Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh

GIÁO TRÌNH

KỸ THUẬT CHỤP ẢNH
(Dành cho sinh viên ngành Đồ họa)


1

MỤC LỤC
BÀI 1: MÁY ẢNH CƠ BẢN ......................................................................................................... 5
1 Nhiếp ảnh là gì?........................................................................................................................ 5
1.1 Định nghĩa: ......................................................................................................................... 5
1.2 Đặc trưng của nhiếp ảnh:.................................................................................................... 6
2 Phân loại máy ảnh .................................................................................................................... 6
3 Các thuật ngữ nhiếp ảnh: ........................................................................................................ 15
4 Các bộ phận chính: ................................................................................................................. 15
5 Các bộ phận phụ: .................................................................................................................... 16
6 Chức năng quay phim: ........................................................................................................... 16
7 Bảo quản máy ảnh: ................................................................................................................. 16
8 Lựa chọn máy ảnh: ................................................................................................................. 16
BÀI 2: BỐ CỤC CĂN BẢN ........................................................................................................ 18
1 Khái niệm về bố cục: .............................................................................................................. 18
2 Phân tích bối cảnh: ................................................................................................................. 19
3 Nguyên tắc 1/3 - Đường mạnh, điểm mạnh: .......................................................................... 19
4 Vùng mạnh – vùng tựa: .......................................................................................................... 22
5 Đường nét, hình dạng: ............................................................................................................ 24
5.1 Bố cục cân đối .................................................................................................................. 26
5.2 Bố cục không cân đối ....................................................................................................... 27
5.3 Sự gợi cảm bằng đường nét .............................................................................................. 29
5.4 Một vài ví dụ minh họa: ................................................................................................... 31
6 Hướng nhìn – hướng chuyển động: ........................................................................................ 34

7 Chiều sâu không gian ảnh: ..................................................................................................... 35
8 Sự tương phản: ....................................................................................................................... 36
9 Khung viền: ............................................................................................................................ 39
10 Phá bố cục .............................................................................................................................. 40
BÀI 3: ỐNG KÍNH ...................................................................................................................... 42
1 Khái niệm ống kính ................................................................................................................ 42
2 Các thông số kỹ thuật ............................................................................................................. 42
2.1 Hãng sản xuất ................................................................................................................... 42
2.2 Tiêu cự ống kính............................................................................................................... 43
2.3 Khẩu độ ............................................................................................................................ 43
3 Những hằng số của ống kính .................................................................................................. 43
4 Thành phần cấu tạo ................................................................................................................ 49
4.1 Cấu tạo bên trong ống kính .............................................................................................. 49
5 Phân loại ................................................................................................................................. 51
5.1 Ống kính tiêu cự trung bình F=50mm (Normal lens) ...................................................... 51
5.2 Ống kính tiêu cự ngắn F<7-35mm (widephoto lens) ....................................................... 52
5.3 Ống kính tiêu cự dài F>70-1000mm (telephoto lens) (32o-2o) ........................................ 52
6 Các thuật ngữ thường gặp ...................................................................................................... 53
6.1 Thuật ngữ - Ký hiệu trên ống Canon:............................................................................... 53
6.2 Thuật ngữ và ký hiệu trên ống Nikon............................................................................... 55
7 Bảo quản ................................................................................................................................. 61

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


2
BÀI 4: NGUỒN SÁNG ................................................................................................................ 63
1 Nguồn sáng thiên nhiên .......................................................................................................... 63
1.1 Khái niệm ......................................................................................................................... 63
1.2 Phân loại ........................................................................................................................... 63

1.2.1 Ánh sáng khuếch tán – nguồn sáng tản ................................................................... 63
1.2.2 Ánh sáng chiếu thẳng – nguồn sáng tụ .................................................................... 64
2 Nguồn sáng nhân tạo .............................................................................................................. 65
2.1 Khái niệm ......................................................................................................................... 65
2.2 Phân loại ........................................................................................................................... 65
2.2.1 Nguồn sáng liên tục ................................................................................................. 65
3 Hướng sáng ............................................................................................................................ 67
3.1 Sáng thuận ........................................................................................................................ 67
3.2 Hướng sáng 450 (Xiên, bên, chếch) – mặt trời ở góc 450 ................................................. 68
3.3 Trái sáng (mặt trời ở sau lưng chủ đề) ............................................................................. 69
BÀI 5: ẢNH CHÂN DUNG ........................................................................................................ 71
1 Khái niệm ............................................................................................................................... 71
2 Yếu tố tạo ảnh ........................................................................................................................ 71
2.1 Kỹ thuật ............................................................................................................................ 71
2.2 Sắc độ ( tông màu, gam màu) ........................................................................................... 72
3 Phân loại ................................................................................................................................. 72
4 Các phương pháp chụp ảnh chân dung................................................................................... 73
5 Các phương tiện kỹ thuật trong ảnh chân dung ...................................................................... 75
6 Các góc độ .............................................................................................................................. 75
7 Ánh sáng trong ảnh chân dung ............................................................................................... 76
BÀI 6: ẢNH PHONG CẢNH ...................................................................................................... 81
1 Khái niệm ............................................................................................................................... 81
2 Phân loại ................................................................................................................................. 81
2.1 Ảnh phong cảnh thiên nhiên: ........................................................................................... 81
2.2 Ảnh phong cảnh kiến trúc: ............................................................................................... 82
2.3 Ảnh phong cảnh sinh hoạt ................................................................................................ 82
3 Đặc điểm ................................................................................................................................ 83
3.1 Loại ảnh ............................................................................................................................ 83
3.2 Lớp cảnh ........................................................................................................................... 84
4 Kỹ thuật .................................................................................................................................. 86

5 Phương pháp chụp .................................................................................................................. 87
BÀI 7: ẢNH SẮC ĐỘ NẶNG NHẸ ............................................................................................ 89
1 Khái niệm ............................................................................................................................... 89
2 Ảnh sắc độ nặng (low-key lighting) ....................................................................................... 89
3 Ảnh sắc độ nhẹ (high-key lighting) ........................................................................................ 92
BÀI 8: KÍNH LỌC MÀU............................................................................................................. 95
1 Nguyên lý hoạt động .............................................................................................................. 95
2 Cấu tạo.................................................................................................................................... 95
2.1 Filter ................................................................................................................................. 95
2.2 Filter cokin ....................................................................................................................... 96
3 Phân loại ................................................................................................................................. 96

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


3
3.1 UV Filter .......................................................................................................................... 96
3.2 ND Filter ( Neutral Density Filter ) .................................................................................. 98
3.3 GND Filter (Graduated Neutral Density Filter ) ............................................................ 100
3.4 Graduated Filter: ............................................................................................................ 101
3.5 Polarizers Filter: ............................................................................................................. 102
3.6 Linear Polarizers Filter: .................................................................................................. 103
3.7 Circular Polarizer Filter - CPL: ...................................................................................... 104
3.8 Color Correction Filter ................................................................................................... 106
3.9 Infrared Filter ................................................................................................................. 109
3.10 Effect filter - Kính lọc hiệu ứng ..................................................................................... 111
BÀI 9: ĐỊNH DẠNG FILE ẢNH .............................................................................................. 121
1 Giới thiệu .............................................................................................................................. 121
2 Định dạng tập tin .................................................................................................................. 121
2.1 JPEG (JOIN PHOTOGRAPHIC EXPERT GROUP): ................................................... 121

2.2 RAW............................................................................................................................... 122
2.3 TIFF ................................................................................................................................ 124
BÀI 10: TẠO DÁNG ................................................................................................................. 125
1 Khái niệm ............................................................................................................................. 125
2 Nguyên tắc cơ bản ................................................................................................................ 125
3 Tư thế của chủ đề ................................................................................................................. 126
3.1 Tư thế của cơ thể ............................................................................................................ 126
3.2 Tư thế của đầu và gương mặt ......................................................................................... 129
4 Những điều cần lưu ý ........................................................................................................... 132
4.1 Ngoại khổ ....................................................................................................................... 132
4.2 Thời trang ....................................................................................................................... 133
4.3 Thể thao .......................................................................................................................... 134
4.4 Áo tắm ............................................................................................................................ 135
BÀI 11: CHỤP ẢNH TRẺ CON VÀ TRẺ SƠ SINH ................................................................ 137
1 Đối tượng chụp ..................................................................................................................... 137
2 Nguyên tắc chung ................................................................................................................. 138
BÀI 12: CHỤP ẢNH ĐÁM ĐÔNG ........................................................................................... 140
1 Kịch bản ............................................................................................................................... 140
2 Chọn nền .............................................................................................................................. 143
2.1 Phá vỡ những quy tắc chung .......................................................................................... 143
2.2 Thời gian chụp................................................................................................................ 143
2.3 Ánh sáng ......................................................................................................................... 144
2.4 Hậu cảnh ......................................................................................................................... 144
2.5 Hãy đổi góc chụp ............................................................................................................ 145
BÀI 13: CHỤP ẢNH ĐỐI TƯỢNG CHUYỂN ĐỘNG ............................................................ 148
1 Tốc độ chụp .......................................................................................................................... 148
2 Phóng sự thể thao ................................................................................................................. 150
2.1 Thiết bị cần mang theo ................................................................................................... 150
2.2 Chân dung hay phong cảnh ............................................................................................ 151
2.3 Hiểu biết về lĩnh vực thể thao bạn muốn chụp ............................................................... 151

2.4 Hiểu biết về con người bạn muốn chụp.......................................................................... 152

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


4
2.5 Motion blur ..................................................................................................................... 153
BÀI 14: CHỤP ẢNH BAN ĐÊM .............................................................................................. 154
1 Sử dụng phim nhạy sáng ...................................................................................................... 154
2 Hiệu ứng chụp đêm .............................................................................................................. 154
3 Thời lượng sáng.................................................................................................................... 155
BÀI 15: CHỤP ẢNH ĐỘNG VẬT ............................................................................................ 157
1 Thiết bị ................................................................................................................................. 157
1.1 Ống kính ......................................................................................................................... 157
1.2 ISO ................................................................................................................................. 158
1.3 Chân máy........................................................................................................................ 158
2 Chọn góc .............................................................................................................................. 158
2.1 Tìm hiểu về loài vật ........................................................................................................ 159
2.2 Âm thanh của loài vật ..................................................................................................... 160
2.3 Đừng lại gần quá ............................................................................................................ 160
2.4 Đừng dùng đèn flash ...................................................................................................... 160
2.5 Kiên nhẫn ....................................................................................................................... 161
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................... 162

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


5

BÀI 1: MÁY ẢNH CƠ BẢN

Mục tiêu:

Sau khi học xong bài học này, sinh viên có khả năng:
- Trang bị kiến thức về máy ảnh.
- Phân biệt các nhóm máy ảnh.
- Nguyên tắc chọn máy ảnh.
Nội dung chính:

1 Nhiếp ảnh là gì?
1.1 Định nghĩa:
- Hình ảnh của máy ảnh khác với hình ảnh của thị giác con người như
thế nào hình ảnh cũng khác với mọi hình thức tạo hình và các bức ảnh cũng
khác với thế giới thực đã tạo ra chúng như vậy. Nhiếp ảnh phụ thuộc vào ánh
sáng. Ngay cái từ “Photography” – do nhà khoa học Anh Quốc Sir John
Herscherl sử dụng lần đầu tiên năm 1839, theo gốc la-tinh cũng có nghĩa là
“vẽ bằng ánh sáng”.
- Trong nhiếp ảnh, ánh sáng “vẽ” bằng cách làm biến đổi một số yếu tố
nào đó của các vật liệu nhạy cảm với ánh sáng. Ánh sáng do đó chính là tác
động vật lý để sáng tạo hoặc tái tạo hình ảnh và bởi vì cần phải có các chất
liệu cảm quang, cả hai yếu tố này sẽ cùng tác động đến những đặc tính quan
trọng của nhiếp ảnh.
- Điều quan trọng nhất trong những đặc tính ấy là sự liên tục của sắc
độ. Sự liên tục của sắc độ trong nhiếp ảnh là khả năng ghi nhận những thay
đổi từ nhạt đến đậm – từ trắng qua đen – mà không làm lộ bước chuyển tiếp.
Nói cách khác nhiếp ảnh có thể tạo ra một số hầu như vô hạn các giá trị hay
sắc độ xám nhờ cách phản ừng với ánh sáng của mọi chất liệu nhiếp ảnh.
Giống như bản thân hình ảnh, dải sắc độ liên tục này được hình thành tức thì,
trừ video ra thì không có loại phương tiện tạo hình nào có thể sánh được
nhiếp ảnh ở phương diện này. Hình ảnh của máy thường được tạo bằng một
ống kính; ống kính này dùng để thug om và hội tụ các tia sáng. Các ống kính

có thể tạo ra hình ảnh hết sức chi tiết, và các đặc tính này của máy ảnh đã
đóng góp cho ngôn từ của chúng ta một thành ngữ. Khi ta nói một bức tranh
hay bức vẽ nào đó “giống như ảnh chụp” là chúng ta đã đề cập tới cái ấn
tượng về chi tiết vô hạn. Đặc tính này đương nhiên biến nhiếp ảnh trở thành
phương tiện hữu hiệu và quý giá để chuyển tải thông tin hình ảnh.
- Một đặc tính quan trọng khác của nhiếp ảnh, nó phát xuất từ tính chất
của tiến trình tạo hình là khả năng sao chép vô hạn. Khả năng sao chép vô
hạn của nhiếp ảnh là một đặc tính quan trọng đến mức nó không những đã
cách mạng hóa việc truyền thông và giáo dục mà còn làm biến đổi toàn bộ
nền văn hóa của chúng ta. Nhà văn Pháp Andre Malraux(1901-1976) đã
khẳng định rằng việc nghiên cứu lịch sử mỹ thuật trong thực tế chính là việc
nghiên cứu các tác phẩm mỹ thuật có thể chụp ảnh được. Andre Malraux nêu
Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


6
rõ: “ Chúng ta chẳng mấy ai có khả năng tiếp xúc với tác phẩm mỹ thuật
nguyên bản, chúng ta thường biết về chúng giống như nhiều thứ khác là nhờ
các phiên bản sao chép bằng phương tiện nhiếp ảnh”. Tuy nhiên, mãi đến khi
những cải tiến trong lĩnh vực nhiếp ảnh màu trở nên phổ biến thì người ta có
thể tái hiện được đúng đắn những sắc độ tinh tế của những cửa sổ kính màu
và những tranh thảm của nền văn hóa Byzantine thế kỷ thứ IV.
 Nói cách khác, nhiếp ảnh là nghệ thuật cố định hình ảnh của các vật
thể trên một bề mặt cảm quang như: kính, phim, giấy… bằng tác dụng của
ánh sang( theo từ điển Larousse). Nhiếp ảnh dùng một thiết bị đặc biệt để ghi
lại hình ảnh của vật thể thông qua ánh sáng được phản chiếu từ các vật thể
lên giấy hoặc phim nhạy sáng, bằng cách căn thời gian phơi sáng. Quá trình
này được thực hiện bằng các thiết bị cơ học, hóa học, hay kỹ thuật số thường
được gọi là máy ảnh hay máy chụp hình.
1.2 Đặc trưng của nhiếp ảnh:

- Lưu giữ( ký ức): cụ thể, trực tiếp, chính xác.
- Thông tin: nhanh chóng, rộng rãi, gọn gàng, phổ cập toàn cầu hóa…
- Xã hội: giúp con người dễ dàng cảm thông gần gũi, vượt qua khoảng
cách địa lý.
- Ngôn ngữ quốc tế: ngôn ngữ không lời.

2 Phân loại máy ảnh
 Nguyên lý hộp đen:
Ghi ảnh bằng hộp đen: Hộp đen là một chiếc hộp được thiết kế như một
hình lập phương kín, một bề mặt đục lỗ tròn nhỏ và mặt đối diện được dán một lớp
giấy kiếng mờ hoặc gắn mộ miếng kính đục. Khi ánh sáng đi từ chủ đề sẽ chui qua
lỗ tròn và ảnh của chủ đề sẽ hiện trên kính mờ của mặt đối diện.

Căn cứ vào cấu tạo và hoạt động của “ hệ thống khung ngắm”, máy ảnh được chia
thành 4 nhóm:
A- NHÓM I - MÁY ẢNH CÓ KHUNG NGẮM THẲNG( RANGE
FINDER CAMERA):

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


7
Máy ảnh RangeFinder ( RF ) , nói nôm na theo tiếng Việt là máy ảnh ngắm
thẳng ( khác với máy SLR ngắm phản xạ , có dùng thiết bị trắc viễn (tìm khoảng
cách - RangeFinder ) để hỗ trợ việc lấy nét. Điểm dễ nhận biết nhất của một máy
RF là khi chụp ảnh, bạn nhìn thấy chủ thể thẳng qua khung ngắm , không thông
qua ống kính.
Ngày nay, mặc dù thị trường máy ảnh đã bị thống trị bởi các dòng máy
SLR, nhưngg với những ưu điểm nhất định , các dòng máy RF vẫn tồn tại, phát
triển và có một số lượng nười dùng đông đảo. Thương hiệu máy ảnh RF nổi tiếng

nhất là Leica và các thương hiệu quen thuộc khác như Canon, Nikon , Zeiss,
Voigtlander v.v...

Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động chung
Máy ảnh RF đa số dùng một thiết bị trắc viễn để hỗ trợ việc lấy nét. Thiết bị
trắc viễn RangeFinder ( hay còn gọi là Telemeter ) này xác định khoảng cách từ
máy ảnh đến chủ thể. Có nhiều phương pháp để xác định khoảng cách: chủ động (
dùng sóng âm, sóng radar , laser ) hoặc thụ động ( hệ thống quang học dùng hệ
thức lượng trong tam giác để tính toán khoảng cách ) . Phổ biến nhất với máy ảnh
RF là thiết bị trắc viễn quang học sử dụng hệ thức lượng trong tam giác.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


8

Sơ đồ cấu tạo hoạt động của thiết bị trắc viễn dùng trong máy RF
Beamsplitter: kính chia tách hình ảnh
Rotating mirror: gương xoay
Linkage to lens focusing: cơ cấu liên kết đến phần lấy nét của ống kính
Thiết bị trắc viễn hoạt động bằng cách kết hợp hai hình ảnh từ hai cửa sổ
(khung ngắm và một ô cửa sổ phụ ) vào thành một hình ảnh bạn sẽ thấy trong
khung ngắm sử dụng kính chia tách hình ảnh. Thành phần gương xoay sẽ xoay khi
ta điều chỉnh thiết bị trắc viễn, làm cho hình ảnh thứ hai từ ô cửa sổ phụ di chuyển.
Khi chụp ảnh, bạn ngắm qua khung ngắm ( viewfinder ), bạn xoay ống kính sao
cho hai ô hình nhỏ trong khung ngắm chập lại làm một.

Khung ngắm của máy ảnh RF
Độ chính xác của thiết bị trắc viễn trong máy ảnh RF tương đối cao, nhất là
trong khoảng 10-15m đổ lại, thường là chính xác hơn các màn ngắm có hỗ trợ lấy

nét của máy SLR ( màn ngắm có nét cắt, vòng vi lăng kính… - cũng là một hình
thức thiết bị trắc viễn ) . Độ chính xác này phụ thuộc vào độ dài cơ bản hiệu dụng
Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


9
của thiết bị trắc viễn ( Effective Base Length of Rangefinder - EBL ) . Độ dài cơ
bản của thiết bị trắc viễn chính là khoảng cách giữa hai ô cửa sổ nhận hình ảnh. Đa
số các máy RF hiện tại có 1 ô cửa sổ trắc viễn tích hợp trong khung ngắm, nên độ
dài cơ bản là khoảng cách giữa khung ngắm và ô cửa sổ phụ. Mà khung ngắm
thường có độ phóng đại nhỏ hơn 1 ( khi ta nhìn qua khung ngắm thấy chủ thể nhỏ
hơn khi nhìn bình thường ) để phù hợp với các ống kính góc rộng , nên độ dài cơ
bản hiệu dụng bằng độ dài cơ bản nhân với độ phóng đại. Độ dài hiệu dụng cơ bản
EBL càng dài thì độ chính xác của thiết bị trắc viễn càng cao.
VD:
Máy Leica M3 có Base Length là 68.5mmm và khung ngắm có độ phóng đại
0.91x nên EBL của Leica M3 là 62.33 mm , cao nhất trong các dòng máy RF.
Máy Leica M6 0.72 có Base Length là 69.25mmm và khung ngắm có độ
phóng đại 0.72x nên EBL của Leica M6 là 49.86 mm.
Máy Cosina Voightlander Bessa R có Base Length là 37mm và khung ngắm
có độ phóng đại 0.68x nên EBL của CV R là 25.16 mm.
Nhìn vào bảng trên ta có thể thấy là máy Leica M3 cho độ chính xác trong lấy
nét gấp hơn 2 lần so với máy Cosina Voightlander Bessa R.
Ưu điểm:
Máy ảnh RF nhìn chung cho chất lượng hình ảnh tốt hơn máy SLR, đặc biệt
là với các ống kính góc rộng. Đấy là bản chất tự nhiên của máy RF. Vì thiết kế
không có gương lật nên phần thấu kính cuối của ống kính có thể vào sát mặt film,
do đó ống kính RF vừa đẹp hơn, vừa dễ thiết kế chế tạo hơn. Ống kính RF góc
rộng có tiêu cự là tiêu cự thật, không phải như ống kính SLR góc rộng là ống
retro-focus ( ống tele lật ngược lại ), nên chất lượng cao hơn hẳn, ít bị méo, tối 4

góc…
Thiết bị trắc viễn trên máy RF cho kết quả tốt nhất với ống kính góc rộng.
Lấy nét với ống kính góc rộng trên máy RF chính xác hơn máy SLR rất nhiều. Lấy
nét trong điều kiện thiếu sáng với máy RF dễ dàng hơn so với máy SLR, đặc biệt
là khi dùng các ống kính độ mở nhỏ hoặc sử dụng gắn chồng nhiều các filter giảm
sáng trên ống kính.
Do không dùng gương lật, nên máy RF không bị rung máy do lật gương. Có
thể chụp máy RF với tốc độ chậm mà vẫn cho ảnh nét.
Do không có gương lật và lăng kính phản xạ nên máy RF nhỏ gọn hơn máy
SLR. Ống kính RF cũng nhỏ gọn hơn ống kính RF rất nhiều.
Do không dùng gương lật nên máy RF êm hơn máy SLR nhiều . Một số
hoàn cảnh chỉ có thể chụp được bằng máy RF.
Do không dùng gương lật nên máy RF có độ trễ khi chụp ảnh ( shutter lag )
ngắn hơn máy SLR.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


10
Do khi chụp bạn ngắm chủ thể trực tiếp qua khung ngắm mà không thông
qua cơ cấu gương phản xạ, nên bạn nhìn được toàn bộ khoảnh khắc bạn chụp khung ngắm sẽ không bị che đi trong khoảnh khắc chụp như khung ngắm của máy
SLR ( viewfinder blackout ).
Bạn có thể ngắm chụp bằng cả hai mắt. Với những máy ảnh RF có khung
ngắm có độ phóng đại ( gần ) bằng 1 , và với đôi mắt tốt đồng đều, bạn sẽ cảm
nhận được hiệu ứng “stream of consciousnes” : bạn sẽ thấy cái khung ngắm to
bằng cửa sổ hiện ra trong tầm nhìn của bạn.
Nhược điểm:
Bạn sẽ không nhìn được hình ảnh bạn chụp được. Bạn ngắm chủ thể trực
tiếp qua khung ngắm, nhưng hình ảnh lại được ghi nhận bằng ống kính . Ống kính
và khung ngắm của máy RF tách biệt hoàn toàn với nhau. Trong khung ngắm chỉ

có một khung viền ( frameline ) thể hiện góc nhìn tương đối của tiêu cự ống kính
đang sử dụng. Do ống kính nằm các khung ngắm một khoảng vài cm nên điều này
sẽ dẫn đến hiện tượng thị sai, nhất là khi chụp các chủ thể ở gần: bạn chụp 1 cái
bình hoa, bạn ngắm vào bông hoa nhưng bạn lại chụp ra cái bình hoa. Một số máy
RF đời mới có khung viền di chuyển theo mức độ lấy nét xa hay gần, giúp hạn chế
thị
sai.
Với máy RF, qua khung ngắm bạn sẽ nhìn thấy cả ống kính , nhất là các ống kính
lớn , có dùng loa che nắng. Các ống kính này đôi khi che mất phần lớn khung
ngắm. Điều này thực sư gây khó chịu.
Máy RF chỉ có một khung ngắm duy nhất trên máy cho tất cả các ống kính.
Mỗi ống kính tiêu cự khác nhau yêu cầu một khung viền ngắm khác nhau. Trong
khung ngắm có sẵn vài ( 3 đến 6 ) khung viền ngắm khác nhau cho các ống kính
nhưng không đủ. Các tiêu cự rộng hơn 28mm phải dùng đến khung ngắm gắn
ngoài. Hoặc máy bạn chỉ có khung viền ngắm cho ống kính 50mm mà bạn lại
muốn gắn ống kính 40mm. Khung viền ngắm cho ống tiêu cự dài ( >50mm ) rất
nhỏ. Điều này gây nhiều khó khăn trong quá trình sử dụng.
Thiết bị trắc viễn kém hiệu quả với ống kính tiêu cự dài ( >50mm ). Ống
kính tele dài nhất cho máy RF là 135mm và khó lấy nét chính xác. Cộng với thị sai
khi chụp chủ thể ở gần, máy RF không thích hợp để chụp cận cảnh hay chụp chủ
thể ở xa.
Do bạn không nhìn thấy được hình ảnh thu nhận qua ống kính, nên bạn
không nhìn thấy được độ rõ mờ của các đối tượng trong ảnh, qua khung ngắm bạn
thấy tất cả đều rõ nét nhưng hình chụp ra lại mờ. Và bạn cũng không nhìn thấy
được kết quả khi sử dụng các kính lọc hiệu ứng ( polariser, ND , GND … )
Đa số các máy RF là lấy nét tay, một vài dòng máy RF có hỗ trợ lấy nét tự
động như Contax G1, G2 , Konica Hexar AF … nhưng độ chính xác cũng như tốc
độ lấy nét tự động của máy RF kém xa máy SLR.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh

11
Cuối cùng, quan trọng nhất là, bạn không nhìn thấy được ảnh sẽ chụp, bạn
lấy nét thông qua cơ cấu trắc viễn có trong máy RF, mà cơ cấu trắc viễn này rất dễ
bị sai lệch ( rangefinder misaligned ) trong quá trình sử dụng ( do va chạm ) . Cơ
cấu này phải được căn chỉnh lại thường xuyên để cho kết quả chính xác nhất. Một
số máy RF cho phép bạn căn chỉnh lại dễ dàng, một số khác lại rất khó khăn để
căn chỉnh. Đây chính là điều gây mất tự tin nhất khi sử dụng máy ảnh RF. Bạn lấy
nét cho hai hình chập vào nhau và chắc mẩm hình đã nét, nhưng do cơ cấu trắc
viễn không chính xác, hình bạn chụp ra toàn bị mờ.
B- NHÓM II – MÁY ẢNH KỸ THUẬT SỐ PHẢN XẠ ỐNG KÍNH ĐƠN
(DSLR-DIGITAL SINGLE LENS REFLEX CAMERA):
Máy ảnh DSLR (tiếng Anh: Digital Single-lens reflex camera, viết tắt DSLR;
tạm dịch Máy ảnh kỹ thuật số ống kính đơn phản xạ ) là thuật ngữ để chỉ dòng
máy ảnh kỹ thuật số sử dụng hệ thống gương cơ học và hệ thống gương phản xạ để
đưa ánh sáng từ ống kính tới ống ngắm ở phía sau máy ảnh.
Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động:
Nguyên tắc hoạt động cơ bản của DSLR là: với mục đích căn hình, gương sẽ phản
xạ ánh sáng đến từ ống kính một góc 90 độ. Sau đó ánh sáng được phản xạ 2 lần
bởi hệ thống phản xạ điều chỉnh sao cho mắt của người chụp ảnh có thể thấy được.
Trong quá trình phơi sáng, gương sẽ được nâng lên và khẩu độ đóng lại(khi khẩu
được thiết lập nhỏ hơn khẩu độ tối đa của ống kính), và cửa sập mở, cho phép ánh
sáng đi qua ống kính vào cảm biến ảnh. Tiếp theo cửa sập sẽ đóng lại, che cảm
biên, kết thúc quá trình phơi sáng, và gương hạ xuống. Thời gian gương nâng lên
được gọi là khoảng thời gian tối ở ống ngắm. Hệ thống gương và cửa sập hoạt
động nhanh được sử dụng cho việc chụp ảnh với tốc độ cao.

Tất cả các quy trình trên tự động xảy ra trong khoảng thời gian của phần trăm
giây, với mật độ từ 3-10 lần trên giây Các máy ảnh DSLRs thường được sử dụng

bởi các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp bởi chúng cho phép ngắm khung hình trên
thời gian thực và bởi DSLRs cho phép người dùng sử dụng các ống kính khác
nhau. Phần lớn các máy ảnh DSLRs đều có tính năng xem trước độ sâu của ảnh.
Các nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp chọn DSLR bởi kích thước chíp cảm biến ảnh
lớn hơn máy ảnh nhỏ(máy ảnh du lịch). Máy ảnh DSLRs có kích thước chíp cảm
Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


12
biến gần với kích thước của kích thước phim của máy ảnh phim mà họ đã quen sử
dụng. Cho hiệu quả giống nhau về Độ sâu của ảnh và khung ảnh.
Thuật ngữ DSLR thường được gọi là máy ảnh kích thước 35 mm, mặc dù một số
máy ảnh có kích thước sensor lớn về mặt kỹ thuật cũng là DSLR.
Nguyên tắc cấu tạo của máy DSLR
Mặt cắt ngang hệ thống DSLR.
1 - Hệ thấu kính
2 - Gương phản xạ
3 - Cửa sập mặt phẳng lấy nét
4 - Sensor (cảm biến)
5 -Màng mờ
6 - Ống kính condenser
7 - Lăng kính 5 cạnh
8 - Lỗ ngắm (OVF)

Khi ta ngắm chụp, ánh sáng
phản chiếu từ vật thể sẽ đi qua ống kính (1) vào bên trong thân máy. Tại đây, nó bị
chắn lại bởi gương lật nằm nghiêng 1 góc 45o (2) và phản xạ lên lăng kính ngũ
giác (7) phía trên theo một góc thẳng đứng, xuyên qua kính mờ (5) và thấu kính
hội tụ (6). Ánh sáng tiếp tục bị phản xạ 2 lần bên trong lăng kính ngũ giác trước
khi đi ra bên ngoài tại kính ngắm quang (OVF – 8). Như vậy, bất kể máy có bật

hay tắt, ta luôn nhìn thấy hình ảnh phía trước ống kính qua OVF bởi nó sử dụng cơ
chế phản xạ ánh sáng tự nhiên hoàn toàn thông qua các lăng kính cơ học.
Khi ta bấm nút chụp, gương lật (2) được nâng lên theo chiều mũi tên trong
hình, màn trập (3) cũng mở ra. Ánh sáng lúc này không còn bị cản lại nữa, sẽ đi
thẳng vào cảm biến (4) và ghi lại hình ảnh, OVF bị tối đi trong giây lát do không
còn ánh sáng phản xạ đi qua. Màn trập sau đó đóng lại, gương lật hạ xuống, tất cả
chỉ diễn ra trong một khoảnh khắc rất ngắn từ lúc ta bấm nút chụp cho tới khi nhả
nút chụp ra.
Khi chụp, động cơ đẩy nhẹ gương theo chiều mũi tên trên hình làm cho ánh
sáng chiếu trực tiếp lên sensor, tạo ra tín hiệu điện, truyền qua bộ chuyển đổi A/D
thành tín hiệu số, khuếch đại rồi được xử lý tại bộ xử lý hính ảnh (image
processor) cuối cùng được lưu trên bộ nhớ chính.Sau đó cửa sập sẽ đóng lại,
gương phản xạ trở lại góc 45 độ chờ đến lần chụp tiếp theo. Xung quanh lỗ ngắm
có 1 lớp vật liệu mềm bao quanh, nhằm mục đích giảm tác động khi gương sập và
ngăn không cho ánh sáng đi vào qua lỗ ngắm. Một số loại máy ảnh cao cấp còn
thực hiện việc gắn liền cơ cấu cửa sập với lỗ ngắm để ngăn ngừa triệt để hơn nữa
ánh sáng từ lỗ ngắm.
Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


13
Như vậy có thể thấy, gương lật đóng một vai trò rất quan trọng trong máy
ảnh DSLR. Nếu không có nó (và lăng kính ngũ giác), chúng ta không thể có hình
ảnh trong OVF. Và vì hình ảnh này truyền tới mắt ta hoàn toàn theo các định luật
quang học, nên thứ ta nhìn thấy trong OVF cũng chính là thứ ta có thể nhìn thấy ở
bên ngoài. Ngoài ra, do hoàn toàn hoạt động dựa trên các cơ chế cơ học, nên ngắm
chụp bằng OVF khiến tuổi thọ pin sau mỗi lần sạc trên DSLR thường rất cao, lên
đến 4-500 kiểu. Cá biệt với dòng máy chuyên nghiệp cao cấp. con số này lên tới cả
nghìn. Rất nhiều người yêu thích DSLR một phần lớn là bởi chiếc kính ngắm
quang này.

Ở mặt ngược lại, gương lật chính là một trong những nguyên nhân khiến
chiếc máy ảnh DSLR trở nên to béo cồng kềnh. Ngoài ra, cơ chế mở ra – đóng lại
màn trập sau mỗi lần chụp cũng là một chuyển động thuần túy cơ học, đòi hỏi thời
gian để thực hiện và ổn định lại sau mỗi lần thực hiện (khái niệm “shutter lag”
cũng từ đây cũng sinh ra), nên tốc độ chụp liên tiếp cho đến giờ vẫn là một vấn đề
đối với các nhà sản xuất DSLR (ở đây ta tạm bỏ qua các nguyên nhân khác như
tốc độ xử lý của bộ vi xử lý bên trong máy, tốc độ đọc ghi của thẻ nhớ). Trừ các
mẫu máy chuyên chụp thể thao tốc độ cao, tốc độ chụp liên tiếp trung bình ở các
mẫu DSLR phổ thông thường chỉ rơi vào khoảng 3-5 kiểu/giây. Những mẫu máy
chụp được trên 6 kiểu/giây đã được tung hô vô cùng. Khái niệm về “tuổi thọ màn
trập” cũng ra đời do những lo ngại về sự mài mòn theo thời gian của màn trập
chuyển động cơ học.
Ưu điểm:
-

Cho phép chụp cận được.
Không bị hiện tượng thị sai.
Hỗ trợ quay phim.
Cho phép thay đổi ống kính.

Nhược điểm:
- Thiết kế lớn, trọng lượng nặng, giá thành đắt.
- Phân khúc thị trường:
 Máy ảnh bán chuyên nghiệp (Semi-Pro)
 Máy ảnh nhà nghề (Professional Camera)
- Không quan sát được hoạt động của “đèn chớp điện tử” (Flash).
- Gương lật 450 dễ hư (trên lý thuyết phục thuộc vào tốc độ chụp nếu ta
chụp liên tục ở tốc độ cao trong một khoảng thời gian dài). VD: đối
với Canon 5D Mark II nhà sản xuất khuyến cáo với 350000 lần, với
Canon 600D khoảng 150000 lần ( khi chụp ở tốc độ lớn hơn 1/1000s).

C- NHÓM III – MÁY ẢNH PHẢN XẠ ỐNG KINH ĐÔI(TLR – TWIN
LENS REFLEX):

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


14
TLR camera là máy ảnh gương lật ống kính đôi. Ống kính đôi sử dụng hai
ống kình, một để ngắm và một để cho ánh sáng lọt qua để ghi lên mặt phim. Ánh
sáng sẽ qua kính ngắm, phản chiếu qua gương lật để người chụp có thể nhìn thấy
qua khung ngắm – View finder.
Máy ảnh phản xạ ống kính đôi sử dụng film trung bình - Medium format
film: 6x4.5 cm; 6x6 cm; 6x7 cm; 6x9 cm.

D- NHÓM IV –VIEWER CAMERA
Viewer camera là nhóm máy ảnh ngắm trực tiếp qua kính mờ. Nhược điểm
của nhóm này là cồng kềnh, nặng nề và khó xoay trở. Khung ngắm bằng kính mờ,
lấy hình trực tiếp qua ống kính và khi ngắm nét xong phải tháo ra và lắp hộp chứa
phim vào mới chụp được. Thường máy phải gắn vào chân nên việc di chuyển máy
rất nặng nề. Dùng cho các phòng chụp chân dung nhà nghề và cá nhà nhiếp ảnh
chuyên nghiệp chụp ảnh phong cảnh, kiến trúc, có khi cả ảnh thời sự, chính trị.
Chất lượng kỹ thuật của ảnh những loại máy này rất cao.
Nhóm này sử dụng film cỡ lớn( Large Format Film): 10x12.5 cm đến
20x25cm

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


15

3 Các thuật ngữ nhiếp ảnh:
- Tốc độ (Shutter speed): là cơ chế điều tiết ánh sáng đi vào mặt phim( cảm
biến - sensor) theo yếu tố thời gian.
- Khẩu độ ( Cửa điều sáng – Aperture, f/stop): độ mở ống kính, là cơ chế điều
tiết ánh sáng đi qua ống kính vào mặt phim theo không gian( khi bấm máy
các lá thép sẽ đóng lại và mở ra).
- Các thông số khẩu đổ của ống kính.

-

Đèn Flash.
Chân đèn.
Lỗ gài chân máy ảnh ( tripod hole)
Đế gắn pin tiểu AA( battery Grip)
Bộ phận phát hiện và lấy nét tự động( AF: auto focus)
Đĩa điều chỉnh các “chế độ thời chụp” (Mode dial)
Bộ phận rung rũ bụi cho cảm biến(Self Cleaning Sensor)

4 Các bộ phận chính:
-

-

-

Thân máy (body): mặt sau của gương 45o là film điện tử.
Ống kính (Lens).
Nút tháo ống kính (Lens release)
Đồng hồ chỉ số kiểu files đã chụp( Files counter dial): kiểm tra, điều tiết, số
kiểu ảnh.

Đồng hồ đặt “độ nhạy” của film điện tử.
ASA: America Standards Association.
ISO: International Standards Organization.
Chất lượng của hình ảnh:
Độ nhạy thấp: ảnh mịn hạt.
Độ nhạy cao: ảnh bị “noise”
Đồng hồ hẹn giờ (Self-timer): để tự chụp.
Màn hình tinh thể lỏng(LCD monitor) hiển thị kết quả.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


16
-

Live view: màn hình xem trước kết quả.
Nắp đậy màn hình tinh thể lỏng(Monitor cover).
Đèn trên nóc máy ảnh( Built-in Flash)
Lỗ ngắm(Viewfinder eyepieces) để quan sát hình ảnh.
Đồng hồ chỉnh thị lực( optical adjustment control): -2 -1 0 +1 +2…

5 Các bộ phận phụ:
- Kính bảo vệ (protect filter) che chở cho ống kính không bị trầy xước, không
bám bụi. Có 2 loại:
o Skylight 1A (màu trà lợt)
o Ultra violet UV (màu trắng)
- Nắp đậy ống kính( Lens cap)
- Loa che sáng (Lens hood) lắp trước kính bảo vệ ống kính, ngăn cản bớt tia
sáng có hại lọt vào ống kính.
- Hiệu quả của loa che sáng: cản bớt một phần các tia sáng có hại lọt vào ống

kính.
- Giá 3 chân đỡ máy ảnh( chụp ảnh với tốc độ phơi sáng chậm).

6 Chức năng quay phim:
- Full HD 1080 (High Definition): là một dạng hiển thị đặc biệt vượt trội về
chất lượng và độ sắc nét của hình ảnh gốc ở định dạng cao.
Canon 5D Mark II, 7D, 6D, 60D, 600D, 650D, 500D…
Nikon D3, D3s, D4,D90( có giáo trình hướng dẫn).

7 Bảo quản máy ảnh:
- Không đánh rơi, va chạm quá mạnh.
- Không cho bất kỳ dầu nhớt nào vào máy ảnh.
- Phải bảo quản máy ảnh, ống kính trong tủ đựng khô ráo, có chất hút ẩm
hoặc dùng nhiệt sấy khô.
- Không dán keo cho máy ảnh kỹ thuật số(KTS).
- Muốn nâng cấp phần mềm cần nhờ hãng bảo hành.
- Nếu máy ảnh KTS gặp sự cố bất ngờ nên “off” máy khoảng 10s sau đó khởi
động lại.
- Nếu thời gian sử dụng máy ảnh và đèn flash kéo dài hơn 2 tuần nên tháo
“pin” ra ngoài.

8 Lựa chọn máy ảnh:
Có 2 dòng máy ảnh DSLR:
- Máy ảnh DSLR chuyên nghiệp ( Digital SLR Pro camera) – Full frame 1:1
sử dụng cỡ film( sensor 24x36mm):
Nikon: D4s, D3, D3s, D600, D700, D800
Canon: 1D, 1Dx, 5D Mark, 5D Mark II, 5D Mark III, 6D…
 Khổ phim DX và FX:
Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh

17
 DX image circle
 FX image circle
 Cảm biến 24x36mm (Full Frame)
- Máy ảnh DSLR bán chuyên nghiệp ( Digital SLR Semi-Pro Camera) sử
dụng film(sensor) ≤ 16x24mm:
Nikon: D300s,D300,D200,D100,D90,D80,D70s,D5200…
Canon: 650D, 600D,50D,40D,30D,20D,10D…
Sony: R1,R2…

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


18

BÀI 2: BỐ CỤC CĂN BẢN
Mục tiêu:

Sau khi học xong bài học này, sinh viên có khả năng:
- Trang bị kiến thức, nguyên tắc về bố cục.
Nội dung chính:

1 Khái niệm về bố cục:
Khi nhắc tới hai từ “bố cục” trong nhiếp ảnh, rất nhiều người ngay lập tức
nghĩ tới “quy tắc 1/3”. Không sai khi nói rằng “quy tắc 1/3” là bố cục phổ biến và
kinh điển trong nhiếp ảnh, nhưng cần lưu ý không đánh đồng hai khái niệm này
với nhau. Thậm chí, nói “quy tắc 1/3” là một thể loại bố cục trong nhiếp
ảnh cũng không đúng, bởi thực chất đó chỉ là một phần rất nhỏ (nhưng đơn giản,
dễ áp dụng nên trở thành phổ biến) trong bố cục về vị trí các vật thể trong khung

hình mà thôi. Để dễ hình dung hơn, có thể xem bảng sau:

Theo Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Bình (Thạc sỹ Nhiếp ảnh truyền thông –
Đại học Northeastern, Mỹ) thì “bố cục hình ảnh trong nhiếp ảnh là việc sắp xếp
hay sắp đặt các thành tố hình ảnh trong một không gian giới hạn để thể hiện được
ý tưởng của nhiếp ảnh gia.”
Nhiều người vẫn thường cho rằng “tôi chụp hình cho vui là chính”, hoặc là
“tôi ghét bị ràng buộc trong khuôn khổ” để trốn tránh việc tìm hiểu về bố cục
trong nhiếp ảnh. Cũng có nhiều người hoang tưởng rằng mình là... thiên tài nhiếp
ảnh, nên cố vặn vẹo người sao cho ra những tư thế và góc chụp thật kỳ quặc rồi tự
gán những tấm hình đó hai chữ “phá cách”. Thực chất, bố cục trong nhiếp ảnh là
một khái niệm quá rộng và bao gồm quá nhiều “tập con” mà không phải ai – ngay
cả các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp – có thể khẳng định rằng mình biết được hết,

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


19
bởi vậy đa phần những gì chúng ta nghĩ rằng mình đang “phá cách”, thực chất chỉ
đang nằm trong một vùng tối mà mắt mình chưa nhìn thấy.
Một tấm hình không có bố-cục-theo-chủ-đích (để phân biệt với bố cục vô
tình tạo ra trong quá trình tìm tòi... phá cách nói tới ở trên) cũng giống như một
căn phòng lộn xộn ngổn ngang. Đôi khi, chỉ đôi khi thôi, chúng tạo ra đôi chút ấn
tượng đối với người xem. Nhưng trong đa số trường hợp, người ta sẽ đặt câu hỏi
“Rốt cuộc tấm hình này có ý nghĩa gì?” Căn phòng này có gì đặc biệt, đâu là
những vật dụng quan trọng được sử dụng, chúng nằm ở đâu mất rồi? Bố-cục-theochủ-đích khi đó là công cụ để loại bỏ những chi tiết thừa, sắp xếp lại những gì cần
thiết theo một trật tự nào đó để bất kỳ một người khách nào khi mở cửa bước vào
phòng cũng dễ dàng nhận ra chúng, và đoán biết được phần nào tính cách của chủ
nhân căn phòng.
Ngay cả với người sử dụng máy ảnh du lịch để chụp một tấm hình cho cả

gia đình (hoặc nhóm bạn) khi đi du lịch, việc sắp đặt người cao đứng giữa, thấp
dần về hai bên hay nam nữ xen kẽ, khuỵu gối xuống hất máy lên để lấy được cả
mái nhà hay ngọn cây phía sau,... cũng là một kiểu bố cục trong nhiếp ảnh. Vậy có
gì là không tốt nếu chúng ta nắm được phần nào đó kiến thức về chúng và áp dụng
để có được những tấm hình đẹp hơn?
Như vậy, bố cục là giới hạn một khoảng không gian trước ống kính thông
qua khung ngắm – đóng khung – sắp xếp chủ đề và bối cảnh.

2 Phân tích bối cảnh:
Bối cảnh bao gồm: đề tài, chủ đề, bối cảnh.
a. Đề tài: là hiện tượng khách quan, chủ định, phản ánh cuộc sống.
b. Chủ đề( đề mục chính): là cốt lõi, nội dung của đề tài( chân dung, phong
cảnh, kiến trúc…)
c. Bối cảnh( đề mục phụ): là phụ họa làm rõ nghĩa và tôn vinh chủ đề…

3 Nguyên tắc 1/3 - Đường mạnh, điểm mạnh:
Bố cục trong nhiếp ảnh là một khái niệm rất rộng, bao gồm nhiều thể loại
như bố cục ánh sáng, bố cục màu sắc, bố cục vị trí các vật thể trong khung hình.
Trong khuôn khổ có hạn của bài viết này, GenK chỉ xin được giới thiệu tới bạn
đọc “quy tắc 1/3”, một “tập con” trong bố cục về vị trí các vật thể trong khung
hình.
Quy tắc 1/3 tạo bởi 2 đường cắt ngang và 2 đường cắt dọc, chia khung hình
ra thành 9 phần bằng nhau:

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


20

Bố cục 1/3.

Các đường cắt dọc gọi là các “đường dọc mạnh”, các đường cắt ngang gọi là
các “đường ngang mạnh” hay các “đường chân trời”, chúng giao nhau tại 4 điểm
(đánh dấu đỏ) gọi là các “điểm mạnh”.
Một tấm hình tuân thủ tốt quy tắc 1/3 là khi người chụp đặt các điểm nhấn
của chủ thể vào càng nhiều các đường mạnh và điểm mạnh càng tốt, và phần hậu
cảnh nếu có đường chân trời thì đường chân trời này nằm song song hoặc trùng
khớp với 1 trong 2 đường ngang mạnh.
Hãy xem các hình dưới đây để hiểu rõ hơn về cách xếp đặt theo quy tắc
này.

Đường chân trời phía xa được đặt song song và gần sát với đường ngang
mạnh phía trên. Phần đầu của con thuyền được đặt tại điểm mạnh phía dưới bên
trái.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


21

Khung hình dọc cũng áp dụng quy tắc 1/3, với bông hoa hướng dương và cô
gái đều nằm ở các điểm mạnh bên phải.

Ảnh chân dung vận dụng khá nhiều quy tắc 1/3. Trong tấm hình này, chủ
thể là cô gái với toàn bộ trục cơ thể nằm trên 2 đường dọc mạnh bên phải và ngang
mạnh phía dưới, đi qua 3 điểm mạnh (quá tuyệt!). Đường chân trời phía sau nằm
song song với đường ngang mạnh phía trên.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh

22

Chân dung cận cảnh cũng không phải ngoại lệ. Đặc biệt đôi mắt – “cửa sổ
tâm hồn” là điểm nhấn thường được khai thác nhiều nhất, được ưu ái đặt trên
đường ngang mạnh và điểm mạnh phía trên bên phải.
Quy tắc 1/3 phổ biến và dễ áp dụng tới mức trong hầu hết mọi chiếc máy
ảnh – từ du lịch tới ống kính rời, đều tích hợp sẵn thước ngắm phục vụ cho quy tắc
này. Cụ thể trong kính ngắm (viewfinder) của máy ảnh ống kính rời, ta sẽ thấy
nhìn các đường vạch mờ chia khung hình ra làm 9 phần đúng như trên. Còn ở máy
ảnh du lịch, ngắm chụp qua LCD, ta có thể kích hoạt các đường vạch này bằng
cách vào Menu / Camera Settings / Grid Lines: On.
Quy tắc 1/3 không phải là quy tắc duy nhất trong bố cục về vật thể trong
nhiếp ảnh, nhưng đó lại là quy tắc thường gặp nhất với các thể loại hình chụp mà
chúng ta hay thực hiện. Chỉ cần áp dụng nhuần nhuyễn quy tắc này – nhận định
được đâu là điểm nhấn của chủ thể, đâu là đường chân trời, v..v.. là bạn đã có thể
nâng cao trình độ của mình lên rất nhiều rồi.

4 Vùng mạnh – vùng tựa:
a) Vùng mạnh
Một vùng mạnh được hình thành bởi một đường mạnh và 2 điểm mạnh.
b) Vùng tựa
Vùng tựa là vùng nằm tại 4 góc của không gian ảnh, nếu ứng dụng vùng tựa
thì bố cục ảnh sẽ vững vàng hơn
Vùng tựa còn rất hiệu quả khi dùng để “gói” không gian khi hậu cảnh quá
tống trải, dư thừa (bằng tiền cảnh hoặc “đè đậm” các góc ảnh).

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


23

c) Ứng dụng vào ảnh chân dung
Nếu chụp chân dung cả người hoặc 2/3 người, ta nên đặt khuôn
mặt(đầu) vào điểm mạnh hay đường mạnh phía bên trên.
Với chân dung nửa người, ta nên đặt 1 hay 2 con mắt của người mẫu
nằm trên đường mạnh phía bên trên, tốt hơn hết là đặt 1 con mắt của người
mẫu vào đúng điểm mạnh.
Cần lưu ý đến hướng nhìn của người mẫu: Hướng nhìn phải có không
gian rộng hơn phần còn lại.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh


24

5 Đường nét, hình dạng:
Khi đề cập đến bố cục là nói đến đường nét, vậy chúng ta thử tìm hiểu và
phân tích vai trò quan trọng của đường nét trong bố cục để xây dựng tác phẩm.
Như chúng ta đã thấy, ánh sáng chiếu vào những hình thể trong vũ trụ, tạo
nên đường nét. Đường nét có thể là đen, là trắng, là xám, cũng có thể to hoặc nhỏ
và không bắt buộc phải liên tục.

Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh