Luận văn thạc sĩ kinh tế Đẩy mạnh cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Lưu Xá

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ TÚ QUYÊN
NGUYỄN THỊ TÚ QUYÊN

ĐẨY MẠNH CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
ĐẨY MẠNH CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
CÔNG THƢƠNG LƢU XÁ

TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
CÔNG THƢƠNG LƢU XÁ

Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: T

THÁI NGUYÊN - 2014

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
THỊ LAN ANH

/>

i

ii

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin cam đoan những nội dung trong luận văn này là do tôi thực hiện

Luận văn này được hoàn thành với sự hướng dẫn giúp đỡ của Phòng

dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Lan Anh. Mọi tham khảo dùng trong

Quản lý đào tạo Sau Đại học trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh -

luận văn đều được trích dẫn nguồn gốc rõ ràng. Các nội dung nghiên cứu và

Đại học Thái Nguyên.

kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Nhà trường và Phòng Quản lý đào tạo Sau Đại
học đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và làm luận văn.

cứ công trình nào.

Tôi xin chân thành cảm ơn đến TS.Nguyễn Thị Lan Anh - người đã trực tiếp
Tác giả luận văn

hướng dẫn và cho tôi những ý kiến quý báu trong quá trình hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn tập thể Ban giám đốc và các CBNV của Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá đã cung cấp thông
tin, số liệu và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này.

Nguyễn Thị Tú Quyên

Tôi xin cảm ơn đến toàn thể người thân trong gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ, động viên cho tôi trong suốt quá trình học tập và
hoàn thành luận văn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Tú Quyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

iv

MỤC LỤC

1.4.1. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của các NHTM nước ngoài ..... 33

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i

1.4.2. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của các NHTM Việt Nam .. 36

LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii

1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho vay DNNVV đối với ngân hàng TMCP

MỤC LỤC ......................................................................................................... iii

Công thương Lưu Xá ...................................................................... 39

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... vii

Kết luận chương 1 ........................................................................................... 39

DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ viii

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 40

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .......................................................................... x

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................... 40

MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 40

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................... 1

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................. 40

2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 2

2.2.2. Đối tượng tiếp cận ............................................................................... 40

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 2

2.2.3. Phương pháp thu thập thông tin......................................................... 41

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................... 3

2.2.4. Phương pháp phân tích ........................................................................ 42

5. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 3

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................ 43

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY DNNVV
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................................ 4

1.1. Khái quát về NHTM ............................................................................... 4

2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của
ngân hàng .......................................................................................... 43
2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả của hoạt động cho

1.1.1. Khái niệm NHTM ................................................................................ 4

vay đối với khách hàng DNNVV tại ngân hàng ................................. 43

1.1.2. Chức năng của NHTM......................................................................... 4

Kết luận chương 2 ........................................................................................... 44

1.1.3. Các hoạt động của NHTM ................................................................... 5

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHO VAY ĐỐI VỚI DNNVV TẠI NGÂN

1.2. Hoạt động cho vay DNNVV của NHTM ............................................... 8
1.2.1. Tổng quan về DNNVV ........................................................................ 8
1.2.2. Hoạt động cho vay DNNVV của NHTM .......................................... 15
1.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới đẩy mạnh hoạt động cho vay DNNVV
của NHTM .......................................................................................... 28
1.3.1. Các nhân tố thuộc về phía các ngân hàng thương mại ...................... 28
1.3.2. Các nhân tố thuộc về doanh nghiệp ................................................... 31
1.3.3. Các yếu tố thuộc về môi trường bên ngoài ........................................ 32

HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LƢU XÁ........ 45

3.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi
nhánh Lưu Xá...................................................................................... 45
3.1.1. Giới thiệu chung ................................................................................ 45

3.1.2. Mô hình tổ chức của NHTMCP Công thương Việt Nam - Chi
nhánh Lưu Xá.................................................................................... 47
3.1.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động của Ngân hàng TMCP Công
thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá ............................................. 50

1.4. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của một số NHTM................. 33
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v

vi

3.2. Hoạt động kinh doanh của NHTMCP Công thương Việt Nam - Chi
nhánh Lưu Xá giai đoạn 2011 - 2013 ............................................... 51
3.2.1. Hoạt động huy động vốn ................................................................... 51
3.2.2. Hoạt động cho vay ............................................................................. 54
3.2.3. Các hoạt động khác ............................................................................ 56
3.2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................... 57

4.1.1. Định hướng phát triển chung ............................................................. 83
4.1.2. Định hướng đẩy mạnh cho vay đối với DNNVV .............................. 84
4.2. Giải pháp đẩy mạnh cho vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Công
thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá ............................................... 86
4.2.1. Đa dạng hoá các hình thức cho vay và nâng cao chất lượng các
sản phẩm cho vay đối với các DNNVV.............................................. 87

3.3. Phân tích thực trạng cho vay đối với khách hàng DNNVV tại

4.2.2. Đa dạng hoá phương thức cho vay .................................................... 88

NHTMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá giai đoạn

4.2.3. Cải tiến thủ tục, cơ chế cấp tín dụng cho DNNVV ........................... 88

2011 - 2013 ........................................................................................ 58

4.2.4. Mở rộng điều kiện về tài sản đảm bảo............................................... 89

3.3.1. Thực trạng mở rộng quy mô cho vay ................................................ 58

4.2.5. Nâng cao chất lượng cán bộ tín dụng ................................................ 90

3.3.2. Tăng trưởng số lượng DNNVV có quan hệ vay vốn tại chi nhánh ... 64

4.2.6. Thực hiện chế độ đãi ngộ, động viên khen thưởng kịp thời đối với

3.3.3. Tăng trưởng dư nợ bình quân ............................................................. 65

cán bộ tín dụng phụ trách DNNVV .................................................... 92

3.3.4. Tăng trưởng thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV........................ 67

4.2.7. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động marketing ngân hàng ...... 92

3.3.5. Phân tích thực trạng kiểm soát rủi ro tại NHTMCP Công thương

4.2.8. Tăng cường hệ thống thông tin và hiện đại hóa công nghệ ngân hàng ... 94

Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá giai đoạn 2011 - 2013 ..................... 68

4.3. Kiến nghị............................................................................................... 95

3.4. Đánh giá nguyên nhân và cơ hội tiếp cập nguồn vốn của DNNVV

4.3.1. Với Chính phủ, các bộ, ngành liên quan ........................................... 95

tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu

4.3.2. Với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ................................................. 96

Xá thông qua phiếu điều tra .............................................................. 71

4.3.3. Với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ................................ 96

3.4.1. Đánh giá của CBTD........................................................................... 71

4.3.4. Với UBND tỉnh Thái Nguyên............................................................ 97

3.4.2. Đánh giá của DNNVV ....................................................................... 72

Kết luận chương 4 ........................................................................................... 98

3.5. Đánh giá chung thực trạng hoạt động cho vay DNNVV tại Ngân

KẾT LUẬN...................................................................................................... 98

hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá............... 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 101

3.5.1. Những kết quả đạt được..................................................................... 77

PHỤ LỤC ...................................................................................................... 103

3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................ 78
Kết luận chương 3 ............................................................................................ 83
Chƣơng 4: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CHO VAY DNNVV TẠI NGÂN
HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LƢU XÁ........ 83

4.1. Quan điểm, định hướng đẩy mạnh cho vay đối DNNVV .................... 83
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

STT

vii

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

Ký hiệu chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

Bảng 1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy mô tổng nguồn vốn.................. 9
Bảng 3.1: Hoạt động huy động vốn của NHTMCP Công thương Việt Nam

1

CBTD

Cán bộ tín dụng

2

CP

Chính phủ

3

DN

Doanh nghiệp

4

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa

5

HĐTD

Hợp đồng tín dụng

6

NĐ

Nghị định

7

NH

Ngân hàng

8

NHNN

Ngân hàng nhà nước

9

NHTM

Ngân hàng thương mại

10

QĐ

Quyết định

11

QH

Quốc hội

12

RRTD

Rủi ro tín dụng

Bảng 3.8: Tăng trưởng dư nợ bình quân DNNVV giai đoạn 2011 - 2013 ....... 66

13

SXKD

Sản xuất kinh doanh

Bảng 3.9: Tăng trưởng thu nhập từ cho vay DNNVV giai đoạn 2011 - 2013 ..... 67

14

TCTD

Tổ chức tín dụng

Bảng 3.10. Chất lượng cho vay DNNVV giai đoạn 2011 - 2013 ................... 69

15

TMCP

Thương mại cổ phần

Bảng 3.11: Tỷ lệ trích lập dự phòng RRTD .................................................... 70

16

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

Bảng 3.12. Đánh giá của CBTD về khả năng tiếp cận vốn vay của

17

TSBĐ

Tài sản bảo đảm

DNNVV tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi

18

UBND

Ủy ban nhân dân

nhánh Lưu Xá.................................................................................. 71

- Chi nhánh Lưu Xá giai đoạn 2011 - 2013 .................................... 52
Bảng 3.2. Dư nợ và chất lượng cho vay tại NHTMCT Công thương Việt
Nam - Chi nhánh Lưu Xá giai đoạn 2011 - 2013 ........................... 54
Bảng 3.3: Kết quả kinh doanh giai đoạn 2011 - 2013 .................................... 58
Bảng 3.4. Tăng trưởng dư nợ cho vay DNNVV giai đoạn 2011 - 2013......... 59
Bảng 3.5. Tăng trưởng dư nợ cho vay theo kỳ hạn và ngành nghề giai
đoạn 2011 - 2013 ............................................................................ 61
Bảng 3.6. Tăng trưởng dư nợ cho vay theo phương thức cho vay và đảm
bảo tiền vay giai đoạn 2011 – 2013 ................................................ 62
Bảng 3.7: Số lượng DNNVV có quan hệ vay vốn tại chi nhánh giai đoạn
2011 - 2013...................................................................................... 64

Bảng 3.13. Nhóm tiêu chí về mức độ đáp ứng ............................................... 73
Bảng 3.14. Nhóm tiêu chí về mức độ tin cậy .................................................. 74
Bảng 3.15. Nhóm tiêu chí về năng lực phục vụ .............................................. 74
Bảng 3.16. Nhóm tiêu chí về thái độ phục vụ ................................................. 75
Bảng 3.17. Nhóm tiêu chí về cơ sở vật chất ................................................... 76
Bảng 3.18. Nhóm tiêu chí về nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp .................. 77
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ix

x

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 3.1. Tổ chức bộ máy của NHTMCP Công thương Việt Nam - Chi
nhánh Lưu Xá ............................................................................. 48
Hình 3.1. Kết quả huy động vốn giai đoạn 2011 - 2013 ................................. 53
Hình 3.2. Dư nợ cho vay và nợ quá hạn giai đoạn 2011 - 2013 ..................... 55
Hình 3.3. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ giai đoạn 2011 - 2013 ...................... 56
Hình 3.4. Dư nợ cho vay DNNVV giai đoạn 2011 - 2013 ............................. 60
Hình 3.5. Dư nợ bình quân trên DNNVV giai đoạn 2011 - 2013................... 67
Hình 3.6. Tỷ lệ nợ xấu đối với DNNVV giai đoạn 2011 - 2013 .................... 69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

2

MỞ ĐẦU

2006. Với địa bàn hoạt động tập trung nhiều DNNVV, hoạt động cho vay
DNNVV luôn được chi nhánh chú trọng. Cụ thể là hoạt động cho vay đối với

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Đất nước ta đang trong quá trình phát triển và ngày càng hội nhập vào

DNNVV của Chi nhánh luôn có mức tăng trưởng tốt. Tăng trưởng tín dụng

nền kinh tế thế giới. Theo đó, sự phát triển của các DNNVV là tất yếu và có

đối với DNNVV bình quân giai đoạn 2009 - 2013 là 10%. Tuy nhiên, khả

vai trò rất quan trọng. Trong thời gian qua Đảng và Nhà nước luôn chú trọng

năng tiếp cận nguồn vốn của các DNNVV thời gian qua vẫn còn nhiều khó

và tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển các DNNVV. Nghị định

khăn do có cả nguyên nhân từ phía ngân hàng và từ phía các DNNVV.

59/2009/NĐ-CP của Chính Phủ về trợ giúp phát triển DNNVV có nêu: “Phát

Vậy hoạt động cho vay DNNVV tại chi nhánh đã được nhận thức và

triển DNNVV là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế

thực hiện như thế nào? Thời gian tới cần có những giải pháp nào để đẩy mạnh

xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước”. Các DNNVV

hoạt động cho vay DNNVV?

đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động,

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, tác giả chọn đề tài: “Đẩy mạnh cho

giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, xóa đói, giảm

vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh

nghèo ở địa phương, hỗ trợ tích cực cho phát triển của DN lớn, trong đó có

Lưu Xá” làm đề tài nghiên cứu của mình.

lĩnh vực công nghệ hỗ trợ. Tính đến thời điểm này, cả nước có chừng 460

2. Mục tiêu nghiên cứu

nghìn doanh nghiệp trong đó các DNNVV chiếm tới 97% trong số đó đóng

2.1. Mục tiêu chung

góp khoảng 45% GDP của cả nước, tạo 50% việc làm mới, 78% mức bán lẻ,

Tìm hiểu thực trạng hoạt động cho vay DNNVV tại NHTMCP Công
Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá trong thời gian qua và đề xuất các giải

33% giá trị sản lượng công nghiệp.
Các DNNVV ở Việt Nam hiện nay đều đang gặp rất nhiều khó khăn do
quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ thấp, trình độ quản lý kém, năng lực cạnh
tranh thấp, các sản phẩm sản xuất ra có chất lượng chưa cao…. Một trong
những nguyên nhân dẫn đến các khó khăn đó là do bị hạn chế về nguồn vốn.

pháp về cho vay các DNNVV thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn các vấn đề liên quan đến
NHTM và cho vay đối với DNNVV của NHTM.

Nguồn vốn duy trì hoạt động kinh doanh của các DNNVV hầu hết đều thông

- Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay đối với

qua hình thức cấp tín dụng của các NHTM. Tuy nhiên việc tiếp cận với nguồn

DNNVV tại NHTMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá; phân

vốn tín dụng của các DNNVV tại các NHTM rất khó khăn như hạn chế về

tích những khó khăn, vướng mắc trong việc cho vay cũng như tiếp cận nguồn

quy mô, thời hạn, thủ tục…. Theo một điều tra mới đây của Cục Phát triển

vốn ngân hàng của DNNVV.

DN (Bộ Kế hoạch và Đầu Tư), chỉ có 32,38% DNNVV có khả năng tiếp cận

NHTMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá.

được các nguồn vốn của các ngân hàng.
Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá là chi
nhánh cấp I trực thuộc ngân hàng Công thương Việt Nam được thành lập năm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

- Đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh cho vay DNNVV tại

/>
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3

4

Lý luận và thực trạng về hoạt động cho vay DNNVV tại NHTMCP Công
Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá.

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY DNNVV CỦA
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Vấn đề nghiên cứu được tìm hiểu tại ngân hàng
TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá.

1.1. Khái quát về NHTM
1.1.1. Khái niệm NHTM

- Phạm vi thời gian: Số liệu, tài liệu liên quan đến hoạt động cho vay

Ngân hàng thương mại (NHTM) được định nghĩa khác nhau theo các quan

DNNVV tại NHTMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá được thu

điểm tiếp cận và nghiên cứu khác nhau, song đa số các nhà kinh tế học trên thế

thập trong giai đoạn 2011- 2013.

giới thống nhất rằng: “Ngân hàng thương mại là một loại hình doanh nghiệp đặc

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

biệt hoạt động và kinh doanh trên lĩnh vực kinh doanh tiền tệ và tín dụng”.

Đề tài có những ý nghĩa về khoa học và thực tiễn sau:
- Bổ sung và làm phong phú thêm cơ sở lý luận về NHTM và cho vay
của NHTM
- Đưa ra cách nhìn mới về đẩy mạnh cho vay đối với DNNVV
- Tìm hiểu kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của một số NHTM
trong nước và nước ngoài.
- Thấy được các hạn chế trong cho vay DNNVV và những yếu tố ảnh hưởng
tới đẩy mạnh cho vay DNNVV tại ngân hàng TMCP Công thương Lưu Xá
- Đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh cho vay DNNVV tại ngân hàng
TMCP Công thương Lưu Xá

Điều khác biệt cơ bản của một NHTM với một doanh nghiệp thông thường
chính là ở đối tượng và lĩnh vực hoạt động kinh doanh. Nếu như các doanh
nghiệp tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hóa và dịch vụ thông
thường, thì các NHTM hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực đặc biệt - lĩnh vực
tiền tệ và tín dụng hay cung cấp các dịch vụ tài chính. Hơn nữa, các hoạt động
kinh doanh tiền tệ và tín dụng luôn có những ảnh hưởng trực tiếp và sâu rộng
đến toàn bộ nền kinh tế - xã hội, do vậy mà các NHTM luôn được coi là những
doanh nghiệp đặc biệt.
Tuy nhiên, dù đặc biệt, các NHTM xét về bản chất vẫn là các doanh nghiệp
và việc nhấn mạnh vào bản chất doanh nghiệp của ngân hàng cho phép chúng ta

5. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm:
- Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay DNNVV của NHTM.
- Chƣơng 2. Phương pháp nghiên cứu
- Chƣơng 3. Thực trạng cho vay DNNVV tại NHTMCP Công Thương
Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá
- Chƣơng 4. Giải pháp đẩy mạnh cho vay DNNVV tại NHTMCP Công
Thương Việt Nam - Chi nhánh Lưu Xá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

(Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2010).

tiếp cận và nghiên cứu một cách đầy đủ hơn về phạm vi và mục tiêu hoạt động
hoạt động ngân hàng thương mại. Là một doanh nghiệp, các NHTM cũng được
tổ chức và hoạt động theo những mô hình tổ chức quản lý nhất định dựa trên cơ
sở pháp lý và mục đích tối đa hóa lợi nhuận. Song cho dù được tổ chức dưới mô
hình nào, hoạt động cơ bản của các NHTM cũng bao gồm như sau:
1.1.2. Chức năng của NHTM
Chức năng trung gian tài chính: NHTM là một tổ chức trung gian tài

chính với hoạt động chủ yếu là chuyển tiền tiết kiệm thành đầu tư. Tức là làm

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5

6

trung gian giữa tổ chức và cá nhân thặng dư trong chi tiêu với cá nhân và tổ

NHTM thành ba nhóm cơ bản như sau:

chức tạm thời thâm hụt trong chi tiêu. NHTM tiến hành huy động tiết kiệm từ

1.1.3.1. Hoạt động nguồn vốn

tổ chức và cá nhân thặng dư trong chi tiêu trả cho họ khoản thu nhập danh

Nguồn vốn là điều kiện đầu tiên để một NHTM bắt đầu tiến hành các hoạt

nghĩa thông qua lãi suất với mức độ an toàn và tính thanh khoản cao. Với số

động kinh doanh khác, do vậy, các NHTM phải thực hiện hoạt động thu hút các

vốn huy động được NHTM dùng để đáp ứng nhu cầu vay vốn của các doanh

khoản tiền của các chủ thể khác trong nền kinh tế để hình thành nguồn vốn.

nghiệp và cá nhân đang thiếu vốn cần mở rộng sản xuất kinh doanh hoặc sử

Đối tượng huy động của NHTM là tất cả các nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi trong

dụng vào các mục đích khác.

các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các tổ chức nhà nước và dân cư với quy

Chức năng tạo phương tiện thanh toán: Tiền có chức năng quan trọng đó

mô và thời hạn khác nhau. Hoạt động huy động vốn của NHTM chính là quá

là làm phương tiện thanh toán. Dựa trên số tiền kim loại đang nắm giữ,

trình chuyển hóa vốn dưới dạng tài sản phi tài chính thành tiết kiệm hay tài sản

NHTM phát hành giấy nợ với khác hàng, khách hàng dùng giấy nhận nợ này

tài chính, tạo điều kiện để các hoạt động sử dụng vốn sẽ chuyển hóa tiết kiệm

để trao đổi với nhau. Với những ưu điểm nhất định của mình giấy nhận nợ đã

thành vốn cho quá trình sản xuất kinh doanh và nâng cao đời sống xã hội. Hoạt

trở thành phương tiện thanh toán rộng rãi được nhiều người chấp nhận.

động huy động vốn của NHTM ngày càng mở rộng, phát triển và đa dạng hóa

Chức năng trung gian thanh toán: NHTM thay mặt khách hàng thanh

dưới nhiều hình thức khác nhau.

toán giá trị hàng hóa và dịch vụ với nhiều hình thức thanh toán khác nhau như

Các hoạt động nguồn vốn có thể được khái quát là các hoạt động "đi

thanh toán bằng séc, bằng ủy nhiệm chi, thông qua các loại thẻ thanh toán

vay" bởi lẽ chúng hình thành nên tài sản nợ và NHTM có trách nhiệm chi trả

hoặc thông qua các mạng lưới thanh toán điện tử như tin nhắn, Internet…kết

đối với các chủ thể sở hữu. Nguồn vốn luôn là tiền đề quan trọng nhất vì có ý

nối các quỹ và chi trả bằng tiền mặt khi khách hàng cần. Các NHTM thực

nghĩa quyết định đến toàn bộ quy mô, cơ cấu và tính chất các hoạt động kinh

hiện thanh toán với nhau trong phạm vi quốc gia thông qua thanh toán bù trừ

doanh của NHTM. Tuy nhiên việc "đi vay" lại chỉ mang lại ý nghĩa thực sự

tại ngân hàng Nhà nước, tại các trung tâm thanh toán hoặc thanh toán quốc tế

khi ngân hàng có khả năng sử dụng các nguồn vốn này vào các mục đích phát

thông qua các hiệp hội, các tổ chức thanh toán như Swift, Moneygram.

triển của nền kinh tế xã hội nói chung và mang lại lợi nhuận cho chính bản

(Nguyễn Minh Kiều, 2011).

thân các NHTM.

1.1.3. Các hoạt động của NHTM

1.1.3.2. Hoạt động sử dụng vốn

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, hoạt động của các

Sử dụng vốn của các NHTM là hoạt động mà NHTM dùng nguồn vốn đã

NHTM của các nước trên thế giới ngày càng được đa dạng và hiện đại hóa và

huy động và tập trung được để kinh doanh và thu lợi nhuận. Khác với các

được thực hiện với trình độ công nghệ ngày càng cao, mang lại nhiều tiện ích

hoạt động huy động vốn, hoạt động sử dụng vốn hình thành nên tài sản của

cũng như tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của nền kinh tế và đời sống xã hội.

ngân hàng thương mại. Mặc dù các hoạt động nguồn vốn mang tính chất

Song, nếu căn cứ vào tính chất các hoạt động và vị trí trong quan hệ tài chính

quyết định đối với các hoạt động sử dụng vốn của ngân hàng thương mại

với khách hàng và nền kinh tế, chúng ta có thể phân chia hoạt động của các

song, sử dụng vốn mới thực sự mang lại ý nghĩa đối với thu nhập, sự tồn tại

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7

8

và phát triển của các ngân hàng thương mại. Quy mô và nhu cầu sử dụng vốn

hàng. Sau này, với sự phát triển của tín dụng thương mại, các hình thức thanh

là cơ sở để xây dựng kế hoạch huy động, xác định quy mô và cơ cấu nguồn

toán không dùng tiền mặt đã không ngừng được phát triển, phương thức tổ

vốn huy động. Một ngân hàng thương mại được coi là kinh doanh an toàn và

chức thanh toán cho khách hàng cũng như giữa các ngân hàng với nhau cũng

hiệu quả khi nguồn vốn đáp ứng được nhu cầu sử dụng vốn hoặc sử dụng vốn

không ngừng được đổi mới và hoàn thiện. Nhờ đó, tốc độ chu chuyển tiền tệ

phù hợp với quy mô và cơ cấu nguồn vốn.

của nền kinh tế tăng lên, các nguồn vốn được sử dụng một cách hiệu quả hơn.

Hoạt động sử dụng vốn của các ngân hàng thương mại bao gồm: Các

Ngoài việc làm trung gian thanh toán, cùng với quá trình phát triển của

nghiệp vụ ngân quỹ, các hoạt động cho vay, các hoạt động đầu tư và các

hệ thống ngân hàng qua các giai đoạn, hoạt động trung gian của các ngân

nghiệp vụ sử dụng vốn khác. Trong đó, hoạt động cho vay và đầu tư là hai

hàng còn được thể hiện qua việc cung cấp các dịch vụ tài chính khác như

hoạt động sử dụng vốn quan trọng nhất, quyết định đến khả năng tồn tại và

chuyển tiền, uỷ thác, tư vấn và môi giới đầu tư, quản lý tài sản, bảo lãnh,

phát triển của ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, hoạt động cho vay vẫn là

v.v… Với những dịch vụ này, các ngân hàng sẽ thay mặt khách hàng để thực

hoạt động chiếm tỷ trọng lớn và mang lại thu nhập chủ yếu cho các NHTM,

hiện các yêu cầu cũng như những nghĩa vụ tài chính của khách hàng đối với

đặc biệt ở các nước đang phát triển. Chính sự phát triển của hoạt động cho

các chủ thể khác trong nền kinh tế.

vay, đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ các hoạt động sản xuất kinh doanh khiến

Thực hiện những nghiệp vụ trung gian, lợi ích của ngân hàng không phải

cho vị trí của các NHTM ngày càng quan trọng đối với sự ổn định và phát

chỉ là những khoản phí hay tiền "hoa hồng" của khách hàng mà còn là cơ sở

triển của nền kinh tế các nước. Hơn nữa, thông qua việc nhận tiền gửi và cho

để ngân hàng có thể thu hút thêm khách hàng và trở thành yếu tố không thể

vay đối với các doanh nghiệp, các ngân hàng thương mại có thể "tạo ra tiền"

thiếu được trong đời sống xã hội cũng như trong quá trình sản xuất kinh

hình thành khối lượng tiền cung ứng, góp phần quan trọng vào các hoạt động

doanh của các doanh nghiệp. Qua đó, quy mô hoạt động kinh doanh của

điều tiết vĩ mô đối với nền kinh tế.

NHTM không ngừng được củng cố và mở rộng, ngân hàng sẽ có điều kiện

1.1.3.3. Hoạt động trung gian tài chính

nâng cao thu nhập và phát triển. Các hoạt động của ngân hàng thương mại có

Song song với các hoạt động "đi vay" và "cho vay" nói trên, các NHTM

mối quan hệ hữu cơ, chúng là tiền đề, điều kiện cho nhau. Các ngân hàng cần

còn có một hoạt động rất cơ bản và quan trọng đó là hoạt động trung gian tài

thực hiện tốt, đồng bộ tất cả các hoạt động, tạo ra sự năng động và toàn diện

chính. Sở dĩ được coi là hoạt động trung gian vì với những hoạt động này

của hoạt động ngân hàng. Trên cơ sở đó, và các ngân hàng sẽ thực sự trở

ngân hàng không phải là "con nợ" hay "chủ nợ" đối với khách hàng mà đứng

thành những ngân hàng thương mại đa năng và nâng cao tiềm lực cạnh tranh

ở vị trí trung gian để thoả mãn các nhu cầu dịch vụ tài chính và tiện ích cho

lành mạnh. (Phan Thị Thu Hà, 2007).

các đối tượng khách hàng.

1.2. Hoạt động cho vay DNNVV của NHTM

Hoạt động trung gian thanh toán được tiến hành từ lâu trong lịch sử phát
triển của NHTM dựa trên cơ sở việc giữ hộ tiền của khách hàng, các NHTM

1.2.1. Tổng quan về DNNVV
1.2.1.1. Khái niệm DNNVV

đã thực hiện việc thanh toán hộ tiền hàng và các dịch vụ khác cho khách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9

10

Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh

nghiệp này, các doanh nghiệp nhỏ và vừa với những ưu thế về việc kinh

theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: Siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy

doanh không đòi hỏi quá nhiều vốn, lại thu hút được lượng lao động rất lớn.

mô tổng nguồn vốn (Tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định

Hơn nữa các doanh nghiệp này kinh doanh chủ yếu những mặt hàng thiết yếu

trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân

cho cuộc sống cho nên không đòi hỏi phải đầu tư công nghệ kỹ thuật máy

năm (Tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên). (Chính phủ, 2009)

móc nhiều mà thay vào đó là sử dụng lượng lao động với giá rẻ càng làm cho

Bảng 1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy mô tổng nguồn vốn
DN siêu nhỏ
Khu vực

I. Nông, lâm
nghiệp và
thủy sản
II. Công
nghiệp và xây
dựng
III. Thương
mại và dịch vụ

Số lao động

Doanh nghiệp nhỏ
Tổng
nguồn vốn

10 người trở 20 tỷ đồng
xuống

trở xuống

10 người trở 20 tỷ đồng
xuống

trở xuống

10 người trở 10 tỷ đồng
xuống

trở xuống

Doanh nghiệp vừa

Số lao động
Từ trên 10

Tổng nguồn
vốn

Số lao động

Từ trên 20 tỷ Từ trên 200

việc kinh doanh của các doanh nghiệp này tương đối dễ dàng và thông
thoáng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa rất nhạy cảm với những thay đổi trong
kinh doanh nhanh chóng nắm bắt các cơ hội kinh doanh mỗi khi có thể. Một
yếu tố nữa là do bộ máy tổ chức của các doanh nghiệp này tương đối gọn nhẹ
cho nên mỗi khi ra các quyết định kinh doanh thường rất nhanh. Tuy nhiên

người đến đồng đến 100

người đến

cũng do thiếu vốn cho nên các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng thường bị mất

200 người

300 người

đi các cơ hội kinh doanh, các doanh nghiệp nghĩ tới việc vay ngân hàng

Từ trên 10

tỷ đồng

Từ trên 20 tỷ Từ trên 200

người đến đồng đến 100

người đến

200 người

tỷ đồng

300 người

Từ trên 10

Từ trên 10 tỷ

Từ trên 50

người đến

đồng đến 50

người đến

50 người

tỷ đồng

100 người

(Nguồn: Nghị định 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009)

nhưng đợi cho tới khi ngân hàng cho vay vốn thì các cơ hội kinh doanh cũng
đã qua đi.
Trình độ lao động thấp, phương tiện kỹ thuật lạc hậu, trình độ quản lý
chất lượng sản phẩm kinh doanh thấp cũng là những yếu tố làm cho sản phẩm
của các doanh nghiệp này thường bị coi là kém chất lượng và làm ảnh hưởng
tới kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
- Về vốn:

1.2.1.2. Đặc điểm của DNNVV
Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 97% tổng số doanh nghiệp đang hoạt
động tại Việt Nam, song phần lớn trong số đó còn manh mún và đang gặp khó
khăn. Trong những năm gần đây số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng lên
khá nhiều nhưng cũng mất đi khá lớn do sức ép của nền kinh tế và do cơ chế

Trong hoàn cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt, để phục vụ mục tiêu kiềm
chế lạm phát, các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang
lâm vào tình trạng thiếu vốn trầm trọng. Và khi gặp khó khăn trong việc vay
vốn từ ngân hàng thì việc chạy vạy vay mượn từ nhiều nguồn khác là tất yếu.

Chính sách tài chính tiền tệ thắt chặt khiến cho lượng vốn cấp ra ít đi và lãi

thị trường.

suất cao lên. Năm 2007, tăng trưởng tín dụng 56%, nay giảm xuống 30%, lãi

- Về tình hình sản xuất kinh doanh:
Do việc thành lập các doanh nghiệp nhỏ và vừa tương đối dễ dàng cho
nên trong trong những năm gần đây đã ra đời rất nhiều các loại hình doanh

suất tăng từ 11% lên 20%. Như vậy, doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn là
chuyện đương nhiên. Với điều kiện này, khả năng tiếp cận vốn của doanh
nghiệp đã khó nhưng khả năng sử dụng vốn cũng rất khó do lãi suất quá cao.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11

12

Khoảng 20% doanh nghiệp khó có thể tiếp tục hoạt động. Ngoài nhóm

Trong một môi trường đầy cạnh tranh hiện nay, việc nâng cao trình độ

này, 60% thành viên hiệp hội đang chịu tác động của khó khăn kinh tế, nên

quản lý doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa đã trở thành vấn đề

sản xuất sút kém. Lạm phát đang làm các công ty không kiểm soát được chi

quốc sách của các nước. Nhiều nước Á châu, điển hình là Singapore, từ năm

phí, mất thị trường và không đủ vốn để duy trì sản xuất. 20% còn lại là các

2001 đã đầu tư xây dựng và thực hiện chương trình quy mô lớn, bắt buộc tất

công ty chịu ít ảnh hưởng và vẫn trụ vững do trước nay ít phải nhờ đến nguồn

cả các doanh nghiệp phải nâng cao hơn nữa trình độ chuyên môn nghiệp vụ,

vốn vay và được các nhà quản lý có kinh nghiệm dẫn dắt.

mặc dù hiện nay họ đang chiếm lĩnh nhiều mặt trên thị trường thương mại thế

- Về thị trường:

giới. Việc nâng cao trình độ quản lý doanh nghiệp cũng là một việc làm

Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam, yếu tố thị trường còn

thường xuyên của phần đông các doanh nghiệp ở các nước tiên tiến.

chưa thực sự được đầu tư đúng mức. Kể từ khi ra nhập tổ chức thương mại

Ở nước ta, Nhà nước mới khuyến khích nhưng chưa chủ trương quyết

thế giới WTO, thị trường Việt Nam sẽ ngày càng cởi mở hơn trong quá trình

liệt tài trợ cho doanh nghiệp nâng cấp trình độ chuyên môn. Vì thế các doanh

hội nhập, hàng hoá nước ngoài sẽ nhiều hơn, doanh nghiệp nước ngoài có

nghiệp phải tự lo nếu muốn chiến thắng trên thương trường, cần tham gia các

tiềm lực mạnh sẽ vào phân phối..., các doanh nghiệp trong nước phải đứng

lớp học quốc tế mới mong đạt ngang tầm quốc tế. Trở ngại lớn nhất của nhiều

trước một thách thức hết sức to lớn đó là sự cạnh tranh gay gắt. Thế nhưng

giám đốc doanh nghiệp của chúng ta khi học tại các trường quản trị kinh tế

một mặt các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chưa có quy mô đủ để tạo ra

quốc tế là phải có vốn tiếng Anh lưu loát mới theo kịp các học viên khác

những thương hiệu quốc tế, mặt khác lại chưa có sự chỉ đạo kết hợp trong

trong lớp. Trở ngại thứ hai là học phí quá cao đối với khả năng tài chính của

khối các ngành nghề, các lĩnh vực kinh tế xã hội dẫn đến sự cạnh tranh yếu.

doanh nghiệp. Và trở ngại thứ ba, rất có thể, là sự nhận thức của từng vị giám
đốc doanh nghiệp về tính cần thiết nâng cao liên tục trình độ của mình.

- Về công nghệ và thiết bị:
Hiện nay, xét về quy mô vốn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa thì số
lượng vốn còn rất khiêm tốn, các doanh nghiệp thường đầu tư những thiết bị
máy móc cơ bản đủ để hoạt động sản xuất những sản phẩm thuần tuý. Chưa
có sự khác biệt trong đầu tư về kỹ thuật công nghệ cũng như tạo ra những sản
phẩm có tính ứng dụng cao, có thể xây dựng được thương hiệu mạnh. Mặt
khác việc liên doanh liên kết cũng đã được các doanh nghiệp nhỏ và vừa áp
dụng, việc liên kết sẽ giúp các doanh nghiệp đầu tư cơ sở vật chất và kỹ thuật
để sản xuất tốt hơn nhưng việc tạo ra những thương hiệu cho riêng mình thì
thật sự là còn khó khăn.

- Chất lượng tay nghề của lực lượng lao động:
Hiện nay, việc đào tạo đội ngũ lao động nghề cho các doanh nghiệp còn
thiếu một cách trầm trọng. Hơn thế nữa chất lượng đội ngũ lao động nghề còn
chưa đáp ứng được với nhu cầu. Đa phần việc tuyển chọn sử dụng lao động
trong các doanh nghiệp hiện nay đều dựa trên những tiêu chí phổ thông hoặc
không cần tiêu chí. Đội ngũ công nhân làm việc nhiều năm cũng không được
nâng cao tay nghề vì chính sách của các doanh nghiệp không tập trung vào
những đối tượng này.
- Mối quan hệ với doanh nghiệp lớn:

- Về trình độ tổ chức quản lý:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13

14

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có mối quan hệ kinh tế với các doanh

- DNNVV nhờ hoạt động với quy mô nhỏ lên rất linh hoạt trong việc

nghiệp lớn, nó vừa bổ sung, hỗ trợ, vừa nhận được sự trợ giúp từ các doanh

trong việc chuyển hướng kinh doanh từ những ngành nghề kém hiệu quả sang

nghiệp lớn, điều đó thể hiện qua các mối quan hệ sau:

ngành nghề hiệu quả hơn.

+ Các doanh nghiệp nhỏ và vừa vừa là nơi cung cấp nguyên vật liệu đầu
vào, vừa là nơi tiêu thụ các sản phẩm hàng hoá cho các doanh nghiệp lớn.
+ Các doanh nghiệp nhỏ và vừa thiết lập các mối quan hệ với các doanh
nghiệp lớn nhằm nâng cao trình độ tay nghề của người lao động.
+ Các doanh nghiệp lớn hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa về vốn,
công nghệ và kỹ thuật.

quan hệ kinh tế, đặc biết là mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài thông qua
các DN xuất, nhập khẩu hàng hoá.
- Phát triển DNNVV sẽ dẫn đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo tất cả
các khía cạnh vùng kinh tế, ngành kinh tế, thành phần kinh tế.
- Các doanh nghiệp hình thành và phát triển trong những ngành nghề

+ Các doanh nghiệp nhỏ và vừa làm cơ sở sản xuất, chi nhánh, đại lý cho
các doanh nghiệp lớn ở những nơi doanh nghiệp lớn không với tới được.

+ Thông qua các doanh nghiệp lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiêu thụ
sản phẩm của mình ở những thị trường rộng lớn hơn.
+ Doanh nghiệp lớn cung cấp thông tin về kinh doanh cho các doanh
nghiệp nhỏ và vừa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận với
nền kinh tế tri thức. (Dương Thu Phương, 2009).

khác nhau, nhưng có mối quan hệ mật thiết và liên kết với nhau, chia sẻ rủi ro
làm tăng hiệu quả nền kinh tế.
- Thu hút vốn và khai thác các nguồn lực sẵn có trong dân cư, tạo cơ sở
để hình thành nên các DN lớn.
- Vốn là yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất, kinh doanh có vai trò
quyết định đến việc đầu tư trang thiết bị, cải tiến công nghệ, đào tạo nâng cao
tay nghề cho công nhân cũng như nâng cao trình độ quản lý của chủ DN. Các

1.2.1.3. Vai trò của DNNVV trong nền kinh tế thị trường
DNNVV có vai trò quan trọng trong hoạt động tín dụng của NHTM góp
phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

DNNVV đã huy động được vốn trong dân cư bằng cách tiếp xúc trực tiếp
người dân để huy động vốn, hoặc chính bản thân những người có vốn đã đứng
ra thành lập DNNVV để thực hiện sản xuất kinh doanh. Khi các DNNVV tích

*Vai trò của DNNVV đối với nền kinh tế:
- Đóng góp vào kết quả hoạt động của nền kinh tế, tạo ra sự cạnh tranh
lành mạnh thúc đẩy nền kinh tế phát triển ổn định và hiệu quả.
- DNNVV của Việt Nam cung cấp cho thị trường một khối lượng lớn
hàng hoá, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của sản xuất và tiêu dùng trong nước cũng
như xuất khẩu.
- DNNVV rất phù hợp trong việc hỗ trợ các DN lớn, như làm đầu mối
tiêu thụ sản phẩm, cung cấp nguyên nhiên liệu đầu vào…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

- Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tăng cường phát triển các mối

/>
luỹ đủ vốn và kinh nghiệm họ sẽ mở rộng và phát triển thành các DN lớn.
* Vai trò của DNNVV đối với xã hội:
- Tạo nhiều việc làm cho người lao động, góp phần giảm tỷ lệ thất
nghiệp trong xã hội.
- Đặc điểm chung của DNNVV là hoạt động chủ yếu trong các ngành sử
dụng nhiều lao động, do đó đã tạo việc làm cho người lao động, giải quyết tốt
các vấn đề xã hội, mang lại lợi ích cho cộng đồng dân cư.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

15

16

- Nâng cao thu nhập của dân cư, góp phần xoá đói giảm nghèo, thực hiện

Cho vay là một hình thức cấp tín dụng theo đó NHTM giao cho khách
hàng là tổ chức hoặc cá nhân sử dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích

công bằng xã hội.
- Phát triển DNNVV tại thành thị cũng như các vùng nông thôn sẽ phát
huy được lợi thế của từng vùng và đều góp phần tăng thu nhập của các tầng
lớp dân cư, rút ngắn sự khác biệt về thu nhập giữa các vùng.

và thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi.
Cho vay là hoạt động chủ yếu có tính quyết định đến sự tồn tại và phát
triển của một NHTM. Tại các nước phát triển lợi nhuận thu từ hoạt động cho

- Tạo môi trường thuận lợi để phát triển các tài năng kinh doanh.

vay của NHTM thường chiếm trên 60% tổng lợi nhuận và tại các nước đang

- DNNVV làm xuất hiện nhiều tài năng trong kinh doanh, một bộ phận

phát triển thì lợi nhuận thu được từ hoạt động này chiếm đến 90%. Đối với

cán bộ trong các DNNVV đã qua thử thách và được đào tạo, chọn lọc trở
thành các doanh nhân tiêu biểu biết cách làm giầu cho bản thân và xã hội.
*Vai trò của DNNVV đối với hoạt động tín dụng của NHTM:
DNNVV phát triển sẽ tạo ra thị trường rộng lớn, đầy tiềm năng cho hoạt

các NHTM Việt Nam thì lợi nhuận từ hoạt động cho vay khoảng 85%.
Khi hoạt động cho vay phát triển NHTM có thể khuyến khích khách
hàng sử dụng thêm nhiều dịch vụ khác như huy động vốn, mở tài khoản thanh
toán, thanh toán xuất nhập khẩu, trả lương qua tài khoản, sử dụng các loại thẻ
thanh toán và mở rộng các hình thức cấp tín dụng khác như bảo lãnh, tài trợ

động của các NHTM.
Trong nền kinh tế thị trường cạch tranh giữa các NHTM để mở rộng thị
phần tín dụng, bằng cách giữ chân khách hàng truyền thống và thu hút khách
hàng mới diễn ra quyết liệt. DNNVV đã và đang là đối tượng khách hàng mục
tiêu, mang lại nhiều tiềm năng về doanh thu cho các NHTM từ hoạt động cấp
tín dụng và hoạt động cung cấp các dịch vụ ngân hàng khác cho các DNNVV

xuất nhập khẩu, cho vay tiêu dùng…lợi nhuận thu được từ các hoạt động này
tuy không lớn bằng hoạt động cho vay tuy nhiên đây là các khoản lợi nhuận
tương đối ổn định và ít rủi ro.
Thông qua hoạt động cho vay ngân hàng, NHTM đã góp phần điều hoà
cung cầu dịch vụ, hàng hoá, điều tiết và phân phối nguồn vốn, chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, đổi mới thiết bị, công nghệ góp phần thúc đẩy tăng trưởng và ổn

như bảo lãnh, tư vấn, thanh toán, chuyển tiền…
Hiện nay các DNNVV đang phát triển nhanh về số lượng và chất lượng,
để thuận tiện cho hoạt động sản xuất kinh doanh, nhất là trong khâu thanh toán,
các DNNVV đều mở tài khoản tiền gửi thanh toán tại hệ thống NHTM, do có
sự chênh lệch về thời gian gửi và thời gian thanh toán nên trên tài khoản tiền
gửi của khách hàng thường có số dư và được NHTM trả lãi xuất không kỳ hạn,
ngân hàng được phép sử dụng nguồn vốn này, vì vậy đã tạo nên một nguồn vốn
rẻ cho NHTM hoạt động, làm gia tăng lợi nhuận. (Võ Đức Toàn, 2012).

định nền kinh tế từ đó tạo cơ sở để các ngân hàng phát tiển bền vững. NHTM
cho doanh nghiệp vay sẽ thúc đẩy sản xuất kinh doanh, hàng hoá được đưa ra
thị trường nhiều hơn. NHTM cho người tiêu dùng vay để thoả mãn nhu cầu
hàng hoá. Như vậy hoạt động cho vay của NHTM đã góp phần điều hoà cung
cầu sản phẩm hàng hoá, dịch vụ cho nền kinh tế. Hoạt động cho vay của ngân
hàng góp phần điều tiết và phân phối các nguồn vốn. Vốn sản xuất kinh doanh
của các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế vận động liên tục và biểu hiện
qua các hình thức khác nhau, qua mỗi giai đoạn của quá trình sản xuất, tạo

1.2.2. Hoạt động cho vay DNNVV của NHTM
1.2.2.1. Cho vay và ý nghĩa của cho vay đối với NHTM

thành chu kì tuần hoàn và luân chuyển vốn, điểm xuất phát và kết thúc của

một vòng tuần hoàn này thể hiện dưới dạng tiền tệ. Tại một thời điểm nhất

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

17

18

định có những tổ chức và cá nhân có vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi và có

thiết lập các điều kiện cho vay, phương thức cho vay, cách thức trả nợ dựa

những tổ chức và cá nhân tạm thời thiếu vốn. Đây là hiện tượng mang tính

trên nguồn thu tiền bán hàng hoá dịch vụ của người vay.

chất tạm thời nhưng xảy ra thường xuyên và phổ biến trong bất kỳ nền kinh tế

Cho vay đầu tư dự án: NHTM cho các tổ chức và cá nhân vay để đầu tư

nào, làm nảy sinh nhu cầu ngày càng bức thiết phải giải quyết được vấn đề

vào các dự án nhà xưởng, mua sắm máy móc thiết bị, đổi mới công nghệ

điều hoà vốn và chính hoạt động của các NHTM đã góp phần giải quyết tốt

nhằm mở rộng sản xuất kinh doanh. NHTM cũng có thể cho vay để tư các dự

nhu cầu này.

án bất động sản như khu nhà ở cho người có thu nhập thấp, các khu chung cư,

NHTM với vai trò là một trung gian tài chính đứng ra tập trung phân

resort cao cấp, nhà nghỉ, khách sạn, các công trình thuỷ điện…

phối lại tiền tệ, điều hoà cung và cầu vốn cho các doanh nghiệp, đã góp phần

Cho vay tiêu dùng: Mục đích của loại cho vay này là người đi vay phải

điều tiết lại nguồn vốn, tạo điều kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh của

sử dụng tiền vay vào việc mua sắm hàng tiêu dùng thiết yếu cho cá nhân và

doanh nghiệp không bị gián đoạn. Đa phần doanh nghiệp có nhu cầu dùng

gia đình như ôtô, xe máy, tivi, tủ lạnh, mua nhà, đất để ở hoặc sửa chữa nhà

vốn vay ngân hàng để bổ sung vào vốn lưu động, đầu tư xây dựng nhà xưởng,

cửa. Đây là những khoản vay mà nguồn vốn vay sau khi được sử dụng thì

mua sắm máy móc thiết bị, đổi mới công nghệ hiện đại, đổi mới dây chuyền

không tạo ra lợi nhuận. Vì vậy khi thực hiện hình thức cho vay này, cán bộ

sản xuất để giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm giúp doanh

cho vay cần phải tính đến nguồn tiền được dùng trả nợ ngân hàng của người

nghiệp sản xuất kinh doanh ngày càng có hiệu quả. Khi doanh nghiệp làm ăn

vay, thường là các khoản thu nhập cá nhân của người vay và gia đình.

có hiệu quả và có nhu cầu mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh họ có điều

- Dựa theo thời hạn cho vay:

kiện để trả nợ ngân hàng và tiếp tục có nhu cầu vay vốn ngân hàng để mở

Cho vay ngắn hạn: Hình thức cho vay này có thời hạn đến 12 tháng và

rộng sản xuất, kinh doanh hoặc khi có nguồn vốn dư thừa họ có thể gửi cho

được sử dụng để bù đắp sự thiếu hụt vốn lưu động các tổ chức và nhu cầu chi

ngân hàng để lấy lãi, điều này giúp NHTM có thể phát triển hoạt động kinh

tiêu ngắn hạn của cá nhân.

doanh của mình.

Cho vay trung và dài hạn: Cho vay trung hạn là loại cho vay có thời gian

1.2.2.2. Các loại hình cho vay và phương thức cho vay DNNVV

vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng. Cho vay dài hạn là loại cho vay có thời hạn

* Các loại hình cho vay

trên 5 năm và thời hạn tối đa có thể đến 40 năm. Cho vay trung và dài hạn chủ

- Dựa theo mục đích sử dụng tiền vay:

yếu được sử dụng để mua sắm máy móc thiết bị, xây dựng nhà xưởng, kho

Cho vay để sản xuất kinh doanh: Mục đích của loại cho vay này là

bãi, đổi mới công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án nhà

NHTM cho các cá nhân và tổ chức vay để phục vụ hoạt động sản xuất kinh
doanh của mình, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn lưu động để mua vật tư, nguyên

ở, các công trình điện, các trang trại.
- Dựa theo mức độ tín nhiệm của khách hàng:

liệu, hàng hoá, công cụ dụng cụ, xăng dầu, trả lương công nhân, thanh toán

Cho vay có đảm bảo: Là loại cho vay dựa trên cơ sở các tài sản đảm bảo

các dịch vụ liên quan đến sản xuất kinh doanh như tiền điện, tiền nước, dịch

như tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của bên thứ ba. Loại cho vay này

vụ bưu chính viễn thông…. Dựa vào đặc điểm của từng ngành mà NHTM sẽ

được áp dụng khi NHTM đánh giá thấy rằng khách có thể khó khăn trong sản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

19

20

xuất, kinh doanh, nguồn thu nhập của khách hàng từ các dự án, phương án

quá trình sản xuất nhằm kiểm soát mục đích sử dụng vốn của người vay. Tuy

không chắc chắn, tình hình tài chính không lành mạnh… thì NHTM yêu cầu

nhiên cho vay theo hình thức này cũng bộc lộ một số khiếm khuyết. Nhiều

khách hàng phải bổ sung thêm các biện pháp đảm bảo. Sự đảm bảo này là cơ

trung gian đã lợi dụng vị thế của mình và nếu NHTM không kiểm soát tốt sẽ

sở pháp lý để NHTM có thêm nguồn thu bổ sung trong việc thu hồi vốn vay

tăng lãi suất để cho vay lại hoặc giữ lấy số tiền của các thành viên khác cho

khi lợi nhuận của phương án, dự án không đủ để trả nợ theo tính toán ban đầu

riêng mình. Các nhà bán lẻ có thể lợi dụng để bán hàng kém chất lượng hoặc

của NHTM .

với giá cao cho người vay vốn.

Cho vay không có đảm bảo: Là khoản cho vay mà NHTM không nắm

* Các phương thức cho vay

giữ tài sản thế chấp, cầm cố của người đi vay hoặc nhận sự bảo lãnh của bên

Cho vay từng lần: Mỗi lần vay vốn, khách hàng và NHTM thực hiện thủ

thứ ba để xử lý nhằm thu hồi nợ mà chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách

tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. Tổng số tiền rút vốn tối đa

hàng. Loại vay này chỉ áp dụng cho các khách hàng đã có quan hệ lâu dài với

bằng số tiền vay cam kết trong hợp đồng cho vay.

ngân hàng, có tình hình sản xuất kinh doanh tốt, tình hình tài chính lành

Cho vay theo hạn mức tín dụng: NHTM và khách hàng xác định và thỏa

mạnh, có uy tín trong việc trả nợ và ngân hàng có thể giám sát được một phần

thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoảng thời gian nhất định.

hoạt động kinh doanh của khách hàng như thanh toán tiền mua bán vật tư,

Trong thời hạn hiệu lực của hợp đồng cho vay theo hạn mức, khách hàng có

hàng hoá qua tài khoản của khách hàng mở tại chính ngân hàng cho vay hoặc

thể vừa rút vốn vay, vừa trả nợ vay, song bảo đảm số dư nợ không vượt quá

khách hàng phải cung cấp các hợp đồng, hoá đơn mua bán hàng hoá cho ngân

hạn mức tín dụng đã thỏa thuận trong hợp đồng cho vay. NHTM xác định hạn

hàng trước khi thực hiện khoản vay.

mức tín dụng trên cơ sở mức độ tín nhiệm của khách hàng, nhu cầu vay vốn

- Dựa theo hình thức hình thành khoản vay:

theo hạn mức của khách hàng, đánh giá năng lực tài chính của khách hàng,

Cho vay trực tiếp: Đây là các khoản cho vay khi người đi vay trực tiếp

chu kỳ sản xuất kinh doanh, vòng luân chuyển vốn vay, dòng tiền của khách

đến NHTM xin vay vốn, đồng thời người đi vay cũng trực tiếp đến NHTM để

hàng, trị giá tài sản bảo đảm (Nếu có) và khả năng nguồn vốn của NHTM.

trả nợ. NHTM trực tiếp chuyển giao tiền cho khách hàng sử dụng trên cơ sở

Trong quá trình kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng vốn vay của khách hàng,

những điều kiện mà hai bên thoả thuận.

nếu khách hàng vi phạm cam kết trong hợp đồng cho vay, NHTM có quyền

Cho vay gián tiếp: Đa phần hoạt động cho vay của NHTM là cho vay

đình chỉ việc rút vốn hoặc cho tiếp tục rút vốn với điều kiện khách hàng có

trực tiếp, tuy nhiên trong một số trường hợp như món vay nhỏ và người vay ở

giải pháp khắc phục hoặc chuyển sang phương thức cho vay từng lần hoặc

cùng một tổ, nhóm, đội, hội thì NHTM có thể áp dụng hình thức cho vay gián

thực hiện các quyền khác của NHTM đã thỏa thuận trong hợp đồng cho vay.

tiếp nhằm tiết kiệm chi phí cho vay. NHTM không thực hiện tất cả các bước

Cho vay theo dự án đầu tư: NHTM cho khách hàng vay vốn để thực hiện

của hoạt động cho vay mà sẽ chuyền một số khâu của hoạt động cho vay như

các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc các dự án đầu

phát tiền vay, thu nợ, thu lãi… thông qua đại điện của các tổ chức trên.

tư phục vụ đời sống. Trường hợp dự án được NHTM đồng ý cho vay và

NHTM cũng có thể cho vay thông qua người bán lẻ các sản phẩm đầu vào của

khách hàng đã dùng nguồn vốn tạm thời để chi phí cho dự án vượt phần vốn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

21

22

tự có tối hiểu phải tham gia, thì NHTM có thể xem xét cho vay bù đắp phần

sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định để

vượt đó. Nếu tài sản hình thành bằng vốn vay mà pháp luật quy định phải mua

giúp khách hàng chủ động thu xếp các nguồn vốn cần thiết nhằm thực hiện dự

bảo hiểm hoặc NHTM thấy cần thiết phải mua bảo hiểm để đảm bảo an toàn

án đầu tư phát triển hoặc phương án sản xuất kinh doanh. Trong thời hạn hiệu

tín dụng thì NHTM yêu cầu khách hàng phải mua bảo hiểm cho toàn bộ tài

lực của hợp đồng vay dự phòng, NHTM có quyền thu phí cam kết. Mức phí

sản này trong thời gian vay vốn, đồng thời cam kết dùng toàn bộ số tiền được

cam kết do NHTM thỏa thuận với khách hàng, song tối đa bằng mức phí bảo

bảo hiểm bồi thường để trả nợ gốc, nợ lãi và chi phí khác cho NHTM trong

lãnh hiện hành và được tính trên số tiền NHTM cam kết cho vay mà khách

trường hợp tài sản gặp rủi ro.

hàng chưa hoặc không rút vốn.

Cho vay hợp vốn: NHTM cùng một hoặc một số tổ chức tín dụng khác

Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: NHTM

thực hiện cho vay vốn đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn

chấp thuận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức

của khách hàng, trong đó có một NHTM làm đầu mối. Việc cho vay hợp vốn

tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút

thực hiện theo quy định của quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với

tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của các NHTM. Việc cho vay

khách hàng và quy chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Ngân hàng

thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng thực hiện theo các quy

Nhà nước ban hành.

định của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và hướng dẫn của NHTM về phát

Cho vay trả góp: Khi vay vốn, NHTM với khách hàng xác định và thỏa
thuận số lãi vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều

hành và sử dụng thẻ tín dụng. Thông thường việc cho vay theo hình thức này
chỉ áp dụng đối với khách hàng cá nhân.

kỳ hạn trong thời hạn cho vay. Khách hàng vay vốn phải có bảo đảm bằng tài

Cho vay theo hạn mức thấu chi: NHTM thỏa thuận bằng văn bản chấp

sản. Tài sản bảo đảm có thể là tài sản hình thành từ vốn vay hoặc tài sản khác

thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách

theo quy định hiện hành về đảm bảo tiền vay của pháp luật và của NHTM.

hàng phù hợp với các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước về

NHTM và khách hàng thỏa thuận các kỳ hạn trả nợ gốc cho cả thời hạn cho

hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Việc cho

vay. Trên cơ sở các kỳ hạn trả nợ gốc đã thỏa thuận, NHTM tính lãi tiền vay

vay theo hạn mức thấu chi thực hiện theo hướng dẫn riêng của từng NHTM.

đồng thời chia số lãi tiền vay vào các kỳ hạn trả nợ gốc đã thỏa thuận. Trường

Cho vay để mở L/C thanh toán hàng nhập khẩu: Khách hàng vay phải

hợp khách hàng trả nợ trước hạn, căn cứ vào dư nợ và thời gian trả nợ thực tế

cam kết trong hợp đồng cho vay là chấp nhận vô điều kiện để NHTM được

còn lại, NHTM có thể thỏa thuận với khách hàng việc tính lại hoặc không tính

toàn quyền trích tài khoản tiền gửi hoặc ghi nợ tài khoản vay của Bên vay để

lại số lãi tiền vay phải trả cho thời gian vay còn lại. Trường hợp khách hàng

thanh toán cho nước ngoài trên cơ sở điện hoặc chứng từ đòi tiền hợp lệ của

được NHTM chấp thuận cơ cấu lại thời hạn trả nợ thì khách hàng phải trả

ngân hàng nước ngoài.

thêm số nợ lãi tiền vay phát sinh thêm đối với khoản nợ được cơ cấu lại thời
Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: NHTM cam kết đảm bảo sẵn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Cho vay bảo đảm bằng số dư tài khoản tiền gửi, sổ tiết kiệm hoặc giấy tờ

có giá ghi danh khác do chính các NHTM phát hành: Khách hàng cam kết ủy

hạn trả nợ.
/>
quyền cho NHTM được tự động thu nợ từ tài sản bảo đảm nếu khách hàng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

23

24

không trả được nợ kể cả khi giấy tờ có giá đó chưa đến hạn thanh toán. Sau

điều kiện hoạt động kinh doanh của từng ngân hàng và đặc điểm của khách

khi thu hồi nợ NHTM thông báo bằng văn bản cho khách hàng. Khách hàng

hàng vay. (Nguyễn Minh Kiều, 2011)

cam kết chịu mọi thiệt hại do phá vỡ kỳ hạn của giấy tờ có giá dùng làm tài

1.2.2.3. Quy trình cho vay DNNVV

sản bảo đảm cho khoản vay. NHTM thực hiện kiểm tra giấy tờ có giá của
khách hàng và phong tỏa giấy tờ có giá trị đó trước khi giải ngân.

Quy trình cho vay là tổng hợp các nguyên tắc, quy định của NHTM
trong việc cho vay đối với khách hàng. Trong đó xây dựng các bước đi cụ thể,

Cho vay có bảo đảm bằng số dư tài khoản, tiền gửi, sổ tiết kiệm, các

theo một trình tự kể từ khi chuẩn bị hồ sơ đề nghị cho vay đến khi chấm dứt

giấy tờ có giá ghi danh do các tổ chức tín dụng khác phát hành; trái phiếu

khoản vay. Đây là một quy trình bao gồm nhiều giai đoạn mang tính liên

Chính phủ ghi danh, trái phiếu kho bạc ghi danh: Ngoài thực hiện các quy

hoàn, theo một trật tự nhất định, đồng thời có quan hệ chặt chẽ và gắng bó với

định như cho vay các giấy tờ có giá do chính các NHTM phát hành, thì

nhau. Tuỳ vào loại hình cho vay và tuỳ theo từng NHTM mà có các quy trình

NHTM cho vay phải thông báo và xin xác nhận của tổ chức phát hành về việc

cho vay cụ thể nhưng nhìn chung quy trình cho vay có các bước cơ bản sau:

giấy tờ có giá đó đã được dùng làm tài sản bảo đảm tại NHTM. Trường hợp tài

Bước 1: Lập hồ sơ cho vay

sản bảo đảm là số dư tài khoản tiền gửi tại tổ chức tín dụng khác, ngân hàng

Để có thể cho khách hàng vay được, NHTM phải tin tưởng chắc chắn

thực hiện các biện pháp thông báo nhờ phong tỏa số dư được sử dụng làm tài

vào thái độ sẵn sàng trả nợ và khả năng trả nợ của khách hàng. NHTM phải

sản bảo đảm trên tài khoản của tổ chức tín dụng khác và thực hiện quy chế bảo

phân tích hàng loạt các thông tin có liên quan đến khoản vay và nguồn sơ

đảm tiền vay theo đúng quy định. Sau khi có xác nhận bằng văn bản của tổ

khởi đầu tiên là lấy từ hồ sơ đề nghị vay vốn của khách hàng, tuỳ thuộc vào

chức phát hành thì thực hiện các thủ tục cho vay. Khi thu hết nợ, NHTM cho

khách hàng là cá nhân hay tổ chức, đã quan hệ với ngân hàng lần nào chưa,

vay phải có thông báo giải chấp tài sản bảo đảm cho tổ chức phát hành.

khách hàng đã có tín nhiệm hay chưa, quy mô nhu cầu vốn của khách hàng

Cho vay có bảo đảm bằng các giấy tờ có giá không ghi danh hay vô

lớn hay nhỏ, thời gian vay dài hay ngắn… mà NHTM yêu cầu khách hàng

danh do chính các NHTM phát hành hoặc do các tổ chức tín dụng khác phát

cung cấp thông tin nhiều hay ít. Nhưng nhìn chung khách hàng cần cung cấp

hành; trái phiếu Chính phủ không ghi danh, trái phiếu kho bạc không ghi

4 nhóm thông tin sau: Các tài liệu liên quan đến năng lực pháp lý của khách

danh: Ngân hàng cho vay trên cơ sở kiểm tra tính xác thực, thời hạn của giấy

hàng, những tài liệu chứng minh khả năng hấp thụ vốn và khả năng hoàn trả

tờ có giá để việc thực hiện quy chế bảo đảm tiền vay theo qui định.

vốn, các tài liệu liên quan đến đảm bảo cho vay và các điều kiện cho vay, cuối

Vay cầm đồ: NHTM phải có kho hoặc thuê kho để bảo quản tài sản
cầm đồ. Chỉ nhận những loại tài sản dễ lưu thông, dễ chuyển nhượng như:

Nhân viên NHTM sau khi tiếp xúc và nắm bắt nhu cầu cụ thể của khách
hàng cần phải thông báo cho khách hàng các điều kiện cho vay và hướng dẫn

kim loại quý, đá quý…
Các phương thức cho vay khác: NHTM được thực hiện các phương thức
cho vay khác mà pháp luật không cấm, phù hợp với quy định của Nhà nước,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

cùng là giấy đề nghị vay vốn.

/>
cho khách hàng hoàn chỉnh các thủ tục giấy tờ theo đúng yêu cầu. Kết thúc
giai đoạn này nếu khách hàng hội đủ điều kiện cho vay, nhân viên NHTM lập
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

25

26

biên bản giao nhận hồ sơ vay vốn và trao giấy hẹn làm việc, tham quan cơ sở
vật chất, thẩm định tài sản đảm bảo và thời gian thông báo kết quả.

Người đưa ra quyết định cho vay là những người có trình độ, kinh
nghiệm và uy tín tại NHTM. Việc phân công phân, nhiệm phụ thuộc vào

Bước 2: Phân tích tín dụng

chính sách và phương pháp quản trị của mỗi ngân hàng. Có thể tập trung

Căn cứ vào hồ sơ do khách hàng cung cấp, hồ sơ lưu trữ tại NHTM hoặc

quyền ra quyết định cho vay cho một người như Giám đốc hoặc một nhóm

từ các tổ chức tín dụng khác, các thông tin từ trung tâm phòng ngừa rủi ro của

người như Hội đồng quản trị. Hoặc NHTM cũng có thể phân quyền bằng quy

hệ thống ngân hàng, thông tin từ các cơ quan chức năng như thuế, toà án, thi

định các mức phán quyết cho vay cho từng cấp. Mức phán quyết là mức tối đa

hành án và các thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng cùng với các

mà cấp này được toàn quyền quyết định cho vay. Những khoản tín dụng lớn

thông tin bổ sung sau khi nhân viên ngân hàng đi kiểm tra và phỏng vấn

thường được Hội đồng tín dụng xem xét và quyết định. Việc ra quyết định bao

khách hàng, cán bộ ngân hàng tiến hành tổ chức thẩm định về các mặt tài

gồm cả việc quyết định lãi suất bao nhiêu, lãi suất cố định hay thả nổi đối với

chính và phi tài chính của khách hàng nhằm xác định hiệu quả sử dụng tiền

khoản vay được xét. Kết thúc giai đoạn này được thể hiện bằng văn bản quyết

vay của khách hàng, tìm kiếm những tình huống có thể dẫn đến rủi ro và tiên

định cho vay hoặc không cho vay. Nếu quyết định cho vay thì tiến hành thương

lượng khả năng kiểm soát của NHTM những loại rủi ro đó, cũng như dự kiến

thảo và ký kết hợp đồng vay vốn, các hợp đồng có liên quan đến bảo đảm tín

các biện pháp phòng ngừa và hạn chế những thiệt hại có thể xảy ra, đồng thời

dụng và các hợp đồng lên quan khác nếu có. Nếu không đồng ý cho vay thì

giúp NHTM kiểm tra tính chính xác của các thông tin do khách hàng cung

phải có văn bản hoặc phương thức thích hợp để thông báo cho khách hàng biết.

cấp. Kết thúc giai đoạn này nhân viên trực tiếp cho vay lập lập báo cáo kết

Người ra quyết định cho vay và người đại diện NHTM ký hợp đồng có

quả thẩm định hoặc tờ trình thẩm định trong đó ghi cụ thể về tính hợp pháp

thể là cùng một người, nhưng nếu là người khác thì trách nhiệm của hai người

của hồ sơ vay, hiệu quả của dự án, phương án sản xuất kinh doanh, số tiền dự
kiến cho vay, thời hạn cho vay, phương thức và điều kiện giải ngân, phương
thức trả nợ gốc, trả lãi sau đó tập hợp toàn bộ hồ sơ trình cho cấp thẩm quyền
phê duyệt.

tính đúng đắn, hợp lý của các yếu tố liên quan đến khoản vay như mục đích,
số tiền vay, thời hạn, điều kiện giải ngân, cách thu nợ. Còn người ký kết hợp
đồng cho vay là người đại diện theo pháp luật của NHTM để ký vào văn bản
xác lập nghĩa vụ và quyền hạn của hai bên trong quan hệ vay mượn.

Bước 3: Quyết định cho vay
Cấp thẩm quyền ra quyết định cho vay dựa vào báo cáo thẩm định hoặc
tờ trình thẩm định, các tài liệu, thông tin từ phòng chức năng chuyển sang và
các thông tin tự thu nhập được từ thị trường, các cơ quan liên quan, căn cứ
vào chính sách tín dụng của NHTM, những quy định hoạt động tín dụng của
Ngân hàng Nhà nước, nguồn vốn cho vay, kết quả thẩm định tài sản đảm bảo
cho vay để phán quyết khoản vay. Trong đó, kết quả thẩm định bảo đảm tín
dụng chỉ tiến hành khi xét thấy có thể chấp thuận yêu cầu cho vay.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

hoàn toàn khác nhau. Người ra quyết định cho vay phải chịu trách nhiệm về

/>
Bước 4: Giải ngân
Tuỳ thuộc vào cam kết trong hợp đồng cho vay đã ký, NHTM tiến hành

giải ngân khoản vay theo kế hoạch giải ngân vốn đã ký kết và giấy đề nghị
vay vốn của khách hàng. NHTM có thể giải ngân bằng tiền mặt hoặc chuyển
tiền vào tài khoản tiền gửi của khách hàng mà không đòi hỏi thêm điều kiện
gì đặc biệt hoặc có thể căn cứ theo tiến độ mua hàng, số lượng hàng hoá tồn
kho, biên bản kiểm tra hàng tồn kho của NHTM. Phương pháp này thường chỉ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

27

28

áp dụng trong cho vay tiêu dùng hoặc cho vay hộ sản xuất với mức cho vay

Khách hàng có trách nhiệm và nghĩa vụ trả nợ cho NHTM đầy đủ và

nhỏ hoặc cho vay để thu mua nông sản của cá nhân và hộ sản xuất. Đối với các

đúng hạn như cam kết trong hợp đồng vay. NHTM theo dõi lịch trả nợ và sẽ

khoản cho vay sản xuất, kinh doanh hay vay đầu tư dự án, NHTM chỉ giải ngân

thông báo cho khách hàng biết số tiền phải thanh toán trước ngày đến hạn từ 3

khi khách hàng đáp ứng đủ điều kiện theo hợp đồng cho vay như: Chuyển trả

đến 7 ngày. Việc thông báo có thể thực hiện qua thư, điện thoại, internet hoặc

thẳng cho đơn vị bán hàng thay người vay trên cơ sở hoá đơn, chứng từ cung

thông báo trực tiếp. Khi đến kỳ hạn trả nợ mà khách hàng do những nguyên

cấp hàng hoá. Chuyển thẳng cho chủ đầu tư, đơn vị thi công căn cứ vào biên

nhân khách quan không trả được nợ thì NHTM có thể xem xét để gia hạn nợ,

bản nghiệm thu hoàn thành công trình, hạng mục công trình. Cho nhận tiền mặt

điều chỉnh kỳ hạn trả nợ hoặc có biện pháp để thu hồi nợ bắt buộc.

hoặc chuyển khoản vào tài khoản tiền gửi thanh toán của người đi vay nếu đó

Bước 7: Tái xét và xếp hạng khách hàng

là cho vay bù đắp nguyên vật liệu, hàng tồn kho, hoặc chiết khấu.

Tái xét cho vay thực chất là tiến hành phân tích khoản vay trong điều

Khi khách hàng không thực hiện đầy đủ điều kiện giải ngân qui định

kiện khoản vay đã được giải ngân. Mục đích là nhằm đánh giá đúng khách

trong hợp đồng vay, NHTM có quyền từ chối giải ngân tiếp hoặc chấm dứt,

hàng, thông qua đó NHTM tiến hành xếp loại những khoản cho vay đã được

thanh lý hợp đồng vay.

tái xét thông qua các tiêu chí như chất lượng khoản vay, khả năng hoạt động,

Bước 5: Kiểm tra và giám sát khoản vay.

khả năng thu hồi nợ… Hiện nay một số NHTM đã tiến hành phân loại và xếp

Sau khi giải ngân, ngân hàng cần tiếp tục kiểm tra và giám sát khoản vay

hạng tín dụng ngay từ khi khách hàng đến đặt quan hệ với NHTM và được

cho đến khi thu xong nợ. Mục tiêu của kiểm tra, giám sát là kiểm tra việc thực

đánh giá lại hàng năm.

hiện các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng cho vay để xem khách hàng

1.3. Những yếu tố ảnh hƣởng tới đẩy mạnh hoạt động cho vay DNNVV

sử dụng vốn có đúng mục đích hay không. Kiểm soát mức độ rủi ro cho vay

của NHTM

phát sinh trong quá trình khách hàng sử dụng vốn. Theo dõi thực hiện các

1.3.1. Các nhân tố thuộc về phía các ngân hàng thương mại

điều khoản cụ thể đã thoả thuận trong hợp đồng, phát hiện các sai sót để kịp

- Chiến lược kinh doanh của ngân hàng thương mại:

thời xử lý.

Mỗi một tổ chức ngay từ khi được thành lập ra đã phải có một phương

Có nhiều phương pháp để kiểm tra, giám sát. Thông thường NHTM có

châm hoạt động nhất định và phải có chiến lược kinh doanh phù hợp với các

thể áp dụng một số biện pháp như giám sát tài khoản của khách hàng tại

mục tiêu đã đặt ra. Đó là một tiêu chí rất quan trọng đối với các ngân hàng

NHTM, yêu cầu khách hàng gửi báo cáo định kỳ để phân tích, viếng thăm và

thương mại.

kiểm tra hoạt động kinh doanh, nơi cư trú của khách hàng đột xuất hoặc định

Khi mà chiến lược kinh doanh đặt ra không hợp lý và hiệu quả thì mọi

kỳ. Kiểm tra tại chỗ hiện trạng các tài sản thế chấp để có các điều chỉnh kịp

hoạt động của NHTM nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng không thể

thời. Giám sát qua những thông tin từ trung tâm phòng ngừa rủi ro, từ các

phát triển được, thậm chí có thể gây nên những tổn thất khôn lường cho các

phương tiện thông tin đại chúng, từ toà án, cơ quan thuế.

NHTM và toàn bộ nền kinh tế. Chiến lược phát triển tốt sẽ tạo ra một định

Bước 6: Thu nợ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

hướng đúng về khách hàng mục tiêu của NHTM và từ đó xây dựng nên các
/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

29

30

chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với đối tượng khách hàng. Để phù hợp với xu

Như ta đã biết, tất cả các hoạt động cho vay của NHTM đều phải căn cứ

thế hiện nay thì các NHTM đang quan tâm đến các DNNVV và thúc đẩy việc

vào quy mô nguồn vốn của NHTM, cụ thể là là quy mô vốn chủ sở hữu, nhân

thiết lập chiến lược kinh doanh hướng vào đối tượng khách hàng này.

tố quan trọng quyết định đến khả năng huy động và cho vay của một ngân

- Chính sách tín dụng đối của ngân hàng thương mại đối với doanh
nghiệp vừa và nhỏ:

hàng. Các NHTM lớn thường có khả năng đẩy mạnh hoạt động tín dụng và

cung cấp những món vay có giá trị lớn cho các doanh nghiệp, trong khi các

Chính sách tín dụng của ngân hàng đối với doanh nghiệp là sự thể hiện
việc cung cấp tín dụng cho DNNVV. Chính sách tín dụng là sự cụ thể hóa của

NHTM nhỏ hơn chỉ có thể mở rộng tín dụng hạn chế và cho vay các với quy
mô nhỏ hơn.

chiến lược kinh doanh và là nền tảng chỉ đạo hoạt động cho vay đi đúng

- Chất lượng và tính đa dạng của các hình thức cho vay:

hướng, đảm bảo an toàn và lành mạnh. Bất cứ NHTM nào muốn đẩy mạnh

Đây là một nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đẩy mạnh hoạt

hoạt động cho vay đối với DNNVV đều phải có chính sách tín dụng thích hợp

động tín dụng của NHTM. Các NHTM khó có thể mở rộng hoạt động tín

với tình hình hoạt động kinh doanh của DNNVV. Chính sách tính dụng bao

dụng nếu những sản phẩm cho vay là đơn điệu và chất lượng không cao. Đặc

gồm: (1) Chính sách khách hàng; (2) Chính sách quy mô và giới hạn tín dụng;

biệt trong điều kiện cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt như ngày nay thì các

(3) Chính sách lãi suất; (4) Cơ cấu thời hạn tín dụng; (5) Chính sách về tài sản

NHTM cần phải không ngừng nâng cao chất lượng các sản phẩm dịch vụ và

đảm bảo; (6) Chính sách quản lý rủi ro tín dụng. Như vậy, chính sách tín dụng

thực hiện đa dạng hóa sản phẩm, tạo ra tính khác biệt cho sản phẩm ngân

của NHTM có ảnh hưởng vô cùng quan trọng tới khả năng tiếp cận nguồn

hàng để củng cố và mở rộng thị phần, duy trì khả năng cạnh tranh của chính

vốn tín dụng của các DNNNV. Khi NHTM xây dựng được chính sách tín

ngân hàng mình.

dụng hợp lý, linh hoạt và hiệu quả sẽ đáp ứng được nhiều nhu cầu của doanh
nghiệp ở các phân đoạn thị trường khác nhau hay nói cách khác là sẽ làm tăng
khả năng tiếp cận của các DNNVV đợi với nguồn vốn của NHTM.

- Chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là cán bộ tín dụng
Năng lực, trình độ cán bộ tín dụng thể hiện ở trình độ học vấn, kinh
nghiệm nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của bản thân họ. Việc quyết
định cho vay đúng đắn hoặc sai sót của cán bộ tín dụng có ảnh hưởng lớn đến

- Quy trình cho vay:
Quy trình cho vay là quy trình bắt buộc thực hiện trọng quá trình thẩm

việc đẩy mạnh hoạt động cho vay đối với DNNVV. Nếu cán bộ cho vay

định cho vay, giám sát các khoản vay, thu nợ nhằm đảm bảo an toàn vốn. Quy

không có trình độ sẽ không phân tích được kinh tế tài chính, tình hình sản

trình cho vay của ngân hàng chặt chẽ thì chất lượng khoản vay được đảm bảo

xuất kinh doanh của doanh nghiệp và sẽ gặp phải những sai lầm trong các

nhưng có thể sẽ ảnh hưởng đến số lượng các khoản vay. Vì vậy, vấn đề đặt ra
cho các ngân hàng trong việc đẩy mạnh hoạt động cho vay đối với doanh
nghiệp là ngân hàng phải tạo lập được một quy trình cho vay đơn giản, loại bỏ
bớt các thủ tục không cần thiết nhưng vẫn đảm bảo chất lượng khoản vay.
- Quy mô nguồn vốn của ngân hàng thương mại:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
quyết định cho vay. Vì vậy, hiện nay các ngân hàng rất coi trọng khâu tổ chức
đề bạt, đào tạo và đào tạo lại cán bộ, tuyển dụng đúng đắn trình độ cán bộ trên
các mặt: kiến thức kinh tế - xã hội, kiến thức phân tích tài chính, kiến thức
pháp luật, kiến thức tin học, công nghệ hiện đại.
- Hoạt động thu thập phân tích thông tin của ngân hàng:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

31

32

Đây là hoạt động có vai trò quan trọng trong việc giảm thấp rủi ro trong

khả năng tài chính không đảm bảo sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro cho ngân hàng và

hoạt động tín dụng của NHTM. Thông tin đầy đủ sẽ tác động trực tiếp đến

khi rủi ro ấy xảy ra sẽ gây thiệt hại cho NHTM nếu thực hiện việc cấp tín

việc ra quyết định cho vay và chất lượng của các khoản vay. Thông tin do các

dụng. Nói cách khác, khả năng đẩy mạnh hoạt động tín dụng đối với DNNVV

DNNVV cung cấp có thể không chính xác và đầy đủ, thậm chí sai sự thật sẽ

của NHTM chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố thuộc về năng lực tài chính và

dẫn đến rủi ro trong hoạt động tín dụng của NHTM. Vậy việc tổng hợp, phân

uy tín và khả năng trả nợ của các DNNVV.

tích thông tin về doanh nghiệp để xác định đúng tiềm năng và hiệu quả kinh

- Thứ ba, đặc điểm kinh tế kỹ thuật của dự án vay vốn. Dự án vay vốn có

doanh của DNNVV để đảm bảo khả năng trả nợ là một yêu cầu quan trọng

khả năng thực thi cao là dự án có khả năng tạo lợi nhuận, ít rủi ro thì khả năng

đối với mọi NHTM khi muốn thúc đẩy hoạt động tín dụng đối với các doanh

trả nợ cho NHTM được đảm bảo, do đó NHTM sẵn sàng cho vay. Hơn nữa,

nghiệp thuộc loại hình này.

doanh nghiệp sử dụng tiền vay đúng đối tượng, đúng mục đích thì mới có giá

1.3.2. Các nhân tố thuộc về doanh nghiệp

trị thực tiễn đem lại hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội và việc thu nợ gốc và

Ngoài các nhân tố thuộc về phía các NHTM, việc đẩy mạnh hoạt động

lãi vay sẽ khả thi. Như vậy, đặc điểm của dự án vay vốn, tính hiệu quả của dự

tín dụng của các NHTM đối với các DNNVV cũng còn phụ thuộc rất nhiều

án vay vốn, thời gian thu hồi vốn của dự án sẽ ảnh hưởng đến hoạt động cho

vào các yếu tố thuộc về bản thân các doanh nghiệp này.

vay đối với doanh nghiệp của ngân hàng.

- Trước hết là nhu cầu vốn của các DNNVV: Nhu cầu này lại dựa trên cơ

1.3.3. Các yếu tố thuộc về môi trường bên ngoài

sở số lượng các doanh nghiệp và quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc

* Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội

đánh giá nhu cầu vay vốn của các DNNVV có thể dựa trên nhiều tiêu thức

Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của ngân hàng.

khác nhau, song kế hoạch sản xuất kinh doanh và phương thức sử dụng vốn là

Nếu điều kiện tự nhiên thuận lợi, ít bị thiên tai sẽ tác động tích cực tới hoạt

những yếu tố chủ yếu phản ánh bức tranh hoạt động các doanh nghiệp. Khi có

động kinh doanh của doanh nghiệp và ngân hàng. Tình hình xã hội cũng có

nhiều DNNVV có nhu cầu vay vốn với kế hoạch sản xuất kinh doanh và

ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của ngân hàng. Một xã hội ổn định, an ninh

phương án sử dụng hiệu quả, các NHTM có thể tăng cường huy động vốn để

trật tự được giữ vững là môi trường tốt để các doanh nghiệp cũng như các

đẩy mạnh cho vay.

NHTM ổn định hoạt động kinh doanh của mình. Từ đó việc đẩy mạnh hoạt

- Thứ hai là chất lượng hay hiệu quả kinh doanh của các DNNVV có nhu

động cho vay đối với DNNVV sẽ an toàn và thuận lợi hơn.

cầu vay vốn của NHTM. Chính vì vậy các NHTM thường xuyên “sàng lọc”

Nền kinh tế cũng ảnh hưởng đến hoạt động cho vay của ngân hàng đối

để lựa chọn những khách hàng có triển vọng, đồng thời loại trừ những doanh

với doanh nghiệp. Môi trường kinh tế lành mạnh tạo điều kiện cho ngân hàng

nghiệp kém hiệu quả và không lành mạnh ra khỏi danh sách khách hàng. Các

phát triển tốt và ngược lại. Nền kinh tế tăng trưởng ổn định thể hiện môi

doanh nghiệp có hiệu quả kinh doanh, có uy tín thì khả năng trả nợ cho

trường kinh tế thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của các NHTM và các

NHTM cao, vì vậy nhu cầu vay vốn chính đáng của họ sẽ được NHTM chấp

DNNVV. Ngược lại trong những giai đoạn suy thoái, khủng hoảng lạm phát,

nhận cho vay. Ngược lại, doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, uy tín thấp,

giảm phát diễn ra sẽ khó có thể tránh khỏi những rủi ro trong hoạt động cho

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

33

34

vay đối với mọi loại hình doanh nghiệp, đặc biệt là các DNNVV, khi đó cả

v.v..., và chính sách tín dụng. Đẩy mạnh hoạt động tín dụng cho DNNVV ở

các doanh nghiệp và các NHTM đều gặp phải những khó khăn.

Đài loan được cụ thể:

* Chính sách của Đảng và hệ thống pháp luật của Nhà nước đối với

- Khuyến khích các ngân hàng cho DNNVV vay vốn như điều chỉnh
mức lãi suất thấp hơn lãi suất thường của ngân hàng, thành lập quĩ bảo lãnh

doanh nghiệp nhỏ và vừa và ngân hàng
Sự điều tiết của Nhà nước đối với nền kinh tế bằng những công cụ pháp

tín dụng, qui định tỉ lệ cung cấp tài chính cho DNNVV phải tăng lên hàng

luật để làm cơ sở và hành lang pháp lý cho nền kinh tế phát triển lành mạnh.

năm... Ngân hàng trung ương Đài Loan yêu cầu các NHTM thành lập riêng

Có thể nói rằng một hệ thống pháp luật tốt, thông thoáng sẽ bảo vệ lợi ích

phòng tín dụng cho DNNVV, tạo điều kiện để cho DNNVV tiếp cận được với

chính đáng của doanh nghiệp nói chung và ngân hàng nói riêng, ngăn chặn

ngân hàng. NHTW cũng sử dụng các chuyên gia tư vấn cho DNNVV về cách

được những tiêu cực xảy ra trong xã hội và sẽ khuyến khích được sự phát

củng cố cơ sở tài chính, tăng khả năng nhận tài trợ của mình.

triển của các DNNVV cũng như của các NHTM. Từ đó việc đẩy mạnh hoạt
động cho vay đối với doanh nghiệp của các NHTM.
Như vậy, khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng của các doanh nghiệp
chịu ảnh hưởng của rất nhiều các yếu tố, không chỉ từ phía ngân hàng, từ phía

- Thành lập Quĩ phát triển cho DNNVV: Các quĩ được thành lập như
Quĩ phát triển, Quĩ Sino - US, Quĩ phát triển DNNVV để cung cấp vốn cho
DNNVV qua hệ thống ngân hàng, nhằm tài trợ cho các hoạt động sản xuất
kinh doanh các DNNVV.

doanh nghiệp mà còn các yếu tố như môi trường kinh tế, môi trường pháp lý,

- Thành lập Quĩ bảo lãnh tín dụng:

chính trị, xã hội…chính vì vậy, để có thể tăng khả năng tiếp cận vốn ngân

Từ việc nhận thức được sự khó khăn của DNNVV trong việc thế chấp

hàng của các doanh nghiệp thì cần phải có sự phối hợp một cách nhuần

tài sản vay vốn NH, năm 1974 Đài Loan đã thành lập Quĩ bảo lãnh tín dụng.

nhuyễn và chặt chẽ giữa tất cả các phía trong tổng thể đó.

Nguyên tắc hoạt động của quĩ này là cùng chia sẻ rủi ro với các tổ chức tín

1.4. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của một số NHTM

dụng. Từ đó tạo lòng tin đối với TCTD khi cấp tín dụng cho DNNVV. Kể từ

1.4.1. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của các NHTM nước ngoài

khi thành lập đến nay quĩ đã bảo lãnh cho 1,5 triệu trường hợp với tổng số

1.4.1.1. Kinh nghiệm cho vay của các NHTM ở Đài Loan

tiền tương đối lớn.

Sự phát triển của nền kinh tế và chiến lược công nghiệp hóa của Đài

Nói chung, với sự quan tâm của Chính phủ bằng các chính sách khuyến

Loan lựa chọn mục tiêu là các DNVVN. Ở Đài Loan, loại DNN&V phải có từ

khích hữu hiệu, các DNNVV ở Đài Loan phát triển mạnh mẽ, ổn định làm

5 - 10 công nhân, vốn trung bình là 1,6 triệu USD là rất phổ biến. Chúng

cho Đài Loan trở thành quốc gia của các DNNVV về mặt kinh tế. (Website)

chiếm khoảng 96% tổng số doanh nghiệp, tạo ra khoảng 40% sản lượng công

1.4.1.2. Kinh nghiệm của Nhật Bản

nghiệp, hơn 50% giá trị xuất khẩu và chiếm hơn 70% chỗ làm việc. Để đạt

Từ sau chiến tranh thế giới thứ II, Nhật Bản đặc biệt quan tâm đến phát

được thành tựu to lớn này, Đài Loan đã dành những nỗ lực trong việc xây

triển các DNNVV vì đây là khu vực đem lại hiệu quả kinh tế cao và giải

dựng và thực thi các chính sách hỗ trợ các DNNVV như chính sách hỗ trợ

quyết được nạn thất nghiệp. Chương trình "hiện đại hoá" các DNNVV trở

công nghệ, chính sách về nghiên cứu và phát triển, năng lực quản lí, đào tạo,

thành một nhiệm vụ và Nhật Bản đã có hàng loạt các chính sách về nhiều mặt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

35

36

được ban hành. Chi phí cho chương trình "hiện đại hoá" các DNNVV chủ yếu

qua các khoản tín dụng ưu đãi, có sự bảo lãnh của Nhà nước. Các khoản tín dụng

tập trung trên 4 lĩnh vực:

này được phân bố ưu tiên đặc biệt cho các dự án đầu tư thành lập doanh nghiệp,

- Xúc tiến hiện đại hoá DNNVV

đổi mới công nghệ, đầu tư vào những khu vực kém phát triển của đất nước.

- Hiện đại hoá các thể chế quản lý DNNVV

Do phần lớn các DNNVV không đủ tài sản thế chấp để có thể nhận

- Các hoạt động tư vấn cho DNNVV

được khoản tín dụng lớn bên cạnh các khoản tín dụng ưu đãi nên còn phát

- Các giải pháp tài chính cho DNNVV

triển khá phổ biến tổ chức bảo lãnh tín dụng. Những tổ chức này được thành

Trong đó dành một sự chú ý đặc biệt đối với việc hỗ trợ tài chính nhằm

lập và bắt đầu hoạt động từ những năm 50 với sự hợp tác chặt chẽ của các

giúp các DNNVV tháo gỡ những khó khăn, cản trở việc tăng vốn trong quá

phòng Thương mại, Hiệp hội doanh nghiệp, Hiệp hội Ngân hàng và Chính

trình sản xuất kinh doanh như khả năng tiếp cận tín dụng thấp, thiếu sự bảo

quyền liên bang. Nguyên tắc hoạt động cơ bản là vì khách hàng. DNNVV

đảm về vốn vay...

nhận được khoản vay từ ngân hàng với sự bảo lãnh của một số tổ chức bảo

Các biện pháp hỗ trợ này đã được thực hiện thông qua hệ thống hỗ trợ

lãnh tín dụng. Khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ tổ chức này có trách nhiệm

tín dụng và các tổ chức tài chính tín dụng công cộng phục vụ DNNVV. Hệ

trả khoản vay đó cho ngân hàng. Ngoài ra, các khoản vay này còn có thể

thống hỗ trợ tín dụng giúp các DNNVV tiếp cận được với nguồn vốn tín

được Chính phủ bảo lãnh.

dụng, tạo điều kiện cho họ vay vốn của các tổ chức tín dụng tư nhân thông
qua sự bảo lãnh của hiệp hội bảo lãnh tín dụng trên cơ sở hợp đồng bảo lãnh.
Ngoài ra còn có ba tổ chức tài chính công cộng là Công ty Tài chính
DNNVV, Công ty tài chính nhân dân và ngân hàng Shoko Chukin do Chính

Với các cơ chế và chính sách hỗ trợ như vậy các DNNVV ở Đức đã khắc
phục được rất nhiều khó khăn trong quá trình huy động vốn, từ đó đóng góp
to lớn trong việc phát triển DNNVV ở Đức. (Website)
1.4.2. Kinh nghiệm cho vay đối với DNNVV của các NHTM Việt Nam

phủ đầu tư thành lập toàn bộ hoặc một phần nhằm tài trợ vốn cho các

Thứ nhất, đa số các NHTM Việt Nam thực hiện đa dạng hoá các hình

DNNVV đổi mới máy móc thiết bị và hỗ trợ vốn lưu động dài hạn để mở rộng

thức cho vay trung và dài hạn đối với các DNNVV. Bên cạnh việc cho vay trực

sản xuất kinh doanh. (Website)

tiếp với những khách hàng, cần tăng cường việc cho vay hợp vốn với các dự án

1.4.1.3. Kinh nghiệm của Cộng hòa Liên bang Đức

lớn mà một mình ngân hàng khó có thể kham nổi (tăng cường các hợp đồng

Đức là một quốc gia có số lượng DNNVV tương đối lớn. Nó đóng một

đồng tài trợ). Mở rộng các nghiệp vụ cho vay bất động sản, cho vay trả góp...

vai trò quan trọng trong nền kinh tế, tạo ra gần 50% GDP, chiếm hơn 1/2

Thứ hai, tích cực điều chỉnh cơ cấu cho vay phù hợp với cơ cấu kinh tế

doanh thu chịu thuế của các doanh nghiệp, cung cấp các loại hàng hoá và dịch

đang chuyển đổi. Tập trung đầu tư vào các DNNVV ở các ngành kinh tế đang

vụ đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng trong và ngoài nước. Để đạt

có tốc độ tăng trưởng cao. Đối với nước ta, một nước đang tiến hành công

được những thành tựu đó, Chính phủ Đức đã áp dụng hàng loạt các chính

nghiệp hoá, với xu hướng tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp, dịch vụ, giảm

sách và chương trình thúc đẩy DNNVV trong việc huy động vốn.

tỷ trọng ngành nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế thì khi tiến hành cho vay

Công cụ chính để thực hiện các chính sách và chương trình này là thông
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
cũng cần ưu tiên cho các ngành công nghiệp và dịch vụ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

37

38

Thứ ba, mở rộng thị trường cho vay. Tiến hành thu hút khách hàng thông

lượng thẩm định của các dự án về cả mặt tài chính cũng như về mặt kỹ thuật

qua chính sách cho vay ưu đãi, các ưu đãi có thể là cho vay với lãi suất thấp

của dự án đó. Giảm nợ quá hạn, tăng cường khai thác tài sản xiết nợ gồm có tài

hoặc ưu đãi về thời hạn trả nợ... áp dụng nhiều hình thức dịch vụ mới như

sản thế chấp, cầm cố, bảo lãnh có nghĩa là hạn chế nợ quá hạn mới phát sinh,

dịch vụ tri trả hộ, dịch vụ uỷ thác, dịch vụ bảo quản tài sản, dịch vụ tư vấn

quản lý và sử dụng các tài sản xiết nợ tốt hơn. Đối với các khoản nợ quá hạn

khách hàng... Bên cạnh việc củng cố, hoàn thiện và mở rộng mạng lưới chi

trước đây có thể thu hồi lại bằng một số biện pháp:

nhánh trong nước, ngân hàng cần tiến hành thành lập các chi nhánh ở nước

- Đối với khách hàng gặp khó khăn nhất thời trong sản xuất kinh doanh,

ngoài nhằm mở rộng thị trường cho vay quốc tế. Tăng cường công tác đối

ngân hàng có thể giảm lãi suất, thu nợ gốc trước, tạo điều kiện cho khách

ngoại, hợp tác với các ngân hàng, tổ chức tín dụng quốc tế nhằm mở rộng thị

hàng trả nợ.

trường cho vay liên ngân hàng.

- Trong trường hợp bên vay cố tình không trả nợ, ngân hàng kiên quyết

Thứ tư, không ngừng phấn đấu nâng cao trình độ đội ngũ tín dụng. Con

yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền can thiệp nhằm thu hồi nợ.

người là nhân tố mấu chốt của mọi thắng lợi, trình độ của cán bộ ngân hàng

- Đối với các khoản vay không thu được nợ, nếu có thể thu hồi bằng tài

được nâng cao. Có trình độ chuyên môn, am hiểu nhiều lĩnh vực khác nhau có

sản, ngân hàng cần nhanh chóng nắm giữ hồ sơ gốc của các tài sản này, tránh

liên quan đến hoạt động tín dụng trung dài hạn, được trang bị những kiến thức

để các ngân hàng khác hoặc chủ nợ khác nắm giữ.

về sự phát triển của kinh tế thị trường, kiến thức về Marketing với việc đáp
ứng nhu cầu, thoả mãn mọi mong muốn của khách hàng.
Thứ năm, tăng cường đổi mới công nghệ ngân hàng. Trang bị, nâng cấp

- Lập các quỹ đề phòng rủi ro để làm nguồn tài chính quan trọng cho
việc bù đắp các khoản xoá nợ, khoanh nợ, giãn nợ, làm lành mạnh hoá tình
hình tài chính của ngân hàng.

máy móc thiết bị tin học công nghệ là đòn bẩy của sự phát triển, là điều kiện

- Nợ không thể đòi được do doanh nghiệp phá sản, giải thể có thể giải

để một ngân hàng hội nhập vào cộng đồng tài chính ngân hàng quốc tế. Hiện

quyết bằng quỹ phòng ngừa rủi ro, nếu chưa có quỹ này thì chờ khi nào trích

đại hoá công nghệ nhằm nâng cao chất lượng phụ vụ, đáp ứng nhu cầu quản

được quỹ phòng ngừa rủi ro thì xử lý.

lý và tăng cường cạnh tranh để có thị phần khách hàng lớn trong hệ thống

- Nợ có thể đòi được thì ngân hàng cùng ban lãnh đạo của doanh nghiệp
cùng bàn bạc để tìm ra biện pháp trả nợ, kể cả trường hợp bán nợ.

ngân hàng quốc gia.
Thứ sáu, nâng cao chất lượng hoạt động kiểm soát, kiểm tra và kiểm toán
nội bộ. Ở Việt Nam công tác kiểm tra, kiểm soát còn yếu trong những năm qua

- Tham gia bảo hiểm cho các khoản vay trung dài hạn để đề phòng
những rủi ro không lường trước được như thiên tai, hoả hoạn, chính trị...

còn yếu nên đây là một trong những chương trình hành động quan trọng để

Thứ bảy, đa dạng hóa danh mục đầu tư: Các NHTM không hạn chế vào

đảm bảo cho hoạt động của ngân hàng đi đúng hành lang pháp lý, thực hiện các

một số ít DNNVV hoạt động trong một số ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh

biện pháp an toàn và kinh doanh có hiệu quả. Đồng thời tăng cường tập trung

mà đã cố gắng đầu tư vào tất cả các lĩnh vực với một cơ cấu hợp lý để phân

chỉ đạo công tác kiểm toán để nhìn nhận một cách khách quan thực trạng tài

tán rủi ro khi tình hình kinh doanh của một ngành nghề, một số các doanh

chính của các doanh nghiệp vay vốn cũng như đơn vị mình. Nâng cao chất

nghiệp gặp phải rủi ro.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>