Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thị xã sơn tây thành phố hà nội

B ăGIÁOăD CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
-------------------

TR NăTH ă

T

ÁNHăGIÁăVIểCăTH CăHIểNăCHINHăSACHăBỌIăTH
NG,ăHỌăTR ă
VAăTAIă INHăC ăKHIăNHAăN
CăTHUăHỌIă ỂTăTRểNă AăBÀNă
TH ăXẩăS NăTỂYăậ THÀNHăPH ăHAăNỌI

LU NăV NăTH CăS : KINHăDOANHăVÀăQU NăLụ
CHUYểNăNGÀNH:ăTÀIăCHệNHăNGỂNăHÀNG
NG

IăH

MẩăS ă: 60340201
NGăD NăKHOAăH C: PGS.TS

HÀăN Iă- 2015

ngăXuơnăNinh


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan r ng đơy la công trốnh nghiên c u cua chốnh ban thơn tôi.

Cac s li u vƠ k t qu nghiên c u trong lu n v n nƠy lƠ trung th c vƠ ch a h
đ c s d ng đ b o v m t h c v nƠo. M i s giúp đ cho vi c th c hi n lu n
v n nƠy đư đ c cám n vƠ các thông tin trích d n trong lu n v n đ u đư đ c
ch rõ ngu n g c.
Nêu sai tôi xin hoan toan chiu trach nhiêm.
Tác gi lu n v n

Tr năTh ă

t

i

Thang Long University Libraty


L IăC Mă N
Trong qua trốnh điêu tra, nghiên c u đ hoƠn thƠnh luơn v n, ngoai s nô
l c cua ban thơn, tôi đư nh n đ c s ch b o, giúp đ r t t n tình, chu đao cua
cac nha khoa hoc, cac thơy cô va s giup đ nhiêt tốnh chu đao cua c quan va
nhơn dơn đia ph ng.
Nhơn d p nƠy cho phép tôi đ c bƠy t lòng bi t n chơn thƠnh vƠ sơu s c
t i PGS. TS
ng Xuơn Ninh đa tơn tốnh h ng dơn giup đ tôi trong suôt qua
trốnh hoan thanh luơn v n.
Tôi xin chơn thƠnh c m n s gop y chơn thanh cua các th y cô giáo trong
Khoa TƠi chính - Ngơn hƠng, UBND th xư S n Tơy - ThƠnh ph HƠ N i , Trung
tơm Phát tri n qu đ t , ban B i th ng GPMB Th xư va cac phòng, ban, can bô,
nhơn dơn 02 ph ng Trung S n Tr m va ph ng Viên S n cua th xư S n Tơy đư
t o đi u ki n giúp đ tôi trong quá trình th c hi n lu n v n nay.

Tôi xin chơn thƠnh c m n gia đình vƠ các b n đ ng nghi p đa tao điêu
kiên vê moi m t, đ ng viên, giúp đ cho tôi trong quá trình th c hi n lu n v n.
Hà N i, ngày tháng n m 2015
Tác gi lu n v n

Tr năTh ă

ii

t


M CăL Că
L I CAM OAN .............................................................................................. ......i
L I C M N ......................................................................................................... ii
M C L C.............................................................................................................. iii
DANH M C B NG .............................................................................................. vi
DANH M C HÌNH .............................................................................................. vii
DANH M C CÁC CH VI T T T .................................................................. viii
PH N M
U ..................................................................................................... 1
1. Tính c p thi t c a đ tƠi ...................................................................................... 1
2. M c tiêu vƠ yêu c u c a nghiên c u c a đ tƠi .................................................. 2
2.1. M c tiêu nghiên c u c a đ tƠi ........................................................................ 2
2.2. Yêu c u nghiên c u c a đ tƠi ......................................................................... 2
3. i t ng vƠ ph m vi nghiên c u ...................................................................... 2
3.1. i t ng nghiên c u ...................................................................................... 2
3.2. Ph m vi nghiên c u.......................................................................................... 2
4. Ph ng pháp nghiên c u .................................................................................... 2
5. ụ ngh a khoa h c c a lu n v n ........................................................................... 3

6. K t c u c a lu n v n ........................................................................................... 4
CH NGăI: NH NGăV Nă ăCHUNGăV ăCHệNHăSÁCHăB IăăTH NG, H ă
TR ăVÀăTÁIă NHăC ăKHIăNHÀăN CăTHUăH Iă T .............................................5
1.1. Khái ni m chung v b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i
đ t ............................................................................................................................ 5
1.2. M i quan h gi a b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c ........................................ 6
1.3. Cac y u t nh h ng t i công tác b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ
n c thu h i đ t....................................................................................................... 7
1.3.1. M t s y u t c b n trong qu n lỦ NhƠ n c v đ t đai ............................. 7
1.3.2. Y u t giá đ t vƠ đ nh giá đ t ....................................................................... 9
1.3.3. Th tr ng bơt đông san .............................................................................. 10
1.4. Chính sách b i th ng, h tr GPMB vƠ tái đ nh c khi thu h i đ t c a m t
s n c trên th gi i vƠ các t ch c qu c t ......................................................... 10
1.4.1. Chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi thu h i đ t c a m t s
n c trên th gi i: ................................................................................................. 10

iii

Thang Long University Libraty


1.4.2. Chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi thu h i đ t c a m t s t
ch c qu c t .......................................................................................................... 14
1.4.3. ánh giá chung ........................................................................................... 16
1.5. Chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t t i
Vi t Nam ............................................................................................................... 16
1.5.1. C s pháp lỦ qua các th i k ..................................................................... 16
1.5.2. C s pháp lỦ hiên hanh v chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi
NhƠ n c thu h i đ t. ............................................................................................ 24
1.5.3. Tình hình th c hi n công tác b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ

n c thu h i đ t Vi t Nam. ................................................................................ 26
1.5.4. Tình hình th c hi n công tác b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ
n c thu h i đ t t i ThƠnh ph HƠ N i. ............................................................... 29
CH
NGă II:ă ÁNHă GIÁă TH Că TR NGă VI Că TH Că HI Nă CÁCă
CHệNHă SÁCHă B Iă TH
NG,ă H ă TR ă VÀă TÁIă NHă C ă KHIă NHÀă
N
CăTHUăH Iă T TRểNă AăBÀNăTH ăXẩăS NăTỂY,ăTHÀNHăPH ă
HÀăN I ............................................................................................................... 34
2.1. ánh giá khái quát đi u ki n t nhiên, kinh t - xư h i c a th xư S n Tơy... 34
2.1.1 i u ki n t nhiên, tƠi nguyên vƠ c nh quan môi tr ng ............................ 34
2.1.2 V trí đ a lỦ ................................................................................................... 34
2.1.3. Khí h u ........................................................................................................ 35
2.1.4. Thu v n ..................................................................................................... 35
2.1.5. Các ngu n tƠi nguyên.................................................................................. 35
2.1.6. Th c tr ng phát tri n kinh t , xư h i c a Th xư ......................................... 37
2.2. Th c tr ng công tác qu n lỦ vƠ s d ng đ t c a Th xư S n Tơy. ................ 42
2.2.1. Tình hình qu n lỦ nhƠ n c v đ t đai c a Th xư S n Tơy ....................... 42
2.2.2. Hi n tr ng s d ng đ t Th xư S n Tơy ................................................... 46
2.3. Th c tr ng công tác b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c trên đ a bƠn th xư S n
Tơy, thƠnh ph HƠ N i. ......................................................................................... 48
2.3.1. Vi c t ch c th c hi n b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu
h i đ t .................................................................................................................... 48
2.3.2. K t qu th c hi n công tác BT,HT&T C 2012-2014 ............................... 49
2.3.3. Trốnh t th c hiên bôi th ng, hô tr va tai đinh c khi Nha n c thu hôi
đơt trên đia ban th xư S n Tơy ............................................................................. 51
iv

2.3.4. ánh giá vi c th c hi n chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi
NhƠ n c thu h i đ t t i 02 d án nghiên c u ..................................................... 54
CH
NGă III: HOÀNă THI Nă C Că GI Iă PHÁPă NH Mă NỂNGă CAOă
HI U QU ăTH CăHI NăCHệNHăSÁCHăB IăTH
NGăH ăTR ăVÀăTÁIă
NHă C KHIă NHÀă N
C THUă H Iă
Tă TRểNă Aă BÀNă TH ă Xẩă
S NăTỂY ............................................................................................................. 87
3.1. Tác đ ng c a phát tri n kinh t vƠ đ u t c a th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ
N i trong chính sách BT, HT&T C .................................................................... 87
3.2. nh h ng, m c tiêu vƠ nhi m v phát tri n kinh t xư h i c a th xư S n
Tơy......................................................................................................................... 87
3.3. HoƠn thi n các gi i pháp nh m nơng cao hi u qu vi c th c hi n chính sách
b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi nhƠ n c thu h i đ t. ................................. 88
3.3.1. Các gi i pháp chung .................................................................................... 88
3.3.2. Các gi i pháp c th .................................................................................... 89
3.4. M t s ki n ngh v i các c quan nhƠ n c .................................................. 90
3.4.1. i v i Chính ph ....................................................................................... 90
3.4.2. i v i thƠnh ph HƠ N i ........................................................................... 90
3.4.3. i v i Th xư S n Tơy .............................................................................. 91
K T LU N ........................................................................................................... 95
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................... 97
Ph l c 1: ThƠnh l p H i đ ng vƠ t công tác BT, HT vƠ tái đ nh c ............... 100
Ph l c 2: Th ng kê các Quy t đ nh riêng c a t ng d án t i Th xư S n Tơy,
thƠnh ph HƠ N i ................................................................................................ 101

v

Thang Long University Libraty


DANH M C B NG
B ng 2.1: Di n tích các lo i đ t Th xư S n Tơy ............................................... 36
B ng 2.2: Giá tr t ng s n ph m trên đ a bƠn Th xư S n Tơy ......................... ....38
B ng 2.3: Th c tr ng phát tri n kinh t c a Th xư S n Tơy t 2000-2014 .........39
B ng 2.4: Tình hình phát tri n dơn s , lao đ ng vƠ vi c lƠm Th xư S n Tơy
giai đo n 2008-2014.............................................................................................. 40
B ng 2.5: Hi n tr ng s d ng đ t t i Th xư S n Tơy n m 2014 ......................... 47
B ng 2.6: Tình hình thu h i đ t, GPMB trên đ a bƠn th xư S n Tơy t 2012 2014. ..................................................................................................................... 50
Bang 2.7: Xac đinh đôi t ng đ c bôi th ng va không đ c bôi th ng........ 59
Bang 2.8: Quan điêm cua ng i co đơt bi thu hôi trong viêc xac đinh đôi t ng
va điêu kiên đ c bôi th ng ............................................................................... 60
Bang 2.9: Xac đinh đôi t ng, điêu kiên đ c tai đinh c ................................... 62
Bang 2.10: Tông h p sô tiên đơt đ c bôi th ng, hô tr .................................... 67
Bang 2.11: Tông h p đ n gia bôi th ng vê đơt tai 02 d an .............................. 67
Bang 2.12: Tông h p kinh phố gia tri bôi th ng, hô tr nha , công trốnh vơt kiên
truc, cơy côi hoa mau trên đơt bi thu hôi cua 02 d an ........................................ 71
Bang 2.13: Tông h p kinh phố cac chốnh sach hô tr cua 02 d an...................... 76
Bang 2.14: Quan điêm cua ng i dơn vê cac chốnh sach b i th ng, h tr vƠ tái
đ nh c cua d an 1. .............................................................................................. 80
Bang 2.15: Quan điêm cua ng i dơn vê cac chốnh sach b i th ng, h tr vƠ tái
đ nh c d an 2. ..................................................................................................... 81

vi


DANH M C S
Biêu đô 1: C

Biêu đô 2: C
Biêu đô 3: C
Biêu đô 4: C
Hình 1: Hình
Hình 2: Hình

, HÌNH

cơu phát tri n kinh tê thi xa S n Tơy............................................. 38
cơu s dung đơt n m 2014 thi xa S n Tơy .................................... 48
cơu thu hôi đơt cua d an 1 ............................................................ 55
cơu thu hôi đơt cua d an 2 ............................................................ 56
nh Ti u khu nhƠ
i D n ........................................................... 56
nh Xơy d ng công trình đ ng tr c phát tri n ............................. 57

vii

Thang Long University Libraty


DANHăM CăCÁCăCH ăVI TăT T
Ch ăvi tăt t
ADB
BTHT&T C
BTHT
GDP
GCNQSD
GPMB
H ND

N -CP
Q -UBND
T C
TT-BTC
TT-BTN
TTLT
UBND
WB

Ch ăvi tăđ yăđ
Ngơn hƠng phát tri n Chơu Á
B i th ng h tr va tái đ nh c
B i th ng h tr
Giá tr t ng s n xu t
Gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t
Gi i phóng m t b ng
H i đ ng nhơn dơn
Ngh đ nh - Chính ph
Quy t đ nh - y ban nhơn dơn
Tái đ nh c
Thông t - B TƠi chính
Thông t - B TƠi nguyên
Thông t liên t ch
U ban nhơn dơn
Ngơn hƠng th gi i

viii


PH NăM ă

U

1.ăTệNHăC PăTHI TăC Aă ăTÀI
Trong quá trình h i nh p vƠ phát tri n v i n n kinh t toƠn c u, đ t n c
ta đang phát tri n m nh m theo h ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa, nhi u d
án đ u t phát tri n nh : Khu công nghi p, khu th ng m i, khu du l ch, các
khu kinh t m , khu dơn c , h th ng đ ng giao thông, ầ đư vƠ đang đ c
tri n khai xơy d ng m t cách m nh m .
th c hi n đ c các d án trên thì
m t b ng đ t đai lƠ m t trong nh ng nhơn t quan tr ng, nó quy t đ nh đ n hi u
qu trong công tác đ u t vƠ nh h ng đ n c ti n trình công nghi p hoá, hi n
đ i hoá c a đ t n c.
B i th ng gi i phóng m t b ng (GPMB) khi nhƠ n c thu h i đ t lƠ v n
đ h t s c nh y c m vƠ ph c t p tác đ ng t i m i m t đ i s ng kinh t , xư h i
c a nhi u ng i, c a c c ng đ ng dơn c . Công tác b i th ng GPMB lƠ đi u
ki n ban đ u vƠ tiên quy t đ tri n khai th c hi n các d án. Vi c lƠm nƠy còn
nh h ng tr c ti p đ n l i ích c a NhƠ n c, c a ch đ u t , nh h ng đ n
đ i s ng v t ch t, tinh th n c a ng i b thu h i đ t, góp ph n thu hút v n cho
đ u t phát tri n.
Trong nh ng n m g n đơy NhƠ n c đư t ng b c hoƠn thi n pháp
lu t v đ t đai vƠ ban hƠnh các v n b n pháp lỦ h ng d n th c hi n v
công tác b i th ng, h tr GPMB vƠ tái đ nh c nh m kh c ph c nh ng
khó kh n, v ng m c trong quá trình tri n khai th c hi n chính sách đ n bù,
h tr , tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t đ th c hi n các d án vì l i ích
qu c gia công c ng, kinh t vƠ an ninh qu c phòng
Tuy nhiên vi c th c hi n c ch NhƠ n c thu h i đ t c a ng i đang
s d ng đ t đ giao đ t cho các nhƠ đ u t v n đang gơy nhi u b c xúc
trong th c t tri n khai, nh t lƠ nh ng b c xúc c a ng i b thu h i đ t v
ph ng th c th c hi n b i th ng, h tr , tái đ nh c .

Không n m ngoƠi nh ng khó kh n, thách th c chung c a c n c.
Công tác b i th ng, h tr , tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t đ th c
hi n các d án trên đ a bƠn th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ N i trong nh ng
n m qua c ng g p không ít khó kh n, v ng m c do nhi u nguyên nhơn.
Xu t phát t th c t trên, d i s h ng d n c a PGS.TS
ng Xuơn Ninh,
tác gi ti n hƠnh nghiên c u đ tƠi: “ ánh giá vi c th c hi n chính sách b i

1

Thang Long University Libraty


th ng h tr và tái đ nh c khi Nhà n c thu h i đ t trên đ a bàn th xụ S n
Tây, thanh phô Ha Nô Ằ
2.ăM CăTIểUăVÀăYểUăC UăNGHIểNăC UăC Aă ăTÀI
2.1. M cătiêu nghiênăc uăc aăđ ătƠi
- Tìm hi u vƠ đánh giá vi c th c hi n chính sách b i th ng, h tr vƠ
tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t t i m t s d án đ u t xơy d ng nhƠ vƠ
giao thông trên đ a bƠn th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ N i.
xu t các gi i pháp nh m góp ph n hoƠn thi n chính sách b i
th ng, h tr vƠ tái đ nh c đ gi i quy t nh ng t n t i, khó kh n, đ y nhanh
ti n đ gi i phóng m t b ng khi NhƠ n c thu h i đ t th c hi n các d án trên
đ a bƠn th xư S n Tơy.
2.2. Yêuăc uănghiênăc uăc aăđ ătƠi
- N m v ng chính sách, pháp lu t đ t đai, chính sách b i th ng, h tr
vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t vƠ các v n b n có liên quan.
- Các s li u, tƠi li u đi u tra thu th p ph i có đ tin c y, chính xác,
trung th c vƠ khách quan, ph n ánh đúng quá trình th c hi n các chính sách b i
th ng, h tr vƠ tái đ nh c c a các d án t i đ a bƠn nghiên c u.

- ánh giá đúng nh ng t n t i, khó kh n, v ng m c t đó đ ra các gi i
pháp có tính kh thi, phù h p th c t nh m nơng cao hi u qu công tác b i
th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t trên đ a th xư S n Tơy.
3.ă IăT
NGăVÀăPH MăVIăNGHIểNăC U
3.1. iăt ngănghiênăc u
Nghiên c u vi c th c hi n chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi
NhƠ n c thu h i đ t t i 02 d án trên đ a bƠn th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ N i.
- D án xơy d ng ti u khu nhƠ
i D n th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ N i.
- D án đ u t xơy d ng công trình đ ng tr c phát tri n th xư S n Tơy,
lỦ trình KM 13+740,6 đ n KM 14+704.
3.2. Ph măviănghiênăc u
- Không gian: Trên đ a bƠn Th xư S n Tơy, thƠnh ph HƠ N i
- Th i gian: T thang 12 n m 2013 đên thang 4 n m 2014
4.ăPH
NGăPHÁPăNGHIểNăC U
Các ph ng pháp nghiên c u ch y u sau đơy:
Ph ng pháp chuyên gia
Tham kh o Ủ ki n c a các chuyên gia trong l nh v c b i th
tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t
2

ng, h tr vƠ


Ph

ng pháp thu th p thông tin, s li u, tài li u (th câp)
- Thu th p tƠi li u, các v n b n, chính sách có liên quan đ n công tác b i

th ng, h tr khi NhƠ n c thu h i đ t các d án nh khung giá đ t c a Chính
ph , giá quy đ nh c a NhƠ n c vƠ giá b i th ng đ c áp d ng cho th xư S n Tơy.
- Tìm hi u th c tr ng c a các d án trong ph m vi đ tƠi.
Ph ng pháp đi u tra th c t , phát phi u đi u tra (s câp)
u tra, thu thơp cac ta l êu, sô l êu, cac v n ban, chốnh sach co l ên quan đên
công tác b th ng, h tr vƠ tá đ nh c cua các d án kh Nha n c thu hô đơt.
- Thu thơp cac sô l êu s cơp b ng ph ng phap:
+ êu tra cac hô g a đốnh, ca nhơn: ê thu thơp cac thông t n l ên quan
t tốnh hốnh bô th ng va s dung t ên bô th ng, chung tô đa t ên hanh th êt
kê ph êu đ êu tra phong vơn cac hô g a đốnh, ca nhơn (Mơu ph êu đ êu tra trong
phơn phu luc). Tuy nh ên do han chê vê m t th g an, k nh phố nên chung tô
t ên hanh đ êu tra đ c 90 hô g a đốnh, ca nhơn co đơt b thu hô trong ha
ph ng, nh ng ng
dơn đ c phong vơn bao gôm ca nam va n
cac l a tuô
khac nhau.
- êu tra qua trốnh th c h ên va kêt qua d an ngh ên c u.
Ph ng pháp phơn tích, t ng h p, so sánh vƠ x lỦ s li u
- Dùng ph n m m Exell đ t ng h p s li u, phơn tích vƠ x lỦ s li u;
- Ph ong pháp so sánh: Dùng đ so sánh các s li u thu th p đ c, t đó
th y đ c s gi ng nhau vƠ khác nhau trong công tác b i th ng, h tr khi NhƠ
n c thu h i đ t các d án.
Ph ng pháp tham kh o, k th a có ch n l c các tài li u s n có
- Tham kh o m t s đ tƠi th c s v đánh giá vi c th c hi n chính sách b i
th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi nhƠ n c thu h i đ t t i m t s t nh, thƠnh trong
n c vƠ các tƠi li u t i m t s c quan qu n lỦ NhƠ n c c a th xư S n Tơy.
5. ụăNGH A KHOA H C C AăLU NăV Nă
Ý ngh a khoa h c: Góp ph n hoƠn thi n, h th ng hóa v công tác đánh giá vi c
th c hi n chính sách b i th ng h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t t i
m t s d án đ u t xơy d ng nhƠ vƠ giao thông trên đ a bƠn th xư S n Tơy,

thanh phô Ha Nô . LƠ tƠ l u có g á tr , tƠ l u tham kh o h u ích đ i v i nh ng
nh ng ng i quan tơm đ n l nh v c trên.
Ý ngh a th c ti n: Áp d ng ngh ên c u phù h p v đ c đ m chuyên ngƠnh trên
đ a bƠn th xư S n Tơy, thanh phô Ha Nô v công tác đánh g á v c th c h n
3

Thang Long University Libraty


chính sách b i th ng h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n
án đ u t xơy d ng nhƠ vƠ giao thông.

c thu h i đ t t i m t s d

6.ăK TăC UăC AăLU NăV N
NgoƠi l i nói đ u, m c l c, k t lu n chung vƠ danh m c tƠi li u tham kh o, lu n
v n đ c k t c u thƠnh 3 ch ng:
Ch ngă1: Nh ng v n đ chung v chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c
khi nhƠ n c thu h i đ t.
Ch ngă2: ánh giá th c tr ng vi c th c hi n các chính sách b i th ng, h tr
vƠ tái đ nh c khi nhƠ n c thu h đ t trên đ a bƠn th xư S n Tơy, thanh phô Ha
Nô .
Ch ngă3: HoƠn thi n các gi i pháp nh m nơng cao hi u qu th c hi n chính
sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi nhƠ n c thu h i đ t đ đ u t xơy
d ng trên đ a bƠn Th Xư S n Tơy.

4


CH

NGă1:ăNH NGăV Nă

ăCHUNGăV ăCHệNHăSÁCHăB Iăă

TH
NG, H ăTR ăVÀăTÁIă
H Iă T

NHăC ăKHIăNHÀăN

CăTHUă

1.1. KHÁIăNI MăCHUNG V B IăTH
NG,ăH ăTR ăVÀăTÁIă NHăC ă
KHIăNHÀăN
CăTHUăH I
T
Khái ni m chung
1.1.1. Thu h i đ t
Thu h i đ t :ắThu h i đ t lƠ vi c NhƠ n c ra quy t đ nh hƠnh chính đ
thu l i quy n s d ng đ t ho c thu l i đ t đư giao cho t ch c, U ban nhơn dơn
xư, ph ng, th tr n qu n lỦ theo quy đ nh c a Lu t nƠy” (Lu t t đai, 2003).
1.1.2. B i th ng
- Theo t đi n ti ng vi t thì ắb i th ng” có ngh a lƠ tr l i t ng x ng
giá tr ho c công lao đ ng cho m t ch th nƠo đó b thi t h i vì m t hƠnh vi c a
ch th khác (HoƠng Phê, 1998).
- B i th ng khi NhƠ n c thu h i đ t: ắB i th ng khi NhƠ n c thu
h i đ t lƠ vi c NhƠ n c tr l i giá tr quy n s d ng đ t đ i v i di n tích đ t b
thu h i cho ng i b thu h i đ t”(Lu t t đai, 2003).

1.1.̀. H tr
H tr khi NhƠ n c thu h i đ t ắH tr khi NhƠ n c thu h i đ t lƠ vi c
NhƠ n c giúp đ ng i b thu h i đ t thông qua đƠo t o ngh m i, b trí vi c
lƠm m i, c p kinh phí đ di d i đ n đ a đi m m i” (Lu t t đai, 2003).
1.1.́. Tái đ nh c
T C lƠ vi c di chuy n đ n m t n i khác v i n i tr c đơy đ sinh s ng
vƠ lƠm n. T C b t bu c đó lƠ s di chuy n không th tránh kh i khi NhƠ n c
thu h i ho c tr ng thu đ t đai đ th c hi n các d án phát tri n.
T C đ c hi u lƠ m t quá trình t b i th ng thi t h i v đ t, tƠi s n; di
chuy n đ n n i m i vƠ các ho t đ ng h tr đ xơy d ng l i cu c s ng, thu
nh p, c s v t ch t, tinh th n t i đó. Nh v y, T C lƠ ho t đ ng nh m gi m
nh các tác đ ng x u v kinh t - xư h i đ i v i m t b ph n dơn c đư gánh
ch u vì s phát tri n chung.
Hi n nay n c ta, khi NhƠ n c thu h i đ t mƠ ph i di chuy n ch
thì
ng i s d ng đ t đ c b trí T C b ng m t trong các hình th c sau:
- B i th ng b ng nhƠ .
- B i th ng b ng giao đ t m i.
5

Thang Long University Libraty


- B i th ng b ng ti n đ ng i dơn t lo ch
(Lu t t đai, 2003).
T C lƠ m t b ph n không th tách r i vƠ gi v trí r t quan tr ng trong
chính sách GPMB. Các d án T C c ng đ c coi lƠ các d án phát tri n vƠ ph i
đ c th c hi n nh các d án phát tri n khác (Vi n Nghiên c u a chính,
2008).
1.2.ăM IăQUANăH ăGI AăB IăTH

NG,ăH ăTR ăVÀăTÁIă NHăC
Trong công tác gi i phóng m t b ng thì chính sách b i th ng, h tr vƠ tái
đ nh c đ m b o vi c b i hoƠn đ t đai, tƠi s n trên đ t b thu h i đúng đ i t ng,
đúng chính sách vƠ h n n a lƠ đ m b o n đ nh đ i s ng cho ng i b thu h i đ t
b ng nh ng chính sách phù h p đ t o h ng phát tri n ngh nghi p n đ nh.
Có th th y b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c khi NhƠ n c thu h i đ t lƠ m t
quá trình đa d ng vƠ ph c t p nó không đ n thu n lƠ b i th ng v v t ch t mƠ còn
ph i đ m b o đ c l i ích c a các bên tham gia vƠ l i ích c a toƠn xư h i.
- Tính đa d ng th hi n : M i d án đ c ti n hƠnh trên m t vùng đ t khác
nhau v i đi u ki n t nhiên kinh t , xư h i vƠ trình đ dơn trí nh t đ nh. khu v c
n i thƠnh, khu v c ven đô, khu v c ngo i thƠnh, m t đ dơn c khác nhau, ngƠnh
ngh đa d ng vƠ đ u ho t đ ng s n xu t theo m t đ c tr ng riêng c a vùng đó.
- Tính ph c t p th hi n : t đai lƠ tƠi s n có giá tr cao, có vai trò quan
tr ng trong đ i s ng kinh t - xư h i đ i v i m i ng i dơn. khu v c nông
thôn, dơn c ch y u s ng nh vƠo ho t đ ng s n xu t nông nghi p mƠ đ t đai
l i lƠ t li u s n xu t quan tr ng trong khi trình đ s n xu t c a nông dơn th p,
kh n ng chuy n đ i ngh nghi p khó kh n do đó tơm lỦ ng i dơn lƠ gi đ c
đ t đ s n xu t, th m chí h cho thuê đ t còn đ c l i nhu n cao h n lƠ s n xu t
nh ng h v n không cho thuê...
i v i đ t l i cƠng ph c t p h n vì:
- t lƠ tƠi s n có giá tr l n, g n bó tr c ti p v i đ i s ng sinh ho t c a
ng i dơn. C ng thêm tơm lỦ ng i dơn lƠ ng i di chuy n ch , thay đ i môi
tr ng s ng.
- Ngu n g c hình thƠnh đ t đai khác nhau do t n t i ch đ c đ l i vƠ do
c ch chính sách không đ ng b d n đ n tình tr ng l n chi m đ t đai, xơy nhƠ
trái phép gơy khó kh n cho vi c xác đ nh di n tích đ đi u ki n b i th ng.
- Dơn c m t s vùng s ng ch y u b ng ngh buôn bán nh vƠ s ng bám
vƠo các tr c đ ng giao thông c a khu dơn c lƠm k sinh nhai nay chuy n đ n
khu v c m i đi u ki n s ng thì b thay đ i nên h không mu n di chuy n.
T các đ c đi m trên cho th y công tác b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c

6


khi NhƠ n c thu h i đ t t i m i đ a bƠn khác nhau vƠ nh ng đ c đi m khác
nhau. T đó ph i có nh ng ph ng án b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c sao cho
phù h p vƠ th a đáng đ i v i ch s d ng đ t b thu h i đ t (CARE Qu c t t i
Vi t Nam - Liên hi p các H i khoa h c vƠ k thu t Vi t Nam, 2005).
1.3.ă CÁCă Y Uă T ă NHă H
NGă T Iă CỌNGă TÁCă B Iă TH
NG,ă H ă
TR ăVÀăTÁIă NHăC ăKHIăNHÀăN
CăTHUăH Iă T.
1.3.1.ăM tăs ăy uăt ăc ăb nătrongăqu nălỦăNhƠăn căv ăđ tăđai
1.3.1.1. Vi c ban hành các v n b n quy ph m pháp lu t v qu n lý, s d ng
đ t đai và t ch c th c hi n các v n b n đó
t đai lƠ đ i t ng qu n lỦ ph c t p, luôn bi n đ ng theo s phát tri n
c a n n kinh t - xư h i.
th c hi n t t ch c n ng qu n lỦ NhƠ n c v đ t đai
đòi h i các v n b n pháp lu t liên quan đ n l nh v c nƠy ph i mang tính n đ nh
cao vƠ phù h p v i tình hình th c t .
n c ta, sau khi ban hƠnh Lu t t đai 1993 đ n nay, Chính ph đư ba
l n trình Qu c h i Lu t s a đ i, b sung các quy đ nh c a Lu t t đai (1998,
2001 vƠ 2003) nh m đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - xư h i đ t n c. Theo
đó, chính sách b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c c ng luôn đ c Chính ph
không ng ng hoƠn thi n, s a đ i cho phù h p v i yêu c u th c t tri n khai. V i
nh ng đ i m i v pháp lu t t đai, th i gian qua công tác GPMB đư đ t đ c
nh ng k t qu đáng khích l , đư c b n đáp ng đ c nhu c u v m t b ng cho
vi c phát tri n các d án đ u t . Tuy nhiên, do tính ch a n đ nh, ch a th ng
nh t c a pháp lu t đ t đai qua các th i k mƠ công tác b i th ng, GPMB đư
g p khá nhi u khó kh n vƠ c n tr . Th c ti n tri n khai cho th y vi c ban hƠnh

các v n b n quy ph m v qu n lỦ, s d ng đ t đai có nh h ng r t l n đ n
công tác b i th ng, GPMB.
Bên c nh ban hƠnh các v n b n quy ph m v qu n lỦ, s d ng đ t đai,
vi c t ch c th c hi n các v n b n đó c ng có vai trò r t quan tr ng. K t qu
ki m tra thi hƠnh Lu t t đai n m 2005 c a B TƠi nguyên vƠ Môi tr ng cho
th y: nh n th c c a ng i dơn vƠ k c m t b ph n không nh cán b qu n lỦ
đ t đai đ a ph ng v chính sách pháp lu t nhìn chung còn h n ch ; trong khi
đó vi c tuyên truy n, ph bi n c a các c quan có trách nhi m ch a t t. Nh n
th c pháp lu t ch a đ n n i đ n ch n, th m chí l ch l c c a m t s cán b qu n
lỦ đ t đai cùng v i vi c áp d ng pháp lu t còn thi u dơn ch , không công khai,
công b ng các đ a ph ng chính lƠ nguyên nhơn lƠm gi m hi u l c thi hƠnh
7

Thang Long University Libraty


pháp lu t, gơy m t lòng tin trong nhơn dơn c ng nh các nhƠ đ u t vƠ nh
h ng tr c ti p ti n đ GPMB (B TƠi nguyên vƠ Môi tr ng, 2005).
1.3.1.2. Công tác quy ho ch, k ho ch s d ng đ t.
t đai n m trong nhóm tƠi nguyên h n ch c a Vi t Nam nh ng l i lƠ
đi u ki n không th thi u đ c trong m i quá trình phát tri n. Vì v y, vi c s
d ng th t t t ngu n tƠi nguyên đ t không ch s quy t đ nh t ng lai c a n n
kinh t đ t n c mƠ còn lƠ s đ m b o cho m c tiêu n đ nh chính tr vƠ phát
tri n xư h i. Quy ho ch s d ng đ t đ c xem lƠ m t gi i pháp t ng th đ nh
h ng cho quá trình phát tri n vƠ quy t đ nh t ng lai c a n n kinh t . Thông
qua quy ho ch s d ng đ t, NhƠ n c can thi p vƠo các quan h đ t đai, kh c
ph c nh ng nh c đi m do l ch s đ l i hay gi i quy t nh ng v n đ mƠ quá
trình phát tri n đang đ t ra.
Thông qua vi c l p, xét duy t vƠ đi u ch nh quy ho ch s d ng đ t đ t
ch c vi c b i th ng, GPMB th c s tr thƠnh s nghi p c a c ng đ ng mƠ

NhƠ n c đóng vai trò t ch c. B t k m t ph ng án b i th ng, GPMB nƠo
đ u d a trên m t quy ho ch vƠ k ho ch s d ng đ t nh m đ t đ c các yêu c u
nh lƠ ph ng án có hi u qu kinh t - xư h i cao nh t. Quy ho ch s d ng đ t
không ch lƠ công c ắt o cung” cho th tr ng mƠ còn lƠ ph ng ti n quan
tr ng nh t th c hi n các m c tiêu chính tr - xư h i hóa v công b ng, dơn ch ,
v n minh trong b i th ng, GPMB vƠ c ng lƠ công vi c mƠ ho t đ ng qu n lỦ
nhƠ n c có nh h ng nhi u nh t, hi u qu nh t, đúng ch c n ng nh t.
Quy ho ch, k ho ch s d ng đ t có tác đ ng t i chính sách b i th ng
đ t đai trên hai khía c nh:
- Quy ho ch, k ho ch s d ng đ t lƠ m t trong nh ng c n c quan tr ng
nh t đ th c hi n vi c giao đ t, cho thuê đ t, chuy n m c đích s d ng đ t, mƠ
theo quy đ nh c a Lu t t đai n m 2003, vi c giao đ t, cho thuê đ t ch đ c
th c hi n khi có quy t đ nh thu h i đ t đó c a ng i đang s d ng;
- Quy ho ch, k ho ch s d ng đ t lƠ m t trong nh ng nhơn t nh h ng
t i giá chuy n nh ng quy n s d ng đ t; t đó tác đ ng t i giá đ t tính b i
th ng.
1.3.1.3.
ng ký đ t đai ( K
ch ng nh n quy n s d ng đ
Theo quy đ nh c a các n
quy n s h u, quy n s d ng.
s d ng đ t ph i đ ng kỦ quy

), l p và qu n lý h s đ a chính c p gi y
t (GCNQSD ).
c, đ t đai lƠ m t trong các tƠi s n ph i đ ng kỦ
n c ta, theo quy đ nh c a Lu t t đai, ng i
n s d ng đ t v i c quan NhƠ n c có th m
8

quy n vƠ đ c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t. Gi y ch ng nh n quy n
s d ng đ t lƠ ch ng th pháp lỦ kh ng đ nh quy n s d ng đ t c a các t ch c,
h gia đình, cá nhơn đ i v i nh ng m nh đ t (lô đ t) c th , lƠm c n c cho vi c
th c hi n các quy n c a ng i s d ng đ t vƠ gi i quy t các tranh ch p liên
quan t i quy n s d ng đ t. Trong công tác b i th ng, GPMB, gi y ch ng
nh n quy n s d ng đ t lƠ c n c đ xác đ nh đ i t ng đ c b i th ng, lo i
đ t, di n tích đ t tính b i th ng. Hi n nay, công tác đ ng kỦ đ t đai n c ta
v n còn y u kém, đ c bi t lƠ đ ng kỦ bi n đ ng v s d ng đ t; vi c c p gi y
ch ng nh n quy n s d ng đ t v n ch a hoƠn t t. Chính vì v y mƠ công tác b i
th ng, GPMB đư g p r t nhi u khó kh n. LƠm t t công tác đ ng kỦ đ t đai, c p
gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t thì công tác b i th ng, GPMB s thu n l i,
ti n đ GPMB nhanh h n.
1.3.2. Y uăt ăgiáăđ tăvƠăđ nhăgiáăđ t
M t trong nh ng v n đ đang gơy ách t c cho công tác b i th ng,
GPMB hi n nay đó lƠ giá b i th ng cho ng i có đ t b thu h i.
Giá đ t lƠ s ti n tính trên m t đ n v di n tích đ t do NhƠ n c quy đ nh
ho c đ c hình thƠnh trong giao d ch v quy n s d ng đ t (Lu t s a đ i, b
sung m t s
i u c a Lu t t đai, 2001). Theo quy đ nh c a pháp lu t đ t đai
hi n hƠnh thì giá đ t đ c hình thƠnh trong các tr ng h p sau đơy:
- Do UBND các t nh, thƠnh ph Trung ng (g i chung lƠ UBND c p
t nh) quy đ nh (c n c vƠo nguyên t c, ph ng pháp xác đ nh giá đ t vƠ khung
giá đ t do Chính ph quy đ nh) vƠ đ c công b công khai vƠo ngƠy 01 tháng
01 hƠng n m.
- Do đ u giá quy n s d ng đ t ho c đ u th u d án có s d ng đ t.
- Do ng i s d ng đ t th a thu n v giá đ t v i nh ng ng i có liên
quan khi th c hi n các quy n chuy n nh ng, cho thuê, cho thuê l i quy n s
d ng đ t; góp v n b ng quy n s d ng đ t.
xác đ nh đ c giá đ t chính xác vƠ đúng đ n chúng ta c n ph i có

nh ng hi u bi t v đ nh giá đ t. nh giá đ t đó lƠ nh ng ph ng pháp kinh t
nh m tính toán l ng giá tr c a đ t b ng hình thái ti n t t i m t th i đi m khi
chúng tham gia trong m t th tr ng nh t đ nh. Hay nói cách khác, đ nh giá đ t
đ c hi u lƠ s
c tính v giá tr quy n s d ng đ t b ng hình thái ti n t cho
m t m c đích c th đư đ c xác đ nh t i m t th i đi m xác đ nh. Khi đ nh giá
đ t ng i đ nh giá ph i c n c vƠo m c đích s d ng c a t ng lo i đ t t i th i
đi m đ nh giá đ áp d ng ph ng pháp đ nh giá đ t cho phù h p v i th c t .
9

Thang Long University Libraty


Hi n nay, vi c đ nh giá đ t ch y u s d ng m t s ph ng pháp truy n th ng
nh các n c trên th gi i th c hi n, đó lƠ ph ng pháp so sánh tr c ti p vƠ
ph ng pháp thu nh p.
Theo TS. Ph m
c Phong (Ph m
c Phong, 2002) giá đ t tính b i
th ng thi t h i v đ t lƠ th c đo ph n ánh m i quan h kinh t gi a NhƠ n c,
ng i b thu h i đ t vƠ nhƠ đ u t . Theo quy đ nh c a Lu t t đai n m 2003,
nguyên t c đ nh giá đ t lƠ ph i sát v i giá th tr ng trong đi u ki n bình th ng.
Tuy nhiên, tình hình ph bi n hi n nay lƠ giá đ t do các đ a ph ng quy đ nh vƠ
công b đ u không theo đúng nguyên t c đó, d n t i nhi u tr ng h p ách t c v
b i th ng đ t đai vƠ phát sinh khi u ki n. K t qu ki m tra thi hƠnh Lu t t đai
n m 2005 c a B TƠi nguyên vƠ Môi tr ng cho th y trong 17.480 đ n tranh
ch p, khi u n i, t cáo v đ t đai thì có t i 12.348 tr ng h p lƠ khi u n i v b i
th ng, GPMB (chi m 70,64%). Trong các tr ng h p khi u n i v b i th ng,
GPMB thì có t i 70% lƠ khi u n i v giá đ t nông nghi p b i th ng quá th p so
v i giá đ t chuy n nh ng th c t trên th tr ng ho c giá đ t đ c giao t i n i

T C l i quá cao so v i giá đ t đư đ c b i th ng t i n i b thu h i (B TƠi
nguyên vƠ Môi tr ng, 2005).
Nh v y, n u công tác đ nh giá đ t đ b i th ng, GPMB không đ c
lƠm t t s lƠm cho công tác GPMB ách t c, d n t i không có m t b ng đ u t ,
lƠm ch m ti n đ tri n khai d án ho c lƠm l c h i đ u t .
1.3.3. Th ătr ngăbơtăđô ngăsa n
Th tr ng b t đ ng s n tác đ ng vƠo công tác b i th ng, GPMB trên
m t s n i dung ch y u sau:
- Th tr ng b t đ ng s n lƠ n i gi i quy t quan h v cung - c u b t đ ng s n
trong m t th i gian vƠ không gian nh t đ nh. Vi c hình thƠnh vƠ phát tri n th tr ng
b t đ ng s n góp ph n gi m thi u vi c thu h i đ t đ th c hi n các d án đ u t (do
ng i đ u t có th đáp ng nhu c u v đ t đai thông qua các giao d ch trên th
tr ng); đ ng th i, ng i b thu h i đ t có th t mua ho c thuê đ t đai, nhƠ c a mƠ
không nh t thi t ph i thông qua NhƠ n c th c hi n chính sách T C vƠ b i th ng.
- Giá c c a b t đ ng s n đ c hình thƠnh trên th tr ng vƠ nó s tác
đ ng t i giá đ t tính b i th ng (B TƠi nguyên vƠ Môi tr ng, 2005).
1.4.ă CHệNHă SÁCHă B Iă TH
NG,ă H ă TR ă VÀă TÁIă NHă C ă KHIă
THUă H Iă
Tă C Aă M Tă S ă N
Că TRểNă TH ă GI Iă VÀă CÁCă T ă
CH CăQU CăT
1.4.1. Chínhă sáchă b iă th ng,ă h ă tr ă vƠă táiă đ nhă c ă khiă thuă h iă đ tă c aă
10


m tăs ăn cătrênăth ăgi i
ôi v i bơt ky môt quôc gia nao trên thê gi i, đơt đai la nguôn l c quan
trong nhơt, c ban cua moi hoat đông đ i sông kinh tê ậ xa hôi. Khi Nha n c
thu hôi đơt phuc vu cho cac muc đốch cua quôc gia đa lam thay đôi toan bô đ i

sông kinh tê cua hang triêu hô dơn va ng i dơn, ng i bi anh h ng không
nh ng không han chê vê sô l ng ma con co xu h ng ngay cang t ng. c biêt
nh ng n c đang phat triên, ng i dơn chu yêu sông b ng nghê nông nghiêp
đo la vơn đê s ng con cua ho. D i đơy la môt sô kinh nghiêm quan ly đơt đai
cua cac n c trên thê gi i se phơn nao giup ốch cho Viêt Nam chung ta, đ c biêt
trong chốnh sach bôi th ng h tr vƠ tái đ nh c .
1.4.1.1. Trung Quôc
Pháp lu t đ t đai c a Trung Qu c có nhi u nét t ng đ ng v i pháp lu t
đ t đai c a Vi t Nam. Tuy nhiên nhìn v t ng th vi c ch p hƠnh pháp lu t c a
ng i Trung Qu c r t cao. Vi c s d ng đ t đai t i Trung Qu c th c s ti t ki m,
NhƠ n c Trung Qu c hoƠn toƠn c m vi c mua bán chuy n nh ng đ t đai. Do
v y th tr ng đ t đai g n nh không t n t i mƠ ch có th tr ng nhƠ c a.
V b i th ng thi t h i v đ t đai, do đ t đai thu c s h u nhƠ n c nên
không có chính sách b i th ng thi t h i. Khi nhƠ n c thu h i đ t, k c đ t
nông nghi p, tu tr ng h p c th , nhƠ n c s c p đ t m i cho các ch s
d ng b thu h i đ t.
V ph ng th c b i th ng thi t h i, NhƠ n c thông báo cho ng i s
d ng đ t bi t tr c vi c s b thu h i đ t trong th i h n m t n m. Ng i dơn có
quy n l a ch n các hình th c b i th ng b ng ti n ho c b ng nhƠ t i khu m i.
T i th đô B c kinh vƠ thƠnh ph Th ng H i, ng i dơn th ng l a ch n b i
th ng thi t h i b ng ti n vƠ t tìm ch
m i phù h p v i công vi c, n i lƠm
vi c c a mình.
V giá b i th ng thi t h i, tiêu chu n lƠ giá th tr ng, m c giá nƠy c ng
đ c NhƠ n c quy đ nh cho t ng khu v c vƠ ch t l ng nhƠ, đ ng th i đ c
đi u ch nh r t linh ho t cho phù h p v i th c t , v a đ c coi lƠ NhƠ n c tác
đ ng đi u ch nh t i th tr ng đó. i v i đ t nông nghi p vi c b i th ng thi t
h i theo tính ch t c a đ t vƠ lo i đ t (t t, x u).
V tái đ nh c , các khu tái đ nh c vƠ các khu nhƠ đ c xơy d ng đ ng b
vƠ k p th i, th ng xuyên đáp ng yêu c u nhi u lo i c n h v i các nhu c u s

d ng khác nhau. Các ch s d ng ph i di chuy n đ u đ c chính quy n quan tơm
đ n đi u ki n v vi c lƠm, đ i v i các đ i t ng chính sách xư h i đ c nhƠ n c
11

Thang Long University Libraty


chú Ủ vƠ có chính sách xư h i riêng.
Theo đánh giá c a m t s chuyên gia tái đ nh c , s d Trung Qu c có
nh ng thƠnh công nh t đ nh trong công tác b i th ng, h tr , tái đ nh c lƠ do:
- Th nh t, đư xơy d ng các chính sách vƠ th t c r t chi ti t, rƠng bu c
đ i v i các ho t đ ng tái đ nh c , đ m b o m c tiêu t o c h i phát tri n cho
ng i dơn tái đ nh c , t o các ngu n l c s n xu t cho nh ng ng i tái đ nh c .
- Th hai, n ng l c th ch c a các chính quy n đ a ph ng khá m nh.
Chính quy n c p t nh ch u trách nhi m hoƠn toƠn trong vi c th c hi n ch ng
trình b i th ng h tr tái đ nh c .
- Th ba, quy n s h u đ t t p th lƠm cho vi c th c hi n b i th ng h
tr tái đ nh c có nhi u thu n l i, đ c bi t lƠ nông thôn. Ti n đ n bù cho đ t
đai b m t không tr cho t ng h gia đình mƠ đ c c ng đ ng s d ng đ tìm
ki m, phát tri n đ t m i ho c mua c a các c ng đ ng s t i hay dùng đ phát
tri n k t c u h t ng. Chính quy n thôn, xư ch u trách nhi m phơn chia cho các
h b nh h ng.
Bên c nh nh ng thƠnh công, thì chính sách b i th ng, h tr , tái đ nh c
c a Trung Qu c c ng b c l nh ng t n t i nh t đ nh mƠ ch y u lƠ v n đ vi c
lƠm; t c đ tái đ nh c ch m, thi u đ ng b , th c hi n GPMB b ng tr c khi
xơy xong nhƠ tái đ nh c (Vi n Nghiên c u a chính).
1.4.1.2. Thai Lan
Thái Lan ch a có chính sách b i th ng T C qu c gia, nh ng Hi n Pháp
n m 1982 quy đ nh vi c tr ng d ng đ t cho các m c đích xơy d ng c s h
t ng, qu c phòng, phát tri n ngu n tƠi nguyên cho đ t n c, phát tri n đô th c i

t o đ t đai vƠ m c đích công c ng khác ph i theo th i giá th tr ng cho nh ng
ng i h p pháp v t t c thi t h i do vi c tr ng d ng gơy ra vƠ quy đ nh vi c b i
th ng ph i khách quan cho ng i ch m nh đ t vƠ ng i có quy n th a k tƠi
s n đó. D a trên quy đ nh nƠy, các ngƠnh có quy đ nh chi ti t cho vi c th c hi n
tr ng d ng đ t c a ngƠnh mình.
N m 1987, Thái Lan ban hƠnh Lu t v tr ng d ng b t đ ng s n áp d ng
cho vi c tr ng d ng đ t s d ng vƠo m c đích xơy d ng ti n ích công c ng,
qu c phòng, phát tri n ngu n tƠi nguyên ho c có l i ích khác cho đ t n c phát
tri n đô th , nông nghi p, công nghi p, c i t o đ t đai vƠo các m c đích công
c ng. Lu t quy đ nh nh ng nguyên t c tr ng d ng đ t, nguyên t c tính giá tr b i
th ng các lo i tƠi s n b thi t h i. C n c vƠo đó, t ng ngƠnh đ a ra các quy
đ nh c th v trình t ti n hƠnh b i thu ng T C, nguyên t c c th xác đ nh giá
12


b i th ng, các b c l p vƠ phê duy t d án b i th ng th t c thƠnh l p các c
quan, y ban tính toán b i th ng T C, trình t đƠm phán, nh n ti n b i th ng
quy n khi u n i, quy n kh i ki n đ a tòa án. Ví d : Trong ngƠnh đi n n ng thì
c quan đi n l c Thái Lan lƠ n i có nhi u d án b i th ng T C l n nh t n c,
h đư xơy d ng chính sách riêng v i m c tiêu: ắ m b o cho nh ng ng i b
nh h ng vƠ đ t m t m c s ng t t h n” thông qua vi c cung c p c s h t ng
có ch t l ng vƠ đ t m c t i đa nhu c u, đ m b o cho nh ng ng i b nh
h ng có thu nh p cao h n vƠ đ c tham gia nhi u h n vƠo quá trình phát tri n
xư h i, vì v y th c t đư t ra hi u qu khi c n thu h i đ t trong nhi u d án
(Ngơn hƠng phát tri n Chơu Á).
1.4.1.3. Inđônêxia
i v i Inđônêxia di dơn T C, b i th ng thi t h i khi NhƠ n c thu h i
đ t vì m c đích phát tri n c a xư h i t tr c đ n nay v n b coi lƠ s hi sinh mƠ
m t s ng i ph i ch p nh n vì l i ích c a c ng đ ng. Các ch ng trình b i
th ng T C ch gi i h n trong ph m vi b i th ng theo Lu t cho đ t b d án

chi m d ng, ho c cho m t s ít tr ng h p thu h i đ t đ xơy d ng khu T C.
Tuy nhiên, quan đi m nhìn nh n v công tác b i th ng T C đang t ng
b c thay đ i, nh n th c v h u qu x u có th x y ra đ i v i các v n đ kinh t ,
xư h i, môi tr ng trong quá trình thu h i đ t vƠ di dơn, m t khác, t th c t
khách quan vƠ s chuy n bi n v nh n th c, ng i b nh h ng quan tơm ngƠy
cƠng l n v quy n l i vƠ phúc l i cho h , vì v y T C ngƠy nay đ c xem lƠ
ch ng trình phát tri n c a qu c gia. Kinh nghi m th c ti n đư giúp cho các nhƠ
ho ch đ nh chính sách, các chuyên gia l p k ho ch vƠ các nhƠ th c thi đi đ n
th ng nh t r ng chi phí ph i tr cho nh ng t n th t do s thi u quan tơm vƠ đ u t
trong quá trình th c hi n chính sách T C có th l n h n r t nhi u chi phí T C
đúng đ n. H n n a, nh ng ng i b b n cùng hoá, đ n m t th i đi m nh t đ nh s
lƠ nguyên nhơn lƠm ki t qu n n kinh t qu c dơn. Do v y, tránh hay gi m thi u
nh ng nh h ng x u trong vi c di dơn T C, c ng v i vi c khôi ph c tho đáng
cho nh ng ng i b nh h ng, ngoƠi vi c đ t đ c l i ích v m t kinh t , còn
đ m b o tính công b ng đ i v i h , đi u nƠy giúp cho các ch th an tơm trong
quá trình tri n khai th c hi n d án.
T C đ c th c hi n theo ba y u t quan tr ng:
- n bù tƠi s n b thi t h i, ngh nghi p vƠ thu nh p b m t.
- H tr di chuy n trong đó có tr c p, b trí n i m i v i các d ch v vƠ
ph ng ti n phù h p.
13

Thang Long University Libraty


- Tr c p khôi ph c đ ít nh t ng i b nh h ng có đ c m c s ng đ t
ho c g n đ t so v i m c s ng tr c khi có d án.
i v i các d án có di dơn T C, vi c l p k ho ch, thi t k n i dung di
dơn lƠ y u t không th thi u ngay t chu k đ u tiên c a vi c l p d án đ u t
vƠ nh ng nguyên t c chính ph i đ c đ c p đ n g m:

- Nghiên c u k ph ng án kh thi c a các d án đ gi m thi u vi c di
dơn b t bu c, n u không th tránh đ c khi tri n khai d án.
- Ng i b nh h ng ph i đ c b i th ng vƠ h tr đ tri n v ng kinh
t , xư h i c a h nói chung ít nh t c ng thu n l i nh trong tr ng h p không có
d án: đ t đai, nhƠ c a, c s h t ng thích h p vƠ các lo i b i th ng khác
t ng x ng nh tr c khi có d án ph i đ c c p cho ng i b nh h ng. Chú
tr ng đ n ng i dơn b n đ a (các d án n c ngoƠi), dơn t c thi u s , nông dơn
vì h lƠ nh ng ng i có quy n l i ho c quy n hoa l i theo phong t c đ i v i đ t
vƠ các tƠi s n khác b d án chi m d ng.
- Các d án v T C ph i đ t hi u qu
m c cƠng cao cƠng t t, các k
ho ch T C ph i đ c so n th o vƠ xác l p t ng ng v i th i gian vƠ ngơn sách
phù h p, ng i di chuy n đ c h ng các c h i v n i , ngu n l c n đ nh
cu c s ng cƠng nhanh cƠng t t.
- Ng i b nh h ng đ c thông báo đ y đ , đ c tham kh o Ủ ki n chi
ti t v các ph ng án b i th ng T C, ng i b nh h ng đ c h tr
m c
cao nh t v hoƠ nh p c ng đ ng dơn c đ a ph ng b ng cách m r ng l i ích
c a d án đ n c các c ng đ ng dơn c đ a ph ng.
- Các ch đ u t đ c bi t chú Ủ đ n t ng l p nh ng ng i nghèo nh t,
trong đó có nh ng ng i không ho c ch a có quy n h p pháp v đ t đai, tƠi s n,
nh ng h gia đình do ph n lƠm ch .
ng th i, có k ho ch xác đ nh quy n
h p pháp c a h , h n ch nh ng tr ng h p coi lỦ do ng n tr b i th ng T C
lƠ vi c thi u quy n s h u, quy n s d ng đ t h p pháp.
không ng ng c i ti n s h tr c a ngơn hƠng v i các d án trong
l nh v c nh y c m nƠy, Chính ph Inđônêxia đư thông qua vƠ th c hi n m t s
chính sách b i th ng T C b t bu c. Chính sách nƠy nêu rõ các m c tiêu vƠ
ph ng pháp, đ nh ra các tiêu chu n trong ho t đ ng c a các t ch c ngơn hƠng
khi tham gia đ u t vƠo các công trình T C (Vi n Nghiên c u a chính).

1.4.2. Chínhă sáchă b iă th ng,ă h ă tr ă vƠă táiă đ nhă c
m tăs ăt ăch căqu căt
1.4.2.1. Ngân hàng th gi i (WB)
14

khiă thuă h iă đ tă c aă


H u h t các d án đ c tƠi tr b i v n vay c a WB đ u có chính sách v
b i th ng, h tr vƠ tái đ nh c do WB đ a ra. Chính sách b i th ng, h tr
vƠ tái đ nh c a t ch c nƠy có nhi u khác bi t so v i lu t, quy đ nh, chính sách
c a nhƠ n c Vi t Nam nên có nh ng khó kh n nh t đ nh, nh ng bên c nh c ng
có nh ng nh h ng tích c c t i vi c hoƠn thi n chính sách b i th ng, h tr
vƠ tái đ nh cho ng i b thu h i đ t c a Vi t Nam. Trong công tác b i th ng, h
tr vƠ tái đ nh thì v n đ tái đ nh c đ c WB quan tơm nhi u h n, h tr nh ng
ng i b nh h ng trong su t quá trình tái đ nh c , t vi c tìm n i m i thích h p
cho m t kh i l ng l n ch s d ng đ t ph i di chuy n, t ch c các khu tái đ nh
c , tr giúp chi phí v n chuy n, xơy d ng nhƠ m i, đƠo t o ngh nghi p, cho vay
v n phát tri n s n xu t, cung c p các d ch v t i khu tái đ nh c (Vi n Nghiên c u
a chính, 2008).
1.4.2.2. Ngân hàng phát tri n Châu Á (ADB)
Khung chính sách c a ADB đ c xơy d ng v i m c tiêu tránh vi c tái
đ nh c b t bu c b t c khi nƠo có th đ c ho c gi m thi u tái đ nh c n u
không th tránh kh i di dơn; đ m b o nh ng ng i ph i di chuy n đ c giúp đ
đ ít nh t h c ng đ t m c s ng sung túc nh h đư có đ c n u không có d án
ho c t t h n. V i các nguyên t c c b n lƠ:
- C n tránh ho c gi m thi u tái đ nh c b t bu c vƠ thi t h i v đ t đai, công
trình, các tƠi s n vƠ thu nh p b ng cách khai thác m i ph ng án kh thi.
- T t c các h đ u đ c quy n đ n bù theo giá thay th cho tƠi s n, thu
nh p vƠ các công vi c s n xu t, kinh doanh b nh h ng, đ c khôi ph c đ đ

c i thi n hay ít nh t c ng h i ph c đ c m c s ng, m c thu nh p vƠ n ng l c
s n xu t c a h nh tr c khi có d án.
- Trong tr ng h p di chuy n c m t khu v c dơn c ph i c g ng t i đa đ
duy trì các th ch v n hoá vƠ xư h i c a nh ng ng i ph i di chuy n vƠ c a
c ng đ ng dơn c n i chuy n đ n.
- Vi c chu n b các k ho ch gi i phóng m t b ng (đ c coi nh m t ph n
trong công tác chu n b ti u d án) vƠ th c hi n các k ho ch nƠy s đ c ti n
hƠnh v i s tham gia vƠ t v n c a nh ng ng i b nh h ng.
- Ph i hoƠn t t vi c chi tr đ n bù các lo i tƠi s n b nh h ng vƠ k t thúc
di dơn t i n i m i tr c khi thi công tuy n ti u d án.
- Vi c đ n bù cho ng i dơn t c thi u s , h gia đình do ph n lƠm ch , gia
đình có ng i tƠn t t vƠ các h d b nh h ng khác s đ c th c hi n v i s tôn
tr ng các giá tr v n hoá c ng nh s b o v các nhu c u riêng bi t c a h .
15

Thang Long University Libraty


Khi tri n khai th c hi n công tác gi i phóng m t b ng, ADB quan tơm đ n
h u h t các v n đ liên quan đ n ch h nh ngh nghi p, thu nh p hƠng tháng,
ngu n thu nh p c a gia đình, s ng i trong đ tu i lao đ ng, có trong di n
chính sách hay không vƠ c trình đ h c v nầ cùng tính pháp lỦ c a đ t đai, tƠi
s n trên đ t.
V v n đ tái đ nh c , m c tiêu chính sách tái đ nh c c a ADB lƠ gi m
thi u t i đa tái đ nh c vƠ ph i b o đ m cho các h b di chuy n đ c b i
th ng vƠ h tr sao cho t ng lai kinh t vƠ xư h i c a h đ c thu n l i t ng
t trong tr ng h p không có d án (Ngơn hƠng Phát tri n Chơu Á, 2006).
1.4.3. ánhăgiáăchung
Vi c xơy d ng vƠ phát tri n các công trình đ u c n có đ t, do đ t đai có h n
nên m i NhƠ n c đ u ph i s d ng quy n l c c a mình đ thu h i đ t ho c tr ng

thu c a ng i đang s h u, đang s d ng đ ph c v cho nhu c u xơy d ng các công
trình ph c v l i ích công c ng, l i ích qu c gia. m i n c, quy n l c thu h i,
tr ng thu đ t đ c ghi trong Hi n pháp ho c t i B Lu t đ t đai ho c m t B lu t
khác. N u vi c thu h i, tr ng thu đư phù h p v i quy đ nh c a pháp lu t mƠ ng i s
h u ho c s d ng đ t không th c hi n thì NhƠ n c có quy n chi m h u đ t đai.
Vi c thu h i đ t, tr ng thu đ t vƠ b i th ng thi t h i v đ t t i m i qu c gia đ u
đ c th c hi n theo chính sách riêng do NhƠ n c c a qu c gia đó quy đ nh.
1.5.ă CHệNHă SÁCHă B Iă TH
NG,ă H ă TR ă VÀă TÁIă NHă C ă KHIă
NHÀăN
CăTHUăH Iă TăT IăVI TăNAM
1.5.1.ăC ăs ăphápălỦăquaăcácăth iăk ă
1.5.1.1. Tr c khi có Lu t
t đai n m 199̀
Ngay khi hòa bình đ c l p l i mi n B c (1954), ng vƠ NhƠ n c đư
kh ng đ nh con đ ng t t y u c a Cách M ng Vi t Nam lƠ xơy d ng ch ngh a
xư h i mi n B c vƠ đ u tranh gi i phóng mi n Nam.
đáp ng nhi m v đ t
n c trong giai đo n cách m ng m i n m 1953, NhƠ n c ta th c hi n c i cách
ru ng đ t nh m phơn ph i l i ru ng đ t cho nhơn dơn v i kh u hi u: ắNg i cƠy
có ru ng” vƠ t đó lu t c i cách ru ng đ t đ c ban hƠnh.
ng th i NhƠ n c
ta c ng kh ng đ nh đ t đai đ c t n t i d i 3 hình th c đó lƠ: s h u NhƠ
n c, s h u t p th vƠ s h u t nhơn.
Hi n pháp n m 1959, NhƠ n c th a nh n t n t i ba hình th c s h u đ t
đai n c ta, g m có s h u NhƠ n c, s h u t nhơn vƠ s h u t p th . Th i
k nƠy quan h đ t đai trong b i th ng ch y u lƠ tho thu n, sau đó th ng nh t
16