KẾ TOÁN bán HÀNG và xác ĐỊNH kết QUẢ KINH DOANH tại CÔNG TY TNHH đầu tư sản XUẤT và THƯƠNG mại THANH BÌNH

LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là Khóa luận tốt nghiệp của bản than tác giả. Các kết quả
trong Khóa luận tốt nghiệp này là trung thực, không sao chép từ bất kỳ nguồn nào và
dưới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu nếu có đã được trích dẫn
và ghi nguồn tài liệu tham khảo theo đúng quy định.
Tác giả KLTN
Chữ ký
Nguyễn Thị Vui

LỜI CÁM ƠN
Tác giả xin trân trọng cám ơn C.N Hoàng Thị Mai Lan giảng viên trường đại học Thủy
Lợi trong suốt thời gian thực hiện khóa luận đã chỉnh sửa, đóng góp ý kiến cho việc
trình bày KLTN của tác giả và GS.TS. Trịnh Minh Thụ; PGS.TS. Nguyễn Tuấn Anh
và các đồng nghiệp tại phòng Đào tạo Đại học và Sau đại học đã biên soạn các tài liệu
hướng dẫn trình bày KLTN để tác giả hoàn thành KLTN theo đúng mẫu và quy định,
trân trọng cám ơn quý Công ty TNHH đầu tư sản xuất và thương mại Thanh Bình đã
i


tạo điều kiện trong suốt thời gian tác giả thực tập tại công ty để tác giả hiểu được quy
trình kế toán tại công ty và hoàn thành KLTN.

MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH ẢNH..............................................................................................vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ..............................................................................viii
MỤC LỤC........................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................................vi
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH
DOANH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI.............................................................1
ii

TK 911

TK 511

TK 112......................................................12

Ghi chú:........................................................................................................................12
TK 632 “Giá vốn hàng bán”: dùng để xác định trị giá vốn của hàng hóa, dịch vụ đã tiêu
thụ trong kỳ..................................................................................................................16
Tổng số tiền của...........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
cột “Phát sinh” ở..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Nợ của tất cả các..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Có của tất cả các...........................................................................................................41
phần Nhật ký................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tổng số dư Nợ các Tài khoản........................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Tổng số dư Có các Tài khoản.........................................................................................41
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ SẢN XUẤT VÀ THƯƠNG MẠI THANH BÌNH.............................46
.....................................................................................................................................64
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................101

iii

DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH
MỤC LỤC........................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................................vi
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH
DOANH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI.............................................................1
TK 911

TK 511

TK 112......................................................12

Ghi chú:........................................................................................................................12
TK 632 “Giá vốn hàng bán”: dùng để xác định trị giá vốn của hàng hóa, dịch vụ đã tiêu
thụ trong kỳ..................................................................................................................16
Tổng số tiền của...........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
cột “Phát sinh” ở..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Nợ của tất cả các..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Có của tất cả các...........................................................................................................41
phần Nhật ký................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tổng số dư Nợ các Tài khoản........................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Tổng số dư Có các Tài khoản.........................................................................................41

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ SẢN XUẤT VÀ THƯƠNG MẠI THANH BÌNH.............................46
.....................................................................................................................................64
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................101

iv


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
MỤC LỤC........................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................................vi
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH
DOANH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI.............................................................1
TK 911

TK 511

TK 112......................................................12

Ghi chú:........................................................................................................................12
TK 632 “Giá vốn hàng bán”: dùng để xác định trị giá vốn của hàng hóa, dịch vụ đã tiêu
thụ trong kỳ..................................................................................................................16
Tổng số tiền của...........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
Tổng số phát sinh.........................................................................................................41
cột “Phát sinh” ở..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Nợ của tất cả các..........................................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Có của tất cả các...........................................................................................................41

phần Nhật ký................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tài khoản.....................................................................................................................41
Tổng số dư Nợ các Tài khoản........................................................................................41
=...................................................................................................................................41
Tổng số dư Có các Tài khoản.........................................................................................41
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ SẢN XUẤT VÀ THƯƠNG MẠI THANH BÌNH.............................46
.....................................................................................................................................64
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................101

v


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1. CPBH

: Chi phí bán hàng

2. CPQLDN

: Chi phí quản lý doanh nghiệp

3. DNTM

: Doanh nghiệp thương mại

4. DN

: Doanh nghiệp

5. DTT

: Doanh thu thuần

6.DVVT

: Dịch vụ viễn thông

7. GTGT

: Giá trị gia tăng

8. HTK

: Hàng tồn kho

9. HĐ

: Hóa đơn

11. KKTX

: Kê khai thường xuyên

12. NK

: Nhập kho

13. PXK

: Phiếu xuất kho

: Phiếu kế toán
15. SXKD

: Sản xuất kinh doanh

16. TK

: Tài khoản

17. TSCĐ

: Tài sản cố định

18. TNDN

: Thu nhập doanh nghiệp

19 TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

vi


CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
THƯƠNG MẠI

1.1 Sự cần thiết của việc nghiên cứu về kế toán bán hàng và xác định kết quả sản
xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp thương mại
1.1.1 Đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại tới công tác kế toán bán
hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại
1.1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại
Thương mại là khâu trung gian nối liền giữa sản xuất với tiêu dùng. Hoạt động kinh
doanh thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của thương
nhân với nhau hoặc các bên có liên quan bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung cấp
dịch vụ thương mại với mục đích thu lợi nhuận hoặc thực hiện các chính sách xã hội.
Các doanh nghiệp thương mại hoạt động trong lĩnh vực lưu thông phân phối thực hiện
chức năng tổ chức lưu thông hàng hóa thong qua các hoạt động mua bán, dự trữ hàng
hóa. Trong doanh nghiệp thương mại lưu thong hàng hóa là hoạt động kinh doanh
chính, chi phối tất cả các chỉ tiêu kinh tế, tài chính khác của doanh nghiệp. Từ đó cho
thấy tổ chức thực hiện tốt kế toán lưu chuyển hàng hóa thúc đẩy quy trình kinh doanh
trong doanh nghiệp thương mại.
Đặc điểm về sự vận động của hàng hóa: Hàng hóa có vị trí rất quan trọng trong doanh
nghiệp thương mại, hàng hóa là tài sản chủ yếu, vốn hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn, các
nghiệp vụ mua hàng- nhập hàng, dự trữ bảo quản hàng hóa, đem hàng hóa ra lưu thông
là những hoạt động chủ chốt trong doanh nghiệp thương mại.
Hàng hóa là những loại vật phẩm các doanh nghiệp mua về để bán phục vụ quá trình
sản xuất và tiêu dùng của xã hội. Hàng hóa có những đặc điểm chủ yếu như sau:
- Hàng hóa có đặc tính lí hóa, sinh học. Mỗi loại hàng hóa có một đặc tính hóa, sinh
học riêng do mỗi loại hàng hóa được sản xuất theo những quy trình, nguyên vật liệu
đầu vào khác nhau phục vụ các mục đích sử dụng riêng biệt.
1


- Hàng hóa luôn thay đổi cả về chất lượng, mẫu mã, thông số kỹ thuật phù hợp với thị
hiếu của người tiêu dùng và mục đích của nhà sản xuất.
- Trong quá trình lưu thông hàng hóa thay đổi chuyển quyền sở hữu nhưng chưa được

đưa vào tiêu dùng. Khi kết thúc quá trình lưu thông hàng hóa mới được đưa vào sử
dụng cho nhu nhu cầu tiêu dùng hay sản xuất tiếp.
1.1.1.2 Đặc điểm của qúa trình bán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại
Bán hàng là quy trình bên bán chuyển giao quyền sở hữu về hàng bán cho bên mua để
từ đó thu được tiền hoặc được quyền thu tiền ở bên mua. Trong doanh nghiệp thương
mại bán hàng là khâu quan trọng nhất cũng là khâu cuối cùng trong quy trình kinh
doanh.
Quá trình bán hàng có thể chia làm 2 giai đoạn như sau:
Giai đoạn 1: Chuyển giao hàng hóa. Đơn vị xuất bán tiến hành giao hàng cho đơn vị
mua theo hợp đồng kinh tế, các thỏa thuận đã được ký kết.Trong giai đoạn này chưa
xác định được số hàng có được chấp nhận thanh toán hay thu được tiền hay không.
Giai đoạn 2: Đơn vị mua hàng chấp nhận thanh toán hoặc thanh toán ngay đơn vị bán
hàng thu được tiền, đơn vị mua hàng thu được hàng, kết thúc quá trình bán hàng của
doanh nghiệp thương mại.
Từ đó cho thấy quá trình bán hàng trong doanh nghiệp thương mại có những đặc điểm
sau:
- Đối tượng phục vụ của các doanh nghiệp thương mại bao gồm người tiêu dùng, các
đơn vị sản xuất kinh doanh, các cơ quan tổ chức xã hội..
- Các phương thức bán hàng rất đa dạng như gửi bán, giao hàng tại kho…
- Có sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về số lượng, chất lượng, giá cả,
phương thức thanh toán.

2


1.1.2 Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả sản xuất kinh doanh
trong doanh nghiệp thương mại
Hạch toán kế toán có vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý kinh doanh, nó là công
cụ quan trọng phục vụ cho công tác điều hành và quản lý hoạt động kinh doanh, quản
lý vốn của các doanh nghiệp. Đồng thời nó là nguồn thông tin số liệu tin cậy để Nhà

nước điều hành vĩ mô nền kinh tế quốc dân, kiểm tra, kiểm soát các ngành, các lĩnh
vực. Do đó, kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng cần thực hiện các nhiệm
vụ chủ yếu sau:
-Phản ánh, ghi chép đầy đủ, kịp thời, tình hình hiện có và sự biến động của từng loại
thành phẩm, hàng hóa theo chỉ tiêu số lượng, chất lượng, chủng loại và giá trị.
- Phản ảnh và ghi chép đầy đủ kịp thời chính xác các khoản doanh thu, các khoản giảm
trừ doanh thu và chi phí của từng hoạt động trong doanh nghiệp , đồng thời theo dõi và
đôn đốc các khoản phải thu của khách hàng.
- Phản ánh và tính toán chính xác kết quả của từng hoạt động, giám sát tình hình thực
hiện nghĩa vụ với Nhà nước và tình hình phân phối kết quả các hoạt động.
- Cung cấp các thông tin kế toán phục vụ cho việc lập Báo cáo tài chính và định kỳ
phân tích kết quả hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán hàng , xác định và
phân phối kết quả.
Từ các nhiệm vụ trên cho thấy kế toán bán hàng và xác định kết quả sản xuất kinh
doanh đóng vai trò rất quan trọng trong doanh nghiệp thương mại cung cấp thông tin
nhanh chóng chính xác tình hình hoạt động, sự phát triển, quy trình sử dụng vốn của
công ty giúp chủ doanh nghiệp đưa ra được các chiến lược kinh doanh đối với từng
giai đoạn, từng thời kỳ, sử dụng hiệu quả nguồn vốn…
1.2 Kế toán bán hàng và xác định kết quả sản xuất kinh doanh
1.2.1 Các phương thức bán hàng, thanh toán tiền hàng trong doanh nghiệp thương
mại
1.2.1.1 Các phương thức bán hàng

3


 Bán buôn
Bán buôn hàng hóa là bán cho các đơn vị, cá nhân mà lượng hàng đó chưa đi vào lĩnh
vực tiêu dùng, hàng hóa vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông. Bán buôn gồm hai phương
thức sau:

- Bán buôn qua kho: Là phương thức bán hàng mà hàng hóa bán cho bên mua được
xuất trực tiếp từ kho bảo quản của doanh nghiệp. Phương thức này được thực hiện
theo hai hình thức: bán hàng theo hình thức giao trực tiếp cho bên mua tại kho, bán
hàng theo hình thức chuyển hàng gửi đi cho người mua theo hợp đồng đã ký kết:
Theo hình thức giao hàng trực tiếp cho bên mua tại kho: Bên mua chủ động đến kho
của công ty tiến hành mua bán trực tiếp tại kho và tự chịu trách nhiệm vận chuyển
hàng hóa sau khi bàn giao về kho của mình.
Theo hình thức chuyển hàng gửi đi: Theo hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc theo đơn
đặt hàng, doanh nghiệp xuất kho chuển hàng đến cho khách hàng theoo địa chỉ đã ghi
trong hợp đồng và giao hóa đơn cho khách hàng.
- Bán buôn vận chuyển thẳng: Theo hình thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi
mua hàng, nhận hàng mua không đưa về nhập kho mà vận chuyển bán thẳng cho bên
mua. Phương thức này thể hiện theo hai hình thức:
Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán: Doanh nghiệp thương mại ký hợp
đồng với người bán hàng để mua hàng đồng thời ký hợp đồng với khách hàng để bán
hàng.
Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán: Doanh nghiệp thương mại là
đơn vị bán buôn chỉ là nhiệm vụ lưu thông hàng hóa nhưng không trực tiếp thanh toán
mua hàng và bán hàng. Tùy theo hợp đồng mà doanh nghiệp được hưởng một lượng
hoa hồng nhất định.
 Bán lẻ
Là hình thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng.Trong phương thức này có ba
hình thức bán hàng:

4


Hình thức bán hàng thu tiền tập trung: Theo hình thức này việc thu tiền của người
mua và giao hàng cho người mua tách rời nhau. Mỗi quầy hàng có một nhân viên làm
nhiệm vụ thu tiền, viết hóa đơn cho khách để họ nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên

bán hàng giao. Hết ca, hết ngày bán hàng, nhân viên bán hàng căn cứ vào hóa đơn và
tích kê giao hàng cho khách tiền hành kiểm kê hàng hóa tồn tại quầy để xác định số
lượng hàng đã bán trong ngày, trong ca lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền nộ
tiền bán hàng cho thủ quỹ và làm giấy nộp tiền.
Hình thức bán hàng thu tiền trực tiếp: Theo hình thức này nhân viên bán hàng trực
tiếp thu tiền của khách hàng và giao cho khách. Hết ca, hết ngày bán hàng, nhân viên
bán hàng nộp tiền cho thủ quỹ và làm giấy nộp tiền.Sau đó tiến hành kiểm hê hàng
hoad tồn quầy để xác định số lượng hàng hóa bán ra trong ca , trong ngày và lập báo
cáo bán hàng.
Hình thức bán hàng tự phục vụ: Khách hàng tự chọn lấy hàng hóa, trước khi ra khỏi
cửa mang đến bộ phận thu tiền để thanh toán tiền hàng.Nhân viên thu tiền lập hóa đơn
bán hàng và thu tiền của khách hàng.
 Bán hàng trả chậm, trả góp
Bán hàng trả chậm, trả góp là hình thức bán hàng thu tiền nhiều lần, người mua
thanh toán lần đầu ngay tại thời điểm mua. Số tiền còn lại người mua chấp nhận trả
dần ở các kỳ tiếp theo và phải chịu một tỷ lệ lãi suất nhất định.
Xét về bản chất hàng bán trả chậm trả góp hàng hóa vẫn thuộc quyền sở hữu của đơn
vị bán hàng, nhưng quyền kiểm soát tài sản và lợi ích kinh tế thu được từ tài sản đã
được chuyển giao cho người mua. Vì vậy doanh nghiệp ghi nhận doanh thu bán hàng
theo giá bán trả ngay và ghi nhận doanh thu hoạt động tài chính phần lãi trả chậm tính
trên khoản phải trả nhưng trả chậm, phù hợp với thời điểm ghi nhận doanh thu đã xác
nhận.
 Bán hàng đại lý, ký gửi
Bán hàng đại lý, ký gửi là phương thức bán hàng địa lý doanh nghiệp thương mại giao
hàng cho cơ sở đại lý. Bên đại lý sẽ trực tiếp bán hàng và thanh toán tiền cho doanh
nghiệp thương mại và được hưởng hoa hồng đại lý hàng bán.
5


Số hàng gửi đại lý vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại. Hàng được

xác định tiêu thụ khi doanh nghiệp nhận được tiền do bên đại lý thanh toán hoặc chấp
nhận thanh toán.
1.2.1.2 Các phương thức và phương tiện thanh toán
 Phương thức thanh toán
Sau khi giao hàng cho bên mua và nhận được thông báo chấp nhận thanh toán bên bán
có thể nhận tiền hàng theo nhiều phương thức khác nhau tùy vào sự tín nhiệm, thỏa
thuận giữa hai bên mà lựa chọn các phương thức thanh toán cho phù hợp, Hiện nay
các doanh nghiệp thương mại có thể áp dụng 2 phương thức thanh toán:
Thanh toán trực tiếp: Sau khi khách hàng nhận được hàng, khách hàng thanh toán
ngay tiền cho doanh nghiệp thương mại có thể bằng tiền mặt hoặc bằng tiền tạm ứng,
bằng chuyển khoản hay thanh toán bằng hàng (hàng đổi hàng).
Thanh toán trả chậm: Khách hàng đã nhận được hàng nhưng chưa thanh toán tiền cho
doanh nghiệp thương mại. Việc thanh toán trả chậm có thể thực hiện theo điều kiện tín
dụng ưu đãi theo thoả thuận. Chẳng hạn điều kiện “1/10, n/20”, có nghĩa là trong 10
ngày đầu tiên kể từ ngày chấp nhận nợ, nếu người mua thanh toán công nợ sẽ được
hưởng chiết khấu 10%, kể từ ngày thứ 11 đến ngày thứ 20 người mua phải thanh toán
toàn bộ công nợ là n. Nếu 20 ngày mà người mua chưa thanh toán nợ thì họ sẽ phải
chịu lãi suất tín dụng.
 Phương tiện thanh toán
Sau khi giao hàng cho bên mua kế toán căn cứ vào các thỏa thuận đã ký kết tiến hành
thu tiền hàng tương ứng với từng đối tượng khách hàng theo các phương thức như
trên. Hiện tại có hai phương tiện thanh toán được các doanh nghiệp áp dụng:
Nộp tiền mặt: Sử dụng trực tiếp tiền mặt để thanh toán tiền hàng đối với những nghiệp
vụ phát sinh có giá trị nhỏ (dưới 20 triệu đồng) chủ yếu áp dụn cho hình thức bán lẻ.
Chuyển khoản thông qua ngân hàng: Khách hàng tiến hành chuyển tiền từ tài khoản
của công ty sang tài khoản của công ty bán mà không nộp tiền trực tiếp vào tài khoản

6

của bên bán. Áp dụng chủ yếu chi hình thức bán giá trị hàng bán lớn(lớn hơn hoặc
bằng 20 triệu đồng) giảm thiểu rủi ro mất mát cho doanh nghiệp.
1.2.2 Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
1.2.2.1 Khái niệm
Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ hạch toán, phát
sinh từ hoạt động SXKD thông thường của doanh nghiệp góp phần vào làm tăng vốn
chủ sơ hữu. Doanh thu thuần được xác định bằng tổng doanh thu sau khi trừ đi các
khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và doanh thu hàng bán trả lại.
1.2.2.2 Điều kiện ghi nhận doanh thu
Theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 14” Doanh thu và thu nhập khác”- Ban hành
và công bố theo quyết định 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12 năm 2001 của Bộ trưởng
Bộ Tài chính thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu về
sản phẩm hàng hóa, lao vụ từ người bán hàng sang người mua. Nói cách khác, thời
điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm người mua trả tiền cho người bán hay người mua
chấp nhận thanh toán số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà người bán đã chuyển giao.
- Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (Chuẩn mực số 14), doanh thu bán hàng được ghi
nhận khi đồng thời thỏa mãn 5 điều kiện:
+ Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền quyền sở hữu sản
phẩm hoặc hàng hóa cho người mua.
+ Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng
hóa hoặc kiểm soát hàng hóa.
+ Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.
+ Doanh nghiệp đã thu hoặc thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng.
+ Xác định được các khoản chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
1.2.2.3 Chứng từ sử dụng và quy trình luân chuyển chứng từ

7


 Chứng từ sử dụng

- Tuỳ theo phương thức, hình thức bán hàng, hạch toán bán hàng sử dụng các chứng
từ kế toán sau:
+ Hóa đơn giá trị gia tăng hay hóa đơn bán hàng.
+ Báo cáo bán hàng, bảng kê bán lẻ hàng hóa, dịch vụ, bảng thanh toán hàng đại lý (ký
gửi).
+ Thẻ, quầy hàng, giấy nộp tiền, bảng kê nhận hàng và thanh toán hàng ngày.
+ Hóa đơn bán lẻ.
+ Các chứng từ khác có liên quan (chứng từ đặc thù như tem, vé, thẻ in sẵn mệnh giá..)
 Quy trình luân chuyển chứng từ:
Sơ đồ 1.1: Quy trình luân chuyển hóa đơn GTGT
Trách nhiệm luân Người
chuyển có nhu
Công
cầu
việc
hàng
1.Đề nghị mua hàng
2.Viết hóa đơn
3.Viết phiếu thu
4.Ký phiếu thu,hóa
đơn
5.Thu tiền
6.Viết phiếu xuất kho
7.Ký phiếu xuất kho
8. Xuất hàng
9.Ghi sổ
10.Bảo quản chứng từ

1

Cán bộ
phòng
cung
ứng
hoặc
KD
2

Thủ
trưởng
đơn vị

Kế toán
bán
hàng

Thủ
kho

Kế toán
thanh
toán

Thủ quỹ

3

4

5

6
7
8
9

9

10

10

1.2.2.4 Tài khoản sử dụng
Để phản ánh các khoản liên quan giá bán, doanh thu và các hoá đơn liên quan đến
khoản ghi giảm doanh thu về bán hàng cùng với doanh thu thuần về bán hàng, kế toán
sử dụng các tài khoản sau đây:

8


TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”: Tài khoản 511 dùng để phản ánh
doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán của
hoạt động SXKD.
TK 3387” Doanh thu chưa thực hiện”: Phản ánh số chênh lệch giữa giá bán trả ngay
và giá bán trả chậm. hàng kỳ khi thu được tiền bán hàng trả chậm, trả góp có cả phần
chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp và giá bán trả ngay phản ánh vào bên Nợ TK
3387 và bên có TK 515” Doanh thu tài chính” để cuối kỳ kết chuyển sang TK 911”
Xác định kết quả sản xuất kinh doanh”
Các TK cấp 2:
+ TK 5111 “Doanh thu bán hàng hoá”: tài khoản này được sử dụng chủ yếu trong các
doanh nghiệp thương mại.

+ TK 5112 “Doanh thu bán các thành phẩm”: tài khoản này được sử dụng chủ yếu
trong các doanh nghiệp sản xuất vật chất như công nghiệp, nông nghiệp, xây lắp (chi
tiết theo yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp).
+ TK 5113 “Doanh thu cung cấp dịch vụ”: Tài khoản này được sử dụng chủ yếu trong
các doanh nghiệp dịch vụ, du lịch, vận tải, bưu điện hàng hoá, dịch vụ khoa học kĩ
thuật, dịch vụ may đo, dịch vụ sửu chữa đồng hồ…
+ TK 5118 “Doanh thu khác”: Tài khoản này phản ánh các khoản doanh thu còn lại
mà doanh nghiệp được hưởng.
 Khi phản ánh doanh thu bán hàng mà:
+ Hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng theo doanh nghiệp bán
hàng, bên có TK 511 cần phân biệt theo từng trường hợp: Phương pháp khấu trừ thuế,
doanh thu bán hàng ghi theo giá bán chưa thuế GTGT.
+ Hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực
tiếp và hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng theo phương pháp
xuất khẩu, doanh thu bán hàng ghi theo giá tính toán với người mua gồm cả thuế phải
chịu .

9


 Kết cấu TK 511 như sau:
TK 511- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
- Các khoản ghi giảm DTBH
- Tập hợp DTBH trong kỳ.
- Kết chuyển DTBH sang TK 911
Xác định KQ SXKD

1.2.2.5 Sổ sách sử dụng
- Sổ chi tiết tài khoản 511: được mở chi tiết cho từng đối tượng khách hàng, từng
mặt hàng, căn cứ vào các chứng từ gốc như HĐGTGT, giấy nộp tiền, kế toán tiến hành

ghi vào phần phát sinh Có TK 511trên sổ chi tiết (mỗi chứng từ gốc ghi một dòng).
- Sổ tổng hợp chi tiết: được lập vào cuối kỳ dựa trên cơ sở tổng cộng doanh thu bán
hàng, các khoản giảm trừ doanh thu từ đó xác định ra chỉ tiêu doanh thu thuần. Mỗi
hàng hóa được ghi một dòng trên sổ tổng hợp chi tiết.
- Sổ nhật ký chung: căn cứ vào chứng từ gốc như HĐ GTGT phản ánh doanh thu của
từng nghiệp vụ phát sinh theo trình tự thời gian.
- Sổ cái tài khoản 511: đượcmở để theo dõi cho cả một niên độ kế toán gồm một hay
nhiều trang liên tiếp. Trong kỳ căn cứ vào chứng từ, trình tự phát sinh phản ánh các
nghiệp vụ phát sinh vào sổ cái.
1.2.2.6 Phương pháp hạch toán
- Đối với doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ:
Sơ đồ 1.2: Hạch toán các nghiệp vụ chủ yếu về doanh thu bán hàng
TK 911

TK 511

TK 111,112,131

(6)

TK 521
(3)

(1)

TK 3331
(2)
(4)
(5)

Ghi chú:
10


(1) : Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
(2) : Thuế GTGT đầu ra phải nộp
(3) : Doanh thu bán hàng bị trả lại, bị giảm giá, chiết khấu thương mại
(4) :Thuế GTGT đầu ra được giảm tương ứng với hàng bán bị trả lại, bị giảm giá,
chiết khấu thương mại
(5) :Kết chuyển doanh thu hàng bán bị trả lại, bị giảm giá, chiết khấu thương mại
phát sinh trong kỳ
(6) :Kết chuyển doanh thu thuần
 Đối với doanh nghiệp hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp:
Sơ đồ 1.3: Hạch toán các nghiệp vụ chủ yếu về doanh thu bán hàng chịu thuế theo
phương pháp trực tiếp
TK 3331

TK 511
(2)

TK 911

TK 112,131
(1)

TK 521

(3)

(5)

(4)

Ghi chú:
(1) : Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ chịu thuế GTGT
(2) : Thuế GTGT phải nộp
(3) : Hàng bán bị trả lại, bị giảm giá, chiết khấu thương mại
(4) : Kết chuyển doanh thu hàng bán bị trả lại, giảm giá hàng bán, chiết khấu
thươngmại
(5) : Kết chuyển doanh thu thuần

Sơ đồ 1.4: Hạch toán doanh thu bán hàng trả chậm, trả góp

11


TK 911

TK 511

TK 112
(1)

(8)
(2)

TK 515

TK 3387
(5)
(7)

TK 131
TK 3331 (6)
(3)

Ghi chú:
(1): Doanh thu bán hàng theo giá bán ngay
(2): Số tiền thu ngay lần đầu
(3): Số tiền còn phải thu
(4): Số tiền thu được ở các kỳ sau.
(5): Doanh thu chưa thực hiện được
(6): Thuế GTGT phải nộp
(7): Ghi nhận lãi trả góp
(8): Kết chuyển doanh thu thuần từ hoạt động bán hàng

1.2.3 Kế toán giá vốn hàng bán

12

(4)


1.2.3.1 Phương pháp xác định giá vốn hàng bán
Trị giá vốn của hàng hóa tiêu thụ được tính theo giá thực tế, nhập kho giá nào thì xuất
bán theo giá đó.Tuy nhiên tùy theo đặc điểm kinh doanh của doanh nghiệp mà trị giá
vốn của hàng tiêu thụ được xác định khác nhau. Đối với doanh nghiệp thương mại trị
giá vốn gồm hai bộ phận: giá trị mua của hàng hóa đã tiêu thụ và chi phí mua phân bổ
cho hàng tiêu thụ.
Giá gốc ghi sổ của hàng hoá được tính như sau:
- Giá thực tế ghi sổ gồm giá trị mua hàng hóa (giá ghi trên hóa đơn của người bán đã

trừ chi phí thương mại và giảm giá hangfmua được hưởng), cộng các chi phí gia công,
hoàn thiện và cộng các loại thuế không được hoàn lại và các chi phí thu mua thực tế
(chi phí vận chuyển, bốc dỡ, bao bì,hàng lưu kho, lưu bãi).
- Để xác định giá thực tế (giá gốc) ghi sổ của hàng hóa xuất kho trong kỳ, tùy theo dặc
điểm hoạt động hoạt động của từng loại doanh nghiệp, tùy thuộc vào yêu cầu quản lý
trình độ nghiệp vụ kế toán có thể sử dụng một số phương pháp sau đây theo nguyên
tắc nhất quán, nếu thay đổi phương pháp phải giải thích rõ ràng. Các phương thức xác
định giá vốn hàng hoá được sử dụng như sau:
 Theo phương pháp bình quân
Theo phương pháp này, giá gốc hàng hóa xuất trong kỳ được tính theo giá đơn vị bình
quân ( bình quân cả kỳ dự trữ, bình quân cuối kỳ trước, bình quân mỗi lần nhập).
PXD = SLXD  Pđvbp
Giải thích:
PXD: Giá thực tế của hàng hóa xuất dùng
SLXD: Số lượng hàng hóa xuất dùng
Pđvbp: Giá trị đơn vị bình quân hàng hóa xuất dùng
+ Phương pháp đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ

13


Phương pháp này đơn giản, dễ làm nhưng độ chính xác không cao, hơn nữa công việc
tính toán dồn vào cuối tháng gây ảnh hưởng tới công tác quyết toán nói chung.
PTN

PDT =

SLTN
Giải thích
PDT

: Giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ

PTN

: Giá trị thực tế hàng hoá tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ

SLTN : Số lượng hàng hoá tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ
+ Phương pháp đơn vị bình quân cuối kỳ trước (đầu kỳ này)
Phương pháp này khá đơn giản, dễ tính toán, đảm bảo tính kịp thời của số liệu kế toán,
nhưng độ chính xác không cao vì không tính đến sự biến động của giá cả trong kỳ.
PCK =

PTCK
SLCK

Giải thích
PCK

: Giá đơn vị bình quân cuối kỳ trước

PTCK : Giá trị thực tế hàng hoá tồn cuối kỳ trước (đầu kỳ này)
SLCK : Số lượng thực tế hàng hoá tồn cuối kỳ trước (đầu kỳ này)
+ Phương pháp giá đơn vị sau mỗi lần nhập.
Phương pháp này khắc phục được nhược điểm của hai phương pháp trên, lại vừa chính
xác vừa cập nhật. Nhược điểm của phương pháp này là tốn nhiều công và phải tính
toán nhiều lần.
PN

=

PTN
SLN

Giải thích

14


PN : Giá đơn vị bình quân sau mỗi lần nhâp
PTN

:

Giá thực tế hàng hoá tồn kho sau mỗi lần nhập

SLN : Số lượng thực tế hàng hoá tồn sau mỗi lần nhập
 Phương pháp nhập trước- xuất trước (FIFO)
Theo phương pháp này, hàng hoá nào nhập trước thì xuất trước, xuất hết số nhập trước
rồi mới đến số nhập sau theo giá thực tế của từng số hàng xuất.
Nói cách khác, cơ sở của phương pháp này là giá gốc của hàng hoá mua trước sẽ được
dùng làm giá để tính giá hàng hoá mua trước. Do vậy, giá trị hàng hoá tồn kho cuối kỳ
sẽ là giá thực tế của hàng hoá mua vào sau cùng. Phương pháp này thích hợp trong
trường hợp giá cả ổn định hoặc có xu hướng giảm.
 Phương pháp nhập sau- xuất trước (LIFO)
Phương pháp này giả định những hàng hoá mua sau cùng được xuất trước tiên.
Phương pháp này thích hợp trong trường hợp lạm phát.
 Phương pháp giá thực tế đích danh
Theo phương pháp này thì hàng nhập vào giá nào thì sẽ xuất kho theo giá đó. Theo
phương pháp này hàng được xác định theo đơn chiếc hay theo từng lô và giữ nguyên

từ giá nhập vào cho đến lúc xuất dùng, khi xuất hàng nào hay lô hàng nào thì sẽ xác
định theo giá thực tế đích danh của hàng hoá đó hoặc lô đó.
1.2.3.2 Chứng từ sử dụng và quy trình luân chuyển chứng từ
 Chứng từ sử dụng:
- Hợp đồng kinh tế.
- Phiếu xuất kho.
 Quy trình luân chuyển chứng từ:
Sơ đồ luân chuyển phiếu xuất kho:

Sơ đồ 1.5:Quy trình luận chuyển phiếu xuất kho
15


Trách nhiệm
luân chuyển
Công việc

Người
cónhu
cầu
hàng
1

1.Đề nghị xuất hàng
2.Duyệt lệnh xuất
3.Lập phiếu xuất kho
4.Xuất hàng
5.Ghi sổ
6.Bảo quản lưu trữ

Thủ
trưởng
đơn vị

CB cung
ứng

Thủ kho

KT hàng
tồn kho

2
3
4
5
6

1.2.3.3 Tài khoản sử dụng
TK 632 “Giá vốn hàng bán”: dùng để xác định trị giá vốn của hàng hóa, dịch vụ đã
tiêu thụ trong kỳ.
Kết cấu của tài khoản 632 như sau:
TK 632 – Giá vốn hàng bán
- Tập hợp các chi phí GVHB thực tế - Các khoản ghi giảm GVHB
PS trong kỳ

- Kết chuyển GVHB vào TK 911 để xác
định KQSXKD

1.2.3.4 Sổ sách sử dụng:

- Sổ chi tiết tài khoản 632: Được mở chi tiết cho từng mặt hàng xuất bán trong kỳ, căn
cứ vào các chứng từ gốc như HĐGTGT, PXK, kế toán tiến hành ghi vào phần phát
sinh Nợ TK 632 trên sổ chi tiết ( mỗi chứng từ gốc ghi một dòng).
- Sổ tổng hợp chi tiết: Được lập vào cuối kỳ dựa trên cơ sở tổng cộng giá vốn hàng
bán, các trừ giá vốn hàng bán bị trả lại(nếu có) rồi kết chuyển. Mỗi hàng hóa được ghi
một dòng trên sổ tổng hợp chi tiết.
- Sổ nhật ký chung: Căn cứ vào chứng từ gốc như HĐ GTGT phản ánh giá vốn của
từng nghiệp vụ phát sinh theo trình tự thời gian.

16


- Sổ cái tài khoản 632: Được mở để theo dõi cho cả một niên độ kế toán gồm một hay
nhiều trang liên tiếp. Trong kỳ căn cứ vào chứng từ, trình tự phát sinh phản ánh các
nghiệp vụ phát sinh vào sổ cái.
1.2.3.5 Phương pháp hạch toán
Hạch toán giá vốn hàng bán là bút toán được thực hiện đồng thời khi ghi nhận doanh
thu hàng bán. Với mỗi một phương thức bán hàng, kê khai hàng hàng tồn kho sẽ có
cách ghi nhận giá vốn khác nhau. Dưới đây là một số hình thức hạch toán giá vốn hàng
tồn kho chủ yếu được áp dụng hiện nay trong cá doanh nghiệp thương mại.
 Theo hình thức bán hàng có các phương pháp hạch toán như sau:
- Theo hình thức bán buôn qua kho:
Sơ đồ 1.6: Hạch toán giá vốn hàng bán theo phương pháp bán buôn qua kho
TK 156

TK 632

TK 511

TK 111,112,131

(2)

(1)

TK 521

TK 153

(3)

TK 3331

(4)

Ghi chú:
(1): Giá vốn hàng bán
(2): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán
(3): Hàng hoá bán có bao bì đính kèm
(4): Thuế GTGT đầu ra của hàng hoá và bao bì
(5): Các khoản giảm trừ doanh thu
- Theo hình thức bán buôn theo hình thức gửi hàng:

17

(5)


Sơ đồ 1.7: Hạch toán giá vốn đối với hình thức bán buôn theo hình thức gửi hàng
TK 156

TK157
(1)

TK 632

TK 151

(3)

TK 111,112,131
(4)

TK 153

TK 138
(2)

(7)
(5)

TK 3331
(6)

Ghi chú:
(1): Xuất kho gửi hàng đi bán
(2): Bao bì đi kèm hàng gửi đi bán
(3): Giá vốn hàng bán
(4): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán
(5): Bao bì đính kèm có tính giá riêng
(6): Thuế GTGT của hàng hoá và bao bì

(7): Các khoản giảm trừ doanh thu
- Theo hình thức bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán:

18

TK 521


Sơ đồ 1.8: Hạch toán giá vốn theo hình thức bán buôn vân chuyển thẳng có tham gia
thanh toán
TK 111,112,331

TK 157

(1)

TK 632

TK 511

TK 111,112,131

(3)

TK 521

(4)
(6)

TK 133

TK 3331

(2)

(5)

Ghi chú:
(1): Thanh toán hàng mua chuyển đi cho bên mua
(2): Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ
(3): Giá vốn hàng bán
(4): Khách hành thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán
(5): Thuế GTGT đầu ra
(6): Các khoản giảm trừ doanh thu
- Theo hình thức bán lẻ:
Sơ đồ 1.9: Hạch toán giá vốn theo hình thức bán lẻ
TK 156

TK 632

TK 511

TK 111,112,131
(3)

(1)
(2)
TK 3331
(4)

Ghi chú:
(1) Giá vốn hàng bán được xác định là tiêu thụ

19