Luận văn phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh sóc sơn

B GIÁO D

O

IH
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:
PHÁT TRI N HO
NG THANH TỐN
KHƠNG DÙNG TI N M T T I NGÂN HÀNG NÔNG
NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN

SINH VIÊN TH C HI N

: NGUY N HÀ MY

MÃ SINH VIÊN

: A18547

CHUYÊN NGÀNH

: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

HÀ N I - 2014


B GIÁO D

O

IH
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

TÀI:
PHÁT TRI N HO
NG THANH TỐN
KHƠNG DÙNG TI N M T T I NGÂN HÀNG NÔNG
NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN

Gi

ng d n

: ThS.Nguy n Th Tuy t

Sinh viên th c hi n

: Nguy n Hà My

Mã sinh viên

: A18547

Chuyên ngành

: Tài chính ngân hàng

HÀ N I - 2014

Thang Long University Library


L IC

th

hồn thi n
c bi t, em xin t lịng c

Chi nhánh NHNN&

cs
c nh

r t nhi u c a b n bè và
n các anh ch , cô chú trong
t nhi m v

c giao.

Em xin chân thành c
n Th Tuy
ng d n, ch b o
em t n tình trong su t q trình em hồn thành khóa lu n t t nghi p này.
Xin chân thành c

L
Tơi xin cam
u c a tơi, có s h tr t gi ng viên
ThS.Nguy n Th Tuy t. Các n i dung nghiên c u và k t qu
tài này là hoàn
toàn trung th c. Nh ng s li u trong b ng bi u ph c v cho vi c phân tích, nh n xét,
c chính tác gi thu th p t các ngu n khác nhau có ghi trong ph n tài li u
tham kh o.
N u phát hi n có b t kì s gian l n nào tơi xin hồn tồn ch u trách nhi
H

t qu khóa lu n t t nghi p c a mình.

Sinh viên th c hi n

Nguy n Hà My

Thang Long University Library

c


M CL C
T ng quan v ho
1.1. Khái quát v ho
1.1.1. L ch s

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t ............... 1

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t
i c a ho

i1

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t....................... 1

1.1.2. Khái ni m thanh toán không dùng ti n m t .................................................... 1
1.1.3.

m c a thanh tốn khơng dùng ti n m t ............................................... 2

1.1.4. Vai trị c a hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m t .................................. 3
1.1.5.

u ki

khách hàng tham gia và ho

m tt

ng thanh tốn khơng dùng ti n

i ................................................................................... 5

1.1.5.1. Nh ng yêu c

i v i các ch th khi m tài kho n thanh toán ..................... 5

1.1.5.2.Quy
c a Ngân hàng và khách hàng s d ng d ch v thanh
tốn ............................................................................................................................ 6
1.2. Các hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m t t

i .... 7

1.2.1. Thanh toán b ng séc ........................................................................................ 7
1.2.2. Thanh toán b ng th ...................................................................................... 10
1.2.3. Thanh toán b ng y nhi m thu (UNT) .......................................................... 11
1.2.4. Thanh toán b ng y nhi m chi (UNC) .......................................................... 13
1.2.5. Thanh toán b
1.3. M t s hình th
1.3.1. C

ng L/C ................................................................ 15
n t t i Vi t Nam ...................................... 17

n t VnMart ................................................................................. 18

1.3.2.

n t Mono tr c tuy n ............................................................................ 18

1.3.3.

n t BIDV VnMart ............................................................................. 19

1.4. Phát tri n ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i các NHTM ........... 20

1.4.1. Khái ni m v phát tri n thanh toán không dùng ti n m t ............................. 20
1.4.2. Các tiêu chí ph n ánh s phát tri n c a ho
ng thanh tốn khơng dùng
ti n m t ..................................................................................................................... 20
1.4.2.1. Ch

nh tính .......................................................................................... 21

1.4.2.2. Ch

ng ....................................................................................... 22

1.4.2.3.

u thanh tốn khơng dùng ti n m t ........................................................ 24


1.5. Các nhân t

n phát tri n ho

t

ng thanh toán không dùng ti n m t

i ......................................................................................... 25

1.5.1. Các nhân t ch quan .................................................................................... 25

1.5.1.1. Công ngh ngân hàng ................................................................................... 25
1.5.1.2. M

i thanh tốn .................................................................................... 25

1.5.1.3. Nhân t

i......................................................................................... 25

1.5.1.4. Chính sách, chi
1.5.1.5.

c kinh doanh c a ngân hàng........................................ 26

ng Marketing ................................................................................... 26

1.5.2. Các nhân t khách quan ................................................................................ 26
1.5.2.1.

ng kinh t -xã h i.............................................................................. 26

1.5.2.2.

ng pháp lý ....................................................................................... 27

1.5.2.3.

ng khoa h c công ngh .................................................................... 28

th c tr ng v ho

hàng nơng nghi p và phát tri

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i Ngân
............................ 30

2.1. Khái quát v Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nơng thơn Chi nhánh Sóc
............................................................................................................................ 30
2.1.1.

2.1.2.

Ngân hàng Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn Chi nhánh Sóc
.................................................................................. 30
u t ch c b máy ho

2.1.3. Khái quát tình hình ho
Phát tri
2.1.3.1.

ng c

.. 31

ng kinh doanh t i Ngân hàng Nông nghi p và
................................................................ 32

ng v n ................................................................................. 32

2.1.3.2. Tình hình s d ng v n ................................................................................... 35
2.1.3.3. K t qu kinh doanh ....................................................................................... 36

2.2. Th c tr ng ho
NHNN&PTNT Chi

ng thanh tốn khơng dùng ti n m
c áp d ng t i
......................................................................... 38

2.2.1.
c và các hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m
c áp
d ng t i NHNN&PTNT Chi nhánh Sóc
........................................................... 38
2.2.2. Th c tr ng phát tri n ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i Chi

................................................................................ 43
2.2.2.1. Thanh toán b ng séc ..................................................................................... 43

Thang Long University Library


2.2.2.2. Thanh toán b ng UNC .................................................................................. 47
2.2.2.3. Thanh toán b

ng L/C................................................................. 49

2.2.2.4. Thanh toán b ng UNT................................................................................... 50
2.2.2.5. Thanh toán b ng th ngân hàng .................................................................... 53
2.2.2.6. Thanh toán b

n t ............................................................................ 55

2.2.2.7. Thu nh p c a ngân hàng ............................................................................... 55
2.3.
......................... 58
2.3.1. K t qu

c ............................................................................................ 58

2.3.2. M t s t n t i.................................................................................................. 59
2.3.3. Nguyên nhân c a nh

n t i ............................................... 60

2.3.3.1. Nguyên nhân ch quan .................................................................................. 60
2.3.3.2. Nguyên nhân khách quan .............................................................................. 62
M T S GI I PHÁP NH M PHÁT TRI N HO
NG
THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T T I CHI NHÁNH NHNN&PTNT
................................................................................................................. 64
3.1. M

ng phát tri n thanh tốn khơng dùng ti n m t trong
...................................................................... 64

3.2. Gi i pháp phát tri n ho

3.2.1.

ng ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t qua Chi
................................................................................ 65

ng Marketing ngân hàng ............................................... 65

3.2.2. C i ti n và hồn thi n các hình th c thanh toán ........................................... 67
3.2.3. Hi

h t ng và cơng ngh x lý thanh tốn ........................... 70

3.2.3.1. Hi

h t ng c a ngân hàng ................................................... 71

3.2.3.2. Áp d ng nh ng cơng ngh x lý thanh tốn hi
3.2.4.

i ..................................... 71

o ngu n nhân l c cho h th ng thanh tốn khơng dùng ti n m t ...... 72

3.3. M t s ki n ngh v i các ban ngành liên quan ................................................. 73
3.3.1. V i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Vi t Nam .................. 73
3.3.2. V
3.3.2.1. T

c ............................................................................... 73
c hoàn thi n h th ng thanh toán ................................................... 73

3.3.2.2. Ti p t c hoàn thi

ng pháp lý......................................................... 74

3.3.3. Ki n ngh v i Chính ph và các ban ngành có liên quan .............................. 74

Thang Long University Library


DANH M C VI T T T

Ký hi u vi t t t
NHNN

c

TCTD

T ch c tín d ng

BCTC

Báo cáo tài chính

UNT

y nhi m thu

UNC

y nhi m chi

NHNN&PTNT

Ngân hàng Nơng nghi p và Phát tri n
nông thôn

NHTM

i

NH

Ngân hàng

TK

Tài kho n

KDTM

Không dùng ti n m t

TT

Thanh tốn

PGD

Phịng giao d ch


DANH M C CÁC B NG BI U, HÌNH V

TH

1.1: Thanh toán cùng m t t ch c cung ng d ch v ..................................... 9
1.2: Thanh toán khác t ch c cung ng d ch v thanh toán ......................... 9
1.3: Qui trình thanh tốn th ........................................................................ 11
ng h p khách hàng m cùng m t h th ng cung ng d ch v
thanh toán ................................................................................................................ 12
ng h p khách hàng m TK thanh tốn khơng cùng m t t ch c
cung ng d ch v thanh toán ................................................................................... 13
ng h p thanh toán cùng h th ng cung ng d ch v thanh toán . 14
ng h p thanh toán khác h th ng cung ng d ch v .................... 15
1.8: Qui trình thanh tốn L/C ....................................................................... 16
u t ch c b máy ho
B

ng v

........... 31
n 2011,2012,2013...................... 33

B ng 2.2: Tình hình s d ng v

n 2011-2013 .......................................... 35

B ng 2.3: K t qu

........................................................... 36

B ng 2.4: Tình hình thanh tốn t
B

ng c

ng bi

................................. 39

ng c a thanh tốn khơng dùng ti n m t ................... 41

B ng 2.6: Doanh s thanh tốn các hình th c TTKDTM t i Chi nhánh .............. 42
B ng 2.7: S món thanh tốn b ng séc ................................................................... 45
B ng 2.8: Doanh s thanh toán b ng séc ................................................................ 46
B ng 2.9: Bi u phí thanh thanh tốn d ch v t i NHNN&PTNT chi nhánh Sóc
.......................................................................................................................... 56
B ng 2.10: Thu nh p t ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t ................... 57

Bi

2.1: K t qu kinh doanh............................................................................. 37

Bi

2.2: Thanh toán b ng UNC ........................................................................ 48

Bi

2.3: Thanh toán b ng UNT ........................................................................ 51

Bi

2.4: So sánh s món thanh tốn gi a UNC và UNT.................................. 52

Bi

2.5: So sánh v doanh s thanh toán gi a UNC và UNT .......................... 52

Bi

2.6: Thanh toán b ng th ngân hàng ......................................................... 54

Thang Long University Library


L IM
1. Lý do ch

U

tài

Trong b i c nh n n kinh t hi
tr

t vai trò h t s c quan

i v i n n kinh t Vi

a n n kinh t

nh n vai trò gi
n) c a n n kinh t
tình tr ng s c kh e c a n n kinh t . B t kì m t qu c gia phát tri
có h th ng ngân hàng v ng m nh. Trong nh
kinh t Vi

m

n ph i
th y tuy n n

u s kh ng ho ng t n n kinh t toàn c u, h th ng ngân

hàng Vi t Nam không phát tri n m
ngày càng hoàn thi n v h th ng, nâng cao kh
ngh và ch t
ng d ch v nh m ch
ng d ch v nh

n nhân l c, công
ng t i m t h th ng

ngân hàng v ng m nh.

M t trong nh ng v
c n quan tâm hi n nay là cu
hàng trong cơng cu
y nhanh ti
hi
i hóa cơng ngh nh

a các ngân
ng nhu c u

ngày càng cao c a th
ng. Thanh tốn khơng dùng ti n m t là m t ph n quan tr ng
không th thi
i các ngân hàng ph
ra các gi i pháp nh m t
c nâng
cao ho
ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t
nghiên c u khóa lu n v
tài:
n ho

mình. Chính vì th , tơi l a ch n
ng thanh tốn khơng dùng ti n

m t t i Ngân hàng nông nghi p và Phát tri n nông t
v i
hy v ng s cung c p cái nhìn t ng quan v th c tr ng thanh tốn khơng dùng ti n m t
t
a bàn mà Chi nhá

n lý nói riêng và t
a bàn các
ng th

n lý hi n nay. T
ra gi i pháp phát tri n d ch v này.

2. M c tiêu nghiên c

tài:

M c tiêu nghiên c u c a khóa lu n bao g m:
Làm rõ
i

lý thuy t v thanh tốn khơng dùng ti n m t t i Ngân hàng

Phân tích
Nơng nghi p và Phát tri

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i Ngân hàng

T
i pháp, ki n ngh
dùng ti n m t t i Chi nhánh

phát tri n ho

ng thanh tốn khơng

3.

u
Có r t nhi

tài nghiên

c u này, tác gi s d

ng kê, so sánh, phân tích và t ng h

ra nh ng k t lu n theo m c tiêu, nhi m v
T vi c th ng kê và thu th

a

ra.

c các d li u t các phòng ban c a Chi nhánh,

tác gi phân tích c n k t ng v
,t
ra nh ng m t tích c c và tiêu c c v n
còn t n t i trong chi nhánh. Cu i cùng, tác gi s t ng h p l i t t c các v
còn t n
t
kh c ph c nh ng t n t i y.
4.

ng và ph m vi nghiên c u

ng nghiên c
tài này là ho
m t t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri
Ph m vi nghiên c
không dùng ti n m t t i N

ng thanh tốn khơng dùng ti n
.
phát tri n c a ho

ng thanh toán
n 2011-2013.

5. K t c u
tài:

n ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i Ngân hàng

Nông nghi p và Phát tri
hi v ng s có m t cái
nhìn t ng qt v th c tr ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i NHNN&PTNT Chi
các gi i pháp nh m phát tri n ho
Ngoài l i m

t
ng thanh tốn khơng dùng ti n m t.

u và k t lu n, k t c u c a khóa lu
ng quan v ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t i ngân

i
c tr ng v phát tri n ho

ng thanh tốn khơng dùng ti n

m t t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri
i pháp nh m phát tri n ho
m t t i Ngân hàng Nơng nghi p và Phát tri

ng thanh tốn không dùng ti n

Thang Long University Library


T NG QUAN V HO

NG THANH TỐN KHƠNG DÙNG
TI N M T

1.1. Khái quát v ho
1.1.1. L ch s

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t t

i c a ho

i

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t

Trong xã h
i, n u còn s n xu
t n t i c a m i quan h Ti n Hàng là m t t t y
bi n ch
ng l n nhau.

i quan h

Theo ti n trình l ch s hình thành ti n t
ng ti
t th
n cao. Trong n n kinh t t cung t c p, do nhu c u còn r

c phát tri n
n, con

i t s n xu
c nh ng gì mình c
khơng có nhu c
i. Khi
xã h i phát tri n và m r
th y r ng mình khơng th t s n xu t m i th mà
mình c n do nhi u lý do, lúc này nhu c
i xu t hi n và v

th nào. V

trùng l p nhu c u xu t hi

có s trùng l p nhu c u. Mu
mà nhi
i cùng c
tiên c a ti n t

i lúc nào và

i m t hàng hố
ng ra làm v t ngang giá chung hình th
u

u v t ngang giá chung r

hay con bò, mi

n, nó có th là v sị, v h n

u thu n ti

i ta th y r ng c n

ph i có v t ngang giá chung d v n chuy n, d chia nh , khơng hao mịn và có th tích
tr
i
n thanh tốn.
S n su t hàng hố ngày càng phát tri

i ph
ng ti
tr
thu n l

u,
ng nhu c u c

i ta th y r ng trong mua bán ch u, t gi y ghi n
n v y. Ti n gi
i hàng hoá di n ra
t nhi u.
n xu t không ng ng phát tri n, kh

ng ti

m tl
c bi t là khi có l m phát. Ti n gi y b c l nh ng h n ch nh
phí in n, b o qu n, ti n gi , ki
a trong n n kinh t phát tri

hi

ngày nay kh
ng ti n trong m t giao d ch là r t l n, n u thanh toán b ng ti n m t
thì rõ ràng là b t ti
i ph
c thanh toán m
t
c ph

c nh ng h n ch trên, phù h p v i m

n phát tri n kinh t

m i. Thanh tốn khơng dùng ti n m t xu t hi
t t t y u, th hi
tri n và hoàn thi n
nh cao c a l ch s phát tri n c a ti n t .

c phát

1.1.2. Khái ni m thanh tốn khơng dùng ti n m t
Thanh tốn khơng dùng ti n m t là nghi p v chi tr ti n hàng hóa và các kho n
thanh toán khác trong n n kinh t
c th c hi n b ng cách trích tài kho n trong h
1


th ng cung ng d ch v thanh toán (g i chung là ngân hàng) mà không s d ng ti n
m
thanh tốn.
y, thanh tốn khơng dùng ti n m t là nghi p v trung gian c a ngân hàng.
Ngân hàng ch th c hi n thanh toán khi có l nh c a ch tài kho n, bao g m các t
ch c kinh t
cá nhân m tài kho n t i Ngân hàng.
Thanh tốn khơng dùng ti n m t bao g m có 4 bên:
Bên mua hàng hay nh n d ch v cung ng
Ngân hàng ph c v bên mua, t

mua m tài kho n giao d ch

Bên bán, t c là bên cung ng d ch v và hàng hóa
Ngân hàng ph c v bên bán, t
1.1.3.

bán m tài kho n giao d ch

m c a thanh tốn khơng dùng ti n m t

S v
ng c a ti n t
cl pv is v
ng c a v
v không
gian l n th i gian. Vi
c ti n hành
thanh tốn có th
c th c hi n
ng th
c
m thanh tốn c a thanh tốn khơng dùng ti n m
c bi t th hi n rõ trong các
ho

ng thanh tốn qu c t .
Thanh tốn khơng dùng ti n m

xu t hi n c a ti n m t

trong thanh toán, ti n m t ch hi n di n trong s sách, ch ng t k
y, b t bu c các bên tham gia thanh toán ph i có tài kho n t

c
tham

gia giao d ch.
y, vai trị c a ngân hàng trong thanh tốn khơng dùng ti n m t là vô cùng
quan tr ng, ngân hàng là m t khâu trung gian trong vi c thanh tốn thơng qua l nh
chuy n ti n c a các bên tham gia. N u ngân hàng làm t t vai trị c a mình thì vi c ho t
ng thanh tốn khơng dùng ti n m t c a ngân hàng s phát tri n m nh m
c l i.
Chính vì th , thanh tốn khơng dùng ti n m t có m t s

m to l

Khơng có s hi n di n c a ti n m t nên s ti t ki
ng ti n m t trong
t ki
c chi phí phát hành, b o qu n, thay th ti n m i, ti n d b m t
c p, ti n gi
Ti t ki

c chi phí giao d ch do không ph

ng ti n m t l n

i c m ti n. Ngân hàng s chuy n ti n khi khách
hàng có u c u. Phí giao d ch này r t th p.

2

Thang Long University Library


Khi các bên tham gia thanh toán b t bu c các bên tham gia thanh tốn ph i có
tài kho n và g i ti n trong tài kho n, chính vì th
ng ti n c t tr
gi
M t khác, khi giao d ch qua ngân hàng thì Ngân hàng có th ki
c
ngu n ti
ng ti n,
ch c a các giao d ch và h n ch n n
a ti
1.1.4. Vai trị c a hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m t
Thanh tốn khơng dùng ti n m
h

o ra nh ng thu n l i to l

y n n kinh t phát tri n nh nh

i v i tồn xã

t tr i c a nó so v i thanh

toán dùng ti n m t. Thanh toán không dùng ti n m
tr ng trong ho
ng c a n n kinh t th

ng.
Th nh

i v i n n kinh t .

Thanh tốn khơng dùng ti n m
chu chuy n v
c rút ng n, chu kì s n xu

y nhanh t
thanh tốn, t
y nhanh q trình tái s n xu t và tác

ng tr c ti
n toàn b n n kinh t qu
là khâu cu i cùng trong quá trình s n xu

n tồn b

hàng hóa, ti n t c a các t ch c, cá nhân trong xã h
ng th i, thanh tốn khơng
dùng ti n m
n m r ng các quan h kinh t khác trong xã h
thanh tốn khơng dùng ti n m t có vai trò r t to l
i v i n n kinh t
c bi t là v i
n n kinh t th
n nay.
Th

i v i ngân hàng.

Cung c p d ch v thanh tốn khơng dùng ti n m t cho khách hàng và n n kinh t
t

u ki
p t vi c thu phí d ch v . T
u thu nh p trong t ng thu nh p, nâng cao kh

nh

tranh và t o s phát tri n b n v ng.
Ho
ng thanh tốn khơng dùng ti n m t mang l i hi u qu kinh t to l n cho
các NHTM, nh vi c khai thác và s d ng linh ho t ngu n v n ti n g i thanh toán c a
các t ch c kinh t và cá nhân trên tài kho n ti n g
các ho
ng d ch v ngân hàng liên quan phát tri
ti
n t , thanh toán tr c tuy
khách hàng quan h v i ngân hàng.
Thơng qua ho

ng th i, kích thích
ch v th , d ch v chuy n
i u ki

thu hút, h p d n

ng thanh tốn khơng dùng ti n m t, ngân hàng n

nh ng thông tin v tình hình thanh tốn, ho
i v i ho

c

ng c a khách hàng, là nh ng thơng tin

ng tín d ng.
3


Th

i v i khách hàng.

Thanh toán qua ngân hàng mang l i l i ích to l n cho khách hàng, nh vi
nhanh t

chu chuy n v n, ti t ki

chuy n, chi phí ki
cao hi u qu kinh doanh.

c các chi phí phát sinh (chi phí v n

gi

u vào, h giá thành s n ph m, nâng

S d ng các hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m t b
m ti n l i, nhanh
chóng, chính xác, an toàn và b o m
c bi
n hi n
nay, khi m
ng d ng công ngh thông tin c a các NHTM trong ho
ng thanh
toán ngày càng cao, c th : ch b ng m t l nh c a ch tài kho n, m t giao d ch có th
th c hi
c ngay không k
m giao d ch nh công ngh m ng,
công ngh chuy n ti
n t và công ngh online.
n ích thanh tốn nói
chung và thanh tốn khơng dùng ti n m t nói riêng trong ng d ng cơng ngh thơng
tin hi n nay.
S
ng hóa các s n ph m, d ch v ngân hàng trong ho
ng thanh toán
(nh t là các lo i th ngân hàng), t
u ki n cho khách hàng có nhi u s ch n l a
trong vi c s d ng các d ch v sao cho có l i nh t: ti n ích và chi phí giao d ch th p.
i v i khách hàng là doanh nghi p, thanh tốn khơng dùng ti n m t s
nhanh t

Th

thanh tốn, t
luân chuy n v n và quá trình s n xu t trong ho

m b o an toàn v v n và tài s
c r i ro.

y
ng

i v i xã h i.
n t , thanh tốn khơng dùng ti n m t góp ph n làm

gi m th p t tr ng ti n m
t ki
c chi phí
h i. M t khác, thanh tốn khơng dùng ti n m t t
u ki n cho các TCTD khai thác
t t ch
c hi n quá trình chu chuy n ti n t cho n n
kinh t , khai thác và s d ng ngu n v n trong n n kinh t ; t

u ki n cho quá trình

s n xu
c ti n hành trôi ch y, nh
ng v n luân
chuy n nhanh chóng, góp ph
y nhanh t
s n xu t, luân chuy n hàng hóa.
Thanh tốn khơng dùng ti n m
n h n ch n n ti n gi , n n r a
ti n, tr m c p, l
o; t o thói quen thanh tốn và s d ng các d ch v ngân hàng c a

i dân, t

ch s , thu n ti n và nhanh chóng.

4

Thang Long University Library


1.1.5.

u ki

khách hàng tham gia và ho

m t t i ngân

ng thanh tốn khơng dùng ti n

i

1.1.5.1. Nh ng u c

i v i các ch th khi m tài kho n thanh toán

c h t, các ch th tham gia giao d ch m tài kho n thanh toán ph
l c hành vi dân s . H ph i ch
c pháp lu
c hành vi c a
mình thơng qua quy

nh thành l p và gi y ch ng nh
nh b nhi m ch tài kho n và k
i v i t ch c) ho c ch
iv

t

th là:

i v i khách hàng là doanh nghi

ch

i v i các khách hàng là doanh nghi
ch
ig
tài kho n nh ng gi y t sau:
Gi
n i dung sau:

tài kho n do ch tài kho

H và tên ch tài kho n
a ch giao d ch c
S

p Ch

a ch tài kho n

tài kho n
B

u d u và ch

giao d ch v i ngân hàng bao g m:

Ch kí c a ch tài kho n và nh

c y quy n kí thay ch tài

kho n trên các gi y t thanh toán giao d ch v i ngân hàng (ch kí th nh t)
Ch kí c a k

ng và nh

c y quy n kí thay k

ng (ch kí th 2)
M ud uc
n ch
nc
nh
, gi y phép thành l p doanh nghi p, quy
nh b nhi m t ng giám
c, th
u là b n sao ph i có ch ng nh n c a công ch c

thành l
c).

i v i khách hàng là cá nhân
i v i khách hàng

i xin m tài kho

H và tên ch tài kho n
a ch giao d ch c a ch tài kho n
5


S

p Ch

a ch tài kho n

tài kho n
B

u ch kí c a ch tài kho

giao d ch v

tài kho n
Khi nh
c gi y t
tr l
ng ý ho c t ch i m tài kho n b

u ki n m tài kho n, ngân hàng s
ng h p ngân hàng

ng ý m tài kho n, h
tài kho n c a khách hàng s
c chuy n cho
b ph n ch
a ngân hàng làm th t c và tài kho n và thông báo s hi u tài
kho
i gian b
u có hi u l c c a tài kho n cho khách hàng bi
giao d ch. K t th
m tài kho n thanh tốn b t u có hi u l c, quy n và
c a các bên liên quan s
h
ng tài kho n thanh tốn mà các
t, các bên có trách nhi m th c nghiêm ch nh quy
c a
t.
1.1.5.2. Quy

c a Ngân hàng và khách hàng s d ng d ch v thanh toán

a. Khách hàng bên tr ti n
i s d ng d ch v

c l a ch n và s d ng các d ch v thanh

toán do t ch c cung ng d ch v thanh toán cung c p phù h p v
Ch tài kho n ph

m b o có

nh c a pháp lu t.

ti n trên tài kho n thanh toán t i th

m mà

giao d ch thanh toán ph
c th c hi n thanh toán mà ch tài kho
theo th a thu n gi a ch tài kho n và t ch c cung ng d ch v thanh toán.

p, ho c

Ch tài kho n ph i ch u trách nhi m hoàn toàn v vi c chi tr s ti n trên tài
kho n ti n g i c a mình. N u khơng th c hi
nh thì ch
tài kho n ph i ch u ph
nh c a NHNN, TCTD. Th c hi
nh v m và s d ng tài kho n, gi y t thanh toán theo m u do ngân hàng qui
nh. Các ch ng t n

u ph i l p theo m u in s n do ngân hàng in

ng bán. Khi l p ch ng t ph
ng t ph
i ch kí và con d
M

các y u t , ch kí và con d u
i ngân hàng.

ng h p vi ph m k lu t thanh tốn, qu n lí gi y t thanh tốn khơng ch t

ch b k gian l i d ng, ch tài kho n ph i ch u trách nhi m hoàn toàn v m i thi t h i
gây ra.
Khi thanh toán qua t ch c cung ng d ch v
thanh toán (g i là khách hàng) ph i tuân th theo nh
ch c cung ng d ch v thanh toán v vi c l p ch ng t
n t ch c cung ng d ch v thanh toán.

i s d ng d ch v
ng d n c a t
c n p,

6

Thang Long University Library


b.

bên bán (bên th

ng)

ng ch áp d ng v
ng ph

ng h p s d ng hình th c UNT. Bên th
nh c a h
t, l p gi
n

th
a thu n ghi trong h
ng, ki m soát ch t ch các ch ng t
và n p ch ng t thanh toán vào ngân hàng ph c v
nh. N u
vi ph m m
thanh toán.
c.

u kho n ghi trong h

ng v ch ng t

u khơng có giá tr

i v i ngân hàng

T ch c cung ng d ch v thanh toán (g i t t là ngân hàng) ph i ki m soát các
ch ng t thanh toán c
c khi h ch toán và thanh tốn, b
ml p
t
nh, d u (n
u) và ch kí trên ch ng t thanh toán
im

i ngân hàng (n u là ch kí tay) ho
i ch k
nt
do ngân hàng cung c p (n u là ch

n t ); kh

a khách hàng

chi tr s ti n trên ch ng t .
i v i ch ng t thanh toán h p l

m b o kh

hàng có trách nhi m x lí chính xác, an toàn, thu n ti n; s d ng tài kho
toán các giao d ch thanh toán và gi bí m t v s

h ch

n ti n g i c a khách hàng

nh c a pháp lu t. Khi phát sinh giao d ch h ch toán trên tài kho n ti n
g i c a khách hàng, ngân hàng ph i g
, k p th i gi y báo N ho c gi y báo
Có và cu i tháng g i b n sao s tài kho n ti n g i hay gi y báo s
g i cho ch tài kho n bi t.
c t ch
m b o kh
i gi a hai bên khách hàng.

n

n ti n

i v i ch ng t thanh tốn khơng h p l ,
ng th i không ch u trách nhi m v nh ng

N u do thi u sót trong quá trình thanh tốn gây thi t h i cho khách hàng thì ngân
hàng ph i b

ng thi t h i và tùy theo m

vi ph m có th b x lý theo pháp lu t.

1.2. Các hình th c thanh tốn khơng dùng ti n m t t

i

1.2.1. Thanh tốn b ng séc
Séc là m t m nh l nh tr ti

u ki

i kí phát l p ra, ra l nh cho

ngân hàng trích m t s ti n nh
nh trên tài kho n c a mình m t i ngân hà
cho n
i c m séc ho
i th

ng.

7

tr


Các bên tham gia:
i kí phát:

il

ra l

i th c hi n

thanh tốn thay m t mình tr s ti n ghi trên séc.
c tr ti n:
ng quy

chuy

i kí phát ch
i v i s ti n ghi trên t séc.

i th
ng:
ic mt
c tr ti n là chính mình ho
t

ic
qua dãy ch kí chuy

nh có quy

ng và

ic mt
c tr ti n ho c ghi c m
ng b ng vi c kí h u cho mình thơng

ng liên t c.

i th c hi n: là t ch c cung ng d ch v
s d ng tài kho n thanh toán v i m t kho n ti
i kí phát v i t ch c cung ng d ch v

c
kí phát séc theo th a thu n gi a

i thu h : là t ch c cung ng d ch v thanh toán làm d ch v thu h séc.
Th i h n xu t trình là kho ng th i gian tính t ngày kí phát ghi trên t séc n
ngày t
u ki n khi xu t trình. Th i h n xu t trình c a t
séc là 30 ngày k t

ng h p b t kh kháng thì th i h n xu t trình

c kéo dài cho t i khi k t thúc s ki n b t kh
tháng k t khi kí phát.

Phân lo i séc:
Séc b o chi: là lo
m b o kh
c s ti n ghi trên séc phát hành t tài kho n ti n g i c

b ng cách trích
i tr sang tài kho n

m b o kh
Séc chuy n kho n: là lo
i kí phát séc ra l nh cho ngân hàng trích
tài kho n ti n g i c
chuy n tr sang m t tài kho n khác c a m
i khác
trong ho c khác ngân hàng. Séc chuy n kho n không chuy
không th rút ti n m t.
Séc rút ti n m t: là lo i séc mà ngân hàng thanh toán s tr b ng ti n m t và
i phát hành séc ph i ch u r i ro khi m t séc ho c b
không c
c y quy
n.
Séc du l ch: là lo
i lý nào c
ngân hàng tr ti

i c m séc

c tr ti n t i b t c m t chi
ng th
ng l i là khách du l ch có ti n t i ngân hàng phát hành

séc. Trên séc du l ch ph i có ch kí c

ng l

ti n t i ngân hàng

8

Thang Long University Library


c ch
ng l i ph i kí t i ch
ngân hàng ki m tra, n
hàng m i tr ti n. Th i gian c a séc du l ch có hi u l c do ngân hàng phát hành séc và
ng l i th a thu n, có th có h n ho c vô h n. Trên séc du l ch có ghi rõ khu
v c các ngân hàng tr ti n, ngồi các khu v
n.
Qui trình thanh tốn b ng séc:
1.1: Thanh toán cùng m t t ch c cung ng d ch v

(1)
i th

i tr ti n

ng

(2)

(3)

(4)
T ch c cung ng d ch v
thanh toán

(1)

i tr ti

(2)
i th
ng d ch v thanh toán.

i th

ng

ng nh n séc, l p 3 liên b ng kê, n p séc vào t ch c cung

(3) T ch c cung ng d ch v thanh toán ki m tra t séc, s
tr ti n, ti n hành trích TK ti n g i và báo N
i tr ti n
th

i

(4) T ch c cung ng d ch v
ng.

i

1.2: Thanh toán khác t ch c cung ng d ch v thanh toán
(1)
i th

i tr ti n

(4)

(2)

ng

(6)

(3)
T ch c cung ng d ch v thanh
toán th c hi n thanh toán

T ch c cung ng d ch v
thanh toán (thu h )
(5)

9


(1)
(2)

i tr ti n phát
i th
ng
i th
ng n p séc và b ng kê n p séc vào t ch c cung ng d ch v

thanh toán nh thu h ti n
(3) T ch c cung ng d ch v thanh toán (thu h ) ki m tra ch ng t , chuy n t
séc, b ng kê cho t ch c cung ng d ch v thanh toán (tr ti n)
(4) T ch c th c hi n thanh toán và ghi N tài kho n thanh toán s ti n trên t
séc và báo N
i tr ti n
(5) T ch c cung ng d ch v thanh toán th c hi n thanh toán l p ch ng t
thanh toán bù tr và chuy n cho t ch c cung ng d ch v thanh toán thu h

thanh

i th
ng
(6) T ch c cung ng d ch v thanh tốn thu h ghi Có TK ti n g i thanh toán
s ti n trên t séc và
i th
ng
1.2.2. Thanh tốn b ng th
Th là cơng c thanh tốn do ngân hàng phát hành th bán cho khách hàng s
d ng. Có th dùng th
thanh tốn ti n hàng, rút ti n m
Phân lo i th theo ph m vi lãnh th s d ng th :
Th n

a: là th

giao d ch trong lãnh th

c t ch c phát hành th

Vi

c Vi t Nam

Th qu c t : là th

c t ch c phát hành th

giao d ch trong và ngoài lãnh th
c Vi t Nam ho c là th
phát hành và giao d ch trong lãnh th Vi t Nam.
Phân lo i theo ngu

Vi
c t ch

c ngoài

m b o cho vi c s d ng th :

Th ghi n (Debit Card): là lo i th có quan h tr c ti p và g n li n v i tài
kho n ti n g i. Lo i th
cs d
mua bán hàng hóa hay d ch v , giá tr

c a nh ng th giao d ch s
c kh u tr ngay l p t c vào tài kho n c a ch th thông
qua nh ng thi t b i n t
t t i c a hàng, khách s
ng th i chuy n ngân ngay
l p t c vào tài kho n c a c a hàng, khách s
ghi n
c hay s d
rút ti n t i máy rút ti n t
ng.
Th tín d ng (Credit Card): là th tín d ng cho phép ch th th c hi n giao
d ch th trong ph m vi h n m c tín d
c c p theo th a thu n v i t ch c phát
hành th .
Th tr
c (Prepaid Card): là th cho phép ch th th c hi n giao d ch th
trong ph m vi giá tr th
c n p vào th
ng v i s ti n mà ch ch th
tr
c cho t ch c phát hành th .

10

Thang Long University Library


1.3: Qui trình thanh tốn th
(2)

ch p nh n th

Ch th
(1a)

(3)

(1b)

(5)

(4)
NH

Ngân hàng phát hành th

i lý thanh toán th

(6)

(1a) Khách hàng g i gi
ngh phát hành th cùng gi y t liên quan theo qui
nh c a NH phát hành th và tùy vào t ng lo i th
n NH phát hành th
(1b) NH phát hành th ki
(2) Ch th

u ki n làm th t c c p th cho khách hàng
ch p nh n thanh toán th
ki

vào

máy thanh toán th , máy t
ng thanh toán và in biên lai thanh toán
(3)
ch p nh n th giao th và m t biên lai cho ch th
ch p nh n th giao th l p b ng kê biên lai thanh toán và g i cho NH
i lý thanh toán th
(5)
(6)

i lý thanh toán th
ki
i lý thanh toán v i NH phát hành th

ch p nh n th

1.2.3. Thanh toán b ng y nhi m thu (UNT)
y nhi m thu (UNT) là gi y y nhi
cung ng d ch v thanh toán thu h

Thanh toán y nhi

i th

ng l p ra nh t ch c
c d ch v cung ng

c áp d ng trong giao d ch thanh toán gi a nh ng

i s d ng d ch v thanh toán có m tài kho n n i b t ch c cung ng thanh toán
ho c gi a các t ch c cung ng d ch v
ng v
u ki n thu h gi a bên tr ti n và bên th

có th a thu n ho c h p
ng.

c s d ng r ng rãi trong vi
cung ng d ch v công c

i
c,

n tho

c

dùng cho các giao d ch thanh tốn có giá tr nh nên UNT chi m t tr
k trong t ng các giao d ch thanh toán không dùng ti n m t.
u ki n, th t c thanh toán, th i h n th c hi n nh thu ho c UNT do t ch c
cung ng d ch v thanh toán th a thu n v

i s d ng thanh toán phù h p v i qui

nh c a NHNN. Trong th i gian không quá 1 ngày làm vi c k t th
11

m nh n

UNT do t ch c cung ng d ch v
tài kho n c
i tr ti n.

i tr ti n ph i hồn th t vi c trích

Các y u t c a nh thu ho c UNT:
Ch nh thu ho c UNT, s sêri
H

a ch , s hi u tài ho

i nh thu

a ch t ch c cung ng d ch v
H

a ch , s tài kho

i nh

i tr ti n

a ch cung ng d ch v thanh toán ph c v
S h

nh thu, s

i tr ti n

ng ch ng t kèm theo

S ti n nh thu b ng s và b ng ch
p ch ng t nh thu ho c UNT
ch c cung ng d ch v thanh toán ph c v bên tr thanh toán
ch c cung ng d ch v thanh toán ph c v bên nh thu nh n
c tài kho n thanh toán
Các y u t khách quan do t ch c cung ng d ch v
trái pháp lu t.
qui trình thanh tốn UNT:
1.4:

ng h p khách hàng m cùng m t h th ng cung ng d ch v
thanh toán
(1) Giao hàng
i tr ti n

i th

ng

(2)

(3a)

(3b)
Ngân hàng

(1)

d ch v
(2)

i th
i th

i tr ti n ho

ng

ng l p 4 liên UNT kèm theo ch ng t giao hàng, ho c cung

ng d ch v n p vào NH nh thu h

12

Thang Long University Library


(3a) NH ki m tra ch ng t
i tr ti n

ghi N TK ti n g i và báo N cho

(3b)

i th
1.5:

ng

ng h p khách hàng m TK thanh toán không cùng m t t
ch c cung ng d ch v thanh toán

(1) Giao hàng
i th

ng

(6)

i tr ti n
(4)

(2)

NH ph c v
th

(3)
NH ph c v
i tr ti n

i
ng
(5)

(1)

i th

(2)
i th
mình nh thu h
(3) NH ph c v
(4)

NH ph c v

ng giao hàng ho c hoàn thành cung ng d ch v
ng l
i th

ng t g i NH ph c v
ng ki m tra ch ng t , ghi ngày nh n ch ng t ,

ch ng t cho NH ph c v
i tr ti n ki m tra các y u t

i tr ti n
u ki n, ghi N tài

kho n ti n g i thanh toán và báo N
i tr ti n
(5) NH ph c v
i tr ti n chuy n ti
i NH ph c v bên th
(6)
C

NH ph c v
i th
ng

i th

ng

ng ghi Có tài kho n ti n g i thanh toán và báo

1.2.4. Thanh toán b ng y nhi m chi (UNC)

th

UNC là l nh thanh toán c
i tr ti n g i cho t ch c cung ng d ch v
tài kho n yêu c u trích tài kho n c
tr
i
ng.
c áp d ng trong thanh tốn ti n hàng hóa d ch v ho c chuy n ti n c a
i s d ng d ch v thanh toán trong cùng m t t ch c cung ng d ch v ho c gi a

các t ch c cung ng d ch v cùng ho c khác h th ng trong ph m v c
UNC ho c l nh chi bao g m các y u t :
Ch l nh chi ho c UNC, s sêri
13

c.