Phân tích tình hình thanh khoản và các nhân tố ảnh hưởng đến tính thanh khoản cổ phiếu thường của các công ty cổ phần ngành xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NGă

IăH CăTH NGăLONG
---o0o---

KHÓAăLU NăT TăNGHI P
TÀI:

PHỂNăTệCHăTệNHăTHANHăKHO NăV ăCỄC
ăNHỂNăT ă NHăH
NGă NăTệNHăTHANHăKHO Nă
C ăPHI UăTH
NGăC A CỄCăC NGăT ăC ăPH Nă
NG NHă Ể ăD NGăNIểMă TăTRểNăTH ăTR
NGă
CH NGăKHOỄNăVI TăNAM

SINHăVIểNăTH CăHI Năăă ăNGU NăNG CăTRỂM
MÃ SINH VIÊN
: A20397
CHUYÊN NGÀNH
: TÀI CHÍNH

H ăN Iăậ 2016


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NGă

IăH CăTH NGăLONG
---o0o---

KHÓAăLU NăT TăNGHI P
TÀI:

PHỂNăTệCHăTệNHăTHANHăKHO NăV ăCỄC
NHỂNăT ă NHăH
NGă NăTệNHăTHANHăKHO Nă
C ăPHI UăTH
NGăC A CỄCăC NGăT ăC ăPH Nă
NG NHă Ể ăD NGăNIểMă TăTRểNăTH ăTR
NGă
CH NGăKHOỄNăVI TăNAM

Giáoăviênăh ngăd n
Sinhăviênăth căhi n
Mã sinh viên
Chuyên ngành

: Ths. ChuăTh ăThuăTh
: Ngu năNg căTr
: A20397
: Tài chính

H ăN Iăậ 2016

Thang Long University Libraty


L IăC Mă N
Trong quá trình th c hi n nghiên c u và hoàn thành Khóa lu n t t nghi p này,
em đã nh n đ c s giúp đ c ng nh đ ng viên t nhi u phía. Tr c tiên, em xin g i
l i c m n chân thành nh t t i gi ng viên h ng d n c a em – ThS. Chu Th Thu
Th y. Cô là ng i luôn luôn t n tâm, t n l c, nhi t tình ch b o, h ng d n em trong
su t th i gian nghiên c u và th c hi n Khóa lu n này. Ngoài ra, thông qua Khóa lu n
này, em mu n g i l i c m n sâu s c nh t đ n các th y giáo, cô giáo đang gi ng d y
t i tr ng i h c Th ng Long – đ c bi t là nh ng th y giáo, cô giáo c a khoa Kinh t
- Qu n lý nh ng ng i luôn t n tình gi ng d y, truy n đam mê và ki n th c v kinh t
đ giúp em có đ c n n t ng v chuyên ngành Tài chính, t đó có th hoàn thành đ
tài nghiên c u này. Cu i cùng, em xin c m n gia đình và nh ng ng

i b n c a em đã

luôn bên c nh đ ng viên và ng h em trong su t quãng th i gian th c hi n khóa lu n.
Em xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày 29 tháng 03 n m 2016
Sinh viên

Nguy n Ng c Trâm


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáo viên h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c a ng i
khác. Các d li u thông tin th c p s d ng trong khóa lu n là có ngu n g c và đ

c

trích d n rõ ràng.
Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!
Sinh viên

Nguy n Ng c Trâm

Thang Long University Libraty


M CăL C
CH

NGă ăM ă

U .................................................................................................1

1.1 T nhăc păthi tăc

ă

ăt i .......................................................................................1

1.2 C uăh iănghiênăc uăv ă

cătiêuănghiênăc u ......................................................2

1.2.1 C

...............................................................................................2

1.2.2

: ............................................................................................2
iăt

1.3

ngăv ăph

ăviănghiênăc u .......................................................................2

1.3.1

...........................................................................................2

1.3.2

..............................................................................................2

1.4 Ph

ngăphápănghiênăc u .....................................................................................3

1.5 K tăc uăc

ă ăt i ..................................................................................................3

CH

NGă ăT NGăQUANăV ăL ăTHU TăTệNHăTHANHăKHO NăC AăăC ă
PHI Uă TH
NGă CỄCă CTCPă NIểMă
Tă TRểNă TH ă TR
NGă CH NGă
KHOỄN
.............................................................................................................5
2.1 T ngăqu năv ăc ăphi uăth

ng ............................................................................5

2.1.1

..........................................................................5

2.1.2

.......................................................5

2.2 T ngă qu nă v ă t nhă th nhă ho nă c ă c ă phi uă th ngă cácă CTCPă niê ă tă
trên TTCK ......................................................................................................................6
2.2.1

..................................................6

2.2.2 T

...................................................7

2.2.3 S

..................8

2.3 Cácănh năt ătácă

ngă

năt nhăth nhă ho năc

ăc ăphi uăth

ng ..................8

2.3.1 C

..........................................................................................8

2.3.2 C

...............................................................................................15

2.4 Khung nghiên c uă ăthu t ...............................................................................16
CH

NGă ăPH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U .......................................................18

3.1 Quy trình nghiên c u .........................................................................................18
3.2 Ph

ngăphápăthuăth p và x lý d li u ............................................................19

3.2.1

p d li u ............................................................................19

3.2.2

x lý s li u ..................................................................................19


3.3 Các bi n nghiên c uăv ă oă

ng các bi n nghiên c u ...................................22

3.3.1 Mô hình nghiên c u ............................................................................................22
3.3.2 Các bi n và gi thuy t nghiên c u .....................................................................23
CH
NGă 4 ă PHỂNă TệCHă TH C TR NG TÍNH THANH KHO N VÀ CÁC
NHÂN T TỄCă
NG C A C PHI UăTH
NG CÁC CÔNG TY C PH N
NGÀNH XÂY D NG NIÊM Y T TRÊN TH TR
NG CH NG KHO N
VI T NAM
............................................................................................................29
că i m c a ngành Xây d ng ..........................................................................29

4.1

4.2 Th c tr ng tính thanh kho n c a c phi uă th
ngành Xây d ng niêm y t trên th tr

ng các công ty c ph n

ng ch ng khoán Vi t Nam ........................31

4.2.1 T ng giá tr giao d ch .........................................................................................31
4.2.2 S

ng c phi u giao d ch ...............................................................................34

4.3 Th c tr ng các nhân t tácă ngă n tính thanh kho n c a c phi uăth ng
các công ty c ph n ngành Xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng kho n Vi t
Nam

38

4.3.1 Các nhân t bên trong ........................................................................................38
4.3.2 Các nhân t
CH

...............................................................................................58

NGă5 ăN I DUNG K T QU NGHIÊN C U .............................................61

5.1 Th ng kê mô t ng u nghiên c u ......................................................................61
5.2 K t qu ki m tra d li u ....................................................................................65
5.2.1 Ki

5.2.2 Ki

ng tuy n ....................................................................................65
q

nh t

5.3 Ph năt chăt

....................................................................................66

ngăqu năPe rson (r) ....................................................................67

5.4 Phân tích h i quy tuy n tính ..............................................................................71
5.4.1

phù h p c a mô hình ................................................71

5.4.2 Ki

nh các nhân t

ng .........................................................................72

5.4.3 K t qu c a mô hình ...........................................................................................76
CH

NGă6 ăK T LU N VÀ M T S

KI N NGH ............................................80

6.1 Tóm t t k t qu nghiên c u ...............................................................................80
6.2 M t s h n ch c

ă

tài nghiên c u ...............................................................81

6.3 M t s ki n ngh ..................................................................................................81

Thang Long University Libraty


DANHăM CăVI TăT T

K ăhi uăvi tăt t

Tênă

ă

TTCK

Th tr

ng ch ng khoán

CTCP

Công ty c ph n

GDCK

Giao d ch ch ng khoán

CPT

C phi u th

ROA

T su t sinh l i trên t ng tài s n

ROE

T su t sinh l i trên v n ch s h u

ROS

T su t sinh l i trên doanh thu

ROA

T su t sinh l i trên t ng tài s n

CR

Kh n ng thanh toán ng n h n

VCSH

V n ch s h u

ng


DANHăM CăCỄCăB NGăBI U,ăHÌNHăV ,ă
B ng 2.1. M t s nghiên c u tính thanh kho n c phi u th
B ng 2.2. Các nhân t

nh h

ăTH

ng....................................7

ng đ n tính thanh kho n CPT ......................................16

S đ 3.1. Mô hình nghiên c u các nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c phi u
th

ng c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam. .....................22

B ng 4.1. Th ng kê t ng giá tr giao d ch trung bình t n m 2010 đ n 2014 ..............31
B ng 4.2. Th ng kê t ng giá tr giao d ch t n m 2010 đ n n m 2014 ........................31
B ng 4.4. Th ng kê kh i l

ng giao d ch trung bình t n m 2010 đ n 2014 ..............34

B ng 4.5. Th ng kê kh i l ng giao d ch c phi u th ng t 2010 đ n 2014 .............35

B ng 4.6. Th ng kê t ng tài s n trung bình t n m 2010 đ n 2014 .............................38
B ng 4.7. Th ng kê quy mô công ty ngành Xây d ng t n m 2010 đ n 2014 .............39
B ng 4.8. Th ng kê t su t sinh l i trên doanh thu thu n t n m 2010 đ n 2014 ........41
B ng 4.9. Th ng kê t su t sinh l i trên t ng tài s n t n m 2010 đ n 2014 ...............43
B ng 4.10. Th ng kê t su t sinh l i trên t ng v n ch s h u t n m 2010 đ n 2014
.......................................................................................................................................46
B ng 4.11. Th ng kê l i nhu n trên m i c phi u th ng t n m 2010 đ n 2014 .......48
B ng 4.12. Th ng kê c t c m i c phi u th ng t n m 2010 đ n 2014 ...................50
B ng 4.13. Th ng kê t l chi tr c t c c a ngành Xây d ng t n m 2010 đ n 2014 53
B ng 4.14. Th ng kê t l n trên t ng ngu n v n t n m 2010 đ n 2014 ..................54
B ng 4.15. Th ng kê h s thanh toán ng n h n (CR) t n m 2010 đ n 2014 .............56
B ng 4.16. Th ng kê t ng tr ng kinh t t n m 2010 đ n 2014 .................................58
B ng 4.17. Th ng kê l m phát và lãi su t th tr

ng t n m 2010 đ n 2014 ...............59

Bi u đ 4.1. Th ng kê t ng giá tr giao d ch t n m 2010 đ n n m 2014 ....................31
Bi u đ 4.2. Th ng kê kh i l ng giao d ch c phi u th ng t 2010 đ n 2014 .........35
Bi u đ 4.3. Th ng kê quy mô công ty ngành Xây d ng t n m 2010 đ n 2014 .........39
Bi u đ 4.4. Th ng kê t su t sinh l i trên doanh thu thu n t n m 2010 đ n 2014 ....41
Bi u đ 4.5. Th ng kê t su t sinh l i trên t ng tài s n t n m 2010 đ n 2014 ...........44
Bi u đ 4.6. Th ng kê t su t sinh l i trên v n ch s h u t n m 2010 đ n 2014 .....46
Bi u đ 4.7. Th ng kê l i nhu n trên m i c phi u th ng t n m 2010 đ n 2014 .....48
Bi u đ 4.8. Th ng kê thu nh p m i c phi u th ng t n m 2010 đ n 2014 .............51
Bi u đ 4.9. Th ng kê t l chi tr c t c c a ngành Xây d ng t 2010 đ n 2014 ......53
Bi u đ 4.10. Th ng kê t l n trên v n ch s h u t n m 2010 đ n 2014 ..............55
Bi u đ 4.11. Th ng kê h s kh n ng thanh toán ng n h n t ...................................56

Thang Long University Libraty

DANHăM CăPH ăL C
Ph l c 1. Mã ch ng khoán và tên công ty niêm y t c a ngành Xây d ng đ c niêm y t trên
TTCK Vi t Nam (2000 – 2014) ............................................................................................... 83
Ph l c 3. Giá tr giao d ch c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam
(2010 – 2014)............................................................................................................................ 86
Ph l c 4. Giá tr giao d ch c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam
(2010 – 2014)............................................................................................................................ 88
Ph l c 5. Quy mô công ty (SIZE) đ c đo theo t ng tài s n c a các CTCP ngành Xây d ng
niêm y t trên TTCK Vi t Nam (2010 – 2014) ......................................................................... 90
Ph l c 6. C t c trên m i c phi u (DPS) và t l n trên t ng ngu n v n (DE) c a các
CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam (2010 – 2014) ................................... 92
Ph l c 7. T su t sinh l i trên doanh thu (ROS) và t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA)
c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam (2010 – 2014) ...................... 94
Ph l c 8. T su t sinh l i trên v n ch s h u (ROE) và thu nh p trên m i c phi u th ng
c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam (2010 – 2014) ...................... 98


CH
NGă
M ă U
1.1 T nhăc păthi tăc
Th tr
kinh t th tr

ă

ăt i

ng ch ng khoán đóng vai tr quan tr ng trong quá trình thúc đ y n n

ng phát tri n thông qua vi c giao d ch kh i l

ng l n ch ng khoán

hàng ngày c a các nhà đ u t t i các n c đã và đang phát tri n. M t trong nh ng v n
đ quan tr ng nh t mà h c n tìm hi u tr c khi quy t đ nh đ u t chính là tính thanh
kho n c a c phi u. Khi l a ch n c phi u đ đ u t , các nhà đ u t nên xem x t đ n
kh n ng bán l i tr c khi chúng đáo h n đ tái t o ngu n v n đ u t ban đ u.
Ngành Xây d ng gi m t vai tr quan tr ng trong n n kinh t qu c dân b i ba
đ c th chính: ngành có quy mô l n nh t n c, ngành cung c p ph n l n các hàng hóa
đ u t và Chính ph là khách hàng c a ph n l n các công trình c a ngành. Hi n nay,
n c ta ngành Xây d ng là ngành s n xu t v t ch t l n nh t c a n n kinh t qu c
dân liên quan đ n nhi u l nh v c trong xã h i. Trong n m 2013, t c đ t ng tr ng c a
ngành xây d ng Vi t Nam đ ng th 3 trong khu v c Châu Á. Bên c nh đó, k v ng
các Hi p nh FTAs đã và đang s p k k t s đ y m nh ngu n v n FDI vào Vi t Nam
và thúc đ y s phát tri n c a ngành công nghi p xây d ng. Ngoài ra, khung pháp l
cho hình th c PPP ngày càng đ c c i thi n h n, t o đi u ki n thu hút v n đ u t t
nhân vào l nh v c đ u t công.
Trong th i gian g n đây, tình tr ng b t đ ng s n đóng b ng nh h ng l n c n n
kinh t , trong đó ngành Xây d ng t n th t nhi u nh t. M t th ng kê cho th y, trong
kho ng th i gian t 2009-2014, có h n 1.000 doanh nghi p trong ngành b gi i th .
Tuy nhiên, theo nh ng báo cáo g n đây nh t cho th y n n kinh t đang trên đà ph c
h i, ngành Xây d ng d n tìm l i đ c nh ng c h i phát tri n t t. Bên c nh đó, s
l ng các doanh nghi p trong ngành lên sàn ch ng khoán ngày càng nhi u, trong n m
2010 -2011 đã có 34 công ty niêm y t c phi u trên sàn ch ng khoán nh : CTCP đ u
t và xây d ng c p thoát n c (VSI), CTCP u t Xây d ng Viwaseen Hu (VHH),
CTCP Xây d ng đi n VNECO 3 (VE3), CTCP Xây d ng s 12 (V12), CTCP Kinh
doanh và Phát tri n Bình D ng (TDC). Th nh ng, có r t ít nghiên c u tìm hi u v
đ tài này các n c đang phát tri n. Do đó, tác gi đã đ t ra câu h i Tính thanh
kho n c a c phi u th ng có vai tr nh th nào đ i v i các CTCP ngành Xây d ng

niêm y t trên TTCK Vi t Nam? . Sau khi tr l i đ c câu h i trên, tìm hi u thêm v
tính thanh kho n c a c phi u th ng các CTCP ngành Xây d ng, m t lo t câu h i
khác mà tác gi t đ t ra nh Nh ng nhân t nào nh h ng đ n tính thanh kho n c a
m t c phi u th ng? Nhân t nào có t m nh h ng l n nh t? Làm th nào đ t ng
t ng tính thanh kho n c a c phi u th ng?
1

Thang Long University Libraty


B i l tính thanh kho n c a c phi u th ng đóng vai tr quan tr ng đ i v i các
CTCP ngành Xây d ng đang niêm y t trên TTCK Vi t Nam nên trong quá trình h c
t p và nghiên c u t i
CTC

i h c Th ng Long, tác gi đã l a ch n đ tài

và á
ế g

gà

á đ

1.2 C uăh iănghiênăc uăv ă
1.2.1 C

gđ
TTC

g á
đ nghiên c u.

cătiêuănghiênăc u

g

Bài nghiên c u đ
 C phi u th

c th c hi n nh m tr l i các câu h i:
ng là gì?

 Tính thanh kho n c a c phi u th

ng là gì?

 Các nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u th

ng là gì?

 Th c tr ng và các nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u th

ng

các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam?
 Gi i pháp nào đ t ng c ng tính thanh kho n c a c phi u th
ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam
g

1.2.2

ng các CTCP

:

T ng h p và đ a ra các c s l lu n v c phi u th ng, tính thanh kho n c a
c phi u th ng và các nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u th ng các
CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.
D a trên các s th c t thu th p đ c đ nghiên c u và phân tích các nhân t tác
đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u th ng các CTCP ngành Xây d ng niêm y t
trên TTCK Vi t Nam và đ a ra k t lu n v các nhân t nh h ng.
a ra m t s ki n ngh cho các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK
Vi t Nam đ t ng c ng tính thanh kho n c a c phi u th ng.
1.3

iăt

ngăv ăph

ăviănghiênăc u

g g

1.3.1
it

ng nghiên c u c a đ tài là tính thanh kho n c a c phi u th

nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u th

d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.
1.3.2

v

ng và các

ng các CTCP ngành Xây

g

Ph m vi nghiên c u c a đ tài là các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK
Vi t Nam trong giai đo n 2010 – 2014.

2


1.4 Ph
ph

ngăphápănghiênăc u

: Sau khi thu th p thông tin, bài nghiên c u s d ng
ng pháp th ng kê mô t , so sánh đ phân tích, đánh giá th c tr ng hi u qu tài

chính c a các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên th tr
: Khoá lu n s d ng các ph

ng ch ng khoán Vi t Nam.
ng pháp th ng kê (ph

ng

pháp th ng kê mô t , ki m đ nh t t ng quan, đa c ng tuy n và h i quy tuy n tính)
v i s h tr c a ph n m m SPSS đ xác đ nh h s h i quy, trên c s đó xây d ng
ph ng trình các nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c phi u th ng. T đó, ki m
đ nh s tác đ ng c a các nhân t nh h ng đ n tính thanh kho n c phi u th ng c a
các công ty trên. Sau khi hoàn thành quá trình ki m đ nh, ti n hành phân tích k t qu
và đ a ra m t s ki n ngh v i tình tr ng hi n nay c a ngành Xây d ng.
Tài li u s d ng trong khóa lu n g m ngu n tài li u th c p thu th p t báo cáo
tài chính trong giai đo n 2010 – 2014 đã đ c ki m toán c a 83 CTCP ngành Xây
d ng niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam. Ngu n tài li u s c p đ c thu
th p qua các giáo trình và các nghiên c u đã đ
1.5 K tăc uăc

c công b .

ă ăt i

C
g 1.
đ :
a ra cái nhìn t ng quan nh t c ng nh vai tr quan tr ng
c a ngành Xây d ng trong n n kinh t hi n nay, t đó liên h t i t m quan tr ng c a
tính thanh kho n c phi u th
quát ph

ng và đ a ra tính c p thi t c a đ tài, đ ng th i khái

ng pháp nghiên c u.

C
g 2. T ng quan v lý thuy t tính thanh kho n c a c phi
ng các
CTCP niêm y t trên th
ng ch ng khoán:
a ra các c s lý lu n, các khái ni m
v c phi u th ng, tính thanh kho n c a c phi u th ng và m t s nhân t tác đ ng
đ n tính thanh kho n c phi u th
C

g 3.

g

á

ng.
g

u: T các c s lý thuy t nêu trên, đ a ra

quy trình nghiên c u c th cho đ tài.
C
g 4.
c tr ng tính thanh kho n c a c phi
ng các
CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên th
ng ch ng khoán Vi t Nam: Nêu lên
đ c đi m c a ngành Xây d ng, th c tr ng tính thanh kho n c a c phi u th ng thông

qua t ng giá tr giao d ch, s l ng c phi u giao d ch, và th c tr ng các nhân t tác
đ ng đ n tính thanh kho n c phi u th ng ngành Xây d ng niêm y t trên th tr ng
ch ng khoán Vi t Nam.
C
g 5.
i dung k t qu nghiên c u: D a trên các s li u th ng kê th c t
thu th p đ c đ a ra các phân tích, đánh giá, ki m đ nh s đúng đ n c a mô hình các
nhân t nh h ng đ c xây d ng. T đó đ a ra k t qu nghiên c u và gi i thích mô
hình các nhân t tác đ ng.
3

Thang Long University Libraty


C
thu đ

g 6. t lu n và m t s ki n ngh : T nh ng n i dung k t qu nghiên c u
c đ a ra m t s gi i pháp, ki n ngh đ công ty có th t ng c ng đ c tính

thanh kho n c phi u th

ng các CTCP ngành Xây d ng đang niêm y t trên th tr

ch ng khoán Vi t Nam.

4

ng

CH
NGă
T NGăQUANăV ăL ăTHU TăTệNHăTHANHăKHO NăC Aă
C ăPHI UăTH
NGăCỄCăCTCPăNIểMă TăTRểNăTH ăTR
NGă
CH NGăKHOỄN
2.1 T ngăqu năv ăc ăphi uăth
2.1.1

á

ng

và

C phi u là lo i ch ng khoán xác nh n quy n và l i ích h p pháp c đông đ i
v i m t ph n v n c ph n c a t ch c phát hành.
Khi m t công ty phát hành c phi u đ huy đ ng v n, s v n c n huy đ ng đ c
chia thành nhi u ph n nh b ng nhau g i là c ph n. Ng i mua c ph n g i là c
đông. C đông đ c c p m t gi y ch ng nh n s h u c ph n g i là c phi u và ch
có CTCP m i phát hành c phi u. Nh v y, c phi u chính là m t ch ng th ch ng
minh quy n s h u c a m t c đông đ i v i m t CTCP và c đông là ng
ph n th hi n b ng c phi u. C phi u có th ghi tên ho c không ghi tên.
C phi u bao g m c phi u ph thông (c n g i là c phi u th
u đãi.

i có c

ng) và c phi u

: 6 - Trang 21, 23)
2.1.2

á

và đ

C phi u th

đ

g

ng: là lo i c phi u ph bi n đ

c phát hành nh m xác nh n đ y

đ các quy n và l i ích h p phát c a c đông t i CTCP, c t c c a c phi u th ng
ph thu c vào k t qu kinh doanh c a đ n v phát hành. CTCP b t bu c ph i có c
phi u th ng. Nhà đ u t mua c phi u th ng đ c g i là c đông th ng.
: 6 – Trang 21)
hi u rõ th nào là c phi u th ng, chúng ta c n tìm hi u các đ c đi m c a
chúng tr c.
u tiên, c phi u th ng là lo i ch ng khoán v n, giúp công ty huy
đ ng v n ch s h u. Bên c nh đó, lo i c phi u này không có th i gian đáo h n hoàn
tr v n g c. H n n a, c t c chi tr cho c đông c n ph thu c vào k t qu kinh doanh
và chính sách c t c c a công ty. Cu i c ng, các c đông th ng (ch s h u) có các
quy n nh t đ nh sau v i công ty.

T
, các c đông có quy n qu n l , t c là đ c tham gia và b phi u và ng
c vào H i đ ng qu n tr , c ng nh quy n đ c tham gia quy t đ nh các v n đ quan
tr ng đ i v i ho t đ ng c a công ty.
T
chuy n nh

là quy n chuy n nh ng (quy n) s h u c ph n, có ngh a là có th
ng quy n s h u c ph n c a mình cho ng i khác đ thu h i ho c

chuy n d ch v n đ u t .
5

Thang Long University Libraty


T
, c đông th ng có quy n đ i v i tài s n c a công ty, chính là đ c nh n
c t c và ph n giá tr c n l i c a công ty khi thanh l sau ch n và c đông u đãi.
Ngoài ra nh ng c đông này có th đ c h ng các quy n khác nh : quy n đ c
u tiên mua tr c các c ph n m i do công ty phát hành... tu theo quy đ nh c th
trong đi u l c a công ty. Tuy nhiên, ngoài nh ng quy n l i mà c đông th

ng đ

c

h ng trên, h c ng ph i gánh ch u nh ng r i ro mà công ty g p ph i t ng ng v i
ph n góp v n và ch u trách nhi m đ i v i các kho n n trong gi i h n ph n góp v n
c a mình vào công ty.

2.2 T ngă qu nă v ă t nhă th nhă ho nă c

ă c ă phi uă th

ngă cácă CTCPă niê ă

tă

trên TTCK
á

2.2.1

v

g

Tr c khi tìm hi u v tính thanh kho n c phi u th ng, c n tìm hi u b n ch t
c a tính thanh kho n. Theo trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i, tính thanh kho n
(hay c n g i là tính l ng) c a th tr ng là m t thu t ng kinh doanh d ng đ ch kh
n ng có th nhanh chóng mua ho c bán hàng hóa trên th tr ng mà không b nh
h ng b i y u t giá c . Ngoài ra, kho ng th i gian đ mua và bán hàng hóa th ng là
ng n h n.
Theo t đi n Cambridge, tính thanh kho n là tính ch t d dàng quy đ i thành ti n
ho c các kho n t

ng đ

ng c a các kho n đ u t ho c tài s n.

Bên c nh đó, trong nghiên c u Tính thanh kho n và l i nhu n c phi u c a
Jesper Rangvid (2009), tác gi c ng đ c p tính thanh kho n chính là kh n ng bán
nhanh chóng, d dàng c a tài s n mà không ph i ch u b t c t n th t nào. Nh ng t n
th t đó đây có th là do s thay đ i giá hay các lo i phí giao d ch. Khi nhà đ u t cân
nh c đ u t vào tài s n nào đó, h c n ph i cân nh c kh n ng có th bán đ c tài s n
đó trong t ng lai hay không, chi phí b ra đ mua tài s n là bao nhiêu và d ng ti n
trong t ng lai đem l i cho nhà đ u t nh th nào. Nh ng cân nh c này c a nhà đ u
t liên quan đ n tính thanh kho n c a tài s n c ng nh tính thanh kho n c a tài s n tác
đ ng đ n d ng ti n t ng lai c a nhà đ u t . T t c nh ng y u t này s tác đ ng đ n
giá c c a tài s n. Chi phí giao d ch t n k m và kh n ng giá gi m trong t ng lai khi
bán không ph i ch liên quan đ n các tài s n tài chính nh c phi u mà bao g m t t c
các lo i tài s n. Các lo i t n th t này đ c g i là chi phí do thi u tính thanh kho n
(Damoradan (2005)).
Nghiên c u c a các tác gi Charlie Charoenwong, Beng Soon Chong và Yung
Chiang Yang (2012) v tính thanh kho n c a tài s n và c phi u đã đ nh ngh a tính
thanh kho n là kh n ng chuy n đ i tài s n thành ti n m t m t cách nhanh chóng mà
không có thi t h i đáng k v giá tr .
6


Trong đ tài khóa lu n này, tác gi s d ng đ nh ngh a tính thanh kho n là kh
n ng mua ho c bán tài s n d dàng, nhanh chóng mà không m t b t c lo i phí hay
thi t h i nào v giá tr . V y, có th k t lu n r ng, tính thanh kho n c phi u th ng là
nh ng c phi u có s n th tr ng cho vi c bán l i d dàng, giá c t ng đ i n đ nh
theo th i gian và kh n ng cao đ ph c h i ngu n v n đã đ u t nguyên th y. Nh có
TTCK các nhà đ u t có th chuy n đ i c phi u th ng h s h u thành ti n m t khi
h mu n và kh n ng thanh kho n chính là m t trong nh ng đ c tính h p d n c a c
phi u th

ng v i các nhà đ u t .

2.2.2 T

đ v

g

B ng 2.1. M t s nghiên c u tính thanh kho n c phi uăth
Tácăgi

Th

că o

Tênănghiênăc u

R. Gopalan,

ILLIQ ( Kh i l

Ohad Kadan, Mikhail

ngày giao d ch, l i t c hàng ngày, liquidity (2012)

Pevzner

giá đóng c a c a c phi u)

Randi Naes,

LOT (R - t s l i t c m i c

Stock market liquidity

Johannes A.,
Skjeltorp,

phi u (return on security))
ILR
SPREAD (lãi chênh l ch mua –

and the Business Cycle
(2010)

Bern Arne Odegaard.

ng giao d ch, s

ng.

Asset liquidity and stock

bán ch ng khoán trung bình n m)
Rune Dalgaard

SPREAD

Liquidity and stock

ILLIQ

T l doanh thu m i c phi u
Ngành ngh

returns: Evidence from
denmark (2009)

IPOs (phát hành l n đ u ra công
chúng)
Tính thanh kho n c phi u th
nhiên đ nh n bi t đ

ng là y u t đ u tiêu thu hút các nhà đ u t , tuy

c tính thanh kho n là cao hay th p, vi c s d ng th

c đo nào

là v n đ r t quan tr ng. Có r t nhi u ch tiêu đ c s d ng đ đo l ng tính thanh
kho n, nh công th c ILLIQ đ c đ a ra b i Amihud (2002), hay công th c LOT c a
Lesmond (1999). Các công th c ph n l n đ u đ c tính d a trên s l ng c phi u
giao d ch và t ng giá tr giao d ch. ây là hai th c đo đ c s d ng ph bi n nh t, do
đó trong bài lu n này, tác gi s đ c p t i hai thang đo:
 T ng giá tr giao d ch: là t ng giá tr giao d ch tính t i th i đi m hi n t i.
 T ng s l ng c phi u giao d ch: là t ng kh i l
t i th i đi m hi n t i.

ng c phi u giao d ch tính

7

Thang Long University Libraty


g

2.2.3

g

Khi l a ch n c phi u th

g

ng đ đ u t , nhà đ u t nh t thi t ph i xem x t đ n

kh n ng bán l i đ tái t o ngu n v n đ u t ban đ u. N u kh n ng tái t o k m, khó
tìm đ

c ng

i mua ho c ch u các kho n l ti m tàng, nhà đ u t s gánh ch u nh ng

t n th t tài chính l n do đó kh n ng thanh kho n chính là m t trong nh ng đ c tính
h p d n c a ch ng khoán v i các nhà đ u t . Tính thanh kho n cho th y s linh ho t
và an toàn c a v n đ u t . Nh v y, đ i v i các công ty c ph n niêm y t trên th
tr

ng ch ng khoán vi c t ng c

thi t: Tr

t

c h t, t ng c

ng lai huy đ ng đ

ng tính thanh kho n c a c phi u th

ng tính thanh kho n c a c phi u th

ng giúp công ty trong

c ngu n v n d dàng v i chi phí th p. Ngoài ra, t ng c

tính thanh kho n c a c phi u c ng giúp công ty t ng đ

c giá tr th tr

phi u (Yakos Amihud và các c ng s (2005)). Cu i c ng, t ng c
c a c phi u ng

ng là r t c n

c l i c ng giúp t ng c

ph n niêm y t trên th tr

ng

ng c a c

ng tính thanh kho n

ng hi u qu tài chính c a các công ty c

ng ch ng khoán (Vivian Fang và các c ng s (2008)).

2.3 Cácănh năt ătácă

ngă

năt nhăth nhă ho năc

ăc ăphi uăth

ng

Tính thanh kho n rõ ràng là m t trong các y u t đ đánh giá v c phi u mà các
nhà đ u t c n quan tâm. Do đó đ h p d n nhà đ u t m t trong nh ng y u t quan
tr ng nh t đ i v i công ty là t ng c ng tính thanh kho n c a c phi u. Chính vì l đó
trong ph n này, tác gi s đ c p đ n m t s nhân t bên trong và nhân t v mô nh
h ng t i tính thanh kho n c a c phi u th ng.
2.3.1 Cá

trong

2.3.1.1 Quy mô công ty
Tr

c khi đ u t vào m t c phi u, quy mô chính là d u hi u đ u tiên khi nhà

đ u t bi t đ n công ty. Các nghiên c u tác đ ng c a quy mô công ty đ n tính thanh
khoán c a c phi u đã ch ng minh r ng quy mô công ty là m t trong nh ng nhân t
quan tr ng nh h ng đ n tính thanh kho n c a c phi u. Quy mô công ty có tác đ ng
tích c c (c ng chi u) đ n tính thanh kho n c a c phi u. Các nghiên c u có th k đ n
là nghiên c u c a Stoll (2000), nghiên c u c a Omri, A., M., Zayani và N. Loukil
(2004), nghiên c u c a Amihud (2002), nghiên c u c a Beedles và các c ng s
(1988), nghiên c u c a Lischewski và Voronkova (2010)...Theo các nghiên c u này
thì m t công ty có quy mô càng l n, tính thanh kho n c phi u th ng c a công ty đó
càng cao b i nhi u l do, c th :
T
, so v i các công ty có quy mô nh và v a, nhà đ u t có th tìm hi u
thông tin rõ ràng h n các công ty quy mô l n, t đó có th đ a ra các quy t đ nh d
8


dàng h n trong vi c đ u t vào c phi u c a công ty (Omori 2004). H n n a, các công
ty l n có kinh nghi m qu n l d ng ti n ng n h n và dài h n, do đó d ng ti n đem l i
cho các nhà đ u t mang tính ch t n đ nh h n so v i các công ty có quy mô nh và
v a. T t c nh ng đi u này t o nên uy tín tài chính và tính h p d n c a c phi u, do đó
tính thanh kho n c a c phi u các công ty l n th ng cao h n so v i các công ty có
quy mô nh . Tuy nhiên, t i TTCK Vi t Nam hi n nay, nhi u công ty c n m tài chính
g n nh không xu t hi n trên th tr ng, ngo i tr thông tin báo cáo tài chính. V i
nh ng công ty đó, nhà đ u t r t khó yên tâm mua bán c phi u, cho d nh ng con s
trên báo cáo tài chính cho k t qu đ nh giá t t v công ty. T t nhiên, v n có không ít
công ty ch đ ng cung c p thông tin m t cách th ng xuyên ra th tr ng Khi ban
lãnh đ o công ty nh n th c đ

c t m quan tr ng c a công tác thông tin, truy n thông

trong vi c h tr thanh kho n c a c phi u, nhà đ u t ch c ch n s quan tâm h n, t
đó đ nh giá c phi u h p l h n.
T

, các công ty quy mô l n th

ch r i ro nên c phi u t

ng c a h th

ng đa d ng hóa các danh m c đ u t đ h n
ng n đ nh h n. T đó, t o đ

c l ng tin

c ng nh c ng s s an tâm c a các nhà đ u t khi quy t đ nh đ u t vào c phi u c a
công ty. Nh v y, có th nói, các công ty có quy mô l n có l i th h n so v i quy mô
nh và v a v tính thanh kho n c phi u th ng.
2.3.1.2 H

q

s

x

d

M i quan h gi a tính thanh kho n và hi u qu s n xu t kinh doanh đ

c ti p

c n d i nhi u góc đ khác nhau. Tr c h t, theo l thuy t đ i di n (agency theory)
thì các nhà nghiên c u đã ch ng minh r ng các công ty có hi u qu qu n tr m nh, do
đó hi u qu s n xu t kinh doanh cao là nh ng công ty có tính thanh kho n c phi u
cao nh nghiên c u c a Maug (1988), nghiên c u c a Palimeter (2002). Thêm vào đó,
nghiên c u c a Coffe (1991), Bhide (1993), Fang và các c ng s (2009) đã ch ng
minh đ c m i quan h hai chi u gi a tính thanh kho n c a c phi u th ng và hi u
qu s n xu t kinh doanh c a công ty. Theo các nghiên c u này, m t công ty có hi u
qu s n xu t kinh doanh cao s phát các tín hi u tích c c cho các nhà đ u t bên ngoài,
t ng c ng uy tín tài chính, t ng s c h p d n c a c phi u và k t qu là tính thanh
kho n c a c phi u t ng. Ng c l i, các công ty có tính thanh kho n c phi u cao là
nh ng công ty r t tích c c trong vi c công b các thông tin v hi u qu s n su t kinh
doanh. i u này t o áp l c ng c l i cho các nhà qu n tr c n c i thi n và c i thi n
h n n a hi u qu s n xu t kinh doanh c a công ty. Nh v y, tính thanh kho n c a c
phi u l i có tác đ ng tích c c đ n hi u qu s n xu t kinh doanh.
Hi u qu s n xu t kinh doanh đ c đo l ng các ch tiêu nh t su t sinh l i trên
doanh thu thu n (ROS), t su t sinh l i trên tài s n (ROA), t su t sinh l i trên v n
ch s h u (ROE) và thu nh p trên m t c phi u th ng (Maug (1988), nghiên c u
9

Thang Long University Libraty


c a Palimeter (2002), nghiên c u c a Coffe(1991), Bhide(1993), Fang và các c ng s
(2009) )
T s

s

d

ROS) là m t t s tài chính d ng đ theo

dõi tình hình sinh l i c a công ty c ph n. Nó ph n ánh quan h gi a l i nhu n r ng
dành cho c đông và doanh thu c a công ty. C ng nh ROA, ROS c n ph thu c vào
m a v và ngành ngh kinh doanh, do đó đ đánh giá chu n nh t, các nhà đ u t ph i
so sánh các công ty c ng ngành v i nhau. Công th c tính nh sau:
L
ROS

=

ò
D

 ROS > 0: ngh a là công ty làm n có lãi. ROE càng cao ph n ánh kinh doanh
ngày càng hi u qu .
 ROS < 0: ngh a là công ty đang làm n thua l .
T s

ò

s

ROA) cung c p thông tin v kho n l i nhu n

đ c t o ra t l ng v n đ u t . ây là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng nhà đ u
t c n xem x t, tuy nhiên ch s này c n ph thu c vào m a v kinh doanh và ngành
ngh kinh doanh. Do đó, đ so sánh chính xác nh t các công ty thông qua ch tiêu

ROA, c n ph i so sánh qua các n m và các công ty c ng ngành v i nhau. T s l i
nhu n r ng trên tài s n đ c tính nh sau:
L
ROA

ò

=

B

s

q

)

s

 ROA > 0: ch ng t công ty làm n có lãi, tình hình c a công ty khá l c quan
mang l i tâm lý t t cho nhà đ u t .
 ROA < 0: ch ng t công ty làm n thua l . ROA càng th p ngh a là công ty
làm n ngày càng k m, khó thu hút đ c nhà đ u t .
T s

ò

s

ROE) là th

c đo chính xác đ đánh

giá m t đ ng v n b ra và tích l y bao nhiêu đ ng l i. H s này th ng đ c các nhà
đ u t phân tích đ so sánh v i các c phi u c ng ngành trên th tr ng, t đó tham
kh o khi quy t đ nh mua c phi u c a công ty nào.V m t l thuy t, ch tiêu này càng
cao, càng đ c các nhà đ u t
đ c tính b ng công th c:

a chu ng. T s l i nhu n r ng trên v n ch s h u
L

ROE

=

ò

T

s
s

10


Bên c nh đó, khi tính toán đ
góc đ c th nh sau:

c t l này, các nhà đ u t có th đánh giá

các

 ROE nh h n ho c b ng lãi vay ngân hàng, v y n u công ty có kho n vay
ngân hàng t ng đ ng ho c cao h n v n c đông, thì l i nhu n t o ra c ng
ch đ tr lãi vay ngân hàng.
 ROE cao h n lãi vay ngân hàng thì ph i đánh giá xem công ty đã vay ngân
hàng và khai thác h t l i th c nh tranh trên th tr ng ch a đ có th đánh giá
công ty này có th t ng t l ROE trong t ng lai hay không
Các ch s này càng cao, ch ng t kh n ng sinh l i c a công ty càng l n. i v i
các nhà đ u t , đây c ng là đi u ki n quan tr ng đ gi m r i ro khi đ u t vào c
phi u th

ng c a công ty.

Kh n ng sinh l i không ph i là y u t duy nh t ph n ánh hi u qu s n xu t kinh
doanh, các nhà đ u t c n c n l u t i thu nh p trên m i c phi u th ng (EPS).
L
EPS
2.3.1.3 C

=

ò

s

-C

ã

S

s

Trên th c t , có th chia các nhà đ u t thành hai nhóm, đó là nhóm các nhà đ u
t a thích m o hi m, r i ro và nhóm các nhà đ u t không thích m o hi m, r i ro.
Theo nghiên c u c a nhà khoa h c Gordon, ông cho r ng các c đông thu c nhóm
không thích m o hi m, r i ro có th thích c t c hi n t i h n là lãi v n h a h n
trong t ng lai, vì c t c là thu nh p th ng xuyên, ch c ch n, trong khi lãi v n phát
sinh trong t ng lai s ít ch c ch n h n. Vì v y, nhóm đ u t này s mu n công ty tr
c t c và càng cao càng t t. Ng c l i, đ i v i nhà đ u t thích m o hi m, r i ro thì
h l i mu n tái đ u t l i nhu n đ mong đ i s t ng tr ng l n h n trong t ng lai
nh vào vi c tái đ u t h n là nh n c t c
là nh n c t c.

hi n t i, vì v y h l i thích tài đ u t h n

Theo lý thuy t c a Miller và Modigliani (1961): Trong th tr

ng hoàn h o, các

nhà đ u t có th mua ho c bán ch ng khoán ngay l p t c mà không ch u b t k chi
phí phát sinh tr c ti p ho c gián ti p nào. Do đó, chính sách c t c không có tác đ ng
đ n giá c a c phi u nên c ng không tác đ ng đ n tính thanh kho n c a c phi u
th ng. Tuy nhiên, trong th tr ng th c t , c t c tr b ng ti n m t cho phép các nhà
đ u t đáp ng nhu c u thanh kho n c a chính h . K t qu là, các nhà đ u t a thích
m c chi tr c t c cao c a công ty. Nghiên c u c a Dong, Robinson và Veld (2003)
ch ng minh r ng các nhà đ u t cá nhân thích nh n đ c c t c b ng ti n m t h n do
chi phí giao d ch ph i tr cho c t c th p h n khi bán ch ng khoán. M t khác, các

11

Thang Long University Libraty


công ty có chính sách chi tr c t c b ng ti n m t cao nh m phát tín hi u ra th tr ng.
Chính sách chi tr c t c th hi n d u hi u thông tin v hi u qu ho t đ ng c a công ty
ra ngoài th tr

ng đ n các nhà đ u t khác. Khi đó, nó tác đ ng đ n m i quan h gi a

cung và c u v c phi u c a công ty, t đó t ng giá tr và s l ng c phi u giao d ch
trên th tr ng (nghiên c u c a Baker và Wurler (2004), nghiên c u c a La Porta và
các c ng s (2000). Các th
trình bày chi ti t nh sau:

c đo c b n đ đo l

ng chính sách c t c đ

Thu t ng c t c d ng đ ch vi c phân ph i l i nhu n ki m đ
c a công ty.

c t ho t đ ng

Chính sách c t c là chính sách n đ nh m c l i nhu n c a công ty đ
phân ph i nh th nào. L i nhu n s đ

c tác gi

c đem ra

c gi l i đ tái đ u t cho công ty hay đ

c

tr cho các c đông. L i nhu n gi l i cung c p cho các nhà đ u t m t ngu n t ng
tr ng l i nhu n ti m n ng trong t ng lai, trong khi đó c t c cung c p cho h m t
phân ph i hi n t i. Chính sách c t c hay c n g i là chính sách phân ph i là m t trong
ba quy t đ nh tài chính quan tr ng trong m t doanh nghi p và nó có liên h m t thi t
v i hai chính sách tài chính c n l i là chính sách tài tr và chính sách đ u t .
(Ngu n: 1 - Trang 1)
C t c có th đ

c tr cho c đông d

i nhi u hình th c khác nhau, nh b ng

ti n m t, b ng c phi u ho c b ng tài s n. Vi c l a ch n các hình th c c t c khác
nhau đ u có nh ng tác đ ng, nh h ng nh t đ nh đ n giá tr s sách c ph n, giá tr
công ty, v n đ u t ,
đánh giá m t chính sách c t c c a công ty c ph n, ng
ta s d ng ch y u các ch tiêu sau:
C t c m t c ph

ng (DPS)
T

DPS

i

=

dù
T

s

C t c m t c ph n th ng là ch tiêu ph n ánh m c thu nh p th c t mà m i c
ph n th ng đ c h ng t k t qu ho t đ ng kinh doanh, đ c tính d a vào ph n
tr m m nh giá c ph n th ng. ây là ph n thu nh p th c t mà nhà đ u t nh n đ c
ngay trong hi n t i nên h c ng r t quan tâm t i ch tiêu này. Khi DPS t ng lên th ng
mang l i hi u ng t t trong tâm l c a các nhà đ u t và ng c l i. Tuy nhiên, đây
không ph i là ch tiêu đo l ng duy nh t c a chính sách c t c vì n u ch d a vào ch
tiêu này, nhà đ u t ch có th xác đinh đ c s ti n t c t c ch không bi t công ty
đã phân ph i l i nhu n sau thu nh th nào. Chính vì v y, h c n quan tâm t i m t
ch tiêu khác có th đo l ng đ c yêu c u này đó là t l chi tr c t c
(Ngu n : 2 – trang 9)
12


T
ph n đ

là t s ph n ánh m c c t c mà các c đông c a công ty c
ng chi m t l bao nhiêu trong thu nh p m t c ph n th ng mà công

ch

ty t o ra trong k . T l càng cao ph n ánh công ty đã s d ng đ i b ph n l i nhu n
sau thu đ chi tr c t c cho các c đông, đ ng th i ch có m t ph n nh l i nhu n
gi l i đ tái đ u t và ng c l i. Ch s này đ c xác đ nh b ng công th c:
C

T

=

T

2.3.1.4 C
C c u v n c a công ty đ c p đ n s k t h p gi a s d ng n và v n ch s
h u đ tài tr cho tài s n (Titman và Wessels, 1988). Các hình th c tài tr và các
ngu n tài tr

nh h

ng đ n c c u v n c a các công ty. Quá trình tài tr v n c a

công ty ph i đ m b o đ c tính liên t c c a d ng tài chính c n thi t cho s t ng
tr ng c a Công ty. Vì v y, tài tr v n đóng vai tr quan tr ng trong qu n tr tài chính
công ty, nh h ng đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a Công ty. M t khác, chính
sách c c u v n liên quan t i m i quan h gi a l i nhu n và r i ro. Vi c t ng s d ng
n làm t ng r i ro đ i v i thu nh p và tài s n c a ch s h u, do đó, các c đông s có
xu h ng đ i h i t l l i t c đ n b cao h n. i u này làm gi m giá c a c phi u.
Nh m đáp ng m c tiêu t i đa hóa giá tr tài s n c a ch s h u, c c u v n t i u c n
đ t đ c s c n b ng gi a r i ro và l i nhu n. Có b n nhân t tác đ ng đ n s quy t
đ nh c a c c u v n: r i ro kinh doanh, chính sách thu , kh n ng tài chính c a công
ty và s b o th hay phóng khoáng c a ban qu n l công ty. (Ngu n: PGS.TS

L u Th H ng, PGS.TS V Duy Hào - Tài chính doanh nghi p – tr ng đ i h c Kinh
T Qu c Dân – nhà xu t b n đ i h c Kinh T Qu c Dân – trang 127). C c u v n c a
công ty đ

c đo l

ng b ng t s gi a n và t ng ngu n v n (Myer 2001).

T s t ng n trên t ng tài s n là ch s ph n ánh quy mô tài chính c a doanh
nghi p. Ch tiêu này giúp nhà đ u t có cái nhìn khái quát v s c m nh tài chính, c u
trúc tài chính c a doanh nghi p. Do đó, trong bài lu n này, tác gi s s d ng ch tiêu
này đ tìm hi u nh h ng c a c c u v n lên tính thanh kho n c phi u th ng, đ c
xác đ nh b ng công th c:

T s

s

D/E)

T
=

T

s

N u h s càng nh có ngh a là n ph i tr chi m t l nh so v i t ng tài s n hay
t ng ngu n v n thì doanh nghi p ít g p khó kh n. N u h s này càng l n thì kh n ng khó
kh n trong vi c tr n ho c phá s n c a doanh nghi p càng l n. Trên th c t , n u n ph i

13

Thang Long University Libraty


tr chi m quá nhi u so v i ngu n v n, t c là doanh nghi p đi vay m n nhi u h n so v i
v n hi n có nên doanh nghi p có th g p r i ro trong vi c tr n , đ c bi t khi lãi su t ngân
hàng ngày m t t ng cao. Tuy nhiên, vi c s d ng n c ng có u đi m, đó là chi phí lãi vay
s đ c tr vào thu thu nh p doanh nghi p. Do đó, doanh nghi p ph i cân nh c gi a r i ro
v tài chính và u đi m c a vay n đ đ m b o t l h p l nh t.
Theo l thuy t đánh đ i (trade - off theory): Công ty s d ng n nhi u, t ng s
d ng đ n b y tài chính. i u này giúp t ng hi u qu s n xu t kinh doanh trong công
ty, t đó t ng k v ng c a các nhà đ u t và t ng s l ng giao d ch và giá tr giao
d ch c a c phi u. Ng c l i, khi công ty s d ng n nhi u trong c c u v n làm gia
t ng r i ro tài chính, gi m tính thanh kho n c a công ty. K t qu là uy tín tài chính
gi m k o theo s l

ng và giá tr giao d ch c a c phi u gi m theo.

i u này đ

c

minh ch ng qua m t s nghiên c u sau: Nghiên c u c a Roswati (2007) đã ch ng
minh t s n có tác đ ng đáng k và c ng chi u đ n giá c a c phi u trên th tr ng;
Nghiên c u c a Mais (2005) v i m u là các công ty c ph n niêm y t trên th tr ng
ch ng khoán Jakarta l i đ a ra k t lu n ng
v i giá tr th tr ng c a c phi u.

c l i v i t s n có tác đ ng ng

c chi u

2.3.1.5
Kh n ng thanh toán c a công ty nh h

ng tr c ti p đ n h s tín nhi m c a

công ty trên th tr ng ch ng khoán. Theo l thuy t đánh đ i thì công ty duy trì kh
n ng thanh toán cao s t ng uy tín tài chính, t ng kh n ng huy đ ng v n trong t ng
lai v i chi phí v n th p, r i ro thanh toán c a công ty th p. i u này giúp t ng tính h p
d n c a c phi u, t ng kh i l ng và giá tr giao d ch. Nghiên c u c a Mohammad và
các c ng s (2013) v i m u là các công ty c ph n ngành th c ph m niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Iran ch ra r ng kh n ng thanh toán c a công ty có tác đ ng tích
c c đ n giá tr th tr ng c a c phi u. M t khác, khi công ty duy trì kh n ng thanh
toán ng n h n cao, công ty s d ng ít ngu n ng n h n do đó chi phí tài chính gia t ng.
K t qu là hi u qu s n xu t kinh doanh không cao. i u này làm gi m tính h p d n
c a c phi u nên kh i l ng giao d ch và giá tr giao d ch gi m. Khi phân tích kh
n ng thanh toán c n xem x t tr s c a các ch tiêu qua các th i đi m khác nhau.
Thông qua nhóm ch tiêu này, nhà đ u t có th phân tích đ c r i ro thanh toán c a
công ty tr c khi ra m t quy t đ nh.
H s kh n ng thanh toán n ng n h n đo l ng kh n ng thanh toán n ng n
h n t nh ng tài s n ng n h n, và h s thanh toán t ng quát cho bi t m c đ an toàn
trong dài h n. N u ch tiêu này cao, ch ng t kh n ng t ch tài chính c a công ty
l n, r i ro thanh toán th p, và ng c l i, n u các ch tiêu này th p, t c là đang có r i ro
thanh toán công ty. Ch tiêu này đ c xác đ nh b ng công th c sau:
14


T

H s

s

=

Vi c xem x t, nghiên c u ch tiêu trên giúp nhà đ u t có cái nhìn t ng quát nh t
kh n ng thanh toán c a công ty, t đó, nh h ng đ n các quy t đ nh đ u t c a h .
Bên c nh đó, đ i v i nhà qu n l , thông qua ch tiêu này, h c ng có th đ a ra các
chính sách m i c i thi n tình hình công ty, thu hút thêm nhà đ u t .
2.3.2 Cá

v

2.3.2.1 T
T ng tr ng kinh t là s gia t ng c a t ng s n ph m qu c n i (GDP) tính bình
quân trên đ u ng i (PCI) trong m t th i gian nh t đ nh. T ng tr ng kinh t ph
thu c b i các chính sách c a Chính ph trong vi c c i thi n môi tr

ng tr

ng kinh

doanh. Khi m t n n kinh t có d u hi u t ng tr ng tích c c s thu hút đ u t trong và
ngoài n c, t o đi u ki n phát tri n c a th tr ng ch ng khoán nói chung và tính
thanh kho n c a c phi u th ng nói riêng.
2.3.2.2 L
ã s
.

L m phát là tình tr ng v t giá t ng lên, cao h n h n so v i giá tr đ ng ti n. L m
phát do nhi u y u t tác đ ng đ n, tuy nhiên 3 nguyên nhân chính gây ra bao g m:
 L m phát do c u kéo: Nguyên nhân chính là do t ng c u t ng quá nhanh trong
khi t ng cung không t ng ho c t ng không k p.
 L m phát do chi phí đ y: phát sinh t phía cung,do chi phí s n xu t cao h n đã
đ c chuy n sang ng
tr ng kinh t khi ng

i tiêu d ng. i u này ch có th đ t trong giai đo n t ng
i tiêu dùng s n sàng tr v i giá cao h n.

 L m phát do cung ti n t t ng cao và liên t c: Theo quan đi m c a các nhà
kinh t h c thu c phía ti n t ,khi cung ti n t t ng lên k o dài làm cho m c
giá t ng lên k o dài và gây ra l m phát
Khi s d ng b t k kho n tín d ng nào, ng i vay c ng ph i tr thêm m t ph n
giá tr ngoài ph n v n g c vay ban đ u. T l ph n tr m c a ph n t ng thêm này so v i
ph n v n vay ban đ u đ c g i là lãi su t. Lãi su t là giá mà ng i vay ph i tr đ
đ c s d ng ti n không thu c s h u c a h và là l i t c ng i cho vay có đ c đ i
v i vi c trì hoãn chi tiêu.
V y l m phát và lãi su t nh h
thanh kho n c a c phi u?

ng gì đ n th tr

ng ch ng khoán c ng nh tính

Trong n n kinh t , khi l m phát t ng khi n giá c hàng hóa có xu h ng t ng lên,
ng i dân có tâm l mua hàng tích tr d n đ n vi c đ n ngân hàng rút ti n. Do v y, đ
khuy n khích ng i dân g i ti t ki m, không rút ti n, các ngân hàng bu c ph i t ng lãi
15

Thang Long University Libraty


su t. Ng c l i, khi ngân hàng nâng lãi su t, ng i dân th y g i ngân hàng có l i h n,
h s h n ch mua hàng hóa ti t ki m ti n g i ngân hàng, làm t c đ t ng giá hàng hóa
ch m l i, t đó l m phát gi m. Có th nói, l m phát và lãi su t có m i quan h ngh ch
bi n. S nh h ng c a l m phát và lãi su t t i tính thanh kho n c phi u th
t y thu c vào tâm l c a nhà đ u t .

ng c n

Thông th ng, khi lãi su t ngân hàng t ng, nhà đ u t s ch n kênh đ u t nào
sinh l i cao h n, t đó tình tr ng bán c phi u đ rút ti n g i ngân hàng t ng lên, khi n
l ng c phi u gi m, làm gi m tính thanh kho n.
i v i các doanh nghi p, khi lãi
su t t ng thêm, h s ph i gánh thêm kho n chi phí lãi vay m i làm gi m l i nhu n
c a công ty, giá c phi u gi m, tính thanh kho n theo đó s t gi m.
Ng

c l i, khi lãi su t ngân hàng gi m, các nhà đ u t s l a ch n đ u t c

phi u và l i nhu n c a công ty c ng t ng lên, khi n giá c phi u t ng, tính thanh
kho n c a c phi u c ng t ng lên.
2.4 Khung nghiên c uă ăthu t
D a trên các c s l lu n v tính thanh kho n c phi u th ng và các nhân t
tác đ ng đ n tính thanh kho n đã nêu trên, d i đây là b ng t ng h p các bi n và gi
thi t ti n hành nghiên c u m i t ng quan gi a tính thanh kho n c phi u th
CTCP ngành Xây d ng đang niêm y t trên TTCK Vi t Nam
nhăh

B ng 2.2. Các nhân t
Nh năt ă nhăh ng
Quy mô công ty
Hi u qu s n xu t kinh doanh
Chính sách c t c
C c uv n
R i ro thanh toán c a doanh nghi p
T ng tr ng GDP
L m phát
Lãi su t th tr ng

ngă

ng các

n tính thanh kho n CPT

Bi nă oă ng
T ng tài s n
ROA, ROE, ROS, EPS
DPS, Pcs
T s n
CR
G
I
R

Gi ăthi t
(+)

(+)/(-)
(+)/(-)
(+)/(-)
(+)/(-)
(+)/(-)
(-)
(-)

(Ngu n: tác gi t t ng h p)
T

ó: +)

ng cùng chi u, (-)
K TăLU NăCH

Qua ch ng 2: ắT g q
CTCP ngành
ế g

v

NGă

ý
TTC

c chi u.

, bài lu n đã đ a ra đ

g á
c nh ng c s l

lu n cho tính thanh kho n c phi u th ng bao g m các khái ni m, th c đo tính
thanh kho n và s c n thi t ph i t ng c ng tính thanh kho n. Ngoài ra, trong ch ng
này, bài lu n c ng đ a ra đ c m t s nhân t tác đ ng đ n tính thanh kho n c phi u
th ng các CTCP ngành Xây d ng niêm y t trên TTCK.

16