skkn giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc qua tác phẩm “truyện an dương vương và mị châu trọng thủy”

SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG: THPT KHOÁI CHÂU

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:

“Giáo dục nghĩa vụ công dân
với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm “Truyện An Dương Vương và
Mị Châu – Trọng Thủy””.

Môn: Ngữ văn.
Họ và tên: Đỗ Thị Minh Hiếu.
Giáo viên Ngữ văn – Trường THPT Khoái Châu.

Năm học 2015 - 2016

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

1


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

LÍ LỊCH
Họ và tên tác giả: Đỗ Thị Minh Hiếu.
Chức danh: Giáo viên Ngữ văn – Tổ trưởng tổ Ngữ văn

Đơn vị công tác: Trường THPT Khoái Châu.
Tên đề tài SKKN:
“Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ Quốc qua tác phẩm “Truyện An Dương Vương và Mị Châu
– Trọng Thủy””.

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

2


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

MỤC LỤC
Nội dung trình bày

Trang

Phần mở đầu .
I

Đặt vấn đề:

1

Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới để giải

5

quyết.

5

2

Ý nghĩa tác dụng của giải pháp mớí.

6

3

Phạm vi nghiên cứu của đề tài.

7

II

Phương pháp tiến hành:

8

1

Cơ sở lí luận và thực tiễn:

8

* Cơ sở lí luận hướng cho việc nghiên cứu đề tài .

8

* Cơ sở thực tiễn.

9

Các phương pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp.

11

2

Phần nội dung.
I

Mục tiêu.

II

Giải pháp của đề tài.

1

Nắm chắc nội dung chương trình học liên quan đến vấn đề

13

13

nghiên cứu.

2

“Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo

14

vệ Tổ Quốc qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị
Châu – Trọng Thủy”.
* Xác định mục tiêu bài dạy học.

14

* Xác định nội dung tích hợp trong bài dạy học.

15

* Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy

17

học .
* Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

19

* Mô tả bài dạy học . Tiết 10 +11 Đọc văn – Truyện An

27

Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

3


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

3

Khả năng ứng dụng của đề tài

54

4

Kết quả thử nghiệm .

54

5

Lợi ích và hiệu quả.

65

6

Bài học tổng kết, kinh nghiệm rút ra.

65

Phần kết luận

68

I

Nhận định chung.

68

II

Điều kiện để áp dụng kinh nghiệm.

68

III Những đề xuất của người viết.

69

Lời kết.

69

Tài liệu tham khảo.

70

Danh mục những từ viết tắt.

71

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

4


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

PHẦN MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ :
I.1. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ ĐÒI HỎI PHẢI CÓ GIẢI PHÁP
MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT.
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa thế giới (Unesco) xác định
mục tiêu của giáo dục thế kỉ XXI là: Học để biết, học để làm, học để chung
sống với nhau, học để tự khẳng định mình. Luật Giáo dục Việt Nam, năm
2005 cũng khẳng định, mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát
triển toàn diện về đáo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản,
phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách
con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công
dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động,
tham gia xây dựng bảo vệ Tổ Quốc. Theo đó, trong những năm gần đây mục
tiêu giáo dục của Việt Nam đã chuyển từ mục tiêu cung cấp kiến thức là chủ
yếu sang mục tiêu hình thành và phát triển những năng lực và kĩ năng sống
cần thiết cho người học nhằm giúp người học có thể ứng xử hiệu quả trước
các nhu cầu và thách thức của cuộc sống.

Thực tế cho thấy hiện nay, nhiều học sinh vẫn học một cách thụ động,
chưa tích cực trong các hoạt động học. Học sinh vẫn chưa bỏ thói quen chỉ
chú trọng đến việc nghe thầy giảng, ghi chép, làm theo sự định hướng của
thầy một cách máy móc, thiếu chủ động, sáng tạo. Vì thế nhiều kĩ năng của
học sinh không được rèn luyện, dẫn đến học sinh thiếu tự tin, ngại suy nghĩ ,
ngại làm việc, không thích sự thay đổi, nhầm lẫn trong việc xác định giá trị,
lúng túng trong việc xử lí tình huống, thiếu kĩ năng ứng phó với hoàn cảnh...
Đối với việc học bộ môn Ngữ văn, đặc biệt là với các tác phẩm văn học
ra đời từ xa xưa, khoảng cách thời gian, lịch sử, văn hóa, thời đại là rào cản
lớn khiến học sinh không tha thiết với các bài học này.
Vậy nên việc tìm phương pháp dạy học thích hợp nhằm lôi cuốn học
sinh vào các hoạt động học nhằm phát triển các năng lực giúp các em nhận
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

5


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

thấy quá trình học bộ môn cũng là quá trình khám phá, đánh thức các năng
lực của bản thân, đem tri thức trong sách vở ứng dụng vào thực tiễn phục vụ
cho cuộc sống của chính mình là việc làm tối quan trọng, cần thiết của quá
trình dạy học. Trong đó có việc rất quan trọng là giáo dục nghĩa vụ công dân
với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc qua từng bài học.
Với ý nghĩa đó, tôi chọn đề tài: “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc qua tác phẩm Truyện An Dương
Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”. Trong đó tôi lựa chọn các giải pháp,
phương pháp dạy học nhằm hướng học sinh vào hoạt động học tập, để học
sinh thấy được ý nghĩa của các tác phẩm văn học nói chung, văn học dân gian

nói riêng trong việc xác định các giá trị sống. Đồng thời làm tư liệu phục vụ
thiết thực hơn nữa cho công tác giảng dạy của tôi ở trường THPT trong những
năm học tới. Theo tôi, phương pháp này đáp ứng được mục tiêu đổi mới dạy
học mà sự nghiệp phát triển giáo dục nước nhà đang đòi hỏi.
I. 2. Ý NGHĨA VÀ TÁC DỤNG CỦA GIẢI PHÁP MỚI.
I.2.1. Đối với học sinh:
- Học sinh trực tiếp tham gia các hoạt động học tập, được rèn luyện các
kĩ năng sống như: kĩ năng tự nhận thức (tự trọng, tự tin) , kĩ năng suy nghĩ (
tư duy phê phán), kĩ năng thể hiện sự cảm thông, kĩ năng ra quyết định, kĩ
năng hợp tác, kĩ năng nêu và giải quyết vấn đề...
Đồng thời phát triển các năng lực: năng lực tự học, năng lực giao tiếp,
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực tự
quản lí, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và
truyền thông, năng lực thưởng thức văn học, năng lực cảm thụ thẩm mỹ...
- Học sinh nhận thức bài học sâu sắc về tinh thần cảnh giác với kẻ thù,
về ý thức bảo vệ bí mật quốc gia, tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc,
trách nhiệm dựng xây và bảo vệ Đất nước.

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

6


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

I.2.2. Đối với người làm công tác giảng dạy Ngữ văn:
Giáo viên dạy Ngữ văn có thể sử dụng kinh nghiệm này trong quá trình
giảng dạy các bài đọc văn.
I. 3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

Với dung lượng của một đề tài nhỏ, để bài viết có sự tập trung, tôi sẽ đi
sâu tìm hiểu vấn đề liên quan đến việc giảng dạy bài Đọc văn “Truyện An
Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy” trong chương trình Ngữ văn lớp 10.
Qua đó giáo dục cho học sinh nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng, bảo
vệ Tổ Quốc.
Cụ thể: Người viết sẽ xuất phát từ đặc trưng của thể loại truyền thuyết
Việt Nam; sử dụng một số phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học, hướng
dẫn học sinh các hoạt động học để tìm hiểu nội dung, nghệ thuật và giá trị của
tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy.
Đặc biệt là giúp học sinh qua giờ học, tích hợp với kiến thức của một
số môn học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,Giáo dục quốc
phòng an ninh, Hoạt động ngoài giờ lên lớp để hiểu được bài học lịch sử mà
tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác
với âm mưu kẻ thù xâm lược trong công cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước.
Từ đó học sinh áp dụng vào thực tiễn cuộc sống của cá nhân, của cộng đồng,
nhận thức được ý thức trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ
Tổ Quốc.

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

7


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH:
II.1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÓ TÍNH ĐỊNH HƯỚNG CHO
VIỆC NGHIÊN CỨU, TÌM GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
II.1.1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN.

Một số nguyên tắc cụ thể trong việc dạy Ngữ văn.
 Thứ nhất: Nguyên tắc mục tiêu:
Nhận diện -> Lí giải -> Vận dụng.
 Thứ hai: Nguyên tắc kết hợp lí thuyết với thực hành.
Lí thuyết <-> Thực hành.
 Thứ ba: Nguyên tắc sư phạm:
Dễ -> Khó; Đơn giản -> Phức tạp ;

Ứng dụng -> Sáng tạo.

 Thứ tư: Nguyên tắc khoa học và hệ thống:
- Cơ bản và chính xác.
- Lặp lại và nâng cao.
- Tích hợp và tích cực.
Theo từ điển Giáo dục học, dạy học tích hợp là hành động liên kết các đối
tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực
khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học.
Trong dạy học tích hợp gồm có:
+ Tích hợp các bộ môn
+ Tích hợp dọc.
+ Tích hợp ngang.
+ Tích hợp chương trình.
+ Tích hợp kiến thức.
+ Tích hợp kĩ năng.
 Thứ năm: Nguyên tắc thích hợp và thiết thực.
- Thích hợp và thiết thực về mục đích.
- Thích hợp và thiết thực về đề tài.
- Thích hợp và thiết thực về yêu cầu.
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

8


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

II.1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
II.1.2.1. Tình hình thực tế:
II.1.2.1.1. Thực trạng:
- Học sinh trong các giờ học bài Đọc văn nói chung và đọc văn phần
truyền thuyết dân gian nói riêng chủ yếu nghe giáo viên giảng bài và ghi chép.
- Kiểm tra phần chuẩn bị bài trước khi đến lớp của học sinh, tôi thấy
chủ yếu học sinh trả lời câu hỏi sách giáo khoa một cách chiếu lệ cốt cho đủ
bài. Một số học sinh thì không chuẩn bị bài.
- Trong giờ học, học sinh ít tham gia vào hoạt động học, giáo viên phát
vấn thì có rất ít học sinh giơ tay xung phong phát biểu, chủ yếu là giáo viên
phải chủ động gọi học sinh trình bày. Phần trình bày của học sinh thường là
thể hiện sự thiếu tự tin, kém sức thuyết phục và mất nhiều thời gian. Học sinh
còn lại thì nghe nhưng không có ý kiến phản đối hay bổ sung, chỉ khi giáo
viên gọi thì mới trình bày ý kiến của mình, nhưng cũng lúng túng.
II.1.2.1.2. Kết quả khảo sát tình hình thực tế:
 Đối tượng khảo sát:
- 2 lớp thuộc khối 10. Đó là các lớp: 10A9, 10A10
- Sĩ số lớp 10 A9: 39 học sinh, 10 A10: 37 học sinh
- Đặc điểm: Học chương trình chuẩn.
- Điều kiện học tập như nhau.
 Hình thức khảo sát:
- Kiểm tra vở soạn văn.
- Quan sát học sinh trong 1 giờ học bài đọc văn “Chiến thắng
MtaoMxay”

 Nội dung bài khảo sát:
Cụ thể như sau:
- Mục tiêu bài khảo sát:
+ Giáo viên nắm bắt tình hình soạn bài của học sinh và quá trình tham
gia hoạt động học của các em để đánh giá kết quả giờ học và có hướng sử
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

9


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

dụng các phương pháp dạy học tích cực tác động vào quá trình học tập chủ
động của học sinh.
 Kết quả thống kê như sau:
- Về việc soạn bài:
+ Có 19/76 em chưa soạn bài.
+ Có 57/76 em đã soạn bài theo cách trả lời 4 câu hỏi trong sách giáo
khoa. Trong đó có 38/57 em có nội dung trả lời giống nhau ( Giáo viên cho
rằng học sinh cùng tham khảo tài liệu Để học tốt Ngữ văn 10, hoặc có em
chép của nhau.
- Trong giờ học:
+ Giáo viên yêu cầu học sinh tóm tắt đoạn trích: Không có học sinh nào
xung phong trình bày. Giáo viên gọi mỗi lớp 3 học sinh thì cả 3 học sinh đó
trả lời là không tóm tắt được vì em chưa đọc hết đoạn trích.
+ Quan sát lớp học, giáo viên thấy nhìn chung nhiều học sinh chỉ nghe
giảng và ghi chép mà không muốn trình bày ý kiến của mình. Thậm chí có em
không quan tâm đến bài học.
+ Số học sinh tích cực phát biểu xây dựng bài là rất ít.

+ Nếu giáo viên có chia nhóm hoạt động thì chỉ có số ít trong nhóm là
làm việc, số còn lại ngồi chờ bạn thực hiện; có nhóm chưa hoàn thành công
việc thì hết thời gian. Nhìn chung hiệu quả làm việc nhóm không cao, giờ học
vẫn chưa có nhiều thay đổi.
II.1.2.2. Nguyên nhân của thực trạng
Nguyên nhân của tình trạng học sinh chưa say mê với giờ đọc văn, đặc
biệt là đối với thể loại văn học dân gian, cách học chưa đạt hiệu quả cao:
- Học sinh nắm kiến thức chưa chắc chắn, chưa nhớ rõ bản chất của vấn
đề.
- Học sinh chưa tích cực tham gia vào các hoạt động học tập để khám phá
kiến thức, kĩ năng, đánh thức năng lực tiềm ẩn của bản thân.
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

10


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

- Do ý thức học bộ môn của học sinh chưa tốt, việc chuẩn bị bài chưa chu
đáo.
- Trong giờ dạy đọc văn về thể loại văn học dân gian, giáo viên chưa thực
sự đổi mới phương pháp. Vấn đề giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh trước khi
đến lớp và kiểm tra việc thực hiện của học sinh chưa được chú trọng.
- Việc giảng dạy còn chưa chú trọng đến việc tích hợp các kiến thức thuộc
các bộ môn liên quan nên sức hấp dẫn của bài học đối với học sinh chưa cao.
II.2. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH, THỜI GIAN TẠO RA GIẢI
PHÁP.
II.2.1 PHƯƠNG PHÁP , BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH

1.Với bài nghiên cứu này, người viết sẽ sử dụng các phương pháp nghiên
cứu sau đây :
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp phân tích.
- Phương pháp giải thích.
- Phương pháp chứng minh.
- Phương pháp so sánh đối chiếu.
- Phương pháp tổng hợp.
2. Các bước tiến hành:
- Tìm hiểu tình hình thực tế của quá trình giảng dạy:
+ Tìm hiểu chương trình học của học sinh phổ thông.
+ Tìm hiểu đối tượng học sinh và thực trạng việc học văn phần văn
học dân gian nói chung và phần truyền thuyết nói riêng của các em học sinh.
+ Đặc điểm bài học Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy
- Tìm hiểu nội dung các môn học có liên quan đến bài dạy học
- Thiết kế bài dạy học nhằm hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt
động học, từ đó phát triển các năng lực chung, năng lực chuyên biệt và các kĩ

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

11


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

năng sống. Đặc biệt là giáo dục học sinh về trách nhiệm công dân với sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc.
II.2.2 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ TẠO RA GIẢI PHÁP
Quá trình giảng dạy các lớp 10 năm học: 2012 -2013 và 2015- 2016

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

12


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

PHẦN NỘI DUNG (GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ)
I. MỤC TIÊU:
Thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học
tích cực, nhằm đem lại hiệu quả cao trong giờ dạy bài học: Tiết 10 và 11
Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ thuộc chương trình Ngữ
văn lớp 10 Trung học phổ thông.
Qua giờ học, học sinh hiểu rõ đặc trưng của thể loại truyền thuyết, biết
cách đọc hiểu thể loại văn học này.
Học sinh hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ
cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược.
Từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ
Tổ Quốc.

II. GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
II.1. NẮM CHẮC NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN
VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Trong chương trình phổ thông học sinh được học các bài thuộc thể loại
truyền thuyết là:
- Truyền thuyết “ Con Rồng cháu Tiên” (Lớp 6)
- Truyền thuyết “ Bánh chưng bánh giầy” (Lớp 6)
- Truyền thuyết “Thánh Gióng” (Lớp 6)

- Truyền thuyết “ Sơn Tinh Thủy Tinh” (Lớp 6)
- Truyền thuyết “Sự tích Hồ Gươm” (Lớp 6)
- Truyền thuyết “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”
(Lớp 10)
Với học sinh lớp 10 bài học trong 2 tiết. Ngoài ra còn có bài Khái quát Văn
học dân gian Việt Nam, phần nội dung thể loại có nói về đặc điểm của truyền
thuyết.
Trên cơ sở nắm chắc chương trình học của học sinh, giáo viên tổ chức các
hoạt động học vừa ôn kiến thức học sinh đã được học ở trung học cơ sở, vừa
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

13


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

tìm hiểu bài học mới nhằm đạt hiểu quả cao trong dạy học. Đặc biệt là hướng
học sinh đến việc phát triển các năng lực, trong đó học sinh ý thức sâu sắc về
vai trò trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc; biết
nhìn nhận rút ra những bài học đối với cá nhân trong ứng xử trước những vấn
đề đặt ra của cuộc sống cá nhân, của cộng đồng, của đất nước.
II.2. GIÁO DỤC NGHĨA VỤ CÔNG DÂN VỚI SỰ NGHIỆP XÂY
DỰNG VÀ BẢO VỀ TỔ QUỐC QUA TÁC PHẨM “TRUYỆN AN
DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU – TRỌNG THỦY”.
II.2.1: Xác định mục tiêu bài dạy học:
1. Về kiến thức: Giúp học sinh
- Hiểu đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.
- Hiểu được giá trị ý nghĩa của Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng
Thuỷ: Từ bi kịch mất nước của hai cha con An Dương Vương và bi kich tình

yêu của Mị Châu - Trọng Thuỷ, nhân dân muốn rút ra bài học lịch sử cho
muôn đời về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược trong công
cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước.
2. Về kĩ năng : Rèn kĩ năng tóm tắt và đọc hiểu văn bản tự sự dân gian, kĩ
năng phân tích truyện dân gian theo đặc trưng thể loại để có thể hiểu đúng ý
nghĩa của những hư cấu nghệ thuật trong truyền thuyết và dụng ý sâu xa mà
các tác giả dân gian đã giử gắm trong truyện.
3. Về thái độ :
- Bồi dưỡng cho học sinh niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc
qua di sản văn học các em được học. Từ đó, học sinh có lòng say mê với văn
học dân gian nói riêng, văn học Việt Nam nói chung, có ý thức giữ gìn và
sáng tạo làm phong phú thêm cho nền văn học của dân tộc
- Khắc sâu bài học giữ nước mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho đời sau.
Điều đáng lưu ý là bài học lịch sử đó cần được đặt trong bối cảnh hiện tại đất
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

14


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

nước ta vừa cần mở rộng sự hội nhập cùng các nước trên thế giới, vừa phải
giữ vững an ninh, chủ quyền đất nước.
4. Về phát triển các năng lực và kĩ năng sống cho học sinh:
- Bỗi dưỡng và phát triển các năng lực chung : năng lực tự học, năng lực giao
tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực
tự quản lí, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực sử dụng công nghệ thông tin
và truyền thông...
- Bồi dưỡng năng lực chuyên biệt : năng lực giao tiếp tiếng Việt, năng lực

thưởng thức văn học, năng lực cảm thụ thẩm mỹ.
- Bồi dưỡng các kĩ năng sống: kĩ năng tự nhận thức/ tự trọng, tự tin , kĩ năng
suy nghĩ/ tư duy phê phán, kĩ năng giao tiếp hiệu quả, kĩ năng thể hiện sự cảm
thông, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng hợp tác, kĩ năng nêu và giải quyết vấn
đề...
II.2.2: Xác định nội dung tích hợp trong bài dạy học:

Môn

Nội dung tích hợp

Bài

Mục đích

Lịch sử

Bài 14,

Sự hình thành và

Giúp học sinh thấy được vai trò

lớp 6

bài 15 Nước

phát triển của nhà

của An Dương Vương trong

Âu Lạc

nươc Âu Lạc

việc xây dựng nhà nước Âu
Lạc, xây thành Cổ Loa, chế tạo
vũ khí, và cả sự thất bại của An
Dương Vương.

Giáo dục Bài

12: - Thế nào là tình Giúp học sinh hiểu rõ bi kịch

công dân Công

dân yêu

- lớp 10

của Mị Châu, biết cắt nghĩa,

với tình yêu, - Bản chất của tình đánh giá thái độ của nhân dân
hôn nhân và yêu chân chính

và bài học nhân dân gửi gắm

gia đình

trong tác phẩm

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

15


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

Giáo dục Bài

14: - Nguồn cội của - Giúp học sinh thấy được ý

công dân Công

dân lòng yêu nước

- lớp 10

với

nghĩa của tác phẩm

sự - Biểu hiện của - Bồi dưỡng lòng yêu nước và

nghiệp

xây lòng yêu nước.

tinh thần tự hào dân tộc.

dựng và bảo - Trách nhiệm xây - Giáo dục ý thức trách nhiệm
vệ Tổ Quốc

dựng và bảo vệ Tổ và hành động xây dựng, bảo vệ
Quốc của công dân Tổ Quốc ( học tập, lao động
sáng tạo, đấu tranh vì lợi ích
của quốc gia.)

Giáo dục Bài 2:
công dân Thực
- lớp 12

Pháp lệnh về bảo

Học sinh ý thức được các cơ

hiện vệ bí mật nhà nước quan, tổ chức và mọi công dân

pháp luật

(điều 2, điều 5)

đều có nghĩa vụ, trách nhiệm
bảo vệ bí mật Nhà nước.

Giáo dục Bài 9: Trách - Nhiệm vụ bảo vệ Học sinh có ý thức sâu sắc về
quốc

nhiệm

của an ninh quốc gia

phòng

học sinh với - Bảo vệ an ninh trong đó có an ninh thông tin.

an ninh nhiệm
– lớp 12

vụ thông tin

bảo vệ an
ninh

việc bảo vệ an ninh quốc gia
Chống làm lộ, lọt thông tin bí
mật của nhà nước

Tổ

Quốc
Hoạt

Tiết

động

Chủ

ngoài

tháng

giờ

14

đề niên học sinh trong tình yêu quê hương đất nước và

lên Diễn

lớp

– Vai trò của thanh Học sinh có ý thức bồi dưỡng
12. sự

nghiệp

xây tinh thần sẵn sàng đem hết khả

đàn dựng và bảo vệ Tổ năng của mình phục vụ lợi ích

thanh niên

Quốc

của Tổ Quốc

– lớp 10

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

16


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

II.2.3: Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy học :
 Phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học sử dụng trong bài
PP DH, KT DH

Nội dung bài dạy

Mục đích hướng tới (phát triển

sử dụng

học được áp dụng

năng lực và kĩ năng sống)

PP nêu và GQVĐ

- Giới thiệu về

- Phát triển năng lực tự học, năng

PP thuyết trình

truyền thuyết, về di

lực giải quyết vấn đề, năng lực

tích lịch sử Cổ Loa

sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn

- Hướng tìm hiểu

ngữ, năng lực giao tiếp

tác phẩm

- Giáo dục kĩ năng tự nhận thức,

- Nội dung tích hợp

kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp

trong các môn Sử,

hiệu quả, kĩ năng ra quyết định, kĩ

Địa, GDCD...

năng thể hiện sự tự tin.

PP thảo luận nhóm - Quá trình xây

- Phát triển năng lực hợp tác,

thành, chế nỏ, đánh

năng lực giải quyết vấn đề, năng

giặc của An Dương

lực sáng tạo, năng lực sử dụng

Vương

ngôn ngữ, năng lực giao tiếp

-Thái độ của nhân

- Giáo dục kĩ năng tư duy phê

dân đối với sự kiện

phán, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng

lịch sử và nhân vật

tư duy, kĩ năng giao tiếp hiệu quả,

lịch sử.

kĩ năng ra quyết định, kĩ năng thể

hiện sự tự tin, kĩ năng thể hiện sự
cảm thông, kĩ năng kiềm chế cảm
xúc

PP DH WebQuest

-Tìm hiểu về khu di

- Phát triển khả năng tư duy: phân

– Khám phá trên

tích lịch sử Cổ Loa

loại, so sánh, phân tích, chứng

mạng

- Tìm hiểu về thời

minh,suy luận, kết luận.

đại An Dương

- Phát triển năng lực sử dụng công

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

17

SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

Vương

nghệ thông tin và truyền thông,
năng lực tự quản, kĩ năng ra quyết
định, kĩ năng xác định giá trị.

KT giao nhiệm vụ

- Nội dung chuẩn bị

- Phát triển năng lực giải quyết

cho cả bài, cho từng

vấn đề, năng lực sáng tạo, năng

phần của bài học.

lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực

- Chuẩn bị của cá

giao tiếp, năng lực hợp tác, năng

nhân, của nhóm...

lực sử dụng công nghệ thông tin
- Giáo dục kĩ năng tư duy phê
phán, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng
xác định giá trị, kĩ năng giao tiếp
hiệu quả, kĩ năng ra quyết định, kĩ
năng thể hiện sự tự tin,

KT bản đồ tư duy

- Giới thiệu bài học

- Phát triển năng lực tự học, năng

- Tóm tắt tác phẩm.

lực giải quyết vấn đề, năng lực

- Trình bày nội dung sáng tạo, năng lực hợp tác, năng
lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực
phần đọc hiểu.
- Khái quát nội dung
từng phần.
- Tổng kết bài học

sử dụng công nghệ thông tin và
truyền thông
- Giáo dục kĩ năng tự nhận thức,
kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp
hiệu quả, kĩ năng ra quyết định

Kĩ thuật đặt câu -Khái quát về truyền - Phát triển năng lực tự học, năng
hỏi: câu hỏi biết, thuyết

lực giải quyết vấn đề, năng lực

câu hỏi hiểu, câu -Đánh giá về An sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn
hỏi phân tích, câu Dương Vương

ngữ, năng lực giao tiếp

hỏi áp dụng,câu -Suy nghĩ về vai trò - Giáo dục kĩ năng tự nhận thức,
hỏi đánh giá, câu
kĩ năng tư duy, kí năng xác định
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

18


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

hỏi sáng tạo

người lãnh đạo

giá trị, kĩ năng giao tiếp hiệu quả,

-Biểu hiện của bi kĩ năng ra quyết định, kĩ năng thể
kịch nước mất...

hiện sự tự tin, kĩ năng thể hiện sự

-Nguyên nhân của cảm thông, kĩ năng kiềm chế cảm
xúc, kĩ năng ứng phó với căng
bi kịch.
-Bài học rút ra từ bi

thẳng,

kịch
Kĩ thuật động não - Đánh giá về nhân - Phát triển năng lực tự học, năng
và kĩ thuật trình vật.
bày 1 phút

lực sáng tạo, năng lực sử dụng

- Đánh giá giá trị ngôn ngữ, năng lực giao tiếp
của tác phẩm

- Giáo dục kĩ năng tự nhận thức,

- Liên hệ thực tế, rút kĩ năng tư duy, kĩ năng ra quyết
ta bài học

định, kĩ năng thể hiện sự tự tin...

 Phương tiện sử dụng trong giờ dạy học:
- Phấn, bảng, SGK.
- Máy tính, máy chiếu, màn hình
- Giấy khổ lớn, bút dạ, nam châm...

II.2.4: Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
 Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word, giáo án điện tử, phiếu học tập
- Phấn, bảng, SGK, giấy khổ A0, bút dạ, nam châm...
- Máy tính, máy chiếu, màn hình
 Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước khi học
- Học sinh đọc SGK.

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

19


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

- Tham khảo tài liệu về truyền thuyết, về di tích Cổ Loa (mạng internet,
sánh báo...)
- Tìm hiểu kiến thức liên quan đến truyền thuyết An Dương Vương và
Mị Châu – Trọng Thủy.
- Tìm hiểu bài học theo phiếu học tập giáo viên đã hướng dẫn (Học sinh
chuẩn bị ở nhà )
PHIẾU HỌC TẬP Tiết 10+11
BÀI “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy”
TIẾT 1
Họ và tên:

Lớp:

Yêu cầu chuẩn bị

Nội dung chuẩn bị

I.1. Phần tiểu dẫn sgk nêu I. Tìm hiểu chung
nội dung gì? Sử dụng sơ
đồ tóm tắt nội dung phần
tiểu dẫn?
- Nhắc lại định nghĩa thế
nào là truyền thuyết?

1.Truyền thuyết:

- Kể tên một số truyền
thuyết Việt Nam?
- Nêu đặc trưng cơ bản + Đặc trưng:
của truyền thuyết?
2. Tìm thông tin và hình 2. Giới thiệu cụm di tích Cổ Loa:
ảnh liên quan đến truyền
thuyết và cụm di tích
thành Cổ Loa?
3. Văn bản: Xuất xứ của VB?

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

20


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

- Ôn lại kiến thức lịch sử
về thời đại An Dương
Vương để thấy cái lõi sự
thật lịch sử trong tác
phẩm
II. Đoc hiểu
1.

Đọc,Tóm

II. Đọc- hiểu
tắt

TP: 1. Tóm tắt

Truyền thuyết chia làm
mấy phần? Nội dung
từng phần nói gì?
Sơ đồ hóa nội dung
(có thể sử dụng sơ đồ tư
duy hoặc sơ đồ grap)

2. Quá trình xây thành 2. Tìm hiểu cụ thể
chế nỏ của An Dương a. Quá trình xây thành, chế nỏ:
Vương được miêu tả như * Xây thành
thế nào?
Do đâu Vua được thần
linh giúp đỡ?

- Vua được thần giúp đỡ vì:
Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

21


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

- Xây thành xong, An * Chế nỏ
Dương Vương nói gì với Vua băn khoăn :
Rùa vàng? ý nghĩa của Ý nghĩa của chi tiết:
chi tiết này?

- Kể về sự giúp đỡ thần * Cách kể chuyện:
kì đó, tác giả dân gian - Sử dụng yếu tố kì ảo:
gửi gắm thái độ đối với
nhà vua như thế nào?
- Tác dụng:

(CH1 SGK)

- Ôn lại kiến thức môn * Bài học về vai trò của người lãnh đạo.
giáo dục công dân về vai
trò của người lãnh đạo.
- Các kĩ năng cần thiết để
có thành công trong mọi
công việc là gì?

* Các kĩ năng cần thiết để có thành công trong

mọi công việc

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

22


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

Tiết 2

PHIẾU HỌC TẬP Tiết 11
BÀI “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy”

Họ và tên:

Lớp:

Yêu cầu chuẩn bị

Nội dung chuẩn bị

1. Nêu biểu hiện của bi b. Bi kịch nước mất, nhà tan và thái độ của tác
kịch nước mất, nhà tan, giả dân gian
tình yêu tan vỡ?

b1/ Bi kịch nước mất, nhà tan:
- Biểu hiện của bi kịch nước mất, nhà tan:

- Biểu hiện của bi kịch tình yêu:

2. Những sai lầm nào của - Nguyên nhân của bi kịch
ADV và MC dẫn đến + Sai lầm của An DươngVương:
thảm hoạ mất nước?
( - Sự mất cảnh giác của
Vua thể hiện ntn? CH1b
sgk)
- Sai lầm lớn nhất của Mị + Sai lầm của Mị Châu:
Châu là gì?
(Ý kiến riêng của em về 2
cách đánh giá trong CH2
sgk)

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

23


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

3. Từ bi kịch trên TP gủi - Bài học từ bi kịch trên (vai trò của người lãnh
gắm cho thế hệ sau bài đạo, về trách nhiệm của công dân với sự nghiệp
học gì?

dựng xây, bảo vệ Tổ Quốc)

- Ôn lại kiến thức môn
giáo dục công dân và

môn

Giáo

dục

Quốc

phòng an ninh về vai trò
của người lãnh đạo, về
trách nhiệm của công dân
với sự nghiệp dựng xây,
bảo vệ tổ Quốc
- Các kĩ năng cần thiết để - Các kĩ năng cần thiết để xử lí mối quan hệ riêng
xử lí mối quan hệ riêng – – chung, cá nhân – cộng đồng
chung, cá nhân – cộng
đồng như thế nào?

4. Sáng tạo chi tiết về b2/ Thái độ của nhân dân đối với nhân vật các
Rùa vàng, vua chém đầu nhân vật:
con và cầm sừng tê * Thái độ của nhân dân đối với ADV? Lí giải?
xuống biển thể hiện thái
độ của nhân dân đối với
ADV như thế nào? so
sánh với hình ảnh Thánh
Gióng về trời em thấy có
điểm gì giống và khác
nhau? (CH1c sgk)

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

24


SKKN “Giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc
qua tác phẩm Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

5. Thái độ của nhân dân * Thái độ của nhân dân đối với Mị Châu? Lí giải?
đối với nhân vật MC?
- Chi tiết máu MC trai sò
ăn phải đều biến thành
hạt châu. xác hoá thành
ngọc thạch. Chi tiết này
thể hiện thái độ của
người đời xưa như thế
nào đối với MC?và nhắn
nhủ điều gì đối với thế hệ
trẻ đời sau?
( CH3 sgk)

6. Đối với Âu Lạc, Trọng * Thái độ của nhân dân đối với Trọng Thủy? Lí
Thủy là người ntn?

giải?

Chi tiết'' ngọc trai giếng nước '' có phải
khẳng

định

tình

yêu

chung thuỷ ở Trọng Thủy
hay không? thái độ của
tác giả dân gian đối với
Trọng Thủy?
(CH4 sgk)

Đỗ Thị Minh Hiếu – Trường THPT Khoái Châu.

25