11 biên niên lịch sử việt nam nửa đầu thế kỷ XIX

1801 (TÂN DẬU), Cảnh Thịnh năm thứ chín; Bảo Hưng 1801 Britain makes Ireland part of a single
năm thứ nhất

British kingdom. Parliament in Dublin is
abolished. The Anglican Church is to be
recognized as the official church in Ireland. No
Catholics are to be allowed to hold public
office.
[15]

1801 Napoleon of France has defeated
Austria. In the treaty of Lunéville, Austria
renounces claims to the Holy Roman Empire.

[15]
Tháng chạp (âl) năm Canh Thìn
Quân Tây Sơn vẫn vây chặt thành Bình Định và giữ vững
cửa biển Thi Nại.
Triều Tây Sơn cho khắc in và phát hành bộ Đại Việt sử ký
tiền biên.
Tháng giêng (âl)
Nguyễn Ánh ra lệnh bãi bỏ sưu ruộng ở Phú Yên để thu
phục lòng dân vùng mới chiếm được.
Nguyễn Ánh tập trung lực lượng tấn công thuỷ quân Tây
Sơn ở cửa biển Thi Nại (Bình Định). Quân Tây Sơn tan vỡ.
Đây là trận thắng lớn đầu tiên của quan quân Nguyễn.
Nguyễn Ánh ra sức tuyên truyền ở trong nước và cả ở
Xiêm, Chân Lạp về thắng lợi này.
Tháng 2 (âl)
Đông cung Cảnh chết ở Gia Định (năm 22 tuổi).
Nước Vạn Tượng cử sứ thần sang cống, mang theo địa đồ

vùng Nghệ An, Phú Xuân và hẹn kỳ hội quân với Nguyễn
Ánh để đánh Tây Sơn.
Tháng 3 (âl)
Quân Nguyễn đánh chiếm được vùng Quảng Nam. 1000
quân lính và 300 chiến thuyền được phái đến để chiếm giữ


vùng đất này.
Nước Hồng Mao (Anh) cho người đến đưa thư và dâng
phương vật, xin miễn thuế thuyền buôn. Nguyễn Ánh cho
đánh thuế như vùng Quảng Đông (Trung Quốc).
Tháng 5 (âl)
Nguyễn Ánh đem quân tấn công Kinh đô Phú Xuân. Thuỷ
quân Nguyễn gồm 6 chiếc thuyền lớn, 330 thuyền nhỏ, 45
thuyền mành và 15 nghìn quân kéo đến cửa Duy Tư, chia
làm 2 cánh tấn công.
Nguyễn Văn Trị thua bỏ chạy. Vua Tây Sơn Nguyễn Quang
Toản đích thân đem quân chống giữ nhưng không giữ nổi
phải rút chạy ra bắc.
Ngày 3 tháng 5 (âl) tức 15-6-1801
Nguyễn Ánh chính thức chiếm được Phú Xuân.
Quân Nguyễn đuổi theo Quang Toản, chiếm giữ vùng
Quảng Bình.
Nguyễn Ánh cho người mang mật dụ đi chiêu dụ hào kiệt ở
Bắc Hà.
Quân Tây Sơn được tiếp ứng đánh vùng Quảng Nam. Tại
đây, quân Nguyễn và quân Tây Sơn ở thế giằng co.
Nguyễn Ánh cho đặt Tri phủ, Tri huyện ở hai phủ Triệu
Phong và Quảng Bình.
Nguyễn Quang Toản cho đổi niên hiệu là Bảo Hưng.

Quang Toản cho người sang Thanh cầu viện nhưng không
được.
Tháng 5
Quân Tây Sơn do Trần Quang Diệu chỉ huy lấy lại được
thành Bình Định sau một thời gian dài vây hãm. Sau đó,


quân Tây Sơn tiếp tục tiến đánh Quảng Nam.
Tháng 6 (âl)
Quân Tây Sơn thua lớn ở Trà Khúc, bị quân Nguyễn bắt
sống nhiều người và thu nhiều vũ khí.
Nguyễn Ánh cho đặt quan công đường ở dinh Quảng Ngãi.
Đặt thủ ngự ở đầu nguồn và cửa biển 2 phủ Triệu Phong và
Quảng Bình.
Nguyễn Ánh cho đo lũy Trấn Ninh (tức lũy Đồng Hới),
xem xét hình thế và vẽ địa đồ. Luỹ dài 1.120 trượng.
Tháng 8 (âl)
Nguyễn Ánh ra lệnh cho Thị thư viện soạn các bộ Cương
mục – “Tiền biên” và “Chính biên”.
Tháng 11 (âl)
Nguyễn Ánh trả thù tàn bạo: cho phá hủy mộ vua Quang
Trung – Nguyễn Huệ, bổ săng, bêu đầu ở chợ. Ba người con
trai, con gái và một người họ hàng bị xử lăng trì.
Nguyễn Ánh cử sứ thần sang Xiêm mang thư, vật quý để
đáp lễ.
Quân đội Tây Sơn do Nguyễn Quang Toản và Nguyễn
Quang Thùy chỉ huy gồm 30.000 người tấn công vào phía
nam để tiếp ứng cho Trần Quang Diệu, Vũ Văn Dũng và
Bùi Thị Xuân. Đến tháng chạp, quân Tây Sơn đã vượt qua
sông Gianh.

1802 (NHÂM TUẤT), Bảo Hưng năm thứ hai; Gia Long 1802 The Ottoman Turks, trying to maintain
năm thứ nhất

empire, are fighting the Saud family and its
Sunni Wahhabi allies. In Mesopotamia the
Wahhabis capture the Shiite holy city of
Karbala. In Arabia they capture Mecca.
[15]

1802 Leader of Haitian independence,
Toussaint L'Ouverture receives a message
from a French General, Brunet, to meet for


negotiations. Brunet assured Toussaint that he
will be perfectly safe with the French, whom
he says are gentlemen. When Toussaint
shows up for the meeting, the French take him
and ship him to France, to a prison near the
Swiss border.
[15]

1802 The war-weary British sign a treaty
ending their war against France - The Treaty
of Amiens.

[15]
Tháng giêng (âl)
Quân Tây Sơn ở các mặt thủy bộ đồng loạt tấn công quân
Nguyễn.

Quang Thuỳ đánh vào Trấn Ninh nhưng không thành công.
Bùi Thị Xuân và Nguyễn Văn Kiên đánh vào núi Đâu Mâu
nhưng quân Nguyễn chống trả quyết liệt, quân Tây Sơn bị
tử thương nhiều.
Quân thủy Tây Sơn do Đô đốc Lực và Đặng Văn Đằng chỉ
huy cũng bị phá vỡ ở cửa Nhật Lệ.
Quân Tây Sơn thất bại nặng nề, bị bắt hơn 700 người, mất
7.000 cỗ súng, 20 thuyền, 500 ngựa...
Nguyễn Quang Toản và Nguyễn Quang Thùy bỏ chạy ra
Bắc. Đây là trận chiến cuối cùng của quân Tây Sơn, đánh
dấu sự sụp đổ của triều Tây Sơn.
Nguyễn Ánh ban hành các biện pháp nhằm củng cố cơ sở
kinh tế: các dinh ở Gia Định chia cấp ruộng hoang cho dân,
cấp và cho vay thóc giống để sản xuất và phục hồi nông
nghiệp.
Miễn thuế cửa biển năm 1802 cho thuyền buôn ngoại quốc.
Cấm quan quân không được mua rẻ hóa vật.
Các dinh Quảng Đức, Quảng Trị, Quảng Bình vẫn chia


ruộng công theo lệ cũ.
Tháng 3 (âl)
Nguyễn Ánh cho đúc 5 quả ấn (Quốc bảo).
Đúc lại ấn công đồng và ấn các quân.
Đổi phủ Gia Định thành trấn Gia Định.
Tháng 5 (âl)
Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi, đặt niên hiệu là Gia Long.
Ảnh: Di ảnh vua Gia Long
Ngay sau đó, Gia Long đã ban hành 6 điều ân điển tha thuế
thóc thiếu của những năm trước, thả tù đang bị giam, giảm

2/10 thuế sai dư của các hộ biệt nạp và giảm 2/10 thuế vặt...
Đoàn sứ thần đầu tiên của nhà Nguyễn sang Trung Quốc
gồm Trịnh Hoài Đức (chánh sứ), Ngô Nhân Tĩnh và Hoàng
Ngọc Uẩn (phó sứ).
Đại binh Nguyễn tiến đánh Bắc Hà.
Ngày 17-5, hai toán quân tiên phong xuất phát.
Ngày 21, đại binh do Gia Long đích thân chỉ huy xuất phát
từ Phú Xuân.
Ngày 27, thuỷ quân Nguyễn đánh phá Hoàng Sơn.
Ngày 28, quân Nguyễn chiếm được Hà Trung; ngày 29 tiến
vào Đại Nại.
Tháng 6 (âl)
Ngày 1 – 6, quân Nguyễn vào cửa Hội, chiếm Nghệ An.
Ngày 7 – 6, các đô đốc Trần Quang Diệu, Bùi Thị Xuân
cùng nhiều tướng Tây Sơn bị bắt.
Ngày 9 – 6, quân Nguyễn chiếm Thanh Hoa. Thủy quân
vào sông Hồng. Ngày 17, quân Nguyễn vào Thăng Long.


Nguyễn Quang Toản, Nguyễn Quang Duy, Nguyễn Quang
Thiệu chạy lên Kinh Bắc và bị bắt.
Công cuộc khôi phục của Nguyễn Ánh kết thúc thắng lợi.
Triều đại Tây Sơn đến đây chấm dứt.
Tháng 7 (âl)
Nhà Nguyễn tiến hành hàng loạt biện pháp để ổn định tình
hình Bắc Hà: chiếu dụ cựu thần nhà Lê, thống nhất đơn vị
đo lường dùng trong việc thuế, đặt các chức quan Bắc Hà.
Mỗi trấn ở Bắc thành đặt một quan Trấn thủ, một Hiệp trấn
và một Tham tán.
Đặt các quan ở phủ, huyện Bắc Hà.

Tháng 8 (âl)
Nhà Nguyễn tham khảo luật Hồng Đức, đặt ra điều lệ kiện
tụng gồm 15 điều.
Thu thuế quan tân và thuế đầm, mỏ ở Bắc thành (vẫn chiếu
theo lệ cũ).
Định phép tuyển lính ở Bắc thành.
Định điều lệ cấp binh lính ở Bắc thành.
Định đặt 5 điều cấm ở các dinh quân.
Đặt lại dịch ở các trấn, phủ, huyện.
Tháng 9 (âl)
Nguyễn Ánh từ Bắc thành chuẩn bị về Phú Xuân. Giao cho
Nguyễn Văn Thành chức tổng trấn, trông coi công việc Bắc
thành.
Đặt 3 Tào (Binh, Hộ, Hình) ở Bắc thành.
Đặt chức Đốc học ở các trấn Bắc thành.
Tháng 10 (âl)


Định lệ thuế quan tân ở Bắc thành.
Khai các mỏ: vàng, bạc, đồng, kẽm ở Tuyên Quang và
Hưng Hóa, định sang năm bắt đầu cho trưng thuế.
Vùng Gia Định đói, nhà nước cho dân vay thóc.
Tháng 11 (âl)
Nhà Nguyễn giết Nguyễn Quang Toản và các tướng của
Tây Sơn một cách tàn bạo.
Ban thưởng cho các tướng sĩ có công với nhà Nguyễn.
Lê Quang Định được cử làm Chánh sứ, dẫn đầu sứ đoàn
sang nước Thanh cầu phong và xin đổi quốc hiệu.
1803 (QUÝ HỢI), Gia Long năm thứ hai

1803 Troussaint L'Ouverture dies in prison.
[15]

1803 A German makes morphine from
opium. Physicians are delighted that opium
has been tamed. Morphine is lauded for its
reliability and safety.
[15]

1803 Irish are rebelling against British rule.
They are crushed militarily by the British, but
unrest among the Irish will remain in Ireland
through the rest of the century.
[15]

1803 France sells Louisiana Territory to the
United States.
[15]

1803 Their treaty breaks down. Britain and
France return to war.
[15]

1803 The Wahhabis do not view the Shia as
Muslims. A Shia assassinates the conqueror
Abdul Aziz of the House of Saud.

[15]

Tháng giêng
Đúc 9 khẩu súng lớn bằng đồng. Khẩu nặng nhất là 17.800
cân.
Khai mỏ bạc ở Tuyên Quang.
Quân Nguyễn do Lê Văn Duyệt chỉ huy đánh dẹp cuộc nổi
dậy của dân tộc ít người ở Thạch Bích (Quảng Ngãi).
Tháng 2 (âl)
Định phép tô, dung trong cả nước.
Định điều cấm về thuyền buôn nước ngoài.
Các nhân sĩ Bắc Hà đã từng làm việc cho nhà Tây Sơn bị xử
tội. Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn Gia Phan bị
đóng gông hành tội. Ngô Thì Nhậm bị đánh đến chết.
Tháng 3 (âl)
Đắp thành Thăng Long. Sắc cho các trấn lập Văn miếu.
Chiêu tập dân, cấp lương gạo để khai khẩn đất hoang ở
vùng Gia Định.
Tháng 4 (âl)
Nước Nam Chưởng xin dâng châu Ninh Biên và xin thần
phục, nộp cống.
Cấm nhân dân chứa riêng đồ binh khí.
Định lệ thuế hộ đãi vàng ở Quảng Nam.
Tháng 5 (âl)
Đắp 7 đoạn đê ở sông Hồng vì nước quá to. Chi phí hết
80.400 quan tiền.
Cấm nhân dân mua bán công điền, công thổ.
Tháng 6 (âl)
Bắt đầu đúc tiền Gia Long thông bảo.


Gửi thư sang Chân Lạp đòi Việt kiều về nước.

Nước Hồng Mao (Anh) đến xin thông thương. Gia Long từ
chối.
Dựng cây đo bóng ở sân điện.
Tháng 7 (âl)
Lấy cai Cơ Võ Văn Phú làm Thủ ngự cửa biển Sa Kỳ. Sai
mộ dân ngoại tịch lập làm đội Hoàng Sa ra cai quản Hoàng
Sa.
Các tỉnh Quảng Nam, Nghệ An, châu Bố Chính bị đói.
Tháng 10 (âl)
Gia Long cho quan lại, sĩ phu Bắc thành bàn về lợi hại của
đê điều: nên đắp hay nên bỏ đê.
Mở cục Đúc tiền ở Bắc thành.
1804 (GIÁP TÝ), Gia Long năm thứ ba

1804 The Royal College of Surgeons is
founded in London.
[15]

1804 Japan refuses trade with arriving
Russian ships.
[15]

1804 The Russians visit the Hawaiian islands
on their way to Fort Ross in California.
[15]

1804 Around 150,000 Hawaiians - nearly half
of the population - are dying from the Great
Sickness - an unknown disease brought by
Europeans.

[15]

1804 Serbs revolt against Ottoman authority
and win autonomy status - self-rule within the
Ottoman Empire - demonstrating Ottoman
weakness to Greeks, who remain under
Ottoman rule.
[15]


1804 Haiti proclaims itself a republic and
independent.
[15]

1804 In Hausaland (south of the Sahara and
west of Lake Chad), Muslim herdsmen war
against non-Muslim Hausa chiefdoms and
gain power in the region.
[15]

1804 In the wartime atmosphere and as a
defense against French royalty, the Senate in
France votes in favor becoming Napoleon I,
"Emperor of the French." Napoleon crowns
himself emperor. Beethoven is enraged. He
dislikes royalty and tears up the title page for
his Symfonia Buonaparte, which will be known
as his Symphony No.3.
[`15]

1804 Spain joins Napoleon's war as an ally
against the British.

[15]
Tháng giêng (âl)
Sứ nhà Thanh đến, Gia Long ra tiếp sứ giả tại Thăng Long.
Bãi thuế đúc tiền ở Bắc thành.
Các trấn Bắc thành lập sổ điền.
Định điều lệ hương đảng cho các xã dân ở Bắc thành.
Ngày Tân Hợi, vua từ Thăng Long trở về kinh đô.
Tháng 2 (âl)
Đặt quốc hiệu là Việt Nam.
Đúc ấn cho 6 bộ.
Tháng 3 (âl)
Đắp 8 đoạn đê mới ở Bắc thành, chi phí hết 89.000 quan
tiền.
Chế các thứ cân, thước, phương, thăng, hộc, thống nhất đơn


vị đo lường ở ngoài Bắc.
Tháng 4 (âl)
Xây cung thành và Hoàng thành.
Thu thập những sách cũ, quý, tìm những sách quý còn chứa
riêng ở nhà dân.
Định điều lệ quân cấp công điền công thổ (gồm 5 điều) hạn
cứ 3 năm cấp lại một lần.
Tháng 6 (âl)
Bắc thành có nước lớn, đê vỡ, mùa màng bị thiệt hại nhiều.
Nước Hồng Mao đem dâng vật quý xin thông thương ở Đà
Nẵng, Gia Long không cho.

Cấm nhân dân không được bán các loại gỗ quý như lim, táu,
giáng hương cho thuyền buôn nước ngoài.
Dời thành tỉnh Thanh Hoa từ làng Đông Xá ra xã Thọ Hạc,
huyện Đông Sơn.
Tháng 7 (âl)
Ở Bình Định có dịch bệnh. Thanh Hoa bị bão.
Tháng 8 (âl)
Dân vùng Lạng Giang nổi dậy, triều đình cho quan quân đi
đánh dẹp.
Định lệ trạm mục và phu trạm các trạm.
Định lệ bù hao thuyền vận tải.
1805 (ẤT MÙI), Gia Long năm thứ tư

1805 Russia, Austria and Sweden ally
themselves with Britain.
[15]

1805 In Milan, Napoleon is crowned King of
Italy. He is looking towards an invasion of
England. A French fleet sails north to Spain's
Atlantic port of Cadiz. Napoleon orders his
French and Spanish ships out of Cadiz to do


battle with the British. The British win, at the
Battle of Trafalgar, frustrating Napoleon's
invasion plan.
[15]

1805 For two years the British East India

Company has been warring against the
Maratha Empire - which was allied with
Napoleon. The East India Company wins and
gains control over Orissa and western
Gujarat.
[15]

1805 The son of Abdul Aziz, now head of
House of Saud, defeats an Ottoman garrison
and captures the holy city of Medina.

[15]
Tháng chạp (âl) năm Giáp Tý
Nông dân huyện Thiên Thi, Sơn Nam thượng (Ân Thi,
Hưng Yên) nổi dậy.
Khởi nghĩa ở Đèo Vọng trấn Thái Nguyên. Triều đình cho
quân đàn áp.
Tháng giêng (âl)
Khởi nghĩa ở Thanh Hoa, triều đình đánh dẹp.
Định điều lệ chính hộ và khách hộ từ Quảng Bình đến Phú
Yên. Những người đã có nhà ở hay ở ngụ được ghi tên vào
sổ từ năm 1803 thì được coi là chính hộ. Những người đến
ngụ sau đó thì vẫn coi là khách hộ.
Tháng 2 (âl)
Dân thiểu số ở Quảng Ngãi nổi dậy.
Tháng 3 (âl)
Khởi nghĩa nổ ra ở Vũ Nhai (Thái Nguyên).
Tháng 4 (âl)
Đắp kinh thành ở Phú Xuân.

Tháng 6 (âl)
Xây các cửa thành Thăng Long: Cửa Đông, cửa Tây, cửa
Bắc, cửa Đông Nam và cửa Tây Nam. Mỗi cửa đều có dựng
bia để ghi nhớ.
Tháng 7 (âl)
Làm xong điện Thái Hòa ở kinh thành Huế. Đối tên thành
Thăng Long. Chữ “Long” có nghĩa là “rồng”, tên gọi cũ từ
thời Lý được thay bằng chữ “Long” có nghĩa là “thịnh
vượng”.
ảnh: Điện Thái Hòa
Ðiện Thái Hoà là nơi tổ chức các buổi đại triều, nằm ngay
trên đường xuyên tâm Hoàng Thành nhìn thẳng ra cửa
Ngọ Môn.

Phủ Phụng Thiên đổi tên thành phủ Hoài Đức. Huyện
Quảng Đức đổi thành huyện Vĩnh Thuận.
Tháng 8 (âl)
Dân thiểu số ở Quảng Đức nổi dậy chống triều đình. Triều
đình nhà Nguyễn thẳng tay đàn áp, giết và bắt sống nhiều
người.
Giặc biển Tề Ngôi (người Trung Quốc) vào cướp phá ở cửa
Liêu, cửa Lác (Biện Sơn).
1806 (BÍNH DẦN), Gia Long năm thứ năm

1806 The Emperor of Austria, Francis I,
abdicates his other title: Holy Roman Emperor.
The Holy Roman Empire, created in the 800s,
is formally dissolved, with Napoleon
reorganizing much of it into his Confederation

of the Rhine.
[15]

1806 Jean Jacque Dessalines, leader of
Haiti's revolution and self-declared emperor, is
being viewed by his generals as a ridiculous
figure. Dessalines announces his plan to


march with troops into the south, where he is
not popular, and the south explodes in
rebellion. Dessalines' generals prepare a trap
for him along the way. His horse is shot from
under him. He is pinned under his horse, he is
shot in the head and his body hacked to
pieces with machetes.
[15]

1806 Ruling the seas, a British naval force
takes control of Cape Colony in South Africa the Dutch who had been ruling there now
being ruled by Britain's enemy, Napoleon.

[15]
Tháng chạp (âl) năm Ất Mùi
Từ Thanh Hoa trở vào đến Bình Hòa hạn hán.
Cao Văn Dung và Nguyễn Tình nổi dậy ở Sơn Tây và Hải
Dương. Nhà Nguyễn cho quân đánh dẹp, bắt được hai
người cầm đầu.
Nước Vạn Tượng đến cống. Vua hậu đãi và cho đặt lệ cống
3 năm một lần.

Tháng 2 (âl)
Lập đàn Nam giao ở xã Dương Xuân, phía nam kinh thành.
Tháng 3 (âl)
Lập đàn Xã tắc ở bên hữu Hoàng thành.
Tháng 4 (âl)
Định phẩm phục cho các quan văn võ.
Tháng 5 (âl)
Gia Long lên ngôi ở điện Thái Hòa.
Các quan châu là Đèo Chính Ngọc và Đèo Quốc Uy dâng tờ
tấu nói về việc tranh chấp đất đai giữa trấn Hưng Hóa và
huyện Kiến Thủy của nước Thanh. Việc đã có từ thời Lê –
Mạc nhưng do chưa giải quyết dứt điểm nên 6 châu trong


10 châu của phủ An Tây trấn Hưng Hóa đã bị mất. Nay
Tổng đốc Vân Quý lại đem dân các mường, động 2 châu
Chiêu Tấn và Lai Châu thuộc Hưng Hóa chép lẫn làm các
trại mãnh của huyện Kiến Thủy, để ép thu thuế bạc. Các
quan đề nghị triều đình làm sáng tỏ, tách bạch về biên giới
để tránh hậu họa. Vua Gia Long cho rằng nước nhà đang
lúc khởi đầu, còn bận nên không xét đến.
Tháng 7 (âl)
Giảm thu thuế cho dân lưu tán đã trở về làm ruộng từ Nghệ
An trở ra Bắc.
Nước Xiêm La biếu 3 chiếc thuyền.
Ban ấn thông hành cho thuyền buôn nước Chân Lạp.
Dương Đình Cúc nổi dậy ở Thái Nguyên, bị triều đình đàn
áp.
Vỡ đê ở trấn Kinh Bắc, Sơn Tây, Sơn Nam..., lúa bị ngập,
nhà cửa trôi dạt nhiều.

Tháng 9 (âl)
Nguyễn Văn Khống nổi ở Bình Định bị bọn Nguyễn Văn
Cẩn, Nguyễn Công An đánh dẹp.
Thổ tù Lạng Sơn là Mạc Xán Vi câu kết với người Thanh
cướp phá vùng biên giới. Triều đình dẹp yên.
Định lệ thử thóc tô: lấy 1 thăng đổ vào nước thử, số thóc
nổi mà quá 2 thược thì trả lại.
Tháng 11 (âl)
Sơn Tây, Hải Dương, Kinh Bắc, Sơn Nam Thượng, Sơn
Nam hạ, Hoài Đức, Thái Nguyên, Hưng Hóa có 370 thôn
xiêu tán. Nhà nước phải tha thuế.
Sách Nhất thống dư địa chí của Lê Quang Định làm xong,
gồm 10 quyển.


Nước Chân Lạp đến cống.
1807 (ĐINH MÃO), Gia Long năm thứ sáu

1807 Extending its power at sea, Britain
outlaws slave trading across the Atlantic, for
its own ships and for ships from all countries
united with Napoleon. Britain turns a presence
on the coast of western Africa into a crown
colony - Sierra Leone.
[15]

1807 The U.S. Congress passes a law that
bans the importation of slaves into the U.S., a
law to be largely ignored in southern states.
[15]

1807 The Geological Society of London is
created, the founders expressing their desire
to avoid preconceived notions and to collect
facts for discussion.
[15]

1807 With help from the French, Muhammad
Ali Pasha drives the British out of Egypt (a part
of the Ottoman Empire).
[15]

1807 Napoleon moves to consolidate his
position in Europe. He defeats a combined
Prussian and Russian force in February.
Danzig surrenders to him. He defeats the
Russians in June and occupies Königsberg.
Alexander of Russia is annoyed with the
British and agrees to meet with Napoleon. In
August, Napoleon demands that Portugal join
the trade boycott against the British and
declare war on Britain. Portugal hesitates.
Napoleon's ally, Spain, allows French troops to
pass through its territory to Portugal. The
French captured Lisbon as Portugal's royal
family flees to Brazil.

[15]
Tháng giêng (âl)
Định 5 hạng công thần (những người đã từng theo Nguyễn

Ánh ở Vọng Các) đã chết trận hoặc chết bệnh để chu cấp
tiền và gạo cho thân nhân.
Tháng 2 (âl)


Chọn 100 thợ giỏi Bắc thành vào kinh để đóng thuyền
chiến.
Sứ Xiêm La sang cống.
Hạ lệnh cho Bắc thành mộ dân ngoại tịch làm lính, ai mộ
được 50 người thì được làm Đội trưởng, 100 người thì được
làm Cai đội.
Định phép thi Hương và thi Hội.
Tháng 3 (âl)
Lệnh cho 5 đội trấn của Bắc thành và phủ Hoài Đức làm lại
sổ hộ tịch.
Định lệ phát phối những tội “đồ”, tội “lưu”.
Định lệ báo cướp cho các địa phương.
Tháng 4 (âl)
Lấy 3.000 người Thanh Hoa, Nghệ An, 5.500 người ở Bắc
thành vào cung sửa sang cung điện.
Dân ở Thanh Hoa, Sơn Tây, Kinh Bắc, Nghệ An nổi dậy
chống chính quyền.
Cho Bình Thuận thuộc về trấn Gia Định, Bình Hòa thuộc về
trấn Quy Nhơn.
Tháng 5 (âl)
Đặng Đức Siêu làm xong sách Thiên nam thế hệ.
Tháng 6 (âl)
Định phép thi Hương.
Tháng 7 (âl)
Vỡ đê ở Sơn Nam hạ.

Tháng 8 (âl)
Hà Tiên xin đong mỗi năm 1 vạn phương gạo hoặc 1 vạn


hộc thóc ở Long Xuyên, Kiên Giang.
Tháng 9 (âl)
Dân ở bảo Bách Lẫm (Hưng Hóa) nổi dậy.
Chân Lạp cho sứ sang cầu phong.
Định điều lệ chi tiết cho thuyền vận tải.
Tháng 10 (âl)
Nguyễn Tường nổi dậy ở Sơn Nam hạ, sau đó bị quân triều
đình bắt.
Ma Văn Tứ ở Sơn Tây và Nguyễn Báo ở Phú Yên cướp phá
mỏ đồng ở Mai Sơn (Hưng Hóa). Cả hai đều bị quân triều
đình bắt, giết.
Dân Quảng Ngãi nổi dậy.
Đắp 10 đoạn đê mới ở Bắc thành, chi phí hết 84.000 quan.
Mở khoa thi Hương. Từ Nghệ An ra Bắc lấy đỗ Hương
cống 62 người.
Làm xong sổ hộ tịch ở Bắc thành. Bắc thành có tất cả 23
phủ, 100 huyện, 848 tổng, 6.280 xã, thôn, phường, trại, vạn,
sách. Số đinh tổng cộng là 193.389 người.
1808 (MẬU THÌN), Gia Long năm thứ bảy

1808 Napoleon intervenes in a quarrel
between Spain's king, Charles IV, and the son
of Charles, Ferdinand. He makes the two of
them prisoners in a comfortable setting and
moves his brother Joseph from the Kingdom
of Naples to the throne in Spain. Spaniards

resent the presence of French troops and
Napoleon's interventions. An unusually
barbarous war begins within Spain - with
Napoleon as usual caring little about hearts
and minds. Resistance to the French spreads
to Portugal. The British land a force there to
help the resistance. It is the beginning of
Napoleon's decline.
[15]

1808 Spain's authority in its American
colonies declines. Armed uprisings occurred


from Mexico to Argentina. Without Spain in
control, the British are able to do more
business in Latin America, rescuing Britain
from Napoleon's economic boycott.
[15]

1808 John Dalton argues that matter consists
of a range of atoms each of which has a
distinct weight.

[15]
Tháng giêng (âl)
Đổi Gia Định trấn thành Gia Định thành; dinh Phiên trấn
làm trấn Phiên An; dinh Trấn Biên làm trấn Biên Hòa; dinh
Trấn Vĩnh làm trấn Vĩnh Thanh; dinh Trấn Định làm trấn
Định Tường.

Hoàng Hữu Nhân nổi dậy ở Kinh Bắc.
Vũ Đình Khang nổi dậy ở Thiên Trường, Nghĩa Hưng (Sơn
Nam hạ).
Tháng 2 (âl)
Dân nổi dậy ở Khoái Châu, Sơn Nam thượng, Sơn Nam hạ.
Làm lại Văn miếu ở xã An Ninh, Phú Xuân.
7 sách Cam lộ đến cống.
Định số nhân viên cho các ty ở các dinh, trấn.
Tháng 4 (âl)
Quân nổi dậy ở Sơn Nam thượng bao vây phủ Ứng Thiên,
Khoái Châu. Lê Văn Duyệt cầm đầu quân triều đình đi đánh
dẹp.
Quách Tất Thúc ở Gián Khẩu khởi nghĩa, vây phủ Thiên
Quan. Nghĩa quân có đến 3.000 người.
Tháng 5 (âl)
Dân ở phủ Thuận An (Kinh Bắc) nổi dậy.


Khởi nghĩa ở Mỹ Lương (Sơn Tây).
Thủ lĩnh Ninh ở Sơn Nam hạ nổi dậy.
Nhà Nguyễn xét công trạng các tướng, quân đã tham gia
đàn áp các cuộc nổi dậy ở Bắc thành để khen thưởng 30.000
quan tiền và cho chức tước.
Giặc biển Tề Ngôi lại đến cướp phá các ấp Hoàn Châu, An
Phong (huyện Nghiêu Phong, Yên Quảng).
Các vùng Quảng Đức, Bình Định, Phú Yên bị hạn hán. Vua
cho miễn giảm thuế.
Tháng 6 (âl)
Khởi nghĩa ở Quảng Nam.
Nước Chân Lạp cho sứ đến dâng sản vật và xin được thông

thương.
Đổi các dinh: Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Bình Hòa
làm trấn.
Ban ấn đồng cho các dinh trấn từ Quảng Bình trở vào Nam.
Quân khởi nghĩa ở Thái Nguyên vây bảo Bắc Cạn.
Đắp đập ngăn nước mặn ở phường Hà Trữ, huyện Phúc
Lộc.
Cho 2 người Trung Quốc là Cao Hồng Đức và Hồng Quế
Thành khai mỏ bạc ở Lang Chánh (Thanh Hoa), mỗi năm
nộp thuế 100 lạng bạc.
Tháng 8 (âl)
Dân ở Lạng Giang (Kinh Bắc) nổi dậy. Quân khởi nghĩa
đông khoảng 500 người.
Quảng Bình bị lụt, người và súc vật chết nhiều.
Tháng 9 (âl)


Bắt đầu đặt chức Tổng trấn thành Gia Định. Nguyễn Văn
Nhân được cử làm Tổng trấn. Trịnh Hoài Đức làm Hiệp
Tổng trấn.
Tháng 10 (âl)
Sửa đắp thành Sơn Tây.
Lấy những người đậu Hương cống, bổ làm Tri huyện các
huyện ở Bắc thành và Thanh Nghệ.
Đặt đồn thủy quân Bắc thành ở Nông Giang (thuộc huyện
Duyên Hà).
Nguyễn Hoàng Đức khai khẩn 30 mẫu ruộng hoang ở trại
Phương Lan được nhà nước cho miễn thuế.
Tháng 11 (âl)
Sứ đoàn sang Xiêm gồm Tống Phước Ngoạn làm Chánh sứ,

Phạm Nhữ Khanh làm Phó sứ. Tặng Phật vương nhiều quà
có giá trị: vải lụa, kỳ nam, quế...
1809 (KỶ TỴ), Gia Long năm thứ tám

1809 Russia defeats Sweden. Sweden loses
Finland, which becomes an autonomous
Grand Duchy within Russia's empire.
Returning to the Hawaiian Islands from
California and hoping for trade, Russians build
a fort at Honolulu and try to establish
themselves on the island of Kauai. They
ignore Hawaiian customs and are driven out.
[15]

1809 Napoleon is spread thin. The Austrians
defeat him at the Battle of Aspern-Essling, and
he loses his reputation for invincibility. The
Austrians fail to follow up on their victory.
Napoleon organizes an assault and defeats
the Austrians. The Austrians make peace with
Napoleon.
[15]

1809 Napoleon's economic blockade is not
working. Britain's exports reach an all-time
high.

[15]

Tháng chạp (âl) năm Mậu Thìn
Nghệ An đói, dân được nhà nước cho miễn thuế tô, dung.
Tháng giêng (âl)
Lập miếu thờ Lê Thánh Tông ở Phú Xuân.
Nhà nước chi 37.900 quan tiền xây mỏ kè chống nước lụt
sông Hồng ở địa phận thôn Phúc Lâm và Kiên Nghĩa phủ
Hoài Đức.
Nông dân ở các tổng Yên Lãng (Hải Dương), Minh Nông
(Sơn Tây) nổi dậy chống chính quyền.
Nhà nước đặt chức Đê chính ở Bắc thành để trông coi việc
đê điều.
Tháng 2 (âl)
Dinh lỵ Quảng Trị được dời đến xã Thạch Hãn.
Khởi nghĩa ở Bảo Lộc, trấn Kinh Bắc.
Tháng 3 (âl)
Nguyễn Hữu Thấu được cử làm Chánh sứ sứ đoàn sang
Trung Quốc nộp cống.
Khởi nghĩa ở Từ Liêm, Sơn Tây và Thái Nguyên.
Tháng 6 (âl)
Định kỳ hạn nộp thuế sản vật ở Bắc thành. Mỗi năm nộp
theo 2 kỳ.
Tháng 7 (âl)
Định 13 điều lệ về thuế cho thuyền buôn Hà Tiên, Xiêm La
và Hạ Châu.
Tháng 9 (âl)
Ban hành 8 điều lệ về đê chính cho Bắc thành.
Tháng 11 (âl)


Bắt đầu đặt chức Thượng thư ở 6 bộ. Lấy Lê Quang Định

làm Thượng thư bộ Hộ, Trần Văn Trạc – Thượng thư bộ
Lại, Đặng Đức Siêu – Thượng thư bộ Lễ, Đặng Trần
Thường – Thượng thư bộ Binh, Nguyễn Tử Châu – Thượng
thư bộ Hình, Trần Văn Thái – Thượng thư bộ Cộng.
Định điều lệ trị tội kẻ cướp.
Võ Văn Vượng và Trần Văn Phấn được cử trông coi công
việc quan ải và khai mỏ.
1810 (CANH NGỌ), Gia Long năm thứ chín

1810 Allied with the Portuguese against
Napoleon, the British negotiate an agreement
with the Portuguese calling for the gradual
abolition of the slave trade across the South
Atlantic.
[15]

1810 People have been migrating from the
United States into West Florida. These settlers
rebel and declare independence from Spain.
Recognizing Spain's weakened condition from
occupation by Napoleon, the U.S. President
James Madison and Congress declare the
region for the United States - a move not
recognized internationally.
[15]

1810 The ruler of Kauai cedes his island to
Kamehameha. Kamehameha is now ruler of
all of the Hawaiian Islands. In accordance with
Hawaiian tradition he is considered divine and

commoners prostrate themselves before him.

[15]
Tháng giêng (âl)
Nặc Chăn, vua nước Xiêm La cho người sang cầu cứu nhà
Nguyễn chống Miến Điện xâm lược. Tống Phước Ngoạn,
Phạm Cảnh Giáng, Dương Văn Chác, Võ Doãn Thiếp được
cử làm chánh, phó sứ bộ sang Xiêm.
Khởi nghĩa ở Lục Ngạn (Bắc Giang).
Quách Tất Túc và Đặng Trần Siêu nổi dậy ở Mỹ Lương, số


người tham gia đến hơn 1.000, định mưu đánh úp Thiên
Quan nhưng không thành.
Do đại hạn và ngập lụt ở các vùng, dân Bắc thành bị đói.
Theo lời tâu của Tổng trấn Bắc thành, nhà nước đình chỉ
việc bắt lính và tạp dịch; cho vay thóc và phát chẩn ở một
số nơi để cứu đói.
Triều đình định ngôi thứ cho các công thần. 4 người được
liệt vào hạng “Khai quốc công thần”, 114 người là “Trung
tiết công thần” và 258 người là “Trung ưng công thần”.
Tháng 2 (âl)
Hơn 400 người ở Thái Nguyên nổi dậy đánh phá bảo
Đường Lạng. Bọn quan quân triều đình ở địa phương đi đàn
áp đều bị tiêu diệt hết.
Dựng Thái y viện.
Tháng 3 (âl)
Đóng cửa mỏ đồng Tụ Long ở Tuyên Quang.
Tháng 6 (âl)
Bỏ tạp thuế cho trấn Hà Tiên.

Tháng 8 (âl)
Tìm được thước Kinh điền đạc từ thời nhà Lê. Nhà nước
cho chế ra thước đồng theo đúng mẫu rồi ban cho các đị
phương. Những ruộng đã đo bằng thước Trung bình nay
phải đo lại cho chuẩn xác bằng thước Kinh.
Tháng 9 (âl)
Chân Lạp và Xiêm có chuyện hiềm khích, để đề phòng và
bảo vệ biên giới các trấn Gia Định phải thành lập các đội
hương binh.
Dương Đình Cúc lại nổi dậy ở vùng rừng núi Thái Nguyên.


Trấn thủ Nguyễn Đình Thế đem quân đến đàn áp nhưng
không dẹp được.
Tháng 11 (âl)
Dân vùng thiểu số ở Quảng Ngãi nổi dậy đánh phá vùng
Giang Ngạn, quân triều đình không dẹp nổi.
1811 (TÂN MÙI), Gia Long năm thứ mười

1811 The French are driven from Portugal.
[15]

1811 Independence is declared in Caracas
(Venezuela), La Paz (Bolivia) and New
Grenada (Colombia). Fighting erupts between
those favoring independence and Spanish
authority in Latin America.
[15]

1811 In Egypt, Viceroy Muhammad Ali Pasha

exterminates Mameluke warlords. He invites
them to a banquet and has them slaughtered.
[15]

1811 A 60-year-old Spanish priest, Hildago,
who was influenced by the Enlightment, is
executed after leading an uprising in behalf of
the well being of Indians and mestizos.

[15]
Tháng chạp (âl) năm Canh Ngọ
Khai mỏ kẽm ở xã Ấn Lãng, trấn Hải Dương.
Tháng giêng (âl)
Vua ra lệnh cho đình thần soạn định luật lệ. Nguyễn Văn
Thành được sung chức Tổng tài. Vua ra lệnh cho các đình
thần tham khảo điển lệ của các triều đại trước, tham hợp với
bộ luật Hồng Đức và luật Đại Thanh để làm ra bộ luật mới.
Dân các huyện Bình Lục, Ý Yên, Duy Tiên, Kim Bảng,
Thanh Liêm thuộc trấn Sơn Nam bị đói, đua nhau nổi dậy
chống triều đình.
Tháng 2 (âl)