SKKN quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện văn lâm, tỉnh hưng yên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRƯNG VƯƠNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VĂN LÂM,
TỈNH HƯNG YÊN TRONG BỐI CẢNH
ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY

Lĩnh vực

: Quản lý

Tên tác giả

: Ths. Bùi Thị Ngọc
Ths. Đỗ Thị Thiết

- Phó hiệu trưởng
- Tổ trưởng Tổ Lí Công Thể


Năm học 2015- 2016

2


CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BÁO CÁO
YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP TỈNH, CẤP CƠ SỞ

I.

Thông tin chung.

1. Chủ nhiệm đề tài
Họ và tên: Bùi Thị Ngọc
Ngày sinh: 27/01/1971.
Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên.
Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Thạc sĩ Quản lý giáo dục; cử nhân Toán
Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Phó hiệu trưởng.
2. Cộng sự
Họ và tên: Đỗ Thị Thiết
Ngày sinh: 13/3/1978.
Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên.
Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Thạc sĩ Lí luận và phương pháp dạy học môn
Vật lí.
Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Tổ trưởng tổ Lí Công Thể.
Đề nghị xét, công nhận sáng kiến cấp ngành, cấp tỉnh
Tên đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ
thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay”
II. Báo cáo mô tả sáng kiến kinh nghiệm.
1. Tình trạng sáng kiến đã biết:
Chưa có sáng kiến nào nghiên cứu quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
các trường THPT trên địa bàn huyện Văn Lâm trong bối cảnh đổi mới giáo dục
hiện nay.
2. Nội dung sáng kiến đề nghị công nhận:
Mục đích: Nghiên cứu lý luận quản lý giáo dục, quản lý nhà trường và công
iii

tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường THPT nói chung, thực trạng
sinh hoạt tổ chuyên môn theo NCBH ở các trường THPT công lập ở huyện Văn
Lâm, tỉnh Hưng Yên nói riêng, từ đó đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động
của tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn đáp ứng tốt
mục tiêu đổi mới giáo dục của bậc học.
Nội dung: Đề tài có nội dung chủ yếu nghiên cứu lý luận về quản lý trường
học; điều tra thực trạng và phân tích ưu điểm, hạn chế của việc quản lý hoạt động
của tổ chuyên môn. Xác định nguyên nhân, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng
cao chất lượng quản lí hoạt động của các tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện
Văn Lâm, góp phần đẩy mạnh chất lượng giáo dục theo tinh thần đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục. Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung
chính của đề tài được trình bày trong 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường
THPT.
Trong chương 1, chúng tôi trình bày lí luận chung về quản lí và quản lí giáo
dục làm cơ sở lí luận để nghiên cứu đề tài. Đó là:
- Quản lý giáo dục là tác động đến nhà trường, làm cho nó tổ chức tối ưu
được quá trình dạy học, giáo dục thể chất theo đường lối, nguyên lý giáo dục của
Đảng, quán triệt được những tính chất trường THPT xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
bằng cách đó tiến tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái chất lượng mới
- Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động tối ưu (cộng tác, tham gia,
hỗ trợ, phối hợp, huy động, can thiệp) của chủ thể quản lý đến tập thể cán bộ, GV
và HS, nhằm tận dụng nguồn lực dự trữ do nhà nước đầu tư, các lực lượng xã hội
đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự có, hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt
động của nhà trường và tiêu điểm hội tụ là đào tạo thế hệ trẻ, thực hiện có chất
lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo đưa nhà trường tiến lên một trạng thái mới
- Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT và Nội dung chủ yếu
của công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông.
- Các yếu tố ảnh hướng đến quản lý hoạt động của TCM
Những vấn đề trình bày ở chương 1 là cơ sở lý luận để đánh giá thực trạng

iv


và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng theo định
hướng phát triển năng lực học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường
THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
Trong chương này, chúng tôi đã trình bày một số nội dung cơ bản sau:
- Trình bày khái quát tình hình phát triển giáo dục và thực trạng giáo dục ở
các trường THPT công lập huyện Văn Lâm.
- Khảo sát và đánh giá khái quát mức độ nhận thức, mức độ thực hiện và
phân tích thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động sinh hoạt của tổ chuyên môn
của Hiệu trưởng các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, đó là:
+ Quản lí việc lập kế hoạch công tác của tổ chuyên môn và GV
+ Quản lý hoạt động sinh hoạt chuyên môn
+ Quản lý hoạt động dạy của giáo viên
+ Quản lý hoạt động học của học sinh.
+ Quản lý cơ sở vật chất – Trang thiết bị dạy học.
+ Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; đánh giá xếp loại các
thành viên của tổ theo các quy định
+ Đánh giá ưu điểm, tồn tại và tìm hiểu nguyên nhân chủ quan, khách quan của
những ưu điểm và tồn tại đó.

Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường THPT huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trong Chương 1 và Chương 2, chúng
tôi đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với yêu cầu của đổi mới giáo dục,
giúp cho Hiệu trưởng các trường THPT quản lý hoạt của các tổ chuyên môn ngày
càng hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong các trường THPT.

Đó là các biện pháp:
- Nâng cao chất lượng lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch công tác của tổ
chuyên môn và của giáo viên.

- Bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý, năng lực thích ứng cho tổ trưởng,
nhóm trưởng chuyên môn và đội ngũ giáo viên.
v


- Chỉ đạo đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn theo định
hướng phát triển năng lực học sinh

- Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo định hướng phát triển năng lực học sinh
- Tạo động lực làm việc cho cán bộ giáo viên trong đổi mới hoạt động giáo dục
- Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên tìm những biện pháp hay trong
các lĩnh vực mà giáo viên đảm nhận để viết sáng kiến kinh nghiệm
- Tăng cường kiểm tra, đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay
3.

Khả năng áp dụng của sáng kiến:
Đề tài được áp dụng vào việc quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn ở các

trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, có thể áp dụng một số
biện pháp quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn cho các trường THPT của tỉnh
Hưng Yên và trên toàn quốc.

Cán bộ quản lí, tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn có thể vận dụng các sản
phẩm nghiên cứu của đề tài vào công tác quản lí hoạt động dạy và học; quản lí sinh

hoạt của các tổ chuyên môn trong các nhà trường.
4.

Phạm vi áp dụng của sáng kiến:

Đề tài có thể áp dụng trong công tác quản lí tổ chuyên môn, quản lí hoạt động
chuyên môn trong các trường THPT tỉnh Hưng Yên và một số trường THPT trên
toàn quốc (có điều kiện tương tự ).

5. Hiệu quả lợi ích của sáng kiến:
Đề tài khái quát cơ sở lý luận về quản lý, quản lý giáo dục, phân tích những yếu
tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT, xác định
tính cấp thiết của công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng, chỉ
ra những bài học và mặt hạn chế, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn trong các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên
- Nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ quản lí, tổ trưởng chuyên môn và
GV, xây dựng môi trường thân thiện, đoàn kết trong tổ chuyên môn cũng như trong
hội đồng sư phạm nhà trường. Khích lệ GV hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ đồng nghiệp
trong chuyên môn nghiệp vụ.
vi


- Nâng cao năng lực thích ứng, cải thiện tâm lí ngại thay đổi của một số cán bộ
quản lí, tổ trưởng chuyên môn và GV. GV có nghiệp vụ sư phạm tốt, nhanh nhạy trong
xử lý các tình huống sư phạm, có khả năng cảm hóa HS, biết định hướng phát triển
toàn diện HS theo mục tiêu giáo dục.
- Tạo động lực làm việc cho cán bộ quản lí, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên.
Động viên, khích lệ giáo viên có ý chí phấn đấu, có thời gian tập trung cho đổi mới
sinh hoạt tổ chuyên môn.

- Nâng cao tinh thần trách nhiệm của GV, xây dựng môi trường thân thiện,
đoàn kết trong tổ. Khích lệ GV hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ đồng nghiệp trong chuyên
môn nghiệp vụ.
- CSVC trang thiết bị nhà trường trang bị tương đối đầy đủ, đồng bộ, hiện đại,
kết nối Internet rộng rãi để truy cập, tham khảo tài liệu phục vụ tốt cho dạy và học.
Thiết bị thiếu, hỏng được bổ xung kịp thời.
- Cán bộ phụ trách phòng thiết bị phối hợp với giáo viên theo kế hoạch và tinh
thần hợp tác cao, cải thiện đáng kể tâm lí ngại tìm thiết bị của giáo viên.

- Sinh hoạt chuyên môn sau các tiết dự giờ không còn tập trung vào việc
đánh giá giờ học, xếp loại giáo viên. Giáo viên nắm được cách thức tiến hành, tham
gia phân tích nguyên nhân, kết quả để rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân.
Giáo viên chủ động điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng học
sinh. Động viên, khích lệ giáo viên có ý chí phấn đấu, có thời gian tập trung cho
đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn. GV đã có sự quan tâm, giúp đỡ học sinh trong
quá trình học tập, nâng cao được chất lượng dạy và học.
- GV có nghiệp vụ sư phạm tốt, nhanh nhạy trong xử lý các tình huống sư
phạm, có khả năng cảm hóa HS, biết định hướng phát triển toàn diện HS theo mục
tiêu giáo dục.
- HS tích cực, tự giác học tập.
6. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu
Ban giám hiệu các THPT Trưng Vương, THPT Văn Lâm sẽ áp dụng sáng kiến vào
quản lý hoạt động của tổ chuyên môn năm học 2015 - 2016 và 2016 - 2017 và các năm
tiếp theo sau khi rút kinh nghiệm.
vii


Tôi xin cam đoan những nội dung trong báo cáo. Nếu có gian dối hoặc
không đúng sự thật trong báo cáo, xin chịu hoàn toàn trách nhiệm theo quy định
của pháp luật.

Thủ trưởng đơn vị xác nhận

Văn Lâm, ngày 25 tháng 3 năm 2015
Người báo cáo yêu cầu công nhận sáng kiến

Bùi Thị Ngọc

viii


MỤC LỤC

MỤC LỤC...................................................................................................................................................... IX
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................................................................... XII
DANH MỤC BẢNG...................................................................................................................................... XIV
LÍ LỊCH KHOA HỌC....................................................................................................................................... XV
MỞ ĐẦU........................................................................................................................................................ 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...............................................................................................................................................1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU........................................................................................................................................2
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU..................................................................................................................2
3.1. Khách thể nghiên cứu.............................................................................................................................2
3.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................................2
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC..........................................................................................................................................2
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.........................................................................................................................................3
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU...........................................................................................................................................3
7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................................................................................3
8. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI...........................................................................................................................................3
9. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI...........................................................................................................................................4
10. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI........................................................................................................4
CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG............................................................................................................ 5
1.1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .............................................................................................................5
1.2. QUẢN LÝ VÀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC..........................................................................................................................5
1.2.1. Quản lý.................................................................................................................................................5
1.2.2. Quản lý giáo dục..................................................................................................................................9
1.2.3. Quản lý nhà trường...........................................................................................................................10
1.3. TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN..............................................................12
1.3.1. Trường THPT......................................................................................................................................12
1.3.2. Hoạt động của trường trung học phổ thông.....................................................................................13
1.3.3. Các nội dung quản lý trong nhà trường trung học phổ thông..........................................................14
1.4. TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG..........................................................................................15
1.4.1. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT........................................................................15
1.4.2. Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn................................................................................................17
1.5. NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG..................................................................................................................................................................20
1.5.1. Chỉ đạo xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn, của GV.....................................20
1.5.2. Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên.........................................................................................21
1.5.3. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn......................................................................................................24
1.5.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; đánh giá xếp loại các thành viên của tổ theo
các quy định.................................................................................................................................................30
1.5.5. Quản lý việc sử dụng CSVC, trang thiết bị, phương tiện - kĩ thuật phục vụ dạy học.........................31
1.5.6. Quản lý đánh giá chất lượng hoạt động Tổ chuyên môn .................................................................32
1.6. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỚNG ĐẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TCM .............................................................................33
1.6.1. Yếu tố khách quan.............................................................................................................................33
1.6.2. Các yếu tố chủ quan...........................................................................................................................34
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................................................................... 34
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN

ix


Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN LÂM,
TỈNH HƯNG YÊN.......................................................................................................................................... 36
2.1. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN GD&ĐT HUYỆN VĂN LÂM................................................................................................36
2.1.1. Quy mô trường, lớp ..........................................................................................................................36
2.1.2. Chất lượng, hiệu quả Giáo dục và Đào tạo ......................................................................................37
2.2. THỰC TRẠNG VỀ ĐỘI NGŨ TRONG CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ...................................................38
2.2.1. Lực lượng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh.............................................................38
2.2.2. Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo môn học............................................................................................39
2.2.3. Cơ cấu tuổi và giới tính......................................................................................................................40
2.2.4. Kết quả đánh giá xếp loại công chức, viên chức và xếp loại thi đua của công chức, viên chức........41
2.2.5. Về kết quả học tập của học sinh năm học 2013-2014 và 2014-2015 ...............................................42
2.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
CÔNG LẬP HUYỆN VĂN LÂM.....................................................................................................................................44
2.3.1. Thực trạng quản lí hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn...................................................................45
2.3.2. Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch công tác của tổ chuyên môn và GV.......................................46
2.3.3. Phân tích thực trạng quản lý việc dạy học của các tổ chuyên môn theo định hướng phát triển năng
lực học sinh..................................................................................................................................................47
2.3.4. Phân tích thực trạng quản lý hoạt động học của Hiệu trưởng đối với học sinh................................61
2.3.5. Đánh giá kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng
các trường THPT huyện Văn Lâm................................................................................................................66
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................................................................... 71
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG
HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN............................................................................................................. 71
3.1. MỘT SỐ NGUYÊN TẮC ĐỂ ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG CÁC BIỆN PHÁP.................................................................................72
3.1.1 Đảm bảo tính cấp thiết.......................................................................................................................72

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn......................................................................................................................72
3.1.3 Đảm bảo tính mục tiêu và pháp lý......................................................................................................72
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi.........................................................................................................................73
3.1.5. Đảm bảo tính hiệu quả......................................................................................................................73
3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN...........................................................................................73
3.2.1. Nâng cao chất lượng lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch công tác của tổ chuyên môn và của giáo
viên...............................................................................................................................................................73
3.2.2. Bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý, năng lực thích ứng cho tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên
môn và đội ngũ giáo viên.............................................................................................................................76
3.2.3. Chỉ đạo đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn theo định hướng phát triển năng
lực học sinh..................................................................................................................................................77
3.2.4. Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng
phát triển năng lực học sinh........................................................................................................................79
3.2.5. Tạo động lực làm việc cho cán bộ giáo viên trong đổi mới hoạt động giáo dục..............................83
3.2.6. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên tìm những biện pháp hay trong các lĩnh vực mà giáo
viên đảm nhận để viết sáng kiến kinh nghiệm............................................................................................84
3.2.7. Tăng cường kiểm tra, đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện
nay...............................................................................................................................................................85
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP...................................................................................................................87
3.4. KHẢO NGHIỆM TÍNH CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA HỆ THỐNG BIỆN PHÁP.............................................................87
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm......................................................................................................................87
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm.....................................................................................................................88
3.4.3. Thang đánh giá khảo nghiệm............................................................................................................88
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp...................................88
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................................................................... 92
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................................................................... 93

x

1. KẾT LUẬN..........................................................................................................................................................93
2. KHUYẾN NGHỊ....................................................................................................................................................94
3. NHỮNG ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG, TRIỂN VỌNG TRONG VIỆC VẬN DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI...................94
4. LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................................................94
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................................................... 94
PHỤ LỤC...................................................................................................................................................... 97

xi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BDMH
BGH
BP
CBGV
CBGV,NV
CBQL
CSVC
CNTT
CSGD
CSTĐ
CSTĐCS
ĐT

ĐNGV
ĐDDH
GV
GVCN
GVTHPT
GD&ĐT

GDTX
GDCN

GDQP-AN
HĐDH
HĐCM
HS
HSG
KTĐG
KT- KN
LĐTT
NCBH
NCKH
PPDH
QLGD
QTDH
THCS
THPT

TCM
TNTHPT
TTCM
SKKN
SHCM
UBND
ƯDCNTT

Bài dạy minh hoạ
Ban giám hiệu
Biện pháp

Cán bộ giáo viên
Cán bộ giáo viên, nhân viên
Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất
Công nghệ thông tin
Cơ sở giáo dục
Chiến sĩ thi đua
Chiến sĩ thi đua cơ sở
Đào tạo
Đội ngũ giáo viên
Đồ dùng dạy học
Giáo viên
Giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên trung học phổ thông
Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục thường xuyên
Giáo dục chuyên nghiệp
Giáo dục quốc phòng an ninh
Hoạt động dạy học
Hoạt động chuyên môn
Học sinh
Học sinh giỏi
Kiểm tra đánh giá
Kiến thức kĩ năng
Lao động tiên tiến
Nghiên cứu bài học
Nghiên cứu khoa học
Phương pháp dạy học
Quản lý giáo dục
Quá trình dạy học

Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Tổ chuyên môn
Tốt nghiệp trung học phổ thông
Tổ trưởng chuyên môn
Sáng kiến kinh nghiệm
Sinh hoạt chuyên môn
Ủy ban nhân dân
Ứng dụng công nghệ thông tin
xii


xiii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô trường lớp, giáo viên, học sinh huyện Văn Lâm..................................................................36
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại 2 mặt giáo dục của học sinh THCS,
THPT công lập huyện Văn Lâm năm học 2014-2015........................................................................................38
Bảng 2.3. Thống kê số liệu về đội ngũ CBQL, giáo viên, nhân viên và học sinh................................................38
Bảng 2.4. Cơ cấu theo trình độ và độ tuổi đội ngũ tổ trưởng chuyên môn.....................................................39
Bảng 2.5. Bảng thống kê số lượng giáo viên theo môn học.............................................................................39
Bảng 2.6. Thống kê đội ngũ giáo viên theo độ tuổi, tính đến tháng 6/2015....................................................40
Bảng 2.7. Kết quả xếp loại công chức, viên chức
năm học 2013-2014 và năm học 2014- 2015...................................................................................................41
Bảng 2.8. Kết quả xếp loại thi đua của đội ngũ CBGV, năm học 2013-2014;
và năm học 2014- 2015...................................................................................................................................41
Bảng 2.9. Thống kê kết quả sáng kiến kinh nghiệm
năm học 2013-2014; 2014-2015......................................................................................................................42
Bảng 2.10. Thống kê kết quả xếp loại học lực của các trường THPT

trong huyện Văn Lâm hai năm học gần đây....................................................................................................42
Bảng 2.11. Kết quả học sinh đỗ TNTHPT năm học 2014-2015,
thi vào các trường đại học năm 2015..............................................................................................................43
Bảng 2.12. Thống kê kết quả thi học sinh giỏi tỉnh 9 môn
năm học 2013- 2014 và năm học 2014-2015..................................................................................................43
Bảng 2.13. Các biện pháp quản lý nội dung sinh hoạt của tổ chuyên môn......................................................45
Bảng 2.14. Nhận thức về mức độ cần thiết và đánh giá về mức độ quản lý thực hiện việc phân công nhiệm vụ
cho giáo viên....................................................................................................................................................48
Bảng 2.15. Nhận thức về mức độ cần thiết và đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý thực hiện
chương trình giảng dạy...................................................................................................................................50
Bảng 2.16. Nhận thức về mức độ cần thiết, đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc soạn
bài, chuẩn bị lên lớp và giờ dạy trên lớp..........................................................................................................52
Bảng 2.17. Nhận thức về mức độ cần thiết, đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý giờ dạy trên
lớp................................................................................................................................................................... 55
Bảng 2.18. Nhận thức về mức độ cần thiết, mức độ thực hiện các biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên. . .58
Bảng 2.19. Đánh giá mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc sử dụng, bảo quản cơ
sở vật chất, trang thiết bị dạy học...................................................................................................................60
Bảng 2.20. Các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh.................................................................62
Bảng 2.21. Kết quả đánh giá mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh.....................................................................................................................................................66
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá về tính cần thiết của các biện pháp......................................................................88
Bảng 3.2. Kết quả đánh giá về tính khả thi của các biện pháp.........................................................................89
Bảng 3.3. Mức độ tương quan giữa tính cấp thiết
và tính khả thi của các biện pháp.....................................................................................................................90

xiv


LÍ LỊCH KHOA HỌC
1. Họ tên nhóm tác giả: - Ths. Bùi Thị Ngọc - Phó hiệu trưởng

- Ths. Đỗ Thị Thiết - Tổ trưởng Tổ Lí- Công-Thể
2. Đơn vị công tác
: Trường THPT Trưng Vương
3. Tên đề tài
: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường trung
học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện
nay”

xv


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI với nội
dung đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa
- hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế. Đảng ta đã đề ra nhiệm vụ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các
yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng
lực của người học”. Như vậy mục đích của giáo dục ngày nay không đơn thuần là
truyền thụ cho học sinh những tri thức mà loài người đã tích luỹ được qua nhiều thế hệ
mà còn phải bồi dưỡng cho học sinh biết làm chủ bản thân, độc lập trong suy nghĩ, tích
cực tìm tòi phát hiện ra cái mới trong học tập và nghiên cứu; biết tự giải quyết những
vấn đề mới nảy sinh trong thực tế cuộc sống.
Công văn số 4509/BGDĐT- GDTrH ngày 3/9/2015 nêu rõ một trong các nhiệm
vụ trọng tâm của năm học 2015-2015 là “tập trung đổi mới phong cách, nâng cao hiệu
quả công tác quản lí đối với các cơ sở GDTrH theo hướng tăng cường phân cấp quản
lí, thực hiện quyền tự chủ của nhà trường trong việc thực hiện kế hoạch giáo dục đi đôi
với việc nâng cao năng lực quản trị nhà trường..”; “ Tập trung phát triển đội ngũ giáo
viên và cán bộ quản lí giáo dục về năng lực xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục
theo định hướng phát triển năng lực học sinh; năng lực đổi mới PPDH, KTĐG, tổ chức

các hoạt động trải nghiệm sáng tạo; đổi mới sinh hoạt chuyên môn; nâng cao vai trò
của giáo viên chủ nhiệm lớp của tổ chức Đoàn, Đội, Hội, gia đình và cộng đồng trong
việc quản lí, phối hợp giáo dục toàn diện cho học sinh”.
Tổ chuyên môn là đơn vị cơ sở tổ chức việc dạy và học trong nhà trường. Từ
thực tế cho thấy, tổ chuyên môn như một “mắt xích” cực kỳ quan trọng trong bộ máy
hoạt động của nhà trường. Mọi công việc từ chỉ đạo thực hiện chương trình, kế hoạch
hoạt động, đánh giá, xếp loại giáo viên, học sinh; duy trì kỷ cương nề nếp đến việc
nâng cao chất lượng dạy học,... đều phải thông qua sự quản lý và điều hành sinh hoạt
của tổ chuyên môn. Như vậy, tổ chuyên môn như một chiếc cầu nối vừa triển khai các
kế hoạch giúp hiệu trưởng đến tận giáo viên và học sinh, vừa thực thi và báo cáo việc
thực hiện các chương trình, kế hoạch với hiệu trưởng. Vì thế, chỉ đạo đổi mới nâng cao
1


chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn cũng là một hình thức đa dạng hoá cách quản lý
nhà nước để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Mặt khác, đổi mới sinh hoạt
chuyên môn trong nhà trường cũng chính là một trong những hình thức chủ yếu để bồi
dưỡng năng lực sư phạm cho tập thể giáo viên. Đây không những là vấn đề quan trọng
nhất mà còn là vấn đề then chốt quyết định chất lượng đội ngũ và hiệu quả giờ dạy.
Là cán bộ quản lí, chúng tôi thường xuyên nắm bắt chất lượng sinh hoạt của các tổ
chuyên môn cũng như tình hình phát triển chung của nhà trường nên luôn trăn trở, suy
nghĩ và nhận thấy cần phải có sự đổi mới trong cách quản lý, chỉ đạo hoạt động của tổ
chuyên môn, phải tạo ra được bước đột phá trong quản lí hoạt động dạy và học để
nâng cao chất lượng giáo dục cho nhà trường. Việc nghiên cứu đúc rút những kinh
nghiệm để áp dụng chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn có hiệu quả là thực sự cần thiết và
kịp thời đối với các trường THPT nói chung và trường THPT Trưng Vương nói riêng.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt
động của tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng
Yên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay”
2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu lý luận công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các nhà
trường THPT nói chung và thực trạng công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên nói riêng, từ
đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trên địa bàn nghiên
cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng tốt mục tiêu giáo dục của bậc học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động của tổ chuyên môn ở
các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu phân tích rõ được lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
trường THPT của Hiệu trưởng, chỉ ra được thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn ở các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, thì có
2


thể đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp để các hoạt động của tổ chuyên môn
trong các nhà trường đạt hiệu quả cao, qua đó có thể góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục trong các trườngTHPT ở tỉnh Hưng Yên.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
trường THPT.
- Khảo sát đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
- Đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường
THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, Hưng Yên đáp ứng yêu cầu nâng cao
chất lượng giáo dục.
- Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.

6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu, khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động của
tổ chuyên môn ở trường các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên
trong 2 năm học gần đây (2013-2014, 2014-2015), làm cơ sở cho việc đánh giá và đề
ra biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong bối
cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
7. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây:
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích tổng hợp và hệ thống hoá
các tài liệu, văn bản có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Điều tra, khảo sát thực tiễn.
+ Phương pháp chuyên gia và phương pháp tổng kết kinh nghiệm QLGD.
- Phương pháp xử lý số liệu: Phương pháp thống kê toán học
8. Điểm mới của đề tài
Đề tài đã nghiên cứu, phân tích thực trạng việc quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn ở các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Tìm ra
những hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao
chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn đáp ứng những yêu cầu của đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục hiện nay.
3


9. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, nội dung
chính của đề tài khoa học được trình bày trong 3 chương
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường
trung học phổ thông.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường
THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.

Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng
các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên
10. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa lý luận: Đề tài khái quát cơ sở lý luận về quản lý, quản lý giáo dục từ
đó nghiên cứu, quản lý hoạt động của tổ chuyên môn, phân tích những yếu tố ảnh
hưởng đến việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT, xác định tính
cần thiết của công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của Hiệu trưởng, chỉ ra
những bài học và mặt hạn chế, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn trong các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
- Ý nghĩa thực tiễn:
+ Kết quả nghiên cứu góp phần gợi ý đổi mới công tác quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn của nhà trường.
+ Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường THPT công lập huyện
Văn Lâm và các trường THPT trong tỉnh và có giá trị tham khảo cho các nhà QLGD.

4


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trong thời gian qua, nhiều nhà khoa học đã đầu tư công sức, trí tuệ và tiền của
vào công việc nghiên cứu HĐTCM và biện pháp QL HĐTCM. Các đề tài nghiên cứu
cũng hết sức đa dạng, chủ yếu các tác giả tập trung nghiên cứu về mặt lý luận như: các
chức năng của QLGD; chức năng, phẩm chất, tiêu chuẩn của người QLGD; vai trò,
công việc của người hiệu trưởng và đội ngũ cán bộ QLGD trong nhà trường ... Có thể
kể tên một số tác giả tiêu biểu như: Nguyễn Văn Lê, Hồ Sĩ Thế, Đặng Quốc Bảo,
Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Bá Lãm, ….
Hiện nay trong các nhà trường, người hiệu trưởng và đội ngũ cán bộ QLGD cũng

dành nhiều quan tâm, đầu tư thời gian tìm hiểu, nghiên cứu về các biện pháp quản lý nhà
trường, quản lý HĐTCM với mục đích nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động này.
Đó là những đề tài rất có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn, giúp người hiệu trưởng có
nhận thức đúng đắn và đầy đủ về công việc của mình từ đó xác định được cách làm đúng
quy luật, phù hợp với thực tế, tình hình của cơ sở giáo dục mình quản lí.
Trong nhiều năm qua, đã có nhiều đề tài luận khoa học, nhiều tác giả nghiên
cứu về quản lý nâng cao chất lượng hoạt động của TCM. Tuy nhiên việc nghiên cứu
về quản lý hoạt động của TCM ở các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, tỉnh
Hưng Yên thì chưa có đề tài, tác giả nào nghiên cứu.
Kế thừa các kết quả nghiên cứu đi trước, dựa trên cơ sở lý luận về quản lý hoạt
động của TCM kết hợp với thực trạng nghiên cứu về quản lý hoạt động của TCM
trong các trường THPT công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, đề tài đưa ra một số
biện pháp quản lý hoạt động của TCM trong các trường THPT công lập trong huyện
Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của các nhà trường.
1.2. Quản lý và quản lý giáo dục
1.2.1. Quản lý
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Quản lý xuất hiện, phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Đây là
một trong những loại hình lao động lâu đời và quan trọng nhất của con người, là công
5


vệc cần thiết trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, có tính chất quyết định
đến sự phát triển của toàn xã hội. Xong chỉ những năm gần đây người ta mới thừa
nhận tính chất khoa học của nó và quản lý mới được coi là một ngành khoa học theo
đúng nghĩa. Bất kì một tổ chức, một tập thể nào cũng đều có yếu tố quản lý trong đó
và điều đó quyết định tới hiệu quả hoạt động của tổ chức theo mục tiêu đề ra.
Hiện nay có nhiều cách hiểu khác nhau về quản lý tùy theo quan điểm và cách
tiếp cận. Có người cho rằng quản lý là sự chỉ huy, lãnh đạo, sự cai quản, sự điều khiển,
điều chỉnh… Tuy nhiên có thể nêu lên một số quan điểm có tính chất cốt lõi của một

số tác giả như sau:
Henry Fayol (1841 – 1925) nhấn mạnh: Quản lý là một hệ thống phát huy tác
dụng có tính chất độc lập không thể thay thế. Theo ông “quản lý là lập kế hoạch, tổ
chức, chỉ huy, phối hợp và kiểm tra”.
Mary ParKer Follett (1868 - 1933) nổi tiếng với thuyết hành vi trong quản lý cho
rằng quản lý là “Quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của
các thành viên trong tổ chức, và sử dụng tất cả các nguồn lực sẵn có của tổ chức để
đạt được mục đích của tổ chức”.
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì hoạt động quản lý
là “tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách
thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
được mục đích của tổ chức” .
Từ rất nhiều quan điểm khác nhau nêu trên, có thể hiểu khái quát về quản lý
như sau: Quản lý là sự tác động, chỉ huy điều khiển hướng dẫn các quá trình xã hội và
hành vi hoạt động của con người, nhằm đạt được mục đích đề ra. Sự tác động của quản
lý bằng cách nào đó để người bị quản lý luôn tự giác, phấn khởi đem hết năng lực, trí
tuệ của mình tạo nên lợi ích cho bản thân, cho tổ chức và cả xã hội. Khái niệm quản lý
bao hàm những khía cạnh sau:
Đối tượng tác động của quản lý là một hệ thống xã hội hoàn chỉnh như một cơ
thể sống gồm nhiều yếu tố liên kết hữu cơ theo một quy luật nhất định, tồn tại trong
không gian, thời gian cụ thể.
Hệ thống quản lý gồm hai phân hệ: Chủ thể quản lý và khách thể quản lý,
giữa chúng có sự tác động tương hỗ, biện chứng với nhau.
6


Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có mục tiêu xác định. Tác động
quản lý thường mang tính tổng hợp, bao gồm nhiều phương pháp khác nhau.
Quản lý là sự tác động mang tính chủ quan nhưng phải phù hợp quy luật khách
quan. Đó là các hoạt động trí tuệ mang tính sáng tạo bằng những quyết định đúng quy

luật và có hiệu quả, nhưng cũng phải tuân theo những nguyên tắc nhất định, hướng đến
mục tiêu.
Quản lý xét đến cùng, bao giờ cũng là quản lý con người. Mục tiêu cuối cùng
của quản lý là chất lượng, sản phẩm vì lợi ích phục vụ con người. Người quản lý tựu
chung lại là nghiên cứu khoa học, nghệ thuật giải quyết các mối quan hệ giữa con
người với nhau vô cùng phức tạp, không chỉ giữa chủ thể và khách thể trong hệ thống
mà còn là mối quan hệ tương tác với các hệ thống khác.
Như vậy quản lý thể hiện rõ bản chất khoa học ở chỗ: hoạt động này luôn có tính
tổ chức, dựa trên những quy luật, nguyên tắc và phương pháp hoạt động nhất định. Đồng
thời hoạt động quản lý cũng chứa đựng sự sáng tạo, mềm dẻo, linh hoạt trong việc xử lí
tình huống với các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, để đạt được mục tiêu đề ra. Điều này cho
thấy quản lý cũng có tính nghệ thuật, đòi hỏi người quản lý phải không ngừng học tập,
trau dồi, tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện các kĩ năng cần thiết.
1.2.1.2. Chức năng của quản lý
Chức năng của quản lý là hình thức biểu hiện sự tác động có chủ định của chủ
thể quản lý lên đối tượng quản lý. Đó là tập hợp những nhiệm vụ khác nhau mà chủ
thể quản lý phải tiến hành trong quá trình quản lý. Nói tới các chức năng chủ yếu của
quản lý, hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau nhưng nhìn chung đa số các tác giả
đều thống nhất ở bốn chức năng sau:
Kế hoạch hoá: Đây là chức năng cơ bản trong các chức năng quản lí. Kế hoạch
hoá bao gồm việc xây dựng mục tiêu, chương trình hành động và quyết định cách
thức, phương tiện cần thiết trong một thời gian nhất định của một hệ thống quản lí để
đạt được mục tiêu. Kế hoạch hoá giúp nhà quản lí có cái nhìn tổng thể, toàn diện, từ đó
thấy được hoạt động tương tác giữa các bộ phận. Việc lập kế hoạch cho phép lựa chọn
những phương án tối ưu, tiết kiệm nguồn lực, tạo hiệu quả hoạt động cho toàn bộ tổ
chức và có khả năng ứng phó với sự thay đổi.
Tổ chức: Tổ chức là quá trình hình thành nên cấu trúc các quan hệ giữa các
thành viên, giữa các bộ phận trong một cơ quan nhằm làm cho họ thực hiện thành
7

công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của cơ quan đó. Nhờ chức năng tổ
chức mà hệ thống quản lý trở nên có hiệu quả, cho phép các cá nhân góp phần tốt nhất
vào mục tiêu chung. Tổ chức được coi là điều kiện của quản lý, đúng như V.I. Lê-nin
đã khẳng định: “Chúng ta phải hiểu rằng, muốn quản lý tốt…còn phải biết tổ chức về
mặt thực tiễn nữa”
Chỉ đạo: Chỉ đạo là quá trình tác động ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến hành
vi và thái độ của những người khác nhằm đạt các mục tiêu đã đề ra. Chỉ đạo thể hiện
quá trình ảnh hưởng qua lại giữa chủ thể quản lý và mọi thành viên trong tổ chức
nhằm góp phần thực hiện hoá các mục tiêu đã đặt ra.
Chức năng chỉ đạo khơi dậy động lực của nhân tố con người trong hệ thống
quản lý, thể hiện mối quan hệ giữa con người với con người và quá trình giải quyết
những mối quan hệ đó để họ tự nguyện và nhiệt tình phấn đấu.
Kiểm tra: Đây là chức năng quan trọng xuyên suốt quá trình quản lý. Mục đích
của kiểm tra nhằm bảo đảm các kế hoạch thành công, phát hiện kịp thời những sai
lệch, tìm nguyên nhân và biện pháp điều chỉnh các sai lệch nhằm làm cho toàn bộ hệ
thống đạt mục tiêu đã định. Kiểm tra là một quá trình bao gồm các bước: xây dựng các
tiêu chuẩn; đo lường việc thực hiện; đánh giá các tiêu chuẩn so với các kế hoạch.
Kiểm tra là “tai mắt” của quản lý, là việc làm bình thường, không được cản trở đối
tượng thực hiện mục tiêu.
Tất cả các chức năng trên đều cần đến yếu tố thông tin. Thông tin đầy đủ, kịp
thời, chính xác là một căn cứ để hoạch định kế hoạch. Thông tin cũng cần cho các bộ
phận trong cơ cấu tổ chức, nó tạo nên mối quan hệ giữa các bộ phận trong tổ chức. Nó
giúp truyền tải mệnh lệnh chỉ đạo và phản hồi hai chiều trong một tổ chức, giúp người
quản lí thực hiện các chức năng của mình nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức.
Lập kế hoạch

Kiểm tra

Thông tin

Tổ chức

Lãnh đạo/Chỉ đạo
Hình 1.1: Mối quan hệ giữa thông tin với các chức năng trong chu trình QL
8


1.2.2. Quản lý giáo dục
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì: “Quản lý giáo dục thực chất là tác động
đến nhà trường, làm cho nó tổ chức tối ưu được quá trình dạy học, giáo dục thể chất
theo đường lối, nguyên lý giáo dục của Đảng, quán triệt được những tính chất trường
THPT xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bằng cách đó tiến tới mục tiêu dự kiến, tiến lên
trạng thái chất lượng mới’’.
Tác giả Phạm Minh Hạc cũng khẳng định: “QLGD là tổ chức các HĐDH. Có
tổ chức được các HĐDH, thực hiện được các tính chất của nhà trường Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, mới quản lý được GD, tức là cụ thể hoá đường lối GD của Đảng và
biến đường lối đó thành hiện thực, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, của đất nước”.
Theo từ điển tiếng Việt, QLGD được hiểu như là việc thực hành đầy đủ các chức
năng kế hoạch hóa, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra trên toàn bộ các hoạt động giáo dục và
các phần về tài chính, vật chất của các hoạt động.
Trong thực tế cho thấy, Quản lý Giáo dục gồm các lĩnh vực:
Quản lý chính sách (hoạch định chính sách, lập kế hoạch, thực hiện chính sách và
phân bổ nguồn lực)
Quản lý hành chính (sử dụng nguồn lực con người, tài chính)
Quản lý sư phạm (sử dụng giáo viên, tổ chức quá trình dạy học..)
Quản lý giáo dục theo cách tiếp cận khách thể đối tượng quản lý giáo dục thì
hoạt động QLGD hướng vào quản lý nhà trường, giáo viên, cơ sở vật chất, học sinh,
tài chính, quá trình sư phạm.
Để đảm bảo cho hệ thống giáo dục của mỗi quốc gia, mỗi cơ sở giáo dục được

vận hành trơn chu, tối ưu, duy trì ổn định và phát triển thì không thể không nói đến vai
trò của Quản lý giáo dục.
Có thể nói, sản phẩm của giáo dục là con người nên hoạt động quản lý giáo dục
mang tính nhân văn sâu sắc, hướng vào con người, nó thu hút sự quan tâm của mọi
người và không được máy móc, dập khuôn. Quản lý giáo dục gắn liền với việc quản lý
con người, đặc biệt là lao động sư phạm của người giáo viên mang tính liên tục, không
tách bạch về thời gian. Vì vậy trong công tác Quản lý giáo dục cần tạo điều kiện về
tinh thần và vật chất, nâng cao tiềm lực, để họ toàn tâm toàn ý cống hiến cho giáo dục.
Từ những khái niệm trên, ta có thể thấy rằng Quản lý giáo dục là sự tác động có
9


ý thức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ
thống giáo dục đạt kết quả tốt, phù hợp với xã hội.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là một trong những vấn đề cơ bản nhất của Quản lý giáo dục, vì
nhà trường là cơ sở giáo dục, là hạt nhân của hệ thống giáo dục quốc dân, nơi tổ chức thực
hiện mục tiêu giáo dục.
- Khái niệm nhà trường: Nhà trường là một dạng thiết chế tổ chức chuyên biệt
và đặc thù của xã hội, được hình thành do nhu cầu tất yếu khách quan của xã hội,
nhằm thực hiện chức năng truyền thụ các kinh nghiệm xã hội cần thiết cho từng nhóm
dân cư nhất định trong cộng đồng và xã hội.
Nhà trường được hình thành và hoạt động dưới sự điều chỉnh với các quy định
của các chế định xã hội, có tính chất và nguyên lý hoạt động, có mục đích hoạt động rõ
ràng và nhiệm vụ cụ thể; có nội dung và chương trình giáo dục được chọn lọc một
cách khoa học, có tổ chức bộ máy quản lý và đội ngũ được đào tạo; có phương thức và
phương pháp giáo dục luôn luôn đổi mới, được cung ứng các nguồn lực vật chất cần
thiết; có kế hoạch hoạt động và được hoạt động trong một môi trường (tự nhiên và xã
hội) nhất định, có sự đầu tư của người học, cộng đồng, nhà nước và xã hội.
“Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động tối ưu (cộng tác, tham gia, hỗ

trợ, phối hợp, huy động, can thiệp) của chủ thể quản lý đến tập thể cán bộ, GV và HS.
Nhằm tận dụng nguồn lực dự trữ do nhà nước đầu tư, các lực lượng xã hội đóng góp
và do lao động xây dựng vốn tự có, hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà
trường và tiêu điểm hội tụ là đào tạo thế hệ trẻ, thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế
hoạch đào tạo đưa nhà trường tiến lên một trạng thái mới”.
Bản chất của việc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động giảng dạy, quản lý
hoạt động học tập và các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Thông qua quá
trình quản lý làm sao đưa các hoạt động từ trạng thái này sang trạng thái khác để
dần đạt được các mục tiêu giáo dục. Các hoạt động trong nhà trường bản thân nó đã
có tính giáo dục song cần có sự quản lý, tổ chức chặt chẽ mới phát huy được hiệu
quả của bộ máy.
Các nội dung chủ yếu của QLGD trên cơ sở quản lý nhà trường bao gồm:
- Nhà trường là thực thể trung tâm của bất kỳ sự biến đổi nào trong hệ thống
giáo dục
10