08 bat phuong trinh logarith p2 BG(2016S)

Khóa học Luyện thi THPT Quốc Gia 2016 – Thầy ĐẶNG VIỆT HÙNG

Facebook: LyHung95

08. BẤT PHƯƠNG TRÌNH LOGARITH – P2
Thầy Đặng Việt Hùng
VIDEO BÀI GIẢNG và LỜI GIẢI CHI TIẾT CÁC BÀI TẬP chỉ có tại website MOON.VN

DẠNG 1. PP ĐƯA VỀ CÙNG CƠ SỐ (tiếp)
Ví dụ 1: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
a) log 5 (1 − 2 x ) < 1 + log

5

b) log 2 (1 − 2log9 x ) < 1

( x + 1)

1 + 2x 

c) log 1  log 2
>0
1+ x 
3 

a) log 5 (1 − 2 x ) < 1 + log

5

 3x + 2 
d) log x 

 >1
 x+2 
Lời giải:

( x + 1) , (1) .

1

1 − 2 x > 0  x <
1
Điều kiện: 
⇔
→ −1 < x < .
2 
2
x +1 > 0
 x > −1
2
Khi đó (1) ⇔ log 5 (1 − 2 x ) < log 5 5 + 2log5 ( x + 1) ⇔ log 5 (1 − 2 x ) < log 5 5 ( x + 1)  ⇔ 1 − 2 x < 5 ( x 2 + 2 x + 1)



−6 + 2 14
x >
5
⇔ 5 x 2 + 12 x − 4 > 0 ⇔ 

−6 − 2 14
x <
5



Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm của bất phương trình là

b) log 2 (1 − 2log9 x ) < 1,

( 2).

−6 + 2 14
1
5
2

x > 0
x > 0
x > 0
Điều kiện: 
⇔
⇔

→ 0 < x < 3.
1 − 2log 9 x > 0
1 − log 3 x > 0  x < 3

( 2 ) ⇔ 1 − 2log9 x < 2 ⇔ 1 − log3 x < 2 ⇔ l og3 x > −1 ⇔ x >

1
3

Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm của bất phương trình là

1
< x < 3.
3

1 + 2x 

c) log 1  log 2
 > 0, ( 3) .
1+ x 
3 


1 + x ≠ 0
 x ≠ −1
 x ≠ −1
 x ≠ −1
 x ≠ −1


x > 0
1 + 2 x
1 + 2 x



Điều kiện: 
>0
⇔

> 0 ⇔ 1 + 2 x
⇔ x
⇔   x > 0 
→
 x < −1
 1+ x
 1+ x
 1 + x > 1 1 + x > 0   x < −1

1 + 2x

1 + 2 x
log 2 1 + x > 0  1 + x > 1
0

1
1 + 2x  1 
1 + 2x
1 + 2x
−1
Do 0 < < 1, ( 3) ⇔ log 2
<   = 1 ⇔ log 2
<1⇔
<2⇔
< 0 
→1 + x > 0 ⇔ x > −1.
3
1+ x  3 
1+ x
1+ x

1+ x
Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm của bất phương trình là x > 0.
 3x + 2 
d) log x 
 > 1, ( 4 ) .
 x+2 

Chương trình Luyện thi PRO–S: Giải pháp tối ưu nhất cho kì thi THPT Quốc Gia 2016!


Khóa học Luyện thi THPT Quốc Gia 2016 – Thầy ĐẶNG VIỆT HÙNG

Facebook: LyHung95

x > 0
x > 0
x ≠ 1
x ≠ 1

 x ≠ −2
x > 0

Điều kiện:  x + 2 ≠ 0
⇔

→
x ≠ 1

 x > − 2
x

3
+
2



>0
3
 x + 2

  x < −2
Do (4) chứa ẩn ở cơ số, ta chưa xác định được cơ số lớn hơn hay nhỏ hơn 1 nên có hai trường hợp xảy ra:
x > 1
x > 1
x > 1
x > 1


 2

TH1: ( 4 ) ⇔ 
⇔  3x + 2
⇔ x − x −2
⇔   −1 < x < 2 
→1 < x < 2.
 3x + 2 
< 0 
log x  x + 2  > 1  x + 2 > x




 x+2

  x < −2
0 < x < 1
0 < x < 1
0 < x < 1
0 < x < 1


 2

TH2: ( 4 ) ⇔ 
⇔  3x + 2
⇔ x − x −2
⇔  x > 2

→ vô nghiệm.
 3x + 2 
> 0 
log x  x + 2  > 1  x + 2 < x



 x+2

  −2 < x < −1
Vậy tập nghiệm của bất phương trình đã cho là 0 < x < 1.

Ví dụ 2: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau

1

a) log 3  x 2 − 9 − x +  ≤ −1
3


b)

1
log 1 2 x − 3x + 1
2

>

1
log 1 ( x + 1)
3

3

Lời giải:
1

a) log 3  x 2 − 9 − x +  ≤ −1,
3


(1) .

 x ≥ 3

x2 − 9 ≥ 0


  x ≤ −3
Điều kiện:  2
⇔ 
1
1
 x −9 − x+ >0
 2
3

 x − 9 > x − 3 , (*)
1

1

x − 3 < 0
x < 3
1



x<

 x − 1 ≥ 0
1

3
⇔  x ≥

⇔
(*) ⇔  

3

3
 x > 41


2

1
3
 2

  x > 41
x
−
9
>
x
−




3
3





(I )

 x ≥ 3

  x ≤ −3
 x ≤ −3

1
Khi đó hệ ( I ) ⇔  x < 
→
 x > 41

3


3

41

 x>
3
 

(1) ⇔

x2 − 9 − x +

x ≥ 0

1 −1
≤ 3 ⇔ x2 − 9 ≤ x ⇔  2

→x ≥ 0
2
3
 x − 9 ≤ x , ∀x

Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm của bất phương trình đã cho là x >

b)

1
log 1 2 x − 3 x + 1
2

3

>

1
,
log 1 ( x + 1)

41
.
3

( 2).

3

Chương trình Luyện thi PRO–S: Giải pháp tối ưu nhất cho kì thi THPT Quốc Gia 2016!


Khóa học Luyện thi THPT Quốc Gia 2016 – Thầy ĐẶNG VIỆT HÙNG

Facebook: LyHung95

 x > −1
 x > 1
x +1 > 0




x
>
1
2


 −1 < x < 1
 2 x − 3x + 1 > 0



1
2




Điều kiện: log 1 2 x 2 − 3 x + 1 ≠ 0 ⇔   x <
⇔

2
 3

 x ≠ 0

2 x 2 − 3x + 1 ≠ 1

3
log
+
1
≠
0
x
(
)
1


 x ≠
3

2

 x + 1 ≠ 1

( 2) ⇔

1
− log 3 2 x − 3 x + 1
2

>

1

− log 3 ( x + 1)

⇔

1
1
,
>
log 3 ( x + 1) log 3 2 x 2 − 3 x + 1

( *) .

x > 0
log 3 ( x + 1) > 0
x > 0
 x + 1 > 1

TH1: (*) ⇔ 
⇔

⇔ 2
⇔
3
2
2
log 3 2 x − 3 x + 1 < 0  2 x − 3 x + 1 < 1 2 x − 3 x < 0 0 < x < 2
1

0 < x < 2
Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm trong trường hợp này là 
1 < x < 3

2

3

→0 < x < .
2

x > 0
log 3 ( x + 1) > 0
x +1 > 1
x > 0


3



TH2: (*) ⇔ log 3 2 x 2 − 3 x + 1 > 0

⇔  2 x 2 − 3x + 1 > 1
⇔ 2 x 2 − 3x > 0
⇔ x > ; x < 0
2


 2

2
2
2
x
−
x
+
>
x
+
x
+
2
3
1
2
1
2
x
x
x
+

1
<
2
−
3
+
1
x
x
x
log
+
1
<
log
2
−
3
+
1

(
)

 3
 x − 5 x > 0

3
x > 0


3

⇔  x > ; x < 0 
→ x > 5.
2

 x > 5; x < 0
Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm trong trường hợp này là x > 5.
x < 0
log 3 ( x + 1) < 0
x +1 < 1
x < 0



3



TH3: (*) ⇔ log 3 2 x 2 − 3 x + 1 < 0
⇔  2 x 2 − 3x + 1 < 1
⇔ 2 x 2 − 3x < 0
⇔ 0 < x <
2


 2

2
2

2
log 3 ( x + 1) < log 3 2 x − 3 x + 1  x + 1 < 2 x − 3x + 1 2 x − 3x + 1 > x + 2 x + 1  x 2 − 5 x < 0
x < 0

3

⇔ 0 < x <
2

0 < x < 5


→ hệ vô nghiệm.

 1  3
Hợp hai trường hợp 1 và 2 ta được nghiệm của bất phương trình là x ∈  0 ;  ∪  1;  ∪ ( 5 ; +∞ ) .
 2  2

Ví dụ 3: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau
a) log 5 ( 4 x + 144 ) − 4log 5 2 < 1 + log 5 ( 2 x − 2 + 1) , (Đề thi ĐH khối B năm 2006).

x2 + x 
b) log 0,7  log 6
 < 0 , (Đề thi ĐH khối B năm 2008).
x+4 

c) log x log 3 ( 9 x − 72 )  ≤ 1 , (Đề thi ĐH khối B năm 2002).
Lời giải:
x
x−2

a) log 5 ( 4 + 144 ) − 4log 5 2 < 1 + log 5 ( 2 + 1) , (1) .

 4 x + 144 
x−2
 < log 5 ( 5.2 + 5 )
16



(1) ⇔ log5 ( 4 x + 144 ) − log 5 24 < log5 5 + log5 ( 2 x − 2 + 1) ⇔ log 5 

4 x + 144
< 5.2 x − 2 + 5 ⇔ 4 x − 20.2 x + 64 < 0 ⇔ 4 < 2 x < 16 
→ 2 < x < 4.
16
Vậy nghiệm của bất phương trình đã cho là 2 < x < 4.
⇔

Chương trình Luyện thi PRO–S: Giải pháp tối ưu nhất cho kì thi THPT Quốc Gia 2016!


Khóa học Luyện thi THPT Quốc Gia 2016 – Thầy ĐẶNG VIỆT HÙNG

x2 + x 
b) log 0,7  log 6
 < 0,
x+4 


Facebook: LyHung95

( 2).



x + 4 ≠ 0
 x ≠ −4
 2
 2
 x ≠ −4
 x ≠ −4
x > 2
x + x
x + x
 2
 2
Điều kiện: 
>0
⇔
>0 ⇔ x + x
⇔ x −4
⇔
>1 
>0
 −4 < x < −2
 x+4
 x+4

x
+

4
x
+
4


2
2

x + x
x +x
>0 
>1
log 6
x+4

 x+4
x > 8
x2 + x
x2 + x
x2 + x
x 2 + x − 6 x − 24
0
Do 0,7 < 1 nên ( 2 ) ⇔ log 6
> ( 0,7 ) ⇔ log 6
>1⇔
>6⇔
>0⇔ 
x+4
x+4

x+4
x+4
 −4 < x < −3
x > 8
Kết hợp với điều kiện ta được nghiệm của bất phương trình là 
 −4 < x < −3
c) log x log 3 ( 9 x − 72 )  ≤ 1, ( 3) .

 x > 0, x ≠ 1

 x > 0, x ≠ 1
Điều kiện: 9 x − 72 > 0
⇔ x
⇔ x > log 9 73 > 1, (*)
9 − 72 > 1

x
log 3 ( 9 − 72 ) > 0
3x ≥ −8, ∀x
Với điều kiện (*) thì ( 3) ⇔ log 3 ( 9 x − 72 ) ≤ x ⇔ 9 x − 72 ≤ 3x ⇔ 9 x − 3x − 72 ≤ 0 ⇔ −8 ≤ 3x ≤ 9 ⇔  x
3 ≤ 9
Từ đó ta được x ≤ 2.
Kết hợp với điều kiện (*) ta được nghiệm của bất phương trình là log9 73 < x ≤ 2.
Nhận xét: Trong ví dụ trên, mặc dù cơ số chứa ẩn x nhưng do điều kiện ta xác định được ngay biểu thức vế trái đồng
biến nên bài toán không phải chia 2 trường hợp.

Ví dụ 4: [ĐVH]. Giải bất phương trình sau:
a) log 1 log 4 ( x 2 − 5 )  > 0

3

>− 2
8 − 2x

b) log x

3


 x2
 
c) log 3  log 1  + 2 log 2 x −1  + 3 ≤ 0
2
 
2
3

d)

1
+
log 1 (2 x − 1) log

1
2

x 2 − 3x + 2

>0

2

BÀI TẬP TỰ LUYỆN:
Bài 1: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
a) log 3 (log 1 x − log 2 x + 2) < 1

(

)

b) log2x x 2 − 5x + 6 < 1

4

Bài 2: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
a) log 3 (log 0,5 x) ≥ 0

b) log x3

x −5
6x

≥

−1
3

Bài 3: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
1

a) log x  x −  ≥ 2

4


Bài 4: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:

(

)

a) 4 x 2 − 16 x + 7 log 3 ( x − 3) ≥ 0

b) log x 2 (4 x + 5) ≤ 1

[

(

)]

b) log x log 9 3 x − 9 < 1

Bài 5: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
Chương trình Luyện thi PRO–S: Giải pháp tối ưu nhất cho kì thi THPT Quốc Gia 2016!


Khóa học Luyện thi THPT Quốc Gia 2016 – Thầy ĐẶNG VIỆT HÙNG

(

a) log 3 x − x 2 (3 − x ) > 1

Facebook: LyHung95

)

b) log x x 2 + x − 2 > 1

Bài 6: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:

(

)

 4x − 5  1
b) log x 2 
≤
 x−2  2

a) log x 5 x 2 − 8 x + 3 > 2
Bài 7: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:

[

(

)]

 2x −1 
b) log x 
 >1

 x −1 

a) log x log 2 4 x − 6 ≤ 1
Bài 8: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
a) log x 2 − x +1 2 x 2 − 2 x − 1 <

1
2

b) log x

3

(5x

2

)

− 18 x + 16 > 2

Bài 9: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:

1
1
a)
≤
log 2 x log 2 x + 2

b) log 3

x2 − 4 x + 3
x2 + x − 5

≥0

Bài 10: [ĐVH]. Giải các bất phương trình sau:
a) log 2 ( log 3 x − 3 ) < 1
3

1


b) 2 log 225 ( x − 1) ≥ log5 
 .log 1 ( x − 1)
 2x −1 −1 
5

Chương trình Luyện thi PRO–S: Giải pháp tối ưu nhất cho kì thi THPT Quốc Gia 2016!