Tổng quan an toàn sinh học phòng xét nghiệm

Vi n V sinh d ch t Trung

ng

T ng quan
An toàn sinh h c phòng xét nghi m

Khoa An toàn sinh h c và
à Qu
Q n lý ch t l

ng


M c tiêu h c t p
Sau bài h c này, h c viên có kh n ng:
1 Phân bi t đ
1.

c các khái ni m an toàn sinh h c và an ninh

sinh h c, k đ

c các ví d v hàng rào b o v th nh t,

hàng rào b o v th hai
2. Nêu đ

c 2 lý do ph i đ m b o ATSH

3 K tên đ

3.
4. S d ng đ

c 6 quy
q đ nh v an toàn sinh h c PXN t i VN
c b ng phân lo i VSV theo nhóm nguy c

t
trong
Thô t 07/2012/TT-BYT
Thông
07/2012/TT BYT
5. Th hi n đ
c a mình

c ý đ nh t ng c

ng đ m b o ATSH t i PXN


N i dung
1. M t s khái ni m và thu t ng
2. T i sao ph i đ m b o ATSH?
3. Các quy đ nh v ATSH t i Vi t Nam
4 Các y u t đ m b o ATSH
4.


M t s khái nii m và
à th

thu t ng


A toàn
An
t à sinh
i hh c

A ninh
An
i h sinh
i hh c

Thu t ng dùng đ mô t
nh ng nguyên t c phòng
ng a, các k thu t và th c
hành c n thi t đ ng n
ng a nh
h ng ph
h i nhi
hi m
không mong mu n ho c vô
tình làm th t thoát tác
nhân gây b nh và đ c t

Nh ng bi n pháp an ninh
cho t ch c hay cá nhân
đ c thi t l p đ ng n ch n
s m t mát, đánh c p, l m
d ng, đánh

đá h tráo
t á ho
h c c
tình phóng thích tác nhân
gây b nh và đ c t

Theo “Laboratory Biosafety Manual”, 3rd, WHO, 2004


Hàng
g rào b o v t i phòng
p
g xét nghi
g m
Hàng rào b o v th nh t:
B o v
ng i làm xét
nghi m và môi tr ng bên
trong PTN

Hàng rào b o v th hai:
B o v môi tr ng bên ngoài
PTN

X Trang b BHCN

X C s v t ch t

X T ATSH

X Dòng khí đ nh h

X C c ly tâm an toàn

X Áp su t âm

X B m kim tiêm t khóa

X C a t đóng...

X H tr pipet...

ng


Nhóm nguy c c a VSV
¬ Theo Ngh đ nh s 92/2010/N -CP, VSV gây b nh
đ c chia
hi thà
thành
h 4 nhóm
hó nguy c
XNhóm nguy c 1: ch a ho c ít có nguy c lây nhi m
cho cá th và c ng đ ng, bao g m các lo i VSV
S ch a
phát hi n th y kh n ng gây b nh cho ng i
XNhóm nguy c 2: có nguy c lây nhi m cho cá th
m c đ trung bình nh ng nguy c cho c ng đ ng m c
th
h p, bao

b g m các
á llo i VSV có
ó kh n ng gây
â b nh
h
nh ng ít gây b nh n ng cho ng i, có kh n ng lây
t
truy
n sang ng i và
à có
ó bi n pháp
há phòng,
hò
ch
h ng lâ
lây
nhi m, đi u tr hi u qu trong tr ng h p m c b nh


Nhóm nguy c c a VSV
XNhóm nguy c 3: có nguy c lây nhi m cho cá th
cao nh
h ng nguy c cho
h c ng đ ng m c đ ttrung bình,
bì h
bao g m các VSV có kh n ng gây b nh n ng cho
ng i,i có
ó kh n ng lâ
lây ttruy n sang ng i và
à có

ó bi n
pháp phòng, ch ng lây nhi m, đi u tr hi u qu trong
tr ng h p m c b nh
XNhóm nguy c 4: có nguy c lây nhi m cho cá th và
c ng đ ng m c đ cao, b
bao g m các
á llo i VSV có
ó kh
n ng gây b nh n ng cho ng i, có kh n ng lây truy n
sang ng i và ch a có bi n pháp phòng
phòng, ch ng lây
nhi m, đi u tr hi u qu trong tr ng h p m c b nh


Bài t p nhóm 1
Ü Chia c l p thành 5 nhóm, m i nhóm đ

c phát 1 t p gi y màu

Ü Th o lu n trong 3 phút, phân lo i 5 VSV sau theo nhóm nguy c
1, 2, 3, 4:
X

HIV - Human immunodeficiency virus

X

Virus viêm gan B - Hepatitis B virus

X

Virus cúm A/H5N1 - Influenza A virus H5N1

X

Vi khu n t - Vibrio cholerae

X

Vi khu n lao - Mycobacterium tuberculosis

Ü Vi t tên các VSV lên gi y màu:
Màu vàng – nhóm nguy c 1

Màu h ng – nhóm nguy c 3

Màu tr ng – nhóm nguy c 2

Màu xanh – nhóm nguy c 4


C p đ an toàn sinh h c c a PXN
BSL1 = CSVC + TTB + Th c hành + Nhân s + X lý s c
BSL2 = CSVC + TTB + Th c hành + Nhân s + X lý s c
BSL3 = CSVC + TTB + Th c hành
hà h + Nhâ
Nhân s + X lý s c
BSL4 = CSVC + TTB + Th c hành + Nhân s + X lý s c

ánh giá nguy c
• Nguy hi m, nguy c cao

• Nguy hi m, nguy c th p

ánh giá nguy c VSV là v n đ c t lõi c a ATSH (WHO)


T i sao ph
h i đ m b o ATSH?


Lý do ph i đ m b o ATSH trong PXN
1 Tai n n
1.
n, s
2.

c có th x y ra trong PXN

ã có s n các quy đ nh v ATSH t i VN


Tai n n
n, s

c có th x y ra trong PXN

Ü Lây nhi m tác nhân gây b nh
Ü T n th

Ü Th

ng do nhi m hóa ch t, ch t phóng x

ng tích do v t s c nh n

Ü Cháy
Chá n
Ü
Ü

i n gi t
ng v t c n, cào…


Lây nhi m liên quan đ n PXN t

Lo i tác nhân

Lây nhi m

1930 - 2004

T

vong

Vi khu n

2.430

98

Virus

1 787
1.787

73

Rickettsia

785

26

N m

360

5

KST

165

2

T ng

5.527

204


Nguy c lây nhi m TNGB
Ü

T 1 đ n 5 tr

Ü

4/1000 CBXN b lây nhi m TNGB do làm vi c trong PXN

Ü

Cán b nghiên c u 4,1/1000,
4 1/1000 cao g p 6 - 7 l n cán b
ch n đoán

ng
g h p lâyy nhi m/1 tri u g
gi làm vi c

N
Ngu
n: Biological
Bi l i l S
Safety
f t - Principles

P i i l and
d practices
ti
(2006)
by Diane O. Fleming and Debra L. Hunt


Ví d v lây nhi m t i phòng xét nghi m
B nh viêm màng não
Ü 24/12/2000
24/12/2000, Michigan m t nhà vi sinh h c ng i M , 52
tu i b viêm h ng c p, nôn, đau đ u, s t, đ n 25/12, BN
g lan r ng
g
b xu t huyy t c 2 chân,, sau đó nhanh chóng
Ü BN đ c c p c u t i BV và sau đó t vong do nhi m
trùng
g n ng.
g Nuôi c y máu cho th y ((+)) v i VK viêm màng
g
não nhóm C
Ü BN là m t nhà vi sinh h c c a m t phòng xét nghi m y t
c ng đ ng (M ) và đã làm vi c v phân l p VK viêm
màng não nhóm C trong 2 tu n tr c khi m c b nh
Ngu n: CDC; y ban an toàn và s c kh e phòng xét nghi m AIHA


Viêm gan B

Virus Viêm

ê gan B d n đ n ung th
(Ngu n: CDC)


Cá quy đ nh
Các
h v ATSH t i VN


Lu t Phòng, ch ng b nh truy n nhi m
S 03/2007/QH12

M C 4. AN TOÀN SINH H C TRONG XÉT NGHI M
i u 24. B o đ m an toàn sinh h c t i phòng xét nghi m
1. Phòng xét nghi m ph i b o đ m các đi u ki n an toàn
sinh h c phù h p v i t ng c p đ và ch đ c ti n hành
xét nghi m trong ph m vi chuyên môn sau khi đ c c
quan nhà n c có th m quy n v y t c p gi y ch ng
nh n đ t tiêu chu n an toàn sinh h c
2. Chính ph quy đ nh c th v b o đ m an toàn sinh h c
t i phòng xét nghi m


Lu t Phòng, ch ng b nh truy n nhi m
S 03/2007/QH12

i u 25. Qu n lý m u b nh ph m
1. Vi c thu th p, v n chuy n, b o qu n, l
nghiên c u, trao đ i và tiêu h y m u
quan đ n tác nhân gây b nh truy n nhi

quy đ nh v ch đ qu n lý m u b nh ph

u gi , s d ng,
b nh ph m liên
m ph i tuân th
m

2 Ch c s có đ đi u ki n m i đ c b o qu n
2.
n, l u gi ,
s d ng, nghiên c u, trao đ i và tiêu h y m u b nh
ph m c a b nh truy n nhi m thu c nhóm A
3. B tr ng B Y t quy đ nh c th ch đ qu n lý m u
b nh p
ph m và
à đ
đi u ki n c a c s qu n lýý m u b nh
ph m quy đ nh t i kho n 1 và kho n 2 i u này


Lu t Phòng, ch ng b nh truy n nhi m
S 03/2007/QH12

i u 26. B o v ng

i làm vi c trong PXN

1. Ng i làm vi c trong phòng xét nghi m ti p xúc v i
tác nhân gây b nh truy n nhi m ph i đ c đào t o v
ki n th c chuyên môn, k n ng th c hành và trang b

phòng h cá nhân đ phòng lây nhi m tác nhân gây
b nh
h truy
t
n nhi
hi m
2. Ng i làm vi c trong phòng xét nghi m ti p xúc v i
tác nhân gây b nh truy n nhi m ph i ch p hành các
quy trình chuyên môn k thu t trong xét nghi m


Ngh đ nh
Quy đ nh chi ti t thi hành Lu t Phòng,
Phòng ch ng
b nh truy n nhi m v b o đ m an toàn
sinh h c t i phòng
g xét nghi
g m
S 92/2010/N -CP
Ch

ng II: Phân lo i VSV gây b nh TN và PXN theo c p đ

ATSH
i u ki n b o đ m An toàn sinh h c t i PXN

Ch

ng III:

Ch

ng IV: Th m quy n, h s , th t c c p m i, c p l i và

gi y ch ng
g nh n đ t tiêu chu n ATSH
thu h i g
Ch

ng V: Ki m tra ATSH

Ch

ng VI: Phòng ng a, x lý và kh c ph c s c ATSH


Các quy đ nh c a B Y t
X Thông t s 43/2011/TT-BYT quy đ nh ch đ qu n lý m u
b nh ph m b nh truy n nhi m
X Thông t s 07/2012/TT-BYT ngày 14/5/2012 quy đ nh Danh
m c vi sinh v t gây b nh truy n nhi m theo nhóm nguy c
và
à c p đ an toàn
t à sinh
i h h c phù
hù h p k thu
th t xét
ét nghi
hi m
X Thông t s 25/2012/TT-BYT ngày 29/11/2012 ban hành quy

chu n k thu t qu c gia v th c hành và an toàn sinh h c t i
PXN
X Thông t s 29/2012/TT-BYT ngày 04/12/2012 quy đ nh th
t c c p m i, c p l i gi y ch ng nh n PXN đ t tiêu chu n an
t à sinh
toàn
i hh c


Thông t

Gi i thi u
s 07/2012/TT-BYT ngày 14/5/2012

Danh m c VSV gây b nh truy n nhi m theo
nhóm nguy c và c p đ ATSH phù h p
k thu t xét nghi m