VẬN DỤNG dạy học GIẢI QUYẾT vấn đề TRONG dạy học môn vật LIỆU dệt MAY TRƯỜNG TRUNG học kỹ THUẬT THỰC HÀNH (TRƯỜNG đại học sư PHẠM kỹ THUẬT TPHCM

M CL C
LÝ L CH KHOA H C ................................................................................................ i
L IăCAMăĐOAN .......................................................................................................ii
L I C Mă N ........................................................................................................... iii
TÓM T T LU NăVĔN ............................................................................................ iv
M Đ U .................................................................................................................... iv
ABSTRACT ............................................................................................................... vi
M C L C ............................................................................................................... viii
DANH M C CÁC CH

VI T T T .......................................................................xii

DANH SÁCH CÁC B NG .................................................................................... xiii
DANH SÁCH CÁC HÌNH ...................................................................................... xiv
M Đ U ..................................................................................................................... 1
1. Lý do ch năđ tƠiăđ tài ..................................................................................... 1
2. M c tiêu nghiên c u .......................................................................................... 3
3.ăĐ i t

ng, khánh thể và ph m vi nghiên c u ................................................... 3

4. Gi thuy t nghiên c u........................................................................................ 3
5. Nhi m v nghiên c u......................................................................................... 4
6.ăPh
Ch

ngăphápănghiênăc u ................................................................................... 4

ng 1 C ăS LÝ LU N C A D Y H C GI I QUY T V NăĐ ................ 6
1.1. T ng quan v v năđ nghiên c u .................................................................... 6
1.1.1. Nghiên c u

n

1.1.2. Nghiên c u

trongăn

c ngoài .......................................................................... 6
c .......................................................................... 8

1.2. Các khái ni m ................................................................................................. 9
1.2.1 V năđ ........................................................................................................ 9
1.2.2 Tình hu ng ............................................................................................... 10
1.2.3 Tình hu ng có v n đ ............................................................................... 10
1.3 D y h c gi i quy t v n đ ............................................................................. 11
1.3.1ăPh

ngăphápăd y h c gi i quy t v năđ .................................................. 11

1.3.2.ăĐặcătr ngăc aăph ngăphápăd y h c gi i quy t v năđ vào d y h c môn
h c
........................................................................................................... 12
1.3.3 Nh ng giai đo n có m căđíchăchuyênăbi t trong quá trình d y h c theo
ph ngăphápăgi i quy t v năđ ...................................................................... 12
1.3.4 Các hình th c t ch c d y h c theoăph

viii

ngăphápăgi i quy t v năđ ...... 13

1.3.5 Các m căđ c a d y h c gi i quy t v năđ .............................................. 14
1.3.6ăPh

ngăphápănghiênăc u tình hu ng trong d y h c gi i quy t v năđ ... 15

1.4 Các lo i tình hu ng có v năđ ....................................................................... 17
1.4.1 Tình hu ng ngh ch lý và b t c................................................................ 17
1.4.2 Tình hu ng l a ch n ................................................................................ 18
1.4.3 Tình hu ngăắT iăsao” ............................................................................... 18
1.5 k t lu năch

ngă1 .......................................................................................... 18

Ch ngă2 TH C TR NG D Y H C MÔN V T LI U D T MAY TR
NG
TRUNG H C K THU T TH C HÀNH THU Că TR
NGă Đ I H Că S ă
PH M K THU T TP HCM .............................................................................. 19
2.1 Vài nét v tr ng Trung h c K thu t Th c hành thu cătr ngăĐ i h căS ă
ph m K thu t Tp HCM ................................................................................... 19
2.1.1 L ch s hình thành ................................................................................... 19
2.2ăĐ c

ngăchiăti t c a môn v t li u d t may .................................................. 22

2.3 M c tiêu d y h c c aăch
2.4 N i dung ki n th c c aăch

ngă2 ắV t li uăMay” ........................................... 24

ngă2................................................................. 24

2.4.1 Bài 1: Phân lo i nguyên ph li u - S n phẩm may mặc .......................... 24
2.4.1.1 Khái quát chung v v i ...................................................................... 25
2.4.1.2 V i không d t ...................................................................................... 25
2.4.1.3 V t li u da .......................................................................................... 26
2.4.2 Bài 2: V i d t thoi .................................................................................... 26
2.4.2.1 M t s đ nhănghĩa ............................................................................... 26
2.4.2.2. Các kiểu d tăăc ăb n ........................................................................... 27
2.4.3 Bài 3: V i d t kim .................................................................................... 27
2.4.3.1 V i d tăkimăđanăngang ........................................................................ 27
2.4.3.2 V i d tăkimăđanăd c ............................................................................ 28
2.4.4 Bài 4: Quá trình hoàn ch nh s n phẩm..................................................... 29
2.4.4.1ăĐ tăđ uăx ........................................................................................... 29
2.4.4.2ăGiũăh ..................................................................................................29
2.4.4.3 N u v i ...............................................................................................29
2.4.4.4 Nhu m.................................................................................................30
2.4.4.5 In hoa...................................................................................................30

ix


2.4.5ăBƠiă5:ăPh ngăphápănh n bi t- B o qu n - L a ch n v i và s n phẩm v i . ..
...........................................................................................................31
2.4.5.1 Nh n bi t, s d ng ậ B o qu n v i s i bông ......................................31
2.4.5.2 Nh n bi t, s d ng ậ B o qu n v i s i len .........................................31
2.4.5.3 Nh n bi t, s d ng ậ B o qu n v iăt ătằm ..........................................31
2.4.5.4 Nh n bi t, s d ng ậ B o qu n v i vitco ............................................32
2.4.5.5 Nh n bi t, s d ng ậ B o qu n v i polieste .......................................32
2.5 Th c tr ng d y h c ch

ngă 2 ắV t li uăMay”ămônăV t li u D t May ........32

2.5.1ăPhơnătíchăđánhăgiáăk t qu kh o sát phi u ph ng v n h c sinh...............33
2.5.2ăPhơnătíchăđánhăgiáăk t qu kh o sát phi uătraoăđ i ý ki n v i gi ng viên
d y môn V t li u D t May. ............................................................................34
2.5.3 Nh ng k t lu n v th c tr ng ..................................................................34
2.6 K t lu năch
Ch

ngă2 .........................................................................................35

ngă3 ................................................................................................................... 36

V N D NG D Y H C GI I QUY T V NăĐ D Y H CăCH
NGă2ăMỌNă
V T LI U D T MAY ......................................................................................... 36
3.1 Kh nĕngăv n d ng d y h c gi i quy t v năđ

ch

ngă2ăắV t li uăMay” 36

3.2 M t s tình hu ng có v năđ điển hình trong d y h c ch ngă2ăắV t li u
May” .................................................................................................................36
3.2.1 Tình hu ng l a ch n ...............................................................................36
3.2.1.1 Tình hu ng1 (M căđ 1): Phân lo i nguyên, ph li u ........................36
3.2.1.2 Tình hu ng 2 (M căđ 1): Phân bi t các lo i kiểu d tăkimăđanăngang
.........................................................................................................................37
3.2.1.3 Tình hu ng 3 (M căđ 1): Quá trình hoàn ch nh s n phẩm ...............37

3.2.2 Tình hu ng t i sao....................................................................................38
3.2.2.1 Tình hu ng 4 (M căđ 2):ăXácăđ nh canh s i .....................................38
3.2.2.2 Tình hu ng 5 (M căđ 2):ăPh ngăphápănh n bi t, s d ng ậb o qu n
v i và s n phẩm v i .........................................................................................38
3.2.2.3 Tình hu ng 6 (M căđ 2): Nh n bi t s i pha từ bông và polieste ......38
3.3 Xây d ng ti n trình d y h c m t s bài

ch

ngă2ăắV t li uăMay” ........... 39

BƠiăh căs ă1:ăPhân lo i nguyên ph li u - S n phẩm may mặc ........................ 39
3.3.1 M c tiêu c a bài h c ............................................................................... 39
3.3.2 Chuẩn b ................................................................................................... 39

x


3.3.3ăPh

ngăti n d y h c ................................................................................ 39

3.3.4 V năđ đ

c s d ng ............................................................................... 39

3.3.5 Th c hi n bài h c..................................................................................... 41
3.4 Th c nghi măs ăph m ................................................................................... 45
3.4.1 M căđíchăc a th c ngi măs ăph m ......................................................... 45
3.4.2 Nhi m v c a th c nghi măs ăph m ....................................................... 46

3.4.3ăĐ iăt

ng c a th c nghi măs ăph m ....................................................... 46
ngăphápăth c nghi m ....................................................................... 46

3.4.4ăPh

3.4.5ăĐánhăgiáăk t qu th c nghi măs ăph m .................................................. 47
3.4.5.1ăĐánhăgiáăđ nh tính ............................................................................... 47
3.4.5.2ăĐánhăgiáăđ nhăl
3.5 K t lu năch

ng............................................................................ 50

ngă3 ............................................................................................... 54

K T LU N CHUNG ................................................................................................ 55
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................... 57
PH L C 1 ............................................................................................................... 59
PH L C 2 ............................................................................................................... 61
PH L C 3

........................................................................................................... 63

PH L C 4 ............................................................................................................... 88
PH L C 5 ............................................................................................................... 89
M T S HÌNH NH TH C NGHI MăS ăPH M ............................................... 89

xi

DANH M C CÁC CH

VI T T T

Vi t t t

Vi tăđ yăđ

GQVĐ

Gi i quy t v năđ

t

Tr

s

sau

Gv

Giáo viên

Hs

H c sinh

PPDH

Ph

xii

c

ngăphápăd y h c


DANH SÁCH CÁC B NG
B ng 1.1 Các kiểuăph

ngăphápătìnhăhu ng ............................................................. 16

B ng 2.1 K t qu kh o sát phi u ph ng v n h c ...................................................... 33
B ngă3.1ăĐiểm quá trình ........................................................................................... 50
B ng 3.2 Th ngăkêăcácăđiểm s k t qu bài kiểm tra .............................................. 51
B ng 3.3 Phân ph i t n su t ...................................................................................... 51
B ng 3.4 Phân ph i t n su tălũyătích ......................................................................... 52
B ng 3.5 Tham s th ng kê....................................................................................... 53

xiii


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Đ th 3.1 Phân ph i t n su t .................................................................................... 52
Đ th 3.2 Phân b t n su tălũyătích .......................................................................... 53

xiv

M

Đ U

1. Lý do ch n đ tài đ tài
h u kh p các n

c, rèn luy n nĕng l c sáng t o cho ng

i h c là m t

đi u quan tâmăđặc bi t. Trong Lu t Giáo d c Vi tăNamănĕmă2005, đi u 5 .2,
ch

ng 1 đư ghi "Ph

ng pháp giáo d c ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch

đ ng, t ăduy sáng t o c a ng

i h c; b i d ỡng cho ng

kh nĕng th c hành, lòng say mê h c t p và ý chí v
Giáo d că n

n lên". [1]

că taă đangă ho tă đ ng gi ng d y theo ph

làm m uălƠăđ iăđaăs ,ă vìăch
ch

i h c nĕng l c t h c,

ngătrìnhă quáănặngăđòiăh iăng

ngătrìnhăđưăquyăđ nh.ăDoăđó,ăng

ngă phápă thuy t trình,
i d y ph i ch y theo

trong tr ng thái th đ ng: L

i h c luôn

phát biểu, ít góp ý ki n xây d ng bài và k t qu sauănƠyălƠăkhiăraătr

i

ng tham gia

ho tăđ ng ngoài xã h i không có k nĕngăgiaoăti p t t, không gi i quy t đ

c các

tình hu ng trong cu c s ng và ngh nghi p m t cách tinh t ,ăđặc bi t là nh ng lao
đ ng chuyên nghi pă cóă trìnhă đ tay ngh nh ă cácă sinhă viênă tr
thu t th căhƠnh.ăNg

ih c

tr

ng vào làm vi c

ng trung h c k

các doanh nghi p ph i có kh

nĕngă gi i quy t các tình hu ng có v nă đ trong chuyên môn t tă h nă nh ng công
nhơnălaoăđ ngălơuănĕm,ăcóănh ăv yăthìăng
vi c và tr m căl

i s d ngălaoăđ ng m i tuyển vào làm

ngăkhá. Nhi uăsinhăviênăraătr

ngăkhôngătìmăđ

c vi c làm vì

thi u các k nĕngă gi i quy t tình hu ng, từ khâu ph ng v n các nhà s d ng lao
đ ngăđưăth yăđ
c uăng

căđiểm y u c a các sinh viên. Trong th c t , nhi u công ty h yêu

i laoăđ ng không ch gi i

chuyên môn mà ph i bi t nhìn nh n v năđ và

x lý v năđ .
Trong công cu c c i cách giáo d căđưăvƠăđangădi n ra thì:ăĐ i h iăXIăđặt v n
đ ắĐ i m iă cĕnă b n, toàn di n n n giáo d c”. Trong công cu că đ i m i ch
trình, d y h c theo tích h p m t s môn h c nhằm h

ng ng

ngă

i h c ti p c n v năđ

m t cách th c t h năvƠăbi t áp d ng vào th c ti n, hay nói cách khác là d y h c
theoăh

ng ti p c nănĕngăl c.
Trong m t xã h i đang phát triển nhanh theo c ăch th tr

1

ng, c nh tranh


gay g t thì phát hi n s m và gi i quy t h p lý nh ng v n đ n y sinh trong th c ti n là
m t nĕng l c đ m b o s thành công trong cu c s ng. Vì v y, t p d

t cho h c sinh

bi t phát hi n, đặt ra và gi i quy t nh ng v n đ gặp ph i trong h c t p, trong cu c
s ng c a cá nhân, gia đình và c ng đ ng không ch có ý nghĩa
d y h c mà ph i đ
m th

t m ph

ng pháp

c đặt nh m t m c tiêu giáo d c và đƠo t o. D y h c GQVĐ là

ng ti p c n phù h p v i tri t lý v khoa h c và giáo d c hi n đ i đáp ng t t

nh ng yêu c u v giáo d c th k 21. D y h c truy n th ng thì ch lo ch t đ y - càng
đ y càng t t - kho ki n th c cho ng
đưăđ

c chuẩn b sẵn, ng

i h c, vì ki n th c đ

i h c ch c n chi m gi đ

theo cách "Gi i quy t v n đ " thì ki n th c mà ng
h c gi i quy t đ

c v năđ

c nhi u càng t t. D y h c
i h c c n có để giúp ng

i

do chính các em tìm ra, sáng t o ra qua m t ti n trình

tìm hiểu v năđ , đặt v n đ , t
sánh, đánh giá các gi

c xem nh là c a báu

ng t

ng các m i liên quan, đặt gi thuy t và so
thuy t thích h p, r i ti p đó d ùng các

huy t, l a ch n gi

ki n th c đư có cùng v i các gi thuy t m i để đ xu t các l i gi i, đánh giá các
l i gi i cho đ n khi tìm đ

c l i gi i tho đáng, có thể ch p nh n đ

"Gi i quy t v n đ " th c t là m t quá trình sáng t o c a ng

i h c, ng

ph i t mình v n d ng các nĕng l c trí tu c a mình để liên t c t
ki m, sáng t o, để r i cóăđ

c cái c m giác là t

v v nđ đ

ng, tìm

ch

ng sẵn từ đâu

i th y không ph i vì th mà b coi nhẹ, mà

nh J. Dewey xác đ nh, đó là vai trò c a ng
kinh nghi m, khuyên nh , h

ng t

ih c

mình sáng t o ra cái ki n th c

mà mình c n có, ch ki n th c không ph i là cái mà mình đ
đó m t cách th đ ng. Vai trò c a ng

c. Nh ăv y,

i đ ng hành nh m t ng

ng d n, và cho ng

c đặt ra; có nghĩa là ng

i b n có

i h c bi t nh ng gì mà th y bi t

i th y không đóng vai trò là ng

gi ng và truy n th h ng "ni m tin chân lý" đư có sẵn, mà là ng
h c trò chia sẻ nh ng vui bu n trên con đ

i rao

i b n cùng v i

ng cùng tìm ki m nh ng ki n th c

trong m t ti n trình sáng t o. H c theo cách đóă ng

i h c s có đ

c bi t tìm

ki m và sáng t o, có kh nĕng ch đ ng t tìm ki m ki n th c và gi i pháp cho
nh ng bài toán mà mình có thể gặp ph i trong cu c đ i, ng
kh nĕng truy n th cho ng

i d y có thêm nhi u

i h c nhi u lo i hiểu bi t, c nh ng hiểu bi t đư

2


ch ng minh đ

c m t cách lôgíc cũng nh nhi u hiểu bi t còn d

i d ng nh ng d

đoán, gi đ nh, gi thuy t
Chính vì nh ng lý do trên mà d y h c d a trên vi c GQVĐăxu t phát từ
tình hu ng th c t c a cu c s ng, th c t ngh nghi p và th c t th i đ i. N n giáo
d c c a Vi t Nam hi n nay đang trên đƠ h i nh p v i n n giáo d c th gi i. Mu n
v y, d y h c "Gi i quy t v n đ " c nă đ

c xem là m t y u t quan tr ng trong

giáo d c.Th c tr ng c a giáo d c cũng nh vi căđ i m i PPDH luônăđ

c ph n

ánh nh m t v n đ có tính th i s c a Vi t Nam. Trong quá trình d y h c c a
mình, tác gi th

ng xuyên tìm và áp d ng các PPDH tích c c và cũng th

ng

xuyên ti p xúc v i các đ thi c a h c sinh. D y h c GQVĐ có nhi uă u điểm n i
tr i, song v n đ là làm th nào để có thể s d ng m t cách có hi u qu d y h c

GQVĐ? Để d y h c GQVĐ đ
không thể thi u đ

c áp d ng có hi u qu thì m t đi u quan tr ng

c là áp d ng d y h c GQVĐ đ i v i tùy từng đ i t

ng h c

sinh. Vì v y tôi có mong mu n tìm ki m từng giai đo n c a d y h c GQVĐ trong
d y h c. V i nh ng lý do trên, tôi đư ch n đ tài ắV n d ng d y h c gi i quy t v n
đ trong d y h c môn V t li u D t May

Tr

ng Trung h c K thu t Th c hành”

2. M c tiêu nghiên c u
V n d ng d y h c gi i quy t v nă đ vào d y h c môn V tă li u D tă May
Tr

ng Trung h c K thu t Th c hành nhằmă nâng cao ch tă l

ngă h că t p(ă Kh ă

nĕngăthuy tătrình vƠălƠmăvi cănhóm) c aăh căsinh
3. Đ iăt
- Đ iă t
ch

ng, khánh th và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: Ho tă đ ng d y h c gi i quy t v nă đ trong d y h c

ngă2ă môn V t li u D t May

Tr

ng Trung h c K thu t Th c hành

- Khách thể nghiên c u: Quá trình d y môn V t li u D t may

Tr

ng Trung h c

K thu t Th c hành cho 34 h c sinh ngành Công ngh May l p h c 14Đ09
- Ph m vi nghiên c u: Đ tài ch nghiên c uăch
d t may

Tr

ng Trung h c K thu t Th c hành

4. Gi thuy t nghiên c u

3

ngă2 ắV t li u May” môn v t li u

N u v n d ng d y h c gi i quy t v năđ vào d y h c môn V tăLi uăD tăMayă
thìăs ăphátăhuyăđ

căkh ănĕng thuy tătrình vƠălƠmăvi cănhóm đểă gi iăquy t v năđ

trong h c t p c a h c sinh
5. Nhi m v nghiên c u
-

Nghiên c uăc ăs lý lu n c a d y h c gi i quy t v năđ

-

Nghiên c u giáo trình môn V t li u D t May

-

Xây d ng các tình hu ng có v nă đ trong ph n 2 ắV t li u May”ă mônă V t
li u D t May

-

Thi t k các giáo án d y h căch

ngă2 ắV t li u May”ămônăV t li u D t May

-

Th c nghi măs ăph măđể đánhăgiáăhi u qu

c a vi c v n d ng d y h c gi i

quy t v năđ vào d y h c môn V tăli uăD tăMayă
6. Ph
Ng

ngăphápănghiênăc u
iănghiênăc u s ăd ngăcácăph

ngăphápănghiênăc uăsau:ă

Nghiênăc u tƠiăli u: Nghiênăc uăcácătƠiăli uălỦălu n,ăsách,ăbáo,ăt păchí,ăngh ă

-

quy tăcũngănh ăcácălu năvĕnăkhoaăh căcóăliênăquanăđểălƠmărõănh ngăv năđ ă
mƠăđ ătƠiănghiênăc u.ă
Nghiên c uăth căti nă

-

Ti nă hƠnhă quană sátă cácă ho tă đ ngă c aă giáoă viênă vƠ h că sinhă trongă quáă trìnhă
d yăh cănhằmătìmăhiểuăkinhănghi m,ăthuăth pănh ngătƠiăli uăs ngăđ ngăv ăvi căv nă
d ngăph

ngăphápăgi iăquy tăv năđ ătrongăd yăh c. Ti năhƠnhătraoăđ iătr căti păv iă

giáoăviênăd yăđểătìmăhiểuăquanăni m,ătháiăđ ăvƠăcácăph

ngăphápămƠ giáoăviênăđưă

s ăd ngăcùngăv iănh ngăthu năl iăvƠăkhóăkhĕnămƠăh ăth

ngăgặpătrongătrongăquáă

trìnhăd yăh căchuy năv iăh căsinhănhằmătìmăhiểuătháiăđ ,ămongămu năc aăcácăemă
trongăgi ăh c. Đi uătraăh căsinhăv ătháiăđ ,ămongămu nătrongăgi ăh căV tăli uăD tă
May thôngă quaă h ă th ngă cơuă h i. Đi uă traă giáoă viênă v ă nh nă th c,ă tháiă đ ă vƠă cácă
ph

ngăphápămƠăh ăth

ngădùngătrongăquáătrìnhăd yăh căcácămônăv ăt ănhiênăvƠăxưă

h iănóiăchungăvƠămônăV tăli uăD tăMayănóiăriêng,ănh ngăthu năl iăvƠăkhóăkhĕnămƠă
h ă th
tr

ngă gặp. D aă vƠoă gi ă thuy tă khoaă h că đưă đặtă ra,ă ti nă hƠnhă th că nghi mă ă

ngăđểăxétăhi uăqu ăvƠătínhăkh ăthiăc aăvi căv năd ngăph

4

ngăphápăd yăh căgi iă


quy tăv năđ ăvƠoăd yăh căV tăli uăD tăMayăđưăđ ăxu t,ăđểăkhẳngăđ nhăk tăqu ăc aă
đ ătƠiănghiênăc uăm tăcáchăkháchăquan.
-

Nghiên c u th ngăkêătoánăh că
Ph

thu đ

ngăphápăth ngăkêătoánăh căđ

cădùngăđểăphơnătíchăvƠăx ălỦăcácăk t qu

căquaăđi u tra và th c nghi m.

5


Ch
C ăS

ngă1

LÝ LU N C A D Y H C GI I QUY T
V NăĐ

1.1. T ng quan v v n đ nghiên c u
1.1.1. Nghiên c u

n

c ngoài

Froebel v iă quană điểmă giáoă d c ắL yă h că sinhă lƠmă trungă tơm”ă vƠă giáoă d că
v

nătrẻ: Ông nói tôi ắTôi khôngăcóăỦăđ nhăthi tăl păm tătr

th ămƠă ăđơy,ăcácăemăđ

ngăh căđểăd yăd ătu iă

căt ădoăvuiăch iăgi i tríăđểăt ăphátătriểnăd

iăs ăh

ngăd nă

th t là khéo léo”. [11, trang 191]
Theo Froebel, giáoă d că cóă haiă Ủă nghĩa:ă Giáoă viênă cóă nhi mă v ă giúpă đỡă h că
sinhăv

tăquaăcácăkhóăkhĕnăđểăcóăthểăt ăphátătriển,ăt ăsinhăho t;ămặtăkhác,ăgiáoăviênă

cũngăcóănhi m v ăs aăch aănh ngăsaiăl măc aăh căsinh,ăđi uăquanătr ngănh tă ăđơyă
lƠăgiáoăviênăkhôngăthểăắRaăch ăth ”ăvƠăắBanătặng”ăm tăcáchătùyăh ng,ăătháiăđ ăc aă
th yă côă ph iă đ

căcơnă nh că đúngă m că đặtă trênă ă cĕnă b nă thƠnhă th că ,ă thơnă tìnhăvƠă

nhi tă tình.ă Theoă quană điểm s ă ph mă c aă Froebel,ă h că đ

ngă khôngă cóă m iă quană

tơmăl nănh tălƠătruy năbáăki năth căth căd ngăđ năhocăsinh,ămƠăcònăph iăt oăđi uă
ki năvƠăhoƠnăc nhăthu năl i,ăkhuy năkhích,ăthúcăđẩyăv iăcácăph

ngăphápăh căt pă

thíchăđáng,ăth căt ăđểăh căsinhăcóăăăthểăti p nh năki năth căm tăcáchăcóăhi uăqu
[11, trang 191, 192]
John Dewey vƠăquanăđiểmắGiáo d cătíchăc c”: V ăgiáoăd c,ăôngăch ăx
phong tràoắGiáo d că tíchă c c”.ă Ọngă gi ngă d yă t iă nhi uă tr
giáoăd cătrênăc ăg ngăđ aăraănhi uăph

ngă

ngă đ iă h c.ă Các nhà

ngăphápăđểăcanhătơnăn năgiáoăd căc ăđiển.ă

H ăchoărằngăgiáoăviênăc năph iăđểăỦăđ năcáănhơnăh căsinhăt călƠăkhôngăthểăcoiăcácă
h că sinhă nh ă nhau.ă H ă tină rằngă h că sinhă s ă h că h iă đ

că nhi uă khiă cácă emă h că

nh ngăgìăcácăemăth y,ăcácăemătr căti păti păxúc,ămƠăkhôngăph iăh căthu călòngăcácă
s ăki năcácăconăs ăkhôngăliênăquanăvƠăvôăd ng.ăH căsinhăđ
h c,ăbƠnălu năv iăb năbè,ăđ

cădiăchuyểnăquanhăl pă

căphépăđặtăcơuăh iăđểăgiúpăviênăgi ngăgi iăthêm,ăbƠnă

gh trongăl păh căcóăthểădiăchuyển, giáo viênăcóăthểăthayăđ iăcáchăx păđặtăbƠnăgh ă

6


choă thíchă h pă v iă ph

ngă phápă vƠă đ ă tƠiă gi ngă d y.ă V ă tƠiă li uă gi ngă d y,ă ngoƠiă

sáchăgiáoăkhoa,ăh căsinhăcònăđ
trongătr

căgiáoăviênăh

ngăd nătìmătòiănh ngătƠiăli uăkhácă

ngăcũngănh ătrongăgiaăđìnhăhayăngoƠiăxưăh i.ăTrongăl păh că,ăkhông ph iă

ch ăm tămìnhăgiáoăviênănóiănh ătr
doăgiáoăviênăh

că,ămƠăph

ngăphápăgiáoăd că ăđơyălƠăbƠnălu nă

ngăd n,ăđĕtăcơuăh i,ăh căsinhăl năl

căphátăbiểuăỦăki n.ă[11, trang

247]
T ăt

ng nh n m nh vai trò tích c c ch đ ng c aăng

i h c,ăxemăng

ih c

là ch thể c a quá trình h c t păđưăcóătừ lâu. Th k XVIIănhƠăs ăph m l i l căng
Ti p Kh c Jan.Amos.Comenxki (1590 ậ 1670) ng

iăđ

căxemălƠăchaăđẻ c a n n

giáo d c c năđ iăđưănh n m nh vai trò c a giáo d c và ông cho rằng:ăắConăng
mu n tr thƠnhăconăng
nên nh ng con ng

i thì ph i có h c v n”,ăắNhƠătr

iă chơnă chính,ă lƠă cáiă x

phúc”.ăỌngăcònănói:ăắNg
béo vìăĕnăcám,ăng

i
i

ngăchínhălƠăn iăđƠoăt o

ngă để ch t oă raă nhơnă đ o và h nh

i giàu có mà không có h c v n chẳng khác nào con l n

i nghèo khó không có h c v n thì khác nào con lừaăđauăkh

bu c ph i t i nặng. M tăng

i có hình th căđẹpăđ mà không có h c v n thì ch là

m t con vẹt có b lông hào nhoáng, hoặcănh ăng

iătaăđưănói,ăm tăl ỡi ki m bằng

chì trong v ki m bằngăvƠng”.ăComenxkiăđưăkháiăquátăkinhănghi m d y h c c a loài
ng

iăvƠănơngălênăđ nh cao bằngăcáchăđ aăraăm t h th ng các nguyên t c ch đ o

công tác d y h c,ăđóălƠănh ng nguyên t cănh :ăD y h c phát huy tính tích c c c a
h c sinh, d y h c vừa s c,ă đ m b o tính tr că quan,ă đ m b oă đ v ng b n c a tri
th c, d y h c ph iăđ m b o tính h th ng, liên t c. Nguyên t c này v n còn nguyên
giá tr lý lu n c aănóăchoăđ n ngày nay. Nguyên t căđưăthể hi năquơnăđiểm c a ông
v các nhi m v mà quá trình d y h c ph iăđ tăđ
c c c aăng

c,ătrongăđóăcóăt h c. Tính tích

i h c thể hi nărõănétătrongăquáă trìnhăng

th căđặc bi t là n l c h c t păvƠăv

i h c tìm tòi, khám phá tri

nălênăkhôngăngừng [11, trang 247,248]

Thu t ng ắD y h c nêu v n đ ”ăxu t phát từ thu t ng ắOrixtic”ăhay
còn g i là ph

ng pháp phát ki n, tìm tòi. Nó có tên g i là ắD y h c phát hi n

và gi i quy t v n đ ”, xu t hi n vào nĕm 1970 t i tr
Canađa, sau đó phát triển nhanh chóng t i tr

7

ng Đ i h c Hamilton ậ

ng Đ i h c Maastricht ậ Hà Lan.


trongăn

1.1.2. Nghiên c u

c

Theo Ph m Minh H c: Ho tăđ ng h c là ho tăđ ng c a trò nhằm t ch c các

đi u ki năđ m b o cho s lĩnhăh i n iădungăgiáoăd ỡng và giáo d c: Ti p nh n các
tri th c,ă tháiă đ ,ă kĩă nĕngă (kinh nghi m xã h i) và chuyển chúng thành v n li ng
kinh nghi m c a b n thân. Tác gi cho rằng, thông qua ho tăđ ng c a trò, trò ti p
nh n tri th c và bi n chúng thành v n kinh nghi m cho b n thân. [8, trang 35]
Nhóm ch biên: PGS.TS Nguy n Hoàng Trí, PGS.TS Đặngă Vĕnă Đ c, PGS.
TS Nguy n Quang Ninh, PGS. TS Tr nhăĐìnhăTùng, TH.SăĐặng Tuy t Anh, TH.S
VũăThuăH

ng, TH.S Nguy n Thành Công cho ra cu n tài li uăắăMôăđunăd y h c

d aătrênăGQVĐăd y và h c từ th c t đ aăph

ngătrongăcácăho tăđ ng ngoài gi ”.ă

Công trình nghiên c u c aă nhómă tácă đưă đemă l i nh ng thành công h t s c có ý
nghĩaătrongăgiáoăd c,ă đặc bi t là vi c s d ng b năđ t ăduyăđể phân tích nguyên
nhân các v năđ

đ aăph

ng. [20, trang 17]. M t trong nh ng k nĕngăquanătr ng

nh t trong gi i quy t v năđ là s d ng các công c h tr để phân tích v năđ , tìm
ra các nguyên nhân sâu xa, tìm gi i pháp , từ đóă phátă triển k ch b n nhằmă h

ng

d n h că sinhă đặt v nă đ và cùng nhau gi i quy t v nă đ . Các công c h tr bao
g m: B năđ t ăduy,ăph ng v n có s tham gia, cây v năđ . [20, trang 22]
Ngoài ra còn có tác gi Nguy n Th yăKhánhăCh

ngăcũngăđ aăraăcôngătrìnhănghiênă

c uăđóălƠ:ăGi i quy t v năđ hi u qu bằng b năđ t ăduy,ătheoătácăgi thìăcóănĕmă
b

c gi i quy t v năđ bằng b năđ t ăduyăđóălƠ:ăxácăđ nh v năđ , phân tích v năđ ,

phát triển các gi i pháp, l a ch n gi i pháp , th c hi nă vƠă đánhă giáă gi i pháp. [6,
trang 29,40,57,91,127]
M t s lu năvĕnăcóăliênăquanăđưăđ
-

c nghiên c u:

VũăVĕnăT o,ănêuălênăđặcătr ngăc ăb n c a d y h c gi i quy t v năđ lƠăắTìnhă
hu ng có v năđ , tình hu ng h c t p”,ă1996.ă[13,trang 34]

-

Ninh Th Vân, triển khai d y h cătheoăh
ph c 2 t iă tr

ng ho tăđ ng môn Thi t k Trang

ng Caoă đẳng Kinh t - K thu t Vinatex Thành ph H Chí

8

Minh, lu năvĕnăth căsĩăgiáoăd c h cătr

ngăđ i h căs ăph m k

thu t Thành

ph H Chí Minh, 2012[18]
-

Nguy n Thu Trang, kh o sát th c tr ngăvƠăđ xu t gi iăphápănơngăcaoănĕngă
l c t h c cho h c viên cao h cătr

ng Đ i h c S ph m K thu t Thành ph

H Chí Minh , Lu năvĕnăTh căsĩăGiáo d c h cătr

ng Đ i h c S ăph m K

thu t Thành ph H Chí Minh, 2014. [16]
N n giáo d c trên th gi iăđưătừ lâu nhìn th yăđ
quy t v nă đ là r t c n thi tă để áp d ngă vƠoă nhƠă tr
ph

ngă phápă nƠyă đòiă h i nhi u yêu c u

ph

ngăphápănƠyă đưă đ

m ts n

c phát triển

ng

m ts n

căđưăvƠăđangăkhuy năkhíchăng

căph

ngăphápăd y h c gi i

ngă để gi ng d y, tuy nhiên

i d yă vƠă ng

i h c. Hi n nay

c có n n giáo d c phát triển và

i d y áp d ngăph

ngăphápănƠyăvƠoăquáă

trình d y tùy thu căvƠoăđi u ki n cho phép mà phát huy. N n giáo d c Vi t Nam
hi nănayăh

ngăđ n giáo d cătheoăh

h c gi i quy t v năđ đangăđ

ng ti p c nănĕngăl c,vì th ph

ngăphápăd y

c khuy n khích áp d ng .

1.2. Các khái ni m
1.2.1 V năđ
Theo Nguy n H u Châu, v n đ là tình hu ng mà cá nhân hoặc m t nhóm
cá nhân có nhu c u gi i quy t, l i gi i không có sẵn, cách th c gi i quy t không
v

t quá xa kh nĕng c a ng

ch c đư là v n đ c a ng

i h c. C n l u ý rằng v n đ c a ng

i khác. V n đ có thể là m t hi n t

i này ch a

ng c a t nhiên

hoặc là m t s ki n, tình hu ng đã, đang hoặc có thể s di n ra trong th c t và
ch a đ ng nh ng đi u c n đ

c lý gi i. V năđ vừa là m t ph m trù c a lôgic bi n

ch ng vừa là m t ph m trù c a tâm lý h c. Theo lôgic h c bi n ch ng, v năđ là s
ph n ánh tình hu ng có v năđ ,ănghĩaălƠăph n ánh mâu thu n gi aăđi uăđưăbi t và
đi uăch aăbi t n y sinh m t cách khách quan trong quá trình phát triển xã h i. B n
ch t khái ni m v nă đ là m t ph m trù c a lôgic h c bi n ch ng thể hi n
trong nghiên c u khoa h c v năđ ph n ánh mâu thu n bi n ch ngătrongăđ iăt
đ

ch ,
ng

c nh n th c, t călƠăđi uăch aăbi t mang tính khách thể ch không ph thu c vào

ch thể. V n đ c a tâm lý h c l i ph n ánh mâu thu n trong quá trình nh n th c

9


khách thể c a ch thể, t c là mâu thu nătrongăt ăduy.ăNh ăv y trong tâm lý h c v n
đ là hi năt
nóăch aăđ

ng ch quan và t n t i trong ý th c,ătrongăsuyănghĩăc aăconăng
c hoàn t t v mặtălôgicăvƠăch aăđ

ch vi t. Trong PPDH v năđ đ

c xem xét

i khi

c biểu th trong ngôn ng và trong

gócăđ tâm lí h c.

V năđ là nh ng câu h i hay nhi m v đặt ra mà vi c gi i quy tăchúngăch aăcóă
quy lu tăcũngănh ătriăth c, k nĕngăsẵnăch aăđ gi i quy tămƠăcònăkhóăkhĕn,ăc n tr
c năv

t qua. M t v năđ đ

căđặcătr ngăb i ba thành ph n: Tr ng thái xu t phát (

Không mong mu n), tr ngătháiăđíchă(ăTr ng thái mong mu n), s c n tr (C năv

t

qua). [5,trang 109]
Phát biểu theo m t cách d hiểu là: V năđ là câu h i hay m tăđi uăgìăđóăch a
đ ng s nghi ng , s không ch c ch nă,ăkhóăkhĕnăvƠăđ

căđ aăraăđể th o lu n hay tìm

ki m gi i pháp.
Các m căđ thể hi n c a v n đ :
-

M căđ 1: Bài t p v n d ng.

-

M căđ 2: Câu chuy n th c t d a trên bài t p.

-

M căđ 3: Tình hu ng th c t .

1.2.2 Tình hu ng
Tình hu ng là s di n bi n c a tình hình (T ng thể nh ng s ki n, hi năt

ng

có quan h v i nhau, di n ra trong m t không gian, th iăgianănƠoăđó,ăchoăth y m t
tình tr ng hoặc xu th phát triển c a s v t) c n ph iăđ i phó. [4]
1.2.3 Tình hu ng có v n đ
Tình hu ng có v n đ - theoăM.L.LacmutopăđóălƠătr ng i v trí tu c a con
ng

i xu t hi năkhiăanhătaăch aăbi t cách gi i thích hi năt

ng , s ki n, quá trình

c a th c t ,ăkhiăch aăthể đ tăđ n m căđíchăbằng cách th c ho tăđ ng quen thu c.
Tình hu ngă nƠyă kíchă thíchă conă ng

i tìm tòi cách gi iă thíchă hayă hƠnhă đ ng

m i.Tình hu ng có v nă đ là quy lu t c a ho tă đ ng nh n th c sáng t o, có hi u
qu . Nóăquyăđ nh s kh iăđ u c aăt ăduy,ăhƠnhăđ ngăt ăduyătíchăc c s di n ra trong
quá trình nêu và gi i quy t các v năđ . [4]

Theo thuy t thông tin tình hu ng có v năđ là tr ng thái c a ch thể có m tăđ

10


b tăđ nh nƠoăđóătr

c vi c l a ch n m t gi i pháp cho tình hu ng trong nhi u kh

nĕngăcóăthể cóămƠăch aăbi t cái nào trong s đóăs xu t hi n. Tình hu ng có v n đ
là tình hu ng mà trong đó t n t i m t v n đ g i nhu c u nh n th c cho ng
h c, gây đ

c ni m tin rằng có kh nĕng tìm đ

xu t hi n khi m tăcáănhơnăđ ngătr

i

c l i gi i. Tình hu ng có v năđ

c m t m căđíchăămu năđ t t i, nh n nhi m v

c n gi i quy tăănh ngăch aăbi t bằngăcáchănƠo,ăch aăđ ph

ngăti năđể gi i quy t.

Khiăđóăt ăduyăs tr nên c n thi t. [5,trang 109]
1.3 D y h c gi i quy t v n đ
D y h c d a trên gi i quy t v năđ lƠăph

ngăphápăd y h cătheoăđ nhăh

ng

l y h căsinhălƠmătrungătơm.ăTrongăđóăh c sinh h c v các ch đ thông qua các v n
đ có trong th c ti n và liên quan t i n i dung môn h c. Làm vi c theo nhóm, h c
sinhăxácăđ nh nh ngăđi uăđưăbi t, nh ngăđi u c n bi t, và làm th nƠoăđể cóăđ

c

nh ng thông tin c n bi t trong vi c gi i quy t v năđ .
D y h c d a trên gi i quy t v năđ là d y h c d a trên các v năđ th c ti n có
liênăquanăđ năng

i h căvƠăliênăquanăđ n n i dung h c t păđưăđ

căquyăđ nh trong

ắchuẩn ki n th c, k nĕng”.ăTrênăc ăs đó,ăng

i h c t chi mălĩnhătriăth c và phát

triểnăcácănĕngăl cănh ăl p k ho ch, t đ nhăh

ng h c t p, h p tác, các k nĕngăt ă

duy b c cao, k nĕngăs ng. [12, trang 79]
D y h căGQVĐăd aătrênăc ăs lí thuy t nh n th c.ăTheoăquanăđiểm c a tâm lí
h c nh n th c,ăGQVĐăcóăvaiătròăđặc bi t quan tr ng trong vi c phát triểnăt ăduyăvƠă

nh n th c c aă conă ng
trình d y h c đ

i. Vì v yă theoă quană điểm d y h c gi i quy t v nă đ , quá

c t ch c thông qua vi c gi i quy t các v năđ . [5, trang 110]

Có nhi u đ nh nghĩa khác nhau v d y h c GQVĐ,ătuy nhiên chúng đ u gi ng
nhau và có thể đ nh nghĩa nh sau: D y h c GQVĐ là d y h c trong đó h c sinh
tham gia m t cách có h th ng vào quá trình GQVĐ, các v n đ đ a ra đư đ

c xây

d ng theo chu trình.
1.3.1 Ph
Ph

ngăphápăd y h c gi i quy t v năđ
ngă phápă d y h c gi i quy t v nă đ là cách th c t ch t c a giáo viên

nhằm t o ra m t chu i tình hu ng có v năđ vƠăđi u khiển ho tăđ ng c a h c sinh

11


nhằm gi i quy t các v năđ h c t p [12, trang 83]
1.3.2. Đặcă tr ngă c a ph

ngă phápă d y h c gi i quy t v nă đ vào d y h c

môn h c
Đặcătr ngăc ăb năc aătìnhăhu ngăcóăv năđ ălƠănh ngălúngătúngăv ălỦăthuy tăvƠă
th căhƠnhăđểăgi iăquy tăv năđ ,ănóăxu tăhi nănh ătínhătíchăc c nghiênăc uăc aăchínhă
ng

iăh c, nh ngăthƠnhăph năch ăy uăc aăm tătìnhăhu ngăh căt pălƠ:ă
-

N iădungăc aămônăh căhoặcăch ăđ

-

Tìnhăhu ngăkh iăđ u

-

Ho tăđ ngătríăl căc aăh căsinhătrongăvi cătr ăl iăcơuăh iăhoặcăgi iăquy tăv nă
đ

-

K tăqu ăhoặcăs năphẩmăc aăho tăđông

-

Đánhăgiáăk tăqu
Tìnhăhu ngăcóăv năđ trongăd yăh călƠăkhiăh căsinhămu năđ tăđ

tiêuăh căt pănƠoăđó,ănh ngăh ăkhôngăbi tălƠmăth ănƠoăđểăđ tăđ

căm tăm că

căm cătiêuăđó.ăKhiă

xu tăhi năm tătìnhăhu ngăcóămơuăthu n,ămƠăh căsinhămu năđ tăđ

căm cătiêuăb tă

bu căh ăph iăđ ngănưoăv năđ ăc năgi iăquy t
V năđ ănh ălƠăm tămơuăthu năgi aăcáiăđưăbi tăvƠăcáiăch aăbi t
-

BaoăhƠmăm tăcáiăgìăch aăbi tăđòiăh iăph iătìmătòiăsangăt o,ăcóăho tăđ ngăc aă
t ăduy

-

Ch aăđ ngăm tăđ uăgìăđóăch aăbi t,ălƠăđi uăki năchoăs ăsuyănghĩ
Tómăl i:ăĐặcătr ngăn i b tăc aătìnhăhu ngăcóăv năđ ălƠ:ăNhu c u,ăh ngăthú,ă

cơuă h iă hayă v nă đ ă ch aă đ ngă cáiă đưă bi tă vƠă ch aă bi t,ă cóă kh ă nĕngă gi iă quy tă
đ

c. [12, trang 83]

1.3.3 Nh ngăgiaiă đo n có m că đíchăchuyênă bi t trong quá trình d y h c theo
ph

ngăphápăgi i quy t v n đ

Có nhi uăcáchăchiaăb

c,ăchiaăgiaiăđo năđể gi i quy t v năđ

Theo John Dewey đ ngh 5ăb
-

Tìm hiểu v năđ

-

Xácăđ nh v năđ

căđể gi i quy t v năđ :

12


-

Đ aăraănh ng gi thuy tăkhácănhauăđể gi i quy t v năđ

-

Xem xét h qu c a từng gi thuy tă d
tr

-

i ánh sang c a nh ng kinh nghi m

căđơy

Th nghi m gi i pháp thích h p nh t

Có nhi u tác gi đ c păđ n v năđ này, có tác gi trình bày ti nătrìnhătheoă3ăb
-

c:

Tri giác v nă đ : G i tình hu ng có v nă đ , gi iă thíchă vƠă chínhă xácă hóaă để
hiểuăđúngătìnhăhu ng, phát biểu v năđ vƠăđặt m căđíchăgi i quy t v năđ

-

Gi i quy t v năđ : Phân tích v năđ , làm rõ m i quan h gi aăcáiăđưăbi t và
cái ph iătìm,đ xu t và th c hi năh
chí bóc b và chuyểnăh

-

ng gi i quy t, có thể đi u ch nh, th m

ng khi c n thi t, trình bày cách gi i quy t v năđ

Kiểm tra và nghiên c u l i gi i: Kiểm tra s đúngăđ n và phù h p th c t c a
l i gi i, tính h p lý và t iă uăc a l i gi i, tìm hiểu nh ng kh nĕngă ng d ng
k t qu ,ăđ xu t nh ng v năđ m i có liên quan nh xétăt
hóa, l t ng

c v năđ và gi i quy t n u có thể

Th c hi n d y h c gi i quy t v năđ theo b năb
-

ngăt , khái quát

c .[12, trang 84, 85]

Đ aăraăv năđ : Đ a ra các nhi m v và tình hu ng,ăđ aăraăm căđíchăc a hoat
đ ng

-

Nghiên c u v năđ : Thu th p hiểu bi t c a h c sinh, nghiên c u tài li u

-

Gi i quy t v năđ : Đ a ra l i gi iă,ăđánhăgáiăch năph

-

V n d ng: V n d ng k t qu để gi i quy t bài tình hu ng, v năđ t

1.3.4 Các hình th c t ch c d y h cătheoăph

ngăánăt iă u
ngăt

ngăphápăgi i quy t v năđ

Quá trình h y h c có thể di n ra v i nh ng cách t ch că đaă d ng lôi cu n
ng

i h c tham gia cùng t p thể,ăđ ng não, tranh lu năd

i s d n d t, g i m , c

v n c a th yăcôănh :ă [12, trang 85, 86]
-

Làm vi c theo nhóm nh : Traoăđ i ý ki n , khuy n khích tìm tòi

-

Th c hi n nh ng k thu t h tr tranh lu n: Ng i vòng tròn , chia nhóm nh
theo nh ng ý ki n cùng lo i

-

T n công não: Đơyăth

ngălƠăb

c th nh t trong s tìm tòi gi i quy t v năđ

-

X p h ng: Là m tăcáchăkíchăthíchăsuyănghĩălơuăh n v môt gây c n và làm rõ

13


nh ngă uătiên
-

S mă vaiă (tròă ch iă đóngă vai): T p luy nă choă ng
nghĩăraănh ngăh

i h că tĕngă thêmă kh nĕngă

ng khác nhau, phát triển kh nĕngăgi i quy t v năđ và gi i

quy tăxungăđ t
-

Báo cáo và trình bày: Th c hi n nhi u cách làm, từ cá nhân vi t, trình bày
nhóm nh , báo cáo c aănhómătr

c c l p.

1.3.5 Các m căđ c a d y h c gi i quy t v năđ
Tùy theo m căđ ăđ căl păc aăh căsinh trongăquáătrìnhăgi iăquy tăv năđ ,ăng

iă

taăđ ăc păđ năcácăc păđ ăkhácănhau,ăcũngăđ ngăth iălƠănh ngăhìnhăth căkhácănhauă
c aăd yăh căgi iăquy tăv năđ :ă[12, trang 86, 87]
-

M căđ ă1:ăTrìnhăbƠyăgi iăquy tăv năđ
M căđ căl păc aăh căsinhăth p.ăGiáoăviênăt oăraătìnhăhu ngăcóăv năđ ,ăsauăđóă

giáoăviênăti p t căđặtăv năđ ăvƠătìnhăbƠyăquáătrìnhăsuyănghĩăgi iăquy t. Trong quá
trìnhănƠyăcóăs ămòăm m,ăd ăđoán,ăcóălúcăthƠnhăcông,ăcóăphaăl năth tăb iăph iăđi uă
ch nhăph
ph iăd

ngăh

ngăm iăđiăđ năk tăqu .ăNh ăv y,ăki năth căđ

iăd ngăcóăsẵnămƠăchúngătaăđ

cătrìnhăbƠyăkhôngă

căkhámăpháăraăbằngăcáchămôăph ngăvƠărútă

ng năquáătrìnhăkhámăpháăth c.
-

M căđ ă2:ăTìmătòiătừngăph n
H c sinhăgi iăquy tăv năđ ăkhôngăhoƠnătoƠnăđ căl pămƠălƠăcóăs ăg iăỦăd năd tă

c aăgiáoăviênăkhiăc năthi t.ăPh

ngăti n đểăth căhi năhìnhăth cănƠyălƠănh ngăcơuăh iă

c aăgiáoăviênăvƠănh ngăcơuătr ăl iăhoặcăhƠnhăđ ngăđáp l iăc aăh căsinh.ăNh ăv y,
giáoă viênă vƠă h că sinhă cóă s ă đană k tă thayă đ iă ho tă đ ngă c aă d

iă hìnhă th că đƠmă

tho i.ă V iăhìnhă th că nƠy,ă taă nh nă th yă d yă h că gi iă quy tă v nă đ ă cóă thểă ti nă theoă
ph

ngăphápăđƠmătho iăhoặcăt ăch cănghiênăc uăsauăđóăbáoăcáoăl i.ăNétăquanătr ngă

c aăd yăh căgi iăquy tăv năđ ălƠătìnhăhu ngăcóăv năđ ăch ăkhôngăph iăcơuăh i.ătrongă
m tăgi ăh că,ăgiáoăviênăđặtănhi u cơuăh iănhằmăm căđíchătáiăhi năki năth căthìăđóă
khôngăph iălƠădayăh căgi iăquy tăv năđ .
-

M căđ ă3:ăT ănghiênăc uăv năđ

14


Trongăt ănghiênăc uăv năđ ,ătínhăđ căl păc aăh căsinhăđ
Ng

căphátăhuyăcaoăđ .ă

iăgiáoăviênăch ăt oăraătìnhăhu ngăcóăv năđ ,ăh căsinhăt ăphát hi năvƠăgi iăquy tă

v năđ ăđó.ă
1.3.6 Ph
Ph

ngăphápănghiênăc u tình hu ng trong d y h c gi i quy t v năđ

ngă phápă nghiênă c uă tìnhă hu ngă lƠ ph

h căsinhăd

ngă cáchă t ă ch că nh nă th că choă

iăd ngănghiênăc uătìnhăhu ngăvƠăgi iăquy tătìnhăhu ngăcóăv năđ . [12,

trang 87, 88]
M căđíchăcu ăph

ngăpháp:ă

-

Luy năt pănĕngăl căquy t đ nh,ănĕngăl c nh năxétăc aăh căsinh

-

Từăcácătìnhăhu ngăc ăthểăđểăhìnhăthƠnhătriăth căt ngăthểătừăđó ng
thểăv năd ng gi iăquy tăcácătr

-

iăh căcóă

ngăh păc ăthểătrongăth căti năsauănƠy

Th ă s că triă th că kinhă nghi mă cu ă ng

iă h că trênă c ă s ă đóă hìnhă thƠnhă nhơnă

cáchăm i
Đi uăki năđểăth căhi năph
-

Ch

ngăpháp:

ngătrìnhămônăh căph iăphùăh păđểăcóăthểăti năhƠnhăđ

căph

ngăphápă

này
-

Tình hu ngăph iăvừaăs c,ăcóăỦănghĩaăvƠ cóătínhăkhoaăh c

Cácăkiểuăph
Ph

ngăphápătìnhăhu ng:

ngăpháp

Case-study-method

Nh năbi tă

Thông

Gi iăquy tăv nă

Nh năxétăcáchă

v năđ

tinăv năđ

đ

gi iăquy t

V năđ ă

Thông tin

Nh ngăbi năthểă Soăsánhăl iă

đangăẩnăc nă đưăchoă

c aăl iăgi iăc aă gi iăv iăquy tă

ph iăđ

v năđ ăđ

că

tr

c

că

kh oăsátăvƠă

phân tích

đ nhătrongă
th căt

ch năcáiăthíchă
h p
Case-prolem-method

V năđ ăđưă

Thông tin

Nh ngăbi năthểă Soăsánhăl iă

đ

căchoă

đưăcho

c aăl iăgi iăc aă gi iăv iăquy tă

tr

c

tr

v năđ ăđ

15

c

că

đ nhătrongă


kh oăsátăvƠă

th căt

ch năcái thích
h p
Case-incident-method

Tìnhăhu ngă Thông tin

Nh ngăbi năthểă

đ aăraăch aă ph iăt ă

c aăl iăgi iăc aă

tìmăl y

rõ ràng

v năđ ăđ

că

kh oăsát. tình
hu ngăđưăđ

că

gi iăquy tăxong
stated- prolem -method

V n đ ăđưă

Thông tin

Cácăl iăgi iă

đ

căchoă

đưăchoă

hoƠnăt tăđưăcho.ă gi iăchoătr

tr

c

tr

Nóăđ

c

Bìnhălu năl iă
c

cătìmă

trongănh ngă
bi năd ngăc aă
l iăgi i
B ng 1.1 Các kiểuăph
C uătrúcăc aăquáătrìnhăh cătheoăph
-

ngăphápătìnhăhu ng

ngăphápătìnhăhu ng:ă

Đ aăraătìnhăhu ng:ăĐ ăXu tă,ăgơyăđ ngăc ăv ănhi măv ăh căt p,ăh căsinhăn mă
b tătìnhăhu ngăcóăv năđ

-

Phơnătíchăv năđ tr ngătơm: H căsinhănghiênăc u, phơnătíchătìnhăhu ngătrongă
tƠiăli uăv iăkinhănghi măvƠăquanăđiểmăc aăchínhămình

-

TìmătòiăvƠăthuăth păthôngătin liên quanăđ năgi iăquy tătìnhăhu ng:ăTìmătòi,ăl aă
ch năcácătƠi li uăvƠănh ngăkinhănghi măăliên quanăđ nătìnhăhu ng

-

Tr cădi năv iăcácăl iăgi i:ăH căsinhătrìnhăbƠyăvƠătranhălu năv ăcácăl iăgi iăđặtă
d

-

iăs ăđ iăngh chănhau.ăB oăv ă,ăthayăđ iăl iăgi i

ĐánhăgiáăvƠăquy tăđ nhăl iăgi i:ăăQuy tăđ nhăl iăgi iăt iă u,ăt ăđi uăch nhăv ă
nh năth c

16

H c sinh

Giáo
viên

Th c
ti n

Tìm l i gi i

B ov l i
gi i

S đ 1.1 Mô t c uătrúcăph

ngăphápănghiênăc u tình hu ng [11, trang 89]

S ăđ ămôăt ăc uătrúcătrênăthểăhi nănh ăsau:ăGiáoăviênăcóăki năth căv ăchuyênă
mônăk tăh păv iăth că ti năđ aăraă tìnhăhu ngăcóăv nă đ ăgơyă đ ngăc ăv ănhi măv ă
h căt p.ăH căsinhăn măb tătìnhăhu ngăcóăv năđ ăvƠăđiătìmăl iăgi iăthôngăquaăngu nă
tƠiăli uătừăgiáoăviênăcungăc păk tăh păv iăkinhănghi măth căt ăc aăb năthan,ătừăđóă
đ aăraăcơuătr ăl iăh pălí.ăH căsinhătrìnhăbƠyăvƠătranhălu năv ăcácăl iăgi iăđặtăd

iăs ă

đ iăngh chănhauăđể b o l iăgi i d aătrênăc ăs ătriăth căth căt ăc aăb năthơnăvƠăthông
tin thu th păđ

cătừăgiáoăviênăcungăc p.

1.4 Các lo i tình hu ng có v năđ
1.4.1 Tình hu ng ngh ch lý và b t c
ng

Tình hu ngăngh chălỦălƠăm tăv năđ ămƠăm iănhìnăt

ngăchừngănh ănóăvôălỦăvƠă

căđ i,ăkhôngăphùă h păv iănh ngănguyênălỦăđưăđ

căcôngănh năchung, t călà

khôngăthểăch pănh năđ
:ăắVô lỦ,ăkhôngăthểătinăđ

c,ăđ ng tr

cătìnhăhu ngănh ăv yăng

iătaăth

ngăth tălênă

c!” gơyăraătìnhăhu ngăb ăt călƠăm tăv năđ ămƠăđ uătiênă

tho tă nhìnă taă khôngă thểă gi iă thíchă n iă bằngă lỦă thuy tă đưă bi tă ắkhôngă thểă nh ă th ă

17

đ

c!” tìnhă hu ngă ngh chă lỦă vƠă b ă t că tuyă cóă nétă khácă nhauă nh ngă đ uă cóă chungă

m tăngu năg c,ăm tăbiểuăhi nămƠătaăcóăthểăđ ngănh tăchúngăđ

c.[14, trang 28]

1.4.2 Tình hu ng l a ch n
Mâuăthu năcóăthểăxu tăhi năkhiăchúngătaăđ ngătr

căm tăl aăch năr tăkhóăkhĕn,ă

vừaăéoăle,ăvừaăoáiăĕmăc ăv ătơmălỦăl năk ăthu tăgi aăhaiăhayănhi uăph

ngăánăgi iă

quy t,ăgi iăphápănƠoăcũngăcóăvẻăéoăleăvƠăcóăs căh păd năriêngăc aănó,ănh ngăđ ngă
th iăl iă ch aă đ ngă m tă nh
khĕn.ăCh ăthểăl iăch ăđ

că điểmă c ă b nă nƠoă đó,ă lƠmă choă s ă l aă ch nă gặpă khóă

căch n m tăph

ngăánăduyănh tămƠăthôi.[14, trang 40]

1.4.3 Tình hu ngăắT i sao”
Trong l chăs ănh năth căc aănhơnălo iă,ăvi cătìmăki mănguyênănhơnăc aăm tăk tă
qu ,ăngu năg căc aăm tăhi năt

ng,ăđ ngăc ăc aăm tăhƠnhăđ ng,ăt călƠătìmăl iăgi iă

choăcơuăh iăắT iăsao”ălƠăm tăcáchăth căph ăbi năđểălƠmăgiƠuăthêmătriăth c.ăNhà hóa
h căn iăti ngăng

iăphápăM.Bectôl ăđưă nóiă chíălỦă rằng:ă ắkhoaăh cănơngă mìnhălênă

bằngăvôăt nănh ngăắT iăsao”ăluônăđ

căgi iăđápăvƠăn yăsinhăthêm..[14, trang 30]

Từăcácălo iătìnhăhu ngăc ăb nătrênăthìăch

ngătrìnhămônăh căc aăng

iănghiênăc uă

s ă d ngă cácă tìnhă hu ngă thu că vƠoă haiă lo iă tìnhă hu ngă l aă ch nă vƠă tìnhă hu ngă t iă
sao.ăVìănóăd aătrênăn năt ngăki năth căđưăcóăc aăh căsinhătaăt oăđ ngăl c, kích thích
s ătìmătòiă,ăt ăduyăsángăt o c aăh căsinhăquaăcácăcơuăh iăắt iăsao!”.ăMặtăkhác, đ iă
t

ngălĩnhăh iătriăth cămƠăng

iănghiênăc uătr căti pătácăđ ngălƠănh ngăng

iăcóă

n năt ngăki năth că ăm căTrungăh căPh ăthông.

1.5 k t lu năch
Ng

ngă1

iă nghiênă c uă đưă trìnhă bƠyă c ă s ă lỦă lu nă c aă d yă h că gi iă quy tă v nă đ ă

nhằmănơngăcaoăch tăl

ngăh căt păc aăh căsinh.ăQuaăvi căphơnătíchăcácăv năđ ă ă

trênăcóăthểărútăraăm tăs ăk tălu năsau:
-

Ph

ngăphápăd yăh cănêuătrênăcóăkh ănĕngăphátăhuyătínhătíchăc cănh năth c

-

Choăbi tăđ

căd yăh căgi iăquy tăv năđ ă,ăcácăm căđ ăcũngănh ăcácălo iătìnhă

hu ngăcóăv n đ
-

Nh ngăc ăs ălỦălu nătrênăđơyăs ăđ
v năd ngăd yăh căch

căng

iănghiênăc uăc ăthểăhóaătrongăvi că

ngă2ămônăV tăli uăD tăMay

18