Các giai thoại về cụ tả ao

Các giai thoại về cụ Tả Ao
Tả ao Phong thủy nhất trên đời
Họa phúc cầm cân định chẳng sai.
Mắt Thánh trồng xuyên ba thước đất,
Tay Thần xoay chuyển bốn phương Trời.
Chân đi Long Hổ luồn qua gót,
Miệng gọi Trâu Dê ứng trả lời.
Ai muốn cầu sao cho được vậy
Ấy ai Địa lý được như ngài.

Nhà Phong Thủy nổi tiếng của Việt nam Tả Ao tên thật là NGUYỄN ĐỨC
HUYỀN, người làng Tả Ao thuộc tỉnh Hà tĩnh. Cụ sống vào đời Chúa Trịnh , gia
đình quá nghèo, cha lại mất sớm, mẹ bị mù nên phải tìm đủ mọi việc để giúp
đỡ mẹ già. Lúc bấy giờ có một ông thầy thuốc người Tầu nổi tiếng về khoa
chữa mắt, nên cụ tìm đến xin được hầu hạ thầy để thầy ra tay tế độ chữa mắt
cho mẹ mình. Ông thày Tầu thấy cụ siêng năng, chăm chỉ lại thông minh nên


đã truyền cho cụ một số phương cách chữa mắt. Nhờ vậy mà cụ chữa được
mắt cho mẹ. Khi nghe tin ông thày Tầu sắp về nước, cụ vội vã đến xin phép
thầy đi theo hầu hạ và học hỏi thêm về khoa chữa mắt. Ông Thầy bằng lòng.
Thế là cụ bôn ba theo thầy Tàu và được truyền dạy tất cả những gì mà ông
thày Tầu có được về nghề chữa mắt, nhất là khi ông thày Tầu đã quá già.Từ
đó cụ tự chữa cho nhiều người lành bệnh mắt, danh cụ vang khắp vùng.Có
một thày Địa lý nổi danh trong vùng bị đau mắt, nghe danh cụ , liền cho
người dẫn đến gặp cụ. Chỉ trong một thời gian ngắn ,cụ đã chữa khỏi bệnh
mắt cho ông thầy Địa lý. Thầy Địa lý mừng quá, đem vàng hậu tạ, nhưng cụ
không nhận mà chỉ xin được làm đệ tử môn Địa lý Phong thủy mà thôi.
Thấy người có tài đức lại có chí ham học hỏi, nên thầy Địa lý không ngần ngại
đồng ý truyền hết những gì về Phong thủy mà mình có được. Chẳng bao lâu,
cụ đã thành thạo tất cả những gì mà vị thày Địa lý đã truyền cho mình. Tương

truyền khi học xong nghề thầy, ân sư người Tầu thử tài môn đệ trước khi "tốt
nghiệp" : ông thầy chôn 100 đồng tiền xuống mô hình bãi cát rồi bắt cụ Tả Ao
cắm kim vào đúng lỗ mỗi đồng. Cụ Tả Ao châm đúng giữa 99 đồng, chỉ có hơi
lệch 1 đồng. Thầy Tầu than: "Thôi nghề của ta từ nay truyền sang nước Nam
rồi!", ông thầy Địa lý công nhận cụ là người sáng trí, tài cao, đức trọng, nên
không tiếc rẻ công sức mình truyền dạy cho. Khi dời nước Tầu về nước, cụ đã
chữa mắt cho rất nhiều người, ngoài ra cụ còn đi tìm những vùng đất tốt và
nghiên cứu các Long mạch, các Địa linh ở quanh vùng. Cụ không vì tiền bạc,
danh vọng mà đi tìm các cuộc đất tốt cho những kẻ không xứng đáng được
hưởng. Dù cụ giới hạn về khoa địa lý, nhưng nhiều người đã tìm đến cụ để
nhờ cụ giúp tìm đất tốt cho nhà cửa, mồ mả, phương hướng thuận lợi cho họ.
Dân chúng thời bấy giờ đã gọi cụ là cụ Tả ao ( Làng Tả ao ), danh tiếng của
cụ vang đi khắp nơi và người đương thời truyền tụng cho nhau nhiều giai
thoại của cụ Tả ao ngay còn lúc cụ còn sống.
Một trong những giai thoại nổi tiếng nhất của cụ Tả Ao là chữa thế đất cho
làng Hành Thiện ở Nam Định: cụ đi tới làng Hành Thiện thấy đất làng hình
con cá chép bơi ra biển, phù sa mỗi ngày một bồi thêm đất làm làng hưng
phát, chỉ hiềm con cá chép không có mắt nên không phát khoa danh. Dân
làng nghe cụ nói bèn hậu đãi trà rượu và khẩn khoản xin cụ đặt lại hướng
làng. Cụ Tả Ao thấy dân làng tử tế liền chỉ cho làng đào một cái giếng lớn làm
mắt cho con cá chép, từ đấy dân làng bắt đầu phát khoa danh, nhất là họ
Đặng.
Cụ Tả Ao đi xem đất suốt từ Nghệ Tĩnh ra các làng mạc ở khắp miền Bắc và
trong gia phả của nhiều gia đình còn ghi lại những công trình địa lý phong
thủy của cụ. Nhiều chuyện khôi hài do quần chúng thêm thắt như chuyện cụ
Tả Ao thấy dân làng kia rất xấu tính mà lại xin cụ để kiểu đất nào có thể "đè
đầu thiên hạ", cụ liền tìm cho làng một kiểu đất khiến dân làng dần dần theo
nghề "húi tóc" có thể "đè đầu vít thiên hạ" đúng như ý nguyện!

Tương truyền cụ đang đi chơi ngoài bãi biển thấy sóng gió nổi lên ầm ầm biết
là hàm rồng 500 năm mới há mồm một lần ở biển Đông, liền chạy về nhà
mang cốt mẹ ra định ném xuống hàm rồng, nhưng vì thương tiếc chần chờ
nên hàm rồng đóng lại, biển khép êm sóng lặng như trước!
Lúc sắp chết, cụ dặn con cháu khiêng mình ra miếng đất đã định trước là đất
địa tiên "nhất khuyển trục quần dương" (một con chó đuổi đàn dê), nhưng
không kịp đành dừng lại nửa đường phân kim lựa cho chính mình một miếng
đất phúc thần đời đời ăn hương hoa mà thôi.
Tương truyền ông để lại 2 bộ sách về địa lý:
Địa Lý Tả Ao (Địa Đạo Diễn Ca) 120 câu
Dã Đàm Tả Ao Tầm Long Gia Truyền
Sau này có nhiều dị bản chép lại và có nhiều tên khác:
Địa lý Tả Ao di thý chân chính pháp
Tả Ao chân truyền di thý
Tả Ao chân truyền tập
Tả Ao tiên sinh bí truyền gia bảo tàng
Tả Ao tiên sinh địa lý
Tả Ao tiên sinh thý truyền bí mật cách cục
Bản quốc Tả Ao tiên sinh địa lý lập thành ca
Tả Ao người Việt Nam học được khoa địa lý chính thống ở Trung Quốc vào
thế kỷ 16 (có nhiều tư liệu viết về điều này đều không nhất quán, có sách nói
là vào thế kỷ 17 hay 18). Còn tên thật của ông là Nguyễn Đức Huyên, người
làng Tả Ao, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tỉnh. Và Tả Ao sinh vào năm nào không
ai rõ, chỉ được biết ông sinh vào thời vua Lê chúa Trịnh (1545 – 1788), qua
các câu chuyện truyền khẩu.Nhà Tả Ao nghèo, cha mất sớm còn mẹ bị bệnh
lòa mắt, vì thế nên ông đến giúp việc cho một ông thầy thuốc người Tầu ở
trong huyện, trước lấy tiền trị mắt cho mẹ sau học thêm được nghề bốc thuốc
chữa bệnh.

Chính vì thế mà ông chữa được bệnh mắt lòa cho mẹ.Ông thầy Tầu thấy Tả
Ao có chí lớn, nên khi về lại bên Trung Hoa đã dẫn ông theo để dạy thêm
nghề thuốc. Trên đất khách, gần nhà ông thầy thuốc, có một thầy địa lý rất
giỏi, cũng đang bị bệnh về mắt, Tả Ao liền được thầy phái sang chữa trị thay
ông ta.
Thầy địa lý nói rằng, nếu Tả Ao chữa khỏi bệnh mắt cho mình thì ông sẽ
thưởng 50 lượng vàng. Tả Ao nhờ kinh nghiệm chữa khỏi bệnh mắt cho mẹ,
nên đã chữa khỏi bệnh cho thầy địa lý, nhưng ông không nhận vàng mà chỉ
xin ông ta truyền cho nghề xem phong thủy.Vì ơn nghĩa, nên thầy địa lý bằng
lòng, truyền dạy hết tinh hoa địa lý phong thủy cho Tả Ao, đến khi thành tài
học và hành viên mãn, ông xin cả 2 ông thầy cho về nước.Trước khi cho Tả
Ao về Việt Nam, ông thầy địa lý muốn thử lần cuối sự hiểu biết của Tả Ao,
ông ta làm ra 100 mô hình đất kết trên bãi cát, dưới mỏi huyệt có yểm một
đồng tiền, rồi đưa Tả Ao 100 cây kim ra đấy tìm huyệt để điểm.Tả Ao điểm
đúng 99 lổ của đồng tiền, còn một cây điểm ở mép, mà huyệt này lại là huyệt
thứ 100. Đây là huyệt ảo, vì mô hình tạo dáng rất huyền bí ẩn hiện dưới
những mô đất nhấp nhô, những thầy địa lý giỏi cũng khó phát hiện ra đúng
huyệt đạo. Cho nên thầy địa lý biết rằng người Việt Nam đã học hết bí kíp
phong thủy của người Trung Hoa.Khi Tả Ao về đến quê hương, ông chỉ lo
hành nghề bốc thuốc, ít khi sử dụng đến khoa địa lý, chỉ khi nào cần thiết ông
mới ra tay xem thế đất dùm mọi người, tuy vậy danh tiếng xem địa
lý, phong thủy của Tả Ao lại nổi hơn nghề thầy thuốc.Cũng chính vì ông
không hành nghề xem phong thủy cho ai, nên không có hậu bối. Khi Tả Ao
mất người nhà chỉ tìm thấy 2 bộ sách viết về địa lý phong thủy, là Địa đạo
diễn ca và Dã đàm Tả Ao. Nhưng trong dân chúng có nhiều sách được in ra
nói là sách do chính Tả Ao viết. Còn các nhà địa lý phong thủy, khi đọc xong 2
quyển sách trên, đều cho đây là sách quý.
NHỮNG TRUYỀN THUYẾT VỀ TẢ AO

Tuy Tả Ao không hành nghề xem phong thủy, ông chỉ chuyên chữa bệnh cho
người nghèo, nhưng trong dân gian có những truyền thuyết truyền khẩu nói
về nghề xem phong thủy của ông.Có lẽ vì điều này mà ông được người đời
xưng tụng “vua địa lý” của nước Việt chăng ?!Sau đây là một vài truyền
thuyết về tài xem địa lý phong thủy của Tả Ao :
CỨU VUA NHỜ MỘ KẾT PHÁT
Một ngày nọ Tả Ao đi ngao du sơn thủy, tuổi tuy đã già nhưng dáng người vẫn
quắc thước khoẻ mạnh, khi ông đi đến một làng quê nọ, trời nắng nóng nên
ghé vào ngồi nghỉ mát dưới gốc cây đa bên làng, ông nhìn thấy một anh nông
dân đang miệt mài cày ruộng, đến khi mặt trời đứng bóng mới chịu tháo cày
cũng vào gốc đa ngồi mở cơm nắm ra ăn.
Thấy một ông lão cùng ngồi ở đó nhưng không ăn uống gì cả, anh ta mới lên
tiếng hỏi :- Xế trưa rồi ông không dùng cơm sao, hay là ông không sẵn mang
theo, thôi cùng nắm cơm này ăn với cháu cho vui.Anh nông dân vừa giở cơm,
vừa mau mắn mời ông lão :- Cháu mời ông dùng cơm…Thấy thái độ anh nông
dân dễ mến, Tả Ao không khách khí, bèn vui vẻ ngồi lại cùng ăn. Bốn năm
ngày như vậy, anh nông dân vẫn một lòng kính trọng Tả Ao, mời cơm và ông
cũng không lần nào từ chối.
Đến bữa cuối cùng, bỗng ông nói với anh nông dân :- Chắc anh vẫn không
biết ta là ai? Ta chẳng giấu gì anh, ta chính là thầy địa lý Tả Ao đây !Anh
nông dân nghe danh Tả Ao đã lâu, nay có dịp diện kiến nên vừa mừng vừa
hốt hoảng, liền quì lạy xin ông tha lỗi. Tả Ao đỡ anh nông dân đứng dậy nói
tiếp :- Ta xem anh là người có đức nên có ý giúp anh đặt một ngôi mộ sau
này sẽ phát phúc, phát tài, cho anh nở mặt với thiên hạ…- Ông dạy quá lời,
nhà cháu mấy đời nay đều là nông dân chân lấm tay bùn, bần hàn, đi cày
thuê cuốc mướn kiếm cơm qua ngày, mong gì nở mày nở mặt với ai ?- Anh cứ
yên tâm. Ta nói sẽ giúp anh được giàu sang phú quí trong vòng 100 ngày
thôi. Nào anh hãy dẫn ta ra nơi mộ của cha mẹ của anh đi, ta xem thế nào sẽ
sửa cho.
Anh nông dân mừng rỡ bèn nghe theo lời Tả Ao, dẫn ông đi ra mộ của cha

anh ta. Tả Ao xem xong mới truyền :- Mộ đặt nơi thế đất không tốt, suốt đời
sẽ bần hàn cơ cực. Phải đào lên cải táng, di dời qua nơi đất khác mà thôi.Nói
rồi bảo anh nông dân đào mộ lên, xếp xương cốt vào một chiếc hủ đất đem đi
chôn ở một huyệt đất mà Tả Ao đã chọn sẵn. Xong đâu đấy, Tả Ao căn dặn :Anh nhớ không cho ai biết chuyện này ! Một trăm ngày nữa, vào ngày mùi
tháng ngọ, đúng giờ tý anh phải có mặt ở kinh đô, đứng ở hướng Đông. Hễ
gặp một người đàn ông mặc áo trắng, đi hài xanh, từ trong thành chạy ra với
bộ mặt hốt hoảng, thì anh cứ chạy lại bảo: “Con xin cứu ngài!”, rồi cõng
thẳng về giấu trong nhà, ngày ngày lo cơm nước cho tử tế. Anh cứ thế mà


làm, đừng suy nghĩ gì hết !Nói xong, Tả Ao từ biệt anh nông dân mà đi thẳng,
về sau anh ta có đi tìm nhưng chẳng biết ông đi về đâu.
Đúng như lời dặn của Tả Ao, đúng ngày giờ anh nông dân ra kinh đô đứng đợi
ở cửa Đông. Bỗng nghe có náo động từ trong thành vọng ra nào tiếng chiêng,
tiếng trống, tiếng quân reo hò, tiếng người gào thét, rồi lửa bốc cháy đỏ rực
một góc trời. Và quả nhiên, một người đàn ông dáng thư sinh mặc áo trắng,
đi hài xanh, hớt hải một mình chạy qua gần chỗ anh nông dân đang đứng.
Anh ta chỉ đợi có thế bèn chạy đến bên nói to:- Thưa ngài, con xin cứu ngài!
Nói đoạn ghé vai cõng người ấy chạy một mạch về giấu trong nhà.
Người ấy dáng chừng sợ hãi, suốt ngày im lặng nghe ngóng động tĩnh. Anh
nông dân cũng chẳng hỏi thân thế của người đàn ông ấy đang lo sợ đến quên
ăn mất ngũ.Vài ngày sau bỗng có loa truyền rằng, ai đang giữ vua ở đâu thì
báo cho quan quân kịp đưa vua về kinh. Lúc ấy ông khách mới nói cho anh
nông dân biết mình chính là vua, mấy ngày trước đây bị bọn gian thần định
soán ngôi. Rồi nhà vua sai anh ta đi báo cho quan quân biết nơi vua đang ở
ẩn. Khi quan quân đến rước vua, vua cho phép cả anh nông dân cùng đi theo
mình về kinh thành.Tại kinh đô vua thiết triều, trấn an trăm họ và phong cho
vị ân nhân là anh nông dân được làm quan đến chức nhị phẩm, cùng vàng
bạc lụa là nhiều vô số kể.Thì ra ngôi mộ mà Tả Ao đặt cho người cha anh
nông dân, kết phát y như lời ông nói khi trước, chỉ trong vòng 100 ngày.

KHI TẢ AO THƯƠNG VÀ GIẬN
Khi thương...
Quanh năm Tả Ao thường đi đây đó khắp trong nước để tìm những ngôi đất
quí. Một lần đi qua tỉnh nọ thấy có một ngôi đất rất đẹp, bèn buột miệng
khen:- Kiểu đất này mà đặt mộ thì chắc chỉ sáu tháng là phát làm quan ! Nhà
ai có phúc thì được hưởng thôi ?Sau đó ông đi về hướng làng, gặp một người
đàn ông trung niên đi tới. Nhìn thấy nét mặt ông ta tuy phúc đức nhưng
tướng lại khắc khổ quá. Tả Ao mới hỏi:- Ông có muốn ra làm quan không ?
Người đàn ông đáp :- Lạy ông, nhà tôi bất hạnh ba đời, học hành chỉ đủ đọc
sách, muốn làm quan không xong, thi cử đợt nào cũng thi rớt, nên nay vẫn
sống kham khổ làm ruộng kiếm sống thôi.
Được làm quan thì phúc ba đời để lại.Tả Ao nghĩ bụng ông ta không nói sai.
Rồi ngắm nhìn ông ta một lúc bèn nói:- Thôi được, tôi sẽ giúp ông̣ đặt lại ngôi
mộ tổ. Ông về lo sẵn 300 quan tiền.Người đàn ông mừng lắm vội mời Tả Ao
theo mình về nhà, gọi người thân ra đào ngôi mộ tổ, bốc xương cốt cho vào
cái tiểu sành đem đến chôn sâu xuống huyệt đất do Tả Ao vừa thấy ban sáng
mà táng lại.Xong việc, ông ta giữ lời, trao cho Tả Ao đủ 300 quan tiền, nhưng


Tả Ao chỉ lấy có ba quan, còn lại bảo đem phát hết cho người nghèo khó
trong làng.
Gần sáu tháng sau, vào một đêm không trăng, cả nhà ông ta đang quây quần
dưới ngọn đèn bỗng có tiếng người gõ cửa. Người nhà ông ta ra mở cửa, thấy
trước mặt là một ông tướng uy nghi lẫm liệt nhưng có vẻ đang thất cơ lỡ vận.
Khách thật thà nói mình đang lỡ độ đường, xin gia đình cho ăn uống. Ông ta
vốn hiếu khách vội sai người nhà nấu cơm đãi khách rất mực nồng hậu.Cơm
nước vừa xong, ông khách mới nói:- Thưa ông̣, tôi là tội phạm đang bị nhà
Chúa lùng bắt. Đằng nào tôi cũng không thoát khỏi. Xin ông̣ mang dây thừng
trói tôi lại rồi đem nộp cho chúa Trịnh mà lĩnh thưởng. Như vậy dù tôi có bị
hại, tôi cũng giúp ích được cho gia đình ông̣, còn hơn là uổng thân vô ích.

Cả nhà kinh ngạc sững sờ trước những lời nói của người khách lạ. Không ai nỡ
hành động, nhưng ông khách cứ giục mãi, bất đắc dĩ họ phải làm theo.Chúa
Trịnh được ông ta giao nộp viên tướng thất thế, hết sức khen ngợi, bèn phong
cho làm chức Tri huyện để trọng thưởng. Vị khách đó chính là Mạc Kính Đô,
tướng nhà Mạc đang bị thất thế. Vì cảm tấm lòng tốt của ông lão mà Kính Đô
đáp lại ông bằng một hành động lạ lùng có một không hai trong thiên
hạ.Đúng như lời tiên đoán của Tả Ao không sai. Chỉ trong sáu tháng là được
làm quan.…
Và giận...
Một hôm Tả Ao đang đi đến vùng đất nọ. Thấy ngôi đình làng ở đây đặt hướng
bị thất cách, ông đứng ngắm mãi rồi đến gần để xem cho rõ.Giữa lúc trong
đình đang làm lễ kỳ yên. Các vị chức sắc trong làng đang chuẩn bị bữa tiệc
chiều. Một người biết mặt Tả Ao liền chạy ra khẩn khoản mời ông vào trong
đình. Các vị chức sắc được gặp thầy địa lý trứ danh nên mừng lắm, ông tiên
chỉ trong làng nói :- Hôm nay là ngày tế kỳ yên trong làng, may được gặp
thầy thật là phúc cho cả làng này lắm. Nhân thể nay mai làng cho sửa lại ngôi
đình, xin cụ coi cho cái hướng nào tốt, làm sao cho làng chúng tôi phát khoa
bảng rầm rầm, nhằm đè đầu cưỡi cổ thiên hạ một phen cho họ biết tay !
Lâu nay cả làng chưa ai thi đậu cả!Một ông hăng hái nói thêm :- Cụ tiên chỉ
nói phải đấy thưa cụ ! Các làng bên, không làng nào không có tiến sĩ, cử
nhân, xoàng thì cũng phó bảng, chót chét cũng tú tài. Riêng làng này chắc
các cụ trước đặt hướng đình có nhầm nhỡ gì đây,nên bao nhiêu năm trời vẫn
suôn cành, không hưởng được trái lộc nào. Cụ đã đến đây xin ra tay giúp
chúng tôi được đè đầu cưỡi cổ thiên hạ một phen cho hả !Tả Ao chỉ cười nói :Tưởng gì chứ nếu các cụ chỉ ước có vậy thì tôi xin ra tay, không dám nề hà
gì ! Nhưng chỉ xin 3000 quan tiền để lấy công thôi.Các vị chức sắc nghe nói
đến tiền công đến 3000 quan, thì lắc đầu le lưỡi, có người than thở :- Làng
này vì không đỗ đạt, nên không “tơ hào” được gì nên còn nghèo túng, chỉ


mong sau này đè đầu cưỡi cổ được thiên hạ, nói gì 3000 đến 5000 quan

chúng tôi cũng lo cho cụ được, mong cụ xem lại mà bớt cho.
Tả Ao nghĩ thầm trong bụng, ta lấy tiền giúp người nghèo chứ có phải dùng
riêng đâu. Bọn chúng mi thích đè đầu cưỡi cổ thiên hạ để kiếm tiền hưởng
thụ, thì ta sẽ chiều ý thôi. Nghĩ thế nên giận, Tả Ao lên tiếng :- Nghe các vị
nói như vậy, ta cũng cảm động lắm, thôi thì các vị có bao nhiêu để trả công,
xin cứ nói thấy được ta giúp cho.Vị tiên chỉ nghe Tả Ao nói thế, liền đáp :Trong đình chỉ còn vỏn vẹn 500 quan tiền, mong cụ lấy giúp.Tả Ao lại giận
trong lòng, đình làng nghèo mà cúng kỳ yên đến hai bò năm trâu mười lợn
như thế này thì thánh thần nào chứng. Nhưng để làm gương cho đám chức
sắc, ông cũng hài hả đáp :- Thôi được, mấy vị đã nói thế ta cũng giúp cho
làng, sau này ai cũng đè đầu cưỡi cổ thiên hạ đều được cả.Ngay sau đó, Tả Ao
ra trước sân đình đặt tróc long định hướng, rồi cắm hướng mới cho ngôi đình.
Xong ông cáo biệt đi thẳng.Mấy tháng sau khi đình đã được xoay ngôi đổi
hướng, các vị chức sắc kỳ mục không nói cho dân làng nghe chuyện, mà chỉ
dặn con cháu ra công đèn sách nay mai ứng thí.
Nhưng quái lạ, tất cả đám con trai, từ lớn đến bé hễ cầm quyển sách định
học, nhưng học mãi mà chữ nghĩa chẳng vào đầu ! Các thầy đồ được mời đến
dạy cũng thở dài ngao ngán. Rồi thay vì sách vở bút nghiên, càng ngày càng
có nhiều anh con trai con các chức sắc kỳ mục rủ nhau đi sắm hòm đồ nghề
thợ cạo, xách đi khắp nơi hớt tóc dạo ! Trong lúc hành nghề, họ tha hồ mà
“đè đầu đè cổ” thiên hạ để… cắt tóc, cạo mặt, ngoáy tai…Các cụ chức sắc lúc
ấy mới ngã ngửa hiểu ra cái thâm ý của thầy Tả Ao trước đây ! Nhưng cũng
hiểu rõ, tại họ quá tham lam, chỉ biết tư lợi cá nhân, nên mới bị Tả Ao chơi
trác.