ch máu

đ u g n.

• B ng ép có tr ng đi m: là lo i b ng ép có đ n thêm 1 c c g c hay 1 cu n b ng lên đúng
v trí ch y máu đ t ng hi u qu c m máu.
i v i v t th

ng m ch máu vùng c khi b ng ép có tr ng đi m c n có 1 n p g

phía đ i di n đ có hi u qu c m máu đ ng th i không làm ng t th n n nhân.
ng sau đó si t ch t. ây là

D
ÂN

• Garo: dùng 1 b ng b ng cao su qu n phía trên và sát v t th

bi n pháp c m máu t m th i t t nh ng có th gây ho i t chi n u đ mu n không m
k p th i. Ch nên garo trong 1 s tr

Chi đã c t c t t nhiên sau khi b th



Chi b d p nát không th b o t n.



Garo tr

ng.

N
H



c đ chu n b cho ph u thu t tránh ch y máu trong m .

Ch ng s c:

-

ng h p đ c bi t sau:

• N p chi n u có gãy x

3.2.

ng.

ng khí đ o, th oxy và các bi n pháp ch ng s c khác …

BV

• Làm thông đ

BÌ

• Truy n máu và các d ch thay th máu.

i u tr ph u thu t các TTMMNB:

-

Ch n ph

ng pháp vô c m t y tr

ng h p c th mà gây mê, tê t i ch ho c tê vùng.

-

Ch n đ

-

Ch n lo i ph u thu t: M c đích c a ph u thu t là c m máu c u s ng b nh nhân và ph c

ng m : Thu n l i cho ph u thu t viên và ng

i gây mê

h i l i ch c n ng c a c th :
• C t th t các m ch máu: ch dùng trong các tr

ng h p khi c t các m ch máu này nguy

c ho i t chi ít ho c không đáng k . C n theo dõi k đ tránh d n t i c t c t chi.
• Ph c h i l u thông dòng máu: c g ng th c hi n n u có đi u ki n.

H



Khâu bên.



N i m ch.



Ghép m ch (t nh m ch t thân ho c m nh ghép nhân t o)

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

2


• N i chi: Trong 1 s tr
túi

ng h p đ n s m, ph n chi th đ t r i còn t t và đ

c đ t trong

p đá l nh.

• C t c t chi: đ

c ch đ nh trong tr

ng h p:



Chi d p nát nhi u không th b o t n.



Chi b ho i t do garo lâu.



Khi ph u thu t không hi u qu khi n chi b ho i t .

3.3. Bi n ch ng sau m :
-

-

Nhi m trùng và ch y máu th phát (2-4%), th

ng thì vào ngày th 3 đ n ngày th 7

sau m . Ph i m l i c t 2 đ u m ch máu t n th

ng.

Suy th n c p: th

ng bi u hi n

các tr

ng h p đ n mu n chi đã ho i t c n l c máu

ngoài th n, c t c t chi, hay c t l c s m các mô ho i t .

-

Ho i t chi sau ph u thu t c t m ch, ph c h i l u thông hay n i chi: c n ph i theo dõi

D
ÂN

và c t c t s m.
TÀI LI U THAM KH O:
1. L

ng T H i Thanh, M t s nh n xét qua vi c đi u tr v t th

b nh vi n Vi t

c. Lu n v t t nghi p bác s n i trú tr

ng đ i h c y khoa Hà N i 1986.

ng chi n tranh. 1984

N
H

2. C c quân y, T ng k t kinh nghi m x trí v t th

ng m ch máu th i bình t i

3. Dang Hanh De et coll, Plaires cardio-vasculaires médicine digest-1996
4. Debakey ME, Simeone FA, Batle injuries of arteries in world war II. An analysis of 271

BÌ

cases. Ann Surg 1946. 123: 534-579.

5. Rich NM, Baugh JH, Huges CW, acute arterial injuries in Viet Nam, 1000 cases trauma

BV

1970, 10: 359-369.

H

NG D N CH N OÁN VÀ I U TR - B NH VI N BÌNH DÂN

3