skkn áp dụng phương pháp mở rộng đề tài cho việc triển khai một đề tài cho học sinh trong phân môn vẽ tranh

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN

1. Tên sáng kiến: Áp dụng phương pháp mở rộng đề tài cho việc triển khai một
đề tài cho học sinh trong phân môn vẽ tranh.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Mỹ thuật
3. Tác giả:
Họ và tên: Vũ Thị Thúy Sao

Nữ

Ngày tháng/năm sinh: 01/8/1982
Trình độ chuyên môn: ĐHSP Mỹ thuật
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Trường THCS Nhân Huệ – Chí Linh - HD
Điện thoại: 0988 844 814
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trường THCS Nhân Huệ – Chí Linh – HảI
Dương
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: Trường THCS Nhân Huệ – Chí Linh - HD
6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Trang bị thêm đồ dùng trực
quan cho môn Mỹ thuật như tranh, ảnh, phòng học bộ môn, …
7. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: 9/2014
TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP

DỤNG

(Ký, ghi rõ họ tên)

SÁNG KIẾN

TÓM TẮT NỘI DUNG SÁNG KIẾN
Trong quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật ở trường THCS, tôi nhận thấy ở
phân môn vẽ tranh đề tài, học sinh thường rất lúng túng, mất rất nhiều thời gian
ở giai đoạn tìm và chọn nội dung đề tài, đề tài các em lựa chọn để thể hiện ở
bài vẽ chưa phong phú, đa dạng. Để khắc phục những hạn chế mà các em
thường mắc phải, nâng cao hiệu quả chất lượng môn học, ở đề tài này tôi tập
trung tìm hiểu, khai thác, giới thiệu một số phương pháp hướng dẫn học sinh
tìm và chọn nội dung đề tài trong vẽ tranh đề tài, nhằm nâng cao chất lượng
môn học đồng thời tạo hứng thú cho các em trong học vẽ ở phân môn vẽ tranh
đề tài.
Sáng kiến được áp dụng với đối tượng học sinh đại trà lớp 6, 7, 8. Thời
gian áp dụng sáng kiến từ tháng 9 năm 2014.
Sáng kiến này giúp học sinh thấy được sự quan trọng của tìm và chọn nội
dung đề tài, giúp học sinh tìm được nội dung đề tài phong phú, đa dạng và
nhanh nhất từ đó các em có thể thể hiện tốt bài vẽ của mình. Giúp các em hứng
thú hơn với các bài vẽ tranh đề tài và yêu hơn thích học bộ môn Mĩ thuật hơn.
Sáng kiến giúp cho giáo viên giảng dạy môn Mĩ thuật rút ra được phương pháp
giảng dạy tối ưu nhất cho việc hình thành kiến thức vẽ tranh đề tài cho học
sinh.
Nội dung sáng kiến nói về thực trạng việc dạy và học phần tìm, chọn nội
dung đề tài trong phân môn vẽ tranh. Đưa ra một số giải pháp và ví dụ để giúp
học sinh có thể hứng thú với phần tìm và chọn nội dung đề tài trong phân môn
vẽ tranh.
Trong thời gian thực hiện sáng kiến, tôi thấy các em học sinh có hứng
thú và học tập tích cực hơn, yêu thích phân môn vẽ tranh đề tài hơn, không còn
bị lúng túng ở bước tìm và chọn nội dung đề tài, nội dung đề tài các em lựa
chọn phong phú và đa dạng hơn. Hiệu quả bài vẽ được nâng lên rõ rệt so với
khi chưa áp dụng sáng kiến. Qua một số bài dạy tôi thấy khoảng trên 90% học
sinh đã chọn được nội dung đúng yêu cầu bài học. Sáng kiến này giúp học sinh

có thể lựa chọn nội dung đề tài nhanh hơn, phong phú hơn, đặc biệt kích thích
học sinh học tập tích cực hơn từ đó kết quả bài vẽ có cảm xúc hơn. Tạo hứng
thú học tập cho học sinh khi vẽ các bài vẽ tranh đề tài nói riêng và môn Mĩ
thuật nói chung.
Với những phương pháp hướng dẫn học sinh lựa chọn nội dung đề tài
cũng như các cách vào bài khác nhau bằng các hình ảnh, video, … giúp cho
học sinh có thể dễ dàng hơn với việc tìm và chọn nội dung đề tài, cũng như
việc chọn hình ảnh và thể hiện bài tốt hơn. Mặc dù đã cố gắng hết sức để hoàn
thiện thật tốt sáng kiến, nhưng cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất
mong các đồng nghiệp sau khi đọc xong sẽ có ý kiến đóng góp phản hồi, đưa ra
các ý tưởng hay hơn nữa để sáng kiến được hoàn thiện hơn. Đề nghị Ban giám
hiệu nhà trường cần quan tâm trang bị đủ đồ dùng dạy học như: tranh, ảnh, …
để nâng cao hơn nữa hứng thú học tập đối với học sinh và nâng cao chất lượng
dạy học bộ môn.


ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP MỞ RỘNG ĐỀ TÀI CHO VIỆC
TRIỂN KHAI MỘT ĐỀ TÀI CHO HỌC SINH
TRONG PHÂN MÔN VẼ TRANH

1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới của nền khoa học xã hội, nền Giáo dục mới
đã đặt ra mục tiêu là “Đào tạo ra những con người phát triển toàn diện về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, …”.
( Luật Giáo dục của quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Muốn thực hiện được mục tiêu trên thì nền giáo dục cũng đã đưa bộ môn
Mỹ thuật vào giảng dạy. Với mục đích là để giáo dục thẩm mỹ cho học sinh,
giúp các em tiếp xúc, làm quen và thưởng thức với cái đẹp của thiên nhiên, của

các tác phẩm Mỹ thuật, tập tạo ra cái đẹp theo cảm nhận riêng của mình, trên
cơ sở đó thường thức và vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào cuộc sống
hằng ngày (sinh hoạt, học tập, …) và những công việc cụ thể mai sau.
Môn Mĩ Thuật góp phần nâng cao hơn năng lực quan sát, khả năng tư duy
hình tượng và tính sáng tạo của các em với một phương pháp làm việc khoa
học, nhằm hình thành ở các em phẩm chất của con người lao động mới, đáp
ứng được đòi hỏi của một xã hội phát triển ngày càng cao.
Ở trung học cơ sở môn Mỹ thuật là một trong số những môn học ít tiết ( 1
tiết trên tuần) nên học sinh ít có điều kiện để tìm hiểu, đi xâm nhập thực tế để
áp dụng vào bài vẽ tranh, không phát huy được óc sáng tạo, trí tưởng tượng của
học sinh. Chính vì vậy là một giáo viên dạy Mỹ thuật ở trung học cơ sở tôi luôn
suy nghĩ: “Làm thế nào để tiết học Mỹ thuật trở nên lôi cuốn, hấp dẫn và phát
huy được óc sáng tạo, trí tưởng tượng của học sinh trong các bài vẽ, nhất là
trong vẽ tranh đề tài?”. Với kinh nghiệm giảng dạy Mỹ thuật trung học cơ sở
tôi nhận thấy rằng để thực hiện được bài vẽ tranh đề tài thì việc tìm và chọn nội
dung đề tài đối với các em là khó khăn nhất.


Xuất phát từ tình hình thực tế dạy học Mỹ thuật ở trường tôi hiện nay nhất
là việc giúp các em học sinh lựa chọn nội dung đề tài trong phân môn vẽ tranh,
tôi nghĩ cần phải làm một việc gì đó để giờ vẽ tranh thực sự có hiệu quả, giúp
các em có thể lựa chọn được các nội dung đề tài phong phú, đa dạng, … Từ
điều kiện hoàn cảnh trên tôi tiếp tục áp dụng sáng kiến: “Phương pháp mở
rộng đề tại cho việc triển khai một đề tài cho học sinh trong phân môn vẽ
tranh”.
2. Cơ sở lý luận
Trong nhà trường môn Mỹ thuật chiếm vị trí quan trọng. Đây là môn học
có nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹ, một trong những yếu tố cần thiết giúp các em
hình thành và phát triển nhân cách toàn diện để trở thành những con người của
thời đại mới. Thông qua đó phát triển năng lực quan sát, khả năng tư duy trừu

tượng, tính sáng tạo của học sinh. Các em biết cảm nhận cái đẹp, hơn thế nữa là
tạo ra cái đẹp không chỉ cho bản thân mà còn cho mọi người xung quanh.
Không những thế Mỹ thuật còn là môn học mà hầu hết học sinh rất hứng thú,
say mê đặc biệt là với các em có một chút năng khiếu hội hoạ. Ngoài ra môn
học này còn có tác dụng bổ trợ các môn học khác.
Vẽ tranh là một phân môn của bộ môn Mỹ thuật nó là tổng hợp các kiến
thức giữa các phân môn. Vẽ tranh giúp học sinh phát triển khả năng quan sát,
nhận xét và cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên. Trong giờ vẽ tranh người thầy
giáo phải là người dẫn đường, là nhịp cầu nối học sinh với đề tài đặt ra, phải
kích thích được tính ham mê, tìm tòi của học sinh. Dạy vẽ tranh là dạy cho các
em biết cảm thụ cái đẹp và bắt đầu từ cái đẹp trong hội hoạ là đường nét, màu
sắc, hình mảng và tư tưởng của bức tranh vẽ. Ở đó các em sẽ gửi gắm những
tình cảm của mình, những ý tưởng sâu xa và những thông điệp với mọi người.
Những suy nghĩ đó được học sinh vẽ ra và người xem cảm nhận được. Qua đó
các em sẽ sống đẹp hơn và có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
Bước đầu biết bảo vệ cái đẹp chân chính.


Học sinh với bản tính hồn nhiên, thích thi đua, thích khám phá những điều
mới lạ… Việc đưa ra những phương pháp khác nhau để hướng dẫn học sinh
tìm, chọn nội dung đề tài trong phân môn vẽ tranh sẽ góp phần gây hứng thú
học tập, phát huy tính tích cực, chủ động trong quá trình chiếm lĩnh kiến thức
cho học sinh. Các em học sinh khám phá ra tri thức và lĩnh hội được tri thức
dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Các em hiểu bài và vận dụng linh hoạt các
kiến thức đã học vào thực tiễn hàng ngày.
3. Thực trạng việc dạy và học phần tìm, chọn nội dung đề tài trong
phân môn vẽ tranh
3.1. Thực trạng của giáo viên
Qua việc nghiên cứu và thực tế giảng dạy cho thấy một số giáo viên đã coi
trọng và vận dụng có hiệu quả việc dùng nhiều phương pháp để hướng dẫn học

sinh tìm, chọn nội dung đề tài trong các giờ vẽ tranh và đã phát huy được sự tư
duy tìm tòi, óc sáng tạo của học sinh và biết áp dụng linh hoạt những kiến thức
đó vào bài vẽ của mình.
Song trên thực tế nguyên nhân dẫn tới một tiết dạy vẽ tranh đề tài không
thành công có rất nhiều lí do, một phần là do giáo viên chưa thực sự quan tâm
đến việc thay đổi nhiều hình thức, nhiều phương pháp hướng dẫn học sinh tìm,
chọn nội dung đề tài, nên khi vào bài dạy giáo viên rất hay gặp những tình
huống các em chép lại tranh ở sách giáo khoa, …
Như chúng ta đã biết chương trình Mỹ thuật ở trung học cơ sở chỉ có một
tiết/tuần. Hay việc Mỹ thuật còn coi là môn học phụ ở quan điểm của một số
giáo viên, một số phụ huynh học sinh và ở một số em học sinh nên việc dạy Mỹ
thuật nói chung, việc hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài nói riêng
còn gặp nhiều khó khăn.
Phần tìm và chọn nội dung đề tài nhiều giáo viên cho là dễ, nhưng thực
chất đây là phần khó nhất, phần trọng tâm của bài giảng. Ở khâu này giáo viên
ít mắc lỗi về thao tác kỹ thuật, nhưng lại không biết dạy như thế nào để phát
huy được tính tích cực, sáng tạo của mỗi học sinh, sử dụng những hình thức tìm


và chọn nội dung như thế nào để tiết học sinh động, hào hứng, không buồn tẻ,
đơn điệu. Nếu như giáo viên biết áp dụng cách cho học sinh đi thâm nhập thực
tế để lấy tư liệu cho bài vẽ thì phần tìm và chọn nội dung đề tài sẽ đơn giản hơn
rất nhiều.
Ví dụ: Cho các em vẽ tranh về ( đề tài trường em). Trước khi dạy tiết này
giáo viên có thể tranh thủ giờ ra chơi hướng dẫn học sinh cách quan sát từ thực
tế các dáng người với các hoạt động khác nhau, quan sát quang cảnh xung
quanh của trường, … thì khi vào bài vẽ tranh học sinh đã có sẵn những ý tưởng
ở trong đầu, hoặc các tư liệu mà các em có được thì việc tìm chọn nội dung đề
tài sẽ dễ dàng hơn từ đó tạo hứng thú cho học sinh khi làm bài.
Thực tế cho thấy không phải bài vẽ tranh nào giáo viên cũng có thể tranh

thủ hướng dẫn học sinh quan sát trong giờ ra chơi, vì không phải bài nội dung
đề tài vẽ tranh nào cũng phù hợp với quang cảnh sân trường. Vậy giáo viên
phải làm gì để giờ học vẽ tranh vẫn cuốn hút được học sinh, tạo ra không khí
sôi nổi, học sinh khai thác tốt nội dung đề tài? Là một giáo viên Mỹ thuật tôi
nghĩ không có cách nào khác ngoài việc giáo viên phải chuẩn bị những phương
tiện dạy học thật tốt, đa dạng phong phú ( như tranh ảnh, băng hình, máy chiếu,
…) kết hợp với việc xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp với từng nội dung
bài dạy. Tôi tin rằng nếu thực hiện được như vậy thì phần tìm, chọn nội dung
đề tài đối với học sinh sẽ dễ dàng hơn.
3.2. Thực trạng của học sinh
Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh còn nhỏ, sự tự giác học tập chưa cao,
nhận thức của các em về môn học còn nhiều hạn chế. Hơn nữa các em hầu như
là không được đi quan sát thực tế, nên việc nhớ lại những hình ảnh để chọn
được nội dung đề tài là rất khó khăn và sẽ làm cho các em ngại suy nghĩ, không
thích học Mỹ thuật, cho rằng Mỹ thuật là môn học khó, cho rằng mình không
có năng khiếu trong môn Mỹ thuật.


Sự liên hệ với thực tế của các em hạn chế được thể hiện rõ trong trả lời
câu hỏi. Câu trả lời của các em phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa (đọc cả câu,
đoạn) chứ không chọn lọc ý ra để trả lời.
Các em ít được hoạt động trong giờ học vẽ tranh nên cách nhìn về cái đẹp
còn hạn chế.
Từ thực trạng dạy và học tìm, chọn nội dung đề tài trong phân môn vẽ
tranh hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu của phân môn. Vì thế để khắc phục
tình trạng trên tôi xin đề xuất thêm những phương pháp, cách thức khác nhau
trong hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài để nâng cao hiệu quả của
giờ học vẽ tranh đề tài.
4. Một số phương pháp mở rộng đề tài cho việc triển khai một đề tài
cho học sinh trong phân môn vẽ tranh

4.1.Cơ sở thực tiễn
Qua thực tế giảng dạy, dự giờ thăm lớp và trao đổi với đồng nghiệp là
những giáo viên chuyên trách Mỹ thuật họ đều cho rằng nếu giảng dạy phần
tìm, chọn nội dung đề tài tốt sẽ góp phần quyết định tạo nên sự thành công của
bài vẽ tranh, thành công của giờ học vẽ tranh. Học sinh học tốt, hứng thú với
bài vẽ tranh đề tài hay không phần lớn là do giáo viên khi hướng dẫn học sinh
tìm, chọn nội dung đề tài phải gây được sự hứng thú, say mê, sáng tạo, tích cực
trong học tập.
Qua các đợt hội thảo, chuyên đề về Mỹ thuật các giáo viên đều
cho rằng trong dạy vẽ tranh phần hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài
là khó vì các em học sinh không có điều kiện đi thực thế, nên khi có đề tài các
em phải liên tưởng, gợi nhớ để tái hiện lại những hình ảnh thoáng gặp bằng trí
nhớ và cách suy luận, tư duy riêng của mình. Như vậy thì việc tìm và chọn nội
dung đề tài của các em có nhiều hạn chế và gặp nhiều khó khăn. Học sinh
thường mất rất nhiều thời gian để dành cho phần tìm, chọn nội dung, dẫn đến
không hoàn thành được bài vẽ, học sinh vẽ vội. Kết quả bài vẽ chưa cao, học


sinh không thích học, ngại khó chưa có điều kiện cho học sinh năng khiếu được
bồi dưỡng và phát huy. Nguyên nhân của thực trạng đó là vì:
- Khi hướng dẫn học sinh tìm chọn nội dung đề tài giáo viên
chưa sáng tạo trong phương pháp giảng dạy nên không phát huy hết khả năng,
tính tích cực chủ động của học sinh. Hầu như giáo viên chỉ dùng một cách để
hướng dẫn học sinh tìm chọn nội dung đề tài. Như vậy sẽ tạo cho học sinh sự
nhàm chán trong tiết học.
- Giáo viên kết hợp các phương pháp vẫn chưa linh hoạt, còn
nhiều hạn chế.
- Giáo viên lựa chọn tranh, ảnh minh hoạ chưa có nhiều nét điển
hình, tiêu biểu, chưa rõ nội dung đề tài nên trong việc giúp học sinh hiểu nội
dung đề tài và tìm, chọn được nội dung đề tài còn gặp nhiều khó khăn.

- Giáo viên chưa khai thác triệt để những phương tiện dạy học
hiện đại như máy chiếu, đầu video, ti vi, …
Như vậy với cách dạy đó chưa đáp ứng được mục tiêu của môn
học dẫn đến học sinh cảm thấy đây là môn học khó, không thích học.
Với chương trình đổi mới, kiến thức mở hơn, rộng hơn đòi hỏi
học sinh học tập phải có tính tích cực chủ động sáng tạo suy nghĩ tìm tòi và
phát triển tư duy hơn. Đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp theo hướng
phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Để giờ vẽ tranh đạt được
kết quả cao, học sinh tìm chọn nội dung đề tài tốt hơn thì giáo viên phải có
phương pháp dạy học sao cho trong thời gian ngắn như vậy làm sao phải khai
thác hết nội dung đề tài để mỗi bài vẽ có một kết quả khác nhau, giờ học sôi
nổi, hấp dẫn, học sinh chủ động lĩnh hội tri thức không bị áp đặt, nhàm chán.
Giờ vẽ tranh có đạt được kết quả tốt hay không là phụ thuộc lớn vào việc
hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài của giáo viên.


4.2. Phương pháp thực hiện dạy tìm, chọn nội dung đề tài
Trên lĩnh vực giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã
được đề cập và bàn luận sôi nổi từ nhiều thập kỷ qua. Các nhà nghiên cứu
phương pháp dạy học đã không ngừng nghiên cứu, tiếp thu những thành tựu
mới của lý luận dạy học hiện đại để đưa nền giáo dục nước ta ngày càng hiện
đại hơn, đáp ứng được nhu cầu học tập ngày càng cao của nhân dân. Để góp
phần vào công cuộc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, là giáo viên bộ
môn Mỹ thuật tôi cũng xin nêu ra vài vấn đề trong việc hướng dẫn học sinh tìm
và chọn nội dung đề tài.
Tìm, chọn nội dung đề tài là đặc trưng của môn Mỹ thuật nói chung và vẽ
tranh nói riêng. Mỗi đề tài có nhiều chủ đề khác nhau, có hiểu được nội dung
chủ đề, học sinh mới nhớ lại tưởng tượng được những hình ảnh có liên quan
đến nội dung bài vẽ. Để làm tốt được điều này tôi đã thực hiện như sau:
a.Tổ chức những cuộc thi:

Đặc trưng của việc học Mỹ thuật của học sinh là giờ học phải nhẹ nhàng,
thoải mái, học sinh học mà chơi, chơi mà học. Để đổi mới phương pháp giảng
dạy làm cho giờ học thêm sôi nổi hấp dẫn tạo cảm hứng cho học sinh. Khi
hướng dẫn học sinh tìm chọn nội dung đề tài giáo viên tổ chức những cuộc thi
nhằm phát huy tính tích cực chủ động suy nghĩ của học sinh. Với hình thức dạy
học này rất phù hợp với học sinh trung học cơ sở. Giáo viên cần căn cứ vào bài
dạy để tìm nội dung thi phù hợp nhưng hết sức tránh lạm dụng quá mức.
Ví dụ: Dạy bài lớp 6 vẽ tranh “đề tài anh bộ đội” giáo viên đặt câu hỏi:
Các em thấy anh bộ đội thường tham gia vào những hoạt động gì? học sinh trả
lời: Thường thấy anh bộ đội trong chiến đấu, tham gia lao động, học tập, vui
chơi giải trí, …
Giáo viên chia bảng làm 4 phần ghi:
Chiến đấu

Lao động

Học tập

Vui chơi


Mỗi nhóm cử 1 bạn lên thi kể các hoạt động, dưới lớp theo dõi cổ vũ cho
nhóm mình.
Nhóm 1: Cử một bạn lên kể bộ đội trong chiến đấu: Bộ đội tham gia
chống Pháp, chống Mĩ, …
Nhóm 2: Cử một bạn lên kể về bộ đội tham gia lao động: Bộ đội lao động
giúp dân, bộ đội chuyển vũ khí, …
Nhóm 3: Cử một bạn lên kể về bộ đội tham gia học tập: Bộ đội giúp dân
xoá mù chữ, …
Nhóm 4: Cử một bạn lên kể về bộ đội tham gia vui chơi: Bộ đội giao lưu

văn nghệ với dân tộc, bộ đội vui chơi cùng thiếu nhi, …
Sau khi thời gian thi đã hết giáo viên cho học sinh dưới lớp nhận xét bổ
sung thêm những ý còn thiếu. Giáo viên nhận xét, khen ngợi những bạn kể tốt.
Học sinh dưới lớp vỗ tay hoan hô.
Giáo viên nêu: Tất cả những hoạt động trên đều có nội dung về bộ đội.
Các em hãy lựa chọn 1 trong những hoạt động trên để vẽ tranh với chủ đề về bộ
đội.
Như vậy với thời gian rất ngắn học sinh đã khai thác được hết hoạt động
của đề tài. Kết quả mỗi bài vẽ một cách thể hiện khác nhau, giờ học sôi nổi hấp
dẫn, học sinh không bị áp đặt trong cách tìm hiểu đề tài.
b. Học sinh xem tranh gợi mở đề tài
Muốn tất cả các giờ vẽ tranh đạt kết quả tốt tôi thấy cần thay đổi phương
pháp dạy học theo nội dung từng tiết học. Để học sinh không bị nhàm chán với
đặc trưng tư duy lứa tuổi từ cụ thể đến trừu tượng nên tôi còn sử dụng phương
pháp cho học sinh xem tranh gợi mở đề tài.
Ví dụ: Dạy bài Vẽ tranh: Đề tài giữ gìn vệ sinh môi trường. (lớp 7)
Giáo viên cần chuẩn bị một số bài vẽ tranh đề tài với nội dung đề tài giữ
gìn vệ sinh môi trường có bố cục đẹp, hình ảnh rõ ràng, màu sắc hài hoà phù


hợp với nội dung đề tài cho học sinh quan sát, phân tích. Và học sinh có thể tìm
được nội dung đề tài giữ gìn vệ sinh môi trường để thể hiện vào tranh.
Giáo viên có thể chọn bốn bài vẽ đẹp về bố cục, hình ảnh, màu sắc nhưng
trong đó chỉ có ba bài là đúng chủ đề giữ gìn vệ sinh môi trường còn một bài là
không phải. Mục đích giáo viên đưa ra như vậy là để học sinh phân tích kỹ làm
rõ đề tài, giúp học sinh không chọn sai nội dung đề tài.
Ví dụ: Dạy bài vẽ tranh chân dung (lớp 8).
Giáo viên treo lên bảng 3 - 4 bức tranh chân dung: tranh của họa sĩ, tranh
của thiếu nhi, tranh chân dung toàn thân, tranh chân dung bán thân, … Từ đó
giáo viên giới thiệu bài và giảng kỹ về tranh chân dung - Cho học sinh xem một

số tranh cùng đề tài nhưng nội dung, cách vẽ, cách thể hiện khác nhau để học
sinh nhận ra với một đề tài cụ thể có thể tìm được nhiều cách thể hiện khác
nhau cũng như học tự chọn cho mình một cách vẽ riêng về hình ảnh, màu sắc.
Khi cho học sinh xem tranh tôi thường làm bằng nhiều cách khác nhau tuỳ theo
từng số lượng tranh mình sưu tầm được, tuỳ theo từng nội dung bài học, tôi có
thể treo đồng loạt lên bảng hoặc chia nhóm mỗi bàn là một nhóm, một nhóm
xem 1 tranh. Tôi chuẩn bị hệ thống câu hỏi sát hợp với nội dung 1 bài để học
sinh trao đổi thảo luận đưa ra nhận xét tranh của nhóm mình, nhóm khác nhận
xét.
Ví dụ: Dạy bài: Vẽ tranh: Đề tài ngày nhà giáo Việt Nam. (lớp 8).
Giáo viên cho học sinh xem tranh thiếu nhi vẽ về: Tặng hoa thầy cô biểu
diễn văn nghệ mừng ngày 20/11, thăm thầy cô giáo cũ, mít tinh kỉ niệm chào
mừng ngày 20/11, …
Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi như:
-

Tranh vẽ về đề tài gì?

-

Hình ảnh nào là chính, hình ảnh nào là phụ?

-

Màu sắc trong tranh như thế nào?

-

Không khí của tranh như thế nào?

Sau khi học sinh thảo luận và trả lời các câu hỏi cho từng bức tranh giáo
viên nhận xét và tổng kết: Đây là những bức tranh có cùng đề tài là vẽ về ngày
20/11 nhưng những nội dung hình ảnh khác nhau. Bức tranh nào cũng đẹp, em
hãy chọn một trong các nội dung trên để vẽ thành tranh với đề tài 20/11.
Như vậy với cách làm này với một thời gian ngắn học sinh tự tìm ra được
những hoạt động phù hợp với đề tài và định hướng được mình đã chọn hoạt
động dì để vẽ.
c. Phương pháp dùng câu hỏi gợi mở
Đối với giờ Mỹ thuật ngay từ khi cô giáo bước vào lớp đã phải tạo không
khí vui vẻ, thân mật cho học sinh để tạo điều kiện cho học sinh có cảm hứng
thích vẽ. Muốn vậy giáo viên phải luôn luôn thay đổi hình thức dạy học. Ngoài
các phương pháp dạy học trên trong phần tìm hiểu đề tài giờ vẽ tranh tôi còn
phải chuẩn bị tốt hệ thống câu hỏi để gợi mở đề tài cho học sinh. Dùng các câu
hỏi này để giúp học sinh tìm hiểu và tiếp cận với đề tài. Những câu hỏi nên gắn
với nội dung và được minh hoạ bằng tranh, ảnh cụ thể, tránh những câu hỏi
khó. Câu hỏi ngắn gọn, xúc tích và giàu hình ảnh xoay quanh nội dung của bài
nhằm gợi ý sáng tạo và tạo cảm hứng thích vẽ của học sinh.
Ví dụ: Dạy bài: Vẽ tranh đề tài mẹ của em. (lớp 6).
Giáo viên gợi cho học sinh thấy được nỗi vất vả của mẹ hằng ngày, và cho
học sinh thấy được tình thương của mẹ dành cho con.
- Công việc hằng ngày của mẹ là gi?
- Trang phục của mẹ như thế nào?
Giáo viên gợi nội dung khái quát từ hình dáng của mẹ, trang phục của mẹ và
mong muốn tình cảm của mẹ đối với các con.
- Mẹ dạy các con điều gì?
- Mẹ thể hiện tình cảm của mình đối với các con qua hành động, qua cử
chỉ, việc làm như thế nào?

Học sinh sẽ nhớ tới hình ảnh mẹ, công việc hằng ngày của mẹ, dáng mẹ và
tình cảm của mẹ đối với các con.
Giáo viên cũng có thể đưa ra một số câu thơ, ca dao, tục ngữ có hình ảnh
mẹ.
“Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con”.
Hoặc:
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”
Hoặc:
“Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha …”
Từ những gợi ý đó hình ảnh của người mẹ hiện lên rõ ràng trong sự tưởng
tượng của các em. Các em rất sung sướng khi có mẹ và được vẽ về người mẹ
kính yêu của mình.
Sau đó giáo viên gợi ý cho học sinh như: Em sẽ chọn nội dung đề tài về
mẹ của em như thế nào?
Học sinh nêu: Em vẽ chân dung mẹ, em vẽ tặng hoa mẹ nhân ngày 8/3, mẹ
đang làm việc, …
Từ đó học sinh sẽ tưởng tượng và vẽ thể hiện được tình cảm của mình vào
tranh vẽ về mẹ của em.
Với phương pháp này thông qua việc dạy tìm chọn nội dung đề tài giáo
viên còn giáo dục tư tưởng biết ơn kính trọng mẹ và từ đó giáo dục đạo đức cho
các em.


d. Phương pháp kết hợp sử dụng công nghệ thông tin để hướng dẫn
học sinh chọn nội dung đề tài
Thế kỉ XXI là thế kỉ có nhiều biến đổi về khoa học kỹ thuật như công
nghệ thông tin phát triển mạnh, kinh tế xã hội có nhiều thay đổi đòi hỏi giáo

dục cũng cần thay đổi để đáp ứng yêu cầu xã hội cần đào tạo ra những người
lao động mới, lao động trí tuệ, biết làm chủ bản thân, làm chủ đất nước. Trong
giáo dục có sự chuyển biến từ quan điểm trước đây “Lấy người dạy làm trung
tâm” sang quan điểm “ Lấy người học làm trung tâm”. Đây là cuộc cách mạng
trong lĩnh vực giáo dục, trong đó phương pháp dạy học có vai trò đặc biệt quan
trọng.
Ở rất nhiều trường trong nước đã có đầy đủ những phương tiện dạy học
hiện đại như phòng học bộ môn, máy chiếu, ti vi, đầu vi deo, … Như vậy sẽ rất
thuận lợi cho giáo viên hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài qua việc
cho học sinh xem một đoạn băng hình có nội dung liên quan đến đề tài nhằm
gợi cho học sinh nhớ lại những hình ảnh, và tạo cảm hứng thích vẽ của học
sinh.
Ví dụ: Dạy bài Vẽ tranh: Đề tài ngày tết và mùa xuân. (lớp 6)
Đây là một đề tài gây hứng thú và tạo cảm xúc mạnh đối với học sinh vì
mỗi miền quê, trong ngày Tết và mùa xuân có rất nhiều hình ảnh đẹp. Cần khơi
gợi những không khí của ngày Tết, ngày hội của mùa xuân.
Giáo viên vào bài bằng cách khởi động cho học sinh xem một đoạn băng
hình về không khí chuẩn bị đón tết nhằm mục đích tạo hứng thú cho học sinh.
Đoạn băng gồm các hình ảnh chợ hoa, lễ hội, gia đình chuẩn bị đón tết trong đó
có bài hát về ngày tết tạo không khí tấp nập vui tươi chuẩn bị cho một năm
mới.
Sau đó giáo viên tìm chọn một số tranh đẹp, tranh dân gian, tranh của hoạ
sĩ, của học sinh về đề tài ngày Tết và mùa xuân rồi phân tích tranh để gây cảm
hứng về đề tài. Cần gợi mở những chủ đề cụ thể để có thể vẽ tranh về ngày Tết
và mùa xuân như đã giới thiệu trong sách giáo khoa Mỹ thuật 6, ngoài ra nên


thêm những chủ đề khác mang đặc điểm của địa phương mình. Tất cả những
điều ấy đều cho học sinh nhiều thông tin và cảm thụ được nội dung để xây
dựng bố cục, hình vẽ, màu sắc một cách phong phú.

Ví dụ: Dạy bài Vẽ tranh: Đề tài thể thao, văn nghệ. (lớp 6)
Hoạt động thể dục, thể thao, văn nghệ được nhiều người ưa thích, đặc biệt
là thế hệ trẻ vì đó là những hoạt động có tính hấp dẫn cao giúp nâng cao đời
sống tinh thần và thể chất cho mọi người. Đề tài thể thao văn nghệ có nhiều
hình ảnh phong phú gần gũi với hoạt động sinh hoạt trong nhà trường và xã
hội, những môn thi đấu thể thao đã thể hiện nhiều trong các cuộc thi Hội khoẻ
Phù Đổng hằng năm. Các hội thi biểu diễn văn nghệ với các quy mô khác nhau,
với các loại hình hát, múa, nhạc khác nhau, đã tạo nhiều cảm hứng cho học sinh
để vẽ thành những bức tranh sinh động.
Và để tạo không khí cho tiết học, để giúp học sinh nhớ lại được những
hình ảnh về nội dung thể thao, văn nghệ giáo viên có thể chiếu cho học sinh
xem một đoạn băng ngắn về những hoạt động thể thao, văn nghệ. Kết hợp với
những câu hỏi gợi mở về nội dung đề tài để giúp các em hình thành những tư
duy, sự sáng tạo và chọn được những nội dung đề tài phong phú về thể thao,
văn nghệ.
Giáo viên hỏi:
- Trong băng có những hoạt động nào về thể thao?
- Trong băng có những hoạt động nào về văn nghệ?
Học sinh trả lời:
- Hoạt động thể thao: bóng đá, bóng chuyền, đá cầu, kéo co, …
- Hoạt động văn nghệ: múa, hát, đánh đàn, đóng kịch, …
Giáo viên nêu: Tất cả những hoạt động mà các em vừa nêu trên đều có nội
dung về thể thao, văn nghệ. Các em hãy lựa chọn 1 trong những hoạt động đó
để vẽ tranh với đề tài về thể thao, văn nghệ.


Như vậy với cách làm này và với thời gian ngắn nhưng giáo viên sẽ phát huy
được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong bài vẽ của học sinh. Giáo viên đã
tạo được không khí sôi nổi trong tiết học, đồng thời giáo viên cũng đã giúp học
sinh khai thác tốt nội dung đề tài.

5. Những kết quả cụ thể khi áp dụng vào thực tiễn:
Qua thực tế giảng dạy, dự giờ thăm lớp và trao đổi với đồng nghiệp là
những giáo viên chuyên trách Mỹ thuật họ đều cho rằng nếu giảng dạy phần
tìm, chọn nội dung đề tài tốt sẽ góp phần quyết định tạo nên sự thành công của
bài vẽ tranh, thành công của giờ học vẽ tranh. Học sinh học tốt, hứng thú với
bài vẽ tranh đề tài hay không phần lớn là do giáo viên khi hướng dẫn học sinh
tìm, chọn nội dung đề tài phải gây được sự hứng thú, say mê, sáng tạo, tích cực
trong học tập.
Qua các đợt hội thảo, chuyên đề về Mỹ thuật các giáo viên đều
cho rằng trong dạy vẽ tranh phần hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài
là khó vì các em học sinh không có điều kiện đi thực thế, nên khi có đề tài các
em phải liên tưởng, gợi nhớ để tái hiện lại những hình ảnh thoáng gặp bằng trí
nhớ và cách suy luận, tư duy riêng của mình. Như vậy thì việc tìm và chọn nội
dung đề tài của các em có nhiều hạn chế và gặp nhiều khó khăn. Học sinh
thường mất rất nhiều thời gian để dành cho phần tìm, chọn nội dung, dẫn đến
không hoàn thành được bài vẽ, học sinh vẽ vội. Kết quả bài vẽ chưa cao, học
sinh không thích học, ngại khó chưa có điều kiện cho học sinh năng khiếu được
bồi dưỡng và phát huy. Nguyên nhân của thực trạng đó là vì:
- Khi hướng dẫn học sinh tìm chọn nội dung đề tài giáo viên
chưa sáng tạo trong phương pháp giảng dạy nên không phát huy hết khả năng,
tính tích cực chủ động của học sinh. Hầu như giáo viên chỉ dùng một cách để
hướng dẫn học sinh tìm chọn nội dung đề tài. Như vậy sẽ tạo cho học sinh sự
nhàm chán trong tiết học.
- Giáo viên kết hợp các phương pháp vẫn chưa linh hoạt, còn
nhiều hạn chế.


- Giáo viên lựa chọn tranh, ảnh minh hoạ chưa có nhiều nét điển
hình, tiêu biểu, chưa rõ nội dung đề tài nên trong việc giúp học sinh hiểu nội
dung đề tài và tìm, chọn được nội dung đề tài còn gặp nhiều khó khăn.

- Giáo viên chưa khai thác triệt để những phương tiện dạy học
hiện đại như máy chiếu, đầu video, ti vi, …
Như vậy với cách dạy đó chưa đáp ứng được mục tiêu của môn
học dẫn đến học sinh cảm thấy đây là môn học khó, không thích học.
Với chương trình đổi mới, kiến thức mở hơn, rộng hơn đòi hỏi
học sinh học tập phải có tính tích cực chủ động sáng tạo suy nghĩ tìm tòi và
phát triển tư duy hơn. Đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp theo hướng
phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Để giờ vẽ tranh đạt được
kết quả cao, học sinh tìm chọn nội dung đề tài tốt hơn thì giáo viên phải có
phương pháp dạy học sao cho trong thời gian ngắn như vậy làm sao phải khai
thác hết nội dung đề tài để mỗi bài vẽ có một kết quả khác nhau, giờ học sôi
nổi, hấp dẫn, học sinh chủ động lĩnh hội tri thức không bị áp đặt, nhàm chán.
Giờ vẽ tranh có đạt được kết quả tốt hay không là phụ thuộc lớn vào việc
hướng dẫn học sinh tìm, chọn nội dung đề tài của giáo viên.
Trong thời gian qua nhờ có sự quan tâm đến chất lượng học tập của học
sinh cũng như áp dụng các vấn đề đã nêu ở trên các em học sinh ở trường đã có
sự tiến bộ rõ rệt. Do vậy mà tôi tin rằng nếu chúng ta tiếp tục áp dụng phương
pháp này thì các em sẽ tiến bộ rất nhanh và các em tiếp thu kiến thức dễ dàng
hơn.
* Kết quả kiểm tra của khối 8:
Học sinh
45

Đạt

Chưa đạt

SL

%

SL

%

41

91,1

4

8,9


* Tự đánh giá rút ra bài học:
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã vận dụng trong quá trình giảng
dạy. Nó đã có được một số kết quả, mặc dù chưa cao nhưng tôi thấy nó đã góp
phần nhỏ bé nâng cao chất lượng học tập của học sinh trường tôi. Tôi tin tưởng
rằng với sự nỗ lực học hỏi của bản thân và sự quan tâm giúp đỡ của đồng
nghiệp, của tổ khối, của nhà trường học kì tới chất lượng sẽ cao hơn.
6. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng:
6.1. Đối với giáo viên:
- Tổ chức và tham gia chuyên đề cụm trường với chủ đề “Phương pháp
mở rộng đề tại cho việc triển khai một đề tài cho học sinh trong phân môn vẽ
tranh”.
- Cung cấp những tài liệu như tranh, ảnh, video có nội dung liên quan đến
nội dung các bài vẽ tranh trong chương trình mỹ thuật trung học cơ sở.
6.2. Với học sinh:
- Để góp phần tạo sự thành công trong dạy vẽ tranh nói riêng, môn Mỹ
thuật nói chung học sinh phải có ý thức học tốt.

- Đầy đủ sách, vở, đồ dùng học tập của bộ môn Mỹ thuật như bút chì, sách
giáo khoa, vở, giấy vẽ, màu vẽ, …
- Cần cho học sinh đọc trước bài, suy nghĩ kĩ về nội dung của đề tài. Tự
mình có thể tìm ra các hoạt động thuộc đề tài và tập vẽ nhiều để có thể vẽ
nhanh, vẽ đẹp.
- Trong quá trình học tập cần thể hiện vai trò chủ thể, tích cực trong các
hoạt động để chiếm lĩnh tri thức và có được kĩ năng cần thiết về vẽ tranh đề tài.


C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
I. Kết luận
Mỹ thuật chiếm một vai trò rất quan trọng trong cuộc sống, góp phần hình
thành nên tình cảm thẩm mỹ. Ngoài ra còn là công cụ tốt nhất trong việc giáo
dục thẩm mỹ trong việc hình thành và phát triển nhân cách của học sinh.
Để nâng cao chất lượng dạy và học Mỹ thuật không những đòi hỏi sự cố
gắng lỗ lực ở giáo viên mà còn phụ thuộc vào học sinh. Giáo viên cần đổi mới
chúng, điều quan trọng là phải biết vận dụng các phương pháp đó vào quá trình
dạy học ở từng phân môn và phù hợp với từng đối tượng học sinh sao cho đạt
hiệu quả cao nhất: giúp học sinh nắm chắc kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo một cách
tự tin nhất …
Giáo viên là người tổ chức, điều khiển tiết học, phải tạo được không khí
sôi nổi, cuốn hút học sinh vào tiết học. Giáo viên không nên gò ép, hay tạo ra
tiết học căng thẳng như vậy sẽ không gây được sự hứng thú, sự say mê của học
sinh đối với môn học. Chính vì vậy tôi đã nghiên cứu và áp dụng phương pháp
mở rộng đề tài cho việc triển khai một đề tài cho học sinh trong phân môn vẽ
tranh nhằm góp phần vào việc phát huy tính tích cực, sáng tạo ở học sinh.
Tuy phương pháp trên có rất nhiều ưu điểm nhưng không phải là tuyệt đối,
và đó là những thử nghiệm đầu tiên nên không tránh khỏi những khuyết điểm.
Tôi rất mong được sự góp ý kiến của các thầy cô để sáng kiến của tôi được
hoàn thiện hơn.

II. Khuyến nghị
Với lòng yêu nghề, nhiệt tình, ham học hỏi và để nâng cao trình độ
chuyên môn, cho phép tôi được kiến nghị với quý ban một số vấn đề sau:
1.Cung cấp nhiều tài liệu tham khảo cho bộ môn Mĩ thuật ví dụ như:
sách thiết kế bài giảng, sách về tiểu sử và sự nghiệp của các danh hoạ, …
2.Thường xuyên tổ chức chuyên đề cho môn.
3.Trang bị thêm đồ dùng trực quan cho môn Mĩ thuật.


4.Tạo điều kiện cho môn Mĩ thuật có được phòng học bộ môn riêng để
phục vụ cho việc giảng dạy của giáo viên tốt hơn cũng đồng thời là tạo điều
kiện cho việc học tập của các em hiệu quả hơn.
5. Hàng năm sở giáo dục, phòng giáo dục tổ chức các buổi sinh hoạt
chuyên đề tập huấn để nâng cao trình độ và nghiệp vụ cho giáo viên Mỹ thuật.