Báo cáo bài tập tuần 2 môn học phân tích và yêu cầu phần mềm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
––––––––––––––––––––––––*––––––––––––––––––––––

Báo cáo bài tậ

Môn họ
2

3
Danh sách sinh viên:

Giả

G T

20111568

CNTT-TT 2.3 K56

20111600

CNTT-TT 2.3 K56

20111203

CNTT-TT 2.3 K56

20111370

CNTT-TT 2.3 K56

T
Hà Nộ N à 10

á

4 ăm 2014


Tóm tắt
Báo cáo trình bày về các nội d
“Các kỹ thuậ l
q a đ p ươ p áp xác định các yêu
cầu phần mềm (Requirement Elicitation) truyền thố ”, “Các kỹ thuậ l
q a đ p ươ
p áp xác định các yêu cầu phầ m m (Req reme El c a o ) â cao”, “Model-Driven
Requirements Engineer
(MDRE)”, “Tìm ểu về các kỹ thuậ à p ươ p áp ươ lượng
và thỏa thuận các yêu cầu phần mềm” à so sá một số công cụ UML và lựa chọn công cụ của
chúng em.


Mục lục
Contents
Tóm t t ............................................................................................................................................ 2
Mục lục ............................................................................................................................................ 3
Hình vẽ, bảng biểu .......................................................................................................................... 4
1.Các kỹ thuậ l
q a đ p ươ p áp xác định các yêu cầu phần mềm (Requirement
Elicitation) truyền thống. ................................................................................................................ 5

11

ươ

p áp p ỏng vấn (Interviewing customers and domain experts). ........................... 5

1.1.1.Khái niệm. ...................................................................................................................... 5
1.1.2.Bản chấ , đặc thù của phỏng vấn................................................................................... 5
1.1.3.Bảng câu hỏi và ghi nhận trả lời..................................................................................... 6
1 1 4 Các p ươ
12

ươ

p áp p ỏng vấn. ........................................................................................ 6

p áp bảng hỏi (Questionnaires).............................................................................. 8

1.2.1.Bảng hỏi làm gì? ............................................................................................................. 8
1.2.2.Sử dụng bảng hỏi khi ..................................................................................................... 8
1.2.3.Các kỹ thuật thực hiện ................................................................................................... 8
124Ư /

ược đ ểm. .......................................................................................................... 9

1.2.5.Nhữ

lư ý k

ực hiệ p ươ

p áp bảng hỏi. ...................................................... 9

1.2.6.Một số mẫu .................................................................................................................... 9
13

ươ

p áp

a sá (Obser a o ) ................................................................................ 10

1.3.1.Bản chấ , đặc thù ......................................................................................................... 10
1.3.2.Phân loại ...................................................................................................................... 10
1.3.3.Các kỹ thuật thực hiện ................................................................................................. 10
134Ư /
14

ươ

ược đ ểm .......................................................................................................... 10
p áp N

cứu tài liệu và các Hệ thống phần mềm ươ

ự .......................... 11

1.4.1.Bản chấ đặc thù. ......................................................................................................... 11
1 4 2 Ư d m/

ược đ ểm của p ươ

p áp ................................................................... 11

2.Các kỹ thuậ l
q a đ n p ươ p áp xác định các yêu cầu phần mêm (Requirement
Elicitation) nâng cao. ..................................................................................................................... 11
21

ươ

p áp

mẫu (Prototyping). .......................................................................... 11

2.1.1.Khái niệm, đặc thù ....................................................................................................... 11


2 1 2 Các rường hợp

ường dùng. ..................................................................................... 12

2.1.3.Các kỹ thuật thực hiện. ................................................................................................ 12
214Ư /
22

ươ

ược đ ểm .......................................................................................................... 13
p áp Bra s rorm

............................................................................................. 13

2 2 1 Đặc thù ......................................................................................................................... 13
2.2.2.Các kỹ thuật thực hiện ................................................................................................. 13
2.2.3 Ư
23

ươ

ược đ ểm. ........................................................................................................... 14
p áp Jo

appl ca o de elopme

(JAD) ........................................................... 15

2.3.1.Khái niệm à đặc thù.................................................................................................... 15
2.3.2.Các kỹ thuật thực hiện. ................................................................................................ 15
233Ư /
24

ươ

ược đ ểm. ......................................................................................................... 15
p áp Rap d appl ca o de elopme

(RAD) ......................................................... 16

2.4.1.Khái niệm à đặc thù.................................................................................................... 16

2.4.2.Các kỹ thuật thực hiện. ................................................................................................ 16
243Ư /

ược đ ểm. ......................................................................................................... 16

3.Model-Driven Requirements Engineering (MDRE). ................................................................... 17
31

ươ

p áp l ận. ............................................................................................................. 17

3.2.Một số kĩ

ậ đ ển hình. .................................................................................................. 18

3.3.Các công cụ phần mềm hỗ trợ ............................................................................................ 19
3.3.1.GME(Generic Modeling Environment) ........................................................................ 19
3.3.2.DSL TOOLS ( Domain-Specific Language Tools) ............................................................ 20
3.3.3.EMF(Eclipse Modeling Framework) ............................................................................. 21
3.4.Các dự án phần mềm

à

cô

đã

ực hiện dựa trên MDRE........................................ 23

3.4.1.DMAN project. ............................................................................................................. 23
3.4.2.OPENPROD Project.( Open Model-Driven Whole-Product Development and
Simulation Environment) ...................................................................................................... 23
4.Tìm hiểu về các kỹ thuậ
4 1 Các p ươ

à p ươ

p áp c

của

p áp
ươ

ươ
lượ ,

lượng và thỏa thuận các yêu cầu phần mềm25
ỏa

ậ

cầ p ầ mềm ................... 25

Trư c k

ươ

lượ ,

ỏa

ậ : ................................................................................... 25

Tro

ươ

lượ ,

ỏa

ậ : ................................................................................... 25

k

a k

ươ

4 2 Các k a cạ
421C

lượ ,
của

ươ

lược ả q

ỏa

ậ : ...................................................................................... 25
lượ

x

,

ỏa

ậ

cầ ....................................................... 25

độ .................................................................................... 25


4 2 2 Các ì

ức cộ

4 2 3 Các cô

cụ ỗ rợ

43

dụ ề các ệ

ố

ác (Collaboration situations) ........................................................27
ươ
ươ

lượ
lượ ,

ỏa
ỏa

ậ ..............................................................27
ậ ...............................................................27

4.3.1.Aspire ............................................................................................................................27
4.3.2.Negoisst........................................................................................................................ 28
4.3.3.EasyWinWin ................................................................................................................. 28
4.3.4.SmartSettle .................................................................................................................. 28
5.Tìm hiể , so sá

đá

á lựa chọn công cụ các công cụ UML ................................................ 30

5.1.ArgoUML. ............................................................................................................................ 30
5 1 1T

ă

của ArgoUML ............................................................................................... 30

5 1 2 Ư đ ểm: ...................................................................................................................... 31
5.1.3. N ược đ ểm: ............................................................................................................... 31
5.2.StarUML .............................................................................................................................. 31
5 2 1T

ă

của StarUML : .............................................................................................. 31

5 2 2 Ư đ ểm: ...................................................................................................................... 32
5 2 3 N ược đ ểm của StarUML: .......................................................................................... 33
5.3.Visual Paradigm ................................................................................................................... 33
Các ư đ ểm của VP-Paradigm .............................................................................................. 33


Hình vẽ, bảng biểu


1. Các kỹ thuật liên quan đến phương pháp xác định các
yêu cầu phần mềm (Requirement Elicitation) truyền
thống.
1.1.
Phương pháp phỏng vấn (Interviewing customers and
domain experts).
1.1.1. Khái niệm.
Phỏng vấn (interviewing) là một kỹ thuật quan trọ để phát hiện thông tin yêu cầu một cách
chi ti t từ mộ cá â N ư là mộ kĩ sư p ần mềm, bạn sẽ sử dụng nó trong việc phát hiện yêu

cầu phần mềm cho một hệ thống l n. Trong những dự án nhỏ, ta có thể sử dụ p ươ p áp
à
ư một công cụ phát hiện yêu cầu phần mềm duy nhất.
1.1.2. Bản chất, đặc thù của phỏng vấn
Phỏng vấ để phát hiện thông tin về:
 Các ý ki n của ườ được phỏng vấn
 Các cảm
ĩ của ườ được phỏng vấn
 Tình trạng hiện tại của phần mềm
 Các mục tiêu về tổ chức và nhân sự
 Các thủ tục không chính thức
 Các ă bản mẫu (template) trợ giúp thực hiệ p ươ p áp
K hoạch phỏng
vấn tổng quan
Hệ thố
Đại lý
bă đĩa ABC
N ười lập: Nguyễn
Hải Nam
Ngày lập:
01/09/2008
STT
Chủ đề
Yêu cầu
Ngày b
1

2

3

đầu

Qui trình
bă đĩa

Ngày k t thúc

bán N m rõ tất qui trình về bán lẻ, 02/09/2008
bán sỉ, và qui trình xử lý đơ đặt
hàng
rì đặt mua N m q
rì
k ác
à
đặt 03/09/2008
bă đĩa
m a bă đĩa
đại lý

02/09/2008

Quản lý nhập
xuất tồn kho

05/09/2008

05/09/2008

03/09/2008

4

Hệ thống máy Tìm hiểu kỹ về tài nguyên máy 10/09/2008
móc, phần mềm móc, trang thi t bị, phần mềm, hệ
đề
à
đa sử dụng của tổ
chức

10/09/2008

Hình 1. K ho ch phỏng vấn tổng quan.

Bảng k hoạch phỏng vấn
Hệ thố ………………………
N ườ được phỏng vấ ……………

â

c

……………

Vị r / p ươ
ện
ă p ò ,p ò
ọp, đ ện thoạ ,…

Thời gian: - B
- K t thúc:

đầu:

Mục tiêu:
Dữ liệu cần thu thập?
Lãnh vực nào?

Lư ý - Kinh nghiệm
- Ý ki đá
á, ận xét của
phỏng vấn

Chi ti t buổi phỏng vấn
Gi i thiệu
Tổng quan về hệ thống
Tổng quan về buổi phỏng vấn
Chủ đề 1
Các câu hỏi
Chủ đề 2
Các câu hỏi
...
Tóm t các đ ểm chính
Câu hỏi của ười trả lời phỏng vấn
K t thúc
Quan sát tổng quan

Thờ a ư c lượng (? phút)
Tổng:

Phát sinh ngoài dự ki n
Hình 2. Bảng k ho ch phỏng vấn.

1.1.3. Bảng câu hỏi và ghi nhận trả lời
N ườ được phỏng vấ
Câu hỏi

oà

Oa

…

Ngày: 03/09/2008
Ghi nhận

ườ được


Câu hỏi 1:
Khách hà đặ

Trả lời:
Gọ đ ện thoạ , đ n tậ đại lý, gởi fax
K t quả quan sát:
Đá
cậy
Câu hỏi 2:
Trả lời:

Tất cả đơ đặt hàng của khách hàng phả được Phả a
oá rư c hoặc ngay khi giao.
a
oá rư c rồi m i giao hàng?
K t quả quan sát:
T á độ không ch c ch n
à

dư i hình thức nào?

Câu hỏi 3:
Trả lời
Chị muốn hệ thống m i sẽ giúp cho Chị đ ều gì? Dữ liệu chỉ nhập một lần và hệ thống tự động
phát sinh báo cáo các loại
K t quả quan sát
K ô
ưởng l m, ì
ư đã r ển khai thất
bại một lần

Hình 3. Bảng câu hỏi và ghi nhận trả lời.

1.1.4. Các phương pháp phỏng vấn.
Phỏng vấn với câu hỏi đóng.
Là câu hỏ mà các đáp á
ường nằm trong các tình huố được xác đị
rư c.
Câu hỏ đó
c ợp cho việc tạo các dữ liệu chính xác, tin cậ để dễ dàng phân tích.
Hiệu quả à đỏi hỏ ười phỏng vấn phải có kỹ ă để đ ều khiển cuộc phỏng vấn.

Ư / ược đ ểm:
Ưu điểm:
 Ti t kiệm thời gian phỏng vấn
 Dễ dàng so sánh các cuộc phỏng vấn
 Đề cập đ n một phạm vi rộng một cách nhanh chóng
 Chủ động trong cuộc phỏng vấn
 Đạ được dữ liệu thích hợp
Nhược điểm:
 Buồ c á c o ườ được phỏng vấn
 K ó có được nhiều thông tin chi ti t
 Thi các ý ưởng
 Mất thời gian chuẩn bị các câu hỏi
 Không tạo mối quan hệ ũa ữ
ười phỏng vấn và nhữ

ườ được phỏng vấn

Phỏng vấn với câu hỏi mở.
Là loại câu hỏi v i phạm vi trả lời tự do. Câu hỏi thích hợp k
ườ p â c q a âm đ n
câu trả lời rộng và sâu. Câu hỏi mởi làm cho câu trả lời không bị ò bó à k ô
ượng ép.


Ư /

ược đ ểm:

Ưu điểm:
 N ườ được phỏng vấn dễ dàng trả lời

 Không ràng buộc câu trả lời
 Có thể p á s
ý ưởng m i.
 Cung cấp nhiều chi ti
ơ
 Có c c o ười phỏng vấ k ô được chuẩn bị rư c.
 Tính linh hoạt cao
 Tính chính xác
 Tính tiện lợi
Nhược điểm:
 Thời gian hỏi kéo dài.
 Nội dung có thể ượt qua phạm vi câu hỏi.
 Ư đ ểm / ược đ ểm của p ươ p áp
 Nguồn thông tin phụ thuộc ào ườ được phỏng vấn.
 N ười phỏng vấn phải có kỹ ă
ao p tốt
 N u không chuẩn bị tốt dễ bị thất bại
 Có thể bấ đồng về ngôn ngữ khái niệm

1.2.

Phương pháp bảng hỏi (Questionnaires)

1.2.1. Bảng hỏi làm gì?
Bảng hỏi có ích cho việc thu nhập thông tin từ các thành viên chính trong công ty về:
 Các q a đ ểm
 Các hiểu bi t
 Các ác động
 Các đặc đ ểm








1.2.2. Sử dụng bảng hỏi khi
Thu thập thông tin ở nhiề
ười v các đ ạ đ ểm khác nhau
Nhiề
ười tham gia vào dự án.
Cần thực hiện việc tham dò
Cần giải quy t vấ đề rư c khi phỏng vấn
1.2.3. Các kỹ thuật thực hiện
Các câu hỏi mở
Phù hợp cho việc thu thập các ý ki n
Các câu hỏ đó
Được sử dụng khi có một danh sách các tùy chọn.


1.2.4. Ưu / nhược điểm.
Ưu điểm.
 Thu thập được nhiều thông tin theo chủ ý của
 Thông tin tập r
, có
đị
ư ng.
 Dễ thu thập và xử lý.

ười thi t k bảng hỏi

Nhược điểm.
 Thu thập thông tin cứng nh c do được thi t k rư c, kém linh hoạt.
 N ười lập bảng hỏi phải có kinh nghiệm và kỹ ă đặt câu hỏi.
 Trả lời thụ động dễ đ ền không chính xác.






1.2.5. Những lưu ý khi thực hiện phương pháp bảng hỏi.
B đầu bằng những câu hỏi thú vị và dễ trả lời
Ng n gọn chính xác, tránh vi t t t
Cách diễ đạ đơ ả để tránh hiểu nhầm
Tránh các câu hỏ đề nghị
Chọn các câu hỏi phù hợp v
ười trả lời.
1.2.6. Một số mẫu

Hình 4. Bảng hỏi với câu hỏi mở.


Hình 5. Bảng với câu hỏ đ

1.3.

.

Phương pháp Quan sát (Observation)

1.3.1. Bản chất, đặc thù
Là p ươ p áp
lại có kiểm soát các sự kiện hoặc hành vi ứng xử của co
ười.
T ường k t hợp v các p ươ p áp k ác để kiểm ra c éo độ chính xác của thu thập dữ liệu.
1.3.2. Phân loại
Quan sát thụ độ
N ười quan sát ngồi tại chỗ và ghi chép lại các hoạ độ
công việc Các bă
deo đô k có ể được dùng. Ghi chép hoặc bă
tích các sự hiện, các hoạ động công việc hoặc thông tin về công việc.
Quan sát chủ động: tham gia trực ti p vào các hoạ đô xử lý.
Bư
Bư
Bư
Bư

1.3.3.
c1
c2
c3
c4

Các kỹ thuật thực hiện
Xác định mục đ c q a sá
Lựa chọ đố ượng quan sát.
Tổ chức à ư ng dẫn quan sát.
Báo cáo k t quả quan sát

1.3.4. Ưu/ nhược điểm
Ưu điểm:
Dễ thực hiệ đối v
ười quan sát
Theo dõi trực ti p hoạ động của hệ thống thực t
Nhược điểm:
K t quả mang tính chủ quan.

, các bư c xử lý
ì được phân


Tâm lý của ười bị quan sát có những phản ứng nhấ định
Sự bị động của p ươ p áp q a sá
Tốn kém thời gian
Thông tin bề ngoài, hạn ch k ô đầ đủ.

1.4.
Phương pháp Nghiên cứu tài liệu và các Hệ thống phần
mềm tương tự
1.4.1. Bản chất đặc thù.
Nghiên cứu tài liệu là nghiên cứu các cẩm a , q định, các thao tác chuẩn mà tổ chức cung
cấp ư là ư ng dẫn cho các nhà quản lý và nhân viên
Tài liệu có thể là tài liệu nội bộ, có thể là các ấn phẩm kỹ thuật, các báo cáo nghiên cứ , … Các
tài liệu thực sự có ý
ĩa i kỹ sư p ần mềm để tìm hiể các lĩ
ực mà họ c ưa ừng có kinh
nghiệm. Nó hữu ích cho việc xác định các câu hỏi về quá trình thao tác và sản xuất.
Nghiên cứu phần mềm: Mộ các
ường xuyên, các ứng dụng phải thay th các phần mềm cũ

Hệ thống hiện tại có thể đã có p ần mềm hỗ trợ từ rư c. Nghiên cứu các phần mềm đã ồn tại
cung cấp cho chúng ta các thông tin về quá trình xử lý công việc hiện thời và các mở rộng có
ràng buộc bởi thi t k phần mềm. Khi m khuy t của việc thu nhận thông tin từ việc xem xét
phần mềm là tài liệu có thể không chính xác hoặc kịp thời, mà có thể k ô đọc được và thời
gian có thể lãng phí n u ứng dụ đã bị xóa bỏ.
1.4.2. Ưu diếm/ nhược điểm của phương pháp.
Ưu điểm
 Tìm được các vấ đề còn tồn tại trong hệ thống
 Có cái nhìn tổng quan về các chức ă mà ệ thống cần phải có
Nhược điểm.




Thi u tài liệu
Tài liệu h t hạn
Các tài liệu là nguồn cung cấp

ô

k ô

đú

, rù

lặp.

2. Các kỹ thuật liên quan đến phương pháp xác định các

yêu cầu phần mêm (Requirement Elicitation) nâng
cao.Phương pháp nguyên mẫu (Prototyping).
2.1.1. Khái niệm, đặc thù
Khái niệm.
ươ p áp
mẫ là p ươ p áp xác định yêu cầu bằ
Khách hàng sẽ đá
á
ă của các mẫu.
Prototyping là một hệ thống có tính trình diễn.

các đưa ra các mẫu thử.


Một mô hình làm việc “ a
à ô” của giải pháp cho hệ thống nhằm kiểm tra một số chức
ă
ào đó
Có thể miêu tả GUI chi các ứng xử khác nhau của hệ thống.
Nội dung có thể mã cứ
ơ là r cập động CSDL.
Không thể thi u trong quy trình phát triển phần mềm.
Tính khả thi và hữu dụng của hệ thống có thể ư c lượ q a ro o pe rư c khi thực sự được
cà đặt.





2.1.2. Các trường hợp thường dùng.

Hệ thống xây dựng chi các chức ă
ươ mại m i.
Dùng trong quá trình xây dựng các kịch bản cho use case.
Các yêu cầ x
đột.
Có vấ đề truyền thông giữa k ác à
à ười phát triển.
2.1.3. Các kỹ thuật thực hiện.

“Throw-away” prototype.
Bỏ đ k
n trình tìm ki m yêu cầu hoàn tất
Tập trung vào các yêu cầu ít hiểu bi t nhất
T ường thực hiện ở bư c xác định yêu cầu
Evolutionnary prototype.
Được giữ lại sau khi ti n trình tìm ki m hoàn tất.
T ườ đưa ra c o sản phẩm cuối cùng
ư
đ n việc phát triển nhanh hệ thống bằng cách tập trung vào các yêu cầ đã
nhất

ểu bi t

2.1.4. Ưu/ nhược điểm
Ưu điểm.

ươ p áp ữu dụng khi:
 Yêu cầu của ười dùng không rõ ràng.
 Í
ười liên quan

 Các thi t k phức tạp à đò ỏi mẫu cụ thể.
 Vấ đề truyền thông giữa p â c à ười dùng
 Sẵn công cụ để xây dựng mẫu
Nhược điểm.
 Khó thích ứng cho nhiều loạ ười dùng
 Chia sẻ dữ liệu v i các hệ thống khác ườ k ô được xem xét.
 Kiểm ra ò đời phát triển hệ thố
ường bị bỏ qua.

ì
à x ư ng không chuẩn mực trong việc tạo ra tài liệu hình thức về yêu cầu hệ
thống
 Các mẫ
ường xây dựng trên các hệ thố đơ => c ưa xé ươ
ác i hệ thống
khác.


2.2.

Phương pháp Brainstrorming

2.2.1. Đặc thù
BrainStorming là kỹ thuật sáng tạo hỗ trợ việc ìm ý ưởng. Việc sử dụng Brainstorming cho
p ép ìm được nhiề ý ưở đặc s c nhất trong thời gian ít nhất nhờ vào việc không bị phán
xé a đá
á ệc nhận xé a đá
á sẽ chỉ được thực hiệ sa k đã
ập đủ nhiều
ý ưởng.

Brainstorming giúp cho cá nhân hoặc tập thể có thể duy trì luồ s
ĩ, ư d một cách liên
tục à ý ưởng này có thể là gợi ý cho nhữ
ườ k a
ĩ ra ý m G a đoạn tìm ý ưởng k t
thúc khi số lượ ý ưở
ươ đối nhiều thì m i chuyể sa
a đoạ đá
á các ý ưởng
đã được
ra để đưa ra k t luận.
2.2.2. Các kỹ thuật thực hiện
Nêu ý tưởng.
 Hạn ch x
độ , c ba ý ưởng trong nhóm
 Tìm thật nhiề ý ưởng trong thời gian ng n nhất
 Khuy n khích tổ hợp các ý ki n thành viên
 Tìm ý ưởng m i dựa trên ý của các thành viên
Thâu tóm ý tưởng.
 Chọ ra các ý ưởng khả thi nhất theo yêu cầ ba đầu.
 Bi các ý ưởng chọn lọc thành giải pháp.
 Chọn các giải pháp khả thi, thực tiễn và phù hợp nhất v i hoàn cảnh.
 Công cụ đ ển hình thực hiệ p ươ p áp
2.2.3. Ưu nhược điểm.
Ưu điểm.
Khuy n khích mọi thành viên tham gia.
Cho phép các thành viên tranh luận v i nhau về các ý ki đề xuất.
N ườ đ ều phố a
ư ký d
rì c ộc hội thảo không bị á đoạn.

Diễn ra nhanh chóng
Đưa ra ải pháp khả thi cho vấ đề.
Khuy k c ý ưở , s
ĩ sá
ạo độc đáo
Nhược điểm.
Phụ thuộc ào ý ưởng
Có thể k ô
được k t quả.

2.3.
ươ
c ươ

Phương pháp Joint application development (JAD)

2.3.1. Khái niệm và đặc thù.
p áp Jo
appl ca o de elopme (JAD) là ì
rì
àp â c
đ ều khiển thứ tự câu hỏi.

ức phỏng vấn nhóm theo một


Thành viên tham dự gồm

ười tổ chức,

ười sử dụng, nhà quản lý, phân tích viên hệ thố …

2.3.2. Các kỹ thuật thực hiện.
Tổ chức cuộc họp từ 10 đ 20 ười
Thời gian diễn ra từ 5 đ n 10 ngày
Lư ữ các ý ki n bằ bă
âm
Quản trị các x
đột
Công cụ đ ển hình thực hiệ p ươ p áp
2.3.3. Ưu/ nhược điểm.
Ư đ ểm.
Hiệu quả
Cho k t quả nhanh.
Giảm đá kể thời gian, chi phí và lỗi dự án
Nhiều vấ đề được thảo luậ đ n thống nhất.
Nhiề
ô
được bổ sung và làm chính xác.
N ược đ ểm.
Chi phí l n, tốn kém.
Cầ có ă p ò đặc biệ để tổ chức.
Cầ
ười có kinh nghiệm lã đạo

2.4.

Phương pháp Rapid application development (RAD)

2.4.1. Khái niệm và đặc thù.

ươ p áp Rap d appl ca o de elopme (RAD) là q
rì
gian ng , ă dần từ bư c v i mỗi chu k .
Xây dựng dựa r
ư ng thành phần, tái sử dụng.
Gồm một số nhóm, mỗ
óm đảm nhiệm một pha trong RAD.

p á r ển ứng dụng trong thời

2.4.2. Các kỹ thuật thực hiện.
Business modeling
Process and Data modeling
Application Generation and Testing
2.4.3. Ưu/ nhược điểm.
Ưu điểm.

rì
 Khả ă

được hoàn thành nhanh.
á sử dụng mã nguồn

Nhược điểm.
 Yêu cầu có thể bị lặp lại.
 Cần nguồn nhân lực dồi dào
 Sự x
đột của các thông tin có thể dẫ đ n thất bại
 Không phù hợp v i các ứng dụng khó module hóa hoặc đò ỏ

ă

cao


3. Model-Driven
Requirements
(MDRE).Phương pháp luận.

Engineering

MDRE được đề xuấ để đối phó v i sự phức tạp ngày cà
ă của kỹ thuật hệ thống theo ý
ĩa của việc cung cấp thông số kỹ thuật yêu cầ
ư mô ì c
ức cần phải chính xác ,
đầ đủ, phù hợp , rõ ràng và dễ đọc và dễ dà để duy trì. Một vấ đề quan trọ
ro lĩ
ực
này là thi u một mô hình tổng thể và tiêu chuẩn hóa ngôn ngữ mô ì
ro đó bao ồm toàn
bộ các yêu cầu quy trình kỹ thuật từ đặc tả yêu cầu , phân bổ để xác m
sML đa được đề
xuấ để áp ứng các yêu cầu này . Trong bài báo này mộ mô ì đ ều khiển yêu cầu quy trình kỹ
thuật cho các ứng dụng công nghiệp ro lĩ
ực hệ thống tự độ được mô tả để ti t lộ
những thi u sót trong công cụ mô hình gầ đâ à mô ì
óa ô
ữ Đặc biệt tập trung
được la ed ào đị

ĩa
cầu và việc xác minh tự động của thi t k chống lại các yêu cầu
sử dụng mô hình thực thi. Dựa trên phân tích một hồ sơ m i của Unified Modeling Language
(UML) được gọi là Model Driven Yêu cầu kỹ thuậ c o Bosc Rexro ( MDRE4BR ) được trình
bày nhằm mục đ c óp p ần vào cuộc đ ều tra m i nhấ ro lĩ vực này.
Model-Driven Engineering (MDE) dịch theo ti ng Việ có
ĩa là cô
ệ ư ng mô hình.
MDE là hệ thố p ươ p áp l ận (Methodology) phát triển phần mềm. Hệ thố p ươ
pháp luận này nghiên cứu về: quy trình phát triển phần mềm (Process), các loại mô hình dùng
để mô tả hệ thống, ngôn ngữ mô hình hóa (Modeling Laguage), vá các công cụ hỗ trợ (CASE
Tool) theo các cách ti p cận khác nhau.
Một y u tố thành công quan trọng trong việc phát triển hệ thống thông tin là sự liên k t của hệ
thống v i mục tiêu kinh doanh , ngữ
ĩa k
doa
àq
rì k
doa
á r ển nên
được giải thoát khỏi mối quan tâm lập trình và có thể tập trung vào những vấ đề liên k t . Phát
triển hệ thố mô ì đ ều khiển (MDD- Model-driven system development ) không chỉ cung
cấp một cách ti p cận có cấu trúc và có hệ thố để phát triển hệ thống , mà còn cung cấp các
nhà phát triển khả ă sử dụng công nghệ mô hình chuyể đổ để lấy mô hình của một mức
độ trừ ượng thấp ơ có ể được ti p tục tinh ch , và thậm chí tạo ra phần mềm mã tự
động.
Kỹ thuậ đị
ư
mô ì (MDE) đã được chứng minh là có khả ă
để đối phó v i sự

phức tạp ro lĩ
ực công nghệ phần mềm. Mộ x ư ng trong mô hình hóa và mô phỏng
là để áp dụng các MDE mô hình các hệ thống kỹ thuật bao gồm các thành phần trong phần
cứng và phần mềm. Ngày càng phức tạp hệ thống kỹ thuậ đã
ra
ều thách thức ư ữ
thi t k phù hợp và phê duyệ ươ rec ess đối v i các yêu cầu của khách hàng v i. nghiên
cứu tại Tập đoà Bosc đã c ỉ ra rằ
ơ 50% của lĩ
ực vấ đề là do k ô đủ yêu cầu kỹ
thuậ (RE) RE đ kèm i sự phát triển sản phẩm toàn bộ q á rì , ro đó các à kỹ
thuậ k ác a được am a Do đó, một mô hình phổ bi
à được tiêu chuẩn hóa ngôn
ngữ là yêu cầu mà chia sẻ sự hiểu bi t giữa các kỹ sư ừ các ngành khác nhau. chung này ngôn
ngữ sẽ cho phép xây dựng các yêu cầu mô hình, mô hình thi t k hệ thống, mô hình truy xuất
nguồn gốc cũ
ư xác m
mô ì có c ứa thông tin chi ti t tên miền cụ thể.
Trong các ngành kỹ thuật hệ thống và kỹ nghệ phần mềm, phân tích yêu cầu là công việc bao
gồm các tác vụ xác định các yêu cầu cho một hệ thống m i hoặc được a đổi, dựa r cơ sở
là các yêu cầu (có thể mâu thuẫn) mà nhữ
ười có vai trò quan trọ đối v i hệ thống,


chẳng hạ
ười sử dụ , đưa ra ệc phân tích yêu cầ có ý
ĩa q a rọ đối v i thành
công của một dự án.
Việc phân tích yêu cầu một cách có hệ thố cò được gọi là kỹ nghệ yêu cầu (requirements
e

eer ) Đô k
ó cò được gọi một cách không thật chính xác bằng những cái tên
ư thu thập yêu cầu (requirements gathering, requirements capture), hoặc đặc tả yêu
cầu(requirements specification). Thuật ngữ "phân tích yêu cầ " cò được áp dụng cụ thể cho
công việc thuần túy phân tích (thay vì các việc khác chẳng hạn như làm rõ
cầu hay vi t tài
liệu yêu cầu).
Các yêu cầu phả có
đo được, kiểm thử được, có l
q a đ n các nhu cầu hoặc cơ ội
doanh nghiệp đã được xác định, và các yêu cầu phả được đị
ĩa ở một mức độ chi ti đủ
cho việc thi t k hệ thống.


3.2.

Một số kĩ thuật điển hình.

Về khái niệm, việc phân tích yêu cầu bao gồm ba loại hoạ động sau:
Làm rõ yêu cầu (Eliciting requirements): giao ti p v i khách hà
à ười sử dụ để xác định
các yêu cầu của họ.
Xem xét yêu cầ (A al z req reme s) xác định xem các yêu cầ được đặt ra có ở tình trạng
không rõ ràng, không hoàn chỉ , đa
ĩa, oặc mâu thuẫn hay không, và giải quy t các vấ đề
đó
Làm tài liệu yêu cầu (Recording requirements): các yêu cầu có thể được ghi lại theo nhiều hình
thức, chẳng hạn các tài liệu ngôn ngữ tự nhiên, các tình huống sử dụng (use case), câu chuyện
sử dụng (user story), hoặc các đặc tả ti n trình.

Pha phân tích yêu cầu có thể là mộ q á rì dà à k ó k ă , cầ đ n nhiề kĩ ă
âm lý
khéo léo. Các hệ thống m làm a đổ mô rường và các mối quan hệ giữa co
ườ , do đó
đ ều quan trọng là phả xác đị được tất cả nhữ
ười có vai trò quan trọng, xem xét tất cả
các nhu cầu của họ à đảm bảo rằng họ hiể được các hàm ý của hệ thống m i. Các nhà phân
tích có thể sử dụng một số kĩ
ậ để làm rõ các yêu cầu của khách hàng. Trong lịch sử, các kỹ
thuật này bao gồm các cuộc phỏng vấn, thành lập các nhóm trọng tâm (focus group) v i các
cuộc họp bàn về yêu cầu (requirements workshops), và tạo ra các danh sách yêu cầu.
Các kỹ thuật hiệ đạ ơ ồm có tạo nguyên mẫu (prototyping), và tình huống sử dụng. Khi cần
thi t, nhà phân tích sẽ k t hợp các p ươ p áp à để thi t lập các yêu cầu chính xác của
nhữ
ười có vai trò quan trọng, nhằm mục đ c xâ dựng một hệ thống thỏa mãn các yêu
cầu doanh nghiệp.


3.3.

Các công cụ phần mềm hỗ trợ

3.3.1. GME(Generic Modeling Environment)
GME là một bộ công cụ cấu hìn để tạo ra các mô hình và tổng hợp c ươ
rì mô rường
miền cụ thể. Cấ ì được thực hiệ
ô q a me amodels xác định mô hình mẫu (ngôn ngữ
mô hình) của miền ứng dụng. Các sơ đồ mô hình có chứa tất cả các thông tin cú pháp, ngữ
ĩa, à rì bà l
q a đ n tên miền, mà khái niệm này sẽ được sử dụ để xây dựng các

mô hình, những gì các mối quan hệ có thể tồn tại giữa những khái niệm, làm th nào các khái
niệm có thể được tổ chức à được xem bở ười xây dựng mô hình, và các quy t c chi phối xây
dựng các mô hình. Các mô ì mô ì đị
ĩa các a đì của các mô hình có thể được
tạo ra bằng cách sử dụ mô rường mô hình k t quả.
Ngôn ngữ me amodel
được dựa r
sơ đồ l p UML ký hiệu và hạn ch OCL. Các
me amodels xác định mô hình mô hì được sử dụ để tự động tạo ra các mô rường miền cụ
thể mục tiêu. Mô rường miền cụ thể được tạo ra sa đó được sử dụ để xây dựng mô hình
miề được lư rữ ro cơ sở dữ liệu mô hình hoặc ro định dạng XML. Những mô hình này
được sử dụ để tự động tạo ra các ứng dụng hoặc tổng hợp vào các công cụ phân tích COTS
khác nhau.
GME có một ki n trúc mở rộng mô-đ có sử dụng MS COM cho hội nhập. GME là dễ dàng mở
rộng; thành phần bên ngoài có thể được vi t bằng bất k ngôn ngữ hỗ trợ COM (C + +, Visual
Basic, C #, Python, vv.) GME có nhiề
ă
n. Mộ
ười quản lý hạn ch xây dựng
trong thực thi tất cả những hạn ch trong quá trình xây dựng mô hình miền. GME hỗ trợ mô
hình nhiều khía cạnh. Nó cung cấp thành phần metamodel cho tái sử dụng và k t hợp các ngôn
ngữ mô hình hiện tại và các khái niệm ngôn ngữ. Nó hỗ trợ các ư ệ mô ì để tái sử dụng
ở mức độ mô hình. Tất cả ngôn ngữ mô hình GME cung cấp loại thừa k . Mô hình trực quan là
tùy chỉnh thông qua giao diện trang trí


Tổng quan kỹ thuật
GME có một ki n trúc thành phần dựa trên mô-đ

mô ả ro

ì

b

dư i.

Hình 6. Quá trình cấu trúc của RESCUE.

Ki n trúc thành phần của GME
Các l p lư rữ bao gồm các thành phầ c o các định dạ lư rữ khác nhau. Hiện nay, một
định dạng tập tin nhị p â độc quyền nhanh chóng và mộ định dạ XML được hỗ trợ.
Các thành phần cốt lõi thể hiện qua hai khối xây dự cơ bản của mộ mô rường mô hình: các
đố ượng và các mối quan hệ. Trong số các dịch vụ của mì được phân phối truy cập (tức là
khóa) và undo / redo.
Hai thành phần sử dụng các dịch vụ của Core: các MgaMeta và MgaModel. Các MgaMeta xác
định mô hình mẫu, trong khi MgaModel thực hiện các khái niệm mô hình GME cho các mô hình
nhấ định. Các MgaModel sử dụng thành phần MgaMeta rộng rãi thông qua giao diện COM
công. Thành phần MgaModel thấy nhiều dịch vụ của mình thông qua một tập hợp các giao diện
COM là tốt.
N ườ dù
ươ
ác i các thành phần ở trên cùng của ki n trúc: các GME giao diệ
ười
dùng, mô hình trình duyệt, quản lý ch , thông dịch viên và Add-ons.
Tiện ích là mô hình thông dịc
ư ng sự kiện. Thành phần MgaModel cho thấy một tập
hợp các sự kiện, chẳng hạ
ư "Đố ượng bị xóa", "Thi t lập thành viên nhập", "Thuộc tính
a đổi", vv thành phần bên ngoài có thể đă ký để nhậ được một số hoặc tất cả các sự

kiện. Chúng sẽ được tự động gọi bởi MgaModel khi sự kiện xảy ra. Tiện ích cực k hữu ích cho


việc mở rộng khả ă của GME giao diệ
ười dùng. Khi một tên miền cụ thể gọi cho một số
hoạ độ đặc biệt, chúng có thể được hỗ trợ mà không sửa đổi GME chính nó.
Các ch quản lý có thể được co
ư một thông dịch viên và một add-on cùng lúc. Nó có thể
được gọi một cách rõ ràng bở ười sử dụ
à ó cũ được gọi khi ch ư ng sự kiện có mặt
trong các mô hình nhấ định. Tùy thuộc vào mức độ ư
của một hạn ch , các hoạ động gây
ra vi phạm hạn ch được hủy bỏ. Đối v i hành vi vi phạm ít nghiêm trọ , G ám đốc Hạn ch chỉ
đưa ra mộ ô đ ệp cảnh báo.
Các GME thành phần giao diệ
ười dùng k ô có đặc quyề đặc biệt trong ki n trúc này. Bất
k thành phần khác (thông dịch viên, add-on) có quyền truy cập cùng và sử dụng cùng một bộ
giao diện COM cho GME. Bất k hoạ động có thể được thực hiện thông qua giao diệ đồ họa,
cũ có ể được thực hiện thông qua giao diện lập trình. Ki n trúc này là rất linh hoạt và hỗ
trợ mở rộng của toàn bộ mô rường.
GME - giao diện người dùng
Giao diệ
ườ dù đồ họa gốc của GME được thể hiệ ro
ì b dư i. Hình ảnh cho
thấy một mô hình của mộ đồ thị dòng tín hiệu nạp. Tro mô ì đơ
ản này, chỉ có mô
hình, nguyên tử và k t nố được sử dụng. Cửa sổ ở phía bên tay phải cho thấy trình duyệt mẫu
để hiển thị toàn bộ dự án trong một thời trang giố
ư câ Tab Aggragate hiển thị hệ thống
phân cấp ngă c ặn, trong khi các tab thừa k cho thấy các loại hệ thống phân cấp thừa k . Tab

Meta cung cấp một tổng quan về các chi ti t kỹ thuật mô hình mẫu. Cửa sổ p a dư i là phần
trình duyệt mà tất cả các phần có sẵn trong các khía cạnh hiện tại của mô hình hiện tạ được
hiển thị. Chú ý rằng hai tab chỉ ra các khía cạnh của mô hình dòng chảy tín hiệu: SignalFlow và
thông số.


Hình 7. Giao diệ

ời dùng của GME.

3.3.2. DSL TOOLS ( Domain-Specific Language Tools)
Domain- pec f c La
a e Tools , ư bạ đã b t, cho phép xây dựng các nhà thi t k đồ họa
tùy chỉnh và th hệ của mã nguồn sử dụng ký hiệ sơ đồ miền cụ thể. Nói cách khác, nó sẽ cho
phép bạn tạo ra một thi t k đồ họa UML giố
ư ro
s al
d o 2005, mà sẽ tạo ra
một yourLanguageName. tập tin.
Sử dụng công cụ D L là k á đơ
ản, và bạn có thể tạo ra ngôn ngữ UML ư của riêng bạn
ươ đố
a , ư k bạn muốn làm một số nhiệm vụ phức tạp ơ ( ố
ư
m
một thuộc tính tùy chỉnh cho một tài sản tên miền, hoặc làm công cụ tùy chỉnh của riêng mình
thay vì sử dụng các mẫ ă bản), nó có thể nhậ được tố ơ à đặc biệt là v i việc thi u các
tài liệ ư ng dẫn.
Đâ là ững gì bài vi t này là tất cả về: sáng tạo ngôn ngữ của riêng bạn tên miền cụ thể và
một số chi ti đ ều khiển thân thiện v

ười sử dụ , cũ
ư ạo mã của riêng bạn. Trong
mã nguồn kèm theo bài vi t, bạn sẽ tìm thấy một dự án công cụ ví dụ D L đã được b đầu từ
các mẫu ngôn ngữ tối thiể , à mà ô
m a
ă
ô sẽ để lộ cho bạn. Cuối cùng, dự án
đã được tạo ra v
s al
d o DK 1 0 được phát hành vào tháng 9.
Bây giờ rư c khi b đầu, tôi sẽ nhanh chóng gi i thiệu các công cụ DSL. Mùa hè này, Công cụ
D L được sáp nhập v i SDK Visual Studio (họ sử dụ để được hai phần riêng biệ ), ư
không pha trộn chúng lên vì Công cụ DSL thực sự là một l p trên vì nó sử dụng Visual Studio


DK để cho phép bạn tạo các ứng của bạn -in. Chúng ta có thể thấ được mối quan hệ giữa
Visual Studio SDK, Công cụ D L, à s al
d o 2005 là ba lĩ
ực
ư
này:

Nhờ vào các công cụ DSL, bạn sẽ có thể sản xuất mộ ó
ười dùng có thể cà đặt trên máy
tính của mì
à đó sẽ bổ sung thêm chức ă m i cho Visual Studio của mình, các chức ă
m i là
ă l
q a
ô

ữ của bạn (hộp công cụ của mình, nhà thi t k đồ họa m i
của nó, nó m i mở rộng tập tin, vv).
3.3.3. EMF(Eclipse Modeling Framework)
Eclipse EMF có thể được sử dụ để mô hình mô hình tên miền của bạn. EMF có một sự phân
biệt giữa các siêu mô hình và các mô hình thực t . Meta mô hình mô tả cấu trúc của mô
hình. Mộ mô ì sa đó là ể hiện của siêu mẫu này. EMF cung cấp một khuôn khổ plugable
để lư rữ các thông tin mô hình, mặc định sử dụ XMI (XML Me ada a I erc a e) để vẫn
tồn tạ đị
ĩa mô ì
EMF c o p ép để tạo ra các s mô ì
ô q a p ươ
ện khác nhau, ví dụ ư XMI, c ú
thích Java, UML hoặc mộ lược đồ XML. Mô tả sa đâ sẽ sử dụng các công cụ EMF trực ti p để
tạo ra một mô hình EMF.
Một khi EMF meta-mô hình được q định bạn có thể tạo ra ươ ứng Java triển khai các l p
học từ mô hình này.EMF cung cấp khả ă rằ các mã được tạo ra có thể được mở rộng một
cách an toàn bằng tay.
Ư đ ểm: V i EMF bạn thực hiện mô hình tên miền của bạn rõ ràng, giúp cung cấp khả ă
hiển thị rõ ràng của mô hình. EMF cũ c
cấp chức ă
ô báo a đổi mô hình trong
rường hợp a đổi mô hình. EMF sẽ tạo ra các giao diện và nhà máy sản xuấ để tạo ra đối
ượng của bạ , do đó ó úp bạn giữ cho ứng dụng của bạn sạch từ các l p học
implementaiton cá nhân.Lợi th khác là bạn có thể tạo mã Java từ mô hình tại bất k thờ đ ểm
nào.
Cà đặt EMF bằng Eclipse: chọ elp → I s all New of ware
C ọn Modeling and install EMF
- Eclipse Modeling Framework SDK .
Tham khảo địa chỉ: xem các cà đặt,
và tạo một project.

3.4.
Các dự án phần mềm thành công đã thực hiện dựa trên
MDRE
3.4.1. DMAN project.
một hệ thống lập k hoạch và quản lý sự ra đ của máy bay các sân bay l n của châu Âu. Nó mô
tả cách hoạ động của co
ườ , rường hợp sử dụ
à các mô ì đã được áp dụng và tích
hợp sử dụng kiểm ra đồng bộ óa để yêu cầu mô hình trên DMAN. Kiểm ra đồng bộ hóa ứng
dụng tạ
a đoạ được xác đị
rư c trong RESCUE (Requirements Engineering with
Scenarios for User-Centred Engineering) ti t lộ thi u sót và tiềm ă
mâ
ẫn trong các mô
hình và yêu cầu các bên liên quan lầ lượ ư ng dẫ để cải thiệ các mô ì
à đặc đ ểm kỹ
thuật k t quả. Biên bản v ác độ đối v i các yêu cầu mô hình hội nhập, và mô tả ươ la
làm việc để mở rộng và áp dụng RESCUE.

Hình 8. Quá trình cấu trúc của RESCUE.

3.4.2. OPENPROD Project.( Open Model-Driven Whole-Product Development and
Simulation Environment)