BÀI TIỂU LUẬN: VẤN ĐỀ VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

BÀI TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI: “VẤN ĐỀ VỆ SINH AN
TOÀN THỰC PHẨM Ở VIỆT NAM
HIỆN NAY”

Thực hiện: Nhóm 1
GVHD:
TS. Nguyễn Thanh Bình

Hà Nội, tháng 4 năm 2016


MỤC LỤC


1. Một số khái niệm
● Thực phẩm: là những thức ăn, đồ uống của con người dưới
dạng tươi sống hoặcđã qua sơ chế, chế biến; bao gồm cả đồ
uống, nhai ngậm và các chất đã được sửdụng trong sản xuất,
chế biến thực phẩm.
● Vệ sinh thực phẩm: là mọi điều kiện và biện pháp cần thiết để
đảm bảo sự an toànvà phù hợp của thực phẩm ở mọi khâu
thuộc chu trình thực phẩm.
● An toàn thực phẩm: là sự bảo đảm thực phẩm không gây hại
cho người tiêu dùngkhi nó được chuẩn bị và/hoặc ăn theo mục
đích sử dụng.
● Định nghĩa vệ sinh an toàn thực phẩm: vệ sinh an toàn thực
phẩm là tất cả điềukiện, biện pháp cần thiết từ khâu sản xuất,
chế biến, bảo quản, phân phối, vậnchuyển cũng như sử dụng
nhằm bảo đảm cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, khônggây hại
cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng. Vì vậy, vệ sinh an

toàn thựcphẩm là công việc đòi hỏi sự tham gia của nhiều
ngành, nhiều khâu có liên quanđến thực phẩm như nông
nghiệp, thú y, cơ sở chế biến thực phẩm, y tế, người tiêu
dùng.
2. Tầm quan trọng của vệ sinh an toàn thực phẩm
2.1. Đối với sức khỏe con người
Trước mắt, thực phẩm là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng
cho sự phát triển của cơ thể, đảm bảo sức khỏe con người
nhưng đồng thời cũng là nguồn có thể gây bệnh nếu không đảm
bảo vệ sinh. Không có thực phẩm nào được coi là có giá trị dinh
dưỡng nếu nó không đảm bảo vệ sinh.


Về lâu dài thực phẩm không những có tác động thường
xuyên đối với sức khỏe mỗi con người mà còn ảnh hưởng lâu dài
đến nòi giống của dân tộc. Sử dụng các thực phẩm không đảm
bảo vệ sinh trước mắt có thể bị ngộ độc cấp tính với các triệu
chứng ồ ạt, dễ nhận thấy, nhưng vấn đề nguy hiểm hơn nữa là
sự tích lũy dần các chất độc hại ở một số cơ quan trong cơ thể
sau một thời gian mới phát bệnh hoặc có thể gây các dị tật, dị
dạng cho thế hệ mai sau. Những ảnh hưởng tới sức khỏe đó phụ
thuộc vào các tác nhân gây bệnh. Những trẻ suy dinh dưỡng,
người già, người ốm càng nhạy cảm với các bệnh do thực phẩm
không an toàn nên càng có nguy cơ suy dinh dưỡng và bệnh tật
nhiều hơn.
Khi sử dụng thực phẩm không an toàn vệ sinh và không có
nguồn gốc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến người sử dụng:
+
+
+

+

Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh

hưởng đến tạo hình: thể lực, chiều cao
hưởng tới điều hòa gen: giống nòi
hưởng tới hệ thống Enzyme: quá trình chuyển hóa
hưởng đến chức năng: tiêu hóa, tim mạch, thần kinh, bài

+

tiết, hô hấp, sinh dục
Nguy cơ gây nên bệnh tật: ngộ độc cấp tính, ngộ độc mạn
tính, bệnh truyền qua thực phẩm, huyết áp, ung thư (thực
quản, tiền liệt tuyến, dạ dày, đại tràng, vú, trực tràng,
khoang miệng, gan,...), sỏi mật, đái đường, sơ gan, răng
miệng, loãng xương, phù thũng, lở loét da, khô mắt, còi
xương,... (riêng bệnh huyết áp và ung thư chiếm 35% có liên
quan đến ăn uống).
Việt Nam hiện đang là quốc gia có tỷ lệ tử vong vì ung thư

cao trên thế giới với 70.000 người chết và 200.000 ca mới mắc
hàng năm. Đặc biệt, 80% bệnh nhân ung thư Việt Nam đến điều
trị bệnh ở giai đoạn muộn. Những con số báo động cho thấy


gánh nặng của căn bệnh và nhận thức về căn bệnh ở nước ta

còn chưa được quan tâm.
2.2. Tác động đến kinh tế và xã hội
Hàng năm, ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng nghiêm trọng đến
tính mạng và sức khỏe của hàng triệu người. Khi ăn phải thực
phẩm bị nhiễm độc, con người có thể trải qua những cơn đau
tức thời, tạo nên những cảm giác khó chịu đối với cơ thể và
thậm chí làm cho cơ thể kiệt quệ, những trường hợp nặng có
thể dẫn đến tử vong. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp
đến vấn đề sức khỏe, mà còn kéo theo cả những thiệt hại khác
như những trang trải về viện phí, mất thời gian trong công việc
của bản thân người bệnh và người thân trong gia đình, giảm khả
năng lao động và chưa kể đến cả việc ảnh hưởng về tâm lý cho
những người thân phải lo lắng, suy tư về tình hình sức khỏe của
người bị bệnh.
Đối với nước ta cũng như nhiều nước đang phát triển, lương
thực thực phẩm là một loại sản phẩm chiến lược, ngoài ý nghĩa
kinh tế còn có ý nghĩa chính trị, xã hội rất quan trọng. Vệ sinh
an toàn thực phẩm nhằm tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường
cả trong nước và quốc tế. Để cạnh tranh trên thị trường quốc tế,
thực phẩm không những cần được sản xuất, chế biến, bảo quản
phòng tránh ô nhiễm các loại vi sinh vật mà còn không được
chứa các chất hóa học tổng hợp hay tự nhiên vượt quá mức quy
định cho phép của tiêu chuẩn quốc tế hoặc quốc gia, gây ảnh
hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Sản xuất, kinh doanh thực
phẩm đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành kinh tế quốc
dân, đặc biệt đối với một nước nông nghiệp như Việt Nam. Chất
lượng vệ sinh an toàn thực phẩm là chìa khóa tiếp thị sản phẩm
thành công nhất của các đơn vị sản xuất kinh doanh. Nâng cao

chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ mang lại uy tín cùng
với lợi nhuận lớn trong sản xuất kinh doanh cho ngành sản xuất
nông nghiệp, công nghiệp chế biến cũng như hoạt động dịch vụ
và thương mại. Thực phẩm đồng thời còn đóng vai trò là một
loại hàng hóa chiến lược, thực phẩm đảm bảo chất lượng vệ
sinh an toàn sẽ góp tăng nguồn thu từ xuất khẩu thực phẩm có
tính cạnh tranh và thu hút thị trường.
Những thiệt hại khi không đảm bảo vệ sinh an toàn thực
phẩm gây nên nhiều hậu quả khác nhau, từ bệnh cấp tính, mạn
tính đến tử vong. Thiệt hại chính do các bệnh gây ra từ thực
phẩm đối với cá nhân là chi phí khám bệnh, phục hồi sức khỏe,
chi phí do phải chăm sóc người bệnh, sự mất thu nhập do phải
nghỉ làm … Đối với nhà sản xuất, đó là những chi phí do phải
thu hồi, lưu giữ sản phẩm, hủy hoặc loại bỏ sản phẩm, những
thiệt hại do mất lợi nhuận do thông tin quảng cáo … và thiệt hại
lớn nhất là mất lòng tin của người tiêu dùng. Ngoài ra, còn có
các thiệt hại khác như phải điều tra, khảo sát, phân tích, kiểm
tra độc hại, giải quyết hậu quả …
Do vậy, vấn đề đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để phòng
các bệnh gây ra từ thực phẩm có ý nghĩa thực tế rất quan trọng
trong sự phát triển kinh tế và xã hội, bảo vệ môi trường sống
của các nước đã và đang phát triển, cũng như nước ta. Mục tiêu
đầu tiên của vệ sinh an toàn thực phẩm là đảm bảo cho người
ăn tránh bị ngộ độc do ăn phải thức ăn bị ô nhiễm hoặc có chất
độc; thực phẩm phải đảm bảo lành và sạch. Mục tiêu tiếp theo
của vệ sinh an toàn thực phẩm là có được uy tín, chiếm được
lòng tin của khách hàng và người tiêu dùng, bán được nhiều sản
phẩm ra thị trường trong và ngoài nước làm tăng thêm nguồn

thu cho cá nhân, doanh nghiệp, làm giàu cho quốc gia, tạo ra
được nhiều việc làm cho người lao động,...
3. Những thách thức và tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm
hiện nay
3.1. Những thách thức
+ Sự bùng nổ dân số cùng với đô thị hóa nhanh dẫn đến thay
đổi thói quen ăn uống của nhân dân, thúc đẩy phát triển dịch vụ
ăn uống trên hè phố tràn lan, khó có thể đảm bảo vệ sinh an
toàn thực phẩm. Thực phẩm chế biến ngày càng nhiều, các bếp
ăn tập thể gia tăng … là nguy cơ dẩn đến hàng loạt vụ ngộ độc.
Bên cạnh đó, sự gia tăng nhanh dân số còn làm khan hiếm
tài nguyên thiên nhiên, trong đó nguồn nước sạch sử dụng cho
sinh hoạt và ăn uống thiếu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc
bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.

+ Ô nhiễm môi trường: sự phát triển của các ngành công nghiệp
dẩn đến môi trường ngày càng bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến vật
nuôi và cây trồng. Mức độ thực phẩm bị nhiễm bẩn tăng lên,
đặc biệt là các vật nuôi trong ao hồ có chứa nước thải công
nghiệp, lượng tồn dư một số kim loại nặng ở các vật nuôi cao.
+ Sự phát triển của khoa học công nghệ: việc ứng dụng các
thành tựu khoa học kỹ thuật mới trong chăn nuôi, trồng trọt,
sản xuất, chế biến thực phẩm làm cho nguy cơ thực phẩm bị
nhiễm bẩn ngày càng tăng do lượng tồn dư thuốc bảo vệ thực
vật, hóa chất bảo quản trong rau, quả; tồn dư thuốc thú y trong
thịt, thực phẩm sử dụng công nghệ gen, sử dụng nhiều hóa chất
độc hại, phụ gia không cho phép, cũng như nhiều quy trình


không đảm bảo vệ sinh gây khó khăn cho công tác quản lý,

kiểm soát.
3.2. Tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay
a. Tình trạng chung:
Trong những năm gần đây, nền kinh tế của nước ta chuyển
sang cơ chế thị trường. Các loại thực phẩm sản xuất, chế biến
trong nước và nước ngoài nhập vào Việt Nam ngày càng nhiều
chủng loại. Việc sử dụng các chất phụ gia trong sản xuất trở
nên phổ biến. Các loại phẩm màu, đường hóa học đang bị lạm
dụng trong pha chế nước giải khác, sản xuất bánh kẹo, chế biến
thức ăn sẵn như thịt quay, giò chả, ô mai … Nhiều loại thịt bán
trên thị trường không qua kiểm duyệt thú y. Tình hình sản xuất
thức ăn, đồ uống giả, không đảm bảo chất lượng và không theo
đúng thành phần nguyên liệu cũng như quy trình công nghệ đã
đăng ký với cơ quan quản lý. Nhãn hàng và quảng cáo không
đúng sự thật vẫn xảy ra.
Ngoài ra, việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật bao gồm
thuốc trừ sâu, diệt cỏ, hóa chất kích thích tăng trưởng và thuốc
bảo quản không theo đúng quy định gây ô nhiễm nguồn nước
cũng như tồn dư các hóa chất này trong thực phẩm.
Việc bảo quản lương thực thực phẩm không đúng quy cách tạo
điều kiện cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển đã dẩn đến các
vụ ngộ độc thực phẩm.
Các bệnh do thực phẩm gây nên không chỉ là các bệnh cấp tính
do ngộ độc thức ăn mà còn là các bệnh mạn tính do nhiễm và
tích lũy các chất độc hại từ môi trường bên ngoài vào thực
phẩm, gây rối loạn chuyển hóa các chất trong cơ thể, trong đó
có bệnh tim mạch và ung thư.


Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá các

chương trình hành động đảm bảo chất lượng vệ sinh an toàn
thực phẩm trên toàn cầu đã xác định được nguyên nhân chính
gây tử vong ở trẻ em là các bệnh đường ruột, phổ biến là tiêu
chảy. Đồng thời cũng nhận thấy nguyên nhân gây các bệnh trên
là do thực phẩm bị nhiễm khuẩn. Ở Việt Nam, theo thống kê
của Bộ Y tế, trong 10 nguyên nhân gây tử vong thì nguyên nhân
do vi sinh vật gây bệnh đường ruột đứng thứ 2.
b. Số liệu thống kê
+ Trong năm 2015, toàn quốc ghi nhận 171 vụ ngộ độc thực
phẩm với 4.965 người mắc và 23 trường hợp tử vong, so với
năm 2014, số vụ giảm 22 vụ (11,4%), số mắc giảm 237 người
(4,6%) và số tử vong giảm 19 người (45,2%).
Theo

Cục

An

toàn

thực

phẩm, Bộ Y tế, từ năm 2010
đến 2015, trên cả nước đã
có trên 38 vụ ngộ độc thực
phẩm

tại

bếp

ăn

tập

thểtrường học, khiến trên
1.400 người phải nhập viện.
Thống kê cho thấy, thời điểm xảy ra ngộ độc thường vào
tháng 3 đến tháng 10 hằng năm và vi sinh vật là tác nhân hàng
đầu dẫn đến các vụ ngộ độc thực phẩm. Kế đến là độc tố tự
nhiên, hóa chất.Về công tác kiểm nghiệm an toàn thực phẩm,
đến nay đã có 42 tỉnh, thành phố có phòng kiểm nghiệm được
công nhận ISO 17025, 15 địa phương đang triển khai xây dựng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), lương thực, thực phẩm
chính là nguyên nhân gây ra khoảng 50% trường hợp tử vong


trên toàn thế giới hiện nay. Hiện có tới 400 bệnh lây qua đường
thực phẩm không an toàn, chủ yếu là dịch tả, tiêu chảy, thương
hàn, cúm. Ngộ độc cấp tính còn xử lý được, lo ngại nhất là tình
trạng ngộ độc mạn tính, độc chất gây hại tích lũy trong cơ thể
lâu dài. WHO cảnh báo trong 20 năm nữa, các ca ung thư trên
toàn thế giới sẽ tăng 57% (từ 14 triệu lên 22 triệu). Trong đó,
Việt Nam được dự đoán là đất nước có số ca ung thư tăng nhanh
nhất thế giới mà nguyên nhân chính là các loại hóa chất độc hại
dùng để tẩm ướp tồn dư trong thực phẩm.
ATTP đang là nỗi ám ảnh đối với người dân, người lao động.
Tuy nhiên, việc giám sát, xử lý vi phạm hiện nay mới chỉ là
“phần ngọn”, chưa thể kiểm soát nổi. Các chuyên gia cho rằng
để khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng và bệnh tật trong CN,

nên quy định tỉ lệ giá trị dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn và chủ sử
dụng lao động phải có trách nhiệm đáp ứng đầy đủ
Về công tác thanh, kiểm tra, năm 2015 cả nước đã tiến
hành thanh, kiểm tra trên 2,6 triệu lượt cơ sở thực phẩm, số cơ
sở vi phạm chiếm khoảng 20%, số tiền phạt khoảng 99,6 tỷ
đồng. Ngoài ra, còn công khai tên, địa chỉ các cơ sở vi phạm để
người dân biết
Hiện có 40 tỉnh, thành phố trong nước xảy ra các vụ ngộ
độc thực phẩm thường xuyên. Số ca ngộ độc thực phẩm phải
nhập viện tập trung cao nhất ở miền Đông Nam bộ (chiếm
51,91%). Tuy nhiên, số ca tử vong do ngộ độc lại tập trung
nhiều ở các vùng núi phía Bắc (55,81%).
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm
nước ta có tới hơn tám triệu người bị ngộ độc và tiêu chảy do ăn


uống. Đáng nói là do tập quán ăn uống mất vệ sinh nên tỷ lệ
nhiễm giun sán ở Việt Nam chiếm khoảng 80% dân số
+ Số vụ ngộ độc thực phẩm gia tăng:
Không khó để bắt gặp những mẩu tin liên quan đến vấn đề an
toàn thực phẩm khi chúng ta truy cập vào 1 trang báo mạng

•

Đi ăn đám cưới, 50 thực khách đau bụng nhập viện
cấp cứu

Gần 50

•

học
sinh
bán
trú
nhậviện do ngộ độc thức ăn


Chiều 10/3, Phòng khám Đa khoa khu vực xã Niêm Sơn,
huyện Mèo Vạc (Hà Giang) đang theo dõi, điều trị cho 47 học
sinh trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Niêm Sơn được
xác định bị ngộ độc thực phẩm.
Các bệnh nhân có chung triệu chứng đau đầu, đau bụng, sốt
và buồn nôn, được đưa vào viện trong 2 ngày qua.
Theo báo cáo trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học Niêm
Sơn, trong các ngày 8 và 9/3, 260
học sinh nội trú ăn cơm tại trường
với các món thịt lợn, rau bắp cải,
cá mắm, đậu phụ sốt cà chua, thịt
gà luộc và bánh rán

•

Gần 90 công nhân ngộ độc thực phẩm
BS Nguyễn

Hoàng

Ẩn,

Trưởng khoa Nội nhiễm
Trung tâm Y tế huyện
Chợ Gạo (Tiền Giang),
cho biết đến 18 giờ ngày
10.3, Trung tâm đã tiếp
nhận 86 công nhân của
Công ty TNHH Daechang
Vina nhập viện vì ngộ độc thực phẩm.
Tất cả các công nhân nhập viện với cùng một triệu chứng
như sốt nhẹ, đau đầu, nôn ói và tiêu chảy. “Chúng tôi đã truyền


dịch cho những trường hợp bị tiêu chảy và nôn ói nhiều. Họ bắt
đầu nhập viện từ khoảng 14 giờ cùng ngày. Hiện tại sức khỏe
của phần lớn bệnh nhân đã ổn định. Chẩn đoán ban đầu của
chúng tôi là bị ngộ độc thức ăn”, bác sĩ Ẩn nói.
Công nhân Lê Thị X. cho biết: “Khoảng 11 giờ 30 phút chúng
tôi ăn trưa tại nhà ăn của công ty với các món cơm, thịt kho
trứng, canh bí đao và rau sống. Sau bữa ăn khoảng 1 giờ thì bắt
đầu sốt, mệt, đau đầu, choáng váng, nôn ói và tiêu chảy. Một số
công nhân bị xỉu tại chỗ nên được đưa vào bệnh viện cấp cứu”.
•

Gần 70% vụ ngộ độc từ bếp ăn tập thể
Đây không phải là vụ
ngộ độc tập thể duy nhất
trên địa bàn TP Hà Nội.
Cách đó chưa lâu, hơn 100
CN của một công ty trong

KCN Chương Mỹ sau khi
dùng bữa trưa thì bị đau
bụng, ói mửa phải nhập
viện cấp cứu. “Thủ phạm”
chính là món canh rau

ngót nhiễm khuẩn lỵ.
+ Canh cánh lỗi lo thực phẩm, thức ăn không đạt chất lượng
•


Ở trường học
Đối với nhiều phụ huynh có con học bán trú, bữa ăn ở
trường luôn là nỗi lo thường trực, từ nguồn gốc, chất lượng
thực phẩm đến giá cả, liều lượng suất ăn.

Chia sẻ về mối lo chuyện ăn uống của con tại trường, chị
Huỳnh Ngọc Thảo (quận Thủ Đức, TP HCM) cho biết: “Ngày nào


đón con tôi cũng hỏi bữa ăn của con hôm nay thế nào, có những
món gì. Con kể ra món nọ, món kia, có hôm nói món ăn đó có
mùi lạ, không giống như mẹ nấu. Tôi rất lo nhưng cũng chỉ biết
dặn con, nếu cảm thấy món ăn mùi lạ, không ăn được thì bỏ
chứ không được cố ăn”.

Một bữa ăn trưa của học sinh bán trú. Ảnh: Infonet.
Một phụ huynh khác cho biết: "Cho con ăn bán trú ở trường
sợ nhất là bị đau bụng, ăn phải thực phẩm không đảm bảo.
Nhiều khi tôi muốn qua trường xem con ăn uống thế nào thì giờ

đó trường đóng cửa, phụ huynh không được vào".
Đầu tháng 3/2015, 65 học sinh Trường tiểu học Nguyễn
Thanh Tuyền (quận 3, TP HCM) có dấu hiệu ngộ độc thực phẩm.
Các em có triệu chứng đau bụng, nôn ói và 4 học sinh phải nhập
viện. Được biết, bữa ăn của các em do một công ty cung ứng
suất ăn sẵn của TP HCM tại quận Tân Phú cung cấp.




Vụ việc chiếc xe tải của Công ty Phú Nhật Hào (địa chỉ thị
xã Tân Uyên, Bình Dương) chở 300 kg thực phẩm gồm 72
kg cá điêu hồng và 12 kg thịt đều bị ôi thối, rau củ quả nát
vào Trường tiểu học Long Bình (xã Long Nguyên, huyện
Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương) bị phụ huynh phát hiện. Sau
đó, đồng loạt 10 trường tiểu học cùng ký hợp đồng cung
cấp bữa ăn bán trú với Công ty Nhật Phú Hào tại tỉnh Bình



Dương đều bị kiểm tra đột xuất.
Hàng chục học sinh Trường tiểu học Võ Thị Sáu (khu phố 5,
phường Mỹ Phước, thị xã Bến Cát, Bình Dương) bị ngộ độc
thực phẩm sau khi ăn bữa trưa tại trường mà nguồn

•

nguyên liệu cung cấp vẫn là của Nhật Phú Hào.
Ngộ độc thực phẩm luôn ám ảnh người lao động

Ngộ độc thực phẩm luôn ám ảnh người lao động
Tại khu vực phía Nam, mới đây xảy ra vụ ngộ độc tập thể
khiến gần 300 CN trong KCN Long Hậu (tỉnh Long An) phải đi


cấp cứu là hồi chuông báo động cho nhà chức trách và cộng
đồng. Sau bữa cơm chiều với các món gà kho sả, rau cải luộc và
canh bí để chuẩn bị vào ca thì đến tối và sáng hôm sau, hàng
loạt CN đau bụng, nôn ói, tiêu chảy… Số CN ngộ độc vào viện
cấp cứu nhiều đến nỗi bệnh viện (BV) tuyến huyện không lo
xuể, ngành y tế TP HCM phải khẩn cấp điều động nguồn lực từ
nhiều BV tuyến trên về tham gia công tác cứu người. Chỉ sau đó
một ngày, hơn 100 CN tại KCN Tân Hương (tỉnh Tiền Giang) lại
gặp một phen nhớ đời cũng do ngộ độc thực phẩm.
Như vậy, chỉ trong 2 tháng trở lại đây, cả nước xảy ra hàng
chục vụ ngộ độc thực phẩm, chưa kể những vụ ngộ độc xảy ra
tại gia đình dẫn đến chết người, như: hai CN suýt chết do ăn cua
mặt quỷ; cả nhà nhập viện do ăn bánh mì (đều ở Quảng Ngãi);
hơn 50 người đi cấp cứu sau ăn giỗ (ở Phú Yên); 2 người chết do
ăn nấm (ở Hòa Bình)…
+ Do lợi nhuận mà cung cấp những thực phẩm không chất
lượng
•

Thực phẩm thiết yếu hàng ngày

Nếu để ý, khi đi chợ, chúng ta không khỏi ngỡ ngàng về các loại
rau quả trái mùa như bắp cải, súp lơ....chỉ có vào mùa đông
nhưng lại được bầy bán rất nhiều vào mùa hè và mùa thu, thậm
chí còn xanh non hơn rau chính vụ. Hay như rau muống, rau

bí....chỉ có vào mùa hè nhưng vẫn có bán vào mùa đông, hoặc
các loại trái cây có hầu như quanh năm. Đó là do những người
trồng trọt đã dùng các hoá chất kích thích sinh trưởng không rõ
nguồn gốc và các loại thuốc bảo vệ thực vật có độ độc cao đã bị
cấm sử dụng để phun cho rau quả. Cùng với rau quả, những
người chăn nuôi( lợn, gà, bò, cá...) đã dùng những loại thuốc


tăng trọng không rõ nguồn gốc và không được kiểm soát chặt
chẽ để nuôi gia súc, gia cầm đã làm tăng hàm lượng các chất
kháng sinh, các chất tăng trưởng trong thịt, cá cao hơn nhiều so
với qui định và trở nên rất khó kiểm soát đối với các cơ quan
chức năng.
Bên cạnh đó một số cửa hàng ăn uống sử dụng các loại gia vị,
phẩm mầu không được phép của Bộ Y Tế để chế biến các món
ăn

rất “hấp dẫn” người tiêu dùng. Nhiều cửa hàng chế biến

thức ăn không đảm bảo tiêu chuẩn ATVSTP. Đó là nguyên nhân
phát sinh và lan truyền dịch bệnh trong cộng đồng. Ngoài ra các
loại thực phẩm thiết yếu khác cũng chứa đựng nhiều nguy cơ
tiềm ẩn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ người tiêu dùng như:
Các loại rượu dùng hàng ngày do các gia đình tự nấu và pha
chế, rượu giả ở các cửa hàng ăn uống chứa độc tố methanol ở
liều lượng cao gấp hàng chục lần cho phép (độc tố này chứa
nhiều trong rượu sắn và cồn công nghiệp, khi uống bị đau đầu
và suy giảm thị lực) mà các phương tiện thông tin đại chúng đã
cảnh báo. Các loại hải sản, bánh kẹo, nước mắm, bún, bánh
phở.....chứa Foormol mà người chế biến và buôn bán đã dùng

để bảo quản thực phẩm để tránh ôi thiu và nấm mốc. Đây là
một hoá chất cực kỳ độc hại, có thể gây ung thư dạ dày và ung
thư phế quản. Ngoài ra các loại sữa tươi, sữa bột được nhập lậu
từ Trung Quốc chứa một lượng lớn melamine (mà các phương
tiện thông tin đại chúng đã có một thời nên tiếng) là nguyên
nhân gây sỏi thận và ung thư, hàng ngày vẫn được tiêu dùng
với số lượng lớn, chủ yếu dùng cho trẻ em và người bị bệnh.
•

Đưa 3.000 kg nội tạng thối lên vùng biên tiêu thụ


Kiểm tra xe khách biển kiểm soát Lào, nhà chức trách
Quảng Trị phát hiện 30 thùng xốp chứa 3.000 kg nội tạng
thối từ Huế đưa lên thị trấn Lao Bảo (Quảng Trị) tiêu thụ.

Số nội tạng thối được đưa lên thị trấn vùng biên
tiêu thụ.
Ngày 29/3, tại Km 81 quốc lộ 9, đoạn qua khóm Tây Chính
(thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), biên phòng
Quảng Trị kiểm tra hành chính xe khách biển kiểm soát Lào,
phát hiện 30 thùng xốp chứa 3.000 kg nội tạng bốc mùi hôi thối.
•

Cả tấn thịt và nội tạng chó, mèo thối trên xe khách

Tài xế khai, nhận chở thuê số hàng cho một vị khách từ Đà
Nẵng ra tỉnh Thái Bình tiêu thụ tại các nhà hàng, quán ăn với
giá 1,5 triệu đồng.

Lô hàng gồm thịt và nội tạng chó mèo đã qua sơ chế
nhưng bốc mùi hôi thối. Ảnh:Đ. Hợp.


•

Sử dụng các loại thực phẩm không an toàn, người tiêu
dùng đã phải trả giá quá đắt bằng chính sức khoẻ, thậm
chí cả tính mạng của mình do bị ngộ độc thực phẩm và
mầm mống gây ra căn bệnh ung thư quái ác đang ngày
một tích tụ và chờ bộc phát. Nhưng có không ít người tiêu
dùng không quan tâm đến vấn đề an toàn vệ sinh thực
phẩm khi mua các thực
phẩm thiết yếu tiêu dùng
hàng ngày (như rau, cá,
thịt….)
Mít chín siêu tốc chưa đầy 24h
nhờ 'ngậm'hóa chất
Các hóa chất độc hại như

thuốc bảo vệ thực vật (thuốc trừ sâu, trừ bệnh và thuốc trừ cỏ
dại…), thuốc kích thích tăng trưởng, kim loại nặng, các vi sinh
vật gây bệnh có trong các loại rau quả hoặc các chất kháng
sinh, chất tăng trọng có trong thịt cá sẽ tích lũy dần trong các
mô mỡ, tủy sống…của con người là tiền đề để phát sinh các loại
bệnh tật như ung thư, loãng xương, suy giảm trí nhớ và thoái
hóa xương khớp.
•

Món ăn đường phố

Bánh tráng trộn đường phố đang là
món ăn vặt được rất nhiều người
tiêu dùng hâm mộ. Tuy nhiên,
những hiểm họa từ món ăn hấp dẫn
này thì không phải ai cũng biết.


Khô bò, khô mực được sử dụng từ các nguồn nguyên liệu
rẻ để kiếm lời. Không chỉ làm giả khô bò, khô mực bằng nhựa,
thời gian vừa qua nhiều cơ sở sản xuất trên cả nước bị bắt quả
tang đang chế biến lượng lớn thịt bò ôi thiu, tái chế từ nguồn
thịt bẩn không suất xứ. Phải chăng nhờ nguồn nguyên liệu này,
mới có thể sản xuất món bánh tráng trộn giá thành rẻ tới tay
nhiều học sinh, sinh viên
4. Nguyên nhân và giải pháp
4.1. Nguyên nhân
a. Trong khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối,
vận chuyển
+ Do quá trình chăn nuôi, gieo trồng, sản xuất thực phẩm,
lương thực
•

Thực phẩm có nguồn gốc từ gia súc, gia cầm bị bệnh hoặc

•

thủy sản sống ở nguồn nước bị nhiễm bẩn.
Các loại rau, quả được bón quá nhiều phân hóa học, sử
dụng thuốc trừ sâu không cho phép hoặc cho phép nhưng
không đúng về liều lượng hay thời gian cách ly. Cây trồng ở

vùng đất bị ô nhiễm hoặc tưới phân tươi hay nước thải bẩn.
Sử dụng các chất kích thích tăng trưởng, thuốc kháng sinh.

+ Do quá trình chế biến không đúng
•

Quá trình giết mổ, chế biến gia súc, gia cầm, quá trình thu

•

hái lương thực, rau, quả không theo đúng quy định.
Dùng chất phụ gia không đúng quy định của Bộ Y tế để

•

chế biến thực phẩm.
Dùng chung dao thớt hoặc để thực phẩm sống với thực

•

phẩm chín.
Dùng khăn bẩn để lau dụng cụ ăn uống.


•

Bàn chế biến thực phẩm, bàn ăn hoặc dụng cụ ăn uống
nhiễm bẩn. Không rửa tay trước khi chế biến thực phẩm,

•

nhất là khi chuẩn bị thực phẩm cho trẻ em.
Người chế biến thực phẩm đang bị bệnh truyền nhiễm, tiêu

•
•

chảy, đau bụng, nôn, sốt, ho hoặc nhiễm trùng ngoài da.
Rửa thực phẩm, dụng cụ ăn uống bằng nước nhiễm bẩn.
Nấu thực phẩm chưa chín hoặc không đun lại trước khi ăn.

+ Do quá trình sử dụng và bảo quản không đúng
•

Dùng dụng cụ sành sứ, sắt tráng men, nhựa tái sinh … bị

•

nhiễm chất chì để chứa đựng thực phẩm.
Để thức ăn qua đêm hoặc bày bán cả ngày ở nhiệt độ
thường; thức ăn không được đậy kỹ, để bụi bẩn, các loại
côn trùng gặm nhấm, ruồi và các động vật khác tiếp xúc

•

gây ô nhiễm.
Do thực phẩm bảo quản không đủ độ lạnh hoặc không đủ
độ nóng làm cho vi khuẩn vẫn phát triển.

b. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đầy đủ và hiệu quả

Tại hội nghị toàn quốc về Vệ sinh an toàn thực phẩm lần II,
các số liệu thống kê đã khiến không ít người phải nghi ngờ về
khả năng quán xuyến của Cơ quan Nhà nước trong việc kiểm tra
Vệ sinh an toàn thực phẩm. Ban Chỉ đạo quốc gia về Vệ sinh an
toàn thực phẩm có hơn mười bộ, ngành tham gia, nhưng cho
đến nay vẫn chưa có một cơ quan chuyên trách về thanh, kiểm
tra Vệ sinh an toàn thực phẩm. Một xã trung bình chỉ có 0,73
lượt đoàn đi thanh kiểm tra Vệ sinh an toàn thực phẩm. Hiện
nay, lực lượng và số lần thanh tra y tế quá mỏng khiến những
người kinh doanh thực phẩm dễ dàng tìm cách đối phó. Lấy ví
dụ tại thành phố Hồ Chí Minh, trong khi tổng cơ sở sản xuất kinh
doanh, chế biến thực phẩm ở các tuyến phường, xã có gần
25.000 điểm; ở quận, huyện là hơn 10.140 cơ sở thì cấp thành


phố quản lý chỉ có gần 1.500 cơ sở. Toàn ngành y tế thành phố
chỉ có 36 nhân viên chuyên trách và năm kiêm nhiệm về việc
thanh tra Vệ sinh an toàn thực phẩm, tuyến quận huyện là 50
cán bộ chuyên trách và 36 cán bộ kiêm nhiệm, còn tuyến
phường xã có 317 nhân viên vệ sinh an toàn thực phẩm cũng
hoạt động kiêm nhiệm nhiều chức năng. Nghĩa là bình quân mỗi
cán bộ quản lý khoảng 450 cơ sở, chưa kể các vụ dịch theo mùa
như cúm gia cầm, dịch heo tai xanh, dịch tiêu chảy cấp… Với
khối lượng công việc quá tải như thế, việc kiểm tra thiếu cặn kẽ
và hiệu quả cũng là lẽ đương nhiên.
Theo Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Sinh Hùng, một
trong những nguyên nhân khiến tình trạng mất Vệ sinh an toàn
thực phẩm xảy ra nhiều trong thời gian qua là do việc xử lý các
vụ việc vi phạm còn nhẹ, chưa kiên quyết và quá qua loa, khiến
nhiều người kinh doanh thực phẩm “lờn thuốc”. Trên thực tế, số

cơ sở vi phạm chiếm hơn 14% số cơ sở được thanh tra. Tuy
nhiên, 61% số cơ sở vi phạm được hưởng “án treo” (cảnh cáo),
25,9% số cơ sở bị phạt hành chính với tổng số tiền phạt là 2,33
tỉ đồng, mức độ tiêu hủy sản phẩm chỉ chiếm 8,67% và mức độ
đóng cửa cơ sở vi phạm còn kiêm tốn hơn, chỉ 0,44%
4.2. Giải pháp
a. Giải pháp nâng cao vệ sinh an toàn thực phẩm
Trong thời gian qua nhà nước và các cơ quan chức năng đã
có nhiều giải pháp nhằm nâng cao an toàn vệ sinh thực phẩm,
cũng như tạo ra hành lang pháp lý để bảo vệ sức khỏe người
tiêu dùng. Tuy nhiên, vấn đề kiểm tra, kiểm soát vẫn đang gặp
rất nhiều khó khăn cả về mặt con người lẫn phương tiện giám
định đồng bộ thực phẩm. Vì vậy để nâng cao chất lượng thì phải


không ngừng mở rộng và nâng cao chất lượng thực phẩm, cũng
như công tác tuyên truyền cho mọi tầng lớp nhân dân.
Mới đây, trên thị trường có xuất
hiện một loại thiết bị đo lượng
nitrat (Máy đo dư lượng Nitrat
soeks)

tồn

dư

vượt

ngưỡng

trong thực phẩm có xuất xứ từ
Liên bang Nga đo hàm lượng
Nitrat tồn dư trong các loại thực
phẩm ăn hàng ngày, trong hoa
quả và đã được các bà nội trợ trong cả nước rất tin tưởng. GS.TS
Phan Thị Kim – Chủ tịch hội An toàn thực phẩm Việt Nam cũng
khẳng định, đây được coi là giải pháp chủ động cho các bà nội
trợ nhằm nâng cao sử dụng chất lượng thực phẩm, bảo vệ chính
bản thân bạn và người thân
Rõ ràng là trong tình hình hiện nay, chất lượng một số
nông thủy sản và thực phẩm chế biến cần phải được đánh giá
nghiêm túc để nâng cao mặt mạnh và giảm tối đa những yếu
kém tồn tại
b. Về phía người tiêu dùng:
Ở các nước phát triển,họ rất quan tâm đến chất lượng
hàng hóa, đặc biệt chất lượng thực phẩm, do đó tạo được sức
ép rất lớn trên nhà sản xuất cũng như nhà quản lý. Người tiêu
dung Việt Nam chắc chắn cũng yêu cầu búc xúc về chất lượng
hàng hóa, tuy nhiên do cuộc sống nói chung cũng còn không ít
khó khăn cho nên yêu cầu về chất lượng vẫn chưa đủ mạnh để
có thể tạo sức ép hữu hiệu trên sản xuất cũng như trên quản lý.


Thực tế là người tiêu dùng rất khó lựa chọn trước rất nhiều
mặt hàng đa dạng, phong phú ở chợ, siêu thị, tuy nhiên cần
quan tâm đến:
- Thương hiệu
- Thời hạn sử dụng
- Các chỉ tiêu dinh dưỡng và chỉ tiêu liên quan đến VSATTP ghi
trên nhãn hàng

c. Về phía nhà sản xuất:
Đối với các mặt hàng xuất khẩu, nhà sản xuất bắt buộc vừa
phải tuân thủ những quy định về chất lượng sản phẩm của nước
sở tại, vừa được sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng
trong nước, do đó, nhìn chung, chất lượng nông thủy sản, thực
phẩm hầu hết đạt yêu cầu. Đối với việc sản xuất cho tiêu dung
trong nước, sự giám sát về mặt nhà nước ít khắt khe hơn, người
sản xuất tự công bố chất lượng mặt hàng, cho nên đạo đức
trong sản xuất, phương châm vì sự an toàn cho người tiêu dung
sẽ đóng vai trò chủ đạo trong quyết định chất lượng hàng hóa.
Thực chất, không ít nhà sản xuất chăm chút quá nhiều đến lợi
ích riêng của mình, chẳng cần nghĩ đến hậu quả xấu do mặt
hàng mình có thể gây ra cho cộng đồng. Để đảm bảo vệ sinh an
toàn thực phẩm nhà sản xuất cần:
- Tuân thủ các quy định về VSATTP trong sản xuất và lưu
hành sản phẩm đúng theo tiêu chuẩn chất lượng đã công
bố hoặc đã được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy.
- Không được sử dụng hóa chất phụ gia ngoài danh sách cho
phép, nguyên liệu, hóa chất phụ gia không có nguồn gốc
rõ rang.


- Tuân thủ hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến trong sản
xuất để tạo ra được sản phẩm đảm bảo VSATTP có sức
cạnh tranh mạnh, đáp ứng ngày càng cao an toàn cho
người tiêu dung.
d. Về phía quản lý nhà nước:
Mặc dù đã pháp lệnh về thú y, pháp lệnh về VSATTP, luật
về thủy sản, pháp lệnh về chất lượng hàng hóa và mới đây luật
về chất lượng sản phẩm hàng hóa đã được ban hành, việc quản

lý về mặt nhà nước vẫn còn chồng chéo, khó quy trách nhiệm,
làm giảm hiệu năng quản lý. Đặc biệt trong lĩnh vực VSATTP
đang là vấn đề nóng bỏng, việc tổ chức tham gia VSATTP, gần
như không có tác dụng đáng kể ở cấp phường xã vì lực lượng
quá mỏng. Một đặc điểm tình hình hiện nay là cứ Bộ nào được
giao quản lý ngành là có xu hướng phải thành lập phòng kiểm
nghiệm riêng, vừa tốn kém, vừa khó tránh được trùng lặp, vừa
khó đủ kinh phí để trang bị thật hoàn chỉnh, đáp ứng được mọi
yêu cầu kiểm nghiệm sẽ rất đa dạng và khắc nghiệt trong thời
gian sắp tới.
Việc kiểm tra chất lượng hàng hóa vẫn còn gặp nhiều hạn
chế do số phòng thử nghiệm có trình độ kinh nghiệm còn ít và
việc mở rộng hoạt động kiểm nghiệm đánh giá, chứng nhận
chất lượng sản phẩm hàng hóa cho tổ chức, cá nhân trong và
ngoài nước chưa thật phổ biến.
Từ những lý do trên nên thực hiện một số nội dung sau:
- Trên cơ sở các luật, pháp lệnh, nghị định thi hành, chính
phủ cần xem lại phong thức tổ chức quản lý về mặt nhà
nước để giảm bớt chồng chéo, ít nhiều ảnh hưởng xấu đến