Chuyen de 4 he TIEU HOA

CHUYÊN ĐỀ 4: HỆ TIÊU HÓA
Câu 1. Trình bày cấu tạo của dạ dày. Qua đó cho biết hoạt động tiêu hóa chủ yếu của
dạ dày.
Đáp án
Cấu tạo: Hình túi, thắt hai đầu. Dung tích tối đa khoảng 3l.
Thành dày, gồm 4 lớp:
+ Lớp màng bọc bên ngoài.
+ Lớp cơ dày và khỏe gồm 3 lớp: cơ dọc, cơ vòng và cơ chéo.
+ Lớp dưới niêm mạc.
+ Lớp niêm mạc có nhiều tuyến tiết dịch vị ( gồm 95 % nước, 5% enzim pepsin,
HCl, chất nhày).
Biến đổi chủ yếu: lí học.
Câu 2. Trình bày cấu tạo phù hợp với chức năng của ruột non.
ở ruột non, có 2 hoạt động: tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng.
a. Cấu tạo phù hợp với hoạt động tiêu hóa ( chủ yếu là biến đổi hóa học)
- Ruột non dài khoảng 3m, cấu tạo bởi 4 lớp như dạ dày nhưng mỏng hơn, lớp cơ chỉ
gồm có cơ dọc và cơ vòng.
- Tá tràng là đoạn đầu của ruột non, nơi dịch tụy và dịch mật đổ vào.
- Lớp niêm mạc của ruột non chứa nhiều tuyến ruột tiết ra dịch ruột và các tế bào tiết
chất nhày.
Như vậy, ở ruột non có đủ các enzim tiêu hóa thức ăn. Biến đổi hóa học là chủ yếu.
b. Cấu tạo phù hợp với hoạt động hấp thụ.
- Ruột non dài khoảng 3 m là phần dài nhất của ống tiêu hóa. Lớp niêm mạc ruột non
có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm tăng diện tích bề mặt. Tổng diện tích
bề mặt bên trong ruột non đạt tới 400 - 500 m2.
- Ruột non có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày đặc, phân bố tới
từng lông ruột. Chât dinh dưỡng được hấp thụ vào mao mạch bạch huyết, mao mạch máu.
Câu 3. Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ
tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thụ chất dinh dưỡng ?
- Người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò
hấp thụ chất dinh dưỡng là căn cứ vào các bằng chứng:

+ Ruột non có bề mặt hấp thụ rất lớn, lớn nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hoá. Ruột
non còn có mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc
+ Thực nghiệm phân tích thành phần các chất của thức ăn trong các đoạn ống tiêu hoá cũng
chứng tỏ sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non.
+ Diện tích bề mặt trong của ruột non rất lớn là điều kiện cho sự hấp thụ các chất dinh
dưỡng với hiệu quả cao
+ Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột là điều kiện
cho sự hấp thụ các chất dinh dưỡng với hiệu quả cao
Liên hệ: Một số nguyên nhân gây nên bệnh táo bón ảnh hưởng tới ruột và hoạt động của
con người: đó là lối sống ít vận động thể lực, giảm nhu động ruột già.
Ngược lại ăn nhiều chất xơ, vận động vừa phải, … Ruột già hoạt động dễ dàng.
Câu 4. Trình bày rõ quá trình biến đổi thức ăn trong ống tiêu hoá.
Sự biến đổi thức ăn ở khoang miệng:
1


Gồm: các hđ tiết nước bọt, nhai, trộn thức ăn, hđ của enzim amilaza tạo thành viên …có 2
biến đổi cơ bản:
+ Biến đổi lí học (chủ yếu): thức ăn được nhai trộn với nước bọt tạo thành viên
(mềm, nhuyễn) nhờ phản xạ nuốt, thức ăn xuống thực quản.
+ Biến đổi hoá học (thứ yếu):
T0 = 37 0 C, pH = 2
Tinh bột chín
Đường đôi (cơ thể chưa hấp thụ được).
enzim amilaza
Biến đổi thức ăn trong dạ dày.
+ Biến đổi lí học (chủ yếu): Nhờ các cơ khoẻ ở dạ dày, thức ăn được nghiền bóp,
xáo trộn, thấm đều dịch vị do tuyến vị tiết ra để hoà loãng thức ăn.
+ Biến đổi hoá học (thứ yếu):
Enzim Pépin

Prôtêin
Prôtêin chuỗi ngắn
(Chuỗi dài gồm nhiều axi amin)
Còn các thức ăn khác như Lipit …. chỉ biến đổi về mặt lí học.
Biến đổi thức ăn ở ruột non.
+ Biến đổi lí học:
- Tiết dịch
- Muối mật tách lipit thành giọt nhỏ biệt lập tạo nhũ tương hoá
Thức ăn hoà loãng trộn đều dịch. Phân nhỏ thức ăn
+ Biến đổi hoá học (Chủ yếu)
*Tinh bột và đường đôi
Đường đơn
Đường đơn
* Protein

peptit

Axit amin

* Lipit
Các giọt li pit nhỏ
Axit béo và glixerin
Câu 5: Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân. Vai trò của Gan?
a - Cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ.
+ Ruột dài: 6 -7 m.
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp
+ Có nhiều lông ruột và lông ruột cực nhỏ.
Làm tăng S 600 lần đạt tới 400-500 m2.
+ Mạng lới mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc đi tới lông ruột.
b. Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất dinh dưỡng và vai trò của gan.

- Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất dinh dưỡng
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận
chuyển theo đường máu
- Đường
- Axit béo và Glyxêrin
- Axit amin
- Các Vitamin tan trong nước
- Các muối khoáng
- Nước
- Vai trò của gan.

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận
chuyển theo đường bạch huyết
- Lipit ( các giọt nhỏ đã đợc nhũ tương
hoá)
- Các Vitamin tan trong dầu (Vitamin: A,
E, E, K)

2


+ Điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu luôn ổn định.
+ Khử độc
+ Tiết ra dịch mật giúp tiêu hoá Lipit.
+ Tích luỹ ở gan 1 phần.
Câu 6. Giải thích nghĩa đen về mặt sinh học của câu thành ngữ “ Nhai kỹ no lâu”.
Cơ thể thường xuyên lấy các chất dinh dưỡng để xây dựng cơ thể, đảm bảo cho cơ thể sinh
trưởng và phát triển….. thông qua thức ăn.
Thức ăn gồm nhiều hợp chất hữu cơ phức tạp như gluxit, lipit, prôtêin…cơ thể không thể
sử dụng trực tiếp được mà phải qua quá trình chế biến thành những hợp chất đơn giản nhờ

các cơ quan tiêu hoá (miệng, dạ dày, ruột…)
Nhai là công đoạn đầu tiên của cơ quan tiêu hoá giúp nghiền nhỏ thức ăn. Đó là mặt quan
trọng của quá trình tiêu hoá- biến đổi lý học, tạo điều kiện cho sự biến đổi hoá học được
tiến hành thuận lợi với sự tham gia của các enzim có trong dịch tiêu hoá.
Nhai càng kỹ, thức ăn càng nhỏ, diện tích tiếp xúc với dịch tiêu hoá càng lớn, tiêu hoá càng
nhanh và thức ăn càng được biến đổi triệt để, cơ thể càng hấp thụ đợc nhiều chất dinh
dưỡng hơn so với ăn chếu cháo qua loa. Do đó, nhu cầu dinih dưỡng của cơ thể được đáp
ứng tốt hơn, no lâu hơn.
No đây là no mặt sinh lý, chứ không phải “no căng bụng” nghĩa là cơ thể tiếp nhận được
nhiều chất dinh dưỡng khi nhai kỹ.
Câu 7: Một người bị triệu chứng thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hoá ở ruột non có
thể thế nào?
Một người bị triệu chứng thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hoá ở ruột non có thể diễn ra
như sau:
Môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sẽ qua môn vị xuống ruột non liên tục và nhanh
hơn, thức ăn sẽ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiêu hoá của ruột non nên hiệu quả tiêu
hoá thấp.
Câu 8: Một người bị triệu chứng thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hóa ở ruột non có
thể thế nào?
- Môn vị khi bị thiếu axit sẽ không nhận được tín hiệu đóng, làm cho thức ăn từ môn vị
xuống ruột non liên tục và nhanh hơn. Thức ăn sẽ không đủ thời gian thấm đều dịch tiêu
hóa của ruột non nên hiệu quả tiêu hóa sẽ thấp
Câu 9: Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả?
- Ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, dễ thấm dịch tiêu hóa nên tiêu hóa đạt
hiệu quả hơn
- An đúng giờ, đúng bữa giúp cho sự tiết dịch tiêu hóa được thuận lợi, số lượng và chất
lượng tiêu hóa cao hơn nên tiêu hóa đạt hiệu quả tốt
- Ăn uống hợp khẩu vị cũng như ăn trong bầu không khí vui vẻ đều giúp sự tiết dịch tiêu
hóa tốt hơn nên sự tiêu hóa sẽ hiệu quả hơn
- Sau khi ăn cần có thời gian nghỉ ngơi, giúp hoạt động tiết dịch tiếu hóa, hoạt động co

bóp của dạ dày và ruột được tập trung hơn nên sự tiêu hóa hiệu quả hơn
Câu 10:Nêu khái quát các bộ phận của hệ cơ quan tiêu hoá. Hãy phân tích để chứng
minh rằng có sự phân công chức năng và thống nhất giữa ống tiêu hoá và tuyến tiêu
hoá của hệ cơ quan tiêu hoá?
* Khái quát về các bộ phận của hệ cơ quan tiêu hoá:
- Hệ cơ quan tiêu hoá bao gồm 2 bộ phận là ống tiêu hoá (đường tiêu hoá) và tuyến tiêu
hoá.
3


- - ống tiêu hoá: lần lượt từ ngoài vào trong và từ trên xuống, ống tiêu hoá gồm các cơ
quan là: Miệng, thực quản, dạ day, ruột non, ruột già, hậu môn.
- - Tuyến tiêu hoá: bào gồm các tuyến: 3 đôi tuyến nước bọt tiết dịch nước bọt vào
miệng, tuyến vị của dạ dày, tuyến gan, tuyến tuỵ và các tuyến ruột.
* Chứng minh sự phân công chức phận giữa ống tiêu hoá và tuyến tiêu hoá:
- Sự phân công chức phận giữa 2 bộ phận trên thể hiện như sau:
a) ống tiêu hoá:
- Thực hiện chức năng: - Biến đổi lí học thức ăn.
- Vận chuyển dần thức ăn qua các đoạn khác nhau của ống
- Hai chức năng trên được thực hiện bởi các cơ trên thành ống tiêu hoá với sự tham gia
của răng, lưỡi ở miệng.
b) Tuyến tiêu hoá:
- Các tuyến tiêu hóa thực hiện chức năng tiết tiêu hóa, biến đổi hoá học thức ăn.
* Sự thống nhất giữa ống tiêu hoá và tuyến tiêu hoá:
- Giữa ống tiêu hoá và các tuyến tiêu hoá có sự thống nhất và hỗ trợ nhau trong hoạt động tiêu
hoá thức ăn. Kết quả hoạt động của bộ phận này tạo điều kiện cho hoạt động của bộ phận
còn lại.
- Ví dụ:
- - Thức ăn qua biến đổi lí học (nhai, trộn, co bóp…) của ống tiêu hoá trở nên mềm, nhỏ
hơn rất thuận lợi cho các enzim của dịch tiêu hoá tiết ra từ các tuyến tiêu hoá biến đổi

hoá học.
- - Ngược lại hoạt động biến đổi hoá học của các tuyến tiêu hoá càng triệt để thì các sản
phẩn dinh dưỡng đơn giản hấp thụ càng nhiều, cung cấp chất và năng lượng cho cơ thể
nói chung, trong đó có ống tiêu hoá phát triển tốt.

4